ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΦΟΡΕΩΝ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΦΟΡΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

Transcript

1 72 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΦΟΡΕΩΝ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ ΟΜΩΝ -ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΦΟΡΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Των Ευστρ. Χατζηχαραλάµπους, Aλ. Kατσαρού, Xρ. Kοτρώτσου 1. ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΓΙΑ ΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙ Α Α ΠΕΡΙΟ ΟΣ ( ) Με τη λήξη του Β Παγκοσµίου Πολέµου αρχίζει το πρόγραµµα ανασυγκρότησης της χώρας. Οι ανάγκες για κοινωνική φροντίδα και στήριξη των ευπαθών οµάδων πληθυσµού, αλλά και η ανάγκη αντιµετώπισης των κοινωνικών προβληµάτων που προέκυψαν, οδήγησαν στη µετεξέλιξη των υφιστάµενων προνοιακών φορέων και υπηρεσιών που είχαν δηµιουργηθεί την περίοδο του Μεσοπολέµου. Οι κύριοι άξονες ανάπτυξης της προνοιακής αυτής πολιτικής ήταν: Η στήριξη της οικογένειας Η παιδική προστασία Η φροντίδα της τρίτης ηλικίας Η φροντίδα των χρονίως πασχόντων και αναπήρων ατόµων Η στήριξη για ένταξη απόρων και προσφύγων Η οργάνωση εποµένως της προνοιακής πολιτικής, επικεντρώθηκε στη δηµιουργία φορέων που σκοπό είχαν την φροντίδα των ορφανών παιδιών, όπως ορφανοτροφεία, παιδοπόλεις κ.λ.π. καθώς και σχετικών θεσµών όπως η υιοθεσία κ.λ.π. Παράλληλα, αναπτύχθηκαν προγράµµατα στήριξης των πολυτέκνων οικογενειών σε διάφορα επίπεδα. Ιδιαίτερη έµφαση δόθηκε σε προγράµµατα στήριξης απόρων ατόµων και προσφύγων, που κυρίως επικεντρώνονταν στην στεγαστική πολιτική. O Eυστράτιος Xατζηχαραλάµπους είναι Κοινωνιολόγος - απόφοιτος Κοιν. ιοίκησης Ε.Σ..., Επιθεωρητής Τοµέα Ελέγχου Φορέων Πρόνοιας. H Aλεξάνδρα Kατσαρού είναι Κοινωνικός Λειτουργός -Βοηθός Επιθεωρητής Τοµέα Ελέγχου Φορέων Πρόνοιας. H Xριστίνα Kοτρώτσου είναι Κοινωνικός Λειτουργός -Βοηθός Επιθεωρητής Το- µέα Ελέγχου Φορέων Πρόνοιας.

2 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 73 Η ανάγκη για την φροντίδα των χρονίως πασχόντων και αναπήρων ατόµων που προέκυψαν από τον πόλεµο, οδήγησε στη δηµιουργία φορέων ιδρυµάτων που στόχευαν στην περίθαλψη αυτών π.χ. Άσυλα Ανιάτων, ιδρύµατα χρονίως πασχόντων, ψυχιατρικά ιδρύµατα κ.λ.π. Σε ό,τι αφορά τη φροντίδα ηλικιωµένων ατόµων αυτή γινόταν κυρίως στα πλαίσια ιδρυµάτων που ήταν µετεξέλιξη των πτωχοκοµείων γηροκοµείων. Η ανάπτυξη αυτής της πολιτικής χαρακτηρίζονταν από έλλειψη συντονισµού, σχεδιασµού και ανάπτυξη µεµονωµένων δράσεων, γεγονός που οφείλονταν στις ιστορικές, πολιτικοοικονοµικές και κοινωνικές συνθήκες -συγκυρίες. Η παροχή φροντίδας είχε χαρακτήρα κλειστής ιδρυµατικής περίθαλψης, η οποία προσφερόταν κατά κύριο λόγο στα πλαίσια φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων από φορείς όπως ιδρύ- µατα, φιλανθρωπικά σωµατεία, κληροδοτήµατα ευεργετών και την εκκλησία, ενισχύοντας ό- µως τον κοινωνικό αποκλεισµό των ευπαθών οµάδων. Επίσης χαρακτηριστικό ήταν ότι απουσίαζε η διάσταση της κοινωνικής ένταξης καθώς και κάθε στοιχείο ελέγχου ποιότητας παροχής υπηρεσιών. Β ΠΕΡΙΟ ΟΣ ( ) Τα τελευταία 30 έτη λόγω της πλήρους αναµόρφωσης των πολιτικών οικονοµικών και κοινωνικών συνθηκών και µετεξέλιξης των κοινωνικών αναγκών, ιδιαίτερα µε την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πραγµατοποιήθηκε µια σηµαντική µεταστροφή στον τρόπο ανάπτυξης και οργάνωσης της κοινωνικής φροντίδας - πρόνοιας στην ελληνική πραγµατικότητα. Οι βασικοί άξονες αυτής της αναµόρφωσης ήταν : Η δηµιουργία προγραµµάτων και δοµών ανοικτής φροντίδας µε έµφαση στο κοινοτικό επίπεδο Η ανάπτυξη κοινωνικής συµµετοχής της οργάνωσης των ευπαθών κοινωνικών οµάδων σε συλλογικούς φορείς µε αποτέλεσµα την εµπλοκή στη λήψη των αποφάσεων Η ανάπτυξη θεσµικού πλαισίου και δράσεων για την κοινωνική ένταξη, για την προάσπιση των κοινωνικών δικαιωµάτων και για την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών συµµετοχής γεγονός που οδήγησε στη δηµιουργία νέων δοµών και προγραµµάτων για την απόϊδρυµατοποίηση και τη µείωση του κοινωνικού αποκλεισµού. Η αποκέντρωση περιφερειοποίηση των δοµών κοινωνικής φροντίδας. Τα κύρια χαρακτηριστικά των αλλαγών που προέκυψαν είναι : - Ανάπτυξη νέων δοµών φορέων προνοιακής φροντίδας από ιδιωτικούς φορείς κερδοσκοπικού ή µη χαρακτήρα - Ανάπτυξη επιδοµατικής πολιτικής για ευπαθείς οµάδες ιδιαίτερα για αναπήρους, πολύτεκνες οικογένειες κ.λ.π. - Ανάπτυξη προγραµµάτων και δοµών φροντίδας για την τρίτη ηλικία όπως Κέντρα Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωµένων, ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ - Προγράµµατα στήριξης παλιννοστούντων και πολιτικών προσφύγων (ασφάλιση, επιδόµατα, κοινωνική ένταξη, επιδόµατα για οικοσκευές ). Σηµαντικό ρόλο διαδραµάτισε η ανάπτυξη προγραµµάτων για ευπαθείς κοινωνικές οµάδες µε συγχρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε επίπεδο κοινοτικών πρωτοβουλιών και των Kοινοτικών Πλαισίων Στήριξης. Κατά περιόδους επιχειρήθηκε παράλληλα µε την ανάπτυξη του εθνικού συστήµατος υγείας και η συστηµατοποίηση της διάρθρωσης και οργάνωσης των δοµών πρόνοιας, µε αποκορύφωµα τη διαµόρφωση του Εθνικού Συστήµατος Κοινωνικής Φροντίδας.

