ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: ΜΕΛΕΤΗ ΕΠΙΒΛΕΨΗ- ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΕΤΑΣΥΝΕΔΡΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Τ.Ε.Ε. ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Transcript

1 ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: ΜΕΛΕΤΗ ΕΠΙΒΛΕΨΗ- ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΕΤΑΣΥΝΕΔΡΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Τ.Ε.Ε. Αθήνα ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ» ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Γεώργιος Θεολ. Διώχνος Πολιτικός Μηχ/κός Ε.Δ.Ε. Κυρίες και κύριοι Η παρούσα εισήγηση θεωρεί ότι για να συμβάλλει ουσιαστικά στην λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα ο κλάδος των κατασκευαστικών επιχειρήσεων Δημοσίων Έργων, πρέπει να απαντήσει στο βασικό ερώτημα: «Το Δημόσιο έργο είναι εμπόρευμα ή κοινωνικό αγαθό;» Από την απάντηση σ αυτό το κυρίαρχο δίλλημα μπορεί να οριστεί όλο το πλέγμα και ο προσανατολισμός των δημοσίων έργων και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη της χώρας και η εμπλοκή των εργοληπτικών επιχειρήσεων στην παραγωγική τους διαδικασία. Ταυτόχρονα η απάντηση θα βοηθήσει στον εντοπισμό των πραγματικών αιτιών των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα ο κλάδος της κατασκευής των δημοσίων έργων. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Είναι πλέον κοινή συνείδηση ότι η κρίση που μαστίζει σήμερα τον κλάδο της κατασκευής των Δημοσίων Έργων (Δ.Ε.) είναι η μεγαλύτερη των τελευταίων δεκαετιών. Βασικό χαρακτηριστικό της κρίσης είναι η ανεργία σε όλο το φάσμα της κατασκευής, η άθλια οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων, η χρεοκοπία μερικών εξ αυτών, τα τεράστια προβλήματα στον χώρο των μελετών, η ανεπάρκεια του Δημόσιου φορέα στην διαχείριση και επίβλεψη των έργων. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Μία σύντομη καταγραφή των σημερινών προβλημάτων είναι: 1. Η έλλειψη μελετών με άμεσο κίνδυνο την απώλεια κοινοτικών πόρων. 2. Η ανεπάρκεια των Δημοσίων υπηρεσιών να ανταποκριθούν στο ρόλο τους. 3. Η δραστική μείωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και η άνιση κατανομή του ανά κατηγορίες έργων. 4. Η αντιμετώπιση της Περιφέρειας ως «φτωχού συγγενή» με άμεσο αντίκτυπο στην βιωσιμότητα των εργοληπτικών επιχειρήσεων της Περιφέρειας, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

2 5. Το μεγάλο πρόβλημα της έλλειψης πιστώσεων και το τεράστιο πρόβλημα της καθυστέρησης των πληρωμών, ακόμα και σε έργα που έχουν ήδη παραδοθεί οριστικά, σε προηγούμενα χρόνια. 6. Το νομοθετικό πλαίσιο το οποίο λειτουργεί σε βάρος των συμφερόντων των φορέων εκτέλεσης των έργων και τελικά σε βάρος του ελληνικού λαού. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Απόρροια των παραπάνω είναι: - Η έλλειψη ικανού αριθμού έργων που να εξασφαλίζουν την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων με δίκαιη κατανομή ανά κατηγορία και γεωγραφική περιφέρεια. - Η άθλια οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων, οι οποίες την ώρα που το δημόσιο τους οφείλει υπέρογκα ποσά, την ίδια ώρα αυτές ανεβάζουν τον δανεισμό τους από τις τράπεζες στα όρια ασφυξίας και αρκετές από αυτές τα ξεπερνούν. - οι συχνά συναντόμμενες πλέον πτωχεύσεις των κατασκευαστικών επιχειρήσεων και οι καταθέσεις εργοληπτικών πτυχίων στο ΜΕΕΠ, που μέρα με τη μέρα πληθαίνουν. - Η ανεργία του κλάδου, με επίκεντρο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η οποία έχει συνέπεια τις αθρόες απολύσεις μόνιμου και εποχικού προσωπικού. -Η απόγνωση και ανασφάλεια του επιχειρηματικού περιβάλλοντος των Δημοσίων Έργων που αντανακλά στην αδυναμία σχεδιασμού ανάπτυξης των επιχειρήσεων και σε εξοντωτικές εκπτώσεις, με τις αναμενόμενες συνέπειες τόσο στην ποιότητα των έργων, όσο και στην πιθανή μη ολοκλήρωση πολλών εξ αυτών. Όσο για τις ίδιες τις επιχειρήσεις, η αναμενόμενη με μαθηματική ακρίβεια, εξόντωσή τους. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Εύλογα τίθενται τα παρακάτω ερωτήματα: - Τι φταίει, ποιος φταίει και πόσο φταίει; - Η παρούσα κακή συγκυρία είναι απόρροια συμπτώσεων, λαθών ή προμελετημένων μεθοδεύσεων; - Αν πρόκειται για μεθοδευμένες ενέργειες αυτές ξεκίνησαν τώρα ή αποτελούν λογική συνέχιση προηγούμενων ανάλογων ενεργειών; Για να απαντήσουμε στα παραπάνω ερωτήματα είναι εύλογο να εξετάσουμε πρώτα απ όλα την πορεία εξέλιξης του νομοθετικού θεσμικού πλαισίου που διέπει τα Δημόσια έργα μιας και αυτό είναι ο εκάστοτε βασικός ρυθμιστικός παράγοντας των εξελίξεων στο χώρο της παραγωγής τους. - Ν. 1418/84: Η θέση του μηχανικού - επιχειρηματία καταργείται και παραδίδεται τον επιχειρηματία κεφαλαιούχο. Ο μηχανικός περνάει σε δεύτερη μοίρα με άμεση συνέπεια στην επαγγελματική τεχνική συνείδηση και ευθύνη, για την ποιότητα της κατασκευής των έργων. - Ν 2940/01 : Ο νόμος που επέβαλε τις συγχωνεύσεις με στόχο την δημιουργία των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων από τη μία και την βίαιη συρρίκνωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από την άλλη. Άμεσος στόχος η πίτα του Γ Κ.Π.Σ. και των ολυμπιακών έργων και μεταγενέστερος στόχος οι ΣΔΙΤ.

