ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΖΩΝΩΝ

Transcript

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΖΩΝΩΝ Εφαρμοσμένα ευρωπαϊκά παραδείγματα ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΙΓΚΟΥ, Υπ/νη Περ. Εκπ. Δυτικής Αττικής Εργαστήριο: «Σχεδιασμός προγράμματος ΠΕ με τη μορφή εκπαιδευτικού σεναρίου και γενικό μεθοδολογικό άξονα τη διασαφήνιση αξιών» ΚΠΕ Δραπετσώνας 1-2 Μαρτίου 2013

2 ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΑΣΕΩΝ Η αναγκαιότητα των περιβαλλοντικών αναπλάσεων Η συνεχής εξάπλωση του αστικού ιστού, η συνεχιζόμενη αύξηση του πληθυσμού Η υποβάθμιση των πολιτιστικών πόλων αναφοράς και η απώλεια της αισθητικής Η αυξανόμενη ρύπανση του αέρα, των νερών και του εδάφους Ο πολλαπλασιασμός των μεταφορών και της χρήσης του ιδιωτικού αυτοκινήτου Η κατάρρευση του κοινωνικού ιστού (ανεργία, υποαπασχόληση, κοινωνικός αποκλεισμός) Η έλλειψη δεσμών κοινωνικής αλληλεγγύης των πολιτών (βία-εγκληματικότητα) Η εντεινόμενη ψυχική ανασφάλεια και η εξάπλωση της βίας σε κοινωνικά και κτιριακά γκέτο 2

3 ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΑΣΕΩΝ Κατευθύνσεις βιώσιμου σχεδιασμού για αστικές αναπλάσεις Α) Ανάμειξη Χρήσεων- Ποικιλία Χρήσεων- Πολυκεντρικότητα Β) Αναπλάσεις Μικρής Κλίμακας Γ) Προστασία της ταυτότητας των πόλεων Δ) Επανάχρηση εγκαταλελειμμένων περιοχών και κτιρίων Ε) Βιώσιμες Μετακινήσεις ΣΤ) Ανάδειξη φυσικού περιβάλλοντος Ζ) Ενέργεια Η) Αστικά απόβλητα 3

4 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 7.1 Το μάθημα της Βαρκελώνης 7.2 Λίβερπουλ: Ο ρόλος των εταιρικών σχημάτων 7.3 Ρόττερνταμ: Ο ρόλος του κοινωνικο-οικονομικού παράγοντα 7.4 Ελευσίνα: Σύνδεση της πόλης με τη λιμενική ζώνη - Συμμετοχικές αποφάσεις 4

5 Το μάθημα της Βαρκελώνης Ολυμπιακοί Αγώνες του 1992 Παγκόσμιο Φόρουμ Πολιτισμών 2004 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Τοποθέτηση των τεσσάρων ολυμπιακών ζωνών στο εσωτερικό της πόλης Εγκατάσταση Ολυμπιακού Χωριού στην παλιά παράκτια βιομηχανική περιοχή Poblenou Επίλυση του προβλήματος των υποδομών Ανύψωση οδών του θαλάσσιου μετώπου Παράκαμψη σιδηροδρομικής γραμμής Υπογειοποίηση παράλληλης με τη θάλασσα οδού 4. Αποκατάσταση παραλιών (4χμ-18εκτ. παραλίες, 50 εκτ. πάρκα) 5

6 Το μάθημα της Βαρκελώνης Η Ολυμπιακή Πόλη ως ένα σύνολο πέντε τμημάτων παράλληλων προς το μέτωπο α) Παραλίες και ολυμπιακό λιμάνι β) O παραλιακός περίπατος γ) Τα παραθαλάσσια κτίρια δ) H παράλληλη οδός ε) Αστικός πυρήνας (2.000 κατοικίες κάτοικοι) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. H ανάγκη σύνδεσης των παρεμβάσεων σε παραθαλάσσιους χώρους με το συνολικό σχεδιασμό της πόλης 2. Τα πλεονεκτήματα της δημόσιας πρωτοπορίας στο σχεδιασμό και στη διαχείριση πολεοδομικών έργων ακόμη και στις περιπτώσεις όπου η επένδυση ήταν στο μεγαλύτερό της μέρος ιδιωτική 3. H υπεράσπιση της πολυπλοκότητας των χρήσεων στους νέους παραθαλάσσιους χώρους έναντι των τάσεων κοινωνικής και λειτουργικής εξειδίκευσης 4. H αξία της σύνδεσης και της συνέχειας των νέων ζωνών με τον υφιστάμενο αστικό χώρο 5. O ρόλος του δημόσιου χώρου ως πρωταρχικό στοιχείο των νέων παραθαλάσσιων ζωνών 6

7 Λίβερπουλ: Ο ρόλος των εταιρικών σχημάτων Το 1971 η πόλη έπρεπε να ανταποκριθεί σε: μείωση περίπου του ¼ του πληθυσμού απώλεια περισσότερου από του μισού της βιομηχανικής παραγωγής αστική ερήμωση ανεργία κοινωνική στέρηση Αίτια: Οικονομικές αλλαγές Διαρθρωτικές αλλαγές Κοινωνικές-τοπικές αλλαγές Αναπτυξιακό Σχέδιο για το Λίβερπουλ (Κέντρο) Οικονομική ανάπτυξη Βελτίωση των μεταφορών και της κυκλοφορίας Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής Βελτίωση του γενικού φυσικού περιβάλλοντος 7

8 Λίβερπουλ: Ο ρόλος των εταιρικών σχημάτων Πολιτικές Προώθηση οικονομικής ανάπτυξης Βελτίωση μεταφορών και κυκλοφορίας Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής Βελτίωση φυσικού περιβάλλοντος «Δημιουργική βιομηχανία» μεικτών χρήσεων Ανάπτυξη και τις «εκ των έσω» επενδύσεις Σεβασμός στα τοπικά αναπτυξιακά προγράμματα Συνεργασία τοπικής κοινότητας με επιχειρηματικούς και κοινοτικούς οργανισμούς (2001) Λευκή Βίβλος για το Αστικό Περιβάλλον Ίδρυση των Εταιρειών Αστικής Αναγέννησης (Urban Regeneration Companies) μη κερδοσκοπικών εταιρειών με σκοπό την υπευθυνότητα για τον συντονισμό αναπλάσεων σε ειδικές περιοχές Προβλήματα Προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων κάτω από δύσκολες οικονομικές περιστάσεις Σχέση των εταιρειών με την τοπική αυτοδιοίκηση Έλλειψη συντονισμού με άλλα τοπικά εταιρικά σχήματα Πολυπλοκότητα στη διαχείριση Έλλειψη σαφήνειας στους στόχους Έλλειψη αντιμετώπισης της πόλης συνολικά Έλλειψη μακροχρόνιου σχεδιασμού 8

9 Ρόττερνταμ: Ο ρόλος του κοινωνικο-οικονομικού παράγοντα Η επανάσταση που έγινε στη ναυτιλία και τη λιμενική τεχνολογία οδήγησε στη μεταμόρφωση πολλών από τις πρώην περιοχές των αποβαθρών σε μετα-βιομηχανικά τοπία γραφείων, λιανικού εμπορίου, τουρισμού και χρήσεις αναψυχής Port Plan Ανάπτυξη των βασικών υποδομών 2. Σχεδιασμό και ανάπτυξη 1000 εκταρίων αποθέματος φυσικού χώρου και περιοχών αναψυχής 3. Επέκταση της δυτικής περιοχής του λιμανιού Για τη χωρική εξειδίκευση των μέτρων: διάκριση των ποικίλων τύπων περιοχών εντοπισμός των αναγκαίων κρίκων (περιβάλλον-υποδομές) προσδιορισμός του ποιοτικού προτύπου κάθε περιοχής αξιοποίηση του δυναμικού της περιοχής 9

10 Ρόττερνταμ: Ο ρόλος του κοινωνικο-οικονομικού παράγοντα Προβλήματα περιορισμένη δομή εργασίας µη ευνοϊκή εικόνα ως τόπου κατοικίας και εργασίας κυκλοφοριακή συμφόρηση έλλειψη χώρου αυξανόμενες τιμές γης σε γειτονιές προβλήματα κοινωνικού αποκλεισμού, ανεργίας, ναρκωτικών και φυλετικών διακρίσεων Στόχοι πολιτικής αστικής αναγέννησης: 1. Βελτίωση των τομέων τηλεπικοινωνιών, τεχνολογιών πληροφόρησης µε σκοπό την ποικιλία στην οικονομική δομή 2. Ανάπτυξη υψηλής ποιότητας υποδομών και χώρων πρασίνου 3. Βελτίωση της προσβασιμότητας με το όραμα ενός καλοδικτυωµένου πλέγματος δημόσιων μεταφορών 4. Ανάπτυξη κόμβων συνδυασμένων μεταφορών που θα παρέχουν κομβικές θέσεις για εγκατάσταση επιχειρήσεων 5. Διπλασιασμός των αποθεμάτων φυσικού χώρου και περιοχών αναψυχής 6. Ακούσια κοινωνική ενσωμάτωση µέσω ανάπλασης περιοχών µε «συνεργασία» κατοίκων 7. Βελτίωση συνθηκών διαβίωσης και διέγερση ευκαιριών εργασίας σε τοπικό επίπεδο 10

11 Ρόττερνταμ: Ο ρόλος του κοινωνικο-οικονομικού παράγοντα Kop van Zuid (Νότια Όχθη του Maas) Η αρχική σύλληψη μιλούσε για μια «περιοχή μεικτών χρήσεων», η ιδέα προχώρησε και δόθηκε έμφαση σε «μείξη χρήσεων μέσα σε κάθε ξεχωριστό κτίριο» Αποτελέσματα Οι τοπικές αρχές ανέλαβαν επενδύσεις για τη σύνδεση με κέντρο πόλης μέσω γέφυρας και σταθμού μετρό. Η υποστηρικτική ομάδα κατάφερε να ταιριάξει τους ντόπιους με αναδυόμενη τοπική αγορά εργασίας. Το Κολέγιο χωροθετήθηκε για να εκπαιδεύσει τους κατοίκους σε νέες επιχειρηματικές δεξιότητες. Συμπέρασμα Το σχέδιο περιλαμβάνει αρκετές κοινωνικές κατοικίεςάλλες υπηρεσίες που ικανοποιούν τοπικές ανάγκες. Οι δημόσιες επενδύσεις οδηγούν σε ιδιωτικές επενδύσεις που ωφελούν την τοπική κοινωνία. 11

12 Ελευσίνα: Σύνδεση της πόλης με τη λιμενική ζώνη -Συμμετοχικές αποφάσεις Ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE-Περιβάλλον «Συνεργατική Περιβαλλοντική Αναγέννηση σε Πόλεις-Λιμάνια: Ο Κόλπος της Ελευσίνας το 2020» Το εταιρικό σχήμα που συγχρηματοδοτεί και υλοποιεί το έργο ηγείται από: Τον ΟΛΕ, που είναι ο τελικός δικαιούχος το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS τους Δήμους Ελευσίνας και Ασπροπύργου τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δυτ. Αττικής το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ τη Λιμενική Αρχή της Βαλένθια και το Ίδρυμα Μελετών και Συνεργασίας Συγχρηματοδοτούν: τα Τσιμέντα ΤΙΤΑΝ η Χαλυβουργική τα Ελληνικά Ναυπηγεία 12

13 Ελευσίνα: Σύνδεση της πόλης με τη λιμενική ζώνη -Συμμετοχικές αποφάσεις Ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE-Περιβάλλον «Συνεργατική Περιβαλλοντική Αναγέννηση σε Πόλεις-Λιμάνια: Ο Κόλπος της Ελευσίνας το 2020» 1. Ανάπτυξη ενός συνεργατικού σχεδίου ολιστικής παρέμβασης για την κοινωνική και περιβαλλοντική αναζωογόνηση της αστικής περιοχής 2. Ανάπτυξη και διάχυση μιας πρωτότυπης συμμετοχικής διαδικασίας και εργαλείων για τη συνεργατική περιβαλλοντική αναγέννηση παράκτιων πόλεων που φιλοξενούν λιμάνια 13

14 Ελευσίνα: Σύνδεση της πόλης με τη λιμενική ζώνη -Συμμετοχικές αποφάσεις Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ Ερευνητικό πρόγραμμα «Άξονες Αναβάθμισης της Ελευσίνας» ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ ΠΛΑΤΕΙΑ ΗΡΩΩΝ 1. Η παραλία χώρος περιπάτου και αναψυχής ΝΕΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ 2. Μεταφορά του εμπορικού λιμανιού στην Πυρκάλ ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 3. Νέες χρήσεις στα βιομηχανικά συγκροτήματα «ΚΡΟΝΟΣ» 4. Ανάδειξη της Ιεράς Οδού και 1 «ΙΡΙΣ» του αρχαίου λιμανιού ΑΛΙΕΥΤΙΚΑ & ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΚΑ ΑΓΚΥΡΟΒΟΛΙΑ Ενοποίηση αρχαιολογικού χώρου με πεζοδρομήσεις 14

15 Ελευσίνα: Σύνδεση της πόλης με τη λιμενική ζώνη -Συμμετοχικές αποφάσεις Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ Ερευνητικό πρόγραμμα «Άξονες Αναβάθμισης της Ελευσίνας» ΠΑΡΚΟ «ΙΡΙΣ» ΠΑΡΚΟ «ΚΡΟΝΟΣ» ΑΛΙΕΥΤΙΚΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ Ρ Ρ ΠΑΡΑΚΤΙΟΣ ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ ΠΑΡΑΚΤΙΟΣ ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ ΜΑΡΙΝΑ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΑΚΤΗ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ ΝΕΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Ρ ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΗ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ ΑΚΤΗ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΑΣΙΝΩΝ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΜΑΡΙΝΑ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ 15

16 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Στις παράκτιες πόλεις και περιοχές πρέπει να δοθεί ειδική προσοχή στην επανανάπτυξη του υδάτινου μετώπου στο πλαίσιο της αστικής δομής-διάρθρωσης, στην ανάπτυξη της πόλης σε σχέση με την ενδοχώρα της και σε συγγένεια με την παράκτια περιοχή της περιφέρειας 2. Πολιτικές αστικών αναπλάσεων που έχουν τη φιλοσοφία του περιβαλλοντικού σχεδιασμού στοχεύουν στην ανασυγκρότηση εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών παραγωγικών ζωνών ή λιμενικών εγκαταστάσεων και την επανάχρηση κτιριακών όγκων παρά στις επεκτάσεις σε νέες περιοχές 3. Ο εμπλουτισμός με νέες χρήσεις ελκυστικές στους πολίτες όπως πολιτισμός, τουρισμός-αναψυχή σε συνδυασμό με χρήσεις κατοικίας, εμπορίου αλλά και αστικής βιοτεχνίας δίνει νέα ζωή σε παλιές αστικές ζώνες 4. Η μέριμνα για σύνδεση των περιοχών ανάπλασης με τον υπάρχοντα αστικό ιστό μέσω κατάλληλα σχεδιασμένων δικτύων ελκύει ιδιωτικά κεφάλαια και επενδύσεις στις περιοχές αυτές 16

17 5. Οι δημόσιες δαπάνες για τις μεταφορικές υποδομές είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία των παράκτιων αναπλάσεων 6. Ο κοινωνικός μαζί με τον οικονομικό παράγοντα υπαγορεύουν τις βασικές κατευθύνσεις πολιτικής για την ιδιαιτερότητα κάθε περιοχής 7. Η «εκ της βάσης προς τα πάνω» διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι μια νέα τάση στον αστικό σχεδιασμό που στοχεύει στην αξιοποίηση των ενδογενών δυνάμεων μιας κοινωνίας και μπορεί με σωστό σχεδιασμό να λειτουργήσει αποτελεσματικά 8. Η συνεργασία δημόσιου και ιδωτικού τομέα μαζί με επιστημονικές και κοινωνικές οργανώσεις πολιτών με τη μορφή εταιρικών σχημάτων εξασφαλίζει ένα μέρος κεφαλαίων και διασφαλίζει την επιτυχία των επεμβάσεων 17

18 Ευχαριστώ για την προσοχή σας! 18