Αντωνία Λιβιεράτου και Ιωάννης Φάππας, Διδάκτορες Αρχαιολογίας. Η αρχαία Βοιωτία μέσα από τα εκθέματα του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Θήβας

Transcript

1 Αντωνία Λιβιεράτου και Ιωάννης Φάππας, Διδάκτορες Αρχαιολογίας Η αρχαία Βοιωτία μέσα από τα εκθέματα του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Θήβας Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών με εκθεσιακό χώρο εμβαδού 1000 τ.μ., στεγάζει πλήθος αρχαιοτήτων από ολόκληρη τη Βοιωτία, ορισμένες από τις οποίες συγκαταλέγονται στα πιο φημισμένα έργα του αρχαίου κόσμου παγκοσμίως. Τα εκθέματά του καλύπτουν χρονολογικά δεκατέσσερις χιλιετίες συνεχούς ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητας στον βοιωτικό χώρο και χρονολογούνται από τους Παλαιολιθικούς χρόνους έως και την εποχή της Τουρκοκρατίας. Η νέα έκθεση του Μουσείου παρουσιάζει με εύληπτο και ελκυστικό τρόπο όλες τις πτυχές του ανθρώπινου βίου, με έμφαση στις σπουδαίες ιστορικές και καλλιτεχνικές στιγμές του αρχαίου βοιωτικού κόσμου. Κύριος στόχος είναι η επιστημονική τεκμηρίωση και η ανάδειξη των αρχαιοτήτων που βρίσκονται στις συλλογές του Μουσείου, αλλά παράλληλα και η μεταβολή του σε ένα πολυδύναμο οργανισμό, με ευρύ πεδίο δράσης, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στον εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό του ρόλο. Στην επίτευξη του στόχου αυτού συμβάλλει η χρήση των νέων τεχνολογιών στο χώρο της μόνιμης έκθεσης και η υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα. Έτσι, η επίσκεψη στο μουσείο γίνεται μια συνολική εμπειρία γνώσης αλλά και αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου. Η έκθεση έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων: σχολικών ομάδων, μελών της τοπικής κοινωνίας, τουριστών, φοιτητών, ατόμων με ειδικές ανάγκες, ειδικών επιστημόνων και οικογενειών. Συγκεκριμένα, η έκθεση υποστηρίζεται από εκτενές εποπτικό υλικό (ενημερωτικά κείμενα γενικότερου και πιο ειδικού περιεχομένου, φωτογραφίες, σχέδια, χάρτες, χρονολογικούς πίνακες, σχεδιαστικές και τρισδιάστατες αποκαταστάσεις και αναπαραστάσεις μνημείων και αντικειμένων, προβολή βίντεο, ψηφιακές-διαδραστικές εφαρμογές, ενημερωτικά φυλλάδια και εκπαιδευτικά έντυπα). Η έκθεση στο σύνολό της παρουσιάζει τη δομή, την οργάνωση και τη διαχρονική εξέλιξη της κοινωνίας στη Βοιωτία, όπως αυτή αποκαλύπτεται και ερμηνεύεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος, από τους πρώτους οργανωμένους νεολιθικούς οικισμούς, τη μυκηναϊκή επικράτεια με το λαμπρό 1

