ΗΕυρωπαϊκή αλιεία. Παγκόσµια αλιεία tόνου. αρ. 23 Σεπτέµβριος ιεθνείς συµφωνίες Εταίροι για την διαχείριση των πόρων. Καινοτοµία και παράδοση

Transcript

1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΗΕυρωπαϊκή αλιεία Παγκόσµια αλιεία tόνου αρ. 23 Σεπτέµβριος 2004 ιεθνείς συµφωνίες Εταίροι για την διαχείριση των πόρων Βιοµηχανία του τόνου Καινοτοµία και παράδοση Κόκκινος tόνος Ένα περιζήτητο ψάρι Έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής I Γενική ιεύθυνση Αλιείας I ISSN

2 [ Hµεpoλόγιo Σ αυτό το τεύχος Εκθέσεις Conxemar 2004, Vigo (Ισπανία), 5-7 Οκτωβρίου Την έκθεση διοργανώνει ο Ισπανικός Σύνδεσµος Χονδρεµπόρων, Εισαγωγέων, Παραγωγών και Εξαγωγέων Προϊόντων Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, ο οποίος εκπροσωπεί τα συµφέροντα του κλάδου κατεψυγµένων προϊόντων στην Ισπανία και την Ευρώπη. > Για περισσότερες πληροφορίες: Τηλ.: Ηλεκ. ταχυδροµείο: conxemar@conxemar.com ιαδικτυακός τόπος: Aquaculture Europe 2004, Βαρκελώνη (Ισπανία), Οκτωβρίου Συνδιοργανώνεται από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υδατοκαλλιέργειας (EAS) και την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Θαλάσσιας Βιοτεχνολογίας (ESMB) µε κεντρικό θέµα «Οι βιοτεχνολογίες υπέρ της ποιότητας». Σε επιµέρους συνεδρίες θα συζητηθούν οι προκλήσεις που καλείται να αντιµετωπίσει ο κλάδος της υδατοκαλλιέργειας. > Για περισσότερες πληροφορίες: Τηλ.: Ηλεκ. ταχυδροµείο: ae2004@aquaculture.cc ιαδικτυακός τόπος: Συνέδριο µε θέµα τις µελλοντικές προοπτικές της οικονοµικής ενίσχυσης της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας ( ), Ανκόνα (Ιταλία), 22 Οκτωβρίου ιοργανώνεται από το ιταλικό υπουργείο Γεωργικής και ασικής Πολιτικής και την περιφέρεια Marche. Θα επικεντρωθεί στη χρηµατοδότηση σχεδίων στον τοµέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας για την περίοδο Προβλέπονται επίσης παρουσιάσεις σχεδίων που χρηµατοδοτήθηκαν από το ΧΜΠΑ κατά την προηγούµενη περίοδο και συζητήσεις σχετικά µε τον ρόλο των συνεταιρισµών και των ενώσεων των επαγγελµατιών του κλάδου στον δηµοσιονοµικό προγραµµατισµό. > Για περισσότερες πληροφορίες: Τηλ.: Ηλεκ. ταχυδροµείο: anconacongressi@erf.it ιαδικτυακός τόπος: Aktea International Conference, Santiago de Compostela (Ισπανία), 13 Νοεµβρίου Όπως αναφέρθηκε και στο τεύχος 22 της «Ευρωπαϊκής Αλιείας», τον Νοέµβριο θα πραγµατοποιηθεί µια διεθνής διάσκεψη µε τίτλο «Οι γυναίκες στην αλιεία και στις θαλάσσιες καλλιέργειες». Η εν λόγω διάσκεψη, η οποία διοργανώνεται από το Κέντρο ικαίου και Οικονοµίας της Θάλασσας του Πανεπιστηµίου της Ανατολικής Βρετάνης σε συνεργασία µε άλλα πανεπιστήµια έχει ως στόχο να κάνει έναν απολογισµό της σηµασίας της γυναικείας συνεισφοράς στον τοµέα της αλιείας. > Για περισσότερες πληροφορίες: Ηλεκ. ταχυδροµείο: conference@fishwomen.org ιαδικτυακός τόπος: 2 Hµεpoλόγιo 3 Κύριο άρθρο Αλιεία του τόνου και σχέσεις Βορρά/Νότου: µία ευαίσθητη ισορροπία 4-11 Φάκελος Τα θυννοειδή: πολύτιµος αλιευτικός πόρος, περίπλοκη διαχείριση σε παγκόσµιο επίπεδο ιεθνείς συµφωνίες Πρόσβαση στα αλιευτικά αποθέµατα και εταιρικές σχέσεις Κατανάλωση Ο τόνος αλλάζει όψη Στο πεδίο Ο µεσογειακός τόνος κατακτά την Ιαπωνία 12 Εν συντοµία Οι ενδιαφερόµενοι φορείς συζητούν σχετικά µε το νέο Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας Οι ευρωπαϊκές ακτές κινδυνεύουν Πορίσµατα του πίνακα επιδόσεων συµµόρφωσης στον τοµέα της κοινής αλιευτικής πολιτικής για το 2004: «Τα κράτη µέλη πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο» Σηµείωση για τους αναγνώστες Στείλτε µας τα σχόλια ή τις προτάσεις σας στην ακόλουθη διεύθυνση: Commission européenne Direction générale de la pêche Unité «Communication et information» Rue de la Loi 200 B-1049 Bruxelles ή µε φαξ στο (+ 32) αναφέροντας Η Ευρωπαϊκή αλιεία. Ηλεκ. ταχυδροµείο: fisheries-magazine@cec.eu.int Η Ευρωπαϊκή αλιεία είναι ένα περιοδικό που δηµοσιεύεται από τη Γενική ιεύθυνση Αλιείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. ιανέµεται δωρεάν µετά από απλή αίτηση εγγραφής (βλέπε κουπόνι στη σελίδα 12). Η Ευρωπαϊκή αλιεία δηµοσιεύεται πέντε φορές το χρόνο. Το έντυπο είναι επίσης διαθέσιµο στην ιστοσελίδα της Γενικής ιεύθυνσης Αλιείας: http// Υπεύθυνος έκδοσης: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική ιεύθυνση Αλιείας, Γενικός ιευθυντής. Απαλλακτική ρήτρα: Ενώ η Γενική ιεύθυνση Αλιείας είναι υπεύθυνη για τη γενική παραγωγή του περιοδικού αυτού, δεν φέρει ευθύνη για την ακρίβεια, το περιεχόµενο και τις απόψεις που εκφράζονται σε ορισµένα άρθρα. Η Επιτροπή δεν έχει υιοθετήσει ή εγκρίνει µε οποιονδήποτε τρόπο, εκτός και αν αυτό αναφέρεται ρητώς, οποιαδήποτε άποψη δηµοσιεύεται στο δηµοσίευµα, και οι δηλώσεις δεν πρέπει να φέρονται ως δηλώσεις της Επιτροπής ή απόψεις της Γενικής ιεύθυνσης Αλιείας. Η Επιτροπή δεν εγγυάται την ακρίβεια των πληροφοριών που περιλαµβάνονται στο δηµοσίευµα αυτό και ούτε η ίδια ούτε οποιαδήποτε πρόσωπο ενεργεί στο όνοµά της αποδέχονται ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών αυτών. Ευρωπαϊκές Κοινότητες, Επιτρέπεται η αναπαραγωγή µε αναφορά της πηγής. Φωτογραφίες εξωφύλλου: Lionel Flageul Παραγωγή: Mostra Printed in Belgium Τυπωµένο σε ανακυκλωµένο χαρτί

3 Αλιεία του τόνου και σχέσεις Βορρά/Νότου: µία ευαίσθητη ισορροπία Η αλιεία του τόνου διαφέρει σε αρκετά σηµεία από τα υπόλοιπα είδη αλιείας στα οποία δραστηριοποιείται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σηµαντικότερη από τις διαφορές αυτές απορρέει από τη γεωγραφική και πολιτική εµβέλεια της εν λόγω δραστηριότητας. Μόνον 10 % των αλιευµάτων που αλιεύονται από τον θυνναλιευτικό στόλο της ΕΕ προέρχονται από τα κοινοτικά ύδατα ή από τα διεθνή ύδατα πλησίον των ευρωπαϊκών ακτών. Γι αυτό και η διαχείριση της θυνναλιείας διεξάγεται κατά κύριο λόγο από τις περιφερειακές οργανώσεις αλιείας (ΠΟΑ), οι οποίες καλύπτουν σήµερα τους τρεις ωκεανούς (Ειρηνικό, Ατλαντικό, Ινδικό) και το σύνολο των θυνναλιευτικών ζωνών ανά τον κόσµο. Ως συµβαλλόµενο µέρος των ΠΟΑ η Ευρώπη επιθυµεί να προωθήσει τις βασικές έννοιες της κοινής αλιευτικής πολιτικής, δηλαδή την υπεύθυνη διαχείριση των αποθεµάτων και τη διαφύλαξη των θαλάσσιων οικοσυστηµάτων, σε συνδυασµό µε την προάσπιση των µακροπρόθεσµων συµφερόντων του κλάδου της αλιείας και των θέσεων εργασίας που αυτός δηµιουργεί. Ωστόσο, στο πλαίσιο των ΠΟΑ, η Ευρώπη καλείται συχνά να χειριστεί πολύπλοκες καταστάσεις. Οι χώρες, τα εθνικά ύδατα των οποίων συνορεύουν µε τις εν λόγω αλιευτικές ζώνες, όντας συχνά ελάχιστα αναπτυγµένες από οικονοµική άποψη, παρατηρούν την εµπορική επιτυχία του τόνου και διαβλέπουν σε αυτήν προοπτικές για τη δική τους οικονοµική ανάπτυξη. Πώς όµως θα βρεθεί µία θέση για τους νέους αυτούς αλιευτικούς στόλους, όταν το ζητούµενο είναι η διατήρηση ή η µείωση του όγκου των αλιευµάτων προκειµένου να διαφυλαχθούν τα αποθέµατα; Πώς µπορεί να συµβεί αυτό χωρίς να µειωθεί η πρόσβαση στους αλιευτικούς πόρους των χωρών που ήδη δραστηριοποιούνται στον τοµέα της θυνναλιείας; Κύριο άρθρο Η λύση πρέπει να αναζητηθεί στη σύναψη νέων εταιρικών σχέσεων τόσο εντός των ΠΟΑ όσο και σε διµερές επίπεδο. Οι εν λόγω εταιρικές σχέσεις θα καλύπτουν τον έλεγχο των αλιευτικών πόρων (π.χ. βοηθώντας τα ενδιαφερόµενα κράτη να αποκτήσουν τον αναγκαίο εξοπλισµό ελέγχου), την ενίσχυση της ανάπτυξης των τοπικών κλάδων της αλιείας και της µεταποίησης των αλιευτικών προϊόντων (παρέχοντας µε τον τρόπο αυτό στις ευρωπαϊκές βιοµηχανίες πρόσβαση σε νέες αγορές και δυνατότητα µεταβίβασης της τεχνογνωσίας τους) και την επέκταση των αλιευτικών ζωνών στις οποίες διαθέτει πρόσβαση ο στόλος της ΕΕ βάσει των ισχυόντων κοινοτικών κανόνων και συστάσεων. Ισορροπία λεπτή και περίπλοκη όπως άλλωστε και ένας κόσµος ολοένα αλληλοεξαρτώµενος. Η σύνταξη 3αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία

4 Τα θυννοειδή: πολύτιµος αλιευτικός πόρος, περίπλοκη διαχείριση σε παγκόσµιο επίπεδο Οτόνος, αγαπηµένο προϊόν των καταναλωτών, αποτελεί σήµερα µία σηµαντικότατη οικονοµική δραστηριότητα µε πολλά διακυβεύµατα: προφύλαξη των αλιευτικών αποθεµάτων, διεθνής συνεργασία, ανάπτυξη των χωρών του νοτίου ηµισφαιρίου, διατήρηση της ευρωπαϊκής βιοµηχανίας. Μια αλυσίδα πολύπλοκη αλλά και συναρπαστική. 4αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία Στην Ευρώπη, η θυνναλιεία άρχισε να αναπτύσσεται, παράλληλα µε την κονσερβοβιοµηχανία, στις αρχές του εικοστού αιώνα µε επίκεντρο τη Γαλλία. Στην αρχή η αλίευση επικεντρωνόταν στον τόνο των εύκρατων ζωνών, αλλά σταδιακά επεκτάθηκε προς τον νότο: πρώτα στην Ισπανία και την Πορτογαλία, στη συνέχεια στη δυτική ακτή της Αφρικής στις δεκαετίες του 1960 και 1970, στον Ινδικό Ωκεανό στις δεκαετίες του 1980 και 1990 και, εδώ και µερικά χρόνια, στον δυτικό Ειρηνικό. Σήµερα η θυνναλιεία απαιτεί διακανονισµούς και διαχείριση σε παγκόσµιο επίπεδο. Προκειµένου να γίνει σαφής η δυσκολία του εγχειρήµατος πρέπει πρώτα να περιγραφούν οι ιδιαιτερότητές του. Ας δούµε λοιπόν περί τίνος πρόκειται. Ένας διαρκώς αναπτυσσόµενος κλάδος Ο τόνος είναι ένα ψάρι ιδιαίτερα αγαπητό στους καταναλωτές ανά τον κόσµο, ανεξαρτήτως των κατά τόπους διαιτολογικών και γαστρονοµικών συνηθειών. Η συµπαγής και πυκνή σάρκα του προσφέρεται τόσο για ωµή κατανάλωση, σύµφωνα µε τις επιταγές της γιαπωνέζικης κουζίνας, όσο και για συσκευασία σε κονσέρβες. Γι αυτό η θυνναλιεία αποτελεί σηµαντική οικονοµική δραστηριότητα σε όλα τα µήκη και τα πλάτη της γης και αναπτύσσεται διαρκώς. Ο παγκόσµιος όγκος των αλιευµάτων αυξήθηκε από 2,6 εκατοµµύρια τόνους το 1980 σε 5,9 εκατοµµύρια τόνους το 2000, χωρίς να συνυπολογίζονται οι παράνοµα αλιευθείσες ποσότητες. Κάθε χρόνο, ο ευρωπαϊκός αλιευτικός στόλος που δραστηριοποιείται στον Ατλαντικό, τον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, αλιεύει έως τόνους σκοµβρίδες (τόνους και παλαµίδες), ξιφίες και ιστιοφόρους (µάρλιν) τα είδη αυτά αποκαλούνται συνολικά «θυννοειδή και συναφή είδη» ήτοι 10 % των συνολικών αλιευµάτων σε παγκόσµιο επίπεδο. Τα εν λόγω αλιεύµατα διοχετεύονται κατά κύριο λόγο στον κλάδο της µεταποίησης. Οι κονσερβοβιοµηχανίες της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Πορτογαλίας παράγουν κάθε χρόνο περίπου τόνους τόνο σε κονσέρβα. Αυτή η εξαιρετικά υψηλή ποσότητα δεν επαρκεί ωστόσο για την κάλυψη της ζήτησης των ευρωπαίων καταναλωτών, οι οποίοι αγοράζουν περίπου τόνους τόνο σε κονσέρβα κάθε χρόνο. Απαιτούνται εποµένως εισαγωγές, κυρίως από την Ταϊλάνδη, πρώτη χώρα παραγωγής και εξαγωγής σε παγκόσµιο επίπεδο, η οποία εξάγει ετησίως τόνους τόνο σε κονσέρβα. Ένα κατεξοχήν µεταναστευτικό είδος Τα θυννοειδή διακρίνονται για ένα ακόµη ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, αυτή τη φορά βιολογικό: πρόκειται για ένα κατεξοχήν µεταναστευτικό είδος τα σαρκοφάγα αυτά ψάρια διανύουν χιλιάδες χιλιόµετρα κάθε χρόνο, από τη µία άκρη των ωκεανών ως την άλλη, αναζητώντας διαρκώς κοπάδια µικρών ψαριών και κεφαλόποδα για την τροφή τους. Τι σηµαίνει αυτό για τη θυνναλιεία; Οι µεγαλύτερες ποσότητες θυννοειδών αλιεύονται στην ανοιχτή θάλασσα, σε διεθνή ύδατα ή σε παράκτια ύδατα τρίτων χωρών σε όλους τους ωκεανούς του κόσµου. Για τον λόγο αυτό η θυνναλιεία απαιτεί διεθνή διαχείριση, η οποία θα υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια των κοινοτικών υδάτων. Ο τόνος και ο µακρύπτερος τόνος, τα λεγόµενα «εύκρατα» είδη που ζουν στα ευρωπαϊκά ύδατα, αντιπροσωπεύουν µόλις 10 % των συνολικών αλιευόµενων ποσοτήτων από τον κοινοτικό θυνναλιευτικό στόλο. Ο µεγαλύτερος όγκος των αλιευµάτων αποτελείται από τα λεγόµενα «τροπικά» είδη, και συγκεκριµένα κατά ποσοστό 80 % από κιτρινόπτερους τόνους και παλαµίδες, είδη που ζουν στην ισηµερινή και τροπική ζώνη των τριών ωκεανών. Ο κίνδυνος της παράνοµης αλιείας Εξαιτίας αφενός, της υψηλής εµπορικής τους αξίας και, αφετέρου, της εχεµύθειας που εγγυάται η αλιεία στην ανοιχτή θάλασσα, η θυνναλιεία έχει προσελκύσει πολλούς «πειρατές». Η παράνοµη, λαθραία και µη υπαγόµενη σε κανονισµούς αλιεία είναι µια δραστηριότητα που διεξάγεται µε «σηµαίες ευκαιρίας», χωρίς ποσοστώσεις και περιφρονώντας τα µέτρα για τη διατήρηση των πόρων. Μόνον για τον Ατλαντικό και τη Μεσόγειο, οι παράνοµα αλιευθείσες ποσότητες θυννοειδών κατά την αλιευτική περίοδο 2001/2002 υπολογίζεται ότι ξεπέρασαν τους τόνους, ήτοι 18 % του συνολικού όγκου των αλιευµάτων, σύµφωνα µε εκτιµήσεις της Ιαπωνίας. Η αναγκαιότητα αειφόρου διαχείρισης Σηµαντική αύξηση των αλιευµάτων, παράνοµη αλιεία, αναγκαιότητα διεθνούς διαχείρισης. Αυτές είναι οι τρεις διαπιστώσεις επί των οποίων πρέπει να οικοδοµηθεί η πολιτική διαχείρισης των αλιευτικών πόρων. Η αναγκαιότητα εφαρµογής µίας πολιτικής διαχείρισης είναι πλέον αναµφισβήτητη. Είναι αλήθεια ότι µέχρι τη δεκαετία του 1990 η θυνναλιεία υπόκειτο σε ελάχιστους περιορισµούς σήµερα ωστόσο είναι αδιανόητο να αφεθεί ανεξέλεγκτη. Μπορεί η εξάντληση των αποθεµάτων να µην είναι ακόµη γεγονός, οι επιστήµονες ωστόσο κάνουν λόγο για «100 % εκµετάλλευση» των υπαρχόντων αλιευτικών πόρων και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου συνιστώντας την τήρηση της «αρχής της προφύλαξης» και τον περιορισµό της υπέρµετρης αύξησης που σηµείωσαν οι αλιευόµενες

