Εκτιμηση των συλληψεων και της αμεσης θνησιμοτητας των χελωνων Caretta Caretta και Dermochelys coriacea στα παραγαδια αφρου

Transcript

1 8ο Πανελλήνιο Συμποσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 969 Εκτιμηση των συλληψεων και της αμεσης θνησιμοτητας των χελωνων Caretta Caretta και coriacea στα παραγαδια αφρου Α. Καπανταγάκης, John Laurijsen, Λ. Λιουδάκης Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων Ηράκλειο ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι θαλάσσιες χελώνες Caretta Caretta and coriacea είναι δύο είδη χελωνών που βρίσκονται σε διαφορετική αφθονία στα ελληνικά νερά και αποτελούν συχνά ανεπιθύμητο αλίευμα, στα παραγάδια αφρού. Η παρούσα εργασία περιγράφει τα αποτελέσματα της έρευνας της αλιείας των παραγαδιών αφρού η οποία έγινε μεταξύ 999 και 2000 και καλύπτει όλο το Ελληνικό χώρο. Για τη δειγματοληψία επιλέχθηκαν σκάφη από τρεις περιοχές (Κάλυμνος, Χανιά, Νότια Πελοπόννησος) τα οποία όμως ψαρεύουν σχεδόν σε όλο τον Ελληνικό χώρο. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε είναι η παρατήρηση επί του σκάφους κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας μας επιτρέπουν για πρώτη φορά να εκτιμήσουμε τον ρυθμό συλλήψεων των χελωνών καθώς επίσης και της άμεσης θνησιμότητας των παραπάνω ειδών στην αλιεία του ξιφία. Λέξεις κλειδιά: Χελώνα, Ξιφοπαράγαδο, Ανεπιθύμητο αλίευμα, Άμεση θνησιμότητα Estimation of marine turtle bycatch in the long line fishery A. Kapantagakis, John Laurijsen and L. Lioudakis ABSTRACT Caretta Caretta and coriacea are two species of the marine turtle family with different abundance in Greek waters but they are often undesirable catch in drifting line fishery. This work describes the results of the monitoring program in the swordfish fishery in conducted in Greece between 999 and The fleets of three areas have been selected for the monitoring (Kalymnos, Chania, Elafonisos). The fishing areas where the fleets are operating cover the entire Aegean Sea, the West Cretan Sea and the South Ionian Sea. The monitoring of turtle bycatch was conducted through on board observation during the summer fishing period. The research results enable for the first time the estimation catch rates and direct mortality of the two species of marine turtles in the Greek swordfish fishery. Keywords: Turtle, Caretta Caretta, coriacea, Drifting long line, Bycatch, Direct mortality.

2 970 8ο Πανελλήνιο Συμποσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι θαλάσσιες χελώνες αποτελούν ανεπιθύμητο αλίευμα στην αλιεία των μεγάλων πελαγικών, η οποία γίνεται με παρασυρόμενα παραγάδια (παραγάδια αφρού). Η συχνότητα και το μέγεθος των συλλήψεων των χελωνών στα παραγάδια αφρού δεν είχε ερευνηθεί επαρκώς στο παρελθόν σε ολόκληρο τον ελληνικό παραγωγικό χώρο. Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να εκτιμήσει τις συνολικές συλλήψεις και τη συνολική άμεση θνησιμότητα για δύο από τα κυριότερα είδη θαλάσσιων χελωνών, Caretta Caretta (Linnaeus, 758), και coriacea (Linnaeus, 758), η οποία προκαλείται από τα παραγάδια αφρού. Η Caretta Caretta είναι ένα σχετικά άφθονο είδος στα ελληνικά νερά ενώ η coriacea απαντάται σπανιότερα στη Μεσόγειο, ενώ είναι πολύ άφθονο στον Ατλαντικό (Caminjas et al 992). Οι θαλάσσιες χελώνες συλλαμβάνονται περισσότερο από τα παραγάδια αφρού και λιγότερο από τις μηχανότρατες και τα δίχτυα. Σε κάθε περίπτωση αποτελούν ανεπιθύμητο αλίευμα και η θνησιμότητά τους εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίον τις χειρίζονται οι ψαράδες προκειμένου να απελευθερώσουν τα εργαλεία τους από τις χελώνες. Οι πληροφορίες που υπάρχουν σχετικά με την έκταση των συλλήψεων και την άμεση θνησιμότητα των χελωνών είναι ελάχιστες και εκεί όπου υπάρχουν αφορούν στη δραστηριότητα του στόλου μιας περιοχής. Ολες δε οι πληροφορίες έχουν αντληθεί μέσω συνεντεύξεων με τους ψαράδες με συνέπεια να υπάρχει πρόβλημα αξιοπιστίας σε ότι αφορά το είδος που συνελήφθη. Στην παρούσα εργασία, παρά το γεγονός ότι παρουσιάζονται τα ευρήματα δύο ετών παρατήρησης, οι δειγματοληψίες έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτουν ολόκληρο το Αιγαίο και το Ιόνιο και οι παρατηρήσεις έγιναν από εκπαιδευμένα άτομα που επέβαιναν στα σκάφη σε όλη τη διάρκεια της αλιευτικής. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Τα ξιφοπαράγαδα αλιεύουν στο επιθυμητό βάθος με τη βοήθεια πλωτήρων (καλαδούρια), τα οποία χρησιμοποιούνται ανά ένα έως τρία παράμαλλα, ανάλογα με το επιδιωκόμενο βάθος αλιείας. Στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται δυο τύποι ξιφοπαράγαδου, το παραδοσιακό καλάθι και η Καρούλα, ένα υδραυλικό βαρούλκο παραγαδιού. Το μεγαλύτερο μέρος του αλιευτικού στόλου των ξιφοπαράγαδων, που αποτελείται κυρίως από τα μικρότερα σε μήκος σκάφη, χρησιμοποιεί την κλασική μέθοδο του καλαθιού, ενώ τα μεγαλύτερα σκάφη χρησιμοποιούν κατά κόρον την καρούλα. Η βασική διαφορά μεταξύ των δυο τύπων, εντοπίζεται στην ταχύτητα του σκάφους κατά τη διάρκεια του καλαρίσματος (καρούλα:7 μίλια καλάθι: 4 μίλια την ώρα). Η παρατήρηση της δραστηριότητας του αλιευτικού στόλου των παραγαδιών αφρού έγινε με την παρουσία παρατηρητών πάνω στα σκάφη. Κλάση Μήκους Πίνακας : Κατανομή του δείγματος σκαφών ανά κλάση μήκους Σύνολο σκαφών κλάσης Αρ. Σκαφών του δείγματος 999 Αρ. Σκαφών του δείγματος 2000 Σύνολο Σκαφών του δείγματος 5-0 m m m m > Σύνολο

3 8ο Πανελλήνιο Συμποσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 97 Πίνακας 2: Ετήσια αλιευτική προσπάθεια παραγαδιών αφρού (000 αγκίστρια). Ετος Συνολική αλ. Προσπάθεια (000 αγκίστρια) Ο σχεδιασμός της δειγματοληψίας βασίστηκε στα συμπεράσματα της ανάλυσης του μεγέθους και της κατανομής των σκαφών καθώς επίσης και της κατανομής της αλιευτικής. Τα στοιχεία των δύο αυτών παραμέτρων αντλήθηκαν από τα αρχεία του Εθνικού συστήματος συλλογής πληροφοριών. Η γεωγραφική κατανομή του στόλου, σε ότι αφορά το λιμάνι εξόρμησης, δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο στην επιλογή του δείγματος των σκαφών επειδή τα σκάφη που χρησιμοποιούν παραγάδια αφρού αλιεύουν συνήθως σε μεγάλες αποστάσεις από το λιμάνι εξόρμησης. Σαν σταθμοί δειγματοληψίας επιλέχτηκαν τα λιμάνια: Καλύμνου, Καστελί Κισσάμου, Νεάπολης και Κορώνης. Επιλέχτηκαν 5 σκάφη από κάθε σταθμό και προτιμήθηκε η αλιευτική περίοδος από η Ιουνίου έως 30 η Σεπτεμβρίου και για τις δυο δειγματοληψίες ( ). Η επιλογή των σκαφών έγινε ανάλογα με τη διαθεσιμότητα και την προθυμία των ψαράδων να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα αλλά και την εκτιμούμενη περιοχή αλιείας. Ως μονάδα δειγματοληψίας ορίστηκε ο χρόνος από την αρχή του καλαρίσματος μέχρι το τέλος του βιραρίσματος ενός παραγαδιού ενώ σαν μονάδα αλιευτικής λαμβάνονται τα 000 αγκίστρια. Σε κάθε λιμάνι δειγματοληψίας αντιστοιχούσε ένας παρατηρητής υπεύθυνος για την πραγματοποίηση των δειγματοληψιών πάνω στα σκάφη. Το σύνολο των δειγματοληψιών ήταν 255. Όλοι οι παρατηρητές εκπαιδεύτηκαν αρχικά ώστε να επιτύχουμε μια κοινή μεθοδολογία παρατήρησης αλλά και ικανότητα αναγνώρισης των ειδών. Με βάση την κατανομή των σκαφών Πίνακας 3: Τρόπος εκτίμησης των συνολικών συλλήψεων. Μέσος ρυθμός σύλληψης ανά μονάδα αλ. i= n T hi R = i= = h Συνολικές συλλήψεις χελωνών n T i V ( R )= ( n )( Διακύμανση του HR HR 2 V (HR) = H V ( R) Διακύμανση του R 2 h )( ) Επίπεδο εμπιστοσύνης HR HR= R = Μέσος ρυθμός σύλληψης χελωνών ανά μονάδα αλιευτικής. T = Μέσος αρ. συλλήψεων χελωνών στα παρ. Δειγματοληψίας. h = Μέση αλιευτική προσπάθεια στα παραγάδια δειγματοληψίας. n = Αριθμός δειγματοληψιών i. H = Σύνολο αλιευτικής ανά κατηγορία σκαφών (σε μονάδες των 000 αγκιστριών)

4 972 8ο Πανελλήνιο Συμποσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Ceretta caretta Πίνακας 4: Συλλήψεις που παρατηρήθηκαν στα δείγματα ΕΤΟΣ Αριθμός δειγμάτων (000 αγκίστρια) Συλλήψεις στα δείγματα Νεκρές , , ανά κλάση μήκους έγινε προσπάθεια ώστε ο αριθμός των σκαφών του δείγματος ανά κλάση μήκους να είναι αντιπροσωπευτικός του αντίστοιχου πληθυσμού της κλάσης (Πίνακας ). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Προγράμματος Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων, η αλιευτική προσπάθεια των ξιφοπαράγαδων, για τα δυο χρόνια όπου πραγματοποιήθηκε η έρευνα, εκφρασμένη σε μονάδες των 000 αγκιστριών ανά έτος παρουσιάζεται στον Πίνακα 2. Ο υπολογισμός του μέσου ρυθμού σύλληψης των χελωνών ανά στάνταρντ μονάδα αλιευτικής 000 αγκιστριών, είναι βασισμένη στις εργασίες των [Cochran (977), Morin (993), Skillman (998)]. Η εκτίμηση της συνολικής θνησιμότητας P υπολογίζεται σαν το γινόμενο της θνησιμότητας ανά μονάδα αλιευτικής p επί την συνολική αλιευτική προσπάθεια H, (P = p*h). To 95% διάστημα εμπιστοσύνης της συνολικής θνησιμότητας υπολογίζεται από τον ακόλουθο τύπο: HRP = p( ) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Οι συλλήψεις που παρατηρήθηκαν στα παραγάδια, και το μέγεθος του δείγματος αναγόμενο σε αριθμό μονάδων αλιευτικής των 000 αγκιστριών δίδονται στον Πίνακα 4. Με βάση τα παραπάνω, εκτιμήθηκαν οι συλλήψεις, η θνησιμότητα και τα στατιστικά σφάλματα τα οποία παρουσιάζονται στους Πίνακες 5 και 6. Στην περίπτωση της εκτίμησης των συλλήψεων αλλά και της θνησιμότητας όπου οι μέσες τιμές προέρχονται από πολύ μικρούς αριθμούς ατόμων, τα διαστήματα εμπιστοσύνης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μονάχα σαν προσεγγίσεις (Vergel and Jamir, 999). ΣΥΖΗΤΗΣΗ Τα αποτελέσματα των δειγματοληψιών δείχνουν ένα υψηλό αριθμό συλλήψεων για την χελώνα Caretta Caretta και ένα πολύ χαμηλό για την coriacea, το οποίο παρατηρείται επίσης και από άλλες ερευνητικές ομάδες (Deflorio et all, 995), ενώ δεν είχαμε καμία σύλληψη πράσινης χελώνας (Chelonia mydas). Η άμεση θνησιμότητα είναι μικρή. Αυτό πιθανώς οφείλεται στην ικανότητα των χελωνών να σηκώνουν το παραγάδι και να φθάνουν στην επιφάνεια για να αναπνεύσουν. Η μοναδική χελώνα Caretta Caretta που συνελήφθη σε ένα παράμαλλο που είχε χρονομετρητή, μας έδειξε ότι μπόρεσε να μείνει ζωντανή 8 ώρες μετά τη σύλληψή της. H coriacea, συνελήφθη μπλεγμένη στο παραγάδι. Είχε όμως αρκετή ευχέρεια κίνησης ώστε να μπορεί να ανεβαίνει στην επιφάνεια και να αναπνέει. Η συμπεριφορά αυτή παρατηρείται και από άλλους ερευνητές σε περιοχές με μεγαλύτερη αφθονία σε αυτό το είδος χελωνών (Witzell, W.N., 999). Βιβλιογραφiα Anonymus, 200. Assessing marine turtle bycatch in European drifting long line and trawl fisheries fo identifying fishing regulations. Directorate-General XIV - Fisheries.

5 8ο Πανελλήνιο Συμποσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 973 Camiρas, J.A., De La Serna, J.M. and Alot E. (992) Loggerhead (Caretta caretta) Frequency observed in the Spanish surface long-line fisheries in the western Mediterranean Sea during 989. Rapport et Procθs- Verbaux des Reunions de la Comission International pour l Exploration Scientifique de la Mer Mediterranιe. Camiρas, J.A., De La Serna, J.M. (995). The Loggerhead distribution in the western Mediterranean Sea as detected from the captures by the Spanish long-line. Sciencia Herpetologica: Cochran W Sampling techniques (3 rd edition) John Wiley and sons, New York, USA 428 p. Deflorio M., Aprea A., Corriero A., Santamaria N., De Metrio G. Incidental captures of sea turtles by swordfish and albacore longlines in the Ionian Sea. Fisheries Science. 2005; 7: Review of the State of Knowledge for Reducing Sea Turtle Bycatch in Pelagic Longline Gear, Western Pacific Regional fishery Management Council. Honolulu, USA 24p. Vergel T., Jamir C., 999. Revision to the estimates of incidental sea turtle capture aboard commercial shrimp trawling vessels. Gulf and South Atlantic Fisheries foundation Inc. Tampa, Florida, USA, 8 p. Witzell, W.N Distribution and relative abundance of sea turtles caught incidentally by the U.S. pelagic longline fleet in the Western North Atlantic Ocean, Fish. Bull. 999; 97: Ceretta caretta Ceretta caretta Ετος Πίνακας 5: Εκτίμηση των συλλήψεων Συλλήψεις ανά μονάδα αλ. 95% Δ.Ε. των συλλήψεων ανά μονάδα αλ. Εκτιμούμενες Συνολικές συλλήψεις 95% Δ.Ε. των συνολικών συλλήψεων 999 0,0706 0,0706 ± 8, 45,7.45,7 ± ,2637 0,2637 ± 9, , ,5 ± ,065 0,065 ± 0, ,6 342,6 ± 340,65 Ετος Πίνακας 6: Εκτίμηση της θνησιμότητας Αμεση Θνησιμότητα ανά μονάδα αλ. Εκτιμούμενη Συνολική θνησιμότητα 95% διάστημα εμπιστοσύνης της συνολικής θνησιμότητας , ,9 44,9 ± 3.32,