3 74 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Οι εξελίξεις από την αναµόρφωση των προνοιακών δοµών και υπηρεσιών, αλλά και οι σύγχρονες ανάγκες για καλύτερο σχεδιασµό και συντονισµό οδήγησαν στην κατάργηση παλαιών δοµών και στη συγκρότηση νέων οργάνων, που έχουν: - επιστηµονικό, συµβουλευτικό και ερευνητικό χαρακτήρα - την ευθύνη προάσπισης των δικαιωµάτων και συµφερόντων του Πολίτη, χρήστη των υ- πηρεσιών - την ανάπτυξη εθελοντικών δράσεων και την πιστοποίηση φορέων και των υπηρεσιών που παρέχουν - την ευθύνη ελέγχου και αξιολόγησης της ποιότητας του παρεχόµενου έργου. 2. ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΑΡΧΩΝ, ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ, ΟΜΩΝ ΚΑΙ ΦΟΡΕΩΝ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο 2.1. ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΕ ΕΠΙΠΕ Ο ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Α. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ (Υ.Υ.Κ.Α.) Το Υ.Υ.Κ.Α. έχει την αρµοδιότητα της διάρθρωσης της οργάνωσης και της άσκησης προνοιακής πολιτικής σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης µέσω του υφυπουργείου και τη Γενικής Γραµµατείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Η διάρθρωση των υπηρεσιών έχει ως ακολούθως Α) ιεύθυνση Κοινωνικής Αντίληψης και Αλληλεγγύης Τµήµατα. Προστασίας ευπαθών οµάδων. Κοινωνικής Προστασίας. Εθελοντισµού και Πιστοποίησης φορέων Με τοµείς ευθύνης την ανάπτυξη πολιτικών για τον εθελοντισµό, για τις µη κυβερνητικές οργανώσεις, για τα προγράµµατα παλιννοστούντων προσφύγων, για την εποπτεία ερανικών συστηµάτων -επιχορηγήσεων από ειδικούς πόρους, για την κοινωνική προστασία ανασφαλίστων και άλλων ευπαθών οµάδων, για τις έκτακτες κοινωνικές ανάγκες που προκύπτουν από φυσικές και άλλες καταστροφές. Β) ιεύθυνση Προστασίας Οικογένειας Τµήµατα. Οικογένειας και ηµογραφικής Πολιτικής. Προστασίας Παιδιών και Εφήβων. Προστασίας Ηλικιωµένων Με τοµείς ευθύνης την ανάπτυξη πολιτικών για την προστασία της οικογένειας, για τη µητρότητα, για την παιδική φροντίδα, για τη φροντίδα των ηλικιωµένων και για τη δη- µογραφική πολιτική Γ) ιεύθυνση Προστασίας Ατόµων µε Αναπηρίες Τµήµατα. Οργάνωσης και λειτουργίας δοµών και προγραµµάτων ανοικτής κοινωνικής φροντίδας και αποκατάστασης. Οργάνωσης και λειτουργίας δοµών και προγραµµάτων αυξηµένης φροντίδας Με τοµείς ευθύνης την ανάπτυξη πολιτικών που αφορούν την κλειστή και ανοικτή φροντίδα των Ατόµων µε Αναπηρία, τις οικονοµικές ενισχύσεις και παροχές και τα προγράµµατα αποασυλοποίησης επανένταξης.

4 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 75 Κατά περιπτώσεις και ανάλογα µε τις διαστάσεις των πολιτικών που υλοποιούνται αναπτύσσονται συνεργασίες µε άλλες ιευθύνσεις του Υ.Υ.Κ.Α. Όπως ιεύθυνση Ψυχικής Υγείας (για ψυχικά πάσχοντες, άτοµα µε νοητική στέρηση κ.λ.π.) ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας φροντίδας Υγείας προαγωγή υγείας µητέρας και παιδιού) ιεύθυνση Ανάπτυξης Μονάδων Υγείας (υγειονοµική ασφάλιση απόρων, ειδικά διαγνωστικά κέντρα κ.λ.π.) Γενική ιεύθυνση ηµόσιας Υγείας (για θέµατα πρόληψης νόσων και αναπηριών και προβληµάτων υγείας κ.λ.π.). ιεύθυνση Επαγγελµάτων Υγείας και Πρόνοιας (ανάπτυξη εκπαίδευσης και κατάρτισης ε- παγγελµατιών υγείας πρόνοιας ). Σε επίπεδο εισηγητικό συµβουλευτικό για την ανάπτυξη πολιτικών και προγραµµάτων στον Τοµέα της Κοινωνικής Αλληλεγγύης την ευθύνη έχει το Εθνικό Συµβούλιο Κοινωνικής Φροντίδας και σε επίπεδο εποπτείας και ελέγχου της ποιότητας του παρεχόµενου έργου των φορέων παροχής κοινωνικής φροντίδας που υπάγονται στο Υ.Υ.Κ.Α. και σε άλλα υπουργεία την ευθύνη έχει το Σώµα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας. Οι εν λόγω φορείς α- ναπτύσσουν συνεργασία µε όλες τις εµπλεκόµενες υπηρεσίες. Στα πλαίσια του κοινωνικού διαλόγου για την ανάπτυξη προνοιακής πολιτικής και κοινωνικής φροντίδας, το Υ.Υ.Κ.Α. µε θεσµικές ρυθµίσεις ενθαρρύνει την συµµετοχή και εµπλοκή συλλογικών οργανώσεων µη κυβερνητικών οργανώσεων εθνικής εµβέλειας ( π.χ. Εθνική Συνοµοσπονδία Αναπήρων, Συµβούλιο Προσφύγων κ.λ.π.) στο σχεδιασµό, στη λήψη αποφάσεων και στην υλοποίηση διαφόρων προγραµµάτων. Β. ΑΛΛΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ Πέραν των πολιτικών κοινωνικής φροντίδας που αναπτύσσει το Υ.Υ.Κ.Α. για τις ευπαθείς κοινωνικές οµάδες, αναπτύσσονται και άλλες πολιτικές σε διάφορα επίπεδα που σχεδιάζονται και υλοποιούνται από άλλα υπουργεία οι οποίες συνδέονται µέσα από µηχανισµούς και διαδικασίες αλληλοσυµπλήρωσης π.χ. - Το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας αναπτύσσει πολιτικές που περιστρέφονται γύρω από θέµατα ασφάλισης, επαγγελµατικής κατάρτισης και ένταξης στην α- γορά εργασίας ευπαθών οµάδων. - Τα Υπουργεία Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων και Μεταφορών και Επικοινωνιών αναπτύσσουν πολιτικές που συνδέονται µε την άρση των εµποδίων και την ε- λεύθερη πρόσβαση στο οικιστικό περιβάλλον, στις µεταφορές, στην πληροφόρηση και τις ε- πικοινωνίες κ.λ.π. - Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευµάτων αναπτύσσει πολιτικές για τη Νέα Γενιά και την Ειδική Αγωγή ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο Η ανάπτυξη των υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας σε περιφερειακό επίπεδο διαρθρώνεται σε δύο άξονες : α ) τις ιοικητικές Περιφέρειες β ) τις ιοικήσεις Υγειονοµικών Περιφερειών (πρώην Περιφερειακά Συστήµατα Υγείας -Πρόνοιας ) Στο επίπεδο των ιοικητικών Περιφερειών της χώρας (13) υπάρχει η υπηρεσία της ιεύθυνσης Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας µε αρµοδιότητες κυρίως διαχείρισης εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων για την ανάπτυξη προγραµµάτων και αντικείµενα που της ανατίθενται από