5 ποσότητες τα τελευταία χρόνια. Αυτήν ακριβώς την αρχή της προφύλαξης προασπίζεται η Ευρώπη στους κόλπους των αρµόδιων διεθνών οργανισµών. Ευρώπη και πολυµερής διαχείριση Τα θυννοειδή, αυτά τα κατεξοχήν µεταναστευτικά ψάρια που αγνοούν επιδεικτικά τα όρια των εθνικών υδάτων, αποτελούν εξ ορισµού κοινά αλιευτικά αποθέµατα των κρατών που δραστηριοποιούνται εντός των ζωνών µετακίνησης των ψαριών. Η διαχείριση της αλίευσής τους αποτελεί αρµοδιότητα των ειδικών για την θυνναλιεία Περιφερειακών Οργανώσεων Αλιείας (ΠΟΑ) οι οποίες είναι αρµόδιες για ολόκληρους ωκεανούς. Υπάρχουν τέσσερις τέτοιες ΠΟΑ. Η ICCAT( 1 ) είναι αρµόδια για τον Ατλαντικό και τις γειτονικές του θάλασσες, π.χ. τη Μεσόγειο η IOTC( 2 ) είναι αρµόδια για τον Ινδικό Ωκεανό η IATTC( 3 ) είναι αρµόδια για τον ανατολικό Ειρηνικό (βόρεια, κεντρική και νότια Αµερική) και η WCPTC( 4 ) για τον δυτικό και τον κεντρικό Ειρηνικό Ωκεανό (Ωκεανία και Ασία). Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι µέλος αυτών των ΠΟΑ, εκπροσωπούµενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όσον αφορά την πιο πρόσφατη ΠΟΑ, τη WCPTC, η οποία άρχισε επίσηµα τις εργασίες της στις 19 Ιουνίου φέτος, η ΕΕ συµµετείχε ενεργά στις σχετικές προπαρασκευαστικές συναντήσεις και πρόκειται να γίνει σύντοµα µέλος της. εδοµένου ότι ο Ειρηνικός συγκεντρώνει 67 % των παγκόσµιων αποθεµάτων θυννοειδών και καθώς ο ευρωπαϊκός αλιευτικός στόλος δεν δραστηριοποιείται ιδιαιτέρως στην περιοχή αυτή επί του παρόντος, η ευρωπαϊκή παρουσία στη νέα αυτή ΠΟΑ είναι προφανώς υψίστης σηµασίας. Ο ευρωπαϊκός αλιευτικός στόλος αλιεύει κάθε χρόνο στον Ατλαντικό, τον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό 400 µε 500 χιλιάδες τόνους τόνο και θυννοειδή, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 10 % της συνολικής αλιευόµενης ποσότητας παγκοσµίως. Μία διαρκώς παγκοσµιοποιούµενη βιοµηχανία Ο κλάδος της µεταποίησης και της κονσερβοποιίας επηρεάζεται επίσης από την παγκοσµιοποίηση. Σήµερα, µία ευρωπαϊκή µεταποιητική µονάδα µπορεί να επιλέξει µεταξύ πολλών διαφορετικών πηγών εφοδιασµού και δεν χρειάζεται να περιοριστεί στην εξασφάλιση θυννοειδών από τα θυνναλιευτικά λιµάνια της Ένωσης. Η πρώτη δυνατότητα που της παρέχεται είναι να εισαγάγει κατεψυγµένα θυννοειδή, µε τη µορφή ολόκληρων ψαριών ή κατεργασµένων φιλέτων ψαριού, κατά κύριο λόγο από τον Ισηµερινό, την Κολοµβία, το Μεξικό, την Ταϊλάνδη και τις Σεϋχέλλες. Η δεύτερη λύση, αποκλειστικά για τις µεγάλες µονάδες, είναι ο απευθείας εφοδιασµός στα µεγάλα θυνναλιευτικά λιµάνια των τροπικών, που είναι πλέον σηµαντικά σηµεία εκφόρτωσης αλιευµάτων, µεταξύ άλλων από τα σκάφη του κοινοτικού αλιευτικού στόλου. Ωστόσο, η ανάπτυξη της αλιείας της δεν είναι η µοναδική επιδίωξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο των ΠΟΑ. Η ΕΕ επιθυµεί να συντελέσει στην εδραίωση µιας «υπεύθυνης» αλιείας. Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό πιστεύω που η Ένωση θέλει να διαδώσει σε όλες της θάλασσες της υδρογείου, µένοντας πιστή στη δέσµευση που ανέλαβε µε τη συµφωνία της Νέας Υόρκης, που κυρώθηκε στα τέλη του 2003, η οποία επιβάλλει στα συµβαλλόµενα κράτη να συνεργαστούν για την ανάπτυξη και την ενίσχυση της διαχείρισης και τη διαφύλαξη των κοινών αλιευτικών αποθεµάτων (δηλαδή των αποθεµάτων ειδών που µετακινούνται τόσο εντός όσο και πέραν των ορίων των αποκλειστικών οικονοµικών ζωνών) καθώς και των αποθεµάτων µεταναστευτικών ειδών. Οι ΠΟΑ µε αντικείµενο τη θυνναλιεία παρέχουν προφανώς πρόσφορο έδαφος για τη ανάπτυξη τέτοιου είδους πολιτικών υπεύθυνης διαχείρισης. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέβαλε µε επιτυχία την πολυετή προσέγγισή της για τη διαχείριση των αποθεµάτων στο πλαίσιο της ICCAT. Από το 2002, η διαχείριση των αποθεµάτων γίνεται βάσει τετραετούς σχεδίου διαχείρισης, το οποίο περιλαµβάνει ποσοστώσεις, ελάχιστες διαστάσεις καθώς και περιόδους και ζώνες κλειστές στην αλιεία. Γενικά, η ευρωπαϊκή θέση συνίσταται στον περιορισµό των αλιευτικών δραστηριοτήτων, σύµφωνα µε την άποψη των επιστηµόνων. Οι σχέσεις Βορρά-Νότου Ωστόσο, αυτή η «παγκοσµιοποιηµένη» διαχείριση των αποθεµάτων βρίσκεται ενίοτε αντιµέτωπη µε συγκρουόµενα συµφέροντα. Τίθεται, µε άλλα λόγια, το ζήτηµα της συνύπαρξης της αειφόρου διαχείρισης των πόρων µε την οικονοµική ανάπτυξη των χωρών του νοτίου ηµισφαιρίου. Η θυνναλιεία είναι στην ουσία υπόθεση των αναπτυγµένων χωρών, οι οποίες διαθέτουν σύγχρονα αλιευτικά µέσα και αποτελούν ιστορικά τους κύριους φορείς εκµετάλλευσής της. Από την άλλη, οι αναπτυσσόµενες χώρες συνειδητοποιούν πλέον τα οικονοµικά οφέλη που µπορούν να (1) International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas ιεθνής Επιτροπή για τη ιατήρηση των Θυννοειδών του Ατλαντικού. (2) Indian Ocean Tuna Commission Επιτροπή διαχείρισης της αλιείας τόνου του Ινδικού Ωκεανού. (3) Inter-American Tropical Tuna Commission ιαµερικανική Επιτροπή για τον Τροπικό Τόνο. (4) Western and Central Pacific Tuna Commission Επιτροπή Θυνναλιείας υτικού και Κεντρικού Ειρηνικού. 5αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία

6 αποκοµίσουν από την θυνναλιεία και επιθυµούν, δικαίως, να δραστηριοποιηθούν και αυτές µε τη σειρά τους στον κλάδο αυτό. Ωστόσο, δεδοµένου ότι ο τρέχων στόχος είναι η διαφύλαξη των αποθεµάτων και συνεπώς ο περιορισµός των αλιευόµενων ποσοτήτων, η αύξηση των ποσοστώσεων των αναπτυσσόµενων χωρών προϋποθέτει τον περιορισµό της αλιευτικής δραστηριότητας των αναπτυγµένων χωρών (όπως η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες). Η Ένωση προβάλλει µία ισορροπηµένη θέση, η οποία συνίσταται στην προάσπιση του ευρωπαϊκού κλάδου της θυνναλιείας µε ταυτόχρονη σταδιακή θέσπιση ποσοστώσεων για τις αναπτυσσόµενες χώρες. Ο διάλογος συνεχίζεται στο πλαίσιο των οµάδων εργασίας των ΠΟΑ και είναι συχνά ιδιαίτερα έντονος. Στο πλαίσιο της ισορροπίας Βορρά-Νότου, η Επιτροπή ακολουθεί επίσης µία πολιτική σύναψης διµερών συµφωνιών µε πλήθος αναπτυσσόµενων χωρών, µε στόχο τη δραστηριοποίηση του ευρωπαϊκού στόλου σε όσο το δυνατό ευρύτερες αλιευτικές ζώνες προσφέροντας σε αντάλλαγµα χρηµατική αποζηµίωση και σύναψη εταιρικών σχέσεων (βλ. άρθρο µε τίτλο «ιεθνείς συµφωνίες: πρόσβαση στα αλιευτικά αποθέµατα και εταιρικές σχέσεις»). Πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα της παγκοσµιοποίησης Η θυνναλιεία, ως δραστηριότητα παγκόσµιας εµβέλειας, µοιραία εµπλέκεται στις συζητήσεις σχετικά µε τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσµιοποίησης. Ορισµένοι φοβούνται ότι η ευρωπαϊκή θυνναλιεία και ο στόλος της ΕΕ θα πληγούν από τον αυξηµένο ανταγωνισµό, που χαρακτηρίζουν «αθέµιτο». Πράγµατι, οι εγκαταστάσεις και τα σκάφη της ΕΕ υποχρεούνται να τηρούν πολύ αυστηρότερους υγειονοµικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και θαλάσσιους κανόνες καθώς και κανόνες ασφάλειας και υγιεινής στην εργασία σε σύγκριση µε ορισµένες από τις ανταγωνίστριες χώρες, µε αρνητικές συνέπειες στην ανταγωνιστικότητά τους. Το πρόβληµα οξύνεται, καθώς έχουν µειωθεί οι τελωνειακοί περιορισµοί στο πλαίσιο ορισµένων εµπορικών καθεστώτων ειδικά για ορισµένα παράγωγα του τόνου (βλέπε πλαίσιο «Μείωση των τελωνειακών περιορισµών»). Ωστόσο, πρέπει να υπογραµµιστεί ότι ο κοινοτικός στόλος επωφελείται επίσης από αυτή την τάση για παγκοσµιοποίηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας από τους κυριότερους εξαγωγείς ολόκληρου τόνου( 5 ). Είναι ένας από τους βασικούς προµηθευτές άλλων παραγωγών χωρών, όπως η Ταϊλάνδη, όπου η ποιότητα της πρώτης ύλης που παρέχει εκτιµάται ιδιαίτερα από τους αγοραστές, λόγω των υψηλών τεχνικών προδιαγραφών του ευρωπαϊκού στόλου. Η θυνναλιεία είναι συνεπώς µία συνεχώς αναπτυσσόµενη δραστηριότητα, η οποία απαιτεί αυστηρή διαχείριση µέσω διεθνών εταιρικών σχέσεων. Η πολιτική που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο θέµα αυτό συνίσταται στον συνδυασµό των απαιτήσεων της αειφόρου διαχείρισης των αλιευτικών πόρων, ώστε να αποφευχθεί η εξάντλησή τους, µε τις επιταγές της οικονοµικής ανάπτυξης τόσο των αναπτυγµένων όσο και των αναπτυσσόµενων χωρών. Πρόκειται για µία δύσκολη και περίπλοκη αποστολή, στην οποία η Ένωση θα διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο. Παράνοµη αλιεία: τα µέτρα της ICCAT Το τελωνειακό φράγµα χαµηλώνει 6αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία Η ICCAT είναι σήµερα η πλέον δραστήρια ΠΟΑ στον τοµέα της καταπολέµησης της παράνοµης αλιείας. Οι αλλεπάλληλοι κανονισµοί που θεσπίζει αναµένεται να συµβάλουν στον περιορισµό της παράνοµης αλιείας στην περιφέρεια της δικαιοδοσίας της. Τα 38 κράτη µέλη της ΙCCAT οφείλουν να καταγράφουν κάθε δραστηριότητα των αλιευτικών τους στόλων και να υποβάλλουν σχετικές εκθέσεις. Τα σκάφη τους πρέπει να είναι ανά πάσα στιγµή σε θέση να παράσχουν έγκυρες πληροφορίες για τη θέση τους και το είδος της αλιευτικής δραστηριότητας που εκτελούν µέσω δορυφόρου ή µε άλλον τρόπο. Οφείλουν επίσης να διασφαλίζουν ότι τα αλιεύµατά που µεταφορτώνουν από άλλο σκάφος, στη θάλασσα ή σε κάποιο λιµάνι, είναι καθ όλα νόµιµα. Η ICCAT τηρεί διαρκώς ενηµερωµένο νηολόγιο των σκαφών που διαθέτουν άδεια για την αλίευση θυννοειδών ώστε να διευκολύνονται οι σχετικοί έλεγχοι. Η ICCAT διαθέτει επίσης µαύρη λίστα µε όλα τα «πειρατικά» σκάφη για την παρακολούθηση των παραβάσεων και την επιβολή κυρώσεων. Επιβάλλονται επίσης εµπορικοί περιορισµοί. Αν εντοπισθούν σκάφη του αλιευτικού στόλου ενός κράτους µέλους να αλιεύουν παράνοµα, απαγορεύονται οι εξαγωγές από το εν λόγω κράτος µέλος προς τις υπόλοιπες χώρες της ICCAT. Η κύρωση αυτή επιβλήθηκε, για παράδειγµα, στη Γουινέα-Μπισσάου. Ο εν λόγω µηχανισµός τίθεται σε εφαρµογή για όλα τα είδη που εµπίπτουν στην αρµοδιότητα της ICCAT. Οι επιθεωρήσεις στα λιµάνια αποτελούν σηµαντικό µέρος του ελέγχου των αλιευµάτων, των αδειών των αλιευτικών σκαφών και των στοιχείων τους. Αν ένα σκάφος κριθεί ύποπτο για παράνοµες δραστηριότητες, είναι δυνατό να απαγορευτεί η εκφόρτωση των προϊόντων που µεταφέρει. Βάσει των κατευθυντηρίων γραµµών που έχουν εγκρίνει τα συµβαλλόµενα µέρη, η ICCAT εξετάζει νέα µέτρα ελέγχου, συµπεριλαµβανοµένης της κατάρτισης ενός σχεδίου επιτήρησης στη θάλασσα. (Για περισσότερες πληροφορίες: Το εµπορικό καθεστώς των εισαγωγών τόνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση διέπεται από δύο βασικούς κανόνες: Πρώτον, ο ολόκληρος τόνος, νωπός ή κατεψυγµένος, δεν χαίρει τελωνειακής προστασίας, όπως εξάλλου ισχύει σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσµου. Ο γενικός αυτός κανόνας συµπληρώνεται από ένα αντισταθµιστικό µέσο που επιτρέπει στους ευρωπαίους παραγωγούς να λαµβάνουν αποζηµίωση όταν οι παγκόσµιες τιµές πέφτουν κάτω από ένα ορισµένο επίπεδο. Το εν λόγω µέσο τίθεται σε εφαρµογή σε εξαιρετικές µόνον περιπτώσεις. εύτερον, ο κατεργασµένος τόνος (σε κονσέρβα) και ο ηµικατεργασµένος τόνος (υπό τη µορφή µεγάλων κατεψυγµένων φιλέτων) υπόκεινται σε τελωνειακό δασµό 24 %. Υπάρχουν ωστόσο τρεις εξαιρέσεις: - Βάσει των συµφωνιών της Κοτονού, τα προϊόντα θυννοειδών που εξάγονται από τις χώρες ΑΚΕ (οι χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού, οι οποίες είναι συνδεδεµένες µε την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της αναπτυξιακής πολιτικής της) απαλλάσσονται από τους δασµούς. - Στο πλαίσιο του ειδικού συστήµατος γενικευµένων προτιµήσεων που ισχύει για τις χώρες του Συµφώνου των Άνδεων (Βενεζουέλα, Βολιβία, Ισηµερινός, Κολοµβία, Περού), τα προϊόντα θυννοειδών που εισάγονται από τις χώρες αυτές είναι επίσης απαλλαγµένα από δασµούς. - Κατόπιν φιλικού διακανονισµού που επιτεύχθηκε τον Ιούνιο του 2002 στο πλαίσιο του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου (ΠΟΕ) µεταξύ αφενός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αφετέρου της Ταϊλάνδης, της Ινδονησίας και των Φιλιππίνων, όσον αφορά τον τόνο σε κονσέρβα που εισάγεται από τα εν λόγω κράτη και για ποσόστωση ίση µε τόνους ετησίως, ισχύει µειωµένος δασµός ίσος µε 12 % έως το (5) Η εκφόρτωση τόνου σε εξωκοινοτικό λιµένα θεωρείται εξαγωγή. Για παράδειγµα, όταν ένα γαλλικό πλοίο εκφορτώνει τα αλιεύµατά του στο Abidjan µε προορισµό το εργοστάσιο της Saupiquet, αυτό θεωρείται ότι συνιστά εξαγωγή.

7 ιεθνείς συµφωνίες Πρόσβαση στους αλιευτικούς πόρους και εταιρικές σχέσεις Lionel Flageul Οι αλιευόµενες ποσότητες θυννοειδών στα ευρωπαϊκά ύδατα δεν συνιστούν παρά ένα πολύ µικρό µέρος του συνολικού όγκου των θυννοειδών που αλιεύονται από τον κοινοτικό στόλο. Η πλειονότητα των θυννοειδών αλιεύεται στην ανοιχτή θάλασσα, µακριά από τα ευρωπαϊκά ύδατα, ή στα παράκτια ύδατα τρίτων χωρών. Είναι λοιπόν προφανές ότι οι εν λόγω αλιευτικές δραστηριότητες απαιτούν ενισχυµένη διεθνή συνεργασία, βασισµένη σε αλιευτικές συµφωνίες. Επί του παρόντος, µεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών ισχύουν 17 αλιευτικές συµφωνίες που προβλέπουν χρηµατικές αποζηµιώσεις. Όλες, µε εξαίρεση τη συµφωνία που έχει συναφθεί µε τη Γροιλανδία, περιέχουν διατάξεις που αφορούν τον τόνο. Οι αλιευτικές δραστηριότητες που προκύπτουν από τις συµφωνίες αυτές εξασφαλίζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλιεύµατα και αλιευτικά προϊόντα άνω των τόνων. ηµιουργούν παράλληλα περισσότερες από θέσεις εργασίας για αλιείς και εργαζοµένους στον ευρύτερο τοµέα της αλιείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις άλλες εµπλεκό- µενες χώρες. Η συνολική αλιευόµενη ποσότητα τόνου στο πλαίσιο αυτών των συµφωνιών ανέρχεται σε τόνους. ιασφάλιση της πρόσβασης στον κοινοτικό στόλο Μετά την επέκταση των αποκλειστικών οικονοµικών ζωνών (ΑΟΖ) στα 200 ναυτικά µίλια στη δεκαετία του 1970, ο ευρωπαϊκός στόλος που αλίευε σε µακρινές θάλασσες βρέθηκε αντιµέτωπος µε σηµαντική µείωση της ακτίνας δράσης του, γεγονός που επηρέασε ιδιαίτερα τη θυνναλιεία. Επιπλέον, δεδοµένου ότι τα θυννοειδή είναι µεταναστευτικά είδη, η ευηµερία και η αποτελεσµατικότητα του αλιευτικού στόλου εξαρτώνται από τη δυνατότητα πρόσβασής του σε διαδοχικές αλιευτικές ζώνες. Πράγµατι, είναι απολύτως αναγκαίο ο ευρωπαϊκός στόλος να µπορεί να ακολουθεί τα κοπάδια θυννοειδών χωρίς διακοπή από τη µία ζώνη στην άλλη. Για τον λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνήψε, εξ ονόµατος των κρατών µελών της ορισµένες διµερείς