ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ ΜΕ ΜΗΧΑΝΟΤΡΑΤΑ ΣΤΟ Ν. ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 1967/2006

Transcript

1 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ ΜΕ ΜΗΧΑΝΟΤΡΑΤΑ ΣΤΟ Ν. ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 1967/2006 Σκαρβέλης Κ., Λαζαράκης Γ., Περιστεράκη Π., Τσερπές Γ. Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, kostas@her.hcmr.gr Περίληψη Η αλιεία με μηχανότρατα στο Ν. Αιγαίο παρουσιάζει ιδιαιτερότητες λόγω της στενής υφαλοκρηπίδας της περιοχής και της ιδιαίτερης κατανομής των αλιευτικών πεδίων. Στην παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκε παρακολούθηση της αλιευτικής δραστηριότητας την περίοδο Μαρτίου Μαΐου 2008 από παρατηρητές επί σκαφών. Από τα αλιευτικά δεδομένα εκτιμήθηκε η μεσοπρόθεσμη επίδραση από την πιθανή εφαρμογή της νέας κοινοτικής οδηγίας 1967/2006, που προβλέπει την επέκταση της απαγόρευσης της αλιείας με μηχανότρατα από το ένα στο ενάμισι ναυτικό μίλι από την ακτή. Σημαντικό ποσοστό των καλάδων (34%) και των εκφορτώσεων (~30%) προερχόταν από την ζώνη μεταξύ του 1 και 1,5 μιλίου από την ακτή, που αντιστοιχεί σε απώλεια εσόδων μεγαλύτερη του 45% από παράκτια είδη με υψηλή εμπορική αξία (Mullus barbatus, Pagrus pagrus, Pagellus erythrinus), που αλιεύονται στη ζώνη αυτή. Λέξεις κλειδιά: τράτα βυθού, Αιγαίο, διαχειριστικά μέτρα. Particularities OF THE BOTTOM TRAWL FISHERY IN THE S. AEGEAN; EFfects FROM THE IMPLEMENTATION OF EC REGULATION 1967/2006 Skarvelis C., Lazarakis G., Peristeraki P., Tserpes G. Institute of Biological Resources, Hellenic Centre for Marine Research, kostas@her.hcmr.gr Abstract The current study examines the spatial distribution pattern of the fishing activity of demersal trawlers in the S. Aegean Sea in order to assess the consequences on the fish landings, from the enforcement of the EU Regulation 1967/2006, which introduces a general prohibition of demersal trawling up to 1.5 nautical miles from the coast,. Results demonstrated that a significant percentage (34%) of the trawl operations are currently accomplished in distance less than 1.5 nautical mile from the coast and landings from those operations represent about 30% of the total in terms of biomass. Consequently, under the present spatial pattern of fishing activity, enforcement of the regulation would result in corresponding overall catch reduction which would be higher than 45% for certain coastal species of high commercial value, such as Mullus barbatus, Pagrus pagrus and Pagellus erythrinus. Keywords: trawl, Aegean Sea, management measures. 1. Εισαγωγή Οι μηχανότρατες, αν και αριθμητικά αποτελούν ένα μικρό ποσοστό (< 2%) του ελληνικού αλιευτικού στόλου, έχουν παραγωγή που αντιστοιχεί σε περίπου 40% της συνολικής αλιευτικής παραγωγής σε βιομάζα (FAO, 2008). Η αλιεία με μηχανότρατα εκμεταλλεύεται κυρίως αλιευτικά πεδία που βρίσκονται στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα και στο πρώτο τμήμα της κατωφέρειας (βάθη έως 300μ περίπου). Το σημαντικότερο ποσοστό του αλιεύματος αποτελείται από είδη που συναντούνται κυρίως ή αποκλειστικά στην υφαλοκρηπίδα (βάθη έως μ) όπως η κουτσομούρα, το μπαρμπούνι, τα σπαροειδή (Papaconstantinou & Farrugio, 2000). Η έντονη αλιευτική πίεση στη ζώνη της υφαλοκρηπίδας από διάφορα εργαλεία οδήγησε σε πληθώρα διαχειριστικών - περιοριστικών μέτρων κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Η αλιεία με μηχανότρατα στην Ελλάδα επιτρέπεται οκτώ μήνες το χρόνο (Οκτώβριος-Μάιος). Στην ισχύουσα νομοθεσία περιλαμβάνονται επίσης και γενικοί χωρικοί περιορισμοί: απαγορεύεται η αλιεία με μηχανότρατα σε βάθη μικρότερα των 50μ ή σε απόσταση μικρότερη των τριών ναυτικών μιλίων (ΝΜ) -959-

2 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ από την ακτή (οτιδήποτε συμβαίνει πρώτο) και επιπλέον σε απόσταση μικρότερη του ενός ΝΜ από την ακτή ανεξαρτήτως βάθους. Ο νέος κανονισμός (1967/2006) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Council Regulation 1967/2006) προβλέπει την επέκταση της απόστασης αυτής στο 1,5 ΝΜ. Για την αλιεία με μηχανότρατα η επέκταση της απαγόρευσης σε συνάρτηση με την απόσταση από την ακτή είναι ιδιαίτερης βαρύτητας αφού μεταφράζεται σε απομάκρυνση από σημαντικά αλιευτικά πεδία. Σε περιοχές με στενή υφαλοκρηπίδα, όπως το Ν. Αιγαίο, η ζώνη του 1 ΝΜ από την ακτή όπου απαγορεύεται η αλιεία εκτείνεται σε βάθη συνήθως μεγαλύτερα των 50μ, με συνέπεια να μην αλιεύεται από το συγκεκριμένο εργαλείο ένα μεγάλο μέρος της ζώνης βάθους έως 100μ (Tserpes & Peristeraki, 2002). Λίγες εργασίες έχουν δημοσιευτεί βασισμένες σε στοιχεία της εμπορικής αλιείας με μηχανότρατα στην περιοχή του Αιγαίου. Οι Stergiou et al., (2003), αναλύουν τις μέσες μηνιαίες διακυμάνσεις της αλιευτικής προσπάθειας και της ημερήσιας παραγωγής του εργαλείου ανά ευρεία περιοχή (π.χ. Β. Αιγαίο, Ν. Αιγαίο), ενώ οι Machias et al., (2008) εξετάζουν τα είδη στόχους της αλιείας με μηχανότρατα στο Β. Αιγαίο, αναλύοντας το συνολικό αλίευμα ανά ημέρα. Ωστόσο μέχρι τώρα δεν έχει μελετηθεί λεπτομερέστερα η χωρική κατανομή της αλιευτικής προσπάθειας και της παραγωγής του εργαλείου. Στην παρούσα μελέτη αναλύονται δεδομένα της εμπορικής αλιείας μηχανότρατας στο Ν. Αιγαίο και μελετάται η χωρική κατανομή της αλιευτικής προσπάθειας ανά ζώνη βάθους και απόσταση από την ακτή. Εκτιμάται η ολική αλιευτική παραγωγή και η συνεισφορά κάθε είδους σε αυτήν καθώς και η ποσοστιαία παραγωγή ανά αλίευμα στην προτεινόμενη προς απαγόρευση ζώνη (1-1,5 ΝΜ από την ακτή), για τα κύρια εμπορικά είδη. 2. Υλικά και Μέθοδοι Στα πλαίσια του προγράμματος «Σενάρια εκμετάλλευσης βενθοπελαγικών ιχθυοαποθεμάτων από μηχανότρατα σε περιοχές με στενή υφαλοκρηπίδα: Η περίπτωση του Ν. Αιγαίου» (ΕΠΑΛ ), πραγματοποιήθηκε συλλογή αλιευτικών δεδομένων από μηχανότρατες κατά την περίοδο Μάρτιος Μάϊος Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από ειδικευμένους παρατηρητές επί εμπορικών μηχανοτρατών στο Ν. Αιγαίο. Οι δειγματοληψίες κάλυψαν 221 εμπορικές καλάδες σε αλιευτικά πεδία των Κυκλάδων (περιοχή Μήλου - Φολεγάνδρου), Α. Κρητικού (περιοχή Ηρακλείου - Λασιθίου) και Δ. Κρητικού (περιοχή Χανίων - Ρεθύμνου) πελάγους. Σε κάθε καλάδα καταγράφηκαν: το μέσο βάθος αλιείας, (β) η μέση απόσταση από την ακτή, (γ) η κατά βάρος σύνθεση του αλιεύματος ανά είδος. Από τα παραπάνω στοιχεία υπολογίσθηκε η συχνότητα των εμπορικών καλάδων σε 7 ζώνες βάθους από τα 50 έως τα 400 μέτρα (ανά 50 μ βάθους), καθώς και η συχνότητα των καλάδων ανά 0,5 ΝΜ απόστασης από την ακτή. Υπολογίσθηκε επίσης η μέση εκατοστιαία συνεισφορά των αλιευμάτων ανά είδος στην ολική κατά βάρος παραγωγή, καθώς και στα ολικά έσοδα. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε για τα είδη που είχαν σημαντική (>3%) συνεισφορά στο αλίευμα είτε ως ποσότητα, είτε ως οικονομική αξία. Τα είδη αυτά θεωρήθηκαν τα κύρια είδη που στοχεύει η αλιεία με μηχανότρατα στην περιοχή του Ν. Αιγαίου. Για κάθε κύριο είδος αλιεύματος εκτιμήθηκε επίσης το ποσοστό του βάρους του που αλιεύθηκε στη ζώνη 1 έως 1,5 ΝΜ από την ακτή, καθώς και το ποσοστό της συνολικής παραγωγής του εργαλείου σε αυτή τη ζώνη. Ο υπολογισμός των εσόδων έγινε βάσει πληροφοριών που δόθηκαν από τους αλιείς σχετικά με τη μέση τιμή πώλησης ανά είδος, κατά την περίοδο της μελέτης. 3. Αποτελέσματα Η απόσταση από την ακτή των καλάδων μηχανότρατας κυμάνθηκε από 1 έως 5,3 ΝΜ και από το σύνολο των 221 καλάδων οι 76 (34%) πραγματοποιήθηκαν στη ζώνη 1-1,5 ΝΜ (Εικ. 1). Το βάθος των καλάδων κυμάνθηκε από 50 έως 392 μ, αλλά το 80% των καλάδων είχαν μέσο βάθος μικρότερο

3 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ των 150 μ (Εικ. 2). Καταγράφηκαν συνολικά 76 είδη, τα οποία αποτελούσαν το εκφορτωνόμενο αλίευμα των σκαφών. Εικ. 1: Συχνότητα των εμπορικών καλάδων που παρατηρήθηκαν ανά 0.5 ΝΜ μέσης απόστασης από την ακτή. Εικ. 2: Συχνότητα των εμπορικών καλάδων που παρατηρήθηκαν ανά ζώνη βάθους. Από τον υπολογισμό της μέσης ποσοστιαίας αναλογίας βάρους κάθε είδους, ανά καλάδα υπολογίσθηκε ότι το 82,6% του ολικού βάρους αλιεύματος, καθώς και το 83,8% των εσόδων προήλθε από 12 είδη (Πίν. 1), τα οποία μπορούν να θεωρηθούν ως τα κύρια είδη-στόχοι της μηχανότρατας στην περιοχή του Ν. Αιγαίου. Η κουτσομούρα και η μαρίδα ήταν τα αφθονότερα είδη. Η μέση ποσοστιαία αναλογία βάρους, κάθε ενός από τα δύο παραπάνω είδη ανά καλάδα αντιπροσώπευε περίπου 20% του αλιεύματος. Όσον αφορά στα έσοδα, η κουτσομούρα αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο ποσοστό (25%) των συνολικών εσόδων, ακολουθούμενη από το μπακαλιάρο (17,35%) και το μπαρμπούνι (9,92%). Το ποσοστό των εκφορτώσεων στη ζώνη 1-1,5 ΝΜ για τα κυριότερα είδη αλιευμάτων παρουσιάζεται στον Πίνακα 2. Από τα 12 είδη που αναγνωρίστηκαν ως κύρια για το αλίευμα της μηχανότρατας στο Ν. Αιγαίο την περίοδο που εξετάζεται, η μείωση αναμένεται να είναι μεγαλύτερη του 40% για οκτώ είδη (κουτσομούρα, λιθρίνι, μοσχιός, μαρίδα, γόπα, σφυρίδα, χάνος, φαγκρί), ενώ η μείωση επί του συνολικού αλιεύματος θα είναι περίπου 30%. 4. Συζήτηση Η αλιεία με μηχανότρατα στο Αιγαίο παρουσιάζει ιδιαιτερότητες λόγω της γεωμορφολογίας του αλλά και λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν σε διαφορετικές περιοχές του. Σύμ

4 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ Πίνακας 1: Μέση εκατοστιαία συνεισφορά των κύριων αλιευόμενων ειδών στο συνολικό βάρος και στην αξία. Είδος Ποσοστό (βάρος) Τυπικό σφάλμα εκτίμησης βάρους Ποσοστό (αξία) Mullus barbatus (κουτσομούρα) 20,17% 0,200 25,34% Mullus surmuletus (μπαρμπούνι) 5,06% 0,118 9,92% Merluccius merluccius (μπακαλιάρος) 8,03% 0,135 17,35% Boops boops (γόπα) 8,43% 0,130 3,23% Spicara smaris (μαρίδα) 19,78% 0,249 8,74% Trachurus trachurus (σαφρίδι) 2,73% 0,086 2,30% Serranus cabrilla (χάνος) 3,58% 0,059 1,38% Eledone moschata (μοσκιός) 4,39% 0,057 0,90% Parapenaeus longirostris (γαρίδα) 5,59% 0,143 4,47% Pagrus pagrus (φαγκρί) 1,17% 0,031 3,13% Pagellus erythrinus (λυθρίνι) 2,45% 0,048 3,82% Epinephelus aeneus (σφυρίδα) 1,21% 0,066 3,20% Σύνολο 82,59% 1,322 83,77% Πίνακας 2: Ποσοστό αλιεύματος κάθε κύριου είδους και συνολικού αλιεύματος (76 είδη) στη ζώνη 1-1,5 ΝΜ. Είδος Ποσοστό εκφορτώσεων προερχόμενο από τη ζώνη 1-1,5ΝΜ Mullus barbatus (κουτσομούρα) 46,04% Mullus surmuletus (μπαρμπούνι) 31,42% Merluccius merluccius (μπακαλιάρος) 4,25% Boops boops (γόπα) 48,75% Spicara smaris (μαρίδα) 48,75% Trachurus trachurus (σαφρίδι) 6,68% Serranus cabrilla (χάνος) 54,11% Eledone moschata (μοσκιός) 41,61% Parapenaeus longirostris (γαρίδα) 0,00% Pagrus pagrus (φαγκρί) 63,40% Pagellus erythrinus (λυθρίνι) 49,18% Epinephelus aeneus (σφυρίδα) 49,81% Συνολικό αλίευμα (76 είδη) 30,24% φωνα με τους Stergiou et al. (1997) και Machias et al. (2008) υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην αλιευτική δραστηριότητα, στην ποσότητα καθώς και στη σύνθεση των εκφορτώσεων ανάμεσα σε υποπεριοχές του Αιγαίου. Η κατανομή της αλιευτικής προσπάθειας στο Ν. Αιγαίο, λόγω της στενής υφαλοκρηπίδας του, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι η αλιευτική δραστηριότητα συγκεντρώνεται σε περιορισμένης έκτασης περιοχές. Η μελέτη της υπάρχουσας κατάστασης στην περιοχή έχει μεγάλη σημασία για την επιβολή διαχειριστικών μέτρων, καθώς πρέπει να ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις στο υπάρχον αλιευτικό πρότυπο και να προβλεφθούν οι συνέπειες από την αλλαγή του σημερινού προτύπου. Όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, σημαντικό ποσοστό της αλιευτικής δραστηριότητας της μηχανότρατας συγκεντρώνεται στη ζώνη 1-1,5 ΝΜ στην περιοχή του Ν. Αιγαίου. Επίσης, είδη που συνολικά αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο ποσοστό (~70%) της παραγωγής του εργαλείου στην περιοχή (Πίν. 1), όπως τα Pagrus pagrus, Mullus barbatus, Mullus surmuletus, Pagellus erythrinus, Spicara smaris, Boops boops, Serranus cabrilla Epinephelus aeneus και -962-

5 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ Eledone moschata είναι είδη που κατανέμονται κυρίως στην υφαλοκρηπίδα (Tserpes et al., 1999; Tserpes et al., 2002; Tserpes & Peristeraki, 2002; Belcari et al., 2002a; 2002b; Maravelias & Papaconstantinou, 2006; Labropoulou et al., 2008). Υψηλά ποσοστά αυτών των ειδών (π.χ. Pagrus pagrus 63.4%, Mullus barbatus 46.04%, Pagellus erythrinus 49.18%, Spicara smaris 48,75%, Boops boops 48,75%, Eledone moschata 41,61%) προέρχονται από τη ζώνη μεταξύ 1 και 1,5 ΝΜ. Πιθανή εφαρμογή της απαγόρευσης της αλιείας με τράτα βυθού σε απόσταση από την ακτή έως 1,5 ΝΜ, όπως προβλέπεται από τον νέο κανονισμό (1967/2006) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναμένεται να προκαλέσει μετατόπιση μεγάλου μέρους της αλιευτικής δραστηριότητας του στόλου (34% των καλάδων), σε άλλες αλιευτικές ζώνες της περιοχής, ήδη υπερεκμεταλλευμένες. Επομένως, είναι φυσικό να αναμένεται σημαντική μείωση στη παραγωγή της τράτας βυθού στο Ν. Αιγαίο, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Επιπλέον, εφόσον τα περισσότερα κύρια είδη που στοχεύει η συγκεκριμένη αλιεία κατανέμονται στην υφαλοκρηπίδα, είναι πιθανόν να έχουμε συγκέντρωση της αλιευτικής δραστηριότητας του εργαλείου σε μικρότερο τμήμα της υφαλοκρηπίδας, γεγονός που πιθανόν να έχει ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις στην βιοποικιλότητα συγκεκριμένων περιοχών. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης βασίζονται σε δειγματοληψίες που κάλυψαν ένα μεγάλο μέρος (~40%) της αλιευτικής περιόδου της μηχανότρατας αλλά όχι ολόκληρη την περίοδο, Δεδομένου όμως ότι δεν υπάρχουν πληροφορίες για σημαντικές εποχιακές μεταβολές στο πρότυπο χωρικής κατανομής της αλιευτικής προσπάθειας εκτιμάται ότι τα συμπεράσματα έχουν γενική ισχύ. Αν και η λήψη περιοριστικών μέτρων είναι απαραίτητη για την ορθολογική διαχείριση των ιχθυοαποθεμάτων, αυτά δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται χωρίς να ελέγχονται οι ιδιαιτερότητες των επιμέρους περιοχών και χωρίς να αξιολογούνται οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις τους (European Commission, 2001) Η συστηματική παρακολούθηση (monitoring) της αλιείας με δειγματοληψίες επί αλιευτικών σκαφών μπορεί να αναδείξει τέτοιες ιδιαιτερότητες και να συμβάλει στη εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για την επιβολή διαχειριστικών μέτρων. 5. Ευχαριστίες Ευχαριστούμε τους καπετάνιους και τα πληρώματα των αλιευτικών σκαφών που συνεργάστηκαν στη διάρκεια των δειγματοληψιών. Η εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος ΕΠΑΛ (μέτρο 4.4) «Σενάρια εκμετάλλευσης βενθοπελαγικών ιχθυοαποθεμάτων από μηχανότρατα σε περιοχές με στενή υφαλοκρηπίδα: Η περίπτωση του Ν. Αιγαίου». 6. Βιβλιογραφικές Αναφορές Belcari, P., Tserpes, G., Gonzalez, M., Lefkaditou, E., Marceta, B., Manfrin, G. P. & Souplet, A., 2002a. Distribution and abundance of Eledone cirrhosa (Lamarck, 1798) and E. moschata (Lamarck, 1798) (Cephalopoda: Octopoda) in the Mediterranean Sea, Scientia Marina, 66 (Suppl. 2): Belcari, P. Cuccu, D., Gonzalez, D., Spairi, A. & Vidoris, P., 2002b. Distribution and abundance of Octopus vulgaris Cuvier, 1797 (Cephalopoda: Octopoda) in the Mediterranean Sea, Scientia Marina, 66 (Suppl. 2): European Commission. Green Paper on the future of the Common Fisheries Policy, COM (2001) 135, Brussels, 2001a. 40pp. FAO, Fisheries and Aquaculture department, 2008, (10/2008). Council of the European Union Official Journal of the European Union. Council Regulation (EC) No 1967/2006. L 409/11: 30. Labropoulou, M., Damalas, D. & Papaconstantinou, C., Bathymetric trends in distribution and size of demersal fish species in the north Aegean Sea, Journal of Natural History, 42, 5 8, Machias, A., Stergiou, K., Somarakis, S., Karpouzi, V. & Kapantagakis, A Trends in trawl and purse seine catch rates in the north-eastern Mediterranean Mediterranean Marine Science 9, 1: Maravelias, C. D. & Papaconstantinou C., Geographic, seasonal and bathymetric distribution of demersal fish species in the eastern Mediterranean, Journal of Applied Ichthyology, 22, Papaconstantinou, C. & Farrugio, H., Fisheries in the Mediterranean. Mediterranean Marine Science 1, 1: 5-18 Stergiou, K., Christou, E., Georgopoulos, D., Zenetos, A., Souvermezoglou, C., The Hellenic Seas: physics, chemistry, -963-

6 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ biology and fisheries. Oceanography Marine Biology: an Annual Review 35: Tserpes, G., Peristeraki, P., Potamias, G. & Tsimenides, N., Species distribution in southern Aegean sea based on bottom-trawl surveys, Aquatic Living Resources, 12, 3: Tserpes, G. & Peristeraki, P., Trends in the abundance of demersal species in the southern Aegean Sea. Sci. Mar. 66 (Suppl. 2): Tserpes, G., Fiorentino, F., Levi, D., Cau, A., Murenu, M., Zamboni, A. & Papaconstantinou, C., Distribution of Mullus barbatus and M. surmuletus (Osteichthyes: Perciformes) in the Mediterranean continental shelf: implications for management, Scientia Marina, 66 (Suppl.2):