2 ανακτορικό κέντρο της Θήβας, τη δημιουργία των αυτόνομων «πόλεων» και την ίδρυση της Βοιωτικής Ομοσπονδίας των ιστορικών χρόνων, την ακμάζουσα Θήβα των Βυζαντινών χρόνων, πρωτεύουσα του θέματος της Ελλάδας και αργότερα έδρα των Φράγκων ηγεμόνων, έως τους Καζάδες κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η διαχρονική αυτή παρουσίαση της Βοιωτίας μέσω των εκθεμάτων και του εποπτικού υλικού πλαισιώνεται από τρεις ξεχωριστές θεματικές ενότητες που αφορούν α) στην ιστορία του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θήβας και της αρχαιολογικής έρευνας στη Βοιωτία, β) στη βοιωτική μυθολογία και γ) στην πνευματική ακτινοβολία της Βοιωτίας στους αρχαίους και τους βυζαντινούς χρόνους και στις επιδράσεις της στο σύγχρονο κόσμο. Η ιστορία των ανασκαφών και του Μουσείου παρουσιάζονται στην αίθουσα της υποδοχής, μέσα από παλιές φωτογραφίες, αρχειακό υλικό, παλιά βιβλία καταγραφής, αλλά και εργαλεία των αρχαιολόγων που ανασκάπτουν τη βοιωτική γη ήδη από τα μέσα του 19 ου αιώνα. Στην αίθουσα αυτή θα λειτουργεί επίσης το πωλητήριο και το βεστιάριο για την εξυπηρέτηση του κοινού πριν και μετά την επίσκεψή του στο Μουσείο. Από την αίθουσα της υποδοχής ο επισκέπτης προχωράει στην επόμενη αίθουσα που είναι αφιερωμένη στη βοιωτική μυθολογία. Στην αίθουσα αυτή εκτίθενται αγγεία και ειδώλια που εικονογραφούν τους βοιωτικούς μύθους και προβάλλεται βίντεο με πλούσιο εικονογραφικό υλικό από την απόδοσή τους σε έργα της ελληνικής αρχαιότητας και της νεότερης ευρωπαϊκής τέχνης. Παράλληλα, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί στην αρχαία Βοιωτία μέσα από μεγάλο τρισδιάστατο χάρτη και ψηφιακή προβολή με θέμα το φυσικό της περιβάλλον. Τέλος, ένα μεγάλο επιτοίχιο χρονολόγιο και αντίστοιχη, διαδραστική ψηφιακή εφαρμογή προετοιμάζουν τον επισκέπτη για τη διαχρονική περιήγησή του στη βοιωτική αρχαιότητα, που αρχίζει από την επόμενη κιόλας αίθουσα του Μουσείου. Έτσι λοιπόν, το ταξίδι στο παρελθόν ξεκινάει από το π.χ., με τα ευρήματα (λίθινα και οστέινα εργαλεία, διακοσμημένα αγγεία και πήλινα ειδώλια) που πιστοποιούν την αρχαιότερη παρουσία του ανθρώπου στη βοιωτική γη, και αργότερα, κατά τους νεολιθικούς χρόνους, την οργάνωση των πρώτων οικισμών και ανθρώπινων κοινοτήτων. Οι συνθήκες της ζωής και το αρχαίο περιβάλλον στην περιοχή γύρω από την Κωπαΐδα παρουσιάζονται εδώ σε μεγάλο εποπτικό πάνελ, ενώ εκτίθενται και οστά ζώων της εποχής εκείνης. Ακολουθεί η αίθουσα των πρώτων αιώνων της Εποχής του Χαλκού ( π.χ.). Κατά την εποχή αυτή σημειώνεται πρόοδος στην τεχνολογία, αναπτύσσεται η 2