5 76 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ειδικό θεσµικό πλαίσιο άλλων υπουργείων π.χ. υγιεινή και ασφάλεια, συγκρότηση υγειονοµικών επιτροπών κ.λ.π. Σε ένα άλλο επίπεδο περιφερειακής διοίκησης υπάρχει η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση η ο- ποία έχει σχετική υπηρεσία, την ιεύθυνση Υγείας Πρόνοιας που υλοποιεί κατά κύριο λόγο προγράµµατα του Υ.Υ.Κ.Α. όπως επιδοµατική πολιτική για ευπαθείς οµάδες, εποπτεία χρη- µατοδότηση καθώς και έκδοση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας Νοµικών Προσώπων Ιδιωτικού ικαίου ή άλλων φορέων κερδοσκοπικού ή µη χαρακτήρα κ.λ.π. Επίσης µπορεί να αναπτύξει και άλλες δοµές ή προγράµµατα που έχουν αντικείµενο την παροχή κοινωνικής φροντίδας. Σε επίπεδο Πρωτοβάθµιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης αναπτύσσονται κοινωνικές υπηρεσίες και προγράµµατα κοινωνικής φροντίδας όπως είναι το Πρόγραµµα Βοήθεια στο σπίτι, τα Κέντρα Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωµένων, οι Παιδικοί Σταθµοί, Κέντρα Ηµερήσιας Φροντίδας Ηλικιωµένων, Κέντρα ηµιουργικής Απασχόλησης Παιδιών, Κέντρα ηµιουργικής Απασχόλησης Παιδιών µε Αναπηρία κ.λ.π. Το β επίπεδο περιφερειοποίησης δοµών και υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας που διαρθρώνεται γύρω από τις (17) ιοικητικές Υγειονοµικές Περιφέρειες (οι οποίες υπάγονται στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης), έχει ως αρµοδιότητα τον προγραµµατισµό, το συντονισµό, την εποπτεία και τον έλεγχο όλων των φορέων παροχής Υπηρεσιών Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. 3. ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΥΠΑΘΩΝ ΟΜΑ ΩΝ - ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 3.1. ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΙ ΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Οι δοµές και τα προγράµµατα φροντίδας παιδιών έχουν χαρακτήρα κλειστής και ανοικτής περίθαλψης. Οι θεσµοί και τα προγράµµατα που αναπτύσσονται σχεδιάζονται, οργανώνονται και χρηµατοδοτούνται από το Υ.Υ.Κ.Α. καθώς και άλλα συναρµόδια Yπουργεία αλλά και από την Ε.Ε. και διαρθρώνονται σε περιφερειακό επίπεδο ως ακολούθως: Σε επίπεδο ιοικητικών Περιφερειών µε αρµοδιότητες για το συντονισµό, τη διαχείριση των πόρων και την παρακολούθηση της υλοποίησης προγραµµάτων. Σε επίπεδο Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης µε την υλοποίηση προγραµµάτων οικονοµικής ε- νίσχυσης απροστάτευτων παιδιών, προγραµµάτων υιοθεσίας αναδοχής, παιδικών εξοχών κρατικού προγράµµατος. Επίσης, η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση είναι αρµόδια για τη διαδικασία έκδοσης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας Βρεφονηπιακών και Παιδικών Σταθµών και κατασκηνώσεων κερδοσκοπικού ή µη χαρακτήρα και των Κέντρων ηµιουργικής Απασχόλησης. Οι φορείς κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις ενώ οι µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι Νοµικά Πρόσωπα Ιδιωτικού ικαίου (Ν.Π.Ι..) που έχουν συσταθεί από φιλανθρωπικά σωµατεία, από την εκκλησία ή αποτελούν κληροδοτήµατα. Σε επίπεδο Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ήµων αναπτύσσονται υπηρεσίες και προγράµµατα όπως οι ηµοτικοί Βρεφονηπιακοί Παιδικοί Σταθµοί, τα Κέντρα ηµιουργικής Απασχόλησης, Συµβουλευτικές Υπηρεσίες κ.λ.π. Σε επίπεδο κοινότητας αναπτύσσονται διάφορα προγράµµατα ανοικτής φροντίδας παιδιών από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις σε ότι αφορά την πρόληψη και αντιµετώπιση της κακοποίησης παιδιών, την εξάλειψη του φαινοµένου των παιδιών των φαναριών, την ανάπτυξη προγραµµάτων παιγνιοθηκών κ.λ.π.. Σε επίπεδο ιοικήσεων Υγειονοµικών Περιφερειών αναπτύσσονται δοµές κλειστής φροντίδας παιδιών όπως Κέντρα Παιδικής Μέριµνας, Παιδοπόλεις κ.λ.π. και το Ίδρυµα Μητέρα

6 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 77 που έχει κυρίως την ευθύνη συντονισµού των προγραµµάτων υιοθεσίας ανάδοχης οικογένειας ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙ ΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ Οι δοµές και τα προγράµµατα φροντίδας ηλικιωµένων έχουν χαρακτήρα κλειστής και α- νοικτής περίθαλψης. Οι θεσµοί και τα προγράµµατα που αναπτύσσονται, σχεδιάζονται, οργανώνονται και χρηµατοδοτούνται από το Υ.Υ.Κ.Α. καθώς και άλλα συναρµόδια Yπουργεία αλλά και από την Ε.Ε. Αυτά διαρθρώνονται σε περιφερειακό επίπεδο ως ακολούθως : - Σε επίπεδο ιοικητικών Περιφερειών, που έχουν την αρµοδιότητα όπως περιγράφεται α- νωτέρω - για την εφαρµογή προγραµµάτων που υλοποιούνται από τις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και τους Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. - Σε επίπεδο Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης υλοποιούνται προγράµµατα οικονοµικής ενίσχυσης όπως επίδοµα στέγασης ηλικιωµένων. Επίσης στην αρµοδιότητά της είναι η διαδικασία έκδοσης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωµένων (Μ.Φ.Η.) κερδοσκοπικού και µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Οι Μ.Φ.Η. κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις ενώ οι Μ.Φ.Η. µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι Νοµικά Πρόσωπα Ιδιωτικού ικαίου (Ν.Π.Ι..) που έχουν συσταθεί από φιλανθρωπικά σωµατεία, από την εκκλησία ή αποτελούν κληροδοτήµατα. - Σε επίπεδο ΟΤΑ ήµων αναπτύσσονται υπηρεσίες και προγράµµατα όπως τα Κέντρα Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωµένων (Κ.Α.Π.Η.), τα Κέντρα Ηµερήσιας Φροντίδας Ηλικιωµένων (Κ.Η.Φ.Η.) και το Πρόγραµµα Βοήθεια στο Σπίτι. - Σε επίπεδο κοινότητας αναπτύσσονται διάφορα προγράµµατα ανοικτής φροντίδας ηλικιωµένων από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Ερυθρός Σταυρός κ.λ.π.), Εκκλησία όπως προγράµµατα σίτισης, παροχής ιατρικών φροντίδων, κοινωνικής στήριξης, κατά κύριο λόγο σε εθελοντικό επίπεδο. - Σε επίπεδο ιοικητικών Υγειονοµικών Περιφερειών αναπτύσσονται δοµές κλειστής φροντίδας ηλικιωµένων ( Ιδρύµατα Κοινωνικής Πρόνοιας ) ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Οι δοµές και τα προγράµµατα φροντίδας Α.µ ε.α. έχουν χαρακτήρα κλειστής και ανοικτής περίθαλψης. Οι θεσµοί και τα προγράµµατα που αναπτύσσονται, σχεδιάζονται, οργανώνονται και χρηµατοδοτούνται από το Υ.Υ.Κ.Α. καθώς και άλλα συναρµόδια υπουργεία αλλά και από την Ε.Ε. Αυτά διαρθρώνονται σε περιφερειακό επίπεδο ως ακολούθως : Σε επίπεδο ιοικητικών Περιφερειών, που έχουν την αρµοδιότητα όπως περιγράφεται α- νωτέρω - για την εφαρµογή προγραµµάτων που υλοποιούνται από τις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και τους ΟΤΑ. Σε επίπεδο Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης υλοποιούνται προγράµµατα οικονοµικής ενίσχυσης Α.µ ε.α., πιστοποίησης φορέων παροχής κοινωνικής φροντίδας, έκδοση κάρτας αναπηρίας -λειτουργικότητας, προγράµµατα άλλων παροχών όπως η κάρτα µετακίνησης κ.λ.π.. Επίσης στην αρµοδιότητά της είναι η διαδικασία έκδοσης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας Κέντρων Αποθεραπείας -Αποκατάστασης (Κ.Α.Α.) κερδοσκοπικού και µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Σε επίπεδο ΟΤΑ ήµων αναπτύσσονται υπηρεσίες και προγράµµατα όπως τα Κέντρα ηµιουργικής Απασχόλησης Παιδιών µε Αναπηρία και το Πρόγραµµα Βοήθεια στο Σπίτι για Α.µ ε.α., Μέριµνα.

