ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ / ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ

Transcript

1 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ / ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

2 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ / ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ Ταξινόμηση και ονοματολογία των φυτικών οργανισμών

3 Η Συστηματική Βοτανική είναι κλάδος της Βοτανικής. δηλαδή της επιστήμης η οποία ασχολείται με τη μελέτη των φυτικών οργανισμών. Η Συστηματική βοτανική έχει ως κύριο αντικείμενο την ταξινόμηση των φυτών, δηλαδή 1. τη μελέτη και την περιγραφή της ποικιλομορφίας των φυτικών οργανισμών, 2. τη διερεύνηση των αιτίων και των συνεπειών αυτής της ποικιλομορφίας και 3. τη χρησιμοποίηση των δεδομένων που προκύπτουν για την κατανόηση και ερμηνεία της εξελικτικής πορείας και των συγγενικών σχέσεων των οργανισμών αυτών.

4 Η Βοτανική διακρίνεται σε τέσσερις βασικούς κλάδους τη Μορφολογία των Φυτών, τη Φυσιολογία των Φυτών, τη Συστηματική Βοτανική, και τη Γεωβοτανική ή Φυτογεωγραφία

5 Η περιοχή αυτή της Συστηματικής Βοτανικής η οποία περιλαμβάνει τη μεθοδολογία της περιγραφής, της ονοματολογίας και της ταξινόμησης των φυτών ονομάζεται Ταξινομική ή Ταξινομία των Φυτών.

6 Ένα από τα έργα της Συστηματικής Βοτανικής είναι η ονοματολογία, η περιγραφή και η ταξινόμηση των διαφόρων φυτικών οργανισμών.

7 Συστηματική Βοτανική Αυτό σημαίνει ότι το έργο αυτό είναι απαραίτητο όχι μόνο για λόγους καθαρά πρακτικούς (ορθή επικοινωνία και συνεννόηση μεταξύ των επιστημόνων), αλλά και για την ανεύρεση των συγγενικών σχέσεων των φυτικών οργανισμών και η κατανόηση και η ερμηνεία της εξέλιξής τους.

8 Στη Συστηματική Βοτανική χρησιμοποιείται συχνά ο όρος κατάταξη ή συστηματική κατάταξη, με τον οποίο εννοούμε την πορεία που ακολουθούμε για τη δημιουργία ενός λογικού συστήματος κατηγοριών ή βαθμίδων, κάθε μία από ης οποίες περιλαμβάνει έναν αριθμό οργανισμών ανάλογα με το βαθμό συγγένειάς τους και οι οποίες επιτρέπουν εύκολη αναφορά οργανισμούς που περιλαμβάνουν.

9 Στη Συστηματική Βοτανική χρησιμοποιείται επίσης πολύ συχνά ο όρος προσδιορισμός (ενός φυτικού οργανισμού), ο οποίος σημαίνει να αναγνωρίσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά του οργανισμού και με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά να ονομάσουμε αυτόν τον οργανισμό με αναφορά σε μια προϋπάρχουσα κατάταξη. Όπως είναι αντιληπτό ο προσδιορισμός ενός δείγματος οργανισμού είναι δυνατός όταν είναι παρόμοιο με ένα ήδη γνωστό οργανισμό. Σε διαφορετική περίπτωση σημαίνει ότι πρόκειται για μια νέα ταξινομική μονάδα, οπότε πρέπει να περιγραφεί και να ονομαστεί με ένα νέο όνομα.

10 Ο προσδιορισμός των διαφόρων φυτικών οργανισμών γίνεται στην πράξη με τη χρήση των κλειδών προσδιορισμού. Ανάλογα με τον τρόπο και τις μεθόδους αυτής της προσέγγισης η Συστηματική Βοτανική σήμερα διακρίνεται σε Κλασική Συστηματική και σε Πειραματική Συστηματική ή Βιοσυστηματική.

11 Κλασική Συστηματική Η προσέγγιση της Κλασικής Συστηματικής γίνεται κυρίως με τη μελέτη των μορφολογικών χαρακτήρων των οργανισμών. Η μελέτη αυτή γίνεται με διατηρημένο, νωπό ή και ζωντανό υλικό σε εργαστήρια αλλά συνήθως περιλαμβάνει και εργασία στην ύπαιθρο για επιτόπια μελέτη των φυτικών οργανισμών.

12 Πειραματική Συστηματική Η Πειραματική Συστηματική στη μεθοδολογία της περιλαμβάνει οικολογικές, κυτταρολογικές και γενετικές έρευνες καθώς και πειραματικές έρευνες σε πληθυσμούς στην ύπαιθρο και σε ζωντανά φυτά στο εργαστήριο και σε βοτανικούς κήπους.

13 Πειραματική Συστηματική. Η Πειραματική Συστηματική μελετά τους οργανισμούς όχι μόνο ως άτομα αλλά και σε επίπεδο πληθυσμών για να διερευνήσει τις εξελικτικές διαδικασίες, οι οποίες πραγματοποιούνται μέσα στους πληθυσμούς. Σύμφωνα με τα παραπάνω η Πειραματική Συστηματική μπορεί να θεωρηθεί ως ο κλάδος που μελετά τη φαινοτυπική και τη γονοτυπική ποικιλότητα των οργανισμών σε σχέση με το περιβάλλον στο οποίο ζουν.

14 Πειραματική Συστηματική Τμήμα της Πειραματικής Συστηματικής πληροφοριών, είναι η Κυτοταξινομική για ή την Κυτταροταξινομική, η οποία μελετά τα χρωματοσώματα των οργανισμών

15 Πειραματική Συστηματική Στην περίπτωση αυτή τα χρωματοσώματα μελετώνται ως προς τον αριθμό, τη δομή και τη συμπεριφορά τους

16 Χημειοσυστηματική Εκτός από τους παραπάνω υπάρχουν και άλλοι τρόποι προσέγγισης του αντικειμένου και του σκοπού της Συστηματικής. Αν η προσέγγιση αυτή γίνεται με χημικές μεθόδους, δηλαδή με μελέτη των βιοχημικών χαρακτηριστικών των οργανισμών, πρόκειται για τη Χημειοταξινομική και τη Χημειοσυστηματική.

17 Αριθμοταξινομική Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να επεκτείνεται στη Συστηματική η μεθοδολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών για την επεξεργασία διαφόρων ταξινομικών δεδομένων. Ο τρόπος αυτός προσέγγισης του αντικειμένου της Συστηματικής ονομάζεται Αριθμητική Ταξινομική ή Αριθμοταξινομική.

18 Συστήματα κατάταξης ή ταξινομικά συστήματα Η τεράστια ποικιλομορφία των οργανισμών, οι οποίοι σύμφωνα με τους πιο αυστηρούς υπολογισμούς ξεπερνούν τα είδη καθώς και η ανάγκη συνεννόησης των διαφόρων επιστημόνων και τεχνικών που ασχολούνται με αυτούς κάνει φανερή τη σημασία ταξινόμησής τους σε ένα σύστημα. Οι πρώτες όμως σοβαρές προσπάθειες κατάταξης έγιναν από τους αρχαίους 'Έλληνες φιλόσοφους Αριστοτέλη και Θεόφραστο, οι οποίοι θεωρούνται θεμελιωτές της Βοτανικής αντίστοιχα. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί πολλά συστήματα κατάταξης των οργανισμών, είτε στο σύνολό τους είτε διαφόρων ομάδων, από διάφορους ερευνητές.

19 Συστήματα κατάταξης ή ταξινομικά συστήματα Τα πρώτα συστήματα που διαμορφώθηκαν ήταν τα λεγόμενα τεχνητά συστήματα. Τα κριτήρια που χρησιμοποιούν μπορεί να είναι η σημασία των οργανισμών για τον άνθρωπο, η μορφή, το χρώμα ή χαρακτήρες παρόμοιας φύσης. Η χρήση, όσο είναι δυνατόν περισσότερων φυσικών χαρακτήρων οδήγησε στη δημιουργία των φυσικών συστημάτων. Όταν χρησιμοποιείται η φυλογενετική ερμηνεία των χαρακτήρων, τα συστήματα λέγονται φυλογενετικά.

20 Είδος (species) Σε όλα τα συστήματα κατάταξης των οργανισμών το είδος (species) είναι η θεμελιώδης ταξινομική βαθμίδα. Είδος είναι ένα περιορισμένο σύνολο ατόμων που χαρακτηρίζεται από κοινά, σταθερά και κληρονομήσιμα γνωρίσματα και το οποίο πετυχαίνει την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη αναπαραγωγική απομόνωση. Στα σύγχρονα συστήματα ταξινόμηση για τον καθορισμό της έννοιας του είδους των φυτών χρησιμοποιούνται πολλά κριτήρια όπως μορφολογικά, γενετικά, φυλογενετικά κ.ά.

21 Είδος (species) Βασική μονάδα κατάταξης είναι το είδος. Ως είδος θεωρείται το σύνολο των οργανισμών που μπορούν να γονιμοποιούνται μεταξύ τους και να δίνουν γόνιμους απογόνους, που μοιάζουν με την πατρική γενεά. Τα είδη που παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά ενοποιούνται σε ένα γένος, τα γένη με κοινά χαρακτηριστικά ενοποιούνται σε οικογένειες, οι οικογένειες σε τάξεις, οι τάξεις σε κλάσεις, οι κλάσεις σε αθροίσματα. Το σύνολο των αθροισμάτων αποτελούν το ζωικό βασίλειο

22 Ταξινομικές βαθμίδες Η έννοια του είδους Σε όλα τα συστήματα κατάταξης των οργανισμών το είδος είναι η θεμελιώδης ταξινομική βαθμίδα. Η έννοια του είδους είναι δύσκολο να καθοριστεί γι' αυτό έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς διάφοροι ορισμοί. Στα σύγχρονα συστήματα ταξινόμησης των φυτών χρησιμοποιούνται όσο το δυνατόν περισσότερα κριτήρια, μορφολογικά, γενετικά, φυλογενετικά κ.ά., για τον καθορισμό της έννοιας του είδους

23 Ταξινομικές βαθμίδες Η έννοια του είδους Σύμφωνα με αυτά τα κριτήρια το είδος είναι ένα περιορισμένο σύνολο ατόμων που χαρακτηρίζεται από κοινά, σταθερά και κληρονομήσιμα γνωρίσματα και το οποίο πετυχαίνει την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη αναπαραγωγική απομόνωση

24 Ταξινομικές βαθμίδες Θεμελιώδης ταξινομική βαθμίδα Η ορθή εκτίμηση της ταξινομικής βαθμίδας του είδους είναι μερικές φορές δύσκολη, πράγμα που έχει συχνά ως αποτέλεσμα τη δημιουργία διαφορετικών γνωμών για τη στενότερη ή ευρύτερη έννοια ενός είδους. Αυτό οφείλεται σε διάφορα αίτια, όπως είναι η ασαφής διάκριση μορφολογικών, γενετικών και άλλων γνωρισμάτων, τα οποία χρησιμοποιούνται ως κριτήρια, η περιορισμένη ή ελλιπής γνώση αλλά μερικές φορές και ο υποκειμενικός παράγοντας. Παρ' όλα αυτά όμως το είδος θεωρείται ότι είναι η πιο βασική και αντικειμενική βαθμίδα

25 Ταξινομικές βαθμίδες Κύριες ταξινομικές βαθμίδες Μεγαλύτερες από το είδος ταξινομικές βαθμίδες είναι: το γένος το οποίο περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα είδη, η οικογένεια η οποία περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα γένη, η τάξη η οποία περιλαμβάνει μία ή περισσότερες οικογένειες, η κλάση η οποία περιλαμβάνει μία ή περισσότερες τάξεις, το άθροισμα ή διαίρεση η οποία περιλαμβάνει μία ή περισσότερες κλάσεις και το βασίλειο το οποίο είναι η ανώτερη ταξινομική βαθμίδα και περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα αθροίσματα.

26 Ταξινομικές βαθμίδες Δευτερεύουσες ταξινομικές βαθμίδες Μερικές φορές όμως χρησιμοποιούνται και δευτερεύουσες ταξινομικές βαθμίδες, όπως είναι το υποάθροισμα ή υποδιαίρεση, η υποκλάση, η υποτάξη, η υποοικογένεια, η ομάδα, η υποομάδα, το υπογένος κ.ά.

27 Ταξινομικές βαθμίδες Κατώτερες από το είδος ταξινομικές βαθμίδες Στη Συστηματική Βοτανική χρησιμοποιούνται και κατώτερες από το είδος ταξινομικές βαθμίδες, όπως είναι το υποείδος, η ποικιλία και η μορφή

28 Τaxon (ταξινομική μονάδα) Με τον όρο περιγραφή εννοούμε την απαρίθμηση των μορφολογικών χαρακτήρων ενός taxon, οι οποίοι καθορίζουν έτσι αυτή την ταξινομική μονάδα. Οι χαρακτήρες οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε μία ταξινομική περιγραφή είναι γνωστοί ως ταξινομικοί ή συστηματικοί χαρακτήρες.

29 Τaxon (ταξινομική μονάδα) Ο όρος διάγνωση σημαίνει μία σύντομη περιγραφή μίας ταξινομικής μονάδας, στην οποία χρησιμοποιούνται μόνο εκείνοι οι χαρακτήρες, που είναι απολύτως απαραίτητοι για τη διάκρισή της από άλλες συγγενικές της οι χαρακτήρες που χρησιμοποιούνται σε μία διάγνωση ονομάζονται διαγνωστικοί χαρακτήρες.

30 Περιγραφή και διάγνωση Στη Συστηματική Βοτανική πολύ συχνή είναι η χρήση και των όρων περιγραφή και διάγνωση.

31 Περιγραφή Με τον όρο περιγραφή εννοούμε την απαρίθμηση των μορφολογικών χαρακτήρων ενός taxon, οι οποίοι καθορίζουν έτσι αυτή την ταξινομική μονάδα. Οι χαρακτήρες οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε μία ταξινομική ταξινομικής περιγραφή μονάδας, είναι στην γνωστοί οποία ως ταξινομικοί ή συστηματικοί εκείνοι οι χαρακτήρες.

32 Διάγνωση Ο όρος διάγνωση σημαίνει μία σύντομη περιγραφή μίας χρησιμοποιούνται μόνο χαρακτήρες, που είναι απολύτως απαραίτητοι για τη διάκρισή της από άλλες συγγενικές της οι χαρακτήρες που χρησιμοποιούνται σε μία διάγνωση ονομάζονται διαγνωστικοί χαρακτήρες.

33 Ονοματολογία Με τον όρο ονοματολογία εννοούμε το μέρος εκείνο της Ταξινομικής και της Συστηματικής, το οποίο ασχολείται με την επιστημονική ονομασία των διαφόρων ταξινομικών μονάδων των οργανισμών. Η ονομασία αυτή για να είναι έγκυρη πρέπει να ακολουθεί ορισμένες αρχές και κανόνες, οι οποίοι προκειμένου για τα φυτά εμπεριέχονται στο Διεθνή Κώδικα Βοτανικής Ονοματολογίας.

34 Ονοματολογία Διεθνή Κώδικα Βοτανικής Ονοματολογίας. Ο κώδικας έχει θεσπισθεί σε διεθνή συνέδρια, αποτελούν ένα μέσο ορθής επικοινωνίας μεταξύ των ειδικών επιστημόνων όλου του κόσμου και έχουν ως σκοπό την εξασφάλιση της σταθερότητας, της παγκοσμιότητας και της μοναδικότητας των ονομάτων των οργανισμών. Ο κώδικας αποτελείται από πολλά άρθρα, τα οποία τοποθετούνται σε διάφορες ενότητες

35 Ονοματολογία Το επιστημονικό όνομα ενός είδους είναι συνδυασμός δύο λέξεων και χαρακτηρίζεται ως διώνυμο. Η διωνυμική ονοματολογία (Λατινικά: binominal = bis (δις) + nomen (όνομα)) είναι η επίσημη μέθοδος ονοματοδοσίας των ειδών. Οι δύο αυτές λέξεις μαζί, δηλ. το διώνυμο αποτελούν το όνομα του είδους. Οι λέξεις αυτές γράφονται πάντοτε με λατινικά.

36 Ονοματολογία Τα επιστημονικά ονόματα γράφονται συνήθως με πλάγια γραμματοσειρά. Η πρώτη λέξη είναι το όνομα του γένους, στο οποίο ανήκει το είδος και γράφεται πάντοτε με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα. Η δεύτερη λέξη είναι συνήθως ένα επίθετο και αποτελεί το λεγόμενο ειδικό όνομα ή ειδικό επίθετο του είδους. Η λέξη αυτή γράφεται πάντοτε με μικρό το αρχικό γράμμα.

37 Ονοματολογία Οι δύο λέξεις μαζί, δηλ. το όνομα του γένους και το ειδικό επίθετο αποτελούν το όνομα του είδους. Το διπλό αυτό όνομα κάθε είδους για να είναι απόλυτα ορθό πρέπει να ακολουθείται από το όνομα του ερευνητή, ο οποίος πρώτος δημοσίευσε το όνομα αυτό και έκανε την αρχική περιγραφή του είδους. Το όνομα του ερευνητή, το οποίο είναι γνωστό ως όνομα του συγγραφέα, συνήθως αναγράφεται συντετμημένο.

38 Ονοματολογία Το πλήρες επιστημονικό όνομα ενός είδους περιλαμβάνει τρία στοιχεία: 1. γένος, 2. ειδικό όνομα ή επίθετο και 3. όνομα του συγγραφέα.

39 Ονοματολογία Το επιστημονικό όνομα του μαρουλιού είναι: Lactuca sativa L. Lactuca είναι το όνομα του γένους, sativa το ειδικό όνομα (επίθετο) και L. το όνομα του συγγραφέα, το οποίο στην περίπτωση αυτή είναι σύντμηση του ονόματος του Λινναίου (Linnaeus).

40 Ονοματολογία Μερικές φορές οι συγγραφείς ενός είδους μπορεί να είναι περισσότεροι από ένας. Τότε αναγράφονται τα ονόματα όλων μετά το ειδικό επίθετο του είδους. Ακόμη υπάρχει περίπτωση ένα είδος να έχει δύο ή περισσότερους συγγραφείς με το όνομα του πρώτου ή των πρώτων να βρίσκεται σε παρένθεση. Το επιστημονικό όνομα της Kαρπουζιάς είναι Citrullus lanatus (Thunb.) Mansfeld.

41 Ονοματολογία Το επιστημονικό όνομα της καρπουζιάς είναι Citrullus lanatus (Thunb.) Mansfeld. Η αναγραφή με αυτό τον τρόπο των δύο συγγραφέων σημαίνει ότι αυτό το είδος περιέγραψε αρχικά ο Thunberg, ο οποίος χρησιμοποίησε το ειδικό επίθετο lanatus. Ο Thunberg όμως τοποθέτησε την καρπουζιά όχι στο γένος Citrullus αλλά σε κάποιο άλλο. Αργότερα ο Mansfeld αναθεώρησε αυτή την τοποθέτηση και μετέφερε το είδος στο γένος Citrullus.

42 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ / ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

43 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ / ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ Ταξινόμηση και ονοματολογία των φυτικών οργανισμών

44 Βασίλειο των φυτών Μετά από 21 αιώνες ο Κάρολος Λινναίος (Carl Linné ή Carolus Linnaeus, ), Σουηδός φυσιοδίφης, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ουψάλα θεωρείται ο πατέρας της ταξινόμησης των ειδών (έργα του Species plantarum και Systema Naturae) καθώς ασχολήθηκε με την ταξινόμηση όλου του έμβιου κόσμου. Ο Λινναίος πήρε πολλές ιδέες από τους προαναφερθέντες αρχαίους Έλληνες, καθόσον στο σύστημά του κράτησε πολλά ονόματα που είχε δώσει σε φυτά ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης. Βοηθήθηκε επίσης πολύ από το έργο του Γάλλου βοτανολόγου Joseph Pitton de Tournefort ( ), ο οποίος εισήγαγε στη βοτανική ταξινόμηση πάνω από το είδος, την έννοια του γένους. O Λινναίος κατέταξε τον έμβιο κόσμο επίσης σε δύο Βασίλεια (Κingdoms ή Regnums), των Φυτών (Plantae) και των Ζώων (Animalia).

45 Βασίλειο των φυτών Το βασίλειο των φυτών του Λινναίου (εξελληνισμένο όνομα του Linnaeus) διαιρείται σε επτά μεγάλες κατηγορίες (Αθροίσματα ή Διαιρέσεις). Η εννοιολογική σημασία των κατηγοριών αυτών είναι σημαντικό να κατανοηθούν από τον αναγνώστη, καθόσον η ορολογία τους με τον άλφα ή βήτα ταξινομκό όρο ουδέποτε θα εκλείψει από τη βοτανική επιστήμη, σε οσαδήποτε βασίλεια και αν διαιρείται ταξινομικά ή περαιτέρω θα διαιρεθεί ο έμβιος κόσμος.

46 Βασίλειο των φυτών Το βασίλειο των φυτών του Λινναίου (εξελληνισμένο όνομα του Linnaeus) διαιρείται σε επτά μεγάλες κατηγορίες (Αθροίσματα ή Διαιρέσεις). Η εννοιολογική σημασία των κατηγοριών αυτών είναι σημαντικό να κατανοηθούν από τον αναγνώστη, καθόσον η ορολογία τους με τον άλφα ή βήτα ταξινομκό όρο ουδέποτε θα εκλείψει από τη βοτανική επιστήμη, σε οσαδήποτε βασίλεια και αν διαιρείται ταξινομικά ή περαιτέρω θα διαιρεθεί ο έμβιος κόσμος.

47 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.1. Σχιζόφυτα (Schizophyta) 1.2. Μυκόφυτα (Mycophyta) 1.3. Φυκόφυτα (Phycophyta) 1.4. Λειχηνόφυτα (Lichenophyta) 1.5. Βρυόφυτα (Bryophyta, non vascular plants) 1.6 Πτεριδόφυτα (Pteridophyta) Σπερματόφυτα, φανερόγαμα (Spermatophyta)

48 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.1. Σχιζόφυτα (Schizophyta) Τα σχιζόφυτα είναι μονοκύτταροι προκαρυωτικοί οργανισμοί. Λέγονται προκαρυωτικοί επειδή ο πυρήνας τους δεν ξεχωρίζει και δε διακρίνεται από το κυτόπλασμα ως ένα διαφορετικό οργανίδιο, όπως στους ευκαρυωτικούς.

49 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.1. Σχιζόφυτα (Schizophyta) Κύριοι αντιπρόσωποι των σχιζόφυτων είναι τα βακτήρια και τα κυανοφύκη

50 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.2. Μυκόφυτα (Mycophyta) Τα μυκόφυτα ή μύκητες είναι ή πολυκύτταροι ετερότροφοι οργανισμοί (δεν έχουν χλωροφύλλη) οι οποίοι δημιουργούν υφές (κλωστές), οι οποίες είναι σωληνοειδή νημάτια, εκτός από τους ζυμομύκητες που είναι μονοκύτταροι και οι οποίοι ως επί το πλείστον δε δημιουργούν υφές.

51 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.2. Μυκόφυτα (Mycophyta) Τα μανιτάρια είναι μύκητες που αποτελούνται από τον πίλο (καπέλο) και το στύπο (πόδι). Κάτω από τον πίλο βρίσκονται τα ελάσματα, τα οποία είναι τα καρποφόρα όργανα του μύκητα, διατεταγμένα κάθετα και ακτινοειδώς με κέντρο το στύπο.

52 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.2. Μυκόφυτα (Mycophyta) Η διάκριση των βρώσιμων ειδών από τα δηλητηριώδη απαιτεί μακρόχρονη πείρα. Δεν έχει σημασία μόνο το είδος αλλά και ο τόπος που συλλέγεται. Από τους μή έχοντες πείρα, όλα τα είδη μανιταριών που συναντούν στη φύση, πρέπει να εκλαμβάνονται ως δηλητηριώδη και ούτε να αγγίζονται.

53 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.3. Φυκόφυτα (Phycophyta) Τα φυκόφυτα ή φύκη ή άλγη είναι υδρόβιοι μονοκύτταροι ή πολυκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί με ικανότητα φωτοσύνθεσης.

54 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.3. Φυκόφυτα (Phycophyta) Φύκοι είναι τα συνήθη άλγη των γλυκών (fresh water algae) και των αλμυρών υδάτων (salt water algae), που είναι είτε πακτωμένα στο βυθό.

55 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.3. Φυκόφυτα (Phycophyta) Φύκοι είναι τα συνήθη άλγη των γλυκών (fresh water algae) που είναι είτε πακτωμένα στο βυθό.

56 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.3. Φυκόφυτα (Phycophyta) Φύκοι είναι τα συνήθη άλγη των αλμυρών υδάτων (salt water algae), που είναι είτε πακτωμένα στο βυθό.

57 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.4. Λειχηνόφυτα (Lichenophyta) Τα λειχηνόφυτα ή λειχήνες προέκυψαν από τη συμβίωση ενός φύκους και ενός μύκητα.

58 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.4. Λειχηνόφυτα (Lichenophyta) Oρισμένα θαλάσσια φυτά που ο πολύς κόσμος τα αποκαλεί φύκη είναι σπερματόφυτα [Posidonia oceanica (L.) Delile,

59 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.4. Λειχηνόφυτα (Lichenophyta) Oρισμένα θαλάσσια φυτά που ο πολύς κόσμος τα αποκαλεί φύκη είναι σπερματόφυτα Cymatocea nodosa (Ucria) Asch.] των αλμυρών υδάτων.

60 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.5. Βρυόφυτα (Bryophyta, non vascular plants) Βρυόφυτα (Bryophyta, άλλες ονομασίες: κατώτερα φυτά, φυτά χωρίς αγωγούς ιστούς, non vascular plants)..

61 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.5. Βρυόφυτα (Bryophyta, non vascular plants) Είναι μικρά φυτά (βρύα) που δεν έχουν γνήσια όργανα ρίζας, βλαστού και φύλλων και κυρίως δεν έχουν αγωγούς ιστούς νερού και θρεπτικών ουσιών. Κυρίαρχη φάση στον κύκλο της ζωής τους είναι η γαμετοφυτική απλοειδής φάση και όχι η διπλοειδής σποροφυτική, όπως είναι στα πτεριδόφυτα και τα σπερματόφυτα..

62 1.6 Πτεριδόφυτα (Pteridophyta). Βασίλειο των φυτών του Linnaeus Τα πτερυδόφυτά είναι μια κατηγορία φυτών με αγωγούς ιστούς..

63 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.6 Πτεριδόφυτα (Pteridophyta). Έχουν μερικά χαρακτηριστικά κοινά μετα Βρύα αλλά και πολλά με την επόμενη κατηγορία των φυτών που είναι τα Σπερματόφυτα.

64 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.7. Σπερματόφυτα, φανερόγαμα (Spermatophyta).

65 Η ταξινόμηση των έμβιων όντων από το 1735 μέχρι το 1990 Ανατροπές στο βασίλειο των φυτών του Λινναίου από τους Whittaker & Woese Ταξινόμηση έμβιων όντων από το 1735 μέχρι το 1990 Linnaeus (1735) 2 Βασίλεια Haeckel (1866) 3 Βασίλεια Chaton (1925) 2 ομάδες Copeland (1938) 4 Βασίλεια Whittaker Woese (1969) (1900) 5 Βασίλεια 3 domain 6 Βασίλεια Ζώα Ζώα Ζώα Ζώα Ζώα Φυτά Φυτά Φυτά Φυτά Ευκαρυωτικοί οργανισμοί Ευκάρια Μύκητες Μύκητες Φυτά Πρωτότιστα Πρώτιστα Πρώτιστα Πρώτιστα Βακτήρια Ευβακτήρια

66 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus Η θεωρία του Λινναίου για δύο βασίλεια των φυτών και των ζώων, αμφισβητήθηκε από το 19ο αιώνα από τον Haeckel (1866) και στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα από τον Chaton. Ο Robert Whittaker πρότεινε να εντάξουν τους οργανισμούς από το «Βασίλειο των Φυτών» σε βασίλεια οργανισμών σε 4 νέα βασίλεια φυτών: 1.Το βασίλειο των Μονήρων (Monera) 2.Το βασίλειο των Πρωτίστων (Protista) 3.Το βασίλειο των Μυκήτων (Fungi) 4.Το βασίλειο των φυτών (Plantae) Αργότερα το βασίλειο των Μονήρων από τον Carl Woese χωρίσθηκε σε δύο νέα βασίλεια. Το βασίλειο των Ευβακτηρίων και το βασίλειο των Αρχαιοβακτηρίων.

67 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus 1.Το βασίλειο των Μονήρων (Monera) περιλαμβάνει τα Σχιζοφύτα που είναι προκαρυωτικοί οργανισμοί. 2.Το βασίλειο των Πρωτίστων (Protista) περιλαμβάνει τα φυκοφύτα και ορισμένες κλάσεις (μυξομύκητες και ωομύκητες) του αθροίσματος των μυκήτων. 3.Το βασίλειο των Μυκήτων (Fungi) που περιλαμβάνει τα αθροίσματα των μυκήτων (εκτός των κλάσεων μυξομύκητες και ωομύκητες) και των λειχήνων του βασίλειου του Λινναίου. 4.Το βασίλειο των φυτών (Plantae) που περιλαμβάνει τα αθροίσματα των βρυοφύτων, πτεριδοφύων (κρυπτόγαμα φυτά) και το άθροισμα των σπερματοφύων (φανερόγαμα φυτά).

68 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus Το βασίλειο των Μονήρων (Monera) περιλαμβάνει τα Σχιζοφύτα που είναι προκαρυωτικοί οργανισμοί.

69 Βασίλειο των φυτών του Linnaeus Το βασίλειο των Πρωτίστων (Protista) περιλαμβάνει τα φυκοφύτα και ορισμένες κλάσεις (μυξομύκητες και ωομύκητες) του αθροίσματος των μυκήτων.

70 1.Το βασίλειο των Μυκήτων (Fungi) που περιλαμβάνει τα αθροίσματα των μυκήτων (εκτός των κλάσεων μυξομύκητες και ωομύκητες) και των λειχήνων του βασίλειου του Λινναίου.

71 Το βασίλειο των φυτών (Plantae) που περιλαμβάνει τα αθροίσματα των βρυοφύτων, πτεριδοφύων (κρυπτόγαμα φυτά) και το άθροισμα των σπερματοφύων (φανερόγαμα φυτά).

72 Ανατροπές στο βασίλειο των φυτών του Λινναίου από τους Whittaker & Woese Ταξινόμηση έμβιων όντων από το 1735 μέχρι το 1990 Linnaeus (1735) 2 Βασίλεια Haeckel (1866) 3 Βασίλεια Chaton (1925) 2 ομάδες Copeland (1938) 4 Βασίλεια Whittaker Woese (1969) (1900) 5 Βασίλεια 3 domain 6 Βασίλεια Ζώα Ζώα Ζώα Ζώα Ζώα Φυτά Φυτά Φυτά Φυτά Ευκαρυωτικοί οργανισμοί Ευκάρια Μύκητες Μύκητες Φυτά Πρωτότιστα Πρώτιστα Πρώτιστα Πρώτιστα Βακτήρια Ευβακτήρια Τα 4 βασίλεια του Whittaker τα οποία έγιναν 5 από τον Woese και πήραν τη θέση του βασιλείου των φυτών του Λινναίου, κατατάχθηκαν σε 3 domains (υπερβασίλεια ή αυτοκρατορίες) Αρχαία, Βακτήρια και Ευκάρια με κριτήρια την κατασκευή του κυττάρου τους.

73 Ανατροπές στο βασίλειο των φυτών του Λινναίου από τους Whittaker & Woese Η ταξινόμηση των έμβιων όντων από το 1735 μέχρι το 1990 Το domain Αρχαία περιλαμβάνει τους προκακαρυωτικούς οργανισμούς που εντάσσονται στο Βασίλειο των Αρχαιοβακτηρίων, 1. το domain Βακτήρια περιλαμβάνει τους προκακαρυωτικούς οργανισμούς που εντάσσονται στο Βασίλειο των Ευβακτηρίων και 2. το domain Ευκάρια όλα τα υπόλοιπα βασίλεια, δηλ. το Βασίλειο των Πρωτίστων (Protista), το βασίλειο των Μυκήτων (Fungi) και το Βασίλειο των Φυτών (Plantae). Η διάκριση στα τρία αυτά βασίλεια του domain Ευκάρια έγινε καταρχήν μεταξύ Μυκήτων και Φυτών με βάση την οργάνωση των ευκαριωτικών τους κυττάρων σε ιστούς και όργανα και μετά οποιοσδήποτε οργανισμός δεν είχε ομοιότητες ούτε με τους μύκητες ούτε και με τα φυτά κατατάχθηκε στο πρώτιστα.

74 Ανατροπές στο βασίλειο των φυτών του Λινναίου από τους Whittaker & Woese Η ταξινόμηση των έμβιων όντων από το 1735 μέχρι το 1990 Μετά τα Phylum οι ονομασίες των ταξινομικών μονάδων είναι ίδιες, ακολουθούν δηλ. οι κλάσεις, οι τάξεις, οι οικογένειες, τα γένη και τελικά το είδος. Στα τελευταία χρόνια πολλά Phyla των βασιλείων, ιδιαίτερα των πρωτίστων, αναφέρονται ως υποβασίλεια ή και ως βασίλεια ανεβάζοντας υπερβολικά των αριθμών των βασιλείων όπου παλαιά υπήρχε μόνο ένα βασίλειο. Ο χρόνος όμως και η έρευνα φέρνουν και θα φέρουν νέες αναθεωρήσεις. Ήδη οι μύκητες θεωρούνται υποβασίλειο (Fungi) του βασιλείου «Opisthokonta» μαζί με το υποβασίλειο των ζώων (Αnimalia), και το υποβασίλειο των χοανόζωων (Choanozoa ή Choanoflagellata).

75 Ανατροπές στο βασίλειο των φυτών του Λινναίου από τους Whittaker & Woese 1. Domain Αρχαία. Βασίλειο των Αρχαιοβακτηρίων 2. Donain Βακτήρια. Βασίλειο των Eυβακτηρίων 3. Donain Ευκάρυα.

76 Ανατροπές στο βασίλειο των φυτών του Λινναίου από τους Whittaker & Woese 1. Domain Αρχαία. Βασίλειο των Αρχαιοβακτηρίων 1.1. Μεθανογενή (Methanogens) 1.2. Αλόφιλα (Halophiles) 1.3. Θερμοοξινόφιλα (Thermoacidophiles)

77 Ανατροπές στο βασίλειο των φυτών του Λινναίου από τους Whittaker & Woese 2. Donain Βακτήρια. Βασίλειο των Eυβακτηρίων 2.1. Ετερότροφα (Heterotrophs). 2.2.Αυτότροφα (Autotrophs). 2.3.Χημειότροφα (Chemotrophs).

78 Ανατροπές στο βασίλειο των φυτών του Λινναίου από τους Whittaker & Woese 3. Donain Ευκάρυα Βασίλειο των Πρωτίστων (Protists) 3.2. Βασίλειο των Μυκήτων 3.3. Βασίλειο των Φυτών 3.4. Σπερματόφυτα (Seed plants)

79 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Αγγειόσπερμα Μανολιίδια Μονοκοτυλήδονα Κομμελινίδια Ευ-κοτυλήδονα Βασικά Ευ-κοτυλήδονα Ροζίδια Φαβίδια, (Ευ-ροζίδια Ι) Μαλβίδια (Ευ-ροζίδια ΙΙ) Asterids (Αστερίδια) Λαμιίδια (Ευ-αστερίδια Ι) Καμπανουλίδια (Ευ-αστερίδια ΙI) Ταξινομικές μονάδες με αβέβαιη ταξινόμιση

80 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ / ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

81 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Τα αγγειόσπερμα στην οποία ανήκουν τα περισσότερα είδη των καλλιεργούμενων φυτών χωρίζονται σε δύο κλάσεις: Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons, Liliatae ή Liliopsida,) Κλάση Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida, Magnoliatae ή Dicotyledons )

82 Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons)

83 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons, Liliatae ή Liliopsida,) Μονοκοτυλήδονο είναι το φυτό του οποίου ο σπόρος ή το έμβρυο έχει μόνο ένα εμβρυακό φύλλο ή κοτυληδόνα. Η κοτυληδόνα στα μονοκοτυλήδονα φυτά χρησιμεύει για την πρόσληψη χρήσιμων ουσιών από το ενδοσπέρμιο. Τα περισσότερα μονοκοτυλήδονα φυτά είναι μικρά και ποώδη, ενώ λίγα είναι θάμνοι ή δέντρα.

84 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons) Τα αγγειόσπερμα στην οποία ανήκουν τα περισσότερα είδη των καλλιεργούμενων φυτών χωρίζονται σε δύο κλάσεις: Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons, Liliatae ή Liliopsida,) η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Το έμβρυο μέσα στο σπόρο φέρει ένα φύλλο Οι διακλαδώσεις του βλαστού μπορεί να μην υπάρχουν και αν υπάρχουν είναι συνήθως απλές (μόνο πρώτης τάξης) Οι νευρώσεις στα φύλλα είναι επί το πλείστον παράλληλες Τα άνθη είναι επί το πλείστον είναι τριμερή. Φέρουν θυσανώδεις ρίζες

85 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons) Τα αγγειόσπερμα στην οποία ανήκουν τα περισσότερα είδη των καλλιεργούμενων φυτών χωρίζονται σε δύο κλάσεις: Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons, Liliatae ή Liliopsida,) η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Το έμβρυο μέσα στο σπόρο φέρει ένα φύλλο

86 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons) Τα αγγειόσπερμα στην οποία ανήκουν τα περισσότερα είδη των καλλιεργούμενων φυτών χωρίζονται σε δύο κλάσεις: Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons, Liliatae ή Liliopsida,) η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Οι διακλαδώσεις του βλαστού μπορεί να μην υπάρχουν και αν υπάρχουν είναι συνήθως απλές (μόνο πρώτης τάξης)

87 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons) Τα αγγειόσπερμα στην οποία ανήκουν τα περισσότερα είδη των καλλιεργούμενων φυτών χωρίζονται σε δύο κλάσεις: Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons, Liliatae ή Liliopsida,) η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Οι νευρώσεις στα φύλλα είναι επί το πλείστον παράλληλες

88 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons) Τα αγγειόσπερμα στην οποία ανήκουν τα περισσότερα είδη των καλλιεργούμενων φυτών χωρίζονται σε δύο κλάσεις: Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons, Liliatae ή Liliopsida,) η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Τα άνθη είναι επί το πλείστον είναι τριμερή.

89 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons) Τα αγγειόσπερμα στην οποία ανήκουν τα περισσότερα είδη των καλλιεργούμενων φυτών χωρίζονται σε δύο κλάσεις: Κλάση Μονοκοτυλήδονα (Monocotyledons, Liliatae ή Liliopsida,) η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Φέρουν θυσανώδεις ρίζες

90 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Δικοτυλήδονα

91 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Δικοτυλήδονα Κλάση Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida, Magnoliatae ή Dicotyledons ), η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Το έμβρυο μέσα στο σπόρο φέρει δύο φύλλα Οι διακλαδώσεις του βλαστού σύνθετες (διακλαδώσεις πολλών τάξεων δηλ. διακλαδώσεις επί των διακλαδώσεων) Οι νευρώσεις στα φύλλα είναι επί το πλείστον δικτυωτές Φέρουν πασαλώδεις ρίζες

92 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Δικοτυλήδονα Κλάση Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida, Magnoliatae ή Dicotyledons ), η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Το έμβρυο μέσα στο σπόρο φέρει δύο φύλλα

93 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Δικοτυλήδονα Κλάση Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida, Magnoliatae ή Dicotyledons ), η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Οι διακλαδώσεις του βλαστού σύνθετες (διακλαδώσεις πολλών τάξεων δηλ. διακλαδώσεις επί των διακλαδώσεων)

94 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Δικοτυλήδονα Κλάση Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida, Magnoliatae ή Dicotyledons ), η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Οι νευρώσεις στα φύλλα είναι επί το πλείστον δικτυωτές

95 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Δικοτυλήδονα Κλάση Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida, Magnoliatae ή Dicotyledons ), η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Το έμβρυο μέσα στο σπόρο φέρει δύο φύλλα Οι διακλαδώσεις του βλαστού σύνθετες (διακλαδώσεις πολλών τάξεων δηλ. διακλαδώσεις επί των διακλαδώσεων) Οι νευρώσεις στα φύλλα είναι επί το πλείστον δικτυωτές Φέρουν πασαλώδεις ρίζες

96 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Δικοτυλήδονα Κλάση Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida, Magnoliatae ή Dicotyledons ), η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Φέρουν πασαλώδεις ρίζες

97 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Κλάση Δικοτυλήδονα Κλάση Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida, Magnoliatae ή Dicotyledons ), η οποία περιλαμβάνει περίπου είδη, έχει τα εξής μορφολογικά χαρακτηριστικά: Το έμβρυο μέσα στο σπόρο φέρει δύο φύλλα Οι διακλαδώσεις του βλαστού σύνθετες (διακλαδώσεις πολλών τάξεων δηλ. διακλαδώσεις επί των διακλαδώσεων) Οι νευρώσεις στα φύλλα είναι επί το πλείστον δικτυωτές Φέρουν πασαλώδεις ρίζες

98 Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων Ο 1 ος κλάδος των Αγγειοσπέρμων (Αngiosperms) περιλαμβάνει τους άλλους 11 κλάδους, μαζί με την ομάδα των taxa της αβέβαιης ταξινόμησης. Ο 2 ος κλάδος των Μανολιιδίων (Magnoliids), ο πιο ανεξάρτητος, δεν περιλαμβάνει τους άλλους κλάδους που ακολουθούν. Ο 3 ος των μονοκοτυληδόνων (Monocots) περιλαμβάνει και τον 4 ος των Κομμελινιδίων (Commelinids) Ο 5 ος των ευκοτυληδόνων (Eudicots) περιλαμβάνει και όλους τους επόμενους κλάδους από τον 6ο έως τον 12 ο. Ο 6 ος των βασικών ευκοτυληδόνων (Core Eudicots) περιλαμβάνει επίσης όλους τους επόμενους κλάδους από τον 7 ο έως τον 12 ο. Ο 7 ος των ροζιδίων (Rosids) περιλαμβάνει τον όγδο (Φαβίδια, Fabids Eurosids-I) και τον 9 ο κλάδο (Μαλβίδια, Μalvids, Eurosids-IΙ). Τέλος ο 10ος των Αστεριδίων (Asterids) περιλαμβάνει τον 11ο (Λαμιίδια, Lamiids, Euasterids-I) τον 12ο (Φαβίδια, Fabids Eurosids-I) και τον 9 ο κλάδο.

99 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Τα κυριότερα κριτήρια ταξινόμησης των λαχανικών σε επιμέρους ομάδες είναι: 1. Βοτανική συγγένεια, 2. Βρώσιμο τμήμα λαχανικού, 3. Απαιτήσεις λαχανικού σε θερμοκρασία, 4. Τρόπος πολλαπλασιασμού λαχανικού στην καλλιεργητική πράξη, 5. Χρόνος που απαιτείται για να συμπληρωθεί ο καλλιεργητικός κύκλος, 6. Τρόπος επικονίασης του λαχανικού, 7. Απαιτήσεις λαχανικού σε φωτοπερίοδο.

100 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Η ταξινόμηση με βάση την βοτανική συγγένεια βασίζεται στην κοινή καταγωγή και τις ομοιότητες των φυτών όσον αφορά κάποια μορφολογικά και φυσιολογικά γνωρίσματα. Είναι μια ταξινόμηση που βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση τόσο της προσαρμοστικότητάς τους στο περιβάλλον όσο και της φυσιολογικής τους συμπεριφοράς όσον αφορά την βλαστική τους ανάπτυξη, την άνθηση, τον σχηματισμό καρπών και σπόρων, κ.λπ.

101 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Στην βοτανική ονοματολογία η βασική μονάδα διάκρισης είναι το είδος του φυτού. Διαφορετικά είδη είναι για παράδειγμα η τομάτα και η πιπεριά. Σύμφωνα με τον Διεθνή Κώδικα Βοτανικής Ονοματολογίας κάθε είδους φυτού φέρει ένα διώνυμο όνομα στη λατινική γλώσσα. Έτσι η τομάτα ονομάζεται Solanum lycopersicum και η πιπεριά Capsicum annuum.

102 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Πολλά είδη που μοιάζουν μεταξύ τους ταξινομούνται στο ίδιο γένος. Το γένος στο οποίο ανήκει ένα είδος αποτελεί την πρώτη λέξη της διώνυμης λατινικής ονομασίας του ενώ η δεύτερη διακρίνει το συγκεκριμένο είδος. Η τομάτα από το όνομά της φαίνεται ότι ανήκει στο γένος Solanum. Για να καταδειχθεί ότι γίνεται αναφορά σε ένα γένος φυτών, το όνομα του γένους γράφεται με προσθήκη της λατινικής συντομογραφίας sp. (species = είδη) στο τέλος (π.χ. Lycopersicon sp. = είδη του γένους Lycopersicon).

103 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Πολλά συγγενικά μεταξύ τους γένη φυτών ταξινομούνται σε μία βοτανική οικογένεια. Το αγγούρι, το κολοκύθι, το πεπόνι και το καρπούζι ανήκουν όλα στην οικογένεια Cucurbitaceae.

104 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Πολλές συγγενείς βοτανικές οικογένειες συνιστούν μια τάξη, πολλές τάξεις μία κλάση, πολλές κλάσεις ένα φύλλο και όλα τα φύλλα φυτών ανήκουν στο βασίλειο των φυτών. Το κρεμμύδι (Allium cepa) ανήκει στην οικογένεια Liliaceae, την τάξη Liliflorae, την κλάση (μονοκοτυλήδονα) και το φύλλο Monocotyledonae Spermatophyta (σπερματόφυτα).

105 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Οι συστηματικοί βοτανολόγοι συχνά χρησιμοποιούν και ενδιάμεσες όπως υποκλάση, υποτάξη, υπεροικογένεια, υποοικογένεια, υποείδος, κ.λ.π. Το ίδιο είδος συχνά διαiρείται περαιτέρω σε βοτανικές ποικιλίες.

106 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Η βοτανική ποικιλία συμβολίζεται με την συντομογραφία var. (variety = ποικιλία).

107 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Το είδος Brassica oleracea έχει 5 τουλάχιστον καλλιεργούμενες βοτανικές ποικιλίες που στην καλλιεργητική πράξη είναι γνωστές ως διαφορετικά φυτά, το λάχανο (B. oleracea var. capitata), το κουνουπίδι (B. oleracea var. botrytis), το μπρόκολο (B. oleracea var. italica), το λάχανο Βρυξελών (B. oleracea var. gemmifera) και το γογγύλι (B. oleracea var. gongylodes).

108 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Οι καλλιεργητικές ποικιλίες στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται με την προσθήκη cv. (cultivated variety = καλλιεργούμενη ποικιλία), Solanum lycopersicum, cv. Marathon. Όλα τα λαχανικά ανήκουν στο φυτικό βασίλειο και πιο συγκεκριμένα στο φύλλο των αγγειοσπέρμων. Όσον αφορά την επόμενη ταξινομική βαθμίδα, δηλαδή την κλάση, ορισμένα ανήκουν στα μονοκότυλα, ενώ τα περισσότερα είναι δικότυλα

109 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Μονοκότυλα Οικογένεια Liliaceae (Λειλιώδη) Πράσο (Allium porrum L.) Κρεμμύδι (Allium cepa L.) Σκόρδο (Allium sativum L.) Σπαράγγι (Asparagus officinalis L.)

110 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Solanaceae (Σολανώδη) Τομάτα (Solanum lycopersicum L.) Πιπεριά (Capsicum annuum L.) Μελιτζάνα (Solanum melongena L.) Πατάτα (Solanum tuberosum L.)

111 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Cucurbitaceae (Κολοκυνθώδη) Αγγούρι (Cucumis sativus L.) Πεπόνι (Cucumis melo L.) Καρπούζι (Citrullus lanatus) Κολοκυθάκι (Cucurbita pepo L.)

112 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Fabaceae (Ψυχανθή) Φασόλι (Phaseolus vulgaris L.)

113 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Asteraceae (Συνθετώδη) Μαρούλι (Lactuca sativa L.) Αντίδι (Cichorium endivia L.) Ραδίκι (Cichorium intybus L.) Αγκινάρα (Cynara scolymus L.)

114 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Brassicaceae (Σταυρανθή) Λάχανο κεφαλωτό ή μάπα (Brassica oleracea L., var. capitata) Γογγύλι (Brassica oleracea L., var.gongylodes) Κουνουπίδι (Brassica oleracea L., var. botrytis) Μπρόκολο (Brassica oleracea L. var. italica) Λάχανο Βρυξελών (Brassica oleracea L., var. gemmifera) Κινέζικο λάχανο (Brassica pekinensis Rupr.) Ραπάνι - Ραπανάκι (Raphanus sativus L.) Ρόκα (Eruca sativa Mill.)

115 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Chenopodiaceae (Χηνοποδιώδη) Σπανάκι (Spinacea oleracea L.) Παντζάρι (Beta vulgaris L. var. conditiva) Σέσκουλο (Beta vulgaris L. var. cicla και flavescens)

116 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Apiaceae (Σκιαδανθή) Σέλινο (Apium graveolens L.) Μαϊντανός (Petroselinum crispum Mill.) Καρότο (Daucus carota L.) Άνιθος (Anethum graveolens L. var. Hortorum) Μάραθος (Foeniculum vulgare Mill)

117 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση τη βοτανική συγγένεια Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Malvaceaea (Μαλαχώδη) Μπάμια (Abelmoschus esculentus (L.) Moench.)

118 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ / ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

119 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Η ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα βασίζεται στο τμήμα του λαχανικού ρίζα ή άλλο υπόγειο βλαστικό όργανο, βλαστός, φύλλα, Άνθη, καρποί, κ.λ.π. που χρησιμοποιείται ως τροφή.

120 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Η ταξινόμηση των λαχανικών με βάση το βρώσιμο τμήμα τους έχει ως εξής: Λαχανικά που καλλιεργούνται για το υπόγειο τμήμα τους Διακρίνονται 3 υποκατηγορίες: Βολβώδη: κρεμμύδι, πράσο, σκόρδο Κονδυλώδη: πατάτα Ριζοκονδυλώδη: παντζάρι, καρότο.

121 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Βολβώδη

122 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για το υπόγειο τμήμα τους Βολβώδη: κρεμμύδι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Συνομοταξία: Ομοταξία: Τάξη: Οικογένεια: Γένος: Είδος: Κοινή ονομασία Φυτά (Plantae) Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Μονοκοτυλήδονα (Liliopsida) Λειριώδη (Liliales) Λειριοειδή (Liliaceae) Άλλιο (Allium) A. cepa Allium cepa L. (κρεμμύδι)

123 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για το υπόγειο τμήμα τους Βολβώδη: σκόρδο Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Συνομοταξία: Ομοταξία: Τάξη: Οικογένεια: Γένος: Είδος: Φυτά (Plantae) Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Μονοκοτυλήδονα (Liliopsida) Λειριώδη (Liliales) Λειριοειδή (Liliaceae) Άλλιο (Allium) A. sativum Κοινή ονομασία Allium sativum L. (σκόρδο)

124 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για το υπόγειο τμήμα τους Βολβώδη: πράσο Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Μονοκοτυλήδονα (Liliopsida) Τάξη: Λειριώδη (Liliales) Οικογένεια: Λειριοειδή (Liliaceae) Γένος: Άλλιο (Allium) Είδος: A. ampeloprasum Κοινή ονομασία Allium ampeloprasum (πράσο)

125 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Κονδυλώδη

126 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για το υπόγειο τμήμα τους Κονδυλώδη: πατάτα Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Σολονάλες (Solanales) Οικογένεια: Σολανίδες (Solanaceae) Γένος: Σολανόν (Solanum) Είδος: S. tuberosum Κοινή ονομασία Solanum tuberosum (πατάτα)

127 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Ριζοκονδυλώδη

128 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για το υπόγειο τμήμα τους Ριζοκονδυλώδη: παντζάρι, Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Τάξη: Καρυοφυλλώδη (Caryophyllales) Οικογένεια: Χηνοποδιοειδή (Chenopodiaceae) Γένος: Βέτα (Beta) Είδος: Beta vulgaris L Κοινή ονομασία Beta vulgaris (παντζάρι).

129 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για το υπόγειο τμήμα τους Ριζοκονδυλώδη: καρότο Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Τάξη: Σελινώδη (Apiales) Οικογένεια: Σελινοειδή (Apiaceae) Γένος: Δαύκος (Daucus) Είδος: D. carota Κοινή ονομασία Daucus carota L. (καρότο).

130 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Η ταξινόμηση των λαχανικών με βάση το βρώσιμο τμήμα τους έχει ως εξής: Λαχανικά που καλλιεργούνται για τον υπέργειο βλαστό Τρώγεται μόνο ο υπέργειος τρυφερός βλαστός Γογγύλι Σπαράγγι.

131 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για τον υπέργειο βλαστό Τρώγεται μόνο ο υπέργειος τρυφερός βλαστός Γογγύλι Βασίλειο: Συνομοταξία: Συστηματική ταξινόμηση Φυτά (Plantae) Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Μαγνολιόψιδα) Τάξη: Κραμβώδη (Brassicales) Οικογένεια: Κραμβοειδή (Brassicaceae) Γένος: Κράμβη (Brassica) Είδος: B. Rapa Κοινή ονομασία Brassica rapa (γογγύλι)

132 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για τον υπέργειο βλαστό Τρώγεται μόνο ο υπέργειος τρυφερός βλαστός Σπαράγγι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Μονοκοτυλήδονα (Liliopsida) Τάξη: Λειριώδη (Liliales) Οικογένεια: Λειριοειδή (Liliaceae) Γένος: Ασπάραγος (Asparagus) Είδος: A. officinalis Κοινή ονομασία Asparagus officinalis (σπαράγγι)

133 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται τα λαχανικά που καλλιεργούνται για βρώση είτε μόνο των φύλλων είτε ολόκληρο το βλαστικό υπέργειο μέρος, (φύλλα και τρυφερά στελέχη) όπως μαρούλι, αντίδι, ραδίκι, σέλινο, μαϊντανός, άνηθος, ο μάραθος, σπανάκι. Λαχανικά που καλλιεργούνται για τα ανώριμα άνθη Στην κατηγορία αυτή ανήκουν το κουνουπίδι, το μπρόκολο και η αγκινάρα.

134 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται τα λαχανικά που καλλιεργούνται για βρώση είτε μόνο των φύλλων είτε ολόκληρο το βλαστικό υπέργειο μέρος, (φύλλα και τρυφερά στελέχη) όπως μαρούλι, αντίδι, ραδίκι, σέλινο, μαϊντανός, άνηθος, ο μάραθος, σπανάκι.

135 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Μαρούλι, Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Αστερώδη (Asterales) Οικογένεια: Σύνθετα (Compositae) Γένος: Λακτούκα (Lactuca) Είδος: L. Sativa Κοινή ονομασία Lactuca Sativa (μαρούλι)

136 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Αντίδι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Αστερώδη (Asterales) Οικογένεια: Αστεροειδή (Asteraceae) Γένος: Κιχώριον (Cichorium) Είδος: C. endivia Κοινή ονομασία Cichorium endivia (Αντίδι)

137 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Ραδίκι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Αστερώδη (Asterales) Οικογένεια: Αστεροειδή (Asteraceae) Γένος: Taraxacum Είδος: T. officinale. Κοινή ονομασία Taraxacum officinale L.(ραδίκι)

138 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Σέλινο Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Σελινώδη (Apiales) Οικογένεια: Σελινοειδή (Apiaceae) Γένος: Σέλινον (Apium) Είδος: A. graveolens Κοινή ονομασία Apium graveolens (Σέλινο)

139 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Μαϊντανός Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Σελινώδη (Apiales) Οικογένεια: Σελινοειδή (Apiaceae) ή Σκιαδοφόρα (Umbelliferae) Γένος: Πετροσέλινον (Petroselinum) Είδος: P. crispum Κοινή ονομασία Petroselinum crispum (Μαϊντανός)

140 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Άνηθος Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Ροδίδες (Rosidae) Οικογένεια: Σελινώδη (Apiales) Γένος: Σελινοειδή (Apiaceae) Είδος: Άνηθον (Anethum) Κοινή ονομασία Anethum graveolens L. (Άνηθος)

141 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Μάραθος Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Σελινώδη (Apiales) Οικογένεια: Σελινοειδή (Apiaceae) ή Σκιαδοφόρα (Umbelliferae) Γένος: Μάραθον (Foeniculum) Είδος: F. vulgare Κοινή ονομασία Foeniculum vulgare L.(Μάραθος)

142 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Σπανάκι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Καρυοφυλλίδες (Caryophyllidae) Οικογένεια: Καρυοφυλλώδη (Caryophyllales) Γένος: Χηνοποδιοειδή (Chenopodiaceae) Είδος: Σπανάκια (Spinacia) Κοινή ονομασία Spinacia oleracea L (Σπανάκι)

143 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για τα ανώριμα άνθη Στην κατηγορία αυτή ανήκουν το Κουνουπίδι, το Μπρόκολο και η Αγκινάρα.

144 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για τα ανώριμα άνθη Στην κατηγορία αυτή ανήκουν το Κουνουπίδι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα(Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα(Magnoliopsida) Τάξη: Brassicales Οικογένεια: Κραμβοειδή(Brassicaceae) Γένος: Κράμβη (Brassica) Είδος: B. olearacea Κοινή ονομασία Brassica oleracea (Κουνουπίδι)

145 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Λαχανικά που καλλιεργούνται για τα ανώριμα άνθη Στην κατηγορία αυτή ανήκουν το Μπρόκολο. Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Μαγνολιόφυτα) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Μαγνολιόψιδα) Τάξη: Κραμβώδη (Brassicales) Οικογένεια: Κραμβοειδή (Brassicaceae) Γένος: Κράμβη (Brassica) Είδος: B.oleracea Κοινή ονομασία Brassica oleracea (Μπρόκολο)

146 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Συστηματική ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Φυλλώδη λαχανικά Αγκινάρα Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα(Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα(Magnoliopsida) Τάξη: Αστερώδη (Asterales) Οικογένεια: Αστεροειδή(Asteraceae) Γένος: Κυνάρα (Cynara) Είδος: C. cardunculus Κοινή ονομασία Cynara cardunculus (Αγκινάρα)

147 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

148 Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο τμήμα Καρποδοτικά λαχανικά Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα λαχανικά των οποίων το βρώσιμο τμήμα είναι οι καρποί. Λαχανικά που καλλιεργούνται για τους ανώριμους καρπούς (αγγούρι, κολοκυθάκι, πιπεριά, μελιτζάνα, φασολάκι και η μπάμια) Λαχανικά που καλλιεργούνται για τους ώριμους καρπούς (πεπόνι, καρπούζι, η ώριμη πιπεριά) Λαχανικά που καλλιεργούνται για τα σπέρματά τους Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται τα λαχανικά των οποίων το βρώσιμο τμήμα δεν είναι ολόκληρος ο καρπός αλλά μόνο τα σπέρματά του όπως ο αρακάς

149 Λαχανικά που καλλιεργούνται για τους ανώριμους καρπούς (αγγούρι, κολοκυθάκι, πιπεριά, μελιτζάνα, φασολάκι και η μπάμια)

150 Καρποδοτικά λαχανικά Αγγούρι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Ιώδη (Violales) Οικογένεια: Κολοκυνθοειδή (Cucurbitaceae) Γένος: Σικυός (Cucumis) Είδος: C. sativus Κοινή ονομασία Cucumis sativus (Αγγούρι)

151 Καρποδοτικά λαχανικά Κολοκυθάκι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Ιώδη (Violales) Οικογένεια: Κολοκυνθοειδή (Cucurbitaceae) Γένος: Citrullus Είδος: Citrullus colocynthis Κοινή ονομασία Κολοκύθι

152 Καρποδοτικά λαχανικά Πιπεριά Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα(Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα(Magnoliopsida) Τάξη: Στρυχνώδη (Solanales) Οικογένεια: Στρυχνοειδή (Solanaceae) Γένος: Καψικόν (Capsicum) Είδος: Capsicum annuum Κοινή ονομασία πιπεριά

153 Καρποδοτικά λαχανικά Μελιτζάνα Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα(Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Στρυχνώδη (Solanales) Οικογένεια: Στρυχνοειδή (Solanaceae) Γένος: Στρύχνον (Solanum) Είδος: S. melongena Κοινή ονομασία Solanum melongena L. (Mελιτζάνα)

154 Καρποδοτικά λαχανικά Φασολάκι Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Κυαμώδη (Fabales) Οικογένεια: Κυαμοειδή (Fabaceae) Γένος: Φασίολος (Phaseolus) Είδος: P. vulgaris Κοινή ονομασία Phaseolus vulgaris L. (Φασολάκι)