συµφωνίες µε τις χώρες που βρίσκονται πλησίον σηµαντικών ζωνών διέλευσης θυννοειδών κατά τη διάρκεια του έτους. Από τη Μαυριτανία ως την Αγκόλα, η ΕΕ υπέγραψε αλιευτικές συµφωνίες µε πολλές χώρες της Αφρικής που βρέχονται από τον Ατλαντικό. Συνήφθησαν επίσης αλιευτικές συµφωνίες µε χώρες από την άλλη πλευρά του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας: από τη Μοζαµβίκη ως τις Σεϋχέλλες και τον Μαυρίκιο. Η ΕΕ κατάφερε λοιπόν να δηµιουργήσει ένα πυκνό δίκτυο θυνναλιευτικών ζωνών στον Ινδικό Ωκεανό, όπου ο ευρωπαϊκός στόλος κινείται ελεύθερα. Οι διµερείς συµφωνίες προσφέρουν αναµφίβολα ζωτικής σηµασίας πρόσβαση σε θυνναλιευτικές ζώνες, συµπληρωµατικά προς την πρόσβαση που εξασφαλίζεται στις ζώνες της ανοιχτής θάλασσας τις οποίες διαχειρίζονται οι περιφερειακές οργανώσεις αλιείας. Η δυναµική της προοπτικής του Ειρηνικού Ο Ατλαντικός Ωκεανός φιλοξενεί περίπου 12 % των παγκόσµιων αποθεµάτων τόνου και ο Ινδικός 21 %. Ο µεγαλύτερος όγκος αποθεµάτων τόνου παγκοσµίως, ήτοι 67 %, βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό, τον µεγαλύτερο ωκεανό του πλανήτη, ωστόσο, η δραστηριοποίηση του ευρωπαϊκού αλιευτικού στόλου εκεί είναι ακόµη σε εµβρυϊκό στάδιο. Η µόνη υπάρχουσα διµερής αλιευτική συµφωνία µεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κάποιας χώρας του Ειρηνικού είναι αυτή που έχει συναφθεί µε το Κιριµπάτι. ύο ακόµη συµφωνίες αναµένεται να τεθούν σε ισχύ το 2005, µε τις Νήσους του Σολοµώντος και τη Μικρονησία. Η δηµιουργία, στις 19 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, µίας νέας ΠΟΑ ειδικά για την περιοχή αυτή, µε τη συµµετοχή της ΕΕ, αναµένεται επίσης να οδηγήσει σε ενδιαφέρουσες εξελίξεις στον τοµέα της ευρωπαϊκής θυνναλιείας στο τµήµα αυτό της υφηλίου. Σύνθεση του ευρωπαϊκού θυνναλιευτικού στόλου Ο ευρωπαϊκός θυνναλιευτικός στόλος δραστηριοποιείται σε όλο τον κόσµο και αποτελείται από 60 µεγάλα θυνναλιευτικά σκάφη µε γρίπους και από µικρό αριθµό παραγαδιάρικων που είναι διασκορπισµένα στον Ατλαντικό και τον Ινδικό Ωκεανό και που αλιεύουν κυρίως παλαµίδες και κιτρινόπτερους τόνους. Ο ευρωπαϊκός θυνναλιευτικός στόλος αποτελείται κυρίως από ισπανικά και γαλλικά σκάφη, ενώ τα σκάφη της Πορτογαλίας, της Ιταλίας και του Ηνωµένου Βασιλείου αποτελούν µικρό µόνον τµήµα του. Για να µπορούν τα ευρωπαϊκά αλιευτικά σκάφη να αλιεύουν στις µεταναστευτικές ζώνες των θυννοειδών, η ΕΕ έχει συνάψει αλιευτικές συµφωνίες µε χώρες του Ατλαντικού, του Ινδικού και του Ειρηνικού. 7αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία

8 Από την πρόσβαση στους πόρους έως τη σύναψη εταιρικών σχέσεων Γενικά, είτε πρόκειται για τη θυνναλιεία είτε για άλλα είδη αλιείας, η φύση των διµερών σχέσεων ποικίλλει ανάλογα µε τους εταίρους. Όταν αυτοί είναι κράτη της Βόρειας Ευρώπης µε όλα τα απαραίτητα µέσα για την πλήρη αξιοποίηση των πόρων τους, πρόκειται συνήθως για συµφωνίες αµοιβαιότητας. Η ΕΕ και οι χώρες αυτές ανταλλάσσουν δικαιώµατα πρόσβασης στα αλιευτικά αποθέµατα στα ύδατά τους. Όταν οι εταίροι είναι αφρικανικές χώρες ή χώρες του Ινδικού Ωκεανού ή ακόµη και η Γροιλανδία, δηλαδή χώρες που δεν αξιοποιούν ακόµη πλήρως τα αλιευτικά αποθέµατά τους, η συµφωνία συνίσταται στην καταβολή χρηµατικής αποζηµίωσης µε αντάλλαγµα την πρόσβαση στις αλιευτικές ζώνες τους. Παράλληλα η ΕΕ συµφωνεί µαζί τους δράσεις µε στόχο την ενίσχυση της ανάπτυξης του εγχώριου κλάδου της αλιείας και της αειφόρου εκµετάλλευσης των αλιευτικών αποθεµάτων τους. Απαιτείται επίσης ολοένα υψηλότερη χρηµατική συµµετοχή από τους πλοιοκτήτες που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στο πλαίσιο των συµφωνιών αυτών. Ωστόσο, οι χώρες του νοτίου ηµισφαιρίου επιδιώκουν, και δικαίως, την ανάπτυξη της αλιείας τους, ενώ οι αλιευόµενες ποσότητες δεν είναι δυνατό να αυξάνονται επ αόριστον. Για τον λόγο αυτό αναπτύχθηκε µια καινούρια στρατηγική στο πλαίσιο της µεταρρύθµισης της κοινής αλιευτικής πολιτικής. Η Επιτροπή πρότεινε στο Συµβούλιο την τροποποίηση της φύσης των αλιευτικών συµφωνιών κατά τρόπο ώστε οι υπάρχουσες συµφωνίες που βασίζονται αποκλειστικά στην παραχώρηση πρόσβασης στα αποθέµατα να αντικατασταθούν από συµφωνίες εταιρικών σχέσεων µε τον πρόσθετο στόχο της προώθησης της αειφόρου αλιείας στα ύδατα των εµπλεκόµενων τρίτων χωρών. Οι πρόσφατες διµερείς συµφωνίες µεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών περιλαµβάνουν προγράµµατα και δράσεις που προβλέπουν, για παράδειγµα, µέτρα για την προώθηση της επιστηµονικής έρευνας ώστε να διασαφηνισθούν οι πτυχές που αφορούν την εξέλιξη των αποθεµάτων και να καταστεί δυνατή η υπεύθυνη διαχείριση αυτών. Προβλέπουν επίσης µέσα εποπτείας και ελέγχου, όπως για παράδειγµα τη θέση σε εφαρµογή ενός συστήµατος παρακολούθησης των σκαφών µέσω δορυφόρου (VMS) για την καταπολέµηση της παράνοµης αλιείας, καθώς και την υποστήριξη προς τους αρµόδιους για τη διαχείριση της αλιείας φορείς των χωρών εταίρων. Η γενική τάση συνίσταται, εποµένως, στη µετάβαση από την παθητική προσέγγιση (πρόσβαση στα αποθέµατα έναντι αποζηµίωσης) σε µια πιο δυναµική προοπτική, η οποία θα παρέχει στα εµπλεκόµενα µέρη τη δυνατότητα βιώσιµης οικονοµικής ανάπτυξης. Σεϋχέλλες: µία σηµαντική συµφωνία για την αλιεία του τόνου 8αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία Η διµερής συµφωνία που συνήφθη µε το κράτος αυτό, η ΑΟΖ του οποίου καλύπτει έκταση 1,3 εκατοµµυρίου τετραγωνικών χιλιοµέτρων συνολικά 115 νησιά είναι η σηµαντικότερη διµερής θυνναλιευτική συµφωνία που έχει υπογραφεί ποτέ µεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και µιας τρίτης χώρας. Η υπογραφή της συµφωνίας χρονολογείται από τη δεκαετία του Η ισχύς του τρέχοντος πρωτοκόλλου είναι τριετής, από τον Ιανουάριο του 2002 έως τον Ιανουάριο του Η συµφωνία προβλέπει χρηµατική αποζηµίωση άνω των 10 εκατοµµυρίων ευρώ για το σύνολο της τριετούς περιόδου, καθώς και συγκεκριµένα µέτρα µε στόχο την προώθηση της αειφόρου αλιείας στις Σεϋχέλλες. Τα µέτρα αυτά αφορούν την ανάπτυξη της τοπικής αλιείας, τη θέσπιση ενός συστήµατος ελέγχου και εποπτείας, επιστηµονικά και τεχνικά προγράµµατα για την εµβάθυνση στο θέµα των αλιευτικών αποθεµάτων καθώς και ένα πρόγραµµα κατάρτισης που αφορά διάφορους επιστηµονικούς, τεχνικούς και οικονοµικούς τοµείς που σχετίζονται µε την αλιεία. Εκτός από τη χρηµατική αποζηµίωση που παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση, κάθε σκάφος της ΕΕ που αλιεύει στα ύδατα των Σεϋχέλλων καταβάλλει αποζηµίωση ύψους ευρώ εάν πρόκειται για αλιευτικό µε γρίπους (αντίστοιχη αλιευθείσα ποσότητα 400 τόνων) και και ευρώ για τις δύο κατηγορίες παραγαδιάρικων (αντίστοιχες αλιευθείσες ποσότητες 55 και 80 τόνων). Κάθε σκάφος που σε διάστηµα ενός έτους υπερβαίνει τις ανωτέρω ποσότητες οφείλει να καταβάλει 25 ευρώ ανά επιπλέον τόνο. Το πρωτόκολλο περιέχει επίσης διατάξεις που αφορούν το σύστηµα παρακολούθησης (VMS) για τα ευρωπαϊκά σκάφη µέσω δορυφόρου που δραστηριοποιούνται στα ύδατα των Σεϋχέλλων καθώς και την παρουσία παρατηρητών επί των θυνναλιευτικών σκαφών της ΕΕ Τα δικαιώµατα αλιείας που διέπονται από τη διµερή συµφωνία µε τις Σεϋχέλλες έχουν ως εξής: Θυνναλιευτικά µε γρίπους Ισπανία: 18 σκάφη Γαλλία: 20 σκάφη Παραγαδιάρικα επιφανείας Ισπανία: 15 σκάφη Γαλλία: 5 σκάφη Ιταλία: 1 σκάφος Πορτογαλία: 7 σκάφη Ηνωµένο Βασίλειο: 1 σκάφος ιµερείς συµφωνίες που περιέχουν διατάξεις σχετικές µε τη θυνναλιεία: Χώρα Λήξη ισχύος Αγκόλα 2004 Ακτή Ελεφαντοστού* 2007 Γκαµπόν* 2005 Γουινέα 2008 Γουινέα-Μπισσάου 2006 Κιριµπάτι* 2006 Κοµόρες* 2004 Μαδαγασκάρη* 2006 Μαυρίκιος* 2007 Μαυριτανία 2006 Μοζαµβίκη 2006 Πράσινο Ακρωτήριο* 2005 Σάο Τοµέ και Πρίνσιπε 2005 Σενεγάλη 2006 Σεϋχέλλες* 2005 *Συµφωνίες που αφορούν αποκλειστικά τον τόνο