3 μεταλλουργία, γενικεύεται η χρήση του χαλκού και άλλων μετάλλων, εντατικοποιείται η κτηνοτροφία και η καλλιέργεια δημητριακών, οσπρίων, ελιών και αμπελιών, και πυκνώνουν οι επαφές με τις περιοχές του ανατολικού Αιγαίου. Εντυπωσιακό είναι το σύνολο των μεταλλικών αντικειμένων από χαλκό, άργυρο και χρυσό, που βρέθηκαν στη Θήβα, καθώς και ο μεγάλος πίθος από την Εύτρηση που κυριαρχεί στο κέντρο της αίθουσας. Στην ίδια αίθουσα παρουσιάζονται και οι πρώιμοι μυκηναϊκοί χρόνοι, οι χρόνοι δηλαδή της γένεσης του μυκηναϊκού πολιτισμού. Στοιχεία όπως οι πλούσιοι τάφοι πολεμιστών, τα κατάλοιπα από μεγάλα κυνήγια και συμπόσια, και τα οργανωμένα νεκροταφεία αποτελούν τα χαρακτηριστικά της περιόδου και μας εισάγουν σε μια από τις λαμπρότερες περιόδους του προϊστορικού Αιγαίου. Το λαμπρό μυκηναϊκό παρελθόν της Θήβας επέβαλε η μεγαλύτερη και πιο περίβλεπτη αίθουσα του Μουσείου να είναι αφιερωμένη στους μυκηναϊκούς χρόνους ( π.χ). Την εποχή αυτή ιδρύονται τα μεγάλα ανάκτορα, εμφανίζεται η Γραμμική γραφή Β, η πρώτη γραπτή μορφή της ελληνικής γλώσσας, και η μυκηναϊκή παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο γίνεται εντονότατη. Ιδιαίτερα λαμπρή και δυνατή παρουσιάζεται η περιοχή της Βοιωτίας κατά τους αιώνες αυτούς με κυρίαρχο, το μεγάλο ανακτορικό κέντρο της Θήβας. Ο επισκέπτης του Μουσείου έχει την ευκαιρία να θαυμάσει πλούσια ευρήματα που τεκμηριώνουν διάφορες πτυχές του μυκηναϊκού πολιτισμού στη Βοιωτία, όπως την αρχιτεκτονική διαμόρφωση των ανακτόρων της Θήβας και του Ορχομενού, τη γραφειοκρατική διοίκηση και τα εργαστήρια του θηβαϊκού ανακτόρου, τη λατρεία, την καθημερινή ζωή και τα ταφικά έθιμα. Η παρουσίαση των εκθεμάτων συνοδεύεται και από ψηφιακό υλικό, όπως προβολή βίντεο για τη μυκηναϊκή αρχιτεκτονική και διαδραστική εφαρμογή για τη Γραμμική Β. Παράλληλα, τρισδιάστατη μακέτα μας ταξιδεύει στη μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλα. Μετά την κατάρρευση των μυκηναϊκών ανακτόρων, ακολουθεί η μετάβαση στην Εποχή του Σιδήρου, τους πρώιμους δηλαδή ιστορικούς χρόνους, και έτσι ο επισκέπτης ταξιδεύοντας στο χρόνο εισέρχεται στην αίθουσα της Γεωμετρικής περιόδου ( π.χ.). Στην αίθουσα αυτή εκτίθενται ευρήματα από νεκροταφεία και ιερά της Θήβας και άλλων θέσεων, όπως του Ακραιφνίου και του Ορχομενού, τα οποία τεκμηριώνουν την πλούσια κεραμική και μεταλλουργική παραγωγή της περιόδου, με τα χαρακτηριστικά γεωμετρικά μοτίβα. Ξεχωρίζουν οι παραστάσεις πολεμιστών με τη βοιωτική ασπίδα και παραπέμπουν στις ομηρικές περιγραφές, η καταγραφή των οποίων τοποθετείται 3

4 χρονικά στην εποχή αυτή. Ειδική ψηφιακή-διαδραστική εφαρμογή μυεί τον επισκέπτη στα μυστικά της τέχνης του κεραμέα. Προχωρούμε στην αίθουσα της Αρχαϊκής περιόδου. Κατά την περίοδο αυτή οργανώνονται οι πόλεις-κράτη, εδραιώνονται τα μεγάλα οικιστικά κέντρα της Βοιωτίας, με κυρίαρχη τη Θήβα, και γεννιέται το Κοινό των Βοιωτών. Μεγάλα ιερά, με εμβέλεια που ξεπερνάει τα όρια του ελληνικού χώρου, αναπτύσσονται στη Θήβα και στο Πτώο, ενώ παράλληλα εντυπωσιάζει η καλλιτεχνική παραγωγή σε όλους τους τομείς. Σπουδαία γλυπτά, περίτεχνα ειδώλια, αγγεία με πλούσιες παραστάσεις και μεταλλικά τέχνεργα από τη Βοιωτία και αλλού εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη. Το τέλος της περιόδου σημαδεύεται από τους Περσικούς πολέμους, και ιδιαίτερα για την περιοχή από την μάχη των Πλαταιών (479 π.χ.). Η περιήγηση συνεχίζεται στην αίθουσα των κλασικών χρόνων που χαρακτηρίζονται από μεγάλα και σημαντικά ιστορικά γεγονότα, με πρωταγωνιστές τη Θήβα, τις Πλαταιές, τις Θεσπιές, την Τανάγρα. Ποικίλα εκθέματα, από μικρά χάλκινα νομίσματα μέχρι μεγάλες μαρμάρινες επιτύμβιες στήλες, ζωντανεύουν την πολυτάραχη αυτή περίοδο. Ξεχωρίζουν οι μεγάλες μαύρες ταφικές στήλες με παραστάσεις επώνυμων οπλιτών, όπως του Σαυγένη που πιθανώς έπεσε στη μάχη του Δηλίου το 424/423 π.χ., καθώς και το επίγραμμα που είναι αφιερωμένο στους πεσόντες στρατηγούς της μάχης των Λεύκτρων το 371 π.χ. Παράλληλη προβολή βίντεο ξεναγεί τον επισκέπτη στις πόλεις της Βοιωτίας, ενώ ευρήματα από ιερά και νεκροταφεία αντικατοπτρίζουν την καθημερινή ζωή, τις λατρευτικές συνήθειες, τα ταφικά έθιμα και την πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή ολόκληρης της Βοιωτίας. Το τέλος της κλασικής περιόδου σημαίνεται με τη μάχη της Χαιρώνειας και την καταστροφή της Θήβας από τον Αλέξανδρο το 335 π.χ. Στη συνέχεια ο επισκέπτης εισέρχεται στην αίθουσα των ελληνιστικών χρόνων και παράλληλα στην εποχή της μακεδονικής κυριαρχίας στη Βοιωτία. Χαρακτηριστικό μνημείο της περιόδου είναι ο μακεδονικός τάφος στην Τανάγρα, η τρισδιάστατη μακέτα του οποίου παρουσιάζεται στην αίθουσα αυτή. Ως σπουδαία ιστορική μαρτυρία ξεχωρίζει η επιγραφή της ανοικοδόμησης της Θήβας από τον Κάσσανδρο το 316/315 π.χ. Οι αιώνες που ακολουθούν χαρακτηρίζονται από πολεμικές συγκρούσεις και γενικότερη αναστάτωση, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στους κρυμμένους πολύτιμους θησαυρούς νομισμάτων και κοσμημάτων καθώς και στα ευρήματα από εγκαταλελειμμένες οικίες. Ιδιαίτερα σημαντικά είναι και τα κτερίσματα των τάφων, με πιο εντυπωσιακές τις περίφημες ταναγραίες. 4

5 Η περιήγηση στους προχριστιανικούς χρόνους της αρχαιότητας ολοκληρώνεται με την αίθουσα των ρωμαϊκών χρόνων που αποτέλεσαν περίοδο πολιτικής ηρεμίας και σταθερότητας για τη Βοιωτία. Οι πόλεις διατήρησαν ένα βαθμό αυτοδιοίκησης και αυτονομίας, σύμφωνα και με την κήρυξη της ανεξαρτησίας τους από τον αυτοκράτορα Νέρωνα στον Ισθμό της Κορίνθου το 67 μ.