ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΡΑΣΗ Α. Όλοι κάτω από τον ίδιο ουρανό

Transcript

1 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΡΑΣΗ Α Όλοι κάτω από τον ίδιο ουρανό Απευθύνεται κυρίως σε φιλολόγους με επιδιωκόμενη τη συνεργασία και άλλων ειδικοτήτων (διαθεματική προσέγγιση). Στόχος της δράσης είναι: α) η ευαισθητοποίηση των μαθητών/τριών σε θέματα κοινωνικής αλληλεγγύης, σεβασμού της διαφορετικότητας, ανεκτικότητας και β) η καλλιέργεια κριτικής στάσης απέναντι στην ιστορική εξέλιξη θεμελιωδών αξιών (ελευθερία, ειρήνη, δικαιοσύνη, δημοκρατία, ισονομία, ισοπολιτεία). Έμφαση δίνεται στους εξής τομείς: - Λογοτεχνία και ανθρώπινες σχέσεις: Έμφαση στον σύγχρονο τρόπο ζωής και στα κοινωνικά προβλήματα Σύγκριση των ανθρώπινων σχέσεων σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα Αντιπαραβολή στάσεων που διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις (φιλία, αλληλεγγύη, σεβασμός, ρατσισμός, βία, καταπίεση, αλλοτρίωση, μοναξιά) Μορφές εθελοντισμού που αναδεικνύουν το ανθρωπιστικό ιδεώδες Έμφαση δίνεται στους εξής τομείς: - Λογοτεχνία και ανθρώπινες σχέσεις: Έμφαση στον σύγχρονο τρόπο ζωής και στα κοινωνικά προβλήματα Σύγκριση των ανθρώπινων σχέσεων σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα Αντιπαραβολή στάσεων που διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις (φιλία, αλληλεγγύη, σεβασμός, ρατσισμός, βία, καταπίεση, αλλοτρίωση, μοναξιά) Μορφές εθελοντισμού που αναδεικνύουν το ανθρωπιστικό ιδεώδες - Λογοτεχνία και οικουμενικές αξίες: Εξέταση λογοτεχνικών κειμένων σε αναγκαία διαθεματική συνάρτηση με την Πολιτική Αγωγή, την Ιστορία, την Αρχαία 1

2 Ελληνική και Λατινική Γραμματεία, ώστε: [σύνδεση με Πολιτική Αγωγή και Αρχαία και Λατινική Γραμματεία] 1. Να διαφανεί η ιστορικότητα θεμελιωδών αξιών και δικαιωμάτων του ανθρώπου (ελευθερία, ειρήνη, δικαιοσύνη, δημοκρατία, ισονομία, ισοπολιτεία, κοινωνική αλληλεγγύη, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα [με βάση το φύλο, το χρώμα, τη θρησκεία, την κοινωνική θέση]) 2. Να γίνει αντιληπτό στους μαθητές ότι τα ιδεώδη αυτά δεν είναι δεδομένα και αυτονόητα, αλλά απαιτούν την αγωνιστική εγρήγορση και το δημοκρατικό ήθος του ενεργού πολίτη, για να κατακτηθούν και να διαφυλαχθούν. [σύνδεση με Νεοελληνική Γλώσσα] 3. Έμφαση στους τρόπους κατασκευής της εικόνας του άλλου/ξένου στη λογοτεχνία [γλωσσοϋφολογικές επιλογές και στερεότυπα, θέση του ξένου στη δομή του κειμένου]. [σύνδεση με την Ιστορία] 4. Μεταβολές στη διαχρονική εξέλιξη του τόπου του Άλλου στη λογοτεχνία (οι ξένοι αλλάζουν, τα στερεότυπα μένουν τα ίδια). 5. Κριτική επίγνωση αυτής της εξέλιξης στη ζωή όλων. 6. Η ιστορικότητα του ξένου στη σύσταση των ανθρώπινων κοινωνιών. 7. Συνειδητοποίηση της σημασίας του διαφορετικού (του άλλου, του ξένου) για τη συγκρότηση ταυτότητας, συλλογικής και ατομικής, και τη δημιουργία μιας διαλεκτικής δυναμικής που εμπεριέχει ο διάλογος με τους άλλους. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ: Α. Τα μαθήματα της Ιστορίας και της Πολιτικής Αγωγής μέσα από τα επιλεγμένα κεφάλαια που ακολουθούν είναι δυνατόν να δώσουν το θεωρητικό υπόβαθρο στους μαθητές και τις μαθήτριες, έτσι ώστε να κατανοήσουν τους αγώνες των λαών για την απόκτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την ειρηνική συμβίωση μεταξύ τους στη βάση θεμελιωδών αρχών, όπως η ισότητα, η ισονομία, η ισοπολιτεία, η δικαιοσύνη, η ελευθερία. 2

3 ΙΣΤΟΡΙΑ: Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου: σ. 53: Οι καινοτομίες του Κλεισθένη (κυρίως η αναφορά στην Εκκλησία του Δήμου και η εξασφάλιση της λαϊκής συνοχής, ώστε να αφυπνιστεί το ενδιαφέρον του πολίτη για τα κοινά) σ : Οι Πανελλήνιοι Δεσμοί σ. 71: Το δημοκρατικό πολίτευμα σταθεροποιείται Ο Περικλής και το δημοκρατικό πολίτευμα Οι λειτουργίες του Πολιτεύματος σσ : Το έργο του Αλέξανδρου (κυρίως η αναφορά στην προσπάθειά του για ανάμειξη πληθυσμών, με στόχο τη συνύπαρξή τους σε ένα αρμονικό σύνολο) [παράλληλη αξιοποίηση των αναφορών για το έργο του Αλέξανδρου από το βιβλίο της Α Λυκείου: Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου, ΟΕΔΒ, σσ ) σσ : Ο Χριστός και η διδασκαλία του. Η πρώτη εκκλησία (κυρίως η αναφορά ό τι ο Χριστιανισμός διακηρύσσει την ισότητα μεταξύ κυρίων και δούλων, ανδρών και γυναικών, Ελλήνων και βαρβάρων ενώπιον του Θεού) Αρχαία Ιστορία Γ Γυμνασίου: σ. 17: Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης ( ) (κυρίως οι πηγές 1. και 2. [Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, 1789/ Τα δικαιώματα των γυναικών αγνοήθηκαν από τους επαναστάτες) σ. 45: Το κίνημα για τη χειραφέτηση της γυναίκας σσ : Οι προσπάθειες ενοποίησης της Ευρώπης και η Ελλάδα σσ : Επιστήμες, πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία κατά τον 20ό αιώνα Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου ( ) Β Γενικού Λυκείου (Γενικής Παιδείας) σσ : Η δυτική Ευρώπη στη διάρκεια του Ύστερου Μεσαίωνα (Μεγάλη Χάρτα των Ελευθεριών [Magna Charta, 1215). σσ : Ο Διαφωτισμός (κυρίως οι πηγές των σελίδων αυτών) σσ : Η Αμερικανική Επανάσταση 3

4 σσ. Η Γαλλική Επανάσταση και η Ναπολεόντεια περίοδος Πολιτική Αγωγή Β Λυκείου (ΥΑΠ): Μέρος Α : Βασικές έννοιες Κεφ. 3. Θεμελιώδη Δικαιώματα B. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στα κείμενα Νεοελληνικής Γλώσσας και στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας πραγματεύονται έννοιες - αξίες, που, κατά τη γνώμη μας, συγκροτούν την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτές, όπως θεματικά απαντούν είναι: Αλληλεγγύη ( σε οικογενειακό, φιλικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο λαών) και Φιλανθρωπία (με την πρωταρχική σημασία του όρου και με την έννοια της ελεημοσύνης), Ελευθερία (σε πολλά επίπεδα, όπως προσωπική αξιοπρέπεια, κυρίως, στον αδύναμο πληθυσμό (γυναίκες, παιδιά, φτωχοί), λόγου, πολιτική και εθνική), Σκλαβιά (αρνητική διατύπωση της ελευθερίας), Ρατσισμός (σε γυναίκες και εχθρούς της χώρας), Ισότητα (σε ίσες ευκαιρίες για εργασία, πλούτο, μόρφωση, διαβίωση), Κοινωνική δικαιοσύνη, Κοινωνική αδικία (με την έννοια της κάθε μορφής εκμετάλλευση), Κοινωνική συνοχή, Πλούτος (θεμιτός και αθέμιτος), Φτώχεια, Εργασία, Προίκα. Α Γυμνασίου : Ο Κωνσταντής, Λ. Ψαρούδη Ο πιστός Φίλος, Ο. Ουάιλντ Το παιδί µε τα σπίρτα, Ν. Βρεττάκου Ο Βάνκας, Α. Τσέχωφ Λεώνη, Μ. Πυλιώτου Β Γυμνασίου : Για τον όρο µετανάστες, Μ. Μπρέχτ 4

5 Γιατί; Γ. Μαγκλή Ο µικρός πρίγκηπας και η αλεπού, Α. Εξυπερύ Για ένα παιδί που κοιµάται, Δ. Χριστοδούλου Με το λεωφορείο, Τ. Καλούτσας Τα λουλούδια της Χιροσίµα, Ε. Μόρρις Όταν πεθαίνει ένα παιδί, Τ. Νικηφόρου Γ Γυμνασίου : Νεοελληνική Γλώσσα (ΟΕΔΒ, Αθήνα, 2006): Γλώσσα - Γλώσσες και πολιτισµοί του κόσµου Είµαστε όλοι ίδιοι. Είµαστε όλοι διαφορετικοί Ενωµένη Ευρώπη και Ευρωπαίοι πολίτες Ειρήνη - Πόλεµος Ενεργοί πολίτες για την υπεράσπιση οικουµενικών αξιών Αυτοβιονραφία, Ε. Μαρτινέγκου Η µεταµφίεση, Ρ. Γαλανάκη Β Λυκείου: Η ζωή εν τάφω (Η µυστική παπαρούνα), Σ. Μυριβήλη Έκφραση Έκθεση: Θεµατικός τίτλος: Η έλλειψη της ανεκτικότητας και ο κοινωνικός αποκλεισµός (στερεότυπα, προκαταλήψες, µορφές ρατσισµού) σελ , Θεµατικοί κύκλοι: Η πικρή γνωριµία µε τον ρατσισµό, Λ. Μπουσκάλια Κοινωνική ταυτότητες, Α' Φραγκουδάκη Οι ρίζες του µίσους, Κ. Καστοριάδη Ενότητα: Βιογραφικά είδη. Θέματα για συζήτηση και έκφραση / έκθεση: Ρατσισμός - Στερεότυπα ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ρατσισμός, ξενοφοβία, κοινωνικός αποκλεισμός, μετανάστες Διαθεματική αξιοποίηση: Κοινωνιολογία Γ Λυκείου (κεφ. 10, ενοτ. 3,4,5), Έκφραση-Έκθεση Γ Λυκείου (κεφ.1, ενοτ.1), Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Γυμνασίου-Λυκείου). 5

6 Γ Λυκείου: Αριαγνή, Σ. Τσίρκα (απόσπασµα) Το ψαράκι της γυάλας (διήγηµα), Μ. Χάκκα Γ. ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΙΑ: Η αρχαιογνωσία δεν αποτελεί μουσειακό αντικείμενο, αλλά παιδευτικό αγαθό που συμβάλλει στη θεμελίωση και τη συνοχή του αξιακού συστήματος της ενωμένης Ευρώπης, στο οποίο κεντρική θέση κατέχει ο προβληματισμός γύρω από τον προσδιορισμό των εννοιών του ανθρώπου, του πολίτη, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του ορθού λόγου, της ευνομίας και των τεχνών. Το πολύγλωσσο και πολυπολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο θα ζήσει η σημερινή γενιά μαθητών υποβάλλει ερωτήματα και προβληματισμούς σχετικά με τη διαμόρφωση του πολίτη του μέλλοντος ενός πολίτη με γερές πολιτισμικές ρίζες και αίσθηση των ιστορικών του καταβολών, εφοδιασμένου όμως ταυτόχρονα με ισχυρά αντισώματα ενάντια στην ξενοφοβία και τον ρατσισμό και υψηλά επίπεδα ανοχής για τον Άλλο. Η κλασική Ελλάδα συνεχίζει να αποτελεί ανεξάντλητη πηγή διδαγμάτων προς την κατεύθυνση του δι-υποκειμενικού και διαπολιτισμικού διαλόγου. Ομήρου, Ιλιάδα: Ζ, Η, (ανταλλαγές αγαθών στον Ομηρικό κόσμο) Ζ, Συνάντηση Ανδρομάχης - Έκτορα Ζ, σελ Επεισόδιο Γλαύκου -Διοµήδη Ω, Συνάντηση Πρίαµου -Αχιλλέα Γενικό θέμα: Έχει διατυπωθεί ότι το αληθινό μεγαλείο του ιλιαδικού ήρωα είναι ότι θυσιάζει αυτοπροαίρετα τη ζωή του για κάποιες αξίες (ηρωισμός, τιμή, ευγένεια χαρακτήρα, μεγαλοψυχία, προσφορά στο συνάνθρωπο, στοργή προς την οικογένεια, τους 6

7 γονείς, τα αδέλφια, τους συμπατριώτες κ.ά.) που θεωρεί ανώτερες από αυτήν. Να συζητηθεί η άποψη αυτή και να γίνει συσχετισμός με σύγχρονες μορφές ηρωισμού και αυτοθυσίας (ηρωισμός αυτοθυσία, φιλανθρωπία, εθελοντισμός. αλληλεγγύη κ.ά.). Ηροδότου Ιστορίες (B' Γυµνασίου), ΟΕΔΒ: Βιβλίο ΙΙΙ (Θάλεια), Ενότητα 8 η Βιβλίο VII (Πολύµνια), Ενότητα 12 η Διάλογος Ξέρξη - Δηµάρατου (σελ ) Ξενοφώντος, Αγησίλαος (ΟΕΔΒ): Κεφ. 1, Κεφ. 7, 1-2 Πλάτωνος, Πρωταγόρας (Γ' Λυκείου), ΥΑΠ Κυρίως το κεφ. ΙΕ : Θουκυδίδου, Περικλέους Επιτάφιος (Γ' Λυκείου), ΥΑΠ και ΟΕΔΒ: Κυρίως τα κεφάλαια 37, 40, ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Η γλώσσα των αγγείων και των εικόνων Οι μαθητές καλούνται να μελετήσουν σκηνές από αγγεία της αρχαιότητας, εικόνες ή πίνακες ή άλλα έργα τέχνης από τη σύγχρονη εποχή σχετικά με το θέμα του Προγράμματος και να δημιουργήσουν ένα λεύκωμα Προσδοκώμενα αποτελέσματα: 1. Δημιουργία διαθεματικών εργασιών (projects) με τη μορφή: - Δημιουργικής γραφής [διηγήματος, θεατρικού δρωμένου κλπ.] - Οπτικογραφημένης παραγωγής (DVD) [σύμπραξη λόγου, εικόνας, ήχου] Συνεργασία με καθηγητές Μουσικής, Πληροφορικής, Θεατρολόγους 7

8 2. Προσφορά κοινωνικής εργασίας οργάνωση Προγράμματος Εθελοντισμού στη σχολική μονάδα: Ομάδα ελληνόφωνων μαθητών/τριών να ενισχύει την προσπάθεια για κατάκτηση της Ελληνικής από αλλόγλωσσους μαθητές (μέσω συζητήσεων, εκδηλώσεων, ανταλλαγής τραγουδιών...) Εθελοντική βοήθεια σε επίπεδο μαθημάτων από μαθητές/τριες του σχολείου προς άλλους συμμαθητές/τριές τους που έχουν ανάγκη. 3. Διδακτικές προσεγγίσεις: - Άνοιγμα της διδασκαλίας σε κείμενα που ανήκουν όχι μόνο στην ελληνική παράδοση, αλλά στην ευρύτερη πνευματική παράδοση, της οποίας η ελληνική αποτελεί αναπόσπαστο μέρος (Βαλκανίων, ευρωπαϊκή) - Άνοιγμα της τάξης στη διαδικτυακή κοινότητα (μέσω τηλεδιασκέψεων) Συνεργασία με καθηγητές Πληροφορικής, Σύνδεση με Δράση 4 (σημείο 3) Δρ Ειρήνη Ροδοσθένους 8