Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
|
|
- Καλλιγένεια Γιαννακόπουλος
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞΙΣΟΥ ΜΕΓΑΛΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΣΚΗΣΕΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΘΩΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕ ΝΑ ΕΡΜΗΝΕΥΣΕΙ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΕΧΟΝΤΑΣ ΩΣ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΕΞΑΓΩΓΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. ΗΤΑΝ ΟΜΩΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΕΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ, ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΚΟΡΥΦΑΙΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΤΟΥ 5 ου π.χ. ΑΙΩΝΑ. Τα ιστορικά στοιχεία που έχουμε για τον μεγαλύτερο ιστορικό της αρχαιότητας είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Έχουν σωθεί δύο βιογραφίες του με εκτενέστερη αυτή του Μαρκελλίνου, γραμμένη τον 5 ο μ.χ. αιώνα, ενώ διάσπαρτες πληροφορίες βρίσκονται σε έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Η πιο σίγουρη πηγή για τη ζωή του Θουκυδίδη είναι οι λίγες πληροφορίες που δίνει ο ίδιος για τον εαυτό του, άμεσα ή έμμεσα. Αρχίζοντας το έργο του (Α 1) αναφέρει το όνομα και την πόλη του: «Θουκυδίδης Αθηναίος». Σε άλλο σημείο (Ε 26) πληροφορεί τους αναγνώστες ότι έζησε μέχρι το τέλος του πολέμου και την καταστροφή των Μακρών Τειχών της Αθήνας από τους νικητές. Για τον πόλεμο είχε τη δυνατότητα να μιλήσει άμεσα και με μεγάλη γνώση όσων συνέβησαν καθώς αναφέρει ότι εξελέγη στρατηγός των Αθηναίων (Δ 104) το 424 π.χ. αλλά κατηγορήθηκε για την αποτυχία της πόλης του στις επιχειρήσεις στη Θράκη και εξορίστηκε. Στην εξορία παρέμεινε για είκοσι χρόνια, τα οποία αφιέρωσε στην έρευνα στοιχείων για τη συγγραφή του έργου του. Αν και οι παραπάνω πληροφορίες είναι πενιχρές αποτελούν πολύτιμη βάση για την εξαγωγή έμμεσων αλλά ασφαλών συμπερασμάτων. Για να είναι το 424 π.χ. στρατηγός ο Θουκυδίδης θα πρέπει να ήταν τουλάχιστον τριάντα ετών. Αν συνδυαστεί αυτό το στοιχείο με πληροφορία του Μαρκελλίνου ότι ο ιστορικός δεν ήταν προχωρημένης ηλικίας το 404 π.χ. όταν τελείωσε ο πόλεμος εξάγεται το συμπέρασμα ότι γεννήθηκε ανάμεσα στο 460 και το 454 π.χ. και ανήκε στον 1
2 αθηναϊκό δήμο του Αλιμούντα, σημερινού Αλίμου. Την εποχή εκείνη οι Αθηναίοι ήταν κατανεμημένοι σε δήμους με κριτήριο την καταγωγή και τον τόπο κατοικίας των προγόνων τους την περίοδο εισαγωγής των μεταρρυθμίσεων του Κλεισθένη και όχι με βάση τον πραγματικό τόπο κατοικίας τους. Το όνομα του πατέρα του σύμφωνα με μαρτυρία του Θουκυδίδη (Δ 104) ήταν Όλορος, ενώ υπάρχει πληροφορία ότι η μητέρα του λεγόταν Ηγησιπύλη. Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο Αθηναίος στρατηγός και νικητής του Μαραθώνα Μιλτιάδης είχε παντρευτεί την Ηγησιπύλη, κόρη του Θράκα ηγεμόνα Ολόρου, αλλά και η πληροφορία ότι ο Θουκυδίδης είχε στην κατοχή του μεταλλεία στη Θράκη και η αναφορά του Μαρκελλίνου ότι ο τάφος του ιστορικού στην Αθήνα βρισκόταν στα «κιμώνεια» μνήματα, δηλαδή τους τάφους του γένους του Μιλτιάδη, οδήγησαν στην υπόθεση ότι υπήρχε κάποια συγγένεια ανάμεσα στον μεγάλο ιστορικό και στο γένος των Φιλαϊδών στο οποίο ανήκαν ο Μιλτιάδης, ο γιος του Κίμωνας και ο τύραννος Πεισίστρατος. Ο Μιλτιάδης όμως ανήκε σε διαφορετικό δήμο από το γένος του Θουκυδίδη, χωρίς αυτό να αποτελεί αδιαμφισβήτητο στοιχείο ότι δεν υπήρχε κάποιος συγγενικός δεσμός μεταξύ τους. Φαίνεται εξάλλου ότι κάποια συγγένεια υπήρχε ανάμεσα στον συνονόματο του ιστορικού, τον πολιτικό Θουκυδίδη του Μελησίου, ηγέτη της συντηρητικής παράταξης στην Αθήνα και αντίπαλο του Περικλή. Λόγω της υποτιθέμενης σύνδεσης με τους Πεισιστρατίδες δικαιολογείται σύμφωνα με κάποια εκδοχή το ενδιαφέρον του Θουκυδίδη να αποκαταστήσει την ιστορική αλήθεια σχετικά με τους γιους του Πεισιστράτου με δύο παρεκβάσεις στο έργο του (Α 20 και Στ 54). Οι σχετικές αναφορές όμως έχουν περισσότερο μεθολογικό χαρακτήρα και στοχεύουν να παρουσιάσουν το διαφορετικό τρόπο που επέλεξε ο Θουκυδίδης να ερευνήσει και να παρουσιάσει τα γεγονότα σε αντίθεση με τους προηγούμενους ιστορικούς. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ Η οικογενειακή κατάσταση και η κοινωνική θέση του ιστορικού αποτέλεσαν επίσης αντικείμενο διαφωνίας. Ο ίδιος αναφέρει ότι είναι γνήσιος Αθηναίος (Α 1 και Ε 26), ενώ με βάση νόμο που ίσχυε στην Αθήνα από το 451 π.χ. δεν θα μπορούσε να αναλάβει το αξίωμα του στρατηγού αν και οι δύο γονείς του δεν ήταν Αθηναίοι. Όπως ο ίδιος αναφέρει (Δ 105) κατείχε μεταλλεία χρυσού στις θρακικές ακτές ανάμεσα στην Θάσο και την Αμφίπολη στις όχθες του Στρυμόνα, περιοχή η οποία 2
3 κατά την αρχαιότητα θεωρείτο τμήμα της Θράκης. Η θέση τον μεταλλείων του ταυτίζεται σήμερα με την τοποθεσία Σκαπτή Ύλη. Η προέλευση των ορυχείων οφειλόταν πιθανότατα στη συγγένεια των προγόνων του Θουκυδίδη με επιφανείς Θράκες ηγεμόνες, οπότε θα πρέπει να γίνει δεκτή και η συγγένεια του ιστορικού με τον Μιλτιάδη και η σύνδεσή του με τους αριστοκρατικούς κύκλους της Αθήνας, καθώς μόνο ισχυρά γένη ευγενών είχαν τη δυνατότητα να συνάψουν γάμους με ηγεμονικές οικογένειες εκτός της πόλης τους. Τη συνήθεια αυτή τερμάτισε ο νόμος του 451 π.χ. ο οποίος περιόρισε τη δυνατότητα των αριστοκρατικής καταγωγής και πλούσιων Αθηναίων να συνάπτουν συνοικέσια εκτός της πόλης τους, τα οποία μπορούσαν να οδηγήσουν στη δημιουργία συμμαχιών επικίνδυνων για το δημοκρατικό πολίτευμα. Υποστηρίχθηκε όμως και η αντίθετη άποψη, ότι ο Θουκυδίδης ανήκε στη νέα ανερχόμενη τάξη που αναδείχθηκε από την κυριαρχία των δημοκρατικών ιδεών και την πολιτική του Περικλή. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή ο ιστορικός ανήκε στους δυναμικούς επιχειρηματίες που δημιούργησαν την οικονομική άνθηση της Αθήνας κατά τον 5 ο αιώνα π.χ. και τα μεταλλεία στη Θράκη αποκτήθηκαν με παραχώρηση του δήμου των Αθηναίων μετά την αφαίρεση της εκμετάλλευσης των μεταλλευμάτων του Παγγαίου από τους Θασίους το 463 π.χ. ως τιμωρία για την αποστασία τους από την αθηναϊκή συμμαχία. Τελείως απίθανη θεωρείται η εκδοχή του Μαρκελλίνου ότι ο ιστορικός απέκτησε τα μεταλλεία μετά το γάμο του με γυναίκα από την περιοχή, καθώς αυτό θα στερούσε από τους απογόνους του τα πολιτικά δικαιώματα στην Αθήνα σύμφωνα με τον νόμο του 451 π.χ. Στην άποψη ότι ο Θουκυδίδης ανήκε στην ομάδα των νέων και αυτοδημιούργητων Αθηναίων συντείνει η έμφαση που δίνει στην οικονομική διάσταση της ιστορίας και την ανάγκη εξασφάλισης της οικονομικής ισχύος αλλά και ο έπαινος που περιλαμβάνει στον επιτάφιο του Περικλή για όσους προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια (Β 40). Τα στοιχεία αυτά όμως δεν είναι απόλυτη απόδειξη της μη αριστοκρατικής καταγωγής του Θουκυδίδη ο οποίος σε άλλα σημεία δείχνει να είναι επηρεασμένος από τις αριστοκρατικές αντιλήψεις. Είναι φανερό στο έργο του ότι δεν συμπαθούσε τον Κλέωνα, ηγέτη της ακραίας δημοκρατικής παράταξης και μεγαλύτερο πολιτικό παράγοντα της Αθήνας για ένα διάστημα μετά το θάνατο του Περικλή, αλλά και κυριότερο εκπρόσωπο της νέας ανερχόμενης τάξης επιχειρηματιών και εμπόρων οι οποίοι ήρθαν σε ρήξη με την παραδοσιακή γαιοκτητική αριστοκρατία. Παρότι ο Θουκυδίδης αναγνωρίζει στον Κλέωνα την επιτυχία του στην Πύλο και την περιγράφει με τη συνηθισμένη του 3