9 Κατανάλωση Ο τόνος αλλάζει όψη Ο τόνος σε κονσέρβα είναι ένα ιδιαίτερα δηµοφιλές έδεσµα στην Ευρώπη: αντιπροσωπεύει σχεδόν 60 % της συνολικής παραγωγής κονσερβοποιηµένων ψαριών. Ο κλάδος αυτός κατέχει σηµαντική θέση σε τέσσερις κυρίως χώρες: στη Γαλλία, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία (παραγωγή και µεταποίηση) και στην Ιταλία (µεταποίηση). Ωστόσο, το δηµοφιλές αυτό προϊόν απειλείται από δύο κινδύνους: πρώτον, τον ισχυρό διεθνή ανταγωνισµό που είναι πλέον αισθητός στα σχετικά φθηνά προϊόντα, τα λεγόµενα «χαµηλών προδιαγραφών». εύτερον, την εξέλιξη των προτιµήσεων των καταναλωτών: η αγορά του τόνου σε κονσέρβα είναι στάσιµη και τµήµατα αυτής χάνονται προς όφελος πιο εξεζητηµένων προϊόντων, όπως τα έτοιµα ή/και κατεψυγµένα γεύµατα. Σαλάτες και προϊόντα «υψηλών προδιαγραφών» Για τους λόγους αυτούς ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί, µικροί και µεγάλοι, στρέφονται προς πιο εξειδικευµένα και ποιοτικότερα τµήµατα της αγοράς τόσο από την άποψη της επεξεργασίας όσο και της συσκευασίας. Μετά την πρώτη εµφάνιση των τονοσαλατών στη δεκαετία του 1980, η αγορά αυτή εξακολουθεί να εξελίσσεται. Η τάση αυτή προς πιο εξεζητηµένα προϊόντα αποτελεί ευλογία για πολλές µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις, µάλλον βιοτεχνικές παρά βιοµηχανικές, βασικό πλεονέκτηµα των οποίων είναι ότι επωφελούνται της καθαρά τοπικής τεχνογνωσίας που δεν είναι δυνατό να αναπαραχθεί αλλού. Αυτοί είναι οι παραγωγοί που θα φέρουν στην αγορά προϊόντα υψηλής ποιότητας για απαιτητικούς καταναλωτές, όπως το φιλέτο τόνου σε νερό (χωρίς αλάτι) από ψάρια που έχουν αλιευθεί µε πετονιά ή η µους µακρύπτερου τόνου µε βασιλικό. Αυτός ο υψηλών προδιαγραφών τοµέας της αγοράς συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της εταιρείας La Belle- Îloise που εδρεύει στην Quiberon της Βρετάνης και δραστηριοποιείται στον κλάδο του τόνου εδώ και τρεις γενεές. Καινοτοµία στη συσκευασία Οι εξελίξεις τρέχουν και όσον αφορά τη συσκευασία. Από το 2000, οι µεγάλες εταιρείες αρχίζουν να παράγουν σειρές τόνου σε συσκευασία fresh pack. Οι εµπνευστές της υποστηρίζουν ότι βασικό πλεονέκτηµα της µεθόδου αυτής είναι η ηπιότερη επεξεργασία που απαιτείται προ της συσκευασίας, χάρη στην οποία η σάρκα παραµένει πιο συµπαγής και είναι έτσι δυνατή η διάθεση τόνου σε κύβους. Η συσκευασία αυτή επιτρέπει επίσης στους καταναλωτές να αποθηκεύουν ευκολότερα το προϊόν και, µετά τη χρήση, ο όγκος των απορριµµάτων είναι µικρότερες σε σχέση µε τις κονσέρβες. Η εταιρεία Cobreco, από την Douarnenez στη Βρετάνη, δείχνει επίσης µεγάλο ενδιαφέρον για τις νέες τεχνικές συσκευασίας. Η εταιρεία απασχολεί 180 άτοµα σε περιόδους αιχµής και 120 τον υπόλοιπο χρόνο και επεξεργάζεται ετησίως τόνους ολόκληρου τόνου παράγοντας 44 εκατοµµύρια κονσέρβες. Το 95 % περίπου της παραγωγής της διατίθεται µέσω µεγάλων δικτύων διανοµής. «Σηµείο εκκίνησης της ανάλυσής µας ήταν ότι το περιεχόµενο έχανε σιγά-σιγά τη φρεσκάδα του», εξηγεί ο Christian Bouiller, εµπορικός διευθυντής της εταιρείας. «ιαθέταµε ένα καλό προϊόν, αγαπητό στο καταναλωτικό κοινό, χρησιµοποιούσαµε µία ευρέως αναγνωρισµένη διαδικασία (τη θερµική αποστείρωση( 1 )), αλλά η κονσέρβα δεν είναι πρακτική: είναι µεταλλική, µε αποτέλεσµα το άνοιγµα της να είναι δύσκολο και δυνητικά επικίνδυνο, η ακαµψία της δυσχεραίνει την εξαγωγή του περιεχοµένου και είναι ακατάλληλη για τον φούρνο µικροκυµάτων». Η εταιρεία La Belle-Îloise παράγει αποκλειστικά κονσέρβες µακρύπτερου τόνου σε νερό, ελαιόλαδο, µε ντοµάτα κλπ. Παράγει επίσης µία σειρά προϊόντων θρυµµατισµένου τόνου που γνωρίζει µεγάλη επιτυχία. Οι υπεύθυνοι του εµπορικού τµήµατος της εταιρείας δηλώνουν σχετικά: «Σε αντίθεση µε τις µεγάλες βιοµηχανίες, για τον θρυµµατισµένο τόνο δεν χρησιµοποιούµε τα υπολείµµατα της παραγωγής αλλά φιλέτο ψαριού που τεµαχίζουµε µε το χέρι. Φροντίζουµε να καταστήσουµε σαφή τη διαφορά αυτή στη συσκευασία». Καθώς οι προτιµήσεις των ευρωπαίων καταναλωτών µεταβάλλονται, οι συσκευασίες και τα προϊόντα εξελίσσονται ανάλογα. Η απάντηση στις αναζητήσεις της εταιρείας ήρθε το 2003: τόνος σε πλαστική συσκευασία µε εύκολο άνοιγµα( 2 ). Η διάρκεια ζωής είναι ίδια µε αυτή της αντίστοιχης κονσέρβας (τρία έως τέσσερα έτη), το άνοιγµα και η εξαγωγή του περιεχοµένου απλοποιούνται και η συσκευασία επιτρέπει περισσότερους τρόπους προετοιµασίας του ψαριού, καθώς είναι κατάλληλη για χρήση σε φούρνο µικροκυµάτων. Είναι πλέον σαφές ότι για ορισµένους παραγωγούς η εξειδίκευση και η στόχευση συγκεκριµένης µερίδας του καταναλωτικού κοινού αποβαίνει ωφέλιµη. Το ίδιο παρατηρούµε και στην Ισπανία: ανέκαθεν οι µικρές τοπικές κονσερβοποιίες έδιναν έµφαση στα παραδοσιακά προϊόντα και στις εκλεπτυσµένες γεύσεις (π.χ. τόνος µε ντοµάτα ή µαριναρισµένος). Η αγορά είναι λοιπόν µοιρασµένη µεταξύ πολλών εξειδικευµένων προϊόντων και τα ισπανικά προϊόντα κατάφεραν να διεισδύσουν στις αγορές των χωρών της νότιας Ευρώπης όπου οι καταναλωτές αναζητούν προϊόντα τόνου που προσφέρουν κάτι διαφορετικό. Χάρη σε αυτή την πρωτίστως ποιοτική πολιτική, οι ισπανικές και οι πορτογαλικές εταιρείες που ασχολούνται µε τον τόνο µπόρεσαν να αντισταθούν στις συγκεντρωτικές τάσεις του κλάδου. (1) Η θερµική αποστείρωση συνίσταται στη θέρµανση των τροφίµων σε θερµοκρασίες +110 ΓC έως +140 ΓC εντός ερµητικά κλειστής συσκευασίας. Με τη µέθοδο αυτή καταστρέφεται το επικίνδυνο βακτηριακό φορτίο του τροφίµου. (2) Το δοχείο της συσκευασίας κλείνει µε ένα φιλµ από πλαστικό ή αλουµίνιο που διατηρεί το προϊόν φρέσκο. 9αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία

10 Στο πεδίο Ο µεσογειακός τόνος κατακτά την Ιαπωνία Ο τόνος (Thunnus thynnus) της Μεσογείου, ο κοινώς αποκαλούµενος κόκκινος τόνος, προϊόν αλιείας ή πάχυνσης, έγινε περιζήτητος στην ιαπωνική αγορά. Οι εξαγωγές της Ισπανίας, πρωτοπόρου στην εκµετάλλευση του κόκκινου τόνου, προς την Ιαπωνία εικοσαπλασιάστηκαν από το Η εξέλιξη αυτή υποβοηθήθηκε από µία νέα τεχνική εγκλωβισµού που επιτρέπει την πάχυνση των ψαριών παρέχοντας παράλληλα καλύτερο έλεγχο του χρόνου διάθεσής τους στην αγορά. Το λιµάνι της Καρθαγένης, στην αυτόνοµη περιφέρεια της Μούρθιας στη νότια ακτή της Ισπανίας, καθιερώθηκε ως το µεγαλύτερο λιµάνι εκφόρτωσης τόνου στη Μεσόγειο στα τέλη της δεκαετίας του Ταυτόχρονα, εξελίχθηκε στο πρώτο εξαγωγικό κέντρο (στην Ευρώπη) τόνου προς την Ιαπωνία. εν µας εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός ότι η Μούρθια είναι σήµερα ο µεγαλύτερος παραγωγός και εξαγωγέας τόνου πάχυνσης όχι µόνον στη Μεσόγειο αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Νέες µέθοδοι Τα πρώτα εκτροφεία για την πάχυνση τόνου άρχισαν να λειτουργούν στη Μούρθια το Ένα µέρος των ψαριών που καταλήγουν σε αυτά προέρχεται από τον τοπικό στόλο γρι-γρι, αλλά η πλειονότητα αλιεύεται από γαλλικά και, σε µικρότερο βαθµό, από ιταλικά γρι-γρι. Τα τελευταία χρόνια, η τεχνική της πάχυνσης των ψαριών σε κλωβούς έχει αρχίσει να χρησιµοποιείται και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου και έτσι σήµερα υπάρχουν 40 περίπου τέτοια εκτροφεία στην Ισπανία, την Ιταλία, την Κροατία, την Κύπρο, τη Λιβύη, τη Μάλτα, την Τουρκία και την Τυνησία. Η αλίευση του τόνου γίνεται το καλοκαίρι όταν τα κοπάδια µεταναστεύουν στους µόνιµους τόπους αναπαραγωγής τους στα ανοιχτά των Βαλεαρίδων Νήσων, στο Τυρρηνικό Πέλαγος και στην κεντρική Μεσόγειο. Steve Drogin/Seapics.com Ο τόνος είναι κατεξοχήν µεταναστευτικό είδος και καλύπτει αποστάσεις χιλιάδων χιλιοµέτρων από τον έναν ωκεανό στον άλλο σε αναζήτηση τροφής. αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία Μετά την αλίευσή τους, τα ψάρια µεταφέρονται σε επιπλέοντες κλωβούς, οι οποίοι ρυµουλκούνται προς την ακτή. Η ταχύτητα των ρυµουλκών σπανίως ξεπερνά τον 1 κόµβο, µε αποτέλεσµα η µεταφορά να διαρκεί αρκετές εβδοµάδες ανάλογα µε την απόσταση µεταξύ της περιοχής αλίευσης και του εκτροφείου. Αφού φτάσουν στον τελικό προορισµό τους, τα ψάρια µεταφέρονται σε πλωτούς στρογγυλούς κλωβούς µε διάµετρο έως 90 µέτρα ή σε ορθογώνιους κλωβούς παρόµοιου µεγέθους σε απόσταση αρκετών εκατοντάδων µέτρων από την ακτή. Ως τροφή τούς παρέχονται µικρά πελαγικά είδη, όπως γαύρος, φρίσσα, σκουµπρί και ρέγγα (υπολογίζεται ότι απαιτούνται κιλά ψάρια για την παραγωγή ενός κιλού τόνου), και είναι δυνατό να παραµείνουν στους κλωβούς για αρκετούς µήνες. Μετά την πάχυνση, ο τόνος µεταφέρεται συνήθως αεροπορικώς στην Ιαπωνία λίγο πριν από την Πρωτοχρονιά, όταν η ζήτηση και συνεπώς οι τιµές φτάνουν στα πλέον υψηλά επίπεδα. Μία τοπική παράδοση Η Ιαπωνία ανέκαθεν αποτελούσε την κύρια αγορά τόνου παγκοσµίως, µε σαφή ζήτηση για µεγάλου µεγέθους ψάρια ή για µέρη του ψαριού (π.χ. κοιλιά) µε πολύ συγκεκριµένο ποσοστό λίπους (σασίµι). Προκειµένου να ικανοποιήσει τη ζήτηση αυτή, η Ιαπωνία βασιζόταν κυρίως στην αλίευση τόνου στον Ειρηνικό (Thunnus maccoyii), όµως µετά τη σηµαντική µείωση των αλιευµάτων στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η χώρα επιδίωξε τη διεύρυνση της βάσης εφοδιασµού της. Ο ιαπωνικός θυνναλιευτικός στόλος άρχισε να πραγµατοποιεί όλο και πιο µακρινές εξορµήσεις φτάνοντας ως τον Ατλαντικό και τη Μεσόγειο. Στη Μεσόγειο, το ψάρεµα του κόκκινου τόνου είναι πατρογονική παράδοση. Σχετικά ευρήµατα χρονολογούνται από την προρωµαϊκή περίοδο. Τα πιο συνηθισµένα αλιευτικά µέσα εκείνης της εποχής ήταν το παραγάδι και οι παγίδες. 10

11 Οι κλωβοί ρυµουλκούνται από το αλιευτικό πεδίο και στερεώνονται στον πυθµένα όπου τα ψάρια παραµένουν έως ότου εξαχθούν σε άλλη χώρα. Mikael Latreille/Mostra Η ζήτηση της ιαπωνικής αγοράς προήγαγε την ανάπτυξη της αλιείας του τόνου από τους εθνικούς στόλους των κρατών που βρέχονται από τη Μεσόγειο. Η δηµιουργία των µεγάλων επιχειρήσεων πάχυνσης τόνου σήµανε την έναρξη µιας νέας εποχής αλιευτικών πρακτικών στη Μεσόγειο. Καθώς η διαδικασία πάχυνσης προϋποθέτει την αλίευση ζωντανού τόνου, το γρι-γρι αναδείχθηκε σε βασική µέθοδο αλίευσης. Σήµερα, 75 % του τόνου που αλιεύεται στη Μεσόγειο, αλιεύεται µε γρι-γρι. Επίσης, καθώς η ιαπωνική αγορά ζητά µεγάλου µεγέθους ψάρια, τα αλιευτικά σκάφη τα προτιµούν µε αποτέλεσµα να προστατεύονται τα ανήλικα ψάρια. Είναι υπερβολική η προσφορά τόνου στην αγορά; Από το 1996 έως το 2003, οι επιχειρήσεις πάχυνσης τόνου στη Μούρθια γνώρισαν εκπληκτική ανάπτυξη. Ωστόσο, η ταχύτατη ανάπτυξη αντίστοιχων τεχνικών σε άλλες µεσογειακές χώρες οδήγησε σε σηµαντική άνοδο της προσφοράς τόνου και σε αυξανόµενο ανταγωνισµό. Μολονότι οι εξαγωγές τόνου προς την Ιαπωνία εξακολουθούν να αυξάνονται, η ιαπωνική αγορά έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια να δείχνει σηµάδια κορεσµού. Για να αποφευχθεί η κατάρρευση των τιµών, το 2003 πολλοί παραγωγοί άρχισαν να καταψύχουν µέρος της παραγωγής τους σκοπεύοντας να διαθέσουν τα προϊόντα τους στην αγορά όταν θα αυξηθεί η ζήτηση. Ένα περιζήτητο ψάρι Από το 1982 ως το 1994, οι αλιευόµενες ποσότητες τόνου στη Μεσόγειο τριπλασιάστηκαν. Με στόχο την προστασία του αλιευτικού αυτού πόρου, η ICCAT πρότεινε από το 1994 ορισµένα µέτρα διατήρησης που βασίζονται ειδικότερα στον καθορισµό ελάχιστων διαστάσεων και περιόδων διακοπής της αλίευσης καθώς και, το 1998, στον προσδιορισµό TAC (σύνολο επιτρεπόµενων αλιευµάτων) και πολυετών ποσοστώσεων. Το 2002, µε προτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ICCAT αποφάσισε να προωθήσει µία πολυετή προσέγγιση µέσω της εφαρµογής ενός σχεδίου διαχείρισης του τόνου διάρκειας 4 ετών. Το σχέδιο αυτό ενσωµατώνει σε ένα πιο οµοιογενές σύνολο τα υπάρχοντα µέτρα διατήρησης σε συνδυασµό µε προγραµµατισµένες διακοπές αλίευσης και θεσπίζει πρόγραµµα µείωσης της αλίευσης νεαρών τόνων κατά τα έτη 2003 και Ωστόσο, ο Jean-Marc Fromentin (Ifremer), εισηγητής της οµάδας εργασίας της ICCAT για τον τόνο, εκφράζει την ανησυχία του: «Είναι σχεδόν βέβαιο ότι τα αποθέµατα απειλούνται από την υπερεκµετάλλευση, καθώς η δυναµικότητα του στόλου υπερβαίνει την αναπαραγωγική ικανότητα του αποθέµατος». Επιπλέον, η αγορά του τόνου, πάντα κερδοφόρος, εξακολουθεί να προσελκύει το ενδιαφέρον νέων επιχειρηµατικών παραγόντων σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου. (1) Κανονισµός 869/2004. Πάχυνση υπό αυστηρή επιτήρηση Η µεταφορά του τόνου σε κλωβούς πάχυνσης εξακολουθεί να θεωρείται εκφόρτωση και τα εν λόγω αλιεύµατα πρέπει να συµµορφώνονται µε τους ισχύοντες κανονισµούς όσον αφορά τις ελάχιστες διαστάσεις ή τη ζώνη και την περίοδο αλίευσης. Με στόχο να διασφαλίσει τη βιώσιµη και υπεύθυνη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων πάχυνσης τόνου, η ICCAT θέσπισε ορισµένα µέτρα που αποσκοπούν στον έλεγχο των δραστηριοτήτων αυτών και στην αξιολόγηση του αντικτύπου τους στα αποθέµατα τόνου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση µετέφερε τα µέτρα αυτά σε έναν νέο κανονισµό( 1 ) που εγκρίθηκε τον Απρίλιο του Η συµµόρφωση µε τους νέους κανόνες απαιτεί: από τα κράτη µέλη να καταρτίζουν κατάλογο των εγκεκριµένων επιχειρήσεων πάχυνσης τόνου Thunnus thynnus, κατάλογο των σκαφών που διαθέτουν ειδική άδεια αλιείας για τόνο Thunnus thynnus µε σκοπό την πάχυνση καθώς και των σκαφών στα οποία παρέχουν άδεια να µεταφέρουν τόνο στις εν λόγω επιχειρήσεις πάχυνσης από τα πλοία που διαθέτουν ειδική άδεια να δηλώνουν τις αλιευόµενες ή/και µεταφερόµενες ποσότητες, το πλήθος των τεµαχίων, την ηµεροµηνία και τον τόπο αλίευσης, κλπ. από τις εγκεκριµένες επιχειρήσεις πάχυνσης τόνου να δηλώνουν τη σύνθεση των αλιευµάτων που λαµβάνουν και τα τηρούν στατιστικά αρχεία για τον τόνο που διαθέτουν προς πώληση. Τα ανωτέρω µέτρα ειδικά για την πάχυνση του τόνου σε κλωβούς στοχεύουν επίσης στη βελτίωση των γνώσεων σχετικά µε την εκµετάλλευση του τόνου Thunnus thynnus εν γένει. Συνοδεύονται επίσης από ένα πρόγραµµα δειγµατοληψίας, το οποίο υλοποιείται ειδικότερα από επιστήµονες-παρατηρητές που θα βρίσκονται στα σκάφη και στα εκτροφεία, καθώς και από ένα επιστηµονικό πρόγραµµα για την καταγραφή των αλιευτικών πεδίων και της σύνθεσης των αλιευµάτων. αρ. 23 I Σεπτέµβριος 2004 I Η Ευρωπαϊκή αλιεία 11

12 [Εν συντοµία > Οι ενδιαφερόµενοι φορείς συζητούν σχετικά µε το νέο Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας Οι ενδιαφερόµενοι φορείς του κλάδου της αλιείας στην ΕΕ συναντήθηκαν στην πόλη Bundoran της Ιρλανδίας από τις 27 έως τις 29 Μαΐου 2004 για να συζητήσουν τον ρόλο που θα διαδρα- µατίσει το νέο Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας στην υλοποίηση της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ) και στην ανάπτυξη των παράκτιων ζωνών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθώς η τρέχουσα περίοδος προγραµµατισµού λήγει το 2006 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τους ενδιαφερόµενους φορείς να διατυπώσουν τις απόψεις τους σχετικά µε το είδος των µέτρων στα οποία πρέπει να δοθεί προτεραιότητα κατά την επόµενη περίοδο προγραµµατισµού ( ) και τους τρόπους υλοποίησής τους. Πέραν των συζητήσεων σχετικά µε τη µελλοντική χρηµατοδότηση της ΚΑΠ, οι 300 εκπρόσωποι που συµµετέσχον στη συνάντηση αντάλλαξαν απόψεις και εµπειρίες σχετικά µε ορθές πρακτικές στους τοµείς της ανάπτυξης των παράκτιων ζωνών, της υδατοκαλλιέργειας, της µεταποίησης, της εµπορικής διάθεσης και της διαχείρισης του στόλου και των αλιευτικών πόρων. Οι εισηγήσεις επικεντρώθηκαν επίσης στην οικονοµική ενίσχυση του τοµέα της αλιείας µέσω του χρηµατοδοτικού µέσου προσανατολισµού της αλιείας (ΧΜΠΑ) την περίοδο καθώς και στην ενδιάµεση αξιολόγηση της περιόδου προγραµµατισµού του ΧΜΠΑ. Λαµβάνοντας υπόψη όσα συζητήθηκαν στην Bundoran, η Επιτροπή κατέθεσε προτάσεις σχετικά µε τις προτεραιότητες που σκοπεύει να θέσει για την ενίσχυση της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας για την περίοδο στο πλαίσιο του νέου Ευρωπαϊκού Ταµείου Αλιείας, το οποίο θα αντικαταστήσει το ΧΜΠΑ. Η πρόταση της Επιτροπής θα εγκριθεί αφού συζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο Υπουργών Αλιείας. Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε τον δικτυακό τόπο της Γ Αλιείας: news_corner/press/inf04_30_el.htm news_corner/press/inf04_24_en.htm > Οι ευρωπαϊκές ακτές κινδυνεύουν Είκοσι τοις εκατό των ακτογραµµών της ΕΕ πλήττονται από τη διάβρωση. Στην Πολωνία το ποσοστό φτάνει το 55 % ενώ στη Φινλανδία είναι µόλις 0,04 %. Αυτό µεταφράζεται ετησίως σε υποχώρηση της ακτογραµµής κατά µισό έως δύο µέτρα σε µερικές περιοχές και µέχρι δεκαπέντε µέτρα σε άλλες. Η ανθρώπινη δραστηριότητα βρίσκεται στη ρίζα του προβλήµατος, το οποίο επιδεινώνουν οι καταιγίδες, οι πληµµύρες και άλλες φυσικές καταστροφές. Οι συνέπειες της διάβρωσης απώλεια περιουσιών, καταστροφή των ενδιαιτηµάτων αγρίων ζώων, κίνδυνοι για την ανθρώπινη ζωή στοιχίζουν στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες δισεκατοµµύρια ευρώ κάθε χρόνο. Βάσει των πορισµάτων έκθεσης που εκπονήθηκε κατόπιν αιτήµατος από την Επιτροπή για την αξιολόγηση του κοινωνικού, οικονοµικού και οικολογικού αντικτύπου της διάβρωσης στις ακτές της Ευρώπης, η Επιτροπή πρόκειται να χρησιµοποιήσει ήδη υπάρχοντα µέσα όπως την οδηγία-πλαίσιο στο πεδίο της πολιτικής υδάτων, την οδηγία για τους οικοτόπους και την οδηγία σχετικά µε την εκτίµηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισµένων σχεδίων και προγραµµάτων προκειµένου να διασφαλισθεί η βιωσι- µότητα των ευρωπαϊκών ακτογραµµών. Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε τον δικτυακό τόπο της Γ Αλιείας: news_corner/press/inf04_21_en.htm > Πορίσµατα του πίνακα επιδόσεων συµµόρφωσης στον τοµέα της κοινής αλιευτικής πολιτικής για το 2004: «Τα κράτη µέλη πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο» Τον Ιούλιο του 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηµοσίευσε τον δεύτερο πίνακα επιδόσεων συµµόρφωσης στον τοµέα της κοινής αλιευτικής πολιτικής, από τον οποίο προκύπτει ότι, παρά τη γενικότερη πρόοδο, τα κράτη µέλη οφείλουν να ενισχύσουν την επιβολή των κανόνων της ΚΑΠ. Στα τρία τέταρτα των περιπτώσεων (σε 61 από τις 81), η υπέρβαση των προβλεπόµενων ποσοστώσεων εξακολουθεί να αποτελεί τη συχνότερη αιτία για την κίνηση διαδικασίας επί παραβάσει από την Επιτροπή κατά κρατών µελών. Άλλες περιπτώσεις αφορούν παράλειψη των κρατών µελών να διαβιβάσουν τα δεδοµένα αλιευµάτων στην Επιτροπή ή τη µη εµπρόθεσµη διαβίβασή τους, ελλείψεις όσον αφορά την υποχρέωσή τους επιβολής των κανονισµών και ανεπαρκή εποπτεία των τεχνικών µέτρων. Συνολικά στην ΕΕ, οι περιπτώσεις υπέρβασης ποσοστώσεων ανήλθαν το 2003 σε 16, δηλαδή εµφάνισαν µείωση σε σχέση µε το 2002 (23 περιπτώσεις). Στις εν λόγω περιπτώσεις, το ποσοστό υπεραλίευσης κυµάνθηκε µεταξύ 1 % και 76 %. Σηµαντικός παράγοντας για την πρόληψη τέτοιου είδους υπερβάσεων είναι η στενή εποπτεία των αλιευµάτων και των εκφορτώσεων από τα κράτη µέλη. Ωστόσο, οι επιθεωρητές της Επιτροπής, καθήκον των οποίων είναι η παρακολούθηση των ενεργειών των αρµόδιων εθνικών αρχών, εξακολουθούν να καταγράφουν ελλείψεις στον τοµέα αυτό. Από τον πίνακα επιδόσεων προκύπτει επίσης ότι µόνον ένα κράτος µέλος υπέβαλε εµπρόθεσµα όλες τις εκθέσεις αλιευµάτων για το Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τον πίνακα επιδόσεων, βλέπε τον δικτυακό τόπο της Γ Αλιείας: scoreboard/index_en.htm KL-AF GR-C Κουπόνι εγγραφής Στείλτε το κουπόνι αυτό µε το ταχυδροµείο στην ακόλουθη διεύθυνση: Commission européenne Direction générale de la pêche Unité «Communication et information» Rue de la Loi 200 B-1049 Bruxelles ή µε φαξ στο (+ 32) fisheries-magazine@cec.eu.int Επιθυµώ να λάβω δωρεάν το περιοδικό Η Ευρωπαϊκή αλιεία (5 τεύχη το χρόνο) στα: o o o o o o o o o o o ES DA DE EL EN FR IT NL PT FI SV Αριθµός αντιτύπων: Επώνυµο: Όνοµα: Φορέας/Τίτλος: Οδός: Αριθµός: Ταχυδροµική θυρίδα: Ταχυδροµικός κώδικας: πόλη: χώρα: Τηλ.: Φαξ: