ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ Β Ημερομηνία: 10/6/2015 XΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ( π.μ ) Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τέσσερα (4) μέρη και (6 ) σελίδες. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις πάνω στα φύλλα εξέτασης (κόλλες με γραμμές) που σας έχουν δοθεί. Να σημειώσετε σε κάθε φύλλο εξέτασης τα στοιχεία σας: ονοματεπώνυμο, τμήμα, αριθμό. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού. Μέρος Α Μονάδες 4 Να απαντήσετε ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ στην ερώτηση που ακολουθεί: 1. α) Να γράψετε στα φύλλα εξέτασής σας τα γράμματα της στήλης Α και δίπλα από το καθένα τον αντίστοιχο ορθό αριθμό της στήλης Β. ΠΡΟΣΟΧΗ: Στη στήλη Α περισσεύει ένα σημείο. ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. Κωνσταντίνος 1. Τρουλαία βασιλική β. Ηράκλειος 2. Τούρκοι Οθωμανοί 3. Χριστόγραμμα: μονόγραμμα του γ. Αγία Σοφία Χριστού, αποτυπωμένο στα νομίσματα δ. Ψηφιδωτά 4. Κοράνι ε. Ιωάννης Τσιμισκής στ. Σαμουήλ ζ. Οσμάν 5. Κεντρικός ήρωας των ακριτικών τραγουδιών 6. Αυτοκράτορας Στρατηλάτης 7. Κλάπηκαν από την εκκλησία της Παναγίας της Κανακαριάς το 1974 η. Βασίλειος Διγενής Ακρίτας 8. Κλειδί θ. Μωάμεθ (μον. 8Χ0,25 = 2) 1

2 β) Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή λάθος, γράφοντας στα φύλλα εξέτασής σας τη λέξη ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ δίπλα στον αριθμό που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση: 1. Η Κωνσταντινούπολη κτίστηκε με βάση το ρυμοτομικό σχέδιο της Ρώμης. 2. Το πολιτικό πρόγραμμα του Ιουστινιανού ήταν: ένα Κράτος, μια Εκκλησία, μια νομοθεσία. 3. Ο Ηράκλειος δεν μετέτρεψε τον μισθοφορικό στρατό σε εθνικό. 4. Τα θέματα δημιουργήθηκαν για την καλύτερη άμυνα του κράτους. 5. Οι εικονομάχοι επηρεάστηκαν από την ανεικονική τεχνοτροπία του Ισλάμ. 6. Οι έμποροι και οι βιοτέχνες δεν ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες, επαγγελματικά σωματεία. 7. Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος κατά τη Γ Σταυροφορία πούλησε την Κύπρο στους Τούρκους. 8. Η Α Σταυροφορία είχε καθαρά οικονομικό χαρακτήρα. (μον. 8Χ0,25 = 2) ΜΕΡΟΣ Β Μονάδες 6 Από τις τρεις (3) ερωτήσεις να απαντήσετε ΜΟΝΟ στις ΔΥΟ (2). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τρεις (3) μονάδες. 1.α. Να γράψετε και να εξηγήσετε δύο (2) λόγους της γρήγορης εξάπλωσης των Αράβων. (μον. 1) β. Με ποιον Βυζαντινό αυτοκράτορα και με ποιο όπλο οι Βυζαντινοί αντιμετώπισαν τους Άραβες; Ήταν σημαντικός ο ρόλος του στο αποτέλεσμα των πολέμων; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μον. 1,5) γ. Με ποιες μάχες τα ευρωπαϊκά κράτη αντιμετώπισαν τις επιθέσεις των Αράβων; (μον. 0.5) 2. α. Ποιους ονομάζουμε «δυνατούς»; (μον. 1) β. Να γράψετε ένα (1) Βυζαντινό αυτοκράτορα ή μία (1) Βυζαντινή δυναστεία που πήρε μέτρα κατά των δυνατών και να αναφέρετε ένα μέτρο που πήρε. (μον. 1) γ. Ποια σημασία είχε για το κράτος η διατήρηση και προστασία των αγροτών από την αρπακτική διάθεση των δυνατών; (μον. 1) 3. α. Τι ονομάζουμε σχίσμα και ποιοι ήταν οι διαπραγματευτές; (μον. 1) β. Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να αποφευχθεί το σχίσμα ; Να εξηγήσετε. (μον.0.5) γ. Ποιες είναι οι συνέπειες του σχίσματος των δύο Εκκλησιών και ποια κατά τη γνώμη σας είναι η χειρότερη συνέπεια για το χριστιανικό κόσμο; Να εξηγήσετε. (μον.1.5 ) 2