7 78 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Σε επίπεδο κοινότητας αναπτύσσονται διάφορα προγράµµατα ανοικτής φροντίδας Α.µ.ε.Α. από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Συλλόγους και την Εκκλησία που συµβάλουν στη µείωση του κοινωνικού αποκλεισµού και στην ένταξη π.χ. κατασκηνωτικά προγράµµατα. Σε επίπεδο ιοικητικών Υγειονοµικών Περιφερειών αναπτύσσονται δοµές κλειστής και α- νοικτής φροντίδας Α.µ ε.α. όπως Θεραπευτήρια Χρονίων Παθήσεων, Κέντρα Αποθεραπείας Φυσικής και Κοινωνικής Αποκατάστασης (ΚΑΦΚΑ), Κέντρα Εκπαίδευσης -Κοινωνικής Υποστήριξης και Αποκατάστασης Ατόµων µε Αναπηρία (ΚΕΚΥΚΑ.µ ε.α. και Ιδρύµατα Αποκατάστασης µικτής φροντίδας (Εθνικό Ίδρυµα Αποκατάστασης Αναπήρων ). Σε Εθνικό επίπεδο λειτουργούν δοµές µε χαρακτήρα Ν.Π.Ι.. που έχουν την ευθύνη δια- µόρφωσης πολιτικής για διάφορες κατηγορίες ατόµων µε αναπηρίες όπως το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών, το Εθνικό Ίδρυµα Κωφών καθώς και δοµές που έχουν συµβουλευτικό χαρακτήρα, όπως το Εθνικό Συµβούλιο Κοινωνικής Φροντίδας και το έργο τους είναι η παρακολούθηση υλοποίησης των διαφόρων πολιτικών (Εθνικό Παρατήριο Α.µ.ε.Α.) ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΙ ΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται προγράµµατα που αναφέρονται σε ειδικές κατηγορίες πληθυσµού όπως παλιννοστούντες, πολιτικοί πρόσφυγες, αθίγγανοι, πληγέντες από φυσικές καταστροφές (θεοµηνίες, σεισµούς κ.λ.π.) και στην αντιµετώπιση εκτάκτων αναγκών. Τα προγράµµατα που αναπτύσσονται σχεδιάζονται, οργανώνονται και χρηµατοδοτούνται από το Υ.Υ.Κ.Α. σε συνεργασία µε άλλα συναρµόδια Yπουργεία και εφαρµόζονται σε περιφερειακό επίπεδο αξιοποιώντας παράλληλα και τις υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας. Οι δοµές και τα προγράµµατα που αναπτύσσονται για τη στήριξη και την φροντίδα των ο- µάδων αυτών είναι τα κέντρα υποδοχής προσφύγων, οι µονάδες του Εθνικού Κέντρου Άµεσης Κοινωνικής Βοήθειας, προγράµµατα οικονοµικής ενίσχυσης και προγράµµατα στήριξης που υλοποιούνται σε συνεργασία µε µη κυβερνητικές οργανώσεις. 4.ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ 4.1. ΦΟΡΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ Τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο έχουν αναπτυχθεί και οργανωθεί ποικίλοι µηχανισµοί και όργανα εποπτείας και ελέγχου, των φορέων και υπηρεσιών υλοποίησης κοινωνικής πολιτικής για ευπαθείς οµάδες πληθυσµού και υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας. Σε κεντρικό επίπεδο διοίκησης, έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια ανεξάρτητα ελεγκτικά όργανα και αρχές, τα οποία έχουν αρµοδιότητες που καθορίζονται από το τοµεακό α- ντικείµενο του αντιστοίχου Υπουργείου, που τα έχει συγκροτήσει. Τέτοιες αρχές είναι ο Συνήγορος του πολίτη µε πρόσφατη σύσταση τοµέα για την διαχείριση θεµάτων υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης ( πρόνοιας - φροντίδας ), η αρχή προστασίας προσωπικών δεδοµένων κ.λ.π. Ελεγκτικά όργανα είναι το Σώµα Eλεγκτών ηµόσιας ιοίκησης, το Σώµα Επιθεωρητών Εργασίας, το Σώµα επιθεωρητών του Υπουργείου Μεταφορών, το Σώµα Eπιθεωρητών του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων, η Υπηρεσία Οικονοµικού Ελέγχου κ.λ.π. Αρµοδιότητα για θέµατα ελέγχου Υγείας και Πρόνοιας έχει το Σώµα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας. Το συντονισµό όλων των ελεγκτικών οργάνων σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης έχει ο Γενικός Επιθεωρητής ηµόσιας ιοίκησης.