4 αντικειμενικότητα, αποκαλύπτεται ότι θεωρεί πως έχει ελάχιστα κοινά σημεία με εκείνο τον πετυχημένο δημαγωγό. Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΑΘΗΝΑ Η παιδεία που έλαβε ο νεαρός Θουκυδίδης στην Αθήνα του 5 ου αιώνα είναι δυνατό να βρεθεί με έμμεσο τρόπο καθώς ο ίδιος δεν αποκαλύπτει αρκετά στοιχεία σχετικά με αυτό το ζήτημα. Μια παράδοση αναφέρει ότι σε παιδική ακόμα ηλικία άκουσε τον Ηρόδοτο να αναγιγνώσκει το ιστορικό έργο του και συγκινήθηκε τόσο πολύ ώστε δάκρυσε. Η πληροφορία αυτή είναι αμφίβολη και πιθανότατα πρόκειται για μια από τις εντυπωσιακές αλλά και φανταστικές διηγήσεις που κατασκεύαζαν οι συγγραφείς της ύστερης αρχαιότητας για τους προγενέστερους. Είναι όμως σίγουρο ότι η Αθήνα στην οποία μεγάλωσε ο ιστορικός ήταν επηρεασμένη από το πνεύμα της απόλυτης κυριαρχίας της δημοκρατίας, της ηγεμονίας που ασκούσε στις ελληνικές πόλεις και των σοφιστών. Την εποχή της γέννησης του Θουκυδίδη ο Περικλής και ο συνεργάτης του ρήτορας Εφιάλτης με σειρά νομοθετικών μέτρων είχαν ενισχύσει τη συμμετοχή όλων των τάξεων των Αθηναίων στην Εκκλησία του Δήμου, διαμορφώνοντας ένα πολίτευμα στο οποίο οι πολίτες δεν περιορίζονταν στην ενασχόλησή τους με τα κοινά και στην κατάληψη δημοσίων θέσεων από προσκόμματα σχετικά με την καταγωγή ή το μέγεθος της περιουσίας τους. Οι μεταρρυθμίσεις των μέσων του 5 ου αιώνα ενίσχυσαν την πολιτική θέση των θυτών, τις κατώτερης τάξης των Αθηναίων πολιτών, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τη νεοαποκτηθείσα πολιτική δύναμή τους για να επιβάλλουν την οικονομική ενίσχυση της τάξης τους από το δημόσιο ταμείο. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σε έντονη οικονομική αφαίμαξη των συμμάχων της Αθήνας, οι οποίοι πλέον υποχρεώθηκαν να εισφέρουν όχι για την άμυνα των πόλεών τους αλλά για τη στερέωση και την επέκταση του μεγαλείου της Αθήνας και την βελτίωση της ζωής των Αθηναίων. Στην παιδική του ηλικία ο μεγάλος ιστορικός έλαβε τη συνηθισμένη παιδεία των νέων της Αθήνας, βασισμένη στη μελέτη των ομηρικών επών και στη σωματική άσκηση στα γυμνάσια (γυμναστήρια) της πόλης. Σε μεγαλύτερη ηλικία φαίνεται ότι είχε κάποια επαφή με τον κύκλο των σοφιστών, καθώς η επίδραση των ιδεών τους αποκαλύπτεται στα έργα του. Οι σοφιστές κατά τον 5 ο αιώνα είχαν ταράξει τα ήρεμα νερά του πνεύματος της αρχαϊκής εποχής (7 ος -6 ος αιώνας) και της γενιάς των μηδικών πολέμων. Η σταθερότητα των αντιλήψεων, η πίστη στην πόλη, η αφοσίωση στους 4
5 συμπολίτες και η θρησκευτικότητα τέθηκαν υπό εξέταση και αμφισβήτηση υπό το θεωρούμενο αλάνθαστο κριτήριο της λογικής. Τελικό συμπέρασμα ήταν η αμφισβήτηση της ίδιας της αντικειμενικής αλήθειας ή έστω της δυνατότητας του ανθρώπου να την προσεγγίσει και να τη μεταδώσει στους συμπολίτες του. Αφού η ιδέα της αλήθειας υπονομεύθηκε αντικαταστάθηκε από τη δυνατότητα του ατόμου να επιβάλλει τις απόψεις του στους υπολοίπους μέσω της πειθούς, της δυνατότητας να πείσει τους άλλους με λογικά επιχειρήματα σε ρητορικούς λόγους. Η Αθήνα της εποχής ήταν το λίκνο της ρητορικής τέχνης, η οποία ήταν απαραίτητη στις συνεδριάσεις της Εκκλησίας του Δήμου και των λαϊκών δικαστηρίων. Κάθε φιλόδοξος νέος που ήθελε να ασχοληθεί με τις δημόσιες υποθέσεις ή έστω να διαφυλάξει την οικογενειακή του περιουσία όφειλε να είναι κάτοχος αυτής της νέας τέχνης. Οι σοφιστές εκπαιδεύοντας τους έφηβους και νέους άνδρες στη ρητορική υποστήριζαν ότι τους έδειχναν το δρόμο για την απόκτηση δύναμης και την ικανότητα να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τον κόσμο. Ο ίδιος ο Θουκυδίδης δεν αναφέρει τα ονόματα των δασκάλων του στη σοφιστική και ρητορική τέχνη, είναι όμως αναμφίβολο ότι έλαβε σχετικά μαθήματα. Αυτό αποδεικνύεται από τον τρόπο με τον οποίο δομεί την σκέψη του με λογικά επιχειρήματα, από την αδιαφορία του για το υπερφυσικό, την επικέντρωση της παρουσίασης της ύλης στις ανθρώπινες προσπάθειες και το ύφος των ρητορικών λόγων που συμπεριλαμβάνει στο έργο του, των περίφημων δημηγοριών οι οποίες αποκαλύπτουν την επίδραση της σοφιστικής ρητορικής. Ο Θουκυδίδης είναι ο πρώτος ιστορικός που αναπτύσσει μια δεδομένη ερευνητική μεθοδολογία την οποία παρουσιάζει στον αναγνώστη του για να αποδείξει την εγκυρότητα όσων γράφει. Στόχος του είναι να αποβάλλει από τη διήγηση το «μυθώδες» και για να το πετύχει καταφεύγει στην προσεκτική έρευνα και διασταύρωση των πληροφοριών που συγκεντρώνει. Για όσα θέματα δεν μπορεί να ανακαλύψει σίγουρα και αδιαμφισβήτητα στοιχεία προσπαθεί να εξάγει συμπεράσματα με τη βοήθεια της λογικής, καταφεύγοντας στη σοφιστική τακτική του είκάζειν, του εντοπισμού του εύλογου (εἰκότος), μέσω μιας διαδικασίας που αναπτύχθηκε στη δικαστηριακή πρακτική. Στη λογική μέθοδο των σοφιστών και του Θουκυδίδη δεν έχει θέση η υπερφυσική παρουσία των θεών ως παράγοντα επηρεασμού των ιστορικών εξελίξεων. Σε αντίθεση με τον Ηρόδοτο του οποίου το έργο περιέχει πληθώρα μυθολογικών παρεκβάσεων και φανταστικών διηγήσεων για την παρουσία και τη 5
6 συμμετοχή των θεών στην ιστορική εξέλιξη, ο Θουκυδίδης απορρίπτει τελείως την επίδραση του υπερφυσικού στοιχείου. Οι μυθολογικές διηγήσεις απουσιάζουν και κυριαρχεί η παρουσία των ανθρώπων οι οποίοι δημιουργούν τις ιστορικές εξελίξεις ανάλογα με τις πράξεις, τις αποφάσεις και τα σφάλματά τους. Εκτός του ανθρώπινου ελέγχου βρίσκεται μόνο το τυχαίο, τα δεδομένα δηλαδή που είναι δυνατό να μεταβληθούν απότομα και απρόβλεπτα αλλάζοντας τα στοιχεία στα οποία στηρίχθηκαν οι προηγούμενες εκτιμήσεις και αποφάσεις. Σχετικά με την επίδραση συγκεκριμένων δασκάλων της εποχής στο Θουκυδίδη υποστηρίχθηκε ότι στο έργο του είναι δυνατό να εντοπιστεί η επίδραση του σοφιστή Αναξαγόρα και του ρήτορα Αντιφώντα. Ο Αναξαγόρας υπήρξε σύμβουλος και δάσκαλος του Περικλή και λόγω της σχέσης του με τον μεγάλο Αθηναίο πολιτικό κατηγορήθηκε ως άθεος και καταδικάστηκε. Η ρήση του Αναξαγόρα «ὄψεις ἀδήλων τὰ φαινόμενα» εφαρμόζεται από τον Θουκυδίδη στην προσπάθειά του να εξαγάγει λογικά συμπεράσματα για όσα γεγονότα δεν ανακάλυψε αρκετά ή ασφαλή στοιχεία. Η σκέψη του ιστορικού έχει επηρεαστεί και από τη φιλοσοφία του Ηρακλείτου η οποία αποκαλύπτεται στα αντιθετικά ζεύγη που αναπτύσσονται κατά την παρουσίαση των ιστορικών γεγονότων. Στο έργο του Θουκυδίδη κάθε δράση έχει ως λογικό επακόλουθο μια αντίστοιχη αντίδραση, ενώ από την αρχή των γεγονότων που οδήγησαν στον πόλεμο παρουσιάζεται το αντιθετικό ζεύγος του δυναμικού και ρηξικέλευθου πνεύματος των Αθηναίων σε αντιπαράθεση με τη συντηρητική και σταθερή νοοτροπία των Σπαρτιατών. Η επίδραση του Αντιφώντα εντοπίζεται στη σύνθεση των δημηγοριών, των ρητορικών λόγων που παρεμβάλλει ο Θουκυδίδης στο έργο του, ενώ περιγράφοντας την πολιτειακή μεταβολή του 411 π.χ. ο ιστορικός δεν κρύβει την εκτίμησή του στο πρόσωπο του μεγάλου ρήτορα (Η 68). Το συγκεκριμένο χωρίο όμως μπορεί να εκφράζει απλά τον θαυμασμό του Θουκυδίδη και την επιδοκιμασία του στις πολιτικές ιδέες του Αντιφώντα χωρίς να αποτελεί αναγκαστικά έκφραση σεβασμού ενός μαθητή προς τον παλιό του δάσκαλο. Επίδραση στις δημηγορίες έχει ασκήσει και το ύφος του σοφιστή Γοργία, ο οποίος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 427 π.χ., ως πρέσβης της πατρίδας του, της πόλης των Λεοντίνων στη Σικελία. Ο Θουκυδίδης αναμφίβολα παρακολούθησε την αγόρευση του μεγάλου ρήτορα στην αθηναϊκή εκκλησία του δήμου και ίσως είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον σοφιστή σε στενότερο κύκλο. 6
7 Ιδιαίτερη σημασία για τη διαμόρφωση των αντιλήψεων και του τρόπου σκέψης του ιστορικού έχει η σχέση του με το έργο του Ιπποκράτη και τις ιατρικές γνώσεις της εποχής του. Ο τρόπος με τον οποίο περιγράφει το λοιμό φανερώνει τις ιατρικές γνώσεις που διέθετε. Η ιατρική όμως είναι για τον Θουκυδίδη κάτι παραπάνω, αποτελεί μέθοδο ερμηνείας της ιστορίας. Οι κρίσεις του διακρίνονται από την ψυχρή παρατήρηση ενός επιστήμονα ο οποίος καταγράφει τα συμπτώματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς στον πόλεμο με στόχο να προϊδεάσει τις επόμενες γενιές, όπως ακριβώς υποστηρίζει ότι γράφει για τον λοιμό ώστε να μην είναι απροετοίμαστοι όσοι θα τον αντιμετωπίσουν στο μέλλον. Η παρουσίαση αυτή δεν σημαίνει και την προσφορά προτάσεων για την αποφυγή ή ανατροπή παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον, όπως η ιατρική δεν υπόσχεται πάντα τη θεραπεία των ασθενειών που ανακαλύπτει. Η καταγραφή τους όμως είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα και αυτό ο Θουκυδίδης το ξέρει καλά, εντοπίζοντας εκεί όλη την αξία του έργου του. ΟΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Οι προσωπικές αντιλήψεις του ιστορικού αποκαλύπτονται από τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις δύο χαρακτηριστικότερες προσωπικότητες της εποχής του, τον Περικλή και τον Αλκιβιάδη. Ο Περικλής παρουσιάζεται ως πρότυπο ηγέτη, ο οποίος ηγείται με την πλήρη έννοια του όρου, καθοδηγώντας τους Αθηναίους στις ορθότερες αποφάσεις. Ο θάνατός του οδήγησε στη δραματική αλλαγή των συνθηκών του πολέμου και την τελική κατάρρευση της αθηναϊκής ηγεμονίας, αποδεικνύοντας τη βαρύτητα που αποδίδει ο Θουκυδίδης στην αξία της προσωπικότητας για την εξέλιξη της ιστορίας. Ο Αλκιβιάδης παρουσιάζεται ως μια χαρισματική επίσης προσωπικότητα. Αν και δεν διακρίνεται από τις ίδιες ηθικές αρχές και τους υψηλούς στόχους του Περικλή είναι εξαιρετικά ικανός, όπως αποδεικνύεται από τις πολιτικές και στρατηγικές κινήσεις και την ευφυέστατη ρητορεία του. Ίσως εξάλλου ο Αλκιβιάδης και ο Θουκυδίδης να συναντήθηκαν κατά την εξορία τους, όταν τα τελευταία χρόνια του πολέμου είχαν και οι δύο καταφύγει στη Θράκη. Η ανεύρεση των πολιτικών πεποιθήσεων του Θουκυδίδη δεν είναι εύκολη καθώς ο ιστορικός ως βράχος αντικειμενικότητας αποφεύγει οποιαδήποτε έκφραση προσωπικών προτιμήσεων ή δυσαρέσκειας η οποία βασίζεται σε ατομική του 7
8 διάθεση και όχι σε αντικειμενικά και λογικά θεμελιωμένα κριτήρια. Κάποια σχόλια του ωστόσο οδηγούν στο συμπέρασμα να θεωρηθεί ορθότερη η άποψη η οποία τον συνδέει με την αριστοκρατική παράταξη. Ο Θουκυδίδης είναι βέβαια ένας υμνητής της αθηναϊκής δημοκρατίας, όπως όμως αυτή λειτουργούσε την εποχή που ο Περικλής είχε τον απόλυτο έλεγχο της πόλης. Το πολίτευμα αυτό, όπως ο ίδιος ο ιστορικός έγραψε ήταν «λόγῳ μέν δημοκρατία, ἔργῳ δὲ τοῦ πρώτου ἀνδρὸς ἀρχή» (Β 65). Φαινομενικά υπήρχε εξουσία του δήμου, ο οποίος όμως καθοδηγείτο στις σωστές αποφάσεις από τη χαρισματική προσωπικότητα ενός λαμπρού ηγέτη. Έτσι ο Θουκυδίδης φαίνεται να ερμηνεύει το πολίτευμα της Αθήνας μέσα από την οπτική ενός οπαδού της κυριαρχίας των αρίστων. Όταν μετά το θάνατο του Περικλή η δημοκρατία μετατρέπεται σε οχλοκρατία και ο δήμος παρασυρόμενος από ανεύθυνους και απερίσκεπτους δημαγωγούς διέπραξε σειρά πολιτικών σφαλμάτων ο Θουκυδίδης καυτηρίασε την ανικανότητα των ηγετών να καθοδηγήσουν σωστά το πλήθος και την τάση τους να παρασύρονται από τις επιθυμίες της μάζας και την τάση να κολακεύσουν την λαϊκή πλειοψηφία. Όταν το 411 η δημοκρατία στην Αθήνα ανατράπηκε για μικρό χρονικό διάστημα από μια ομάδα ολιγαρχικών και η εξουσία ανατέθηκε σε ένα συμβούλιο τετρακοσίων μελών, ο Θουκυδίδης αποκαλύπτει στο έργο του τη συμπάθειά του για τον ρήτορα Αντιφώντα, ηγέτη της πολιτικής ανατροπής, αλλά ως αντικειμενικός και μετριοπαθής παρουσιαστής και κριτής των γεγονότων δεν μπορεί να μην στηλιτεύσει τη σκληρότητα των μεθόδων που χρησιμοποίησαν οι τετρακόσιοι για να κρατήσουν την εξουσία (Η 68-70). Υποστηρίζει όμως τη νέα μεταρρύθμιση του πολιτεύματος, η οποία ανέτρεψε τους τετρακοσίους και έδωσε την εξουσία σε μια συνέλευση αποτελούμενη από πέντε χιλιάδες πολίτες, δηλαδή όσους υπερείχαν με βάση την περιουσία και συμμετείχαν στην άμυνα της πόλης με τον προσωπικό οπλισμό τους, ενώ καταργήθηκε η πληρωμή επιδομάτων στους Αθηναίους για την κατοχή δημοσίου αξιώματος. Η μεταβολή αυτή κατά τη γνώμη του θα απέτρεπε τις υπερβολές της δημοκρατίας ενώ δεν χαρακτηριζόταν από την ακρότητα της ολιγαρχίας (Η 97). Σίγουρο είναι ότι η πολιτική δράση είχε απασχολήσει τον Θουκυδίδη. Ο ίδιος εξάλλου βάζει στο στόμα του Περικλή τον βαρύ απαξιωτικό χαρακτηρισμό του «αχρείου» (Β 40) για όποιον αποφεύγει την ενασχόληση με τις υποθέσεις της πόλης. Την εποχή εκείνη, καθώς τα περισσότερα αξιώματα του δημοκρατικού πολιτεύματος απονέμονταν με κλήρωση, ένας φιλόδοξος νέος μπορούσε να επηρεάσει τα κοινά 8
9 αρχικά συμμετέχοντας ως ομιλητής στις συνεδριάσεις της εκκλησίας του δήμου και στη συνέχεια επιδιώκοντας την εκλογή του στο αξίωμα του στρατηγού, μία από τις λίγες θέσεις που απονέμονταν με ψηφοφορία. Ως νέος σε ηλικία περίπου είκοσι πέντε με τριάντα ετών ο ιστορικός έζησε την έναρξη και τα πρώτα χρόνια του πολέμου και έλαβε μέρος στις θυελλώδεις συνεδριάσεις της εκκλησίας του δήμου κατά την αποστασία των Μυτιληναίων και την πολιορκία των Πλαταιών, έζησε τις συνεχείς επιδρομές των Λακεδαιμονίων στην ύπαιθρο της Αττικής και τον φοβερό λοιμό, από τον οποίο ασθένησε και ο ίδιος. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΟΡΙΑ ΤΟΥ Μόλις έφτασε στη νόμιμη ηλικία ο Θουκυδίδης ανέλαβε τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων στη Θράκη το 424 π.χ., καθώς οι προσωπικές σχέσεις του με την περιοχή τον καθιστούσαν τον πλέον κατάλληλο Αθηναίο για μια τέτοια αποστολή. Είναι πολύ πιθανό πριν του ανατεθεί μια τόσο σημαντική ευθύνη να είχε λάβει μέρος σε άλλες εκστρατείες. Ειδικά ο τρόπος που παρουσιάζει τις επιχειρήσεις του στρατηγού Δημοσθένη στην Αιτωλία το 426 π.χ. δίνει την εντύπωση ότι υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας συμμετέχοντας στο εκστρατευτικό που έστειλαν οι Αθηναίοι στην περιοχή. Ίσως όμως οι πληροφορίες του Θουκυδίδη να οφείλονται σε κάποια φιλική σχέση προς τον Δημοσθένη, ο οποίος ίσως έδινε πληροφορίες στον ιστορικό καθώς οι επιχειρήσεις του παρουσιάζονται συχνά με αρκετές λεπτομέρειες. Ο ιστορικός ανέλαβε στρατιωτική διοίκηση σε ένα κρίσιμο σημείο του πολέμου. Η Αθήνα με αλλεπάλληλες επιτυχίες είχε οδηγήσει τη Σπάρτη στα όρια των δυνάμεών της. Οι επιχειρήσεις στην Πύλο και στα Κύθηρα είχαν εξασφαλίσει στους Αθηναίους πολύτιμες βάσεις στα όρια του Λακωνικού κράτους, το οποίο απειλείτο με εξέγερση των ειλώτων. Οι Σπαρτιάτες κατόρθωσαν να ανατρέψουν την κατάσταση χάρη σε μια χαρισματική προσωπικότητα, τον Βρασίδα, ο οποίος μετέφερε τον πόλεμο στο βόρειο Αιγαίο, στην περιοχής της Αμφίπολης, πολύ κοντά στα πολύτιμα μεταλλεία χρυσού του Παγγαίου. Αποστολή του Θουκυδίδη ήταν η αποτροπή του Βρασίδα και η προστασία των μεταλλείων και των αθηναϊκών θέσεων στην περιοχή. Τα γεγονότα που ακολούθησαν περιγράφει ο ίδιος με αρκετά συνοπτικό τρόπο στο Δ βιβλίο ( ). Ο Βρασίδας εμφανίστηκε αιφνιδιαστικά στην Αμφίπολη στις όχθες του Στρυμόνα, ενώ ο Θουκυδίδης με επτά αθηναϊκά πλοία βρισκόταν στη Θάσο. Ο Θουκυδίδης έσπευσε σε βοήθεια της μικρής αθηναϊκής φρουράς που 9
10 προστάτευε την πόλη υπό τον στρατηγό Ευκλή, έφτασε όμως αργά. Ο Βρασίδας είχε κατορθώσει να καταλάβει την Αμφίπολη, ο Θουκυδίδης όμως διαφύλαξε για τους Αθηναίους το επίνειο της πόλης, την Ηιόνα. Η άφιξη των ενισχύσεων καθυστέρησε λόγω της κακοκαιρίας αλλά και της καθυστέρησης της φρουράς της Αμφίπολης να ειδοποιήσει τον Θουκυδίδη, ο οποίος με κατώτερες δυνάμεις κατόρθωσε να απωθήσει δύο επιθέσεις του Βρασίδα. Παρά τις προσπάθειές του όμως θεωρήθηκε υπεύθυνος για την απώλεια της Αμφίπολης και μάλιστα όχι λόγω ανικανότητας αλλά συνεννόησης με τον εχθρό. Κλήθηκε στην Αθήνα για να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες αλλά θεώρησε καλύτερο να μην ριψοκινδυνεύσει και εξορίστηκε. Η δίκη εναντίον του ίσως να είχε πολιτικά κίνητρα. Αν μάλιστα ληφθεί υπ όψιν ότι εκείνη την εποχή στην πολιτική σκηνή της Αθήνας κυριαρχούσε ο δημαγωγός Κλέωνας είναι εύκολο να υποτεθεί ότι αυτός και οι οπαδοί του αναμείχθηκαν στην εκδίωξη του Θουκυδίδη. Η εξορία του ιστορικού κράτησε για είκοσι χρόνια, διάστημα στο οποίο εγκαταστάθηκε στη Θράκη, όπου είχε συγγενικούς δεσμούς και τα μεταλλεία του και αφοσιώθηκε στη συγγραφή του έργου του. Όπως ο ίδιος αναφέρει συνέλεξε πολλές πληροφορίες με προσωπική επιτόπια έρευνα, επομένως τα είκοσι αυτά χρόνια πραγματοποίησε κάποια ταξίδια σε μέρη που αποτέλεσαν θέατρο του πολέμου ή για να συναντήσει τους πρωταγωνιστές του. Το γεγονός ότι είχε φύγει από την Αθήνα του έδωσε τη δυνατότητα να επισκεφτεί και αντίπαλες πόλεις και να μιλήσει με ανθρώπους από το στρατόπεδο των Πελοποννησίων. Εξάλλου η λεπτομέρεια με την οποία παραθέτει όσα ανέφεραν διάφοροι αντίπαλοι των Αθηναίων στις δημηγορίες τους ίσως να οφείλεται στις επαφές που είχε με το αντίπαλο στρατόπεδο. Είναι πιθανό να επισκέφτηκε την Πελοπόννησο ενώ η λεπτομερής περιγραφή της τοπογραφίας των Συρακουσών έδωσε λαβή να υποτεθεί ότι έφτασε μέχρι τη Σικελία για να δει ο ίδιος το δραματικότερο πεδίο του πολέμου. Η εξορία του ιστορικού τελείωσε όταν στο τέλος του πολέμου (404 π.χ.) εκδόθηκε ψήφισμα που επέτρεπε την επιστροφή όλων των εξορίστων. Ειδικά για τον Θουκυδίδη ίσως να υπήρξε νωρίτερα ειδικό ψήφισμα, το οποίο πρότεινε στους Αθηναίους ο Οινόβιος. Είναι βέβαιο ότι ο ιστορικός επανήλθε στην πόλη του καθώς ο ίδιος αναφέρει ότι είδε κατεδαφισμένα τα τείχη του Πειραιά (Α 93), μετά όμως από σύντομη παραμονή μπορεί να υποτεθεί ότι επέστρεψε τη Θράκη, όπου ζούσε ήδη για δύο δεκαετίες. Εξάλλου είναι λογικό να υποτεθεί ότι διαφωνούσε με το καθεστώς τον τριάκοντα τυράννων που επιβλήθηκε στην πόλη αρχικά αλλά και με τη δημοκρατία 10
11 που το διαδέχθηκε και δεν έμοιαζε στη δημοκρατία του Περικλή. Ο ακριβής χρόνος και τόπος του θανάτου του είναι άγνωστος. Από μια αναφορά που κάνει για τον βασιλιά της Μακεδονίας Αρχέλαο, του οποίου τη βασιλεία αντιμετωπίζει ως τελειωμένη, προκύπτει ότι ζούσε το 399 π.χ., έτος θανάτου του Αρχέλαου. Δεν υπάρχει όμως καμία αναφορά στην ανοικοδόμηση των τειχών από τον Κόνωνα το 394 π.χ., οπότε μπορεί να υποτεθεί ότι εκείνο το έτος ο Θουκυδίδης ήταν νεκρός. Ίσως να ήταν νεκρός ήδη από το 396 π.χ. καθώς δεν αναφέρει τη μεγάλη έκρηξη της Αίτνας που συνέβη εκείνη τη χρονιά στην παρέκβαση που κάνει για το ηφαίστειο και τις εκρήξεις του (Γ 116). Πεθαίνοντας άφησε το έργο του ημιτελές. Η διήγηση σταματά απότομα το 411 π.χ., ενώ το Η βιβλίο δεν περιλαμβάνει δημηγορίες, οι οποίες είναι το κυριότερο γνώρισμα του τρόπου γραφής του Θουκυδίδη και διανθίζουν όλο το υπόλοιπο έργο του. Η παράδοση αναφέρει την ύπαρξη μιας κόρης του μεγάλου ιστορικού, η οποία συντήρησε και διαφύλαξε τα γραπτά του, ενώ υποστηρίχθηκε ότι προέβη ακόμα και σε παρεμβάσεις και προσθήκες στο κείμενο. Το έργο του Θουκυδίδη έχει όλα τα στοιχεία που δικαιολογούν το χαρακτηρισμό του ως κλασσικό. Ο λιτός και περιεκτικός τρόπος παρουσίασης του Πελοποννησιακού πολέμου και η ανάδειξη των επιμέρους γεγονότων σε αιώνια παραδείγματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς καθιστούν τη συγγραφή του αιώνιο κτήμα, όπως επιθυμούσε ο ίδιος. Ο Θουκυδίδης υπήρξε ένα γνήσιο τέκνο της εποχής του και επηρεάστηκε από το πνεύμα λογικής και αμφισβήτησης των σοφιστών, χωρίς όμως να καταλήξει στο μηδενισμό και στην τυχοδιωκτική νοοτροπία του Αλκιβιάδη. Αντίθετα προσπάθησε να εντοπίσει αντίστοιχους με τους φυσικούς νόμους σε αξία και βαρύτητα κανόνες οι οποίοι ελέγχουν μια από τις σημαντικότερες πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, την επιδίωξη της δύναμης. Η δύναμη στο έργο του αποτελεί τη σπουδαιότερη κινητήρια δύναμη της πολικής πρακτικής, και όταν ο Θουκυδίδης αναφέρεται στην πολιτική επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στις επαφές και συγκρούσεις ανάμεσα στις διάφορες πόλεις, υποτάσσοντας στις εξωτερικές σχέσεις την εσωτερική πολιτική δραστηριότητα. Το έργο του αποτελεί καταγραφή σύγχρονων με αυτόν γεγονότων, όχι στοιχείων του παρελθόντος. Ο τίτλος του ιστορικού όμως του ανήκει απόλυτα καθώς τα γεγονότα τίθενται στο κέντρο της προσοχής του και ερμηνεύονται ιστορικά, με βάση την αφετηρία τους και τις απώτερες συνέπειές τους. Υπήρξε παράλληλα ένας μεγάλος πολιτικός νους, ο πρώτος που αντιμετώπισε με επιστημονικά κριτήρια το πολιτικό φαινόμενο, πάντα όμως από ιστορική πλευρά, καθώς σε αντίθεση με πολλούς μεταγενέστερους δεν 11
12 εκμεταλλεύτηκε την ιστορία για να στηρίξει μια πολιτική θέση, αλλά αξιοποίησε την πολιτική για να γράψει ιστορία. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) Θουκυδίδης: ΙΣΤΟΡΙΑ (2) Κ. Δ. Γεωργούλης: λήμμα ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΛΙΟΥ, Αθήνα. (3) Werner Jaeger: ΠΑΙΔΕΙΑ, Εκδόσεις «Παιδεία», Αθήνα, (4) Albin Lesky: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, Εκδοτικός οίκος αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, (5) T. A. Sinclair: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΕΩΣ, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα,
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ H ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ Στην εποχή του Θουκυδίδη πραγματοποιείται ένα σπουδαίο γεγονός που έγινε βασική αιτία να εξασθενίσουν οι Αρχαίες Ελληνικές πόλεις καθώς να συντριβή το πολιτισμικό μεγαλείο της αρχαίας
Διαβάστε περισσότεραΑρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εισαγωγή
Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εισαγωγή ΘΟΥΚΥ Ι ΗΣ ΟΛΟΡΟΥ ΑΛΙΜΟΥΣΙΟΣ Η ΖΩΗ ΤΟΥ Α. Ελεύθερης ανάπτυξης 1. Να γράψετε ένα κατατοπιστικό βιογραφικό σηµείωµα για το Θουκυδίδη, που θα µπορούσε να αποτελέσει
Διαβάστε περισσότεραΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΟΛΟΡΟΥ ΑΛΙΜΟΥΣΙΟΣ (460-395 π.χ.)
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΟΛΟΡΟΥ ΑΛΙΜΟΥΣΙΟΣ (460-395 π.χ.) Ο ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Ο Μεγάλος επιστήμων, ιστορικός, πολιτικός και στρατηγός, γεννήθηκε στον Δήμο Αλλιμούντα (Άλιμος) της Αττικής. Ήταν γιος
Διαβάστε περισσότεραΘ ο υ κ υ δ ί δ η ς : Β ί ο ς κ α ι Έ ρ γ ο. Λάμπρος Πόλκας Γεννάδειο Πειραματικό
Θ ο υ κ υ δ ί δ η ς : Β ί ο ς κ α ι Έ ρ γ ο Λάμπρος Πόλκας Γεννάδειο Πειραματικό Προοίμιο Ο Θουκυδίδης ο Αθηναίος έγραψε την ιστορία των Πελοποννησίων με τους Αθηναίους, πώς πολέμησαν μεταξύ τους, αρχίζοντας
Διαβάστε περισσότεραΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ποιος πόλεμος ονομάζεται Πελοποννησιακός: Ο καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Αθήνας - Σπάρτης και των συμμαχικών τους πόλεων-κρ
Διαβάστε περισσότεραΤΟ ΑΘΗΝΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Ομάδα 1 η Δήμου Σωτήρης, Νακούτση Ευαγγελία, Τσιώλης Φώτης
ΤΟ ΑΘΗΝΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Ομάδα 1 η Δήμου Σωτήρης, Νακούτση Ευαγγελία, Τσιώλης Φώτης ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ Η Αθηναϊκή δημοκρατία ήταν το πολιτικό σύστημα που αναπτύχθηκε στην πόλη-κράτος της
Διαβάστε περισσότεραΘΗΡΑΜΕΝΗΣ. Ο Θηραμένης ήταν ένας Αθηναίος πολιτικός, εξέχων στην τελευταία δεκαετία του
ΘΗΡΑΜΕΝΗΣ Ο Θηραμένης ήταν ένας Αθηναίος πολιτικός, εξέχων στην τελευταία δεκαετία του ΖΩΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Ο Θηραμένης γεννήθηκε στην Κέα το 451π.Χ., αλλά υιοθετήθηκε από τον Άγνωνα, έναν αρχαίο πολιτικό
Διαβάστε περισσότεραΑ Δηλιακή συμμαχία Πηγαίνετε στη σελίδα 99 και διαβάστε την πηγή. Ποια ήταν η έδρα της συμμαχίας; Ποιοι συμμετείχαν; Ποιος ήταν ο στόχος της συμμαχίας
Κλασική εποχή Κλασική εποχή ονομάζεται η περίοδος από το 480 έως το 323 π.χ. Γιατί έχουν επιλεγεί αυτά τα έτη; 480π.Χ.: τέλος των περσικών πολέμων 323π.Χ.: θάνατος Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τι ονομάζουμε σήμερα
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία Ενδεικτικοί διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι για τη διδασκαλία της εισαγωγής προσδιορίζονται στο βιβλίο για τον καθηγητή, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι,
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΡΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΡΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ - ΑΡΧΑΙΑ ΡΗΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ.. 3 ΝΕΝΙΚΗΚΑΜΕΝ.. 7 ΠΑΤΑΞΟΝ ΜΕΝ, ΑΚΟΥΣΟΝ ΔΕ 10 3 ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ Η αρχαία ελληνική ρηματική φράση
Διαβάστε περισσότεραΦύλλο εργασίας E ομάδας
Φύλλο εργασίας E ομάδας «δημοκρατικὸν μὲν εἶναι τὸ κληρωτὰς εἶναι τὰς ἀρχάς, τὸ δ αἰρετὰς ὀλιγαρχικόν» (Η ανάδειξη στα αξιώματα με κλήρωση θεωρείται δημοκρατική, ενώ με εκλογή ολιγαρχική ) Αριστοτέλους,
Διαβάστε περισσότεραΦΟΡΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΦΟΡΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στοιχεία εκπαιδευτικού Ονοματεπώνυμο: Μαρκαντωνάτος Δημήτρης Βαθμίδα: Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ειδικότητα: Φιλόλογος E-mail: dmark@acn.gr, dmark@sch.gr Τίτλος μαθήματος: Οι θεσμοί
Διαβάστε περισσότεραΙστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ
Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6400 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1o ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η ομηρική εποχή ονομάζεται επίσης:
Διαβάστε περισσότεραΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ π.χ. (σελ ) 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β
ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 480-323 π.χ. (σελ. 98-114) 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β 1. Κίμων Α. Έκλεισε ειρήνη για 30 χρόνια 2. Εφιάλτης Β. Αριστοκρατικός, υπέρμαχος της συνεργασίας
Διαβάστε περισσότεραΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ Τράπεζα Θεμάτων
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ Τράπεζα Θεμάτων Ερωτήσεις ανάπτυξης 1. Να αναφέρετε και να εξηγήσετε ποιες ήταν οι βασικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη και εξέλιξη της πόλης- κράτους. 2. Να
Διαβάστε περισσότεραΜΠΑΤΣΙΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ. Σελίδα 1
ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 2014-2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΑΝΘ ΚΩΔΙΚΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ: ΘΕΜΑ 162ον (17691) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 11/12/14 ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΜΠΑΤΣΙΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ 1. Φ.Β. Σελ. 86 Ήδη όμως, κύριοι βουλευτές...για τα συμφέροντα
Διαβάστε περισσότεραΓεγονότα τα οποία συνέβησαν στη διάρκεια της 1 ης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αρχίδαμος λεηλατεί την Αττική
Θέμα της διδακτικής πρότασης Η 1 η φάση του Πελοποννησιακού πολέμου: Δεκαετής ή Αρχιδάμειος πόλεμος Τάξη: Α Γυμνασίου Στοχοθεσία Επιδιώκεται οι μαθητές/τριες να προσδιορίσουν τη δράση των αντιμαχόμενων
Διαβάστε περισσότεραΤειχισμένο, κέντρο διοίκησης. Ο τρόπος άσκησης της εξουσίας και ο βαθμός συμμετοχής των πολιτών. Κώμες & καλλιεργήσιμες εκτάσεις
Τα πολιτεύματα Ποιες ήταν οι επιδιώξεις κάθε πόλης-κράτους; ελευθερία-αυτονομία-αυτάρκειααυτάρκεια Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους; γεωγραφικά-οργανωτικά Τα πολιτεύματα Ποιες ήταν οι
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ - ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ «ΙΣΤΟΡΙΑΙ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ - ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ «ΙΣΤΟΡΙΑΙ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ 1 2 3 Τι γνωρίζετε για την καταγωγή και τη μόρφωση του Θουκυδίδη;
Διαβάστε περισσότεραΕρωτήσεις ανοικτού τύπου
3. Ξενοφών Γρύλλου Ερχιεύς Ερωτήσεις ανοικτού τύπου 1. Η ΖΩΗ ΤΟΥ 1. Να δώσετε βασικές πληροφορίες για την καταγωγή του Ξενοφώντα και για το οικογενειακό περιβάλλον µέσα στο οποίο µεγάλωσε. 2. Σε ποια εποχή
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί
1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί Β. Αριστοκρατία β. Κριτήριο
Διαβάστε περισσότεραΠολιτεύματα Πολιτειακές εξελίξεις
Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.χ) Πολιτεύματα Πολιτειακές εξελίξεις Σελ. 92-94 1 Δεμοιράκου Μαρία, φιλόλογος Ο Θεσμός της πόλης-κράτους και τα πολιτεύματα Μέσα στο θεσμό της πόλης κράτους λειτούργησαν κοινωνικοί
Διαβάστε περισσότεραΌνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2
Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2 1) Συγκριτική δραστηριότητα (Σπάρτη - Αθήνα): Κατάρτιση πίνακα στον οποίο να καταγράφονται ομοιότητες και διαφορές του αθηναϊκού και του σπαρτιατικού πολιτεύματος. Συγκριτικός
Διαβάστε περισσότεραΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ο λόγος που ο Αριστοτέλης μελέτησε την έννοια της αρετής στα Ηθικά Νικομάχεια είναι γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση όχι μόνο για την ευδαιμονία του ατόμου αλλά και ολόκληρης
Διαβάστε περισσότεραΗ «ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ» της ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η «ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ» της ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ Ουρανία Παλιάτσου Πηνελόπη Ρίζου για τη διδακτική ενότητα «Η ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ» - ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 π.χ.) ΕΩΣ ΤΗΝ ΥΠΟΤΑΓΗ ΤΗΣ ΣΤΟΥΣ
Διαβάστε περισσότεραΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ Α
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ Α ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 31/05/2017 ΩΡΑ: 8:00-10:00 π.μ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ: ΑΡΙΘΜΟΣ:.. ΟΔΗΓΙΕΣ:
Διαβάστε περισσότεραηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας
ηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας 75 76 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο λόγος του ηµοσθένη «Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων ἐλευθερίας» είναι ένας έπαινος προς το δηµοκρατικό πολίτευµα και αντίστοιχα ένα «κατηγορώ» κατά του
Διαβάστε περισσότεραΗ Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα. Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07
Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07 Η ιδέα Η θέση και ο ρόλος της γυναίκας στο κοινωνικό σύνολο διαφοροποιείται από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή. Είναι πολύ
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2)
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2) Εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα Μετά την καταστολή της αποστασίας των Μυτιληναίων από τους Αθηναίους και την κατάληψη των Πλαταιών από τους Σπαρτιάτες(427π.Χ.),
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Ιστορία (55ΑΥ2) Διδάσκων: Α. Farrington (email: eduserv@otenet.gr. Έλεγχος προόδου (Ενότητες 4 5)
Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Ιστορία (55ΑΥ2) Διδάσκων: Α. Farrington (email: eduserv@otenet.gr 1. Ποια από τις ακόλουθες μάχες δεν έχει σχέση με τους Μηδικούς Πολέμους; α. η μάχη της Μυκάλης β. η μάχη
Διαβάστε περισσότεραΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΥΜΑΘ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ECONOMIST ΜΕ ΘΕΜΑ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» (07-02-2013)
1 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΥΜΑΘ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ECONOMIST ΜΕ ΘΕΜΑ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» (07-02-2013) Κύριε Υπουργέ Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, φίλε Θανάση Τσαυτάρη, Υψηλοί προσκεκλημένοι,
Διαβάστε περισσότεραΜακέτα εξωφύλλου - Σελιδοποίηση: Ευθύµης Δηµουλάς Επιμέλεια κειμένου - Διορθώσεις: Νέστορας Χούνος
...... Δημοσθένης Μακέτα εξωφύλλου - Σελιδοποίηση: Ευθύµης Δηµουλάς Επιμέλεια κειμένου - Διορθώσεις: Νέστορας Χούνος 2010 ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΕΛΑ & EKΔOΣEIΣ «AΓKYPA» Δ.A. ΠAΠAΔHMHTPIOY A.B.E.E. Λάµπρου Κατσώνη
Διαβάστε περισσότεραΤάσσης Βασίλειος 12ο Λύκειο
Η εποχή του Περικλή Ενίσχυση του δημοκρατικού πολιτεύματος Επέκταση της εμπορικής επιρροής των Αθηναίων στην Δύση (ίδρυση της αποικίας των Θουρίων το 444/3 π.χ.) Ο Πειραιάς εξελίσσεται στο κυριότερο εμπορικό
Διαβάστε περισσότεραΓεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου
Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.2 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 2 «Δημοκρατία δε σημαίνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, δε σημαίνει την έλλειψη λογοκρισίας,
Διαβάστε περισσότεραΜύθοι. Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων
Μύθοι Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων Ορισμός : Προσπαθώντας να δώσουμε έναν ορισμό στο µζύθο µπορθούμε να πούμε ότι είναι µια φανταστική, πλαστή διήγηση µε στοιχεία συχνά
Διαβάστε περισσότεραΘουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος
Κεφ. 44 (από μετάφραση) Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Θέμα: Παραμυθία προς τους γονείς των νεκρών Τα επιχειρήματα με τα οποία ο Περικλής προσπαθεί να μετριάσει τον πόνο των γονιών Τα επιχειρήματα είναι
Διαβάστε περισσότεραΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος
1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. 2 Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ, Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κεφάλαιο 1 ο 1.1 ΆΝΘΡΩΠΟΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΟΝ 1/6 Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του πολιτικό,
Διαβάστε περισσότεραΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ Η Ιλιάδα μαζί με την Οδύσσεια αποτελούν τα αρχαιότερα έπη, όχι μόνο της ελληνικής, αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας
Διαβάστε περισσότεραΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΠΡΙΑΜΗ ΒΑΓΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...
Διαβάστε περισσότεραΙστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ
Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6336 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (I). Να αντιστοιχίσετε στοιχεία της στήλης Α με στοιχεία της στήλης Β. Ένα στοιχείο της Στήλης Α περισσεύει. Οι σωστές απαντήσεις
Διαβάστε περισσότεραΦύλλο εργασίας Β ομάδας
Φύλλο εργασίας Β ομάδας «ὄστρακον ἕκαστος λαβὼν καὶ γράψας ὃν ἐβούλετο μεταστῆσαι τῶν πολιτῶν» (Ο καθένας έπαιρνε ένα θραύσμα αγγείου και χάραζε επάνω το όνομα του πολίτη που ήθελε να εκτοπίσει» (Πλουτάρχου,
Διαβάστε περισσότεραΤράπεζα θεμάτων Αρχαία Κατεύθυνσης Β Λυκείου
Τράπεζα θεμάτων Αρχαία Κατεύθυνσης Β Λυκείου GI_V_AEGP_0_16792 Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β. 1. Ο πατέρας μου λοιπόν πριν από την καταστροφή μας στον Ελλήσποντο, μας έστειλε (εμένα και τον αδερφό μου)στο Σάτυρο το
Διαβάστε περισσότεραΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Α. Η ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 462 Π.Χ. Μέχρι το 462 π.χ., έτος της πτώσης της πολιτικής
Διαβάστε περισσότερα1. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός εμφανίζει σημαντικά κέντρα και σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης
ΟΜΑΔΑ Α 1. Α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ) 1. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός εμφανίζει σημαντικά κέντρα και σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης 2. Στο
Διαβάστε περισσότεραΓιατί και πώς. μελετούμε την Ιστορία;
Γιατί και πώς μελετούμε την Ιστορία; Στο μάθημα αυτό θα πληροφορηθούμε: τι είναι η Ιστορία, γιατί μελετούμε την Ιστορία, πώς θα την μελετήσουμε αντικειμενικά και αμερόληπτα. Ετυμολογία και σημασία της
Διαβάστε περισσότεραΤσώτα Ελένη και Στρατηγοπούλου Δήμητρα
Τσώτα Ελένη και Στρατηγοπούλου Δήμητρα ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ η εκπαίδευση ήταν ιδιαίτερα στρατιωτική. τα παιδιά μάθαιναν να αντέχουν όχι μόνο στον πόνο αλλά και σε δύσκολες συνθήκες επιβίωσης από ηλικία
Διαβάστε περισσότεραΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2009. Κλάδος: ΠΕ 02 Φιλολόγων ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2009 Κλάδος: ΠΕ 02 Φιλολόγων ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Ερώτημα 1 Ο α) Στόχοι - να γνωρίσουν οι μαθητές το στρατηγικό σχέδιο του Περικλή και να το εντάξουν στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο
Διαβάστε περισσότεραΛυσίου Κατὰ Φίλωνος οκιµ ασίας
Λυσίου Κατὰ Φίλωνος οκιµ ασίας 26 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Το πρόγραµµα της Β Ενιαίου Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία, όπως αυτό ορίστηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,
Διαβάστε περισσότεραΥπεύθυνη καθηγήτρια: κα. Π. Γιαννακοπούλου Μαθήτριες: Ασσάτωφ Άννα, Μιχαλιού Μαντώ, Αργύρη Μαρία, Τσαουσίδου - Πετρίτση Σοφία Τμήμα: Α3
Υπεύθυνη καθηγήτρια: κα. Π. Γιαννακοπούλου Μαθήτριες: Ασσάτωφ Άννα, Μιχαλιού Μαντώ, Αργύρη Μαρία, Τσαουσίδου - Πετρίτση Σοφία Τμήμα: Α3 Η Σπάρτη ήταν πόλη- κράτος στην Αρχαία Ελλάδα, χτισμένη στις όχθες
Διαβάστε περισσότεραΟι Συρακούσες μέσα από τον Πλάτωνα και το Θουκυδίδη. Οβαλίδη Μελίνα Κατερίνα Νέζη
Οι Συρακούσες μέσα από τον Πλάτωνα και το Θουκυδίδη. Κάντε Μία εργασία κλικ για των να επεξεργαστείτε : τον υπότιτλο του υποδείγματος Οβαλίδη Μελίνα Κατερίνα Νέζη 24/5/2011 Λατομεία και Ιστορία Τι μας
Διαβάστε περισσότεραΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α. ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018-2019 ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α. ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β : Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100 π.χ.) 1. ΟΙ ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ (σελ.
Διαβάστε περισσότεραελιές, παστά ψάρια, και σπάνια από κρέας, κυρίως στην Αθήνα.
Η τροφή της Αρχαϊκής οικογένειας ήταν αποτελούνταν από λαχανικά, ελιές, παστά ψάρια, και σπάνια από κρέας, κυρίως στην Αθήνα. Η ενδυμασία των Αρχαίων Ελλήνων ήταν κομψή, αλλά όχι εξεζητημένη. Το βασικό
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 28 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 28 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Διδαγμένο κείμενο Α1. Εναντίον βέβαια, των δημοκρατικών πόλεων (πολεμάτε) ή για ιδιωτικές
Διαβάστε περισσότεραΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016-2017 ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α. ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β : Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100 π.χ.) 1. ΟΙ ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ (σελ.
Διαβάστε περισσότεραΣυνεδρίαση στην Εκκλησία του Δήμου με θέμα την «ελευθερία» των Ροδίων (351π.Χ.)
1 Αρχαία Θεωρητικής Κατεύθυνσης Β Λυκείου Δημοσθένης, Υπέρ της Ροδίων Ελευθερίας (Γενική θεώρηση του λόγου) Συνεδρίαση στην Εκκλησία του Δήμου με θέμα την «ελευθερία» των Ροδίων (351π.Χ.) Σενάριο διδασκαλίας
Διαβάστε περισσότεραΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ-Κεφάλαιο 34
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ-Κεφάλαιο 34 ΘΕΜΑ:Η περιγραφή του ενταφιασμού των Αθηναίων που σκοτώθηκαν τον πρώτο χρόνο του Πελοποννησιακού πολέμου Tα στάδια της διαδικασίας της επιτάφιας τελετής στην
Διαβάστε περισσότεραΗ Γαλλική επανάσταση (1789-1794)
Η Γαλλική επανάσταση (1789-1794) Το πλαίσιο 18 ος αιώνας, Γαλλία: Παλαιό Καθεστώς, δηλ. 3 θεσμοθετημένες τάξεις: Κλήρος (0,5%) Ευγενείς (1,5%) Υπόλοιποι, δηλ. αστοί, αγρότες εργάτες (98%) Κριτήρια ένταξης:
Διαβάστε περισσότεραΙΙ. ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ': ΑΡΧΑÏΚΗ ΕΠΟΧΗ ( π.χ.) 5. ΑΘΗΝΑ: ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΙΙ. ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ': ΑΡΧΑÏΚΗ ΕΠΟΧΗ (800-479 π.χ.) 5. ΑΘΗΝΑ: ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Η καταγραφή των νόμων από τον Δράκοντα ικανοποίησε ένα μέρος των πολιτών. Ωστόσο, η κοινωνία συνέχιζε
Διαβάστε περισσότεραΠώς Διηγούμαστε ή Αφηγούμαστε ένα γεγονός που ζήσαμε
ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΣΤΗ: http //blgs.sch.gr/anianiuris ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Νιανιούρης Αντώνης (email: anianiuris@sch.gr) Πώς Διηγούμαστε ή Αφηγούμαστε ένα γεγονός που ζήσαμε Διηγούμαστε ή αφηγούμαστε ένα γεγονότος, πραγματικό
Διαβάστε περισσότεραΟ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ο Θουκυδίδης, γιος του Ολόρου, γεννήθηκε στο δήμο Αλιμούντα της Αττικής, από πλούσια αριστοκρατική οικογένεια, η οποία είχε δεσμούς με
Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ο Θουκυδίδης, γιος του Ολόρου, γεννήθηκε στο δήμο Αλιμούντα της Αττικής, από πλούσια αριστοκρατική οικογένεια, η οποία είχε δεσμούς με το βασιλικό οίκο της Θράκης και τους μεγάλους στρατηγούς
Διαβάστε περισσότεραΑίγυπτος, Βαβυλωνία : επιγραφές, έγγραφα. Σκοπός : απαθανάτιση : κατορθώµατα/επιτεύγµατα ηγεµόνων.
Ιστοριογραφία (περιγραφικός ορισµός): Επιστήµη γεγονότα : χρονολογική σειρά χρονική περίοδος κριτικός έλεγχος των πηγών ανάλυση αιτίων και συνθηκών Ιστορική αναδροµή Αίγυπτος, Βαβυλωνία : επιγραφές, έγγραφα.
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100. Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο
Μάθημα/Τάξη: Ν. Γλώσσα Γ' ΕΠΑΛ Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο Τον Μάιο του 2017 δημοσιοποιήθηκαν αποτελέσματα έρευνας του
Διαβάστε περισσότεραISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus
ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα
Διαβάστε περισσότεραΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ Π.Χ.
1 Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ 415-413 Π.Χ. Ο ΔΕΚΕΛΕΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 413-404 π.χ. Η εκστρατεία στη Σικελία 2 Ο Αλκιβιάδης πείθει την εκκλησία του δήμου να οργανώσει μεγάλη εκστρατεία στη Σικελία για βοήθεια στην
Διαβάστε περισσότεραΗ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ
ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Η ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Η
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 1. Να γράψετε ένα κείµενο, όπου θα αναφέρετε τα στοιχεία που συναγάγουµε για τη δοµή και τη λειτουργία της αθηναϊκής πολιτείας από τον «Ὑπὲρ Μαντιθέου» λόγο.
Διαβάστε περισσότερα413 Ο Σπαρτιάτης Άγης, μετά την καταστροφή των Αθηναίων στη Σικελία, τειχίζει τη Δεκέλεια στην Αττική και αποκλείει τους Αθηναίους από ξηράς
Θέμα της διδακτικής πρότασης Η 3 η φάση του Πελοποννησιακού πολέμου: Δεκελεικός πόλεμος Τάξη: Α Γυμνασίου Στοχοθεσία Επιδιώκεται οι μαθητές/τριες να προσδιορίσουν τη δράση των αντιμαχόμενων ομάδων κατά
Διαβάστε περισσότεραΗ τρίτη κίνηση της Γης
Η τρίτη κίνηση της Γης Copyright 2006, Χρήστος Κηπουρός Μαυρομιχάλη 13 Διδυμότειχο xkipuros@otenet.gr Εικόνα εξώφυλλου: Σύνθεση συγγραφέα. Oι δύο μητέρες, Πηγή: Αρχείο του ίδιου. Photo: Jean Dieuzaide,
Διαβάστε περισσότεραΣΚΙΑΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΩΝ
ΣΚΙΑΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΩΝ Ο Ξενοφώντας είναι θετικός και δραστήριος, αλλά με μια τάση ρομαντική η οποία εξηγείται από την περιπετειώδη ζωή του και το περιεχόμενο ορισμένων από τα έργα
Διαβάστε περισσότεραΤο μυστήριο της ανάγνωσης
Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η
Διαβάστε περισσότεραΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ Ο.Παλιάτσου Π.Ρίζου. O.Παλιάτσου
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ Ο.Παλιάτσου Π.Ρίζου 1 Το δικαίωμα συμμετοχής: Αποτελούσε προνόμιο όλων των ελεύθερων πολιτών που είχαν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις, δηλ. βρίσκονταν στην ηλικία τουλάχιστον
Διαβάστε περισσότεραΙστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ
Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6134 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (Ι). Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: (με μαυρισμένα γράμματα είναι η
Διαβάστε περισσότεραΕΝΟΤΗΤΑ 1η (318E-320C)
ΕΝΟΤΗΤΑ 1η (318E-320C) Μπορεί η αρετή να γίνει αντικείμενο διδασκαλίας; Ο Πρωταγόρας εξηγεί στον Σωκράτη τι διδάσκει στους νέους που παρακολουθούν τα μαθήματά του. Οι αντιρρήσεις του Σωκράτη. «Το μάθημα
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην Αττική Ρητορεία, Β. Θ. Θεοδωρακόπουλος, Ph.D.
Εισαγωγή στην Αττική Ρητορεία, Β. Θ. Θεοδωρακόπουλος, Ph.D. ISBN: 978 960 82275-4-5 Β. Θ. Θεοδωρακόπουλος, Ph.D. Εκδόσεις Γιαλός Αθήνα, Μάρτιος 2017 Εκδόσεις Γιαλός Κύπρου 85, Παπάγου 156 69 Τηλ. 210 6546089
Διαβάστε περισσότεραΗ Ελλάδα στα Βαλκάνια και στον κόσµο χθες, σήµερα και αύριο
Η Ελλάδα στα Βαλκάνια και στον κόσµο χθες, σήµερα και αύριο Χωρίς αµφιβολία οι αρχαίοι Έλληνες στοχαστές, ποιητές και φιλόσοφοι πρώτοι έχουν αναπτύξει τις αξίες πάνω στις οποίες θεµελιώνεται η Ευρωπαϊκή
Διαβάστε περισσότεραΘέμα της διδακτικής πρότασης. Τάξη: Α Γυμνασίου. Στοχοθεσία. Διδακτική πορεία. Δραστηριότητες. 1 η Δραστηριότητα
Θέμα της διδακτικής πρότασης Η 2 η φάση του Πελοποννησιακού πολέμου: Σικελική εκστρατεία Τάξη: Α Γυμνασίου Στοχοθεσία Επιδιώκεται οι μαθητές/τριες να προσδιορίσουν τη δράση των αντιμαχόμενων ομάδων κατά
Διαβάστε περισσότεραΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΕ 02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΕ 02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ 1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία ΕΡΩΤΗΜΑ 1 ο Θουκυδίδης, Ιστορίαι Ζ,48 («Αλκιβιάδης δε κατοικίζειν») ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Ο δε Αλκιβιάδης είπε ή [:ισχυρίστηκε ] ότι οι (Αθηναίοι),
Διαβάστε περισσότεραΓΥΜΝΑΣΙΟ «ΒΕΡΓΙΝΑ» ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Μάθημα: Ιστορία Ημερομηνία: 6 Ιουνίου 2016
ΓΥΜΝΑΣΙΟ «ΒΕΡΓΙΝΑ» ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015-2016 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 Μάθημα: Ιστορία Ημερομηνία: 6 Ιουνίου 2016 Τάξη: A Γυμνασίου Χρόνος: 2 ώρες ΠΡΟΣΟΧΗ: Όλες οι απαντήσεις να
Διαβάστε περισσότεραΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 479 323 π.χ.
ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 479 323 π.χ. Α. Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ Ή Α ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (478 431 π.χ.) ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1. Οι ελληνικές πόλεις παραμέρισαν τις διαφορές τους και συμμάχησαν για την αντιμετώπιση
Διαβάστε περισσότερα5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εργασία για το σπίτι Ποιες ήταν οι βασικές αρχές της ηµοκρατίας που ίσχυσε στην Αρχαία Ελλάδα; (Στο τέλος του κεφαλαίου παραθέτουµε αποσπάσµατα από το
Διαβάστε περισσότεραΆρθρο του Σταμάτη Σουρμελή*
Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Το ζήτημα της αποτελεσματικής Διοίκησης - Ηγεσίας, απασχόλησε, απασχολεί και θα απασχολεί όλους εκείνους που επιδιώκουν την αποτελεσματικότητα, την προσωπική βελτίωση, την κοινωνική
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ
ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 24 ΜΑΪΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΛΥΣΕΙΣ ΓΝΩΣΤΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Γιατί εγώ τόσο
Διαβάστε περισσότεραΜιλώντας με τα αρχαία
Επίσκεψη στο μαντείο της Δωδώνης Πώς έβλεπαν το μέλλον οι αρχαίοι; Πώς λειτουργούσε το πιο αρχαίο μαντείο της Ελλάδας; Τι μορφή, σύμβολα και ρόλο είχε ο κύριος θεός του, ο Δίας; Τι σημασία είχαν εκεί οι
Διαβάστε περισσότερα"Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες"
[Διδακτικές Δοκιμές] "Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες" Ενότητες Α' Λυκείου Θέμα: Οργάνωση του λόγου με αιτιολόγηση Ενότητα "Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες" Έκφραση-Έκθεση Α' Λυκείου Διδακτική δοκιμή Κυριακή
Διαβάστε περισσότεραΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04/06/2018
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017 2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04/06/2018 ΤΑΞΗ: Α ΧΡΟΝΟΣ: 7:45-9.45 Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τέσσερα
Διαβάστε περισσότερα1. Ερµηνευτικές ερωτήσεις 1.1. Ερωτήσεις ανοικτού τύπου (ανάπτυξης και σύντοµης απάντησης) 1. Τι θεωρεί «δίκαιον» ο ηµοσθένης στην 21; 2.
21-24 1. Ερµηνευτικές ερωτήσεις 1.1. Ερωτήσεις ανοικτού τύπου (ανάπτυξης και σύντοµης απάντησης) 1. Τι θεωρεί «δίκαιον» ο ηµοσθένης στην 21; 2. α) Με ποιο επιχείρηµα προσπαθεί ο ηµοσθένης να πείσει τους
Διαβάστε περισσότεραΗ αθηναϊκή δημοκρατία: Οιθεσμοίτου πολιτεύματος, ο ρόλος τους και το δικαίωμα του πολίτη
Η αθηναϊκή δημοκρατία: Οιθεσμοίτου πολιτεύματος, ο ρόλος τους και το δικαίωμα του πολίτη Ε' Ομάδα Φιλιππία Κόγκα, Νέλλη Ηλιοπούλου, Βησσαρίωνας Γκουβίνας, Καλλιόπη Γεωργίου ΗΑθηναϊκήΔημοκρατία Δημοκρατία
Διαβάστε περισσότεραΟδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη. Επαναληπτικές Ασκήσεις 2 ης ενότητας - Αρχαϊκά χρόνια. Αρχαϊκά Χρόνια
Οδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη Επαναληπτικές Ασκήσεις 2 ης ενότητας - Αρχαϊκά χρόνια Αρχαϊκά Χρόνια Ερωτήσεις: 1. Να βάλεις στις σωστές απαντήσεις: Α. Οι κάτοικοι των αρχαίων ελληνικών πόλεων
Διαβάστε περισσότεραΘέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:
Διαβάστε περισσότεραΗθική ανά τους λαούς
Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ως όρος Όταν μιλάμε για ηθική, εννοούμε κάθε θεωρία που θέτει αντικείμενο θεωρητικής εξέτασης την πρακτική συμπεριφορά του ανθρώπου. Η φιλοσοφική ηθική διακρίνεται επομένως τόσο
Διαβάστε περισσότεραΜεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια
Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 1.Α. Ο ρόλος και η λειτουργία του Προλόγου ως δομικό στοιχείο της τραγωδίας: Ο πρόλογος μιας τραγωδίας αποτελεί τα πρώτο από τα απαγγελλόμενα μέρη και εκτελείται από τους
Διαβάστε περισσότερα1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (Από οµάδα φιλολόγων) ΠΕ 02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ 1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία Ερώτηµα 1 ο Ο Αλκιβιάδης εξάλλου υποστήριζε πως δεν έπρεπε, αφού είχαν εκπλεύσει µε τόσο µεγάλη δύναµη, να επιστρέψουν
Διαβάστε περισσότεραΧαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου
Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης
Διαβάστε περισσότεραΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ
http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος
Διαβάστε περισσότεραΙστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ
Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6326 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: (με μαυρισμένα γράμματα είναι η σωστή
Διαβάστε περισσότεραΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 480-323 π.χ. (5ος + 4ος αι.)
ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 480-323 π.χ. (5ος + 4ος αι.) Ονομασία Υπεροχή συντελεστών & επιτευγμάτων Διαχρονική επιβίωση & πνευματική επιβολή στα μεταγενέστερα δημιουργήματα Διαμόρφωση αξιών- θεμελίων δυτικού πολιτισμού
Διαβάστε περισσότερα1. Χρωματίζω στη γραμμή του χρόνου την εποχή του χαλκού:
ΕΠΟΧΗ ΧΑΛΚΟΥ 1. Χρωματίζω στη γραμμή του χρόνου την εποχή του χαλκού: 3000 1100 π. Χ. 1100-800 πχ 800-500 πχ 500-323 πχ 323-146 πχ 146πΧ-330 μχ 2. Καταγράφω τους τρεις (3) σημαντικότερους πολιτισμούς που
Διαβάστε περισσότεραΟ ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ
Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ 4 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012 13 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΤΜΗΜΑ : Α4 ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΡΑΖΑΚΗ, ΜΑΡΙΑ ΜΕΡΑΜΒΕΛΙΩΤΑΚΗ, ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑ ΑΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ : ΕΥ. ΣΕΡ ΑΚΗ 1 Ο ρόλος του οίκου
Διαβάστε περισσότεραΣελίδα 1 από 5. Τ
Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού
Διαβάστε περισσότερα