3 ΜΕΡΟΣ Γ Μονάδες 6 Από τις τρεις (3) ερωτήσεις να απαντήσετε ΜΟΝΟ στις ΔΥΟ (2). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με (3) τρεις μονάδες. Αφού μελετήσετε προσεχτικά τις πιο κάτω πηγές και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα εξής: Πηγές 1 ης ερώτησης. 1. «Συ μεν λέγεις ότι ούτε τα ιερά διέταξες να κλείσουν, ούτε κανέναν εμποδίζεις να προσέλθει στους ναούς και στους βωμούς και να τιμήσει τους θεούς με λιβανωτό και θυμιάματα. Οι οπαδοί της νέας θρησκείας όμως τρέχουν ανεμπόδιστοι εναντίον των ιερών, με ξύλα και πέτρες και σίδερα. Κάποιοι από αυτούς ακόμη τα καταστρέφουν και χωρίς αυτά, με τα χέρια και με τα πόδια. Λιβάνιος, Λόγος «Διατάσσουμε όλα τα ιερά και οι ναοί τους (των Ελλήνων), όσα βρίσκονται ακόμα άθικτα, να καταστραφούν με διαταγή των τοπικών αρχών και να εξαγνιστούν με την ύψωση του σημείου της σεβαστής χριστιανικής θρησκείας. Αν με επαρκείς αποδείξεις ενώπιον ικανού δικαστή εμφανιστεί κάποιος που έχει παραβλέψει αυτόν τον νόμο, θα τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου». (Αυτοκράτορες Θεοδόσιος και Βαλεντιανός προς Ισίδωρον, Έπαρχο Πραιτωρίου, 14 Νοεμβρίου 435 μ.χ.) 3. Το κλείσιμο της Πλατωνικής Ακαδημίας των Αθηνών το 529 μ.χ από τον χριστιανό Αυτοκράτορα της ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζάντιο) Ιουστινιανό, αποτελεί δίχως αμφιβολία ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της γνώσης... platos.html#ixzz3abovyxzm 1 α. Να γράψετε τέσσερις (4) συγκεκριμένες ενέργειες με τις οποίες οι αυτοκράτορες Θεοδόσιος και Ιουστινιανός προσπάθησαν να καταπολεμήσουν την αρχαία θρησκεία και τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. (μον. 2) β. Πώς κρίνετε τις ενέργειές τους αυτές; Να εξηγήσετε αν οι ενέργειές τους αυτές ήταν σύμφωνες με το πνεύμα της εποχής. (μον. 1) Πηγές 2ης ερώτησης. 1.Ο Στρατός του Ρωμανού Δ Διογένη Ο αυτοκράτορας ξεκίνησε για την εκστρατεία βιαστικά, με στρατό που δεν άρμοζε σε αυτοκράτορα των Ρωμαίων αλλά ήταν χαρακτηριστικός των καιρών, αφού αποτελούνταν από Βουλγάρους, Ούζους και άλλους ξένους που έτυχε να βρίσκονται εκεί, όπως Φράγκους και Βάραγγους. Όλοι αυτοί [ ] δεν ήταν παρά λίγοι άντρες τσακισμένοι από τη φτώχεια και το άγχος και άοπλοι [ ]. Επειδή για πολλά χρόνια κανένας αυτοκράτορας δεν είχε επιχειρήσει εκστρατεία, οι στρατιώτες ήταν άσχετοι και άχρηστοι και στερημένοι από μισθό και τις συνηθισμένες προμήθειες. Ήταν δειλοί και φυγόμαχοι και φαίνονταν ανίκανοι για οποιαδήποτε γενναία πράξη [ ]. Αντίθετα οι στρατιώτες του εχθρού ήταν τολμηροί, επίμονοι, πεπειραμένοι και γενικά κατάλληλοι για πόλεμο. [Γεώργιος Κεδρηνός, II, , στο: Σπ. Βρυώνης,Η παρακμή του Μεσαιωνικού Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και η διαδικασία του εξισλαμισμού (11ος- 15ος αι.), μετ. Κ. Γαλαταριώτου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1996, 82] 3

