05-00: Η οικονομία της βιοενέργειας

Transcript

1 Κεφάλαιο σελ : Η οικονομία της βιοενέργειας Στοιχεία έργων βιοενέργειας Ένα έργο βιοενέργειας διαφέρει από τα περισσότερα άλλα έργα ΑΠΕ καθώς απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή σε όλο το ενεργειακό σύστημα (παροχή και επεξεργασία καυσίμου, ενεργειακή μετατροπή, διαχείριση παραπροϊόντων, κτλ) προκειμένου να είναι οικονομικά βιώσιμο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το καύσιμο ή η πρώτη ύλη πρέπει να θεριστεί ή να συλλεχθεί, να μεταφερθεί και να επεξεργαστεί πριν μετατραπεί τελικά σε ενέργεια. Παράλληλα, στο τέλος της διεργασίας μένουν υλικά, π.χ. η τέφρα από μια διεργασία καύσης, που πρέπει να αποτεθούν σε κατάλληλο χώρο ή να αξιοποιηθούν με άλλο τρόπο. Επομένως, είναι απαραίτητη η χρήση μιας συστημικής προσέγγισης για την αξιολόγηση της οικονομικής βιωσιμότητας ενός βιοενεργειακού συστήματος. Η προσέγγιση που ακολουθείται στα επόμενα κεφάλαια περιλαμβάνει τη θεώρηση των στοιχείων που πρέπει να ληφθού υπόψη για την παράμετρο του καυσίμου / πρώτης ύλης και ακολούθως το κόστος για τη μονάδα βιοενέργειας. Όπου είναι εφικτό ή χρήσιμο, θα παρουσιάζονται μελέτες περίπτωσης. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πολλές κατηγορίες κόστους, όπως τα εργατικά, το κόστος γης, οι φόροι, κτλ αλλάζουν σημαντικά από χώρα σε χώρα στην Ευρώπη. Επομένως, η ακολουθούμενη προσέγγιση θα παρουσιάζει την ποσοστιαία κατανομή κόστους των επιμέρους στοιχείων. Πρώτα όμως θα παρουσιαστούν τα βασικά στοιχεία για τη διενέργεια μιας οικονομικής αποτίμησης Οικονομική Αποτίμηση Η Θεωρία Η οικονομική αποτίμηση ενός πιθανού έργου είναι μια ιδιαίτερα σημαντική δεξιότητα. Όσο πιο ενδελεχής είναι η αποτίμηση του ίδιου του ενδιαφερόμενου, τόσο πιθανότερο είναι να πείσει έναν φορέα δανεισμού ή χρηματοδότησης. Προκειμένου να καταστρώσει κανείς μια κατάσταση χρηματορροών ενός προτεινόμενου έργου απαιτούνται πληροφορίες σχετικά με τα αρχικά κόστη, τα ετήσια κόστη και τις αποπληρωμές δανείων, τα περιοδικά κόστη, την εξοικονόμηση ή το εισόδημα και τις πηγές χρηματοδότησης. Ο πίνακας χρηματορροών ενός έργου είναι απαραίτητος για τη χρήση των εργαλείων οικονομικής αξιολόγησης, όπως ο χρόνος αποπληρωμής, ο Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης (ΕΒΑ) και η Καθαρή Παρούσα Αξία (ΚΠΑ) α: Έσοδα και Έξοδα Τα αρχικά κόστη και τα έξοδα κεφαλαίου μπορούν να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Μελέτες σκοπιμότητας Κόστη ανάπτυξης (π.χ. Συμφωνία Πώλησης Ενέργειας και έξοδα αδειοδότησης) Κόστος σχεδιασμού και υλοποίησης Αντισταθμιστικά οφέλη Εξοπλισμός παραγωγής ενέργειας Λοιπά μέρη μονάδας (π.χ. έργα πολιτικού μηχανικού, σύνδεση στο δίκτυο) Διάφορα (συμπεριλαμβανομένου των προβλέψεων για απρόβλεπτες καταστάσεις).