3 Ο απολογισμός έδειξε ότι την μερίδα του λέοντος, δηλαδή το 85% περίπου του τζίρου και των κερδών, το καρπώθηκαν οι ελάχιστοι μονοπωλιακοί κατασκευαστικοί όμιλοι και κύρια εκείνοι που δέθηκαν αρμονικά με το τραπεζικό κεφάλαιο. Αυτούς δεν τους επηρέαζε η μειοδοσία ή ο μαθηματικός τύπος, μιας και όπως όλοι γνωρίζουμε, οι εκπτώσεις επί των τιμών των προϋπολογισμών μελέτης των έργων, είχαν κυρίαρχα αριθμό μονοψήφιο. Το υπόλοιπο 15% των έργων, ήταν εκ των προτέρων βέβαιο, ότι δεν αρκούσε, όχι μόνο για την ανάπτυξη των χιλιάδων υπόλοιπων μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) αλλά ούτε και για την επιβίωσή τους. Εδώ βέβαια χρύσωνε το χάπι ο μαθηματικός τύπος, ο οποίος από τη μία συντηρούσε στο όριο του ελάχιστου ανεκτού πολλές Μ.Μ.Ε. και από την άλλη δημιουργούσε μελλοντικές στρατιές ανέργων επιχειρηματιών Ε.Δ.Ε.. Το έργο αυτό ήρθε να επιτελέσει ο Ν. 3263/04. Ν. 3263/04: Ο νόμος του αλόγιστου ανταγωνισμού που επιβάλλει μέσα από τις εξοντωτικές εκπτώσεις την δραστική συρρίκνωση των εργοληπτικών επιχειρήσεων, γεγονός που ενισχύεται και από την επιβολή, ως ρυθμιστικού παράγοντα, του ρόλου των τραπεζών. Τόσο οι υπερβολικές εκπτώσεις όσο και οι δυσβάστακτες εγγυήσεις σε συνδυασμό με την έλλειψη πληρωμών από το Δημόσιο, βάζουν τροχοπέδη σε κάθε έννοια υγιούς ανταγωνισμού, οδηγούν την συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων σε λουκέτο και αναπόφευκτα αντανακλούν στην ποιότητα των έργων, με όλες τις συνέπειες που τελικά επιβαρύνουν το κοινωνικό σύνολο. Ταυτόχρονα η κατακόρυφη άνοδος της γραφειοκρατίας που προκύπτει από τις αντιφάσκουσες αποφάσεις και «ερμηνευτικές» εγκυκλίους, οδηγούν σε πλήθος ενστάσεων και προσφυγών με αποτέλεσμα, από τη μία, να καθυστερούν υπέρμετρα την υπογραφή των συμβάσεων και από την άλλη να ανεβάζουν δυσβάστακτα τα λειτουργικά έξοδα των εργοληπτικών επιχειρήσεων. Αν εδώ προσθέσουμε και τα προβλήματα που προκύπτουν από τα ενιαία τιμολόγια σε συνδυασμό με την έλλειψη αναλυτικών τιμολογίων, είναι εύκολο να αντιληφθεί ο ελάχιστα νοήμων άνθρωπος ότι είναι αδύνατον να σταθεί στα πόδια της η συντριπτική πλειοψηφία των εργοληπτικών επιχειρήσεων. Πιστεύει άραγε κανείς ότι τα παραπάνω προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις δεν τα γνωρίζουν τα αρμόδια υπουργεία και η κυβέρνηση; Πόση αλήθεια πίστωση χρόνου χρειάζεται για να καταλάβει το ΥΠΕΘΟ, πως δεν είναι δυνατόν να αντέξουν οι εργοληπτικές επιχειρήσεις, όταν τους χρωστάει για τεράστιο πλέον χρονικό διάστημα πάνω από 2 δις ευρώ, τα οποία συνεχώς αυξάνονται. Δεν είναι δυνατόν να θεωρεί ότι μπορεί να μειώσει το δημόσιο έλλειμμα, αναγκάζοντας τις εργοληπτικές επιχειρήσεις σε υπερδανεισμό από τις τράπεζες. Και αