... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΕΡΙ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ

Transcript

1 Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΕΡΙ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Ιστορική Αναδρομή Τι είναι Αμοιβαίο Κεφάλαιο Κανονισμός Αμοιβαίου Κεφαλαίου Είδη Αμοιβαίων Κεφαλαίων Κατηγοριοποίηση Βάσει Σύστασης Χαρτοφυλακίου Κατηγοριοποίηση Βάσει Γεωγραφικής Κατανομής Των Επενδύσεων Νέες Τάσεις Στην Αγορά Αμοιβαίων Κεφαλαίων Index Funds Exchange Traded Funds Πλεονεκτήματα Αμοιβαίων Κεφαλαίων Μειονεκτήματα Αμοιβαίων Κεφαλαίων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Θεσμικά Όργανα Φορολογικό Καθεστώς Αμοιβαίων Κεφαλαίων Εποπτεία και Επίβλεψη Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Ένωση Θεσμικών Επενδυτών Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (Ο.Σ.Ε.Κ.Α) Τι είναι Ο.Σ.Ε.Κ.Α (ή UCITS); Η Δραστηριότητα των Ο.Σ.Ε.Κ.Α Η Λειτουργία των Ο.Σ.Ε.Κ.Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΩΝ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Η Εξέλιξη των Αμοιβαίων Κεφαλαίων Διεθνώς Ευρωπαϊκή Αγορά Αμοιβαίων Κεφαλαίων Η Εξέλιξη Των Αμοιβαίων Κεφαλαίων στην Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Επενδυτική Συμπεριφορά των Διαχειριστών Αμοιβαίων Κεφαλαίων Τρόποι Μέτρησης της Συνολικής Επίδοσης Ενός Χαρτοφυλακίου- Κλασσικές Απόψεις Πως Μετράω την Απόδοση και τον Κίνδυνο

2 5.2.2 Τρόποι Μέτρησης της Συνολικής Επίδοσης ενός Χαρτοφυλακίου Συγχρονισμός με την Αγορά και Επιλεκτικότητα (Market Timing and Selectivity) Υποδείγματα Μέτρησης της Απόδοσης Αμοιβαίων Κεφαλαίων Το Υπόδειγμα του Treynor & Mazuy Το Υπόδειγμα του Henriksson & Merton Το Υπόδειγμα των Fabozzi & Francis Το Υπόδειγμα 4-Παραγόντων του Carhart Το Υπόδειγμα 3- παραγόντων των Elton, Gruber & Blake ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΩΝ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Εισαγωγικά Στοιχεία Εμπειρική Μελέτη Αμοιβαία Κεφάλαια του Δείγματος Απόδοση και Κίνδυνος Δείκτης Αξιολόγησης του Treynor και του Jensen Αξιολόγηση Επιλεκτικότητας και Συγχρονισμού βάση του Υποδείγματος των Treynor & Mazuy ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Θεσμός των Αμοιβαίων Κεφαλαίων έχει γνωρίσει τεράστια άνθηση τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εγχώριο επίπεδο, λόγο των μοναδικών πλεονεκτημάτων που προσφέρουν στο επενδυτικό κοινό, μικρού και μεσαίου εισοδήματος. Οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται στις διάφορες κατηγορίες αμοιβαίων κεφαλαίων παρέχουν τη δυνατότητα στους επενδυτές να αυξήσουν την απόδοση του επενδυθέντος κεφαλαίου τους για συγκεκριμένα επίπεδα επενδυτικού κινδύνου. Τα αμοιβαία κεφάλαια παρέχουν τη δυνατότητα μείωσης του κινδύνου μέσω της διαφοροποίησης των επενδύσεων. Η εξέλιξη των Αμοιβαίων Κεφαλαίων παγκοσμίως σημείωσε αλματώδη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, περίοδο που συμπίπτει με την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων και την παγκοσμιοποίηση των αγορών στον τομέα των αγαθών και υπηρεσιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων (FEFSI) στις ο αριθμός των αμοιβαίων κεφαλαίων ξεπέρασε παγκοσμίως τις 37,000 και τα κεφάλαια τα οποία διαχειρίζονται ανήλθαν στα 8 τρις δολάρια. Όσον αφορά στην Ελληνική αγορά Α/Κ, αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς πρόκειται για μια αγορά ολιγοπωλιακού χαρακτήρα η οποία συγκεντρώνεται σε λίγες εταιρείες διαχείρισης. Η εγχώρια αγορά χρονολογείται από το 1972 με την δημιουργία ενός μικτού και ενός μετοχικού Α/Κ αντίστοιχα. Μετά το 1989, η εγχώρια αγορά αμοιβαίων κεφαλαίων γνώρισε σημαντική ανάπτυξη κυρίως λόγω θεσμικών παρεμβάσεων και καινοτομιών στην Ελληνική κεφαλαιαγορά. Συγκεκριμένα το 1998, συμφώνα με την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών (Ε.Θ.Ε) υπήρχαν 178 αμοιβαία κεφαλαία συνολικού ενεργητικού 26 δις και 32 εταιρίες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων (Α.Ε.Δ.Α.Κ). Κατά το 2 Ο τρίμηνο του 2011, ο αριθμός Α/Κ έχει ανέλθει στα 304 με συνολικό ενεργητικό περίπου 7,1 δις ευρώ με τον αντίστοιχο αριθμό των Α.Ε.Δ.Α.Κ. να φτάνει μόλις τις 22. Στις 30 Ιουνίου 2011 η εικόνα της αγοράς των αμοιβαίων κεφαλαίων βάσει του συνολικού ενεργητικού που διαχειρίζονται ήταν κατανεμημένη μεταξύ μετοχικών τίτλων (25% σε μετοχικά Α/Κ και 15% σε μικτού τύπου Α/Κ) και τίτλων σταθερού -3-

4 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή εισοδήματος (31% σε ομολογιακά Α/Κ και 14% σε Α/Κ διαχείρισης διαθεσίμων). Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι το συνολικό ενεργητικό μέσα σε ένα διάστημα μικρότερο του ενός έτους (31/12/10-30/6/11) σημείωσε μείωση της τάξης των 897 εκατ.. Αυτό οφείλεται στις νέες επενδυτικές τάσεις που «έφερε» η κρίση χρέους της Ελλάδας στην αγορά των αμοιβαίων κεφαλαίων, με τους επενδυτές να αλλάζουν δραστικά τις επιλογές τους, προσπαθώντας να μειώσουν το ρίσκο είτε μειώνοντας τις τοποθετήσεις τους στην εγχώρια αγορά στρεφόμενοι σε αγορές του εξωτερικού, είτε τοποθετώντας τα χρήματά τους σε τίτλους εγγυημένης απόδοσης (μικρότερου ρίσκου). Γενικότερα τις τελευταίες δύο δεκαετίες υπήρξε μεγάλη ανάπτυξη του θεσμού των αμοιβαίων κεφαλαίων που οδηγούσε όλο και μεγαλύτερο τμήμα του επενδυτικού κοινού στο να επενδύσει σε μετοχικούς τίτλους, μέσω εξειδικευμένων στελεχών διαχείρισης των αμοιβαίων κεφαλαίων, γεγονός που έχει προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον των ερευνητών και ανθρώπων της αγοράς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η αξιολόγηση της επίδοσης των Α/Κ να παρουσιάζει ενδιαφέρον τόσο σε «μίκρο» όσο και σε «μάκρο» επίπεδο. Από κοινωνικής απόψεως πρέπει να γνωρίζουμε εάν οι διαχειριστές των Α/Κ ως ομάδα προσθέτουν αξία στα χαρτοφυλάκια που διαχειρίζονται ή προκαλούν σπατάλες πόρων μέσω του υψηλού κόστους συναλλαγών που προέρχεται από τη συνεχή διαχείρισή τους. Ο αντικειμενικός σκοπός της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασίας είναι η αξιολόγηση και ο έλεγχος της επιλεκτικότητας (selectivity) και ικανότητας συγχρονισμού (market timing) των Ελλήνων διαχειριστών 25 Α/Κ στην περίοδο από τον Ιανουάριο του 2000 έως τον Δεκέμβριο του Για τον έλεγχο των σχετικών υποθέσεων χρησιμοποιήθηκαν αρχικά οι δυο κλασσικοί δείκτες αξιολόγησης: Treynor (1965) και Jensen (1968). Ο δεύτερος από τους παραπάνω δείκτες εκτιμά το συντελεστή «άλφα» και αξιολογεί εάν ο συγκεκριμένος διαχειριστής πέτυχε μεγαλύτερη ή μικρότερη απόδοση σε σχέση με την προσαρμοσμένη ως προς τον κίνδυνο απόδοση (risk-adjusted return). Στη συνέχεια με τη χρήση του υποδείγματος των Treynor-Mazuy (1966), αξιολογούμε την απόδοση των Α/Κ βάσει της ικανότητας των διαχειριστών να επιλέγουν τα κατάλληλα αξιόγραφα καθώς και το χρόνο που θα τοποθετηθούν στην αγορά (timing). Με άλλα λόγια η παραπάνω μεθοδολογία αποτελεί έναν τρόπο σύγκρισης της απόδοσης του Α/Κ με την απόδοση της αγοράς. Για την αξιολόγηση των παραπάνω υποθέσεων χρησιμοποιήθηκαν μηνιαίες αποδόσεις 25 εγχώριων αμοιβαίων κεφαλαίων. Κατά την εκτίμηση των -4-

5 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή υποδειγμάτων ελήφθησαν υπόψη τα ζητήματα της ετεροσκεδαστικότητας και αυτοσυσχέτισης μέσω της μεθόδου των Newey- West (1987). Η δομή της εργασίας περιλαμβάνει έξι τμήματα. Στο 2 ο κεφάλαιο αναλύονται βασικές εισαγωγικές έννοιες περί Αμοιβαίων κεφαλαίων, γίνεται αναφορά στην ιστορική αναδρομή Α/Κ, στο διαχωρισμό τους σε κατηγορίες Α/Κ, στα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τους καθώς και σε κάποιους περιορισμούς που αφορούν αυτά. Στο 3 ο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί ένα αμοιβαίο κεφάλαιο, στα θεσμικά όργανα όπως η Α.Ε.Δ.Α.Κ, καθώς και στο φορολογικό καθεστώς στο οποίο υπόκειται κάθε Α/Κ. Επιπρόσθετα παρατίθεται ο τρόπος υπολογισμού των μεριδίων, τιμών και κόστους, καθώς επίσης παρουσιάζονται στοιχεία για την εποπτεία και επίβλεψη των Α/Κ. Στο 4 ο κεφάλαιο πραγματοποιείται μια αναφορά στα Α/Κ τόσο στον Ελλαδικό όσο στον Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο χώρο και παρουσιάζεται η διαχρονική πορεία του Συνολικού Ενεργητικού καθώς και τα μερίδια για κάθε κατηγορία Α/Κ. Επιπλέον παρατίθενται οι νέες τάσεις επενδύσεων του Ελληνικού επενδυτικού κοινού μετά την οικονομική κρίση που υπέστη η εγχώρια αγορά. Στο 5 ο κεφάλαιο αναφέρονται τα κριτήρια αξιολόγησης της επίδοσης των Α/Κ καθως και η σχετική βιβλιογραφική ανασκόπηση. Συγκεκριμένα επικεντρωνόμαστε στην επενδυτική συμπεριφορά των διαχειριστών Α/Κ, καθώς και στους τρόπους μέτρησης του κινδύνου και της απόδοσης των Α/Κ βάσει των δεικτών Treynor, Sharpe και Jensen. Τέλος γίνεται εκτενής αναφορά στις έννοιες τις επιλεκτικότητας και του συγχρονισμού των Α/Κ όπου παρατίθενται διάφορα μοντέλα που σχετίζονται με τις δυο αυτές έννοιες. Στο 6 ο κεφάλαιο λαμβάνει χώρα η εμπειρική ανάλυση στο δείγμα των 25 Α/Κ. Εξετάζουμε μέσα σε μια περίοδο 11 ετών τη λειτουργία τους βάσει δεικτών απόδοσης καθώς και αξιολογούμε την συμπεριφορά των διαχειριστών όσον αφορά την ικανότητα τους ως προς το συγχρονισμό και την επιλεκτικότητα των Α/Κ. Τέλος, στο 7 ο κεφάλαιο συνοψίζουμε τα βασικά συμπεράσματα της εμπειρικής ανάλυσης που διενεργήσαμε. -5-

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΕΡΙ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 2.1 Ιστορική Αναδρομή Η οργάνωση του κράτους σε μοναρχικές, ολιγαρχικές ή δημοκρατικές κοινωνίες είχε ως σκοπό την ανάπτυξη συστημάτων συλλογικής αντιμετώπισης κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων καθώς και την δημιουργία θεσμών για ισχυροποίηση της άμυνας. Με την ανάπτυξη του εμπορίου και των συναλλαγών μεταξύ των κρατών δημιουργήθηκαν θεσμοί που συναντώνται ακόμα και σήμερα, όπως οι εμπορικές συμφωνίες και οι ρήτρες σε περίπτωση μη ανταπόκρισης στους όρους της συμφωνίας. Η δημιουργία αμοιβαίων κεφαλαίων όπως την συναντάμε σήμερα ασφαλώς και δεν υπήρχε εκείνη την εποχή και αυτό επειδή δεν υπήρχαν αγορές αξιών. Υπήρξε όμως προχωρημένη αντίληψη του κοινού συμφέροντος και της διαχείρισης της κοινής περιουσίας μέσα από μια δημοκρατική καθιέρωση κανόνων διαχείρισης. Η σύγχρονη μορφή των αμοιβαίων κεφαλαίων πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του 1920 στις ΗΠΑ. Όπου το 1924 ιδρύθηκε το πρώτο σχετικά οργανωμένο Αμοιβαίο Κεφάλαιο από την εταιρεία επενδύσεων Massachusetts Investors Trust. Επί σειρά ετών οι εταιρίες επενδύσεων, δεν γνώριζαν ιδιαίτερη αποδοχή από το επενδυτικό κοινό της Αμερικής με αποτέλεσμα το 1930 η κυριαρχία τους να παύσει να υφίσταται λόγω των μεγάλων ζημιών που προκλήθηκαν από την ανάληψη κερδοσκοπικών θέσεων. Το γεγονός αυτό συνέτεινε και η οικονομική κρίση του 1929 καθώς και η παρατεταμένη οικονομική ύφεση που απαξίωσε την θέση τους με συνέπεια να στιγματιστούν. Από την άλλη οι εταιρίες αμοιβαίων κεφαλαίων επωφελήθηκαν από την εξέλιξη αυτή προσελκύοντας και άλλα κεφαλαία. Παρόλα αυτά το 1930 η ανάπτυξη των αμοιβαίων κεφαλαίων απειλήθηκε από καταχρήσεις σε βάρος των επενδυτών, που ενώ αφορούσε τις επενδυτικές εταιρίες, επηρέασε όλο τον κλάδο της συλλογικής επένδυσης. Η εμπιστοσύνη των επενδυτών εδραιώθηκε ξανά μετά το πέρας της επόμενης δεκαετίας, το 1940 όπου ψηφίστηκε η Πράξη για τις επενδυτικές εταιρίες. Στις δεκαετίες που ακολουθούν, ο θεσμός σημείωσε ραγδαία ανάπτυξη, η οποία οφειλότανε στην ανάκαμψη της αμερικανικής -6-

7 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων οικονομίας καθώς και στην ενίσχυσή της μέσω αυστηρών νομοθετικών πλαισίων. Επιπλέον η ανάπτυξη της αμερικανικής αγοράς και ο συνεχής εμπλουτισμός της με νέα,εξελιγμένα χρηματοοικονομικά εργαλεία είχε ως αποτέλεσμα στην διεύρυνση των επενδυτικών επιλογών σε τέτοιο βαθμό που για έναν μεμονωμένο επενδυτή η αξιολόγηση των επενδύσεων καθίσταται δύσκολη. Δεδομένης αυτής της κατάστασης παρουσιάστηκε μια στροφή του μεμονωμένου επενδυτή προς αναζήτηση εξειδικευμένης επαγγελματικής διαχείρισης,η οποία θα γινότανε μέσα από διάφορους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς με την μορφή συλλογικών επενδύσεων. Στην Ελλάδα ο θεσμός των αμοιβαίων κεφαλαίων ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με την υπογραφή του Νομοθετικού Διατάγματος 608/70. Το πρώτο αμοιβαίο κεφάλαιο ξεκίνησε την λειτουργία του στα τέλη του 1972 ήταν το Αμοιβαίο Κεφάλαιο Ερμής Δυναμικό από την Εμπορική τράπεζα. Μετά από μερικούς μήνες, στις αρχές του 1973 η Εθνική τράπεζα προχώρησε στην ίδρυση του Αμοιβαίου Κεφαλαίου Δήλος Μικτό. Η επιδίωξη της κίνησης αυτής από την Εμπορική και την Εθνική ήταν η δημιουργία δυο πόλων συγκέντρωσης ενός αξιοσημείωτου αριθμού επενδυτών όπου θα αποταμίευαν τα κεφάλαια τους, τα οποία θα διοχετευόταν στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (Χ.Α.Α) για να τονωθεί με αυτόν τον τρόπο η λειτουργία του. Για τα επόμενα 16 έτη τα δυο αμοιβαία κεφάλαια αποτελούσαν ολόκληρη την αγορά αμοιβαίων κεφαλαίων. Οι λόγοι για του οποίους δεν εισήχθησαν άλλα αμοιβαία κεφάλαια στην εγχώρια αγορά οφειλότανε κυρίως σε οικονομικά και πολιτικά γεγονότα. Η καθυστέρηση της ανάπτυξης της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και το κανονιστικό σύστημα που ίσχυε απέτρεψε την δημιουργία ενός υγιούς μακροοικονομικού πλαισίου καθώς και την εισαγωγή χρηματοοικονομικών εργαλείων, όπως οι ομολογίες. Το ενδιαφέρον για την αγορά αμοιβαίων κεφαλαίων εμφανίζεται ξανά στο τέλος της δεκαετίας του 1980 λόγω θέσπισης σειράς μέτρων για την φιλελευθεροποίηση ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η αναθέρμανση του κλάδου γίνεται 15 χρόνια μετά το 1974,το 1989 όπου η ασφαλιστική Εταιρία Interamerican, μέσω της θυγατρικής της Ανώνυμης Εταιρίας Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων Intertrust Α.Ε.Δ.Α.Κ, ίδρυσε το δικό της αμοιβαίο κεφάλαιο με θεματοφύλακα την Εθνική τράπεζα. Κατά την διάρκεια του 1990 δημιουργήθηκαν έξι επιπλέον νέα αμοιβαία κεφάλαια, τέσσερα από την Αlpha Πίστεως και δυο από τις ασφαλιστικές εταιρίες Ασπίς Πρόνοια και Ευρωπαϊκή Πίστη. Τα χρόνια που ακολούθησαν ο θεσμός των Αμοιβαίων κεφαλαίων γνώρισε σημαντική άνθηση. Χαρακτηριστικά το 1998, σύμφωνα με την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών λειτουργούσαν 26 Α.Ε.Δ.Α.Κ οι οποίες διαχειριζόταν 178 ελληνικά αμοιβαία κεφάλαια συνολικού Ενεργητικού 26 δις σε αντίθεση με το 1995 όπου ο αριθμός των Α.Ε.Δ.Α.Κ ήταν 22, ο -7-

8 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων αριθμός των Αμοιβαίων κεφαλαίων που διαχειριζόταν ήταν μειωμένος κατά 60 αμοιβαία κεφάλαια συνολικού ενεργητικού 6 δις. Το Διάγραμμα 2.1 παρουσιάζει την κατανομή των κεφαλαίων στις διάφορες κατηγορίες αμοιβαίων κεφαλαίων κατά τα έτη Όπως παρατηρούμε, στις το μεγαλύτερο μερίδιο της ελληνικής αγοράς το καταλαμβάνουν τα αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων (66%) και ακολουθούν τα ομολογιακά (19%). Η εικόνα όμως ανατρέπεται το 99, όπου επικρατεί ως πρώτη επενδυτική επιλογή τα μετοχικά (42%) αμοιβαία κεφάλαια και ως δεύτερη τα διαχείρισης διαθεσίμων (38%). Οι μεταβολές αυτές στην κατανομή των κεφαλαίων οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην ανάγκη των επενδυτών να συμπεριλάβουν στα χαρτοφυλάκια τους αξιόγραφα των διεθνών κεφαλαιαγορών και κυρίως της Ευρώπης. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1: Κατανομή Κεφαλαίων σε κατηγορίες Ελληνικών Αμοιβαίων Κεφαλαίων κατά τα έτη 'Ετος 1998 Έτος 1999 ΜΕΤΟΧΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΑ ΜΕΤΟΧΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΑ ΜΙΚΤΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΜΙΚΤΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ 6% 19% 38% 42% 66% 9% 9% 11% Πηγή : Ένωση Θεσμικών Επενδυτών Όσον αφορά την εισαγωγή αμοιβαίων κεφαλαίων Διαχείρισης Διαθεσίμων και Σταθερού Εισοδήματος (ή ομολογιακά) έγινε το 1991 όταν η αγορά αποτελούνταν από μετοχικά και μικτά αμοιβαία κεφάλαια. Το 1992 τα αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων και σταθερού εισοδήματος προσέλκυαν το 49% των κεφαλαίων, ποσοστό που ανήλθε μέχρι το 1996 στο 95% και μειώθηκε μέχρι το 1998 στο 83%. Η σταδιακή μείωση από το 1997 θα συνεχιστεί με την πορεία μείωσης των ελληνικών επιτοκίων και την είσοδο της δραχμής στο ευρώ. Η ύπαρξη ενός ενιαίου νομίσματος και μιας Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας θα οδηγούσε σε εξομοίωση των επιτοκίων σε όλες τις -8-

9 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων χώρες. Η μείωση αυτή που θα συντελεστεί με την ένταξη της δραχμής στο ευρώ θα είχε ως συνέπεια τη μείωση του χρηματοδοτικού κόστους και την αντίστοιχη αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων, καθώς θα επέτρεπε να ανταγωνισθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις με ίσους όρους χρηματοδότησης τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. 2.2 Τι είναι Αμοιβαίο Κεφάλαιο «Το Αμοιβαίο Κεφάλαιο (Α/Κ), με αυστηρούς οικονομικούς όρους είναι ένα χαρτοφυλάκιο Αξιών με διασπορά, εγγεγραμμένο ως μια ανοιχτού τύπου εταιρεία επενδύσεων, το οποίο πουλά μερίδια στο ευρύτερο κοινό σε μια συγκεκριμένη τιμή και τα επαναγοράζει την στιγμή που αυτό απαιτηθεί, στην πραγματική λογιστική τους αξία» Με πιο απλά λόγια,μπορεί να φανταστεί κανείς το αμοιβαίο κεφάλαιο ως ένα χαρτοφυλάκιο που αποτελείται από αξιόγραφα (μετοχές, ομολόγα κ.α) και μετρητά σε λογαριασμούς. Το χαρτοφυλάκιο αυτό έχει σχηματιστεί με κεφάλαια ενός μεγάλου αριθμού ατόμων που το διαχειρίζονται εξειδικευμένα άτομα τα οποία διαθέτουν απαραίτητες γνώσεις, πληροφορίες και εμπειρία. Η συνολική περιουσία σε τρέχουσες τιμές αποτελεί το ενεργητικό του αμοιβαίου κεφαλαίου, το οποίο μεταβάλλεται καθημερινά και διαιρείται σε μερίδια ίσης αξίας. Οι κάτοχοι αυτών των μεριδίων ονομάζονται μεριδιούχοι. Ο αριθμός των μεριδίων αυξάνεται καθώς οι νέοι επενδυτές αγοράζουν μερίδια και μειώνεται όταν οι μεριδιούχοι αποχωρούν από αυτό. Τέλος, χαρακτηρίζονται ως ανοιχτού τύπου συλλογική επένδυση που σημαίνει ότι οι εταιρίες που διαθέτουν αμοιβαία κεφάλαια είναι υποχρεωμένες, από το νόμο, να δημιουργούνε νέα μερίδια όταν υπάρξουν νέοι επενδυτές, οι οποίοι ενδιαφέρονται να αγοράσουν άλλα και να εξαγοράσουν τα μερίδια τους από τους επενδυτές- μεριδιούχους όταν αυτοί θελήσουν να τα πουλήσουν. Η έννοια του αμοιβαίου κεφαλαίου εξηγείται από την ισόποση συμμετοχή των μεριδιούχων στα κέρδη ή στις ζημίες. Συγκεκριμένα ο όρος «Κεφάλαιο» χαρακτηρίζει το σύνολο του ποσού που συγκεντρώνεται από τους επενδυτές, ενώ ο όρος «Αμοιβαίο» περιγράφει το γεγονός ότι όλοι οι μεριδιούχοι που συνεισφέρουν στην δημιουργία της περιουσίας αυτής, μοιράζονται τα κέρδη και τις ζημίες που μπορεί να προκύψουν,ανάλογα το ποσοστό συμμετοχής του καθένα σε αυτό. Σκοπός των επενδυτών είναι να επενδύσουν τα χρήματα τους σε συγκεκριμένες ευκαιρίες με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή απόδοση. Με την τοποθέτηση συγκεκριμένου ποσού σε αμοιβαία κεφάλαια ο επενδυτής εκχωρεί το δικαίωμα στην Εταιρία διαχείρισης -9-

10 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων (Α.Ε.Δ.Α.Κ) του αμοιβαίου κεφαλαίου να επενδύσει εκ μέρους του, με στόχο την επίτευξη μέγιστης απόδοσης και την ελαχιστοποίηση του επενδυτικού κινδύνου. Όσο περισσότεροι επενδυτές συνεισφέρουν στο αμοιβαίο κεφάλαιο τόσο αυξάνεται το ενεργητικό του. Η συμμετοχή στο αμοιβαίο κεφάλαιο αποδεικνύεται με ονομαστικό τίτλο, που εκδίδεται από την ανώνυμη εταιρεία διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων (Α.Ε.Δ.Α.Κ) και προσυπογράφεται από τον θεματοφύλακα. Οι τίτλοι μεριδίου μπορούν να εκδίδονται για ένα οι περισσότερα μερίδια. Ο νέος μεριδιούχος κατά την αγορά ενός μεριδίου καταβάλει την καθαρή τιμή προσαυξημένη κατά την προμήθεια διάθεσης. Η προσαυξημένη τιμή ονομάζεται τιμή διάθεσης. Ομοίως οι μεριδιούχοι μπορεί να ρευστοποιήσουν τα μερίδια τους στην τιμή εξαγοράς, δηλαδή την καθαρή τιμή μειωμένη κατά την προμήθεια εξαγοράς. Η καθαρή τιμή του αμοιβαίου κεφαλαίου προκύπτει από την διαίρεση του ενεργητικού του με τον συνολικό αριθμό των μεριδίων, η οποία δεν επηρεάζεται από τις πωλήσεις και τις εξαγορές που πραγματοποιούνται καθημερινά. Στο τέλος κάθε έτους όλα τα αμοιβαία κεφάλαια διανέμουν μερίσματα. Το μέρισμα δεν ταυτίζονται με την απόδοση, η οποία μετρά το ποσοστιαίο κέρδος που αποφέρουν τα αμοιβαία κεφάλαια,αλλά αποτελεί παράγονται προσδιορισμού της. Συνοψίζοντας, τα βασικά χαρακτηριστικά ενός Α/Κ είναι τα εξής : Δεν αποτελεί νομικό πρόσωπο Η διάρκεια λειτουργίας του δεν περιορίζεται χρονικά Οι μεριδιούχοι εκπροσωπούνται δικαστικώς και εξωδίκως από τις ανώνυμες εταιρίες διαχείρισης (θα αναφερθούμε παρακάτω) Το κεφάλαιο του είναι μεταβλητό, αυτό οφείλεται στην υποχρεωτική εξαγορά μεριδίων του και στην ελεύθερη είσοδο των μεριδιούχων σε αυτό. 2.3 Κανονισμός Αμοιβαίου Κεφαλαίου Ο κανονισμός του αμοιβαίου κεφαλαίου που εγκρίνεται από την επιτροπή κεφαλαιαγοράς, περιέχει κυρίως : Την ονομασία του Αμοιβαίου κεφαλαίου Τις επωνυμίες της Α.Ε Διαχείρισης και του Θεματοφύλακα Το είδος των κινητών αξιών στις οποίες μπορεί να επενδύεται η περιουσία του αμοιβαίου κεφαλαίου Καθώς και τον σκοπό του αμοιβαίου κεφαλαίου, από τον οποίο προκύπτουν οι επενδυτικοί και οικονομικοί στόχοι του. -10-

11 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων Την τιμή των μεριδίων κατά το χρόνο σύστασης Την προμήθεια που καταβάλει ο μεριδιούχος στην Α.Ε Διαχείρισης κατά την διάθεση και εξαγορά μεριδίων Τους όρους διάθεσης και εξαγοράς των μεριδίων Τον χρόνο και την διαδικασία διανομής μερισμάτων στους μεριδιούχους του αμοιβαίου κεφαλαίου 2.4 Είδη Αμοιβαίων Κεφαλαίων Κάθε αμοιβαίο κεφάλαιο έχει πλήρη αυτονομία και ανεξαρτησία ακόμη και αν η εταιρία που τα διαχειρίζεται, διαχειρίζεται και άλλα. Η αυτονομία έγκειται στο γεγονός οποιεσδήποτε αποφάσεις αναληφθούν θα αφορούν το ενεργητικό του συγκεκριμένου αμοιβαίου κεφαλαίου. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία αμοιβαίων κεφαλαίων και αυτό οφείλεται στην επενδυτική πολιτική που ακολουθεί το καθένα. Βάσει νομοθεσίας, τα αμοιβαία κεφάλαια κατατάσσονται σε πέντε (5) κατηγορίες ανάλογα με το είδος των κινητών αξιών τις οποίες περιλαμβάνουν στο χαρτοφυλάκιο τους και σε δυο (2) κατηγορίες με βάσει την γεωγραφική κατανομή των επενδύσεων τους. Αναλυτικότερα : Κατηγοριοποίηση Βάσει Σύστασης Χαρτοφυλακίου A. Μετοχικά Α/Κ (Common stock Funds) Τα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια αποτελούνται (κατά κύριο λόγο) από μετοχές (επενδύουν τουλάχιστον το 65% του χαρτοφυλακίου τους σε μετοχές) που είναι εισηγμένες στο Ελληνικό χρηματιστήριο ή/και στα χρηματιστήρια του εξωτερικού, καθώς η πρόσβαση τόσο στη τοπική όσο και στη διεθνή αγορά είναι εύκολη. Το γεγονός αυτό, έχει ως αποτέλεσμα η απόδοση του αμοιβαίου κεφαλαίου να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την πορεία του γενικού δείκτη τιμών του χρηματιστηρίου, από αυτό συμπεραίνουμε πως η συνολική απόδοση του μετοχικού Α/Κ εμφανίζει μεγάλη διακύμανση. Η δυνατότητα επίτευξης υψηλών αποδόσεων, η μείωση του επενδυτικού κινδύνου λόγω της ευρείας διασποράς, και η άμεση ρευστότητα είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα των μετοχικών αμοιβαίων κεφαλαίων. Ωστόσο, -11-

12 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων πρόκειται για μια επένδυση υψηλού ρίσκου που απευθύνεται σε μη συντηρητικούς επενδυτές που είναι πρόθυμοι να αναλάβουν τον βαθμό του κινδύνου μακροπρόθεσμα και στόχο την μεγιστοποίηση των αποδόσεων. Οι κατηγορίες που τα διακρίνουμε είναι : Small company funds: πρόκειται για αμοιβαία κεφάλαια που επενδύουν σε μετοχές μικρών επιχειρήσεων με καλές προοπτικές. Ο λόγος είναι ότι οι μικρές επιχειρήσεις που παρουσιάζουν προοπτικές μπορούν να παρουσιάσουν υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Aggressive growth funds: τα Α/Κ του τύπου αυτού έχουν ως επενδυτικό σκοπό την επίτευξη μέγιστων κεφαλαιακών κερδών αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα υψηλό επενδυτικό κίνδυνο. Είναι γνωστά και ως «go-go funds». Growth funds: αναφέρονται κυρίως σε Α/Κ που κατευθύνουν τις επενδύσεις τους σε μετοχές εταιριών των οποίων τα κέρδη αυξάνονται με ρυθμούς υψηλότερους από το μέσο όρο. Growth and income funds: τα Α/Κ της κατηγορίας αυτής επενδύουν κυρίως σε κοινές μετοχές εταιριών που έχουν παρουσιάσει σημαντική αύξηση τιμών κατά το παρελθόν αλλά και ταυτόχρονα έχουν πετύχει μια σταθερή μερισματική πολιτική. Sector funds: στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται μετοχικά Α/Κ τα οποία εξειδικεύονται σε συγκεκριμένους κλάδους όπως ενέργεια, τεχνολογία κ.α. Equity income funds: η κατηγορία αυτή διαφέρει ελάχιστα από την growth and income funds. Βασική επιδίωξη είναι η επίτευξη κεφαλαιακών κερδών καθώς και η εξασφάλιση κάποιου εισοδήματος. Η βασική διαφορά είναι ότι μεταξύ των στόχων αυτών, ως πιο σημαντικός κρίνεται η εξασφάλιση κάποιου εισοδήματος για τους μεριδιούχους. B. Ομολογιακά Α/Κ (Bond Funds) Τα ομολογιακά αμοιβαία κεφάλαια ή σταθερού εισοδήματος, όπως λέγονται μέχρι πρότινος, επενδύουν τουλάχιστον 65% του χαρτοφυλακίου τους σε ομολογίες, που εκδίδονται από το κράτος ή κρατικούς οργανισμούς καθώς και ομολογίες εταιριών, ενώ παρέχεται η δυνατότητα επένδυσης σε ποσοστό έως 10% του χαρτοφυλακίου του αμοιβαίου κεφαλαίου σε μετοχές. Η συγκεκριμένη κατηγορία Α/Κ απευθύνεται σε επενδυτές που δεν είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν μεγάλο κίνδυνο, αλλά την ίδια στιγμή επιθυμούν μια καλή και σταθερή απόδοση. Όποιος επενδυτής δεν επιθυμεί να αναλάβει -12-

13 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων καθόλου επενδυτικό κίνδυνο πρέπει να προσανατολιστεί στα ομολογιακά Α/Κ που θα του διασφαλίσουν μια σχεδόν βέβαιη αλλά περιορισμένη απόδοση. Γ. Α/Κ Διαχείρισης Διαθεσίμων ( Money Market Funds) Τα αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων επενδύουν κυρίως σε προϊόντα της χρηματαγοράς και δευτερευόντως σε τίτλους σταθερού εισοδήματος και όχι πάνω από 10% σε μετοχές εταιριών. Απευθύνονται σε συντηρητικούς επενδυτές με βραχυπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα μιας και το ρίσκο είναι χαμηλό καθώς αποφεύγονται οι διακυμάνσεις των τιμών των μετοχών που μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες αυξομειώσεις. Τα προϊόντα της χρηματαγοράς μπορεί να είναι Έντοκα Γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου, τα πιστοποιητικά καταθέσεων μεγάλων τραπεζών και τα εμπορικά γραμμάτια. Την κατηγορία αυτή την προτιμάνε συνήθως επενδυτές, που εναλλακτικά τοποθετούν τα χρήματα τους σε τραπεζικές καταθέσεις και έτσι έχουν την ευκαιρία, από την στιγμή που υπάρχει περιορισμένος κίνδυνος, να πετύχουν υψηλότερες αποδόσεις από τις τραπεζικές καταθέσεις. Δ. Α/Κ Μικτού Τύπου (Balanced / Mixed Funds) Είναι τα αμοιβαία κεφάλαια τα οποία αποτελούνται από χρηματικά διαθέσιμα, ομόλογα, και μετοχές, και δίνουν την ευκαιρία στους επενδυτές να επιτύχουν υψηλές αποδόσεις συγκριτικά με τα επιτόκια των τραπεζών. Συγκεκριμένα αυτού του τύπου τα Α/Κ επενδύουν κατ ελάχιστο ποσοστό 10% του καθαρού τους ενεργητικού σε μετοχές και κατ ελάχιστο ποσοστό 10% σε ομολογίες. επιπλέον το μέγιστο ποσοστό επένδυσης σε μετοχές ή σε ομολογίες ή σε καταθέσεις και σε μέσα χρηματαγοράς δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 65% του καθαρού ενεργητικού τους. Απευθύνονται σε επενδυτές με μεσοπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα που θέλουν να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται στις αγορές ενώ ταυτόχρονα είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν και το αντίστοιχο ρίσκο. Ο βαθμός κινδύνου είναι μέτριος ως υψηλός. Τα Α/Κ του τύπου αυτού έχουν τρεις ταυτόχρονους επενδυτικούς σκοπούς : i. Να διατηρήσουν το αρχικό κεφάλαιο του επενδυτή ii. Να διανέμουν ένα μέρισμα στους επενδυτές για την κάλυψη των τρεχουσών αναγκών τους και iii. Να συμβάλλουν αποφασίστηκα στην μακροπρόθεσμη αύξηση του αρχικού κεφαλαίου του επενδυτή καθώς και του εισοδήματος του -13-

14 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων Ε. Funds of Funds Τα Funds of Funds είναι αμοιβαία κεφάλαια τα οποία επενδύουν το ενεργητικό τους σε μερίδια άλλων αμοιβαίων κεφαλαίων της ίδιας ή διαφορετικής εταιρίας, επιδιώκοντας μεγαλύτερη διασπορά. Ανάλογα με την σύσταση του χαρτοφυλακίου τους διακρίνονται σε Funds of Funds Ομολογιακά, Μικτά ή Μετοχικά. Επίσης επενδύουν το ενεργητικό τους τουλάχιστον σε πέντε (5) μερίδια άλλων αμοιβαίων κεφαλαίων εξασφαλίζοντας έτσι ακόμα μεγαλύτερη διασπορά κινδύνου για τους μεριδιούχους. Ο Πίνακας 2.1 παρουσιάζει συνοπτικά τις παραπάνω κατηγορίες αμοιβαίων κεφαλαίων: Πίνακας 2.1: Κατηγοριοποίηση των Αμοιβαίων Κεφαλαίων ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΟΥ ΕΠΕΝΔΥΕΙ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Διαχείρισης Κυρίως σε προϊόντα της Διαθεσίμων αγοράς χρήματος Χαμηλό Ομολογιακά Κυρίως σε μακροχρόνια ομόλογα και όχι άνω του Χαμηλό- Μεσαίο 10% σε μετοχές Μικτά Σε όλες τις αγορές, κυρίως συνδυάζουν ομόλογα και μετοχές Μεσαίο Μετοχικά Κυρίως σε μετοχές Υψηλό Funds of Funds Σε άλλα αμοιβαία κεφάλαια διαφόρων επενδυτικών κατηγοριών Υψηλό Κατηγοριοποίηση Βάσει Γεωγραφικής Κατανομής Των Επενδύσεων Τα αμοιβαία κεφάλαια κατατάσσονται στις κατηγορίες που περιγράφονται παραπάνω ανάλογα με την γεωγραφική κατανομή του ενεργητικού τους. Η Α.Ε.Δ.Α.Κ οφείλει να περιλαμβάνει στην ονομασία του αμοιβαίου κεφαλαίου τον προσδιορισμό της γεωγραφικής του κατανομής των επενδύσεων του. Το -14-

15 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων 2005 καταργήθηκε η κατηγορία των Διεθνών Αμοιβαίων κεφαλαίων τα οποία πλέον χαρακτηρίζονται ως Α/Κ Εσωτερικού και Εξωτερικού. Α/Κ Εσωτερικού Τα αμοιβαία κεφάλαια Εσωτερικού επενδύουν κυρίως σε καταθέσεις και σε μέσα χρηματαγοράς ή και σε ομολογίες ή και σε μετοχές που εκδίδονται από εκδότη που έχει την καταστατική του έδρα στην Ελλάδα. Α/Κ Εξωτερικού Τα αμοιβαία κεφάλαια εξωτερικού επενδύουν κυρίως σε καταθέσεις και σε μέσα χρηματαγοράς ή και σε ομολογίες ή και σε μετοχές που εκδίδονται από εκδότη που έχει την καταστατική του έδρα εκτός Ελλάδος. Ο Πίνακας 2.2 μας παρουσιάζει συνοπτικά τα κριτήρια κατηγοριοποίησης και την ονοματολογία των αμοιβαίων κεφαλαίων: Πίνακας 2.2: Κατηγορίες Αμοιβαίων Κεφαλαίων βάσει Σύστασης Χαρτοφυλακίου και Γεωγραφικής Κατανομής. ΕΙΔΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣHΣ/ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΑ ΜΕΤΟΧΙΚΑ ΜΙΚΤΑ Επενδύει κυρίως* σε προϊόντα της χρηματαγοράς και σε μικρότερο βαθμό σε τίτλους σταθερού εισοδήματος του εσωτερικού Επενδύει κυρίως* σε προϊόντα της χρηματαγοράς και σε μικρότερο βαθμό σε τίτλους σταθερού εισοδήματος του εξωτερικού Επενδύει κυρίως σε μακροχρόνιους τίτλους σταθερού εισοδήματος του εσωτερικού Επενδύουν κυρίως σε μακροχρόνιους τίτλους σταθερού εισοδήματος του εξωτερικού *Η έννοια του «κυρίως» αναφέρεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 65 Επενδύει κυρίως σε μετοχές εσωτερικού Επενδύει κυρίως σε μετοχές του εξωτερικού Επενδύει σε κινητές αξίες εσωτερικού όλων των προηγούμενων κατηγοριών Επενδύει σε κινητές αξίες εξωτερικού όλων των προηγούμενων κατηγοριών -15-

16 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων 2.5 Νέες Τάσεις Στην Αγορά Αμοιβαίων Κεφαλαίων Index Funds Μια από τις πολλές κατηγορίες αμοιβαίων κεφαλαίων είναι εκείνη των λεγομένων Index Funds, των κεφαλαίων δηλαδή τα οποία στηρίζονται ακριβώς στη σύνθεση κάποιου από τους εκατοντάδες χρηματιστηριακούς δείκτες που υφίστανται ανά τον κόσμο, με αποτέλεσμα οι αποδόσεις τους να είναι πανομοιότυπες των αποδόσεων των δεικτών αυτών. Τα εν λόγω αμοιβαία καθιστούν ιδιαίτερα εύκολη τη δουλειά των διαχειριστών κεφαλαίων, αφού ουσιαστικά δεν χρειάζεται να κάνουν επιλογές, με άλλα λόγια, ο διαχειριστής ενός Index Fund δεν χρειάζεται να παρακολουθεί επί μέρους μετοχές, αφού δεν επενδύει σε αυτές. H σύνθεση του αμοιβαίου κεφαλαίου του είναι δεδομένη και οι μόνες κινήσεις που απαιτούνται αφορούν στην αγορά ή στην πώληση μεριδίων. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο τα αμοιβαία αυτά κεφάλαια συμφέρουν ως επένδυση. Η τεχνική της δεικτοποίησης πρωτοεμφανίστηκε στα συνταξιοδοτικά ιδρύματα των Η.Π.Α το 1971 και στη συνέχεια το 1976 στη κλασική τους βιομηχανία. Το πρώτο index fund δημιουργήθηκε πάνω στο δείκτη Standard & Poor s 500 (S&P 500), ο οποίος συμπεριλαμβάνει τις μεγαλύτερες μετοχές οι οποίες είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, αποτελεί δε το 70% της συνολικής χρηματιστηριακής αγοράς. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένα index funds βασισμένο στο δείκτη Wilshire 5000, ο οποίος αποτελείται από τις 500 μετοχές του S&P 500 και τις υπόλοιπες 4500 μετοχές της χρηματιστηριακής αγοράς, οι οποίες είναι μεσαίας ή μικρής κεφαλαιοποίησης. Τα index funds συνεχώς κερδίζουν έδαφος στις προτιμήσεις των επενδυτών και εξελίσσονται ακολουθώντας δείκτες που στηρίζονται σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας όπως βιομηχανία, ενέργεια, μεταφορές,υψηλή τεχνολογία καθώς και συγκεκριμένα εμπορεύματα (σιτηρά, πολύτιμα μέταλλα). Οι λόγοι για τους οποίους προτιμώνται από το επενδυτικό κοινό είναι ότι αποτελούν αμοιβαία κεφάλαια χαμηλού διαχειριστικού κόστους. Παράλληλα είναι αμοιβαία κεφάλαια τα οποία μπορεί ο επενδυτής να τα διατηρήσει στο χαρτοφυλάκιο του μακροπρόθεσμα, καθώς έχει αποδειχθεί ότι σε αυτήν τη βάση οι αποδόσεις τους είναι καλύτερες των υπολοίπων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα index funds δεν απαιτούν ιδιαίτερη διαχείριση, με αποτέλεσμα να μην επιβαρύνονται από το κόστος των αλλαγών στις τοποθετήσεις, που απαιτούν πολύ συχνά τα υπόλοιπα αμοιβαία κεφάλαια λόγω ενεργής διαχείρισης. Ωστόσο υπάρχει και η αρνητική τους πλευρά, η οποία είναι η απουσία εγγυημένου κεφαλαίου ή απόδοσης καθώς και η -16-

17 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων δυσκολία τους να ακολουθήσουν τον δείκτη αναφοράς σε περιόδους υψηλών διακυμάνσεων της αγοράς. Στην Ελλάδα η λειτουργία τους ξεκίνησε από το νόμο 3283/2004 και ο θεσμός είναι ακόμα περιορισμένος σε σχέση με τις διεθνείς αγορές. Ωστόσο γίνονται προσπάθειες από ορισμένες Α.Ε.Δ.Α.Κ οι οποίες προχωράνε στη δημιουργία index funds που ακολουθούν τον FTSE/ASE 20, τον S&P 100 και άλλους δείκτες Exchange Traded Funds Τα Exchange Traded Funds ( ETFs - Χρηματιστηριακώς Διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία κεφάλαια) αποτελούν ίσως την σημαντικότερη ανακάλυψη των θεσμικών επενδυτών για την διαχείριση και επένδυση κεφαλαίων στις διεθνείς αγορές μετοχών από το 1990 και μετά. Πιο συγκεκριμένα, τα ETFs είναι χαρτοφυλάκια μετοχών σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να παρακολουθούν την πορεία ενός συγκεκριμένου δείκτη ή μιας συγκεκριμένης ομάδας μετοχών. Συνδυάζουν δηλαδή τα χαρακτηριστικά των μετοχών με τα χαρακτηριστικά ενός αμοιβαίου κεφαλαίου ανοιχτού τύπου, ενώ είθισται να είναι συνδεδεμένα με κάποιο βασικό χρηματιστηριακό δείκτη(π.χ. S&P 500) και μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγών στο χρηματιστήριο. Ο επενδυτής μπορεί να αγοράσει μερίδια των ETFs είτε απευθείας από την Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Αμοιβαίων κεφαλαίων (Α.Ε.Δ.Α.Κ) που τα διαχειρίζεται είτε από το χρηματιστήριο, ενώ όταν επιθυμεί να τα ρευστοποιήσει μπορεί να το κάνει είτε πουλώντας τα στο χρηματιστήριο είτε εξαργυρώνοντας τα στην Α.Ε.Δ.Α.Κ. Το βασικότερό στοιχείο ενός ETF είναι ο διαχειριστής κεφαλαίων, ο οποίος έχει πρωτεύον ρόλο καθώς πρέπει να υποβάλει ένα λεπτομερές σχέδιο για το πώς το ETF θα λειτουργεί, προκειμένου να δοθεί η άδεια από την αρμόδια επιτροπή κεφαλαιαγοράς. Στην Ελλάδα η λειτουργία αυτής της νέας κατηγορίας αμοιβαίων κεφαλαίων που είναι αρκετά δημοφιλής στο εξωτερικό επετράπη με το νόμο 3283/2004, ο οποίος ενσωμάτωσε στην ελληνική νομοθεσία τις νέες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα αμοιβαία κεφάλαια. Τα ETFs αποτελούν απειλή για τα αμοιβαία κεφάλαια και τα closed end funds λόγω των χαμηλών δαπανών που επωμίζονται οι επενδυτές σε σχέση με τα αντίστοιχα έξοδα που χρεώνουν πολλά μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια καθώς -17-

18 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων και λόγο χαμηλών ετήσιων διοικητικών αμοιβών. Επίσης μια σημαντική διαφορά σε σχέση με ένα τυπικό αμοιβαίο κεφάλαια είναι η συνεχής και online αποτίμηση του και η δυνατότητα άμεσης ρευστοποίησης ή αγοράς του όπως σε μια μετοχή, σε αντίθεση με τα αμοιβαία κεφάλαια στα οποία οι συναλλαγές μπορούν να γίνουν στο τέλος της ημέρας και αφού καθοριστούν οι καθαρές τιμές των μεριδίων. Τέλος, ανάλογα με την νομική μορφή που διαθέτει ένα ETF τα μερίσματα που λαμβάνει, από την διακράτηση των μετοχικών τίτλων, μπορεί είτε να επανεπενδύονται σε μετοχές, είτε να πληρώνονται στους κατόχους των ETFs, όπως μια κοινή μετοχή. Ασφαλώς υπάρχουν και μειονεκτήματα της επένδυσης σε ETFs, τα οποία παρουσιάζονται στο Πίνακα 2.3. Πίνακας 2.3: Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα των ETFs Πλεονεκτήματα Ρευστότητα, συνεχής διαπραγμάτευση, ευελιξία Χαμηλό κόστος διαχείρισης, χαμηλές ετήσιες διοικητικές αμοιβές Διαφάνεια, διαμόρφωση των τιμών από την προσφορά και την ζήτηση Φορολογικά πλεονεκτήματα Άμεση διαφοροποίηση (επένδυση σε διαφοροποιημένους δείκτες ) Πρόσβαση σε δείκτες και αγορές που δεν έχουν τα αμοιβαία κεφάλαια Μειονεκτήματα Δεν παρέχουν την ποικιλία των υπηρεσιών που προσφέρουν τα Α/Κ Μεγάλα κόστη συναλλαγών Πώληση με discount ή premium Η απόδοση και η ρευστότητα των ETFs δεν έχει εξεταστεί ακόμα σε πτωτικές αγορές 2.6 Πλεονεκτήματα Αμοιβαίων Κεφαλαίων Επαγγελματική διαχείριση των κεφαλαίων Η διαχείριση των χρημάτων του μεριδιούχου ενός αμοιβαίου κεφαλαίου γίνεται από εξειδικευμένα άτομα στο χώρο που κατέχουν την απαραίτητες γνώσεις και πληροφορίες καθώς και την εμπειρία που χρειάζεται για να τους εμπιστευτεί την επένδυση των κεφαλαίων του. Οι διαχειριστές έχουν ως κύρια αποστολή την παρακολούθηση των αγορών, την ανάλυση των οικονομικών εξελίξεων, την αναζήτηση ευκαιριών στις αγορές ομολόγων και την λήψη αποφάσεων για τις κινητές αξίες που θα αγοραστούν ή θα πουληθούν. -18-

19 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων Δεν απαιτούνται μεγάλα κεφάλαια για επένδυση Η απόδοση που επιτυγχάνει το αμοιβαίο κεφάλαιο είναι ίδια για όλους τους μεριδιούχους του, ανεξάρτητα από το ποσό που έχουν επενδύσει. Επιπλέον, τα αμοιβαία κεφάλαια παρέχουν την δυνατότητα στον επενδυτή να συμμετάσχει σε ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο με ένα σχετικά μικρό κεφάλαιο. Ποικίλοι τρόποι αγοράς μεριδίων Η διάθεση των αμοιβαίων κεφαλαίων γίνεται μέσω των Α.Ε.Δ.Α.Κ, μέσω των τραπεζών και των υποκαταστημάτων τους καθώς και μέσω ασφαλιστικών εταιριών. Επομένως ο κάθε υποψήφιος επενδυτής μπορεί ευκολότερα να αγοράσει αμοιβαία κεφάλαια από ότι μετοχές ή ομόλογα. Μείωση του επενδυτικού κινδύνου μέσω της διασποράς επενδύσεων των Οι διαχειριστές των αμοιβαίων κεφαλαίων επενδύουν τα χρήματα που τους εμπιστεύονται οι επενδυτές- μεριδιούχοι σε διάφορες κινητές αξίες, όπως μετοχές και ομόλογα, πετυχαίνοντας με αυτό τον τρόπο μεγάλη διασπορά και μείωση του επενδυτικού κινδύνου. Ευρύ πεδίο επενδυτικών επιλογών Ένα ακόμα πλεονέκτημα που προσφέρουν τα αμοιβαία κεφάλαια σήμερα είναι ότι λόγω της μεγάλης ποικιλίας τους μπορούν να καλύψουν μια αρκετά ευρεία ποικιλία επενδυτικών αναγκών. Δυνατότητα άμεσης ρευστοποίησης των μεριδίων Η επένδυση σε μερίδια Α/Κ είναι μια υψηλά ρευστοποιήσιμη επένδυση γιατί ο επενδυτής δε δεσμεύει τα χρήματά του για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να ρευστοποιήσει τα μερίδιά του. Βέβαια, στην περίπτωση ρευστοποίησης καταβάλλεται προμήθεια εξαγοράς αλλά αυτό είναι ένα κόστος εκ των προτέρων γνωστό. -19-

20 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων Εύκολη παρακολούθηση της επένδυσης Μια από τις βασικές απαιτήσεις των επενδυτών είναι να γνωρίζουν την πορεία της επένδυσης τους. Για την παρακολούθηση της πορείας των επενδύσεων σε αμοιβαία κεφάλαια δεν απαιτούνται ειδικές γνώσεις. Η καθαρή αξία των μεριδίων δημοσιεύεται καθημερινά στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Τέλος, οι Α.Ε.Δ.Α.Κ αποστέλλουν σε τακτά χρονικά διαστήματα στους μεριδιούχους ενημερωτικά δελτία για να γνωρίζουν και οι ίδιοι την πορεία των επενδύσεών τους. Είσπραξη ετήσιου μερίσματος με δυνατότητα επανεπένδυσης Τα έσοδα των Α/Κ προέρχονται από τα μερίσματα των μετοχών που έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους καθώς και από τους τόκους που πληρώνουν τα ομόλογα, έντοκα και λοιπά χρεόγραφα που εμπεριέχονται σε αυτό. Από τα έσοδα αυτά προκύπτει και η λεγόμενη μερισματική απόδοση (dividend yield) των επενδύσεων. Μια άλλη πηγή εσόδων των Α/Κ είναι η πώληση των μετοχών που έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους. Όταν ένα Α/Κ πουλά μετοχές σε υψηλότερη τιμή από την τιμή κτήσης επιτυγχάνει κεφαλαιακά κέρδη (capital gains). Από τα έσοδα αυτά η Α.Ε.Δ.Α.Κ αποφασίζει κάθε χρόνο να διανείμει ένα ποσοστό ως μέρισμα. Οι μεριδιούχοι με την σειρά τους έχουν το δικαίωμα είτε να εισπράξουν το μέρισμα είτε να το επανεπενδύσουν σε μερίδια του αμοιβαίου κεφαλαίου. Διαφάνεια στις συναλλαγές και ασφάλεια από κινδύνους πτώχευσης Τα αμοιβαία κεφάλαια θεωρούνται από τις πλέον ασφαλείς επενδύσεις. Αυτό οφείλεται στην φύση του θεσμού, στην ολοκληρωμένη νομοθεσία που διέπει την λειτουργία του και στην ύπαρξη των μητρικών εταιριών των Α.Ε.Δ.Α.Κ οι οποίες εξασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του και την απόλυτη φερεγγυότητα του. Μεταφορά των χρημάτων από το ένα Α/Κ σε άλλο της ίδιας οικογένειας με ελάχιστο ή μηδαμινό κόστος Η εξάπλωση των Α/Κ δημιούργησε την ανάγκη ύπαρξης οικογένειας Α/Κ. Η προσφορά εναλλακτικών Α/Κ στον ίδιο επενδυτή είναι ιδιαίτερης σπουδαιότητας στον βαθμό που προσφέρει στον μεριδιούχο δύο επιπλέον δυνατότητες : -20-

21 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων i. Να εκμεταλλευθεί αποτελεσματικά τις επικρατούσες συνθήκες στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου π.χ. σε μια περίοδο οικονομικής στασιμότητας να μεταφέρει τα χρήματά του σε Α/Κ διαθεσίμων ή ομολογιών ενώ σε μια περίοδο ανάκαμψης της οικονομίας να μεταφέρει τα χρήματά του σε μετοχικά Α/Κ. ii. επιλέξει τους δικούς του συνδυασμούς Α/Κ ώστε να επιτύχει ακόμα μεγαλύτερη διαφοροποίηση του κινδύνου. Ευέλικτοι τρόποι απόκτησης και χρησιμοποίησης των μεριδίων Οι υποψήφιοι επενδυτές μπορούν να αποκτήσουν μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων ακόμα και μέσω ανταλλαγής αξιόγραφων εφόσον η Α.Ε.Δ.Α.Κ αποδεχθεί κάτι τέτοιο. 2.7 Μειονεκτήματα Αμοιβαίων Κεφαλαίων Ο συνετός επενδυτής θα πρέπει να γνωρίζει ότι πάντα για κάθε επενδυτικό προϊόν που υπάρχει στην αγορά, υπάρχουν μια σειρά από άλλα ανταγωνιστικά επενδυτικά προϊόντα τα οποία ενδέχεται να ικανοποιούν καλύτερα τις συγκεκριμένες ανάγκες του. Υπάρχουν, λοιπόν, αρκετές περιπτώσεις όπου τα Α/Κ δεν ενδείκνυται ως μορφή επένδυσης. Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι ακόλουθες: Άτομα πεπειραμένα στην επιλογή μετοχών και τη δημιουργία Χαρτοφυλακίων Υπάρχουν αρκετά άτομα τα οποία διαθέτουν γνώσεις και την εμπειρία που χρειάζεται προκειμένου να δημιουργήσουν μόνα τους το δικό τους χαρτοφυλάκιο. Συνεπώς, δεν χρειάζεται να αποταθούν σε κάποιο Α/Κ όπου ουσιαστικά αποκτούν μερίδιο σε ένα χαρτοφυλάκιο που έχει δημιουργήσει κάποιος άλλος και επιπλέον επιβαρύνονται με μια σειρά εξόδων. Επιθυμία επένδυσης μόνο σε ομόλογα Υπάρχουν επενδυτές που αποστρέφονται τον κίνδυνο (risk avoiders), δηλαδή άτομα που δεν είναι διατεθειμένα να αναλάβουν κανέναν κίνδυνο, όποια και -21-

22 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων να είναι η ανταμοιβή (απόδοση). Οι παραπάνω επενδυτές επιθυμούν να τοποθετούν τα κεφάλαιά τους αποκλειστικά σε ομόλογα, ομολογίες, έντοκα γραμμάτια του δημοσίου, τραπεζικούς λογαριασμούς κ.ά. Επενδύουν δηλαδή σε επενδυτικά προϊόντα που έχουν μια συγκεκριμένη γνωστή εκ των προτέρων, χωρίς διακυμάνσεις, ονομαστική απόδοση και συνεπώς είναι απαλλαγμένη του επενδυτικού κινδύνου. Όπως γίνεται αντιληπτό, για αυτά τα άτομα τα Α/Κ δεν ενδείκνυται ως μορφή επένδυσης. Εξειδικευμένες οικονομικές ανάγκες Κάθε Α/Κ χαρακτηρίζεται από τον σκοπό του και την επενδυτική πολιτική που ακολουθεί. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά προσδίδουν στο Α/Κ την ικανότητα να ικανοποιεί συγκεκριμένες χρηματοοικονομικές ανάγκες και επιθυμίες των μεριδιούχων. Δεν μπορούμε ωστόσο να αποκλείσουμε την περίπτωση ύπαρξης ατόμων που έχουν συγκεκριμένες και εξειδικευμένες οικονομικές ανάγκες οι οποίες δεν μπορούν να καλυφθούν από τα Α/Κ που κυκλοφορούν στην επενδυτική αγορά. Επενδυτές που δεν επιθυμούν επαγγελματική διαχείριση Δεν επιθυμούν όλοι οι επενδυτές επαγγελματική διαχείριση. Πολλοί άνθρωποι θέλουν να επιλέγουν μόνοι τους ή με τη βοήθεια κάποιου συμβούλου επενδύσεων τις προσωπικές τους επενδύσεις, πιστεύοντας ότι η επιλογή και διαχείριση του χαρτοφυλακίου τους με αυτόν τον τρόπο είναι πιο αποδοτική. Το φαινόμενο αυτό έχει διεθνώς ονομαστεί η γοητεία του ξεχωριστού. Επενδυτές που δεν επιθυμούν διαφοροποίηση Τα Α/Κ δεν είναι η απάντηση για επενδυτές που θέλουν να αναλάβουν μεγαλύτερους κινδύνους επενδύοντας τα χρήματά τους σε μερικούς μόνο τίτλους. Ίσως, οι επενδυτές αυτοί να μην επιθυμούν διαφοροποίηση, όμως πρέπει να τονιστεί ότι τα Α/Κ είναι δημοφιλή επειδή ακριβώς η πλειοψηφία των μεμονωμένων επενδυτών υπέστησαν ζημιές αρνούμενοι να διαφοροποιήσουν τις επενδύσεις τους. -22-

23 Κεφάλαιο 2: Περί Αμοιβαίων Κεφαλαίων Η ανοιχτή δομή των Α/Κ εγκυμονεί προβλήματα Η ανοιχτή δομή των Α/Κ εγκυμονεί προβλήματα στο διαχειριστή επενδύσεων σε περιόδους έντονων ψυχολογικών διακυμάνσεων. Έχει παρατηρηθεί ότι σε περιόδους που η αγορά είναι ανοδική οι επενδυτές έχουν την τάση να τοποθετούν τα κεφάλαιά τους σε μετοχικά Α/Κ, που οι διαχειριστές τα επενδύουν σε υψηλές τιμές. Αντιθέτως, όταν η αγορά είναι καθοδική, οι μεριδιούχοι προβαίνουν σε εξαγορές αναγκάζοντας τους διαχειριστές να ρευστοποιήσουν πρόωρα μέρος του χαρτοφυλακίου τους και να υφίστανται το κόστος από την πώληση μετοχών καθώς και από την προεξόφληση άλλων αξιόγραφων, σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή αγοράς. Στο βαθμό που το Α/Κ οφείλει να εξαγοράζει όσα μερίδια επιθυμούν να ρευστοποιήσουν οι μεριδιούχοι του, τότε οι διαχειριστές είναι υποχρεωμένοι εκ των πραγμάτων να διατηρούν, σε περιόδους ύφεσης της αγοράς και όχι μόνο, υψηλά ρευστά διαθέσιμα, προκειμένου να είναι σε θέση να καλύψουν ένα μεγάλο αριθμό εξαγορών. Έτσι, η δομή των Α/Κ οδηγεί τους διαχειριστές σε καταστρατήγηση των προσωπικών τους επιλογών και πολλές φορές σε κακές επενδυτικές αποφάσεις: αγοράζουν σε υψηλές τιμές, πωλούν σε χαμηλές και κρατούν μεγάλα ποσά χωρίς να τα επενδύουν αποτελεσματικά. Ένα μικρής σημασίας μειονέκτημα των Α/Κ είναι ότι οι αμοιβές διάθεσης και εξαγοράς και οι αμοιβές διαχείρισης μειώνουν την καθαρή απόδοση του Α/Κ. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία για επενδυτές οι οποίοι για διάφορους λόγους αποφάσισαν να ρευστοποιήσουν τα μερίδια τους σε μικρό χρονικό διάστημα. Στο σημείο αυτό, πρέπει να αναφέρουμε συνοπτικά, ότι σύμφωνα με την νομοθεσία που διέπει το θεσμό τον Αμοιβαίων Κεφαλαίων υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί σε ότι αφορά τις επενδυτικές τους δυνατότητες. Οι κυριότεροι περιορισμοί που προσδιορίζονται ως ποσοστά επί του καθαρού ενεργητικού καθορίζονται ως εξής : i. Έως 10% του καθαρού ενεργητικού μπορεί να επενδυθεί σε κινητές αξίες και μέσα χρηματαγοράς του ίδιου εκδότη ii. Έως 40% σε κινητές αξίες και μέσα χρηματαγοράς με επένδυση (σε καθένα από αυτούς) άνω του 5% iii. Έως 35% σε κινητές αξίες και μέσα χρηματαγοράς του ίδιου εκδότη, όταν έχουν εκδοθεί ή εγγυηθεί από κράτος μέλος iv. Έως 25% σε ομολογίες πιστωτικού ιδρύματος v. Έως 20% σε καταθέσεις στο ίδιο πιστωτικό ίδρυμα vi. Έως 20% σε κινητές αξίες, μέσα χρηματαγοράς, καταθέσεις, πράξεις εξωχρηματιστηριακών μέσων που έχουν εκδοθεί από τον ίδιο οργανισμό -23-

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 3.1 Θεσμικά Όργανα Δεν είναι λίγοι αυτοί που στις μέρες μας ασχολούνται με τα αμοιβαία κεφάλαια και ακόμα περισσότεροι αυτοί που μας βομβαρδίζουν καθημερινά με ειδήσεις και έννοιες των αμοιβαίων κεφαλαίων. Ωστόσο οι βασικοί φορείς που συμμετέχουν στην γενικότερη λειτουργία του είναι οι εξής : Ι. Κύριος Μέτοχος Ο κύριος μέτοχος είναι συνήθως μια μεγάλη τράπεζα ή ασφαλιστική εταιρεία που πληροί τις νομικές προϋποθέσεις και αναλαμβάνει την πρωτοβουλία και συνιστά την Α.Ε.Δ.Α.Κ. Εισφέρει στην αρχική περιουσία του αμοιβαίου κεφαλαίου προς τον σχηματισμό του ενεργητικού του. Σύμφωνα με το νόμο -24-

25 Κεφάλαιο 3: Θεσμικό Πλαίσιο Λειτουργίας Α/Κ περί Εταιριών Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου και Αμοιβαίων κεφαλαίων, το 40% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας διαχείρισης Α/Κ πρέπει να ανήκει στην Ανώνυμη Εταιρία (μητρική) με ελάχιστο καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο 1,467, ευρώ, ενώ παράλληλα δεν επιτρέπετε σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο να κατέχει ποσοστό μεγαλύτερο του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας διαχείρισης. ΙΙ. Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων (Α.Ε.Δ.Α.Κ) Μια εταιρία διαχείρισης Α.Ε.Δ.Α.Κ (Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων) αποτελεί τον διαχειριστή του αμοιβαίου κεφαλαίου και πρέπει να είναι εγκεκριμένη από την Επιτροπή κεφαλαιαγοράς για να λειτουργήσει. Η Α.Ε.Δ.Α.Κ. είναι ανώνυμη εταιρία και έχει αποκλειστικό σκοπό την λειτουργία και την διαχείριση ενός ή περισσοτέρων αμοιβαίων κεφαλαίων. Η εταιρία έχει την αποκλειστική ευθύνη της τοποθέτησης των χρημάτων σε διάφορες επιλογές καθώς και την ευθύνη για κάθε διαχειριστική αμέλεια, ενώ καθημερινά επεμβαίνει στις αγορές εφόσον κριθεί αναγκαίο. Η Α.Ε.Δ.Α.Κ αποτελεί το Α και το Ω για την επίτευξη ικανοποιητικής απόδοσης και είναι συνήθως θυγατρική κάποιας τράπεζας ή ασφαλιστική εταιρία. Τα βασικά τους καθήκοντα και υποχρεώσεις είναι τα ακόλουθα: Τη διαχείριση των επενδύσεων Τη διαφήμιση του αμοιβαίου κεφαλαίου και την διάθεση των μεριδίων του, καθώς και Την διοίκηση του αμοιβαίου κεφαλαίου: υπηρεσίες λογιστικής διαχείρισης του αμοιβαίου κεφαλαίου, υπηρεσίες εξυπηρέτησης πελατών, προσδιορισμός της καθαρής αξίας του αμοιβαίου κεφαλαίου, της αξίας του μεριδίου, της τιμής διάθεσης και εξαγοράς, διανομή κερδών που προκύπτουν από πώληση κινητών αξιών στους μεριδιούχους, έλεγχος και τήρηση των κανονιστικών διατάξεων, σύνταξη εξαμηνιαίας και ετήσιας έκθεσής. Οι Α.Ε.Δ.Α.Κ συγκαταλέγονται στην Ένωση Θεσμικών Επενδυτών (Ε.Θ.Ε), όπως και οι Εταιρίες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου (Ε.Ε.Χ), καθώς συγκεντρώνουν και διαχειρίζονται κεφάλαια από πολλούς επενδυτές. Οι δραστηριότητες τους ελέγχονται άμεσα από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Η Εταιρία Διαχείρισης ευθύνεται για κάθε διαχειριστική αμέλεια καθώς και για την επίτευξη ικανοποιητικής απόδοσης από την διαχείριση των κεφαλαίων που τους εμπιστεύονται οι επενδυτές. Σε μεγάλο βαθμό η επιτυχία της Α.Ε.Δ.Α.Κ -25-

26 Κεφάλαιο 3: Θεσμικό Πλαίσιο Λειτουργίας Α/Κ στηρίζεται στο ταλέντο της διαχειριστικής διαθέτουν στην διαχείριση. ομάδας και στην εμπειρία που Για την καλύτερη κατανόηση του τρόπου λειτουργίας μιας Α.Ε.Δ.Α.Κ παραθέτουμε την εικόνα του αμοιβαίου κεφαλαίου «Άλικο Μετοχικό Εσωτερικού FTSE 20 Index Fund» όπως αυτή καταγράφεται κατά την διαχειριστική περίοδο 01/01/ /12/2010 στην ετήσια έκθεση της εταιρίας διαχείρισης και φαίνεται στο Πίνακα 3.1 που ακολουθεί. Πίνακας 3.1: Αναλυτική Kατάσταση Συνθέσεως Καθαρού Ενεργητικού και Κατάσταση Αποτελεσμάτων κατά την του Αμοιβαίου Κεφαλαίου «Alico Μετοχικό Εσωτερικού FTSE 20 Index Fund». ΤΕΜΑΧΙΑ ΕΙΔΟΣ ΑΞΙΟΓΡΑΦΟΥ % I. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΜΕΤΟΧΕΣ ΕΙΣΗΓΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΤΙΜΗ ΤΕΜΑΧΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΑΞΙΑ ΣΕ Ξ.Ν ΑΞΙΑ ΣΕ EURO 650,000 ΕΘΝΙΚΗ 20.05% ,932, ,000 MARFIN POPULAR BANK 3.69% , ,000 ALPHA BANK 7.56% 3.8 1,482, ,000 EFG EUROBANK ERGASIAS 5.74% ,125, ,000 ΠΕΙΡΑΙΩΣ 4.86% , ,000 ΚΥΠΡΟΥ 8.06% ,581, ,000 ΤΑΧΙΔΡΟΜΙΚΟ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟ 1.49% , ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ 48.46% 9,503, ,000 ΕΛΑΚΤΩΡ Α.Ε 1.71% , ,100 ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 1.71% 335, ΤΙΤΑΝ Κ. 4.28% , ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΕΣ 4.28% 839, ,000 ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ 1.80% , ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΟΤΩΝ 1.80% 353, ,000 COCA- COLA 7.40% ,452, ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ 7.40% 1,452, ,000 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ 2.54% ,

27 Κεφάλαιο 3: Θεσμικό Πλαίσιο Λειτουργίας Α/Κ 47,000 MOTOR OIL 1.80% , % 850, ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 270,000 ΟΤΕ 8.44% ,655, % 1,655, ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ 68,000 ΒΙΟΧΑΛΚΟ 1.40% , ,000 MARFIN INVESTMENT GROUP 1.84% , % 636, ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ 100,000 ΔΕΗ 5.48% , ,000 ΟΠΑΠ 10.82% , ,000 JUMBO 2.14% , % 3, ΣΥΝΟΛΟ ΧΡΕΟΓΡΑΦΩΝ 98.12% 19, ΜΕΡΙΣΜΑΤΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ 0.07% 13, ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΕΣ ΧΡΕΩΣΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΙ 0.14% 27, MARFIN ACCOUNT ΣΕ EURO 0.00% BNP PARIBAS 0.00% ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΣ ΣΕ 2.78% 546, EURO ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 2.78% 546, ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΟΨΕΩΣ 0.01% 2, EFG EUROBANK 0.01% 2, ΣΕ EURO 2, ΣΕ USD ALPHA BANK ΣΕ EURO 0.00% ΠΙΣΤΩΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΙ -1.01% -198, ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΦΟΡΟΥΣ -0.11% -21, ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΑ ΚΑΘΑΡΟΥ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ (ΜΕΡΙΔΙΑ * 3.49 euro) Πηγή : Ένωση Θεσμικών Επενδυτών 100% 19,611,