ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ. Α. Μπαρτζώκας 29 Μαρτίου 2009

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Α. Μπαρτζώκας 29 Μαρτίου 2009

2 ΣΤΟΧΟΙ Το γνωστικό αντικείµενο της Αναπτυξιακής Οικονοµικής ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΓΟΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

3 Βασικές πηγές στατιστικών στοιχείων σχετικά µε την Οικονοµική Ανάπτυξη The World Bank Development Indicators Annual World Development Report and Social Indicators of Development World Debt Tables International Monetary Fund International Financial Statistics, Government Finance Statistics Yearbook Direction of Trade Statistics, World Economic Outlook (WEO) Database The United Nations Annual Human Development Report (HDI), UNIDO Industrial Indicators National Accounts Statistics Yearbook, International Trade Statistics Yearbook International Industry Statistics Yearbook, Population Prospects International Labour Office (ILO) Yearbook of Labour Statistics, Bulletin of Labour Statistics Organization for Economic Cooperation and Development (member and other) National Accounts, Main Economic Indicators Monthly Financial Statistics - Bonds, Securities Labour Force Statistics, Indicators of Industrial Activity Foreign Trade, STANS Industrial Data, International Energy Statistics Eurostat -- The EU statistical organization.

4 ύοσηµαντικέςιστοσελίδες NAL/DATASTATISTICS/0,,menuPK: ~pagePK: ~piPK: ~the SitePK:239419,00.html

5 Γιατί είναι σκόπιµο να ασχοληθούµε µε την Αναπτυξιακή Οικονοµική; 1. Κατανόηση των συνθηκών που επηρεάζουν την εξέλιξη των συνθηκών διαβίωσης Σηµαντικές εξωγενείς µεταβολές (πολεµικές συγκρούσεις, περιβάλλον, πρόσφυγες) Αλληλεπίδραση στην παγκόσιµα οικονοµία Εµπόριο και επεδύσεις 2. Ατοµικό ενδιαφέρον Προοπτικές απασχόλησης Ικανότητα κατανόησης και αξιολόγησης των γενικών οικονοµικών συνθηκών 3. Η κρισιµότητα των αναπτυξιακών προβληµάτων Η φτώσεις ως κοινωνική αδικία Η ανάπτυξη ως διαδικασίας εξασφάλισης ατοµικών δικαιωµάτων Η ανάπτυξη ως µηχανισµός εξασφάλισης των µελλοντικών γενεών 4. Επιστηµονικό ενδιαφέρον Τι δηµιουργεί φτώχεια και πως µπορεί να καταπολεµηθεί; Γιατί κάποιες χώρες βελτιώνουν την οικονοµική τους θέση, κάποιες µένουν στάσιµες και άλλες υποχωρούν; 5

6 οµικά χαρακτηρικά των οικονοµιών Μέγεθος (έκταση, πληθυσµός) και εισόδηµα Οικονοµική ιστορία και ο ρόλος της αποικιοκρατίας ιαθέσιµοι φυσικοί πόροι και τα χαρακτηριστικά του εργατικού δυναµικού Εθνική, θρησκευτική σύνθεση και κοινωνική συνοχή ιάρθρωση της οικονοµίας ηµόσιος-ιδιωτικός τοµέας Tοµείς της παραγωγής: πρωτογενής, δευτερογενής, υπηρεσίες Χαρακτηριστικά της δοµής του παραγωγικού συστήµατος Βαθµόςεξάρτησηςαποεξωγενείςοικονοµικές, τεχνολογικές και πολιτικές µεταβολές. Χαρακτηριστικά και αποτελεσµατικότητα των θεσµών

7 Το ειδικό βάρος ενός απο τα προαναφερθέντα δοµικά προβλήµατα 7η εξάρτηση απο εξαγωγές προιόντων του πρωτογενούς τοµέα (1997) USA Mozambique Kenya South Korea India Mexico Brazil Primary commodities (excl. fuels), % of total exports

8 Για να κατανοήσουµε τις πιθανές επιπτώσεις απο την µεγάλη εξάρτηση απο τις εξαγωγές πρωτογενών προιόντων θα πρέπει να λάβουµε υπόψη µας τη µακροχρόνια εξέλιξη των όρων εµπορίου στη διεθνή οικονοµία, βλ. σχετικά τις τάσεις πουκαταγράφονταιστοακόλουθοδιάγραµµα.

9 Χρησιµοποιώντας στοιχεία για τη διάρθρωση της παραγωγής µπορούµε να δείξουµε τις διαφορές ανάµεσα σε αναπτυγµένες και αναπτυσσόµενες χώρες αλλά και τις διαφοροποιήσεις που εµφανίζονται στο εσωτερικό των αναπτυσσόµενων χωρών. Country % of L Force % of GDP Agriculture Industry Agriculture Industry Nigeria Bangladesh Brazil All Developing USA

10 Μια πιο εξειδικευµένη παρουσίαση αυτών των διαφοροποιήσεων καταγράφεται στο ακόλουθο διάγραµµα. Για την περίοδο διαπιστώνουµε οτι η αύξηση του κατά κεφαλή προιόντος έχει σηµειώσει σηµαντικές αποκλίσεις στους τρείς τοµείς της οικονοµίας, π.χ. Στην Κίνα σε σχέση µε την Ανατολική Ευρώπη.

11 Πωςµπορούµενασυγκρίνουµετις οικονοµικέςεπιδόσειςδύοχωρών;

12 Πωςµπορούµενασυγκρίνουµετιςαναπτυξιακέςεπιδόσειςδύοοικονοµιών; Ποιοί παράγοντες προσδιορίζουν τις διαφορές στο κατά κεφαλή παραγόµενο προιόν; (α) συσσσώρευσησυντελεστώνπαραγωγής, (β) παραγωγικότητα, (γ) συνδυασµός των (α) και (β).

13 Χρησιµοποιώντας αυτή την ταξινόµηση µπορούµε να υπολογίσουµε και στη συνέχεια νασυγκρίνουµεταβασικάχαρακτηριστικάεθνικώνοικονοµιών. Γιά παράδειγµα, ο πίνακας αυτός συνοψίζει οµοιότητες και διαφορές οικονοµιών ως προς τους διαθέσιµους συντελεστές παραγωγής, το ανθρώπινο κεφάλαιο και την παραγωγικότητα.

14 Συσσώρευσηκεφαλαίουκαι οικονοµικήανάπτυξη

15 Τιείναι «κεφάλαιο» Ο πάγιος εξοπλισµός που χρησιµοποιούµε για να αναπτύξουµεπαραγωγικέςδραστηριότητες (κτίρια, µηχανήµατα, υποδοµές, µεταφορικά µέσα) Το κεφάλαιο έχει πέντε βασικά χαρακτηριστικά: Συµβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας Σχηµατίζεταισταπλαίσιαεπενδυτικώναποφάσεων ( δέσµευση πόρων µε περιορισµό της κατανάλωσης και δηµιουργία νέας ζήτησης) Ατοµική ιδιοκτησία µε αποκλειστική χρήση ηµιουργεί εισοδήµατα µε τη µορφή µελλοντικών αποδόσεων Απαξιώνεται σταδιακά κατά τη χρήση του

16 Η σχέση κεφαλαίου και επιπέδου οικονοµικής ανάπτυξης

17 Η δυναµική διάσταση της σχέσης παγίου κεφαλαίου-οικονοµικής µεγέθυνσης µπορεί να αξιολογηθεί µε την παράθεση στοιχείων για τους µέσους ετήσιους ρυθµούς αύξησης των δύο µεταβλητών

18 Η εξέλιξη των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου στις αναπτυσσόµενες χώρες σε απόλυτους αριθµούς

19 Απο την παράθεση µακροχρόνιων χρονολογικών σειρών προκύπτουν σηµαντικές αποκλίσεις ως προς τη συσσώρευση κεφαλαίου

20 Η επένδυση και η συσσώρευση κεφαλαίου αυξάνουν τις εισροές εξοπλισµού και ενδιάµεσων εισροών και δηµιουργούν άµεσες αλλά και µεσοπρόθεσµες ανάγκες για χρηµατοδότηση των εισαγωγών

21 ιάρθρωση επενδύσεων (οικοδοµική δραστηριότητα, εγκαταστάσεις και υποδοµές, µηχανολογικός εξοπλισµός)

22 Ποιός είναι ο ρόλος των άµεσων ξένων επενδύσεων στη χρηµατοδότηση των επενδύσεων; Το διάγραµµα αυτό παρουσιάζει το συνολικό µέγεθος των ξένων επενδύσεων αλλά και τη γεωγραφική κατανοµή τους. Απο τα δεδοµένα της τελευταίας εικοσαετίας προκύπτει ότι οι άµεσες ξένες επενδύσεις κατευθύνονται στις αναπτυγµένες χώρες (b. current US$)

23 Mιά εναλλακτική πηγή χρηµατοδότησης επενδύσεων αποτελεί η Αναπτυξιακή Βοήθεια, αλλά η σχετική της σηµασία έχει µειωθεί

24 Αλλωστε, η πετυχηµένη αναπτυξιακή τροχιά συγκεκριµένων παράγει πολύ πολύ συµαντικότερα αποτελέσµατα

25 Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι διαφορές στο επίπεδο αποταµιεύσεων και στο µέγεθος των αγορών κεφαλαίων στη διεθνή οικονοµία, µιά παράµετρος που έχει πλέον καθοριστική σηµασία για τη χρηµατοδότηση των επενδύσεων.

26 Ανακεφαλαίωση Οικονοµικές ιδιότητες του κεφαλαίου Συσσώρευση κεφαλαίου και κατά κεφαλή ΑΕΠ ιαφορές στη σύνθεση των επενδύσεων για συσσώρευση κεφαλαίου Ανάγκες για συνεχιζόµενη ροή επενδύσεων Πηγές χρηµατοδότησης της αναπτυξιακής διαδικασίας: Επανεπένδυση Κερδών, Αµεσες ΞένεςΕπενδύσεις, ΑναπτυξιακήΒοήθεια, Αγορές Κεφαλαίων.

27 Ηγνώσηωςσυσσώρευση κεφαλαίου Τα τελευταία χρόνια µιά νέα κατηγορία «κεφαλαίου» έχει προστεθεί στις αναλύσεις των οικονοµολόγων: οι παραγωγικές γνώσεις ή το άυλο κεφάλαιο όπως συνήθωςονοµάζεται. Σε αυτή την περίπτωση δεν µπορεί να γίνει αποκλειστική χρήση και δεν προκύπτει απαξίωση κατά την χρήση του κεφαλαίου. Το γεγονός αυτό έχει σηµαντικές συνέπειες για τη λειτουργία του οικονοµικού συστήµατος και κατά συνέπεια για τις θεωρίες των οικονοµολόγων σχετικά µε την ανάπτυξη και τη µεγέθυνση.

28 Επενδύσεις σε παραγωγική γνώση στις αναπτυγµένες χώρες

29 ΥψοςεπενδύσεωνστιςΗΠΑ Source: Corrado, Hulten and Sichel (2005)