8 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 79 Μεταξύ των ελεγκτικών οργάνων αναπτύσσονται κοινά πεδία και αντικείµενα ελέγχου, που οδηγούν άλλοτε σε συµπληρωµατικές και άλλοτε σε εξειδικευµένες µορφές παρέµβασης, στα πλαίσια ενός κεντρικού σχεδιασµού και συντονισµού. Σε περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται εµπλοκή αρµοδιότητας άλλου ελεγκτικού φορέα ή οργάνου, γίνεται τόσο αξιοποίηση των στοιχείων, όσο και η ανάλογη παραποµπή για εξειδικευ- µένο έλεγχο σε άλλα επίπεδα. Σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει συνεργασία µε τις κατά περίπτωση αρµόδιες ικαστικές Αρχές σε κάθε επίπεδο (συµµετοχή σε ανακρίσεις, σε εκδίκαση υποθέσεων, παραποµπή σε Εισαγγελικές Αρχές κ.λ.π.) Η εποπτεία και η άσκηση ελέγχου σε φορείς και υπηρεσίες Πρόνοιας - Κοινωνικής Φροντίδας, όπως αυτοί περιγράφτηκαν παραπάνω, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, πραγµατοποιείται από διάφορους µηχανισµούς και θεσµούς σε αντίστοιχα επίπεδα: Α) Σε κεντρικό επίπεδο είναι το ΣΕΥΥΠ µε τον Τοµέα ελέγχου Φορέων Πρόνοιας, που ως κύριο αντικείµενο ελέγχου έχει Ι) την διαπίστωση της ποιότητας και της επάρκειας των εγκαταστάσεων, του εξοπλισµού και των παρεχόµενων υπηρεσιών και ΙΙ ) τη διαπίστωση της τήρησης από τους ελεγχόµενους φορείς των υγειονοµικών διατάξεων και των αναγκαίων µέτρων ασφάλειας για την υγιεινή διαβίωση των περιθαλπόµενων, καθώς και του προσωπικού. Σε κεντρικό επίσης επίπεδο διοίκησης, ελεγκτικό έργο ασκούν για την υλοποίηση των προγραµµάτων που συγχρηµατοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ιαχειριστικές Αρχές των Υπουργείων και οι Επιτροπές παρακολούθησης, που συστήνονται κατά περίπτωση (υλοποίηση προγραµµάτων µέσω περιφερειών στους Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Νοµικών Προσώπων ηµοσίου ικαίου και Νοµικών Προσώπων Ιδιωτικού ικαίου προνοιακού χαρακτήρα ). Β) Σε επίπεδο περιφερειακής διοίκησης οι ιευθύνσεις Υγείας Πρόνοιας ασκούν εποπτεία και έλεγχο που σχετίζεται µε την υλοποίηση προγραµµάτων και έργων της Ε.Ε., που εντάσσονται στη χωρική τους αρµοδιότητα. Επίσης σε επίπεδο Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης και µε συνεργασία των διαφόρων ιευθύνσεων (Υγείας -Πρόνοιας, Τεχνικών Υπηρεσιών κ.λ.π.), ασκείται ελεγκτικό έργο σε διάφορα επίπεδα µέσω των θεσµοθετηµένων οργάνων, όπως οι επιτροπές καταλληλότητας για τη χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας φορέων παροχής κοινωνικής φροντίδας, οι κοινωνικοί σύµβουλοι µε αρµοδιότητα τον περιοδικό έλεγχο των παραπάνω φορέων, καθώς και µηχανισµοί ελέγχου σε αντικείµενα υγειονοµικού ενδιαφέροντος όπως συνθήκες υγιεινής, έλεγχος τροφίµων, ατοµικών βιβλιαρίων υγείας κ.λ.π. Β ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΦΟΡΕΙΣ, ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ 1. ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Με την έκδοση της σχετικής εντολής για την διενέργεια ελέγχου και τον ορισµό του φορέα, του αντικειµένου και του αρµόδιου κλιµακίου επιθεωρητών που αναλαµβάνουν τη διενέργεια, ξεκινά η διαδικασία συλλογής στοιχείων τα οποία θα αξιοποιηθούν για τη διερεύνηση της υπόθεσης. Αρχικώς πραγµατοποιείται επίσκεψη στην αρµόδια υπηρεσία του Υ.Υ.Κ.Α. όπου αναζητείται ο σχετικός φάκελος του φορέα ή του προγράµµατος που θα ελεγχθεί και συλλέγονται έγγραφα, εγκύκλιοι, εκθέσεις ή άλλα στοιχεία.

9 80 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Ανάλογη συλλογή δεδοµένων γίνεται και από τις αρµόδιες κατά περίπτωση εποπτεύουσες αρχές όπως η Νοµαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σε όλες τις περιπτώσεις γίνεται συνεργασία µε τους αρµόδιους υπαλλήλους τόσο εκ των προτέρων όσο και κατά τη διάρκεια του ελέγχου. Παράλληλα γίνεται η συλλογή και µελέτη της σχετικής νοµοθεσίας που αφορά την υπόθεση. Ακολούθως σχεδιάζονται οι επισκέψεις στον φορέα έλεγχου και σε άλλους εµπλεκόµενους φορείς. Στα πλαίσια των επισκέψεων πραγµατοποιούνται επαφές µε την διοίκηση του φορέα, µε τους υπεύθυνους των διοικητικών υπηρεσιών, µε τους εργαζόµενους σε διάφορους τοµείς, µε τον εξυπηρετούµενο πληθυσµό κ.λ.π. Ακολούθως ζητούνται να κατατεθούν σχετικά προς τον έλεγχο στοιχεία που να αναφέρονται στην οργάνωση και λειτουργία του φορέα καθώς και εκθέσεις που συντάσσονται για τον σκοπό αυτό. Σε ένα άλλο επίπεδο πραγµατοποιούνται επισκέψεις στους χώρους που αναπτύσσεται ο φορέας, µε σκοπό την καταγραφή και τον εντοπισµό προβληµάτων που σχετίζονται µε τις κτιριακές υποδοµές, τη συντήρηση αυτών, τον εξοπλισµό, την λειτουργικότητα των χώρων, την καθαριότητα κ.λ.π. Ζητούνται τα αντίστοιχα έγγραφα στοιχεία (µελέτες, σχέδια, τεχνικές εκθέσεις κ.λ.π.). 2. ΣΤΑ ΙΑ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ 2.1. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Στο στάδιο αυτό πραγµατοποιείται έλεγχος νοµιµότητας συγκρότησης των διοικητικών οργάνων και επιτροπών, η λειτουργία αυτών και η εκτελεσιµότητα των αποφάσεών τους. Ακολουθεί η καταγραφή της διάρθρωσης των υπηρεσιών, έλεγχος τήρησης βιβλίων, αρχείων και µητρώων και η αδρή προσέγγιση οικονοµικών στοιχείων όπως συµβάσεις µε ασφαλιστικά τα- µεία, επιχορηγήσεις, προµήθειες, καταγραφή περιουσιακών στοιχείων κ.λ.π ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ - ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ Στο στάδιο αυτό επιχειρείται η καταγραφή των οργανικών θέσεων του προσωπικού, η κάλυψη αυτών καθώς και η µε κάθε άλλη σχέση εργασίας απασχόληση ανθρώπινου δυναµικού. Ακολουθεί η µελέτη των φακέλων του προσωπικού και η εξέταση αυτών ως προς την πληρότητα των στοιχείων που περιέχουν (συµβάσεις, βιβλιάρια υγείας προσωπικού, κ.λ.π.). Κατόπιν ελέγχεται η άσκηση των καθηκόντων και των αρµοδιοτήτων του προσωπικού α- νάλογα µε τη θέση που καταλαµβάνει, το ωράριο εργασίας, κ.λ.π. Συµπληρωµατικά καταγράφονται στοιχεία που αφορούν την εξέλιξη ποιότητας του ανθρώπινου δυναµικού όπως θέµατα εκπαίδευσης και επιµόρφωσης, προβλήµατα συνεργασίας, σχέσεις και συµπεριφορά µε εξυπηρετούµενο πληθυσµό, επαγγελµατική κόπωση κ.λ.π ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Στο στάδιο αυτό πραγµατοποιούνται επισκέψεις στους χώρους λειτουργίας των υπηρεσιών: γραφεία διοίκησης, γραφεία επιστηµονικού προσωπικού (κοινωνική υπηρεσία, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία κ.λ.π.), εκπαιδευτικούς χώρους, εργαστήρια, χώρους φροντίδας υγείας (φυσιοθεραπευτήριο, εξεταστήριο ιατρού, πισίνα κ.λ.π.), θαλάµους κοιτώνες, αίθουσες απασχόλησης - ψυχαγωγίας, χώρους υποδοχής και αναµονής επισκεπτών, φαρµακείο, χώρους στάσης προσωπικού κ.λ.π. Επίσης ελέγχονται οι βοηθητικοί χώροι (αποδυτήρια, χώροι υγιεινής, αποθήκες αναλώσιµου υλικού και υλικού καθαρισµού, ιµατιοθήκες, νεκροθάλαµος, κλι- µακοστάσια, διάδροµοι κ.λ.π.) καθώς και οι χώροι εστίασης και παρασκευής φαγητού (τραπε-

10 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 81 ζαρίες, µαγειρεία, αποθήκες τροφίµων, χώροι ψυγείων καταψυκτών κ.λ.π.). Τέλος ελέγχονται οι χώροι εγκατάστασης του µηχανολογικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισµού, οι αποθηκευτικοί χώροι καυσίµων καθώς και οι χώροι των τεχνικών υπηρεσιών γραφεία συντηρητών. Σε ειδικές περιπτώσεις ελέγχονται και άλλες κτιριακές υποδοµές (συµπληρωµατικές ) όπως ξενώνες -οικοτροφεία, ειδικά εργαστήρια, σχολικές µονάδες κ.λ.π. Σε ότι αφορά τους εξωτερικούς χώρους των εγκαταστάσεων ελέγχονται οι είσοδοι (κύριες και βοηθητικοί ), το θυρωρείο, η περίφραξη, οι περιµετρικές οδοί, οι εξωτερικές κλίµακες, τα βοηθητικά κεκλιµένα επίπεδα (ράµπες ) για άτοµα µε αναπηρίες, οι χώροι στάθµευσης, οι χώροι πρασίνου, οι εγκαταστάσεις άθλησης και ψυχαγωγίας, οι αποθηκευτικοί χώροι και ο αύλιος χώρος. Παράλληλα µε τον έλεγχο των εγκαταστάσεων ελέγχεται και καταγράφεται ο εξοπλισµός των γραφείων διοίκησης και προσωπικού, των εργαστηρίων, των χώρων εκπαίδευσης, των αιθουσών απασχόλησης και ψυχαγωγίας, των ειδικών διαγνωστικών εργαστηρίων, της ιατρικής / νοσηλευτικής υπηρεσίας και των άλλων χώρων φροντίδας υγείας καθώς και ο ξενοδοχειακός εξοπλισµός και ο ιµατισµός. Επίσης, ελέγχεται ο εξοπλισµός των χώρων εστίασης, των µαγειρείων, των ψυγείων, των πλυντηρίων σιδερωτήριων, των αποθηκών και των χώρων υγιεινής. ίνεται ιδιαίτερη έµφαση στην επάρκεια του εξοπλισµού, στην συχνότητα συντήρησης ή α- ντικατάστασής του, στην σωστή και κατάλληλη χρήση του, στην παλαιότητα, στις φθορές και στην πιθανότητα πρόκλησης ατυχηµάτων εξαιτίας αυτών. Σε παράλληλο επίπεδο ελέγχεται η καταλληλότητα και λειτουργία υποδοµών που αφορούν το φωτισµό και τον αερισµό (τεχνητό και φυσικό ), τη θέρµανση, την ύδρευση και αποχέτευση κ.λ.π. Σε κάθε περίπτωση που διαπιστώνεται η ανάγκη ενδελεχούς και εξειδικευµένου ελέγχου α- πό πολιτικό µηχανικό, επόπτη υγείας ή άλλο ειδικό ζητείται η συµπλήρωση του κλιµακίου επιθεωρητών µε τους ανάλογους επιθεωρητές του Σώµατος και όπου αυτό δεν είναι εφικτό ζητείται η συνδροµή υπηρεσιών άλλων φορέων ελέγχου (Τεχνικές υπηρεσίες, ιεύθυνση Υγείας, πυροσβεστική κ.λ.π.) ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟ ΟΜΩΝ ΠΟΥ ΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΑΤΟΜΩΝ - ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Στο στάδιο αυτό του ελέγχου εξετάζονται από το κλιµάκιο των επιθεωρητών όλα τα σχετικά πιστοποιητικά, βεβαιώσεις και έγγραφα που έχουν εκδοθεί από τις αρµόδιες αρχές και υπηρεσίες που έχουν στην ευθύνη τους την εποπτεία θεµάτων ασφάλειας και υγιεινής. Η εξέταση των εν λόγω στοιχείων γίνεται για να διαπιστωθεί η νοµιµότητα, η πληρότητα και η περιοδικότητα έκδοσής τους καθώς και η καταγραφή των όποιων προβληµάτων και παρατηρήσεων περιγράφονται και χρήζουν άµεσης παρέµβασης. Η συγκέντρωση των στοιχείων αφορά τους παρακάτω τοµείς : - Στατικότητα κτιρίου - Πυροπροστασία ( Πυρασφάλεια Πυρανίχνευση, συντήρηση πυροσβεστικών µέσων υλικού, καλή λειτουργία κ.λ.π.). - Προδιαγραφές λειτουργία συντήρηση ανελκυστήρα - Λειτουργία ασφάλεια συντήρηση καυστήρων και εγκαταστάσεων κεντρικής θέρµανσης - Λειτουργία ασφάλεια συντήρηση κλιµατιστικού συστήµατος. - Λειτουργία ασφάλεια συντήρηση ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων - Ηλεκτροπαραγωγού ζεύγους ( εφεδρική ηλεκτρογεννήτρια )