χ. Μοναδικό παγκοσμίως τεκμήριο αποτελεί η αφιερωματική στήλη με το λόγο του Νέρωνα που είχε ανατεθεί στο Πτώο και εκτίθεται στην αίθουσα αυτή. Η ακμή διαφόρων πόλεων και ιερών κατά την περίοδο αυτή, αλλά και η σχέση τους με το κέντρο της αυτοκρατορίας, την ίδια τη Ρώμη, αποτυπώνεται στον υπερφυσικού μεγέθους ανδριάντα και το μετάλλιο του αυτοκράτορα Αδριανού, όπως και στα αγάλματα από το ιερό της Αρτέμιδος στην Αυλίδα. Στην ίδια αίθουσα ξεχωρίζει και το μοναδικό στην Ελλάδα σωζόμενο ζωγραφικό έργο της περιόδου, η απεικόνιση του νεαρού Θεοδώρου επάνω σε μαρμάρινη επιτύμβια στήλη από τη Θήβα. Η επόμενη αίθουσα εισάγει τον επισκέπτη στους χρόνους του Βυζαντίου και συγκεκριμένα στους πρωτοβυζαντινούς χρόνους (4ο-7ο αι.). Την περίοδο αυτή συντελούνται κοσμοϊστορικά γεγονότα που σηματοδοτούν το τέλος του αρχαίου κόσμου και το πέρασμα στο βυζαντινό, με την ίδρυση από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο της νέας βυζαντινής αυτοκρατορίας, με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, και νέα θρησκεία, το χριστιανισμό. Η μετάβαση στις νέες πολιτικές συνθήκες γίνεται ομαλά, και η Βοιωτία παραμένει μία ακμαία και πυκνοκατοικημένη περιοχή του ελλαδικού χώρου. Στο Μουσείο εκτίθενται περίτεχνα γλυπτά από τους ναούς της νέας χριστιανικής θρησκείας, ενώ ένα από τα πιο σημαντικό εκθέματα της αίθουσας αποτελεί το ψηφιδωτό δάπεδο του 6ου αιώνα μ.χ., πιθανώς από βασιλική της Θήβας, με παράσταση κυνηγιού και προσωποποιήσεις τεσσάρων μηνών. Στην επόμενη αίθουσα αντιπροσωπεύεται η κύρια βυζαντινή περίοδος (9ος 12ος αι.). Την περίοδο αυτή η Βοιωτία υπάγεται στο θέμα της Ελλάδος, τη μεγάλη δηλαδή διοικητική περιφέρεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας στον κεντρικό και νότιο ελλαδικό χώρο, και γνωρίζει μεγάλη εμπορική και οικονομική ακμή. Η Θήβα αναδεικνύεται σε πρωτεύουσα του θέματος και μετατρέπεται σε ένα ισχυρό αστικό κέντρο, με μεγάλη πληθυσμιακή ανάπτυξη και αξιόλογη οικοδομική δραστηριότητα. Στην πόλη δραστηριοποιούνται κάθε είδους τεχνίτες και βιοτέχνες, έμποροι, ντόπιοι και Βενετοί, που διακινούν τα προϊόντα, με σημαντικότερα τα περίφημα μεταξωτά υφάσματα που παράγονταν στη Θήβα, για τα οποία κάνουν λόγο ακόμη και οι ιστορικοί της εποχής. Η σταθερότητα και η ευμάρεια των χρόνων αυτών αποτυπώνεται στα μεγάλα μοναστικά συγκροτήματα και στους περίλαμπρους ναούς της Βοιωτίας, που με 5

6 κορυφαίο παράδειγμα τη μονή του Οσίου Λουκά, αντιπροσωπεύονται σε ειδική προβολή στο κέντρο της αίθουσας. Αντιπροσωπευτικά της τέχνης της περιόδου είναι τα περίτεχνα διακοσμημένα γλυπτά από ναούς της Θήβας, με σημαντικότερα εκείνα του ναού του Αγίου Γρηγορίου που ιδρύθηκε το 872 μ.χ. από τον βασιλικό κανδιδάτο Βασίλειο. Παράλληλα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, όπως κοσμήματα, εξαρτήματα καλλωπισμού, αγγεία και οικιακά σκεύη, κλειδαριές, κ.ά. εξεικοιώνουν τον επισκέπτη με τον υλικό πολιτισμό των Βυζαντινών. Η περίοδος που ακολουθεί είναι εκείνη της Φραγκοκρατίας. Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης και την κατάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας από το στρατό της Τέταρτης Σταυροφορίας το 1204, τα εδάφη της αυτοκρατορίας κατακερματίζονται και στην επικράτειά της ιδρύονται πλήθος λατινικών κρατιδίων. Στη Βοιωτία μαζί με τις γειτονικές Αττική και Μεγαρίδα ιδρύεται το Δουκάτο των Αθηνών με επικεφαλείς τους Φράγκους ηγεμόνες των Ντε λα Ρος. Η Θήβα αναδεικνύεται σε πρωτεύουσα του Δουκάτου και στην πόλη λειτουργεί νομισματοκοπείο των Φράγκων ηγεμόνων. Στο Μουσείο εκτίθενται γλυπτά και έργα δυτικής τέχνης, ενδεικτικά της κατοίκησης της περιοχής από τους Δυτικούς, αλλά και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, που εκφράζουν τις πτυχές της ζωής των ντόπιων ορθόδοξων πληθυσμών. Το τελευταίο τμήμα της έκθεσης είναι αφιερωμένο στους χρόνους της οθωμανικής κυριαρχίας. Οι δύο πρώτοι αιώνες (Pax ottomanica, 15ος 16ος αι.) παρέχουν στους υπηκόους του σουλτάνου ασφάλεια και οδηγούν σε οικονομική ευμάρεια. Στο Μουσείο εκτίθενται νομίσματα της περιόδου, περίτεχνες ταφικές επιγραφές και επιστέψεις επιτύμβιων στηλών με μορφή σαρικιού που αποτελούν σημαντικούς μάρτυρες της παρουσίας των Οθωμανικών πληθυσμών, που εγκαθίστανται στην περιοχή. Παράλληλα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης αλλά και λατρευτικά αντικείμενα απηχούν την πτυχές της ζωής των ντόπιων ορθόδοξων πληθυσμών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κούπες καφέ και οι πίπες καπνού, κατασκευασμένες στη Θήβα από σηπιόλιθο, μαλακό πέτρωμα της περιοχής, που συνδέονται με τις νέες συνήθειες των ανθρώπων αυτή την περίοδο. Το διαχρονικό ταξίδι του επισκέπτη συμπληρώνεται μέσω της ενότητας που είναι αφιερωμένη στη θεατρική και γενικότερη πνευματική ακτινοβολία της Βοιωτίας από την αρχαιότητα έως σήμερα και εκτίθεται στο κέντρο του Μουσείου, στο διάδρομο του αιθρίου. Η μοναδική εικονογραφική παράσταση ενός κρατήρα και διάφορα αρχαία ειδώλια και μάσκες μας μεταφέρουν στον κόσμο του αρχαίου θεάτρου, ενώ ένα σύγχρονο θεατρικό κουστούμι και προβολή βίντεο από διάσημες παραστάσεις 6

7 τραγωδιών στην Επίδαυρο και αλλού δείχνουν γλαφυρά την προεξέχουσα θέση του Θηβαϊκού κύκλου στην αρχαία ελληνική τραγωδία έως και τις μέρες μας. Παράλληλα, μέσα από παλιές γκραβούρες και βιβλία που χρονολογούνται ήδη από τον 15 ο αιώνα, καθώς και με αντίστοιχη, διαδραστική προβολή, μεταλαμπαδεύεται στον σημερινό επισκέπτη η διαχρονική πνευματική ακτινοβολία της Βοιωτίας, η εξέχουσα δηλαδή παραγωγή ανθρώπων του πνεύματος που γεννήθηκαν στη βοιωτική γη ή εμπνεύστηκαν από τον τόπο αυτό, τους μύθους και τους θρύλους του. Στο διάδρομο γύρω από το αίθριο του Μουσείου φιλοξενείται επίσης ειδική προβολή για την Κωπαïδα και τη διαχρονική σημασία της όχι μόνο ως φυσικού περιβάλλοντος αλλά και ως χώρου διεξαγωγής σημαντικών ιστορικών γεγονότων. Από το αίθριο ο επισκέπτης έχει πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο που βρίσκεται στα έγκατα του Μουσείου. Εδώ θα έχει την ευκαιρία να δει, προστατευμένη κάτω από ειδικό στέγαστρο, μία σημαντική Πρωτοελλαδική πλίνθινη οικία με τον περίβολό της, τα κατάλοιπα του μνημειακού τύμβου που την κάλυψε μετά την καταστροφή της, δύο από τους τάφους που κατέλαβαν το χώρο κατά τη Μεσοελλαδική περίοδο, καθώς και το Μυκηναϊκό τείχος που κατασκευάστηκε εδώ αργότερα, στο βόρειο άκρο της Καδμείας. Ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατόητα να συλλάβει με σαφήνεια τη διαδοχή των εποχών και των διαφόρων καταλοίπων στον πολυεπίπεδο αυτό χώρο μέσω πλούσιου εποπτικού υλικού, μίας τρισδιάστατης μακέτας και μίας ψηφιακής, διαδραστικής εφαρμογής. Η επίσκεψη στο Μουσείο Θηβών ολοκληρώνεται με την περιήγηση στον αύλειο χώρο. Εδώ εκτίθενται σημαντικά ταφικά και αναθηματικά μνημεία, όπως οι ενεπίγραφες βάσεις των αγαλμάτων των Μουσών από το αντίστοιχο ιερό στην ομώνυμη κοιλάδα του Ελικώνα, οι ταφικοί λέοντες, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει ο υπερμεγέθης λέοντας από τη Θήβα, αποκατεστημένος πλέον στην αρχική του στάση, καθώς και ανάγλυφες επιτύμβιες στήλες κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου. Ιδιαίτερες ιστορικές μαρτυρίες αποτελούν σημαντικές επιγραφές, όπως αυτή της Κορώνειας με μία από τις επιστολές του αυτοκράτορα Αδριανού σχετικά με τα εγγειοβελτιωτικά έργα του στην Κωπαïδα. Τέλος, στο κέντρο του αύλειου χώρου δεσπόζει ο Πύργος του Σαιντ-Ομέρ, ορόσημο του Μουσείου από την αρχή της ιστορίας του. Ο επιβλητικός πύργος αποτελεί το καλύτερα διατηρημένο τμήμα της μεσαιωνικής οχύρωσης της Θήβας που προστάτευε την πόλη ακολουθώντας το φρύδι του λόφου της Καδμείας. Κτίστηκε τον 13ο αιώνα από τον φράγκο ηγεμόνα της πόλης Νικόλαο Β Σεντ Ομερ. Έχει ορθογώνια κάτοψη, το ύψος του φτάνει τα 14 μ. και αρχικά θα διέθετε 7

8 τουλάχιστον τρεις ορόφους, από τους οποίους σώζονται σήμερα το ισόγειο και ο πρώτος όροφος. Κατά τη διάρκεια των ετών πραγματοποιήθηκαν με επίβλεψη της 23ης ΕΒΑ εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου, κατά τη διάρκεια των οποίων πρόεκυψαν σημαντικά αρχαιολογικά δεδομένα για τη χρήση του μνημείου κατά τους Οθωμανικούς και νεότερους χρόνους. Οι εργασίες περιελάμβαναν το σχεδιασμό και την υλοποίηση έκθεσης με εποπικό υλικό σχετικά τόσο με τη λειτουργία του πύργου, όσο και με τους υπόλοιπους πύργους της περιόδου σε ολόκληρη τη Βοιωτία. 8