2 Κεφάλαιο σελ. 2 Για τα περισσότερα συστήματα ΑΠΕ, τα κόστη κεφαλαίου είναι μεγάλα και αποτελούν το πιο σημαντικό στοιχείο σε κάθε υπολογισμό β: Ετήσια Κόστη Τα Ετήσια Κόστη μπορούν να διακριθούν σε κόστη Λειτουργίας & Συντήρησης (Λ&Σ), καυσίμου και ηλεκτρισμού και αποπληρωμής χρεών. Σε πολλές περιπτώσεις τα κόστη αυτά εκτείνονται σε όλη τη διάρκεια ζωής του έργου, π.χ. 25 έτη, και πρέπει να καλύπτονται κάθε χρονιά από το ετήσιο εισόδημα. Τα κόστη Λ&Σ περιλαμβάνουν την ενοικίαση γης, ασφάλιση, λειτουργίας, συντήρησης (ανταλλακτικά και εργασία), ανταποδοτικά οφέλη σε τοπικές κοινωνίες και κόστη διαχείρισης. Τα κόστη αυτά εκτείνονται σε όλη τη διάρκεια ζωής του έργου. Το κόστος καυσίμου και ηλεκτρισμού μπορεί να είναι σημαντικό για ορισμένα έργα ΑΠΕ. Για τα έργα βιοενέργειας, το κόστους καυσίμου μπορεί να είναι κύριο στοιχείο του ετήσιου κόστους (π.χ. προμήθεια τεμαχισμένου ξύλου). Επίσης, μια μονάδα βιοενέργειας μπορεί να έχει σημαντική κατανάλωση ηλεκτρισμού (π.χ. για τη λειτουργία μύλων, κοχλιών, αντλιών). Τα κόστη αποπληρωμής χρεών αντικατοπτρίζουν την αρχική απόφαση σχετικά με το ποιό ποσοστό του αρχικού κόστους καλύπτεται από ίδια κεφάλαια και ποιό από δάνεια. Τα έξοδα αυτά καθορίζονται από το επιτόκιο δανεισμού και τη διάρκεια του δανείου. Βοήθεια: Στο πρόγραμμα Microsoft Excel, η συνάρτηση PMT επιστρέφει το σταθερό, ετήσιο ποσό αποπληρωμής ενός δανείου για σταθερό επιτόκιο δανεισμού. Η συνάρτηση θεωρεί ότι οι πληρωμές πραγματοποιούνται στο τέλος του χρόνου. Επίσης, δε λαμβάνει υπόψη τα τραπεζικά έξοδα. Έτσι, ο επόμενος τύπος επιστρέφει την ετήσια δόση ενός δανείου ύψους 200,000 με ετήσιο επιτόκιο οκτώ τοις εκατό το οποίο πρέπει να αποπληρωθεί σε δέκα χρόνια: PMT (0,08, 10, ) = Τα περιοδικά κόστη είναι αυτά που προκύπτουν σε προβλεπόμενα διαστήματα, π.χ. τα πυρότουβλα για την εσωτερική επένδυση ενός συστήματος θέρμανσης με χρήση καυσόξυλων γ: Προσδιορισμός Εξοικονόμησης ή Εισοδήματος Η Εξοικονόμηση ή το Εισόδημα περιλαμβάνουν τόσο τα κόστης της αγοράς ενέργειας σε περιπτώσεις όπου η παραγόμενη θερμότητα / ηλεκτρισμός καύσιμο χρησιμοποιούνται για ιδία χρήση όσο και το εισόδημα που προέρχεται από την πώληση της παραγόμενης θερμότητας / ηλεκτρισμού / καυσίμου σε τρίτους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, γίνεται σύγκριση της εξοικονόμησης που επιτυγχάνεται από ένα βιοενεργειακό σύστημα ως προς ένα ήδη υπάρχον ή συμβατικό σύστημα, π.χ. ένα σύστημα θέρμανσης με ξυλεία συγκρινόμενο με θέρμανση με πετρέλαιο ή συμπαραγωγή με αναερόβια χώνευση συγκρινόμενη με θέρμανση με πετρέλαιο και παροχή ηλεκτρισμού από το δίκτυο. Είναι επομένως βασικό να υπάρχει καλή γνώση του συστήματος αναφοράς ως προς το οποίο συγκρίνεται το βιοενεργειακό σύστημα για να είναι έγκυρα τα αποτελέσματα.