11 82 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH - Ύδρευση Αποχέτευση - ιαχείριση απορριµµάτων Λυµάτων - Απολύµανση Απεντόµωση - Οχήµατα µεταφοράς προσωπικού εξυπηρετούµενου πληθυσµού. Σε ότι αφορά τον έλεγχο της διαχείρισης θεµάτων ασφάλειας εξετάζεται η επιµόρφωση του προσωπικού για περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης (π.χ. σχέδιο εκκένωσης κτιρίων σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών ) και ο ορισµός επιτροπών διαχείρισης έκτακτων αναγκών. Επίσης ελέγχεται ο ορισµός και η πληρότητα κατάρτισης του τεχνικού ασφαλείας και του ιατρού εργασίας ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΧΩΡΟ Μια από τις σηµαντικότερες παραµέτρους ποιότητας των παρεχοµένων υπηρεσιών από τους φορείς κοινωνικής φροντίδας, είναι ο σχεδιασµός και η λήψη µέτρων που αφορούν την προσβασιµότητα του εξυπηρετούµενου πληθυσµού, τόσο στις εγκαταστάσεις και τον περιβάλλοντα χώρο, όσο και στη διαδικασία πληροφόρησης που συνδέεται µε το χώρο αυτόν. Στα πλαίσια των ελέγχων που διεξάγονται από τον τοµέα ελέγχου φορέων πρόνοιας έχει ε- νταχθεί τόσο η αξιολόγηση των υφιστάµενων µέτρων πρόσβασης - για την άρση των εµποδίων /φραγµών που καθιστούν δυσχερή την απρόσκοπτη και ασφαλή χρήση των εγκαταστάσεων και των υπηρεσιών - όσο και η καταγραφή ελλείψεων ή κακών εφαρµογών. Η προσπάθεια αυτή γίνεται για πρώτη φορά συστηµατικά στα πλαίσια ελεγκτικού έργου και έχει ενταχθεί στο ελεγκτικό έργο του τοµέα ελέγχου φορέων πρόνοιας του Σώµατος, ως έ- νας από τους κύριους άξονες αξιολόγησης των παρεχόµενων υπηρεσιών. Για το σκοπό αυτό έχει διαµορφωθεί ερωτηµατολόγιο, ως εργαλείο συλλογής και αξιοποίησης των δεδοµένων σύµφωνα µε το ισχύον θεσµικό πλαίσιο. Οι άξονες γύρω από τους οποίους συλλέγονται πληροφορίες και καταγράφεται η επάρκεια των µέτρων πρόσβασης είναι: α) Η προσέγγιση του φορέα µε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (καταλληλότητα οχηµάτων, στάσεων, διαδροµών κ.λ.π.). β ) Ο έλεγχος της : προσβασιµότητας εισόδων, υπαίθριων χώρων, θέσεων στάθµευσης κ.λ.π. προσβασιµότητας κλιµακοστασίων, ανελκυστήρων, ραµπών, χώρων υγιεινής, διαδρό- µων, εξόδων κινδύνου καταλληλότητας σήµανσης για προσβασιµότητα καταλληλότητας - προσβασιµότητας τεχνολογικού εξοπλισµού (π.χ. τηλ. συσκευών, Η/Υ, ψυκτών νερού, συστηµάτων ανάληψης χρηµάτων κ.λ.π.) καθώς και ξενοδοχειακού εξοπλισµού. σε ειδικά θέµατα προσβασιµότητας σε οχήµατα µεταφοράς εξυπηρετούµενου πληθυσµού (π.χ. ασθενοφόρα, λεωφορεία µεταφοράς προσωπικού και χρηστών κ.λ.π.). προσβασιµότητας σε ειδικούς χώρους όπως βιβλιοθήκες, αθλητικούς χώρους, χώροι κατάρτισης κ.λ.π.). προσβασιµότητας στα συστήµατα πληροφόρησης των παρεχοµένων υπηρεσιών. Σε όλες τις ανωτέρω κατηγορίες ελέγχου προσβασιµότητας αξιολογείται η καταλληλότητα των κατασκευών ως προς τις ισχύουσες προδιαγραφές και γίνονται προτάσεις για την βελτίωση αυτών.

12 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Ο σηµαντικότερος άξονας του τοµέα ελέγχου φορέων πρόνοιας είναι ο έλεγχος της ποιότητας των παρεχοµένων υπηρεσιών και προγραµµάτων που αναπτύσσονται από τους φορείς κοινωνικής φροντίδας. Ο έλεγχος της ποιότητας είναι µία από τις πιο ουσιαστικές απαιτητικές και πολύπλοκες διαδικασίες ελέγχου. Για να εκτιµηθεί η διάσταση της ποιότητας αφενός απαιτείται συνεχώς η α- νανέωση εκσυγχρονισµός του θεσµικού πλαισίου, µε ενσωµάτωση σε αυτό προδιαγραφών α- νάπτυξης και λειτουργίας σύµφωνα µε ευρωπαϊκά ή διεθνή κριτήρια και αφετέρου η χρήση κατάλληλων εργαλείων (ερωτηµατολόγια, δείκτες ποιότητας κ.λ.π.) ώστε να καταγράφονται µε αξιόπιστο τρόπο τα στοιχεία που προσδιορίζουν την ποιότητα. Η προσµέτρηση των στοιχείων της ποιότητας είναι συνάρτηση εθνικών αλλά και τοπικών χαρακτηριστικών ανάπτυξης των φορέων και υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, στην οποία ό- µως υπεισέρχονται και πολλά στοιχεία υποκειµενικότητας. Η αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχοµένων υπηρεσιών και προγραµµάτων στο χώρο της παροχής κοινωνικής φροντίδας συνίσταται : α) στην καταγραφή ποιοτικών δεδοµένων που προβλέπονται από το ισχύον θεσµικό πλαίσιο, λαµβάνοντας υπόψη σχετικές µελέτες προδιαγραφών που έχουν συνταχθεί σε εθνικό επίπεδο ή διεθνείς που έχουν γίνει αποδεκτές από την κεντρική διοίκηση (π.χ. τεχνικές εκθέσεις, κανονισµοί και οδηγίες που αφορούν την οργάνωση και λειτουργία γηροκοµείων, παιδικών σταθµών, κέντρων αποκατάστασης κ.λ.π.). β) καταγραφή των υφιστάµενων ποιοτικών στοιχείων ανάπτυξης υπηρεσιών και προγραµµάτων στα πλαίσια των ελεγχόµενων φορέων, που σε συγκριτική ανάλυση αναδεικνύουν τις βέλτιστες πρακτικές σχεδιασµού ανάπτυξης και υλοποίησης προτυποποιώντας αυτές ώστε να διαµορφωθούν ανάλογης ποιότητας δοµές. Έχει διαµορφωθεί σχετικό ερωτηµατολόγιο βάσει του οποίου συλλέγονται πληροφορίες σε διάφορα επίπεδα για την ανάπτυξη προγραµµάτων και υπηρεσιών, η αξιοποίηση των οποίων συντελεί στην εκτίµηση της ποιότητας µέσα από την ανάλυση σταθερών παραµέτρων (π.χ. χρη- µατοδότηση, ανθρώπινο δυναµικό, χρήση χώρων, τεχνολογίας, εµβέλεια εφαρµογής, βιωσιµότητα, προσθετική αξία κ.λ.π.). Η συσσωρευµένη εµπειρία του Τοµέα στο πεδίο αυτό οδηγεί στην ανάγκη µιας ολοκληρω- µένης και συστηµατικής προσέγγισης του ελέγχου της ποιότητας µέσα από τη διαµόρφωση των κατάλληλων εργαλείων, ώστε να είναι εφικτή η συγκρισιµότητα των στοιχείων, αλλά και να δια- µορφωθούν κοινά πλαίσια αξιολόγησης, η θεσµοθέτηση των οποίων θα κατοχυρώσει τα επίπεδα ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών. Ο έλεγχος της ποιότητας στους φορείς κοινωνικής φροντίδας περιλαµβάνει τους εξής το- µείς : 1. Έλεγχος ποιότητας υπηρεσιών - Φροντίδας υγείας (ιατρικής, νοσηλευτικής, αποκατάστασης κ.λ.π.) - Φροντίδες κάλυψης βασικών αναγκών (σίτιση, στέγαση, ένδυση κ.λ.π.) - Φροντίδας ψυχολογικής στήριξης - Φροντίδας κοινωνικής στήριξης (υπηρεσίες ένταξης, ενηµέρωση για παροχές, συµβουλευτική κ.λ.π.) - Φροντίδες αυτοεξυπηρέτησης και αυτόνοµης διαβίωσης - Φροντίδες απόκτησης ειδικών δεξιοτήτων (π.χ. οδήγηση, άθληση, χρήση τεχνολογίας κ.λ.π.) 2. Έλεγχος ποιότητας προγραµµάτων - Προγράµµατα επιµόρφωσης -κατάρτισης περιθαλποµένων και προσωπικού

13 84 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH - Προγράµµατα παραγωγικών και δηµιουργικών δραστηριοτήτων - Προγράµµατα πρόληψης, πρώιµης παρέµβασης, ενηµέρωσης, έρευνας κ.λ.π. - Ειδικά Ευρωπαϊκά προγράµµατα - Προγράµµατα εθελοντών, συνεργασίας µε φορείς, συλλόγους, υπηρεσίες, κοινότητα 3. ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ - ΟΜΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών του επιτόπιου ελέγχου, το κλιµάκιο των επιθεωρητών που διεξήγαγε τον έλεγχο συντάσσει και υποβάλλει στο Γενικό Επιθεωρητή του Σώµατος, τεκµηριωµένη έκθεση στην οποία αναφέρονται µε σαφήνεια και πληρότητα οι διαπιστώσεις και τα συµπεράσµατα που προέκυψαν και προτείνονται λύσεις ή διατυπώνονται βελτιωτικές ενέργειες. Προηγείται της σύνταξης έκθεσης η αποστολή παρατηρήσεων στον ελεγχόµενο φορέα, οι απαντήσεις του οποίου συµπεριλαµβάνονται στην πορισµατική έκθεση. Στην έκθεση ελέγχου που συντάσσεται συµπεριλαµβάνονται όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία αφορούν τον φορέα, τα οποία βασίζονται τόσο στην παρατήρηση, όσο και σε έγγραφα στοιχεία. Η συνήθης δοµή των εκθέσεων είναι η ακόλουθη: Περιγραφή της ταυτότητας του ελέγχου: στην παράγραφο αυτή συµπεριλαµβάνεται ο α- ριθµός της εντολής, η ηµεροµηνία κατάθεσης του πορίσµατος, καθώς και τα ονοµατεπώνυµα και οι ειδικότητες των επιθεωρητών που διενήργησαν τον έλεγχο. Μετά περιγράφεται το αντικείµενο του ελέγχου (τακτικός ή µετά από καταγγελία) και ο σκοπός πραγµατοποίησής του. Γίνεται αναφορά στον τίτλο του φορέα και στα πλήρη στοιχεία του ( ιεύθυνση, υπεύθυνος, τηλέφωνα κ.λ.π.). Σε ξεχωριστό κεφάλαιο και αναπτύσσοντας το θεσµικό πλαίσιο που διέπει το φορέα αναλύονται: η νοµική του µορφή, η σύστασή του και ο οργανισµός βάσει του οποίου λειτουργεί, καθώς επίσης και από ποιούς φορείς εποπτεύεται και ελέγχεται. Επίσης γίνεται αναφορά στους πόρους που διαθέτει (κρατική επιχορήγηση, περιουσία, δωρεές, τροφεία, νοσήλια κ.λ.π.). Ακολουθεί σύντοµη περιγραφή της µεθοδολογίας δράσης που χρησιµοποιήθηκε για τον έ- λεγχο, καθώς και οι ενέργειες που ακολουθήθηκαν από το κλιµάκιο των επιθεωρητών (επαφές, συναντήσεις, επιτόπιος έλεγχος ). Στο ίδιο κεφάλαιο αναφέρονται και τα στοιχεία που χρησιµοποιήθηκαν (έγγραφα, αποφάσεις, πρακτικά συνεδριάσεων κ.λ.π.). Το κύριο µέρος των πορισµατικών εκθέσεων αφορά τις διαπιστώσεις που προέκυψαν από τον έλεγχο και κυρίως περιέχουν τους εξής βασικούς άξονες : - ιάρθρωση υπηρεσιών και οργάνωση του φορέα, - Στελέχωση - ανθρώπινο δυναµικό, - Κτιριακές υποδοµές και εξοπλισµός. - Την αποτύπωση της λειτουργίας του φορέα, των παρεχόµενων υπηρεσιών του και των προγραµµάτων και δράσεων που ενδεχόµενα πραγµατοποιεί. Λαµβάνονται υπόψη: η κατηγορία και το είδος του πληθυσµού που εξυπηρετείται, ο αριθ- µός του, καθώς και το ανθρώπινο δυναµικό που στελεχώνει το φορέα. Ακολουθεί η διατύπωση των παρατηρήσεων, που έχουν σταλεί στο φορέα και οι απαντήσεις επί αυτών. Συνεκτιµώντας τις διαπιστώσεις του κλιµακίου και τις απόψεις του ελεγχόµενου φορέα, διεξάγονται συµπεράσµατα για τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτόν και τελικά διατυπώνονται

14 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 85 προτάσεις για τη βελτίωση της ποιότητας και της επάρκειας των παρεχόµενων υπηρεσιών κ.λ.π. Σε περιπτώσεις που ο έλεγχος έγινε µετά από καταγγελία, εξετάζονται τα καταγγελλόµενα και οι διαπιστώσεις αποτυπώνονται σαφώς στο πόρισµα. Οι προτάσεις απευθύνονται στη ιοίκηση του φορέα, την εποπτεύουσα αρχή του, στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ή και σε άλλα Υπουργεία, εφόσον προκύπτει ότι είναι αρµόδια. Η πορισµατική έκθεση διαβιβάζεται, αφού υπογραφεί από τους Επιθεωρητές και λάβει γνώση ο Προϊστάµενος του Τοµέα, στον Γενικό Επιθεωρητή του Σώµατος και ακολούθως α- ποστέλλεται στους αρµόδιους φορείς ή υπηρεσίες. Ο Γενικός Επιθεωρητής ηµόσιας ιοίκησης λαµβάνει γνώση απαραίτητα όλων των εκθέσεων ελέγχου. Εφόσον προκύψουν σοβαρά παραπτώµατα, παρατυπίες, ποινικές ή άλλες πειθαρχικές ευθύνες, το πόρισµα διαβιβάζεται στα αρµόδια όργανα της ικαιοσύνης. Στη Γραµµατεία του Σώµατος τηρούνται οι φάκελοι των φορέων που έχουν ελεγχθεί, οι ο- ποίοι περιέχουν όλα τα στοιχεία που αφορούν τον έλεγχο και οι οποίοι εµπλουτίζονται ανάλογα µε τα νέα στοιχεία που προκύπτουν από σχετική αλληλογραφία. 4. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ - ΑΝΑΤΡΟΦΟ ΟΤΗΣΗ Μ ετά από χρονικό διάστηµα έξι µηνών, συντάσσεται έγγραφο για την παρακολούθηση υ- λοποίησης των προτάσεων των Επιθεωρητών στον φορέα ελέγχου, σύµφωνα µε το οποίο ζητούνται πληροφορίες για την πορεία υλοποίησης των προτάσεων και τις όποιες δυσκολίες παρουσιάζονται για την επίτευξη αυτών. Ανάλογα µε το βαθµό υλοποίησης ή µη των προτάσεων από το φορέα σχεδιάζεται ο επανέλεγχος του φορέα. Η διαδικασία αυτή είναι σηµαντική γιατί ανατροφοδοτεί µε πληροφορίες την Υπηρεσία µας, αλλά και το Υπουργείο, προκειµένου να εκτιµηθεί ο βαθµός βελτίωσης των παρεχόµενων υπηρεσιών.