4 2.Από την εποχή των διαδόχων του Διογένη, οι βάρβαροι καταπάτησαν τα σύνορα της αυτοκρατορίας των Ρωμαίων Η δύναμη των βαρβάρων δεν περιορίστηκε παρά μόνο όταν άρχισε η βασιλεία του πατέρα μου (Αλεξίου Α Κομνηνού). Εξακόντισαν σπαθιά και λόγχες κατά των Χριστιανών, έκαναν μάχες, πολέμους, σφαγές. Πόλεις αφανίστηκαν, περιοχές λαφυραγωγήθηκαν, ολόκληρη η χώρα των Ρωμαίων βάφτηκε με το αίμα των Χριστιανών. Ορισμένοι έπεσαν θλιβερά από τόξα και λόγχες, άλλοι σύρθηκαν από τα σπίτια τους στην αιχμαλωσία στις πόλεις της Περσίας. Πάνω απ όλα βασίλευε ο τρόμος, και όλοι έτρεχαν να κρυφτούν στις σπηλιές, τα δάση, τα βουνά, τους λόφους [Άννα Κομνηνή ΙΙΙ, 229, στο: Σπ. Βρυώνης, Η παρακμή του Μεσαιωνικού Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και η διαδικασία του εξισλαμισμού (11ος- 15ος αι.), μετ. Κ. Γαλαταριώτου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1996, ] 3.Αν και τα αποτελέσματα της Μάχης του Μυριοκέφαλου δεν επέφεραν τις αλλαγές που προξένησε η ήττα στο Ματζικέρτ, εντούτοις παγίωσαν τις καταστρεπτικές συνέπειες. Οι Βυζαντινοί απέτυχαν να ανακαταλάβουν τη Μικρά Ασία και να επιφέρουν ένα καίριο πλήγμα στους Σελτζούκους Τούρκους. Επιπλέον, το γόητρο και η δυναμική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας επλήγησαν σημαντικά. Αν η Μάχη στο Ματζικέρτ ήταν η αρχή του τέλους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η Μάχη στο Μυριοκέφαλο ήταν το ίδιο της το τέλος. Έκτοτε η Αυτοκρατορία θα συνεχίζει να συρρικνώνεται εδαφικά και παρά τα «διαλείμματα», δεν θα αποκτήσει ποτέ ξανά την πρότερη δυναμική της. (Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια Δομή, Wikipedia) Με βάση τις τρεις (3) πιο πάνω πηγές και τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε στα εξής: α. Να γράψετε και να εξηγήσετε δύο (2) λόγους στους οποίους οφείλεται η ήττα στη μάχη του Ματζικέρτ σύμφωνα με την πηγή 1. (μον.1) β. Σύμφωνα με την πηγή 2 να γράψετε δύο (2) συνέπειες της μάχης του Ματζικέρτ. (μον. 1) γ. Η ήττα των Βυζαντινών στο Μυριοκέφαλο της Φρυγίας συμπλήρωσε τη μάχη στο Ματζικέρτ. Να σχολιάσετε την άποψη αυτή με βάση την πηγή (3) και τις ιστορικές σας γνώσεις. (μον.1) Πηγές 3ης ερώτησης «Και σεις, ευγενέστατοι άρχοντες και ενδοξότατοι δήμαρχοι και στρατηγοί και γενναιότατοι συστρατιώτες και όλος ο πιστός και τίμιος λαός, ξέρετε καλά πως έφθασε η ώρα και ο εχθρός της πίστης μας θέλει με κάθε τρόπο και μηχανικό μέσο να μας πιέσει σφοδρότερα και να κάνει ορμητικό πόλεμο με μεγάλη συμπλοκή και σύγκρουση από στεριά και θάλασσα με όλες του τις δυνάμεις, για να χύσει σαν φίδι το δηλητήριο και να μας καταβροχθίσει σαν ανήμερο λιοντάρι. Γι αυτό σας λέω και σας παρακαλώ να σταθείτε παλικαρίσια και με γενναία ψυχή, όπως κάνατε πάντοτε ως τώρα, ενάντια στους εχθρούς της πίστης μας. Σας παραδίδω αυτή την ενδοξότατη και περίφημη πόλη και πατρίδα μας και βασίλισσα των πόλεων. Ξέρετε λοιπόν καλά, αδελφοί, ότι για τέσσερα πράγματα έχουμε κοινή υποχρέωση όλοι να προτιμήσουμε να πεθάνουμε παρά να ζούμε πρώτα για την πίστη και την ευσέβειά μας, δεύτερο για την πατρίδα, τρίτο για τον βασιλιά που έλαβε την εξουσία με

5 χρίσμα και τέταρτο για συγγενείς και φίλους. Λοιπόν, αδελφοί, αν έχουμε καθήκον να αγωνιζόμαστε μέχρι θανάτου για ένα από τα τέσσερα αυτά, πολύ περισσότερο έχουμε για όλα αυτά, όπως καθαρά βλέπετε, και όλα πρόκειται να τα χάσουμε» (Γεώργιος Σφραντζής, Χρονικό) 2. «Ο Ιουστινιάνης στο μεταξύ μαχόταν με γενναιότητα μαζί με όλο το στράτευμά του και την ανακτορική φρουρά έχοντας τη βοήθεια αρκετών ενόπλων ανδρών από τον Γαλατά που αποδείκνυαν έτσι την αγάπη τους. Ταυτόχρονα, εκείνοι έβγαιναν άφοβα έξω, στο τουρκικό στρατόπεδο, και παρείχαν με αφθονία τα αναγκαία που χρειαζόταν ο τύραννος, λάδι για τις μηχανές του και οτιδήποτε ζητούσαν οι Τούρκοι. Ακολούθως, τη νύχτα κρυφά θα πήγαιναν στους Ρωμαίους και θα πολεμούσαν μαζί τους όλη την ημέρα. Την επόμενη νύχτα εξάλλου άλλοι θα έπαιρναν τη θέση τους, άλλοι θα έμεναν στην Πόλη, άλλοι θα επέστρεφαν σπίτι τους και άλλοι θα πήγαιναν στο τουρκικό στρατόπεδο για να ξεφύγουν έτσι την προσοχή των Τούρκων». (Μιχαήλ Δούκας, Βυζαντινοτουρκική Ιστορία) 3. Αυτό που προτείνουν μερικοί, για να πληρώνεται από κάθε σπίτι ιδιαίτερος φόρος, για να φυλάγεται ο Ισθμός από ξένους μισθοφόρους, μου φαίνεται γελοίο. Γιατί αλίμονο αν θα περιμένουμε να μας σώσουν οι ξένοι και θα εξακολουθήσουμε να καταστρέφουμε οικονομικά εκείνους που και τώρα είναι καταστρεμμένοι. Έπειτα σε ώρα κινδύνου θα καταφύγουμε πάλι σους δικούς μας, γιατί οι ξένοι δεν είναι αρκετοί...» (Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων) (Ιστορία Ρωμαική και Βυζαντινή, ΟΕΔΒ Αθήνα 1983) Αφού μελετήσετε προσεχτικά τις γνώσεις, να απαντήσετε στα εξής: πιο πάνω πηγές και με βάση τις ιστορικές σας 3. α. Ποιος ήταν ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας; Για ποιες αξίες προτρέπει τους Βυζαντινούς να αγωνιστούν; (4 σημεία) (μον. 1.25) β. Ποια ήταν η συμπεριφορά των μισθοφόρων στρατιωτών της Κωνσταντινούπολης κατά την κρίσιμη πολιορκία από τον Μωάμεθ Β σύμφωνα με τη 2 και 3 πηγή. Πώς κρίνετε τη στάση τους αυτή ; (μον. 0.75) γ. Να γράψετε δύο (2) συνέπειες της άλωσης της Κωνσταντινούπολης για το Βυζάντιο και δύο (2) συνέπειες της άλωσης για την Ευρώπη γενικότερα. (μον. 1) 5

6 Μέρος Δ Μονάδες 4 Από τις τρεις (3) ερωτήσεις να απαντήσετε ΜΟΝΟ στις ΔΥΟ (2). βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. Κάθε ερώτηση 1. Αφού παρατηρήσετε προσεχτικά την πιο κάτω εικόνα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε στα εξής: α. Τι παριστάνει το πιο πάνω ψηφιδωτό ; (μον. 0.5) β. Πού βρίσκεται το ψηφιδωτό αυτό ; Σε ποια εποχή ανήκει; (μον. 0.5) γ. Πού οφείλεται η μεγάλη αξία των κυπριακών ψηφιδωτών παραστάσεων της περιόδου αυτής; (μον. 1) 2. Με ποιες Οικουμενικές Συνόδους αναγνωρίστηκε το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Κύπρου ; Να εξηγήσετε τη σημασία της αναγνώρισης ; (μον. 2) 3. α. Ποιος ήταν ο κύριος στόχος της αραβικής πολιτικής και σε ποιο βαθμό η κατάληψη της Κύπρου θα συνέβαλλε στην υλοποίησή του; (μον. 1) β. Να γράψετε τέσσερις (4) συνέπειες των αραβικών επιδρομών; (μον. 1) Η Διευθύντρια Μαρία Ελευθερίου 6