3 Κεφάλαιο σελ. 3 Το εισόδημα ενός έργου βιοενέργειας μπορεί να έρθει από έναν αριθμό πηγών, όπως: Πωλήσεις θερμότητας από μια μονάδα βιομάζας απευθείας σε πελάτες ή σε ένα σύστημα τηλεθέρμανσης. Πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας από μια ηλεκτροπαραγωγική μονάδα. Συνήθως αφορά πώληση ηλεκτρισμού στο Εθνικό Δίκτυο. Στις περισσότερες χώρες η πώληση ηλεκτρισμού γίνει μέσω κατάλληλης Σύμβασης Πώλησης, η οποία και εγγυάται στις περισσότερες περιπτώσεις την τιμή αγοράς ανά κιλοβατώρα (kwh) ηλεκτρικής ενέργειας που πωλείται για μια συγκεκριμένη περίοδο. Οι τιμές αγοράς για την ηλεκτρική ενέργεια μονάδων βιομάζας διαφέρουν από χώρα σε χώρα, επομένως πρέπει να γίνει έλεγχος της σχετικής εθνικής νομοθεσίας. Πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας από μια μονάδα συμπαραγωγής (ΣΗΘ). Πωλήσεις βιοκαυσίμων για τον κλάδο μεταφορών. Πωλήσεις παραπροϊόντων, π.χ. χωνευμένου υπολείμματος από μονάδες αναερόβιας χώνευσης. Εισόδημα από την παράδοση στη μονάδα διάφορων πρώτων υλών για τις οποίες οι εναλλακτικές διαχείρισης θα ήταν ακριβότερες (π.χ. παράδοση υπολειμμάτων ψαριών σε μια μονάδα αναερόβιας χώνευσης). Δικαιώματα Άνθρακα που προέρχονται από την αποφυγή εκπομπών CO 2. Σε μερικές χώρες και εφόσον ισχύον συγκεκριμένες συνθήκες, ορισμένα έργα βιοενέργειας μπορούν να διοχετεύσουν τα δικαιώματα που αποκτούν από την εξοικονόμηση εκπομπών στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών. Η τιμή των δικαιωμάτων στις αγορές εμφανίζει μεγάλες διακυμάνσεις (από 1 έως 30/tn CO 2 ). Χαρακτηριστικά παραδείγματα εξοικονόμησης είναι: Αποφυγή κόστους αγοράς ορυκτών καυσίμων, καθώς η ενέργεια που παρήγαγαν αντικαταστήθηκε από αυτή της μονάδας βιομάζας. Αποφυγή κόστους διαχείρισης αποβλήτων, τα οποία χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη στην παραγωγή βιοκαυσίμων/βιοενέργειας. Αποφυγή κόστους τεχνητών λιπασμάτων, τα οποία αντικαθίστανται με χωνευμένο υπόλειμμα από μονάδες αναερόβιας χώνευσης. Αποφυγής κόστους αγοράς ηλεκτρισμού από το δίκτυο, καθώς η μονάδα ΣΗΘ καλύπτει τις απαιτήσεις των διεργασιών της μονάδας.

4 Κεφάλαιο σελ δ: Υπολογισμός Χρηματορροών Γνωρίζοντας το εισόδημα και τα έξοδα, είναι δυνατή η κατάστρωση μιας κατάστασης χρηματορροών που συγκεντρώνει όλες τις παραπάνω πληροφορίες και συνοψίζει τα οικονομικά μεγέθη καθ όλη τη διάρκεια ζωής του έργου, π.χ. για 25 έτη. Μια απλή κατάσταση χρηματορροών δείχνει ως εξής: Έτος Επένδυση ιδίων κεφαλαίων Λ&Σ Πληθωρισμός: Συνολικά κόστη Λ&Σ Καύσιμο/Ηλεκτρισμός: Πληθωρισμός: ,326 13,879 Συνολικά κόστη.. καυσίμου/ηλεκτρισμού Αποπληρωμή χρεών Περιοδικά κόστη Πληθωρισμός: Συνολικά περιοδικά κόστη Τα περιοδικά κόστη σημειώνονται μόνο τα έτη 7, 14 και 21 Συνολικά κόστη Εξοικονόμηση: Πληθωρισμός: Συνολική εξοικονόμηση («εισόδημα») Εισόδημα μείον έξοδα ΚΠΑ ΕΒΑ 219 % Παράδειγμα υπολογισμού χρηματορροών

5 Κεφάλαιο σελ : Μέθοδοι Οικονομικής Αποτίμησης (Χρόνος Αποπληρωμής, ΚΠΑ, ΕΒΑ) Οι μέθοδοι οικονομικής αποτίμησης, όπως ο χρόνος αποπληρωμής, η καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ) και ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης (ΕΒΑ) διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων και παρέχουν μια κρίση σχετικά με το αν μια επένδυση αξίζει ή όχι να πραγματοποιηθεί. Τα μεγέθη αυτά είναι απαραίτητα προκειμένου να διασφαλιστούν οι βασικοί εμπλεκόμενοι στο έργο π.χ. τοπικές αρχές, φορείς χρηματοδότησης, τράπεζες, κτλ ότι η επένδυση είναι βιώσιμη και άξια υποστήριξης ή επένδυσης. Η αποτίμηση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε «πραγματικά» μεγέθη (μη λαμβάνοντας υπόψη τον πληθωρισμό) ή σε «ονομαστικά» μεγέθη (λαμβάνοντας υπόψη τον πληθωρισμό) α: Χρόνος Αποπληρωμής Η μέθοδος του χρόνου αποπληρωμής αποτελεί την απλούστερη μέθοδο οικονομικής αποτίμησης, αλλά με αρκετά μειονεκτήματα. Υπολογίζει τον αριθμό των ετών που απαιτούνται για την ανάκτηση του αρχικού κεφαλαίου. Η περίοδος αποπληρωμής ισούνται με το αρχικό κόστος προς τα καθαρά ετήσια κέρδη, σύμφωνα με τον τύπο: Χρόνος αποπληρωμής = Αρχικά Κόστη / Καθαρά Ετήσια Κέρδη Έτος 0 1 Κόστη Λ&Σ Κόστη καυσίμου / ηλεκτρισμού Συνολικά κόστη Εξοικονόμηση κόστους πετρελαίου Χρηματορροή ή Καθαρή ετήσια εξοικονόμηση Αρχικά κόστη Απλός χρόνος αποπληρωμής / years β: Καθαρή Παρούσα Αξία Στην πράξη, η μέθοδος του χρόνου αποπληρωμής είναι πολύ απλοποιημένη. Για παράδειγμα, δεν εξετάζει τις χρηματορροές μετά το τέλος του χρόνου αποπληρωμής, ενώ αγνοεί και τη χρονική μεταβολή της αξίας του χρήματος. Οι μεταβολές αυτές μπορεί να οφείλονται σε ένα πλήθος παραγόντων, όπως ο πληθωρισμός, το επίπεδο του κινδύνου στην υλοποίηση του έργου και τη «χρονική προτίμηση» της κοινωνίας για τη λήψη χρημάτων, προϊόντων και υπηρεσιών σήμερα αντί για αύριο. Η Καθαρή Παρούσα Αξία (ΚΠΑ) χρησιμοποιεί έναν κατάλληλο συντελεστή προεξόφλησης σε μια σειρά μελλοντικών πληρωμών (με αρνητικό πρόσημο) και εισοδημάτων (με θετικό πρόσημο), θεωρώντας ότι η αρχική επένδυση υλοποιείται στο «έτος μηδέν». Η εφαρμογή των

6 Κεφάλαιο σελ. 6 συντελεστών προεξόφλησης μετατρέπει όλα τα κόστη και τα οφέλη σε τρέχουσες (σημερινές) τιμές. Η επιλογή του επιτοκίου αναγωγής είναι μια ιδιαίτερα σημαντική μεταβλητή στην ανάλυση. Μερικές εταιρείες χρησιμοποιούν ένα σταθμισμένο μέσο κόστος κεφαλαίου (μετά το φόρο). Η τιμή αυτή μπορεί να αυξηθεί, ώστε να αντισταθμιστούν τυχόν μελλοντικοί κίνδυνοι. Ένα μεταβλητό επιτόκιο αναγωγής, οι μεγαλύτερες τιμές του οποίου θα αντιστοιχούν σε χρηματορροές των μεταγενέστερων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αντικατοπτρίσει τα μεγαλύτερο ασφάλιστρο της καμπύλης απόδοσης ενός μακροχρόνιου δανείου. Μια άλλη προσέγγιση είναι στην επιλογή του επιτοκίου αναγωγής είναι η χρήση της απόδοσης που μπορεί να πετύχει το απαραίτητο κεφάλαιο για το έργο αν επενδυθεί σε μια εναλλακτική πρόταση. Για παράδειγμα, εάν το κεφάλαιο που απαιτείται για την υλοποίηση του Έργου Α μπορεί να φέρει απόδοση 5% σε ένα άλλο έργο, τότε για τον υπολογισμό της ΚΠΑ του έργου Α χρησιμοποιείται η τιμή ως επιτόκιο αναγωγής. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή μια απευθείας σύγκριση μεταξύ του Έργου Α και της εναλλακτικής. Βοήθεια Στο πρόγραμμα Microsoft Excel η συνάρτηση NPV επιστρέφει την καθαρή παρούσα αξία μιας σειράς χρηματορροών. Ο τύπος της ΚΠΑ στο Excel θα γράφονταν ως εξής: = Καθαρή Χρηματορροή Έτους 0 + ΚΠΑ (Επιτόκιο Αναγωγής, Καθαρή Χρηματορροή Ετών 1 έως 25) Η παραπάνω τιμή της ΚΠΑ θα πρέπει να συγκριθεί με την αντίστοιχη άλλων εναλλακτικών επενδύσεων έτσι ώστε να αποφασιστεί η λήψη ή όχι συγκεκριμένων δράσεων. Η ανάλυση ευαισθησίας είναι χρήσιμη για τον προσδιορισμό των παραμέτρων που έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στην ΚΠΑ. Η επιλογή του κατάλληλου επιτοκίου αναγωγής είναι περίπλοκη υπόθεση και συνίσταται η αναζήτηση εξειδικευμένων συμβούλων. Εάν... Σημαίνει ότι... Τότε... ΚΠΑ > 0 ΚΠΑ < 0 ΚΠΑ = 0 η επένδυση προσθέτει αξία στην επιχείρηση η επένδυση αφαιρεί αξία από την επιχείρηση η επένδυση ούτε προσθέτει ούτε αφαιρεί αξία από την επιχείρηση το έργο μπορεί να γίνει αποδεκτό το έργο θα πρέπει να απορριφθεί Θα πρέπει να είμαστε αδιάφοροι ως προς την απόφαση αποδοχής ή απόρριψης του έργου. Το έργο δεν προσθέτει χρηματική αξία. Η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί με άλλα κριτήρια, π.χ. απόκτηση στρατηγικού πλεονεκτήματος ή άλλοι παράγοντες που δεν περιλαμβάνονται ρητά στους οικονομικούς υπολογισμούς.

7 Κεφάλαιο σελ γ: Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης Ο Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης (ΕΒΑ) είναι στενά συνδεδεμένος με την έννοια της ΚΠΑ, καθώς ο ΕΒΑ είναι το επιτόκιο αναγωγής για το οποίο ΚΠΑ = 0. Με άλλα λόγια, ο ΕΒΑ είναι το επιτόκιο αναγωγής για το οποίο το προεξοφλημένο καθαρό εισόδημα του έργου ισούται με την αρχική επένδυση. Γενικά, επενδυτικά σχέδια με υψηλότερο ΕΒΑ είναι προτιμότερα, αλλά η μέθοδος της ΚΠΑ και άλλοι τρόποι ανάλυσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν επικουρικά. Ένα πλεονέκτημα του ΕΒΑ ως εργαλείο αποτίμησης είναι ότι (σε αντίθεση με την ΚΠΑ) δε χρειάζεται να επιλεχθεί ένα συγκεκριμένο επιτόκιο αναγωγής. Το μειονέκτημα του ΕΒΑ είναι ότι η ανάλυση ενός έργου με χρηματορροές που αλλάζουν από θετικές σε αρνητικές παραπάνω από μια φορά κατά τη διάρκεια της ζωής του έργου δίνει πολλαπλές τιμές του ΕΒΑ και δυσχεραίνει τη λήψη αποφάσεων δ: Κόστη και Στρατηγικές κοστολόγησης Το εύρος των σεναρίων με τα οποία ένα έργο βιοενέργειας μπορεί να αναπτυχθεί είναι σημαντικό. Μερικά έργα αφορούν αυτόνομη ανάπτυξη σε μια καινούρια περιοχή, όπου τα κόστη ή το εισόδημα δε χρειάζεται να κατανέμονται σε διαφορετικούς τομείς ή μονάδες μιας επιχείρησης. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου ένα έργο βιοενέργειας είναι μια πρόσθετη επιχειρηματική δραστηριότητα για μια υπάρχουσα επιχείρηση: ένας αγρότης αποφασίζει να αρχίσει την παραγωγή μπρικετών αχύρου με χρήση του υπάρχοντος υλικού, μια μονάδα τηλεθέρμανσης από βιομάζα εξελίσσεται σε μια μονάδα συμπαραγωγής από βιομάζα ή ένα ξυλουργείο αναπτύσσει μια μονάδα παραγωγής πελλετών ξύλου. Όπου συμβαίνουν τέτοιες καταστάσεις πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη σχετικά με την κατανομή του κόστους και των εισοδημάτων μεταξύ των διαφόρων μονάδων της επιχείρησης. Στο παράδειγμα του ξυλουργείου που αρχίζει την παραγωγή πελλετών ξύλου, είναι πιθανό η μονάδα πελλετοποίησης να σχεδιαστεί έτσι ώστε να προσφέρει θερμότητα στο ξυλουργείο για την ξήρανση των κορμών, ενώ η επιχείρηση θα αποφύγει κόστη που σχετίζονται με την διαχείριση αποβλήτων (καθώς τώρα μετατρέπονται σε πελλέτες). Τα κόστη που σχετίζονται με την ανάπτυξη της μονάδας πελλετοποίησης μπορούν να μοιραστούν ώστε να αντιστοιχούν στο μερίδιο κόστους σχετικό με την «βασική» επιχείρηση του ξυλουργείου και σε αυτό της «νέας» επιχείρησης παραγωγής πελλετών. Αντίστοιχα, ο αγρότης ή ο αγροτικός συνεταιρισμός που εξετάζουν την επένδυση νέων μηχανημάτων θερισμού για τη μεγιστοποίηση της παραγωγής αχύρου πρέπει να εξετάσουν εάν το πλήρες κόστος του εξοπλισμού πρέπει να αποδοθεί στην επιχείρηση παραγωγής μπρικετών ή ένα μέρος του να επιμεριστεί στην αγροτική επιχείρηση. Για μια πρώτη ανάλυση η μοιρασιά του κόστους και του εισοδήματος μπορεί να αγνοηθεί, όσο όμως προχωράει η οικονομική ανάλυση του έργου τότε το ζήτημα αυτό θα πρέπει να εξεταστεί.

8 Κεφάλαιο σελ : Εργαλεία Οικονομικής Αποτίμησης Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποτίμηση έργων βιοενέργειας. Ένα εργαλείο με διεθνή χρήση είναι το μοντέλο RETScreen, που αναπτύχθηκε από την Natural Resources Canada. Είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για προμελέτες σκοπιμότητας ενός έργου. Σε κάθε χώρα μπορεί να υπάρχουν και άλλα διαθέσιμα εργαλεία. Συμβουλευτείτε αρμόδιους φορείς, όπως την ΕΛΛΕΒΙΟΜ, το ΚΑΠΕ, κτλ : Η Οπτική των Τραπεζών Τα ακόλουθα είναι τα κύρια σημεία που περιέχονται σε μια παρουσίαση του Tom Bruton της εταιρείας ενεργειακών συμβούλων Bioxl (Ιρλανδία). Οι σημειώσεις αυτές βασίστηκαν σε πληροφορίες από την Deutshe Bank (Paul Batelle, Διευθυντής Χρηματοδότησης & Leasing Επενδύσεων ΑΠΕ). Παρόλα που η χρήση των παρακάτω βημάτων δεν εξασφαλίζει τη χρηματοδότηση όλων των έργων βιοενέργειας, η διαδικασία της ταυτοποίησης των βασικών σημείων και ρίσκων είναι απαραίτητη για την επιτυχή χρηματοδότηση του έργου. Όταν αναλύουν έργα βιομάζας οι τράπεζες επικεντρώνονται σε πέντε βασικά σημεία για την αξιολόγηση της αξιοπιστίας, της ικανότητας και της πιστοληπτικής ικανότητας των αιτούντων: Εφοδιαστική πρώτης ύλης Αποθήκευση, μεταφορά, διαχείριση και επεξεργασία της πρώτης ύλης Μετατροπή της βιομάζας σε ενέργεια (αέριο, ηλεκτρισμό ή θερμότητα) Κίνδυνοι κατασκευής Εγγυημένα ενεργειακά συμβόλαια Γενικά, οι τράπεζουν απαιτούν κατ ελάχιστον τα τέσσερα από τα πέντε στοιχεία να είναι πλήρως αποδεδειγμένα με έργα αναφοράς που να επιδεικνύουν ένα ιστορικό προηγούμενο πρώτης τάξης. Εφοδιαστική πρώτης ύλης «Καθώς οι αγορές βιομάζας γίνονται όλο και πιο δυναμικές, η προσέγγιση ενός έργου σε θέματα διαθεσιμότητας και τιμολόγησης της πρώτης ύλης είναι σημαντική Μακροπρόθεσμα συμβόλαια, εξασφαλισμένης τιμής, σταθερού όγκου και με διασφάλισης της θερμογόνου ικανότητας με αξιόπιστους αντισυμβαλλόμενους είναι μια λύση Πλήρως καθετοποιημένα έργα, τα οποία διατηρούν τον έλεγχο της απαιτούμενης γης για τη συλλογή της πρώτης ύλης είναι ευρέως αποδεκτά, αλλά ενδέχεται να αυξήσουν την πολυπλοκότητα Σε μερικές αγορές, συμβόλαια στα οποία οι μεταβολές στην τιμή του καυσίμου μπορούν να μετακυλήσουν στον καταναλωτή ενέργειας μπορούν να προστατεύσουν το έργο από το ρίσκο της τιμής του καυσίμου Δεδομένης του δυναμικού εξέλιξης των αγορών βιομάζας και την πρόσφατη μεταβλητότητα στις τιμές των εμπορευμάτων, τα παραπάνω καθεστώτα εφοδιαστικής της πρώτης ύλης πρέπει να εκτείνονται καθ όλη τη διάρκεια της χρηματοδότησης, αν όχι πέραν αυτής».

9 Κεφάλαιο σελ. 9 Τα παραπάνω τονίζουν τη σημασία της προσεκτικής εξέτασης της εφοδιαστικής αλυσίδας του καυσίμου ως μέρος του έργου και επικεντρώνουν την προσοχή όχι μόνο στην ποσότητα αλλά και στην ποιότητα του εφοδιασμού. Ο αναγνώστης παραπέμπεται στη στήλη 03 αυτού του οδηγού (Κεφάλαια 03-00, 03-01, 03-02, 03-03, 03-04) για περισσότερες λεπτομέρειες. Αποθήκευση, μεταφορά, διαχείριση και επεξεργασία της πρώτης ύλης «Τα έργα βιομάζας μεγάλης κλίμακας είναι μια άσκηση διαχείρισης εφοδιασμού όπου ο έλεγχος του κόστους και της ποιότητας της πρώτης ύλης είναι σημαντικές προκλήσεις Απλά συστήματα εφοδιαστικής και η ύπαρξη συμβολαίων μπορούν να μειώσουν σημαντικά τους κινδύνους του έργου Η τιμή του πετρελαίου επηρεάζει το κόστος της μεταφοράς και της διαχείρισης και μπορεί να έχει μεγάλη επίδραση στην μεταβλητότητα των χρηματορροών του έργου Έργα που περιλαμβάνουν μεταφορά της πρώτης ύλης σε μεγάλες αποστάσεις και περίπλοκες στρατηγικές αποθήκευσης χρειάζονται συστήματα ελέγχου ποιότητας ώστε να εξασφαλίζουν την ποιότητα της πρώτης ύλης και την τήρηση του χρονοδιαγράμματος παραδόσεων της Με τη χρήση πολλαπλών διεργασιών, ιδίως σε καθετοποιημένα έργα, το κόστος κεφαλαίου και η εκτίμηση για τα κόστη λειτουργίας και συντήρησης πρέπει να έχουν ληφθεί σοβαρά υπόψη ώστε να υπάρχει μια αξιόπιστη βάση αναφοράς Αντισυμβαλλόμενοι που προσφέρουν υπηρεσίες εφοδιαστικής θα πρέπει να έχουν αποδεδειγμένη εμπειρία και να είναι εύκολα αντικαταστάσιμοι με ισοδύναμο επίπεδο υπηρεσιών και κόστους» Πολλά έργα αποτυγχάνουν να θέσουν συστήματα ελέγχου της εφοδιαστικής αλυσίδας ώστε να εξασφαλίσουν την ασφαλή αποθήκευση, μεταφορά και διαχείριση του καυσίμου. Χωρίς τέτοιους ελέγχους αναμένεται να εισαχθεί στο έργο σημαντική μεταβλητότητα σε πρόσθετα κόστη, π.χ. το κόστος διαχείρισης υπερβολικής υγρασίας σε τεμάχισμενο ξύλο, και επομένως θα επηρεαστούν οι χρηματορροές του έργου. Μετατροπή της βιομάζας σε ενέργεια (αέριο, ηλεκτρισμό ή θερμότητα) «Οι τεχνολογίες μετατροπής διαφέρουν σημαντικά ως προς την ετοιμότητά τους για χρηματοδότηση του έργου Γενικά, προκειμένου μια τεχνολογία να είναι κατάλληλη για ένα χρηματοδοτούμενο έργο θα πρέπει να είναι σε πλήρη εμπορική λειτουργία σε χώρους αναφοράς και να έχει επιβεβαιωμένο ιστορικό επίδειξης στους χώρους αυτούς Είναι σημαντικό οι προμηθευτές τεχνολογίες να έχουν ισχυρούς ισολογισμούς και αποδεδειγμένο ιστορικό προηγούμενο υποστήριξης της τεχνολογίας τους (αντί της χρήσης της εγγύησης ως καταφυγίου) Για πολύπλοκες διεργασίες με πολλαπλά βήματα μετατροπών (βιομάζα σε αέριο σε ηλεκτρική ενέργεια, βιομάζα σε πελλέτες σε ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα), η επιβεβαίωση κάθε βήματος και της συνολικής διεργασίας μπορεί να είναι ιδιαίτερα απαιτητική και απαιτεί από τους τεχνολογικούς παρόχους την ανάληψη ενός ρίσκου αλληλεπίδρασης Η εξασφάλιση της απουσίας της διαμάχης της «ποιότητας καυσίμου» ενάντια στην «απόδοση της τεχνολογίας είναι βασική»

10 Κεφάλαιο σελ. 10 Η τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας (ουσιαστικά το εισόδημα) πρέπει να είναι αποδεδειγμένα ικανή να διαχειριστή στις απαιτήσεις και τις προδιαγραφές του έργου και της τοποθεσίας. Δεδομένης της σημαντικής επίδρασης της ποιότητας του καυσίμου στην τεχνολογία της μετατροπής βιοενέργειας, μια ξεκάθαρη διεργασία όπου η μεταβλητότητα της εξόδου μπορεί να συνδεθεί καθαρά είτε με την παροχή καυσίμου είτε με την απόδοση της τεχνολογίας είναι αναγκαία. Κίνδυνοι κατασκευής Τα χρηματοδοτούμενα από τράπεζες έργα συνήθως απαιτούν την ύπαρξη συμβολαίων ανάθεσης κατασκευής και προμήθειας «με το κλειδί στο χέρι» με αξιόπιστους αναδόχους Ο κατασκευαστής ανάδοχος πρέπει να προσφέρει τραπεζική εξασφάλιση έναντι της έγκαιρης ολοκλήρωσης και της απόδοσης της μονάδας με τη μορφή των ρευστοποιήσιμων ζημιών Πολλαπλά συμβόλαια με δυο κύριους αναδόχους, π.χ. για μια μονάδα αναερόβιας χώνευσης και ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας ή λέβητας και ατμοστρόβιλος, είναι δυνατόν εφόσον υπάρχουν καλοί ανάδοχοι και διαχείριση της αλληλεπίδρασής τους Καθώς η βιομηχανία ωριμάζει και το μέγεθος των έργω αυξάνει, οι προκλήσεις αυτές γίνονται πιο εύκολα διαχειρίσιμες και προσελκύουν μεγαλύτερους αναδόχους κατασκευής και ολοκλήρωσης συστημάτωνs Εμφανίζονται πάροχοι ασφάλισης με προϊόντα όπως ασφάλιση έναντι καθυστερημένης εκκίνησης και επεκτάσεις εγγυήσεων» Τα μεγάλα έργα βιοενέργειας είναι περίπλοκα κατασκευαστικά έργα που απαιτούν σημαντικό έλεγχο των κινδύνων και καλές δεξιότητες διαχείρισης έργων. Η επίτευξη καλής επικοινωνίας μεταξύ της ομάδας έργου είναι σημαντική για την εξασφάλιση των προθεσμιών και των χρονικών ορίων της κατασκευής. Εγγυημένα ενεργειακά συμβόλαια «Ιστορικά, ενεργειακά έργα που έχουν αναλάβει μη εξασφαλισμένους εμπορικούς κινδύνους, όπως μεταβολές στην τιμή του ηλεκτρισμού και στις τιμές των βιοκαυσίμων, είχαν κακές επιδόσεις για τις τράπεζες Οι εγγυημένες τιμές έχουν προσφέρει ιστορικά καλή βεβαιότητα Τα συστήματα πράσινων πιστοποιητικών έχουν προσελκύσει επενδυτές με βλέψεις (και ορέξεις) για μελλοντικές αυξήσεις στην τιμή της ενέργειας Τα συστήματα πράσινων πιστοποιητικών συνήθως χρειάζονται μακροπρόθεσμες Συμβάσεις Πώλησης Ηλεκτρικής Ενέργειας που εξασφαλίζουν αγορά τόσο της παραγόμενης ενέργειας όσο και των πιστοποιητικών Οι τράπεζες μπορεί να αναλάβουν μικρό ποσοστό ρίσκου εμπορικών τιμών σε έργα με εγγυημένη αγορά και συμβάσεις πώλησης είτε με εγγυημένες τιμές τύπου σε επίπεδα αγοράς συν κάποιο premium είτε με κατώτατο πλαφόν και επιβολή ενός πρόσθετου ποσοστού» Για έργα που υπάρχουν εγγυημένα ενεργειακά συμβόλαια, οι τράπεζες δείχνουν καθαρή προτίμηση για συμβάσεις πώλησης ενέργειας που προσφέρουν ασφάλεια και ελαχιστοποιούν τους κινδύνους. Οι Συμβάσεις Παροχής Ενέργειας συνήθως αφορούν μονάδες

11 Κεφάλαιο σελ. 11 ηλεκτροπαραγωγής και συμπαραγωγής, υπάρχουν όμως αντίστοιχες και για την πώληση θερμότητας σε συστήματα τηλεθέρμανσης. Τα Πράσινα Πιστοποιητικά είναι ένας μηχανισμός με τον οποίο αποδίδεται μια τιμή στην «πράσινη» αξία της ενέργειας που παράγεται από μια μονάδα. Μπορεί να σχετίζονται με την εξοικονόμηση εκπομπών CO 2 ως προς μια μονάδα αναφοράς ορυκτών καυσίμων ή με τις μέσες εκπομπές CO 2 για τον ηλεκτροπαραγωγικό τομέα μιας χώρας. Συνήθως, είναι μια επιπρόσθετη τιμή πέραν της συμφωνημένης τιμής ή του τρόπου τιμολόγησης της ενέργειας που περιγράφονται στις Συμβάσεις Πώλησης. Μελέτη Περίπτωσης Μονάδα Αναερόβιας Χώνευσης «Έργο μεγάλης κλίμακας με καλή αντιμετώπιση των κύριων παραμέτρων Καθετοποιημένο έργο με εξασφάλιση της απαιτούμενης γης με μακροχρόνια ενοικίαση και με λειτουργία σε συμφωνία με ιδιοκτήτες γης και περιφερειακούς φορείς 100% της πρώτης ύλης έρχεται σε απόσταση μικρότερη των 40km από τη μονάδα και τα απόβλητα επιστρέφουν στις φάρμες Προμηθευτής τεχνολογίας αναερόβιας χώνευσης και ΜΕΚ αερίου με αποδεδειγμένη εμπειρία Ενιαίο συμβόλαιο, αποδεκτό από τράπεζα για την μελέτη, προμήθεια και εγκατάσταση τόσο της μονάδας αναερόβιας χώνευσης όσο και της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής Σταθερή εγγυημένη τιμή για χρονική περίοδο αρκετά μεγάλη ώστε να αποσβέσει πλήρως το ποσό της χρηματοδότησης»