ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

HTML
DOWNLOAD

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ"

Σαμψών Νικολαΐδης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Φτάνει να μισήσει ένας άνθρωπος έναν άλλον άνθρωπο, για ν' απλωθεί,σιγά-σιγά,το μίσος σ' ολάκερη την ανθρωπότητα. Ζαν Πωλ Σάρτρ Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες πολλών εκδηλώσεων ρατσισμού, εναντίον μεταναστών αλλά και άλλων ομάδων πληθυσμού, των ομάδων «υψηλού κοινωνικού κινδύνου». Ο ρατσισμός αυτός δεν προκύπτει μόνο από κίνητρα οικονομικά ή πολιτικά αλλά εκπορεύεται και από στερεότυπα και αντιλήψεις οι οποίες οδηγούν σε αρνητική στάση απέναντι σε κάθε «διαφορετικό». Οι προκλήσεις της διαφορετικότητας προς την κοινωνία με τα δεδομένα συστήματα αξιών και τους τρόπους ζωής μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα και αναταράξεις κοινωνικές, αν δεν αντιμετωπιστούν με τρόπο δημοκρατικό, με ανοιχτό μυαλό, διαπαιδαγώγηση και πνεύμα συναίνεσης. Αν σκεφτούμε πως η ετερότητα είναι ένα από τα κύρια στοιχεία της δημοκρατίας, τότε θα πρέπει να δεχτούμε πως η διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων και η παιδεία θα πρέπει να έχουν ως βασικό στόχο τη δημιουργία μιας κουλτούρας αποδοχής της διαφορετικότητας. Ο ρόλος που καλείται να παίξει το σχολείο στη διαμόρφωση μιας αντιρατσιστικής συνείδησης στα παιδιά είναι εξαιρετικά σημαντικός. Η παιδεία θεωρείται ένα ουσιαστικό «εργαλείο» για τη θεμελίωση της ισότητας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και της κριτικής σκέψης απέναντι στην α- ποδοχή της ετερότητας.

2 Ta πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας θέτουν τα θεμέλια της φυλετικής ισότητας Η τελευταία δεκαετία χαρακτηρίζεται ως δεκαετία των μαζικών μετακινήσεων και μεταναστεύσεων, αφού η Ενωμένη Ευρώπη μετατρέπεται σε πόλο έλξης και «χωνευτήρι» ενός ετερόκλητου μωσαϊκού εθνοτήτων. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ακούμε να τονίζεται η αναγκαιότητα καλλιέργειας διαπολιτισμικότητας στο σχολείο και η ανάγκη για την εφαρμογή της αδήριτη. Το σχολείο θα πρέπει να εξασφαλίσει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για ν' ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις και ζητήματα, ζητήματα όπως το σχολικό πρόγραμμα, οι παιδαγωγικές μέθοδοι, ο ρόλος του εκπαιδευτικού, η συνεχής επιμόρφωσή του κυρίως σε θέματα διαπολιτισμικών προσεγγίσεων και αντιρατσιστικών συμπεριφορών. Η νέα σχολική πραγματικότητα πρέπει να βασίζεται στις «ισότιμες σχέσεις» μεταξύ των μαθητών. Το βιβλίο τούτο πραγματεύεται τη στάση των παιδιών απέναντι στη φυλετική διαφορά, τις συμπεριφορές τις οποίες αναπτύσσουν απέναντι στο διαφορετικό, ενώ παράλληλα προτείνει στους εκπαιδευτικούς τρόπους και πολιτικές που συντείνουν στην καταπολέμηση του ρατσισμού στο σχολείο. Είναι ένα χρήσιμο βοήθημα για όποιον επαγγελματία ασχολείται με τα πρώιμα χρόνια των παιδιών. Οι παιδαγωγοί ιδιαίτερα χρειάζεται να γνωρίζουν όχι μόνο ότι ο ρατσισμός επηρεάζει όλα τα παιδιά και ότι η πρώτη παιδική ηλικία είναι ο καταλληλότερος χρόνος για την αντιμετώπισή του αλλά, ακόμη, πώς να διασφαλίσουν την ισότητα ευκαιριών για κάθε παιδί βάζοντας τις βάσεις για τη φυλετική ισότητα. Άννα Χατζηπαναγιωτίδη [12]

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το πώς αισθανόμαστε για τους εαυτούς μας ως άτομα αίσθηση της ταυτότητάς μας και της αυτοεκτίμησής μας συνδέεται στενά με το πώς οι άλλοι μας βλέπουν και τι ψυχολογικές αντιδράσεις εκπέμπουν για μας. Αυτό το αναπτυσσόμενο συναίσθημα αυταξίας είναι μια από τις σημαντικότερες όψεις ίσως η σημαντικότερη της ανάπτυξής μας από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των εφτά ή οχτώ ετών. Τα παιδιά αρχίζουν να διαμορφώνουν στάσεις απέναντι στους εαυτούς τους και τους άλλους από ό, τι βλέπουν και ακούν γύρω τους από τις οικογένειές τους και τους φίλους τους, από βιβλία και τα ΜΜΕ. Για πολλά παιδιά η μάθηση αυτή συμπεριλαμβάνει τις φυλετικές στάσεις και, τώρα, γνωρίζουμε ότι, στην ηλικία των τριών ή τεσσάρων, πολλά παιδιά αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τις σε βάρος τους διακρίσεις. Ο ρατσισμός που είναι εγγενής, συχνά συγκεκαλυμμένα, σε όλες τις όψεις της κοινωνίας κάνει τα μικρά παιδιά να καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ μαύρων και λευκών και ότι τα μαύρα παιδιά θεωρούνται κατώτερης αξίας από τα λευκά. Ο ρατσισμός επηρεάζει τα μαύρα παιδιά αλλά, επίσης, και τα λευκά παιδιά που μπορεί να μεγαλώνουν με εσφαλμένη αίσθηση ανωτερότητας αποκτώντας απόψεις βασιζόμενες σε μη παραδεκτά στερεότυπα αν δεν τους υποδεικνύονται εναλλακτικοί τρόποι σκέψης και συμπεριφοράς. Δεν μπορούμε να λέμε, σε περιοχές κατεξοχήν λευκές, ότι εδώ δεν υπάρχει πρόβλημα, α- φού όλοι μας διαβιούμε σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες και ο ρατσισμός μάς αφορά όλους.

4 Ta πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας θέτουν τα θεμέλια της φυλετικής ισότητας Το βιβλίο αυτό είναι σημαντικό και προσιτό παρέχοντας στοχαστική και πρακτική υποστήριξη για τους επαγγελματικά α- σχολούμενους με τα πρώιμα χρόνια των παιδιών. Ο Νόμος Περί Παιδιών παρέχει το νομικό πλαίσιο για την ανάπτυξη πολιτικών που αποδίδουν αξία και σεβασμό στη φυλετική προέλευση, θρησκεία, κουλτούρα και γλώσσα κάθε παιδιού και ο Νόμος Περί των Φυλετικών Σχέσεων μάς υποστηρίζει στην αμφισβήτηση των διακρίσεων. Για πολλούς, όμως, που εργάζονται με παιδιά, σε σχολεία, παιδικούς σταθμούς, σε ομάδες προσχολικών δραστηριοτήτων ή ως παιδοκόμοι, το νομικό πλαίσιο δεν επαρκεί. Οι παιδαγωγοί χρειάζεται να γνωρίζουν όχι μόνο ότι ο ρατσισμός επηρεάζει όλα τα παιδιά και ότι η πρώτη παιδική ηλικία είναι ο καταλληλότερος χρόνος για την αντιμετώπισή του αλλά, ακόμη, πώς να διασφαλίσουν την ισότητα ευκαιριών για κάθε παιδί. Αυτό είναι το ερώτημα που εμείς στη Μονάδα για την Πρώτη Παιδική Ηλικία του Εθνικού Γραφείου για τα Παιδιά διερωτηθήκαμε, πάνω απ όλα, και αυτό ακριβώς το ερώτημα επιδιώκει να απαντήσει το βιβλίο αυτό. Το εν λόγω βιβλίο, εντοπίζοντας τους πολλούς τρόπους με τους οποίους τα μικρά παιδιά βιώνουν το ρατσισμό, αναζητώντας τις καλές πρακτικές στην ανάπτυξη του παιδιού, στη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών και στη συνεργασία με τους γονείς, εντοπίζοντας τη σημασία των πολιτικών που πραγματικά εφαρμόζονται και τη σπουδαιότητα της κατάρτισης και τους πόρους που απαιτούνται για προώθηση των πολιτικών αυτών, προσφέρει τα βασικά δομικά υλικά για τη διαμόρφωση των θεμελίων της φυλετικής ισότητας. Gillian Pugh Διευθύντρια, Μονάδα για την Πρώτη Παιδική Ηλικία του Εθνικού Γραφείου για τα Παιδιά [14]

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε αναγνώστες πολλαπλών επαγγελματικών χώρων. Στα τελευταία δέκα χρόνια βρέθηκα να δίνω διαλέξεις και να οργανώνω εργαστήρια για αντιρατσιστική, πολύγλωσση εκπαίδευση και μέριμνα σε διάφορες ομάδες σε ολόκληρη τη χώρα. Σε όλες αυτές τις διαδραστικές σχέσεις με δασκάλους, με προϊσταμένους δασκάλους, παιδοκόμους, υπεύθυνους ομάδων προσχολικών δραστηριοτήτων, κοινωνικούς λειτουργούς, διαμορφωτές πολιτικής και εκπαιδευτές, ανέκυπταν παρόμοια και επαναλαμβανόμενα θέματα. Οι συμμετέχοντες στα ακροατήριά μου και τα εργαστήριά μου ενδιαφέρονταν σταθερά για τα ζητήματα του αναλυτικού προγράμματος σπουδών, της ανάπτυξης πολιτικών, της συμμετοχής των γονιών και της κατάρτισης. Το βιβλίο αυτό επιδιώκει να απαντήσει με πληρότητα στα ερωτήματα που τέθηκαν και να προσφέρει πρακτική καθοδήγηση. Μολονότι το κείμενο απευθύνεται, πρωταρχικά, σε επαγγελματίες, εκπαιδευτές και διαμορφωτές πολιτικής, εμπεριέχει πληροφορίες και αναφορές από σχετικές έρευνες και θεωρίες. Η γνώση αυτή στοχεύει να προσφέρει συγκεκριμένη θεμελίωση για την εν εξελίξει ανάπτυξη της πρακτικής. Οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί στο Ηνωμένο Βασίλειο που έχουν γράψει σχετικά με τη φυλή και την εκπαίδευση, μέχρι τώρα, έχουν παραμελήσει την πρώτη παιδική ηλικία, ενώ, τότε ακριβώς είναι που πραγματοποιούνται μέρος του πιο συναρπαστικού έργου καθώς και οι αλλαγές. Ο τίτλος μου αντανακλά το σημαντικότερο λόγο για τη συγγραφή του βιβλίου μου αυτού: πιστεύω, δηλαδή, ότι θέτοντας τις

6 Ta πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας θέτουν τα θεμέλια της φυλετικής ισότητας βάσεις για φυλετική ισότητα στην πρώτη παιδική ηλικία κάνουμε μια σημαντική επένδυση για τη μελλοντική φυλετική αρμονία και ανάπτυξη ενός πολίτη με αυτοπεποίθηση και καλά πληροφορημένου. Έχουμε την τάση να θεωρούμε πολίτες μόνο τους μεγαλύτερους σε ηλικία ή εκείνους για τους οποίους αξίζει να διδάξουμε σπουδαίες έννοιες όπως είναι η δικαιοσύνη και η ισότητα ενώ στην πρώτη παιδική ηλικία είναι που τίθενται τα θεμέλια των στάσεων αυτών. Στο βιβλίο αυτό ο όρος παιδαγωγός αναφέρεται σε όλους εκείνους που εκπαιδεύουν και φροντίζουν μικρά παιδιά. Επομένως, καλύπτει τους γονείς, τους νηπιαγωγούς, τους παιδοκόμους και τους υπεύθυνους των ομάδων προσχολικών δραστηριοτήτων καθώς, επίσης, τους δασκάλους. Αυτή η πολυδιάστατη διεπαγγελματική προσέγγιση αντανακλάται, επίσης, στην υιοθέτηση του όρου περιβάλλον που χρησιμοποιείται προκειμένου να υποδηλώσει τους διαφορετικούς χώρους εντός των οποίων μαθαίνουν τα παιδιά. Συνήθη περιβάλλοντα, επομένως, είναι το σπίτι, τα κέντρα ημερήσιας φροντίδας, οι παιδικοί σταθμοί και τα σχολεία. Τα μέρη Ι και ΙΙ του βιβλίου έχουν πληροφοριακό χαρακτήρα και στοχεύουν να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη και κατανόηση του τι είναι ρατσισμός και του πώς να καταπιαστούμε μ αυτόν θετικά στην καθημερινή μας ενασχόληση με παιδιά. Το μέρος ΙΙΙ αφορά περισσότερο την κατανόηση των εθνικών πρωτοβουλιών που στηρίζουν ή εμποδίζουν την ισότητα. Το τελευταίο κεφάλαιο σχετικά με την κατάρτιση έχει, επίσης, πρακτικό χαρακτήρα και θα έπρεπε να διαβαστεί σε συνδυασμό με τα μέρη Ι και ΙΙ. Έχω προσπαθήσει να ενσωματώσω τις ιδέες και τις απόψεις ακαδημαϊκών και επαγγελματιών, κυρίως, από τις Η.Π.Α. και την Αυστραλία, καθώς, επίσης, τα ευρήματα ερευνών που διεξήχθησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Κυρίως, όμως, βασίστηκα στη δική [16]

7 Ιram Siraj-Blatchford μου εμπειρία από την ενασχόλησή μου με παιδιά σε παιδικούς σταθμούς και δημοτικά σχολεία και από τη συνάφειά μου με ε- παγγελματίες, εκπαιδευτές και διαμορφωτές πολιτικής αναφορικά με την ανάπτυξη καλής πρακτικής. Πρακτική που δεν υπονομεύει κανένα παιδί για λόγους ρατσισμού. Iram Siraj-Blatchford [17]

Σχετικά έγγραφα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νικόλαος Χ. Μπέκας Greek classroom of Masterστην "Κοινωνική Παιδαγωγική και μάχη ενάντια στη νεανική