Επαγγελματική υγεία και ασφάλεια, μια ολιστική προσέγγιση. Ν. Σαραφόπουλος, Dr. Μηχανολόγος Μηχ. Προϊστάμενος Δνσης ΚΕΠΕΚ

Transcript

1 Επαγγελματική υγεία και ασφάλεια, μια ολιστική προσέγγιση Ν. Σαραφόπουλος, Dr. Μηχανολόγος Μηχ. Προϊστάμενος Δνσης ΚΕΠΕΚ

2 Νομοθεσία Κωδ. Ν. 3850/10 Α. ΟΡΓΑΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Επιτροπή Υγιεινής Ασφάλειας -- αρμοδιότητες -- αριθμός αντιπροσώπων -- εκλογή μελών, προστασία -- ρόλος συμβουλίων εργαζομένων (άρθρα 12, 13 Ν. 1767/88, ΦΕΚ 63Α/6-4-88) ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Τεχνικός Ασφάλειας -- προσόντα (Π.Δ. 294/88) -- συμβουλευτικές αρμοδιότητες -- επίβλεψη συνθηκών εργασίας Γιατρός Εργασίας -- προσόντα -- συμβουλευτικές αρμοδιότητες -- επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων -- ειδικότητα (Π.Δ. 213/86, 132/87, ΠΔ 415/94 (άρθρο 1 παρ. 11) Ν. 3144/03 (άρθρο 9 παρ. 1) και Ν. 3227/04 (άρθρο 29). -- χρονικά όρια απασχόλησης Τεχνικού Ασφάλειας και Γιατρού Εργασίας (Π.Δ. 294/88, ΦΕΚ 138Α/ ). -- συνεργασία Επιτροπής Υγιεινής Ασφάλειας, Τεχνικού Ασφάλειας και Γιατρού Εργασίας -- επιμόρφωση μελών Επιτροπής, Τεχνικού και Γιατρού -- εφαρμογή των παραπάνω ( ) σε επιχειρήσεις με 150 εργαζομένους και άνω (σταδιακή επέκταση στους 50 εργαζόμενους με Π.Δ.) -- εκλογή Ε.Υ.Α.Ε. για οικοδομικά έργα άνω των 100 εργαζομένων (Π.Δ. 315/87 ΦΕΚ 149Α/ ) -- επέκταση εφαρμογής και στο Δημόσιο, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ με Απόφ /3293/88 (ΦΕΚ 721Β/ ), που κυρώθηκε με το άρθρο 39 του Ν. 1836/89 (ΦΕΚ 79Α/ ) -- καθολική επέκταση με Π.Δ. 17/1996 (ΦΕΚ 11Α/ ), κύρωση Οδηγίας - πλαίσιο ΕΟΚ/391/89

3 Β. ΟΡΓΑΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Συμβούλιο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας στο Α.Σ.Ε. Νομαρχιακές Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας -- σύνθεση (συμμετοχή και Φορέων) -- σύνθεση -- αρμοδιότητες -- αρμοδιότητες ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Γ Δ Κτιριολογικές απαιτήσεις Πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου από μηχανές -- σχεδιασμός χώρων εργασίας (Π.Δ. 16/96, ΦΕΚ 10Α/ ) -- σχέδια διαφυγής - διάσωσης -- συντήρηση έλεγχος -- διατήρηση θέσεων εργασίας και διαδρόμων κυκλοφορίας -- κριτήρια διαμόρφωσης των χώρων και θέσεων εργασίας (αερισμός, θερμοκρασία, φωτισμός) -- υποχρεώσεις κατασκευαστών, εισαγωγέων και προμηθευτών μηχανών, κ.λπ. Π.Δ. 377/96 (ΦΕΚ 160Α/ ), Π.Δ. 18/96 -- προστασία από μηχανικούς και ηλεκτρικούς κινδύνου Π.Δ. 395/94 (ΦΕΚ 220Α/ ), Π.Δ. 89/99 (ΦΕΚ 94Α/ ) κ.λπ. Ε

4 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΟΥΣ, ΧΗΜΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΓΕΣ -- Υποχρεώσεις εργοδοτών, παρασκευαστών, εισαγωγέων και προμηθευτών. -- Μέτρα προστασίας των εργαζομένων που εκτίθενται σε παράγοντες (έλεγχος συγκεντρώσεων, αντικατάσταση υλικών, ενημέρωση, κ.λπ.). -- Ιατρικός έλεγχος των εργαζομένων. -- Ειδική πληροφόρηση εργαζομένων που εκτίθενται σε παράγοντες. ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Με Προεδρικά Διατάγματα θα καθορισθούν (εντός 6μήνου) : - οριακές τιμές έκθεσης των εργαζομένων (Π.Δ. 307/1986 ΦΕΚ 135Α/ , Π.Δ. 94/87 ΦΕΚ 54Α/ , Π.Δ. 70α/88 ΦΕΚ 31Α/ κ.λπ. Π.Δ. 90/99 ΦΕΚ 94Α/ , Π.Δ. 338, 339/2001 κ.λπ.) - η περιοδικότητα ελέγχων, μετρήσεων και δειγματοληψιών - η ελάχιστη συχνότητα εκτέλεσης κλινικών ή παρακλινικών εξετάσεων - η λήψη μέτρων προσωρινής ή οριστικής έκθεσης πάνω από τις οριακές τιμές των βιολογικών δεικτών - ο τρόπος τήρησης και ενημέρωσης : καταλόγου εργαζομένων που εκτίθενται σε παράγοντες, βιβλίου αποτελεσμάτων των ελέγχων και ιατρικών ατομικών φακέλων. ΣΤ ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ - όργανα ελέγχου (Τεχνικοί Επιθεωρητές Υπουργείου Εργασίας, Σ.Ε.Π.Ε.) - παροχή στοιχείων εχεμύθεια οργάνων - γενικές υποχρεώσεις εργοδοτών - εργαζομένων - διοικητικές και ποινικές κυρώσεις (άρθρα 33, 35 Ν. 1568/85 και τελικώς άρθρα 24, 25 Ν. 2224/94) - εξουσιοδοτική διάταξη (για έκδοση Π.Δ.). Πηγή : Βαλαβανίδης και Σαραφόπουλος (1988). Συμπλ. : Σαραφόπουλος (2005).

5 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΟΔΗΓΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΡΘΡΟ 118 Α 137 παρ. 2 Ε.Ε. Προστασία της εγκύου Νέοι Συνθήκες υγείας και ασφάλειας Εργαζόμενοι με ειδικές ανάγκες Ιατρική συνδρομή επί των αλιευτικών σκαφών ΠΔ 176/97 ΠΔ 62/88 Οδηγία πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ ΕΚ 78/2000 ΠΔ 376/95 Ν. 2918/01, ΥΑ /03 ΠΔ 17/96, ΠΔ 159/99 Προσωρινοί εργαζόμενοι Χημικές ουσίες Ενημέρωση Εξοπλισμός εργασίας Οριακές τιμές ΠΔ 90/99, ΠΔ 338, 339/01 Καρκινογόνοι παράγοντες ΠΔ 399/94 ΠΔ 127/00 Ειδικές απαγορεύσεις Αμίαντος ΠΔ 70α/88, ΠΔ 175/97 Μόλυβδος ΠΔ 94/87 Μονομερές χλωριούχο βινίλιο Ν.1179/80 Μέτρα γενικής προστασίας Σήμανση ασφαλείας ΠΔ 105/95 Πηγή : Σαραφόπουλος (2005). Εξοπλισμοί εργασίας ΠΔ 395/94, ΠΔ 89/99, ΠΔ 155/04 Εξοπλισμός ατομικής προστασίας ΠΔ 396/94 Οθόνες οπτικής απεικόνισης ΠΔ 398/94 Διακίνηση βαρέων φορτίων ΠΔ 397/94 Κατάσταση εργασίας Τόπος εργασίας ΠΔ 16/96 Κινητά και προσωρινά εργοτάξια ΠΔ 305/96 Εξορυκτικές βιομηχανίες ΠΔ 177/97 Αλιευτικά σκάφη ΠΔ 281/96 Μεταφορές Γεωργία Φυσικοί παράγοντες Θόρυβος ΠΔ 85/91 Δονήσεις Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες Βιολογικοί παράγοντες ΠΔ 186/95 ΠΔ 174/97 ΠΔ 15/99

6 Σφαιρική αντιμετώπιση : συνθήκες εργασίας και κοινωνία Οδ. 43/93 HACCP TQM ISO 9000, Άρθρο 100Α Οδηγίες νέας τεχνικής εναρμόνισης (Μηχανές,ΠΔ 377/93) Πιστοποίηση Αδειοδότηση μεταποιητικών επιχειρήσεων Λειτουργία-Συντήρηση Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Άρθρο 118Α Οδηγίες Ασφάλειας και Υγιεινής Εργασίας Πλαίσιο Π.Δ. 17/96 Εκτίμηση Κινδύνων Προαγωγή υγείας Εργονομία Οργάνωση Εργασίας Αναπτυξιακοί Νόμοι Ευρωπαϊκά Προγράμματα Ενίσχυση καινοτομιών Εκπαίδευση- Κατάρτιση Επιστημονική στελέχωση βιομηχανικών εγκαταστάσεων Ν. 6422/34 Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και πυρασφάλειας

7 Οργάνωση Εργασίας περιεχόμενο εργασίας και εμπλουτισμός του (διεύρυνση, εναλλαγή, αυτονομία), κλίμα και σχέσεις εργασίας, ικανοποίηση ψυχολογικών αναγκών και υποκίνηση, καταπολέμηση υπερεντάσεων και φόρτου (ρυθμών, χρόνου εργασίας) και βιολογική φύση των εργαζομένων

8 Εργονομικές παρεμβάσεις στα μέσα εργασίας, τα στοιχεία των θέσεων εργασίας, τις συνθήκες περιβάλλοντος εργασίας, το περιεχόμενο και οργάνωση εργασίας, την εκπαίδευση των εργαζομένων

9 Δικαιοδοσία Διοίκηση Ασφάλειας υπευθυνότητες και δεσμεύσεις της Διεύθυνσης, αποτελεσματική κατανομή δικαιοδοσιών και καθηκόντων συνεργατών, ανάλυση στοιχείων κόστους-οφέλους, προσδιορισμός των στοιχείων βελτίωσης των συνθηκών εργασίας Υπευθυνότητα Εκτελεστική Διοίκηση Αρμοδιότητα Δικαιοδοσία Κατώτερο επίπεδο Διοίκησης Πρώτη γραμμή Διοίκησης Λειτουργικό προσωπικό Κατώτερο επίπεδο Διοίκησης Πρώτη γραμμή Διοίκησης Λειτουργικό προσωπικό Κατώτερο επίπεδο Διοίκησης Πρώτη γραμμή Διοίκησης Λειτουργικό προσωπικό ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ Επιτελικό προσωπικό Ειδικοί Υγ. - Ασφ. 1. Η άσκηση των δικαιοδοσιών πρέπει να είναι ισόρροπη με τον καταμερισμό των καθηκόντων για την εκτέλεση του έργου. 2. Οι δικαιοδοσίες μπορούν να μεταβιβάζονται, οι υπευθυνότητες όχι. Η αποτελεσματικότητα της οργανωτικής δομής, ως προς όλα τα αντικείμενα, ανήκει στα καθήκοντα της Εκτελεστικής Διοίκησης (Τα παρακάτω επί πεδα Διοίκησης πρέπει να έχουν καθ ορισμένες αρμοδιότητες, που συνδέονται και με παροχή δικαιοδοσιών, προκειμένου να εκπληρώσουν την επίτευ ξη των επιμ έρου ς στόχων). 3. Η «γ ραμ μ ή ε ξο υσ ία ς (ι σχύ ος )», γι α τη ν άσ κησ η τω ν

10

11

12

13 Διοίκηση Ολικής Ποιότητας από την παραδοσιακή αντίληψη στην ασφάλεια ολικής ποιότητας: αναγνώριση, εκτίμηση, ιεράρχηση στόχων, ανάπτυξη στρατηγικών και συντονισμού, συμμετοχή, εκπαίδευση, επικοινωνία, σχεδιασμός και έλεγχος, υπευθυνότητες και μέτρηση αποτελεσματικότητας Οργανωτικές προϋποθέσεις Π ρ ό λ η ψ η ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Τεχνολογία + Οργάνωση + Εργαζόμενοι Καινοτομικές συνεργασίες Οργανωτική αναπτυξιακή κατεύθυνση Ικανότητες και προσόντα Ενδοεπιχειρησιακές συνεργασίες Συνεργασία με εξωτερικούς συμβούλους Βιομηχανική επιδημιολογία Κριτήρια αξιολόγησης

14 Οικονομικός Σχεδιασμός δαπάνες κατά το σχεδιασμό και τη λειτουργία των δραστηριοτήτων, κόστος επαγγελματικών βλαβών και ζημιών, επιπτώσεις στην παραγωγή Κόστος Κόστος ατυχημάτων Συνολικό κόστος 0 Κόστος ασφαλείας Επίπεδο απόδοσης ασφάλειας Βέλτιστο επίπεδο

15 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη η επαγγελματική υγεία και ασφάλεια είναι ουσιαστική συνιστώσα των εθελοντικών προβληματισμών κοινωνικού χαρακτήρα και προστασίας του περιβάλλοντος

16 Εκτίμηση κινδύνων προσδιορισμός επαγγελματικών κινδύνων και ομάδων που εκτίθενται σε αυτούς, ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση των δεδομένων, διερεύνηση λύσεων, ιεράρχηση δράσεων, εφαρμογή αρχών πρόληψης κινδύνων, μέτρηση αποτελεσματικότητας, αναθεώρηση και πρόγραμμα συνεχούς παρακολούθησης

17 Προσεγγίζοντας την ΕΚ σε πέντε βήματα Για τις περισσότερες επιχειρήσεις, η προσέγγιση της ΕΚ σε πέντε βήματα είναι επαρκής: Βήμα 1. Εντοπισμός των υπαρκτών κινδύνων και εκείνων που κινδυνεύουν Βήμα 2. Εκτίμηση και καθορισμός προτεραιοτήτων ως προς τους πιθανούς κινδύνους Η ΕΚ πρέπει να διεξάγεται με την ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων Βήμα 5. Έλεγχος και παρακολούθηση της κατάστασης Βήμα 3. Λήψη αποφάσεων σχετικά με προληπτική δράση Βήμα 4. Ανάληψη δράσης! Υπάρχουν και άλλες μέθοδοι οι οποίες λειτουργούν εξίσου καλά, ιδίως για πιο περίπλοκους κινδύνους και συνθήκες.

18

19 Δόμηση του Ολιστικού Προτύπου Τα βασικά στοιχεία (Δίκαιο, Νομοθεσία, Πρακτικές, Κώδικες, Επιστημονικές προτάσεις, Κοινωνική Δυναμική, Εργασιακές Σχέσεις, Επικοινωνία, Διάλογος, Πρότυπα) αποτελούν τις Κρηπίδες Στυλοβάτες, συνδέσεις (Οράνωση Εργασίας, Εργονομικές Παρεμβάσεις, Διοίκηση Ασφάλειας, Διοίκηση Ολικής Ποιότητας, Οικονομικός Σχεδιασμός και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη) είναι οι Κίονες, επιστέγασμα (Εκτίμηση Επαγγελματικών Κινδύνων, Πολιτική Υγείας-Ασφάλειας) αποτελούν οι Μετόπες και κορυφή (Αγωγή και Προαγωγή Ασφάλειας Εργασίας, Ποιότητα Εργασιακού Περιβάλλοντος και Ολική Διαχείριση Κινδύνων) είναι το Αέτωμα

20

21 Πιστεύουμε ότι με το Ολιστικό Πρότυπό μας συνδέεται η κλασσικότητα (μορφή, οργάνωση, συμμετρία) με τη νεωτερικότητα των δράσεων σήμερα (συνολικότητα, μεθοδικότητα, συμμετοχή), δηλώνεται η αμοιβαία συνεργασία όλων των «δομικών στοιχείων»-παραμέτρων του αρχιτεκτονικού οικοδομήματος και της ζώσας πράξης και παρέχεται η δυνατότητα για περαιτέρω διερεύνηση των συνιστωσών του Όλου.

22 Τελικά όλα είναι θέμα κουλτούρας

23 Καλή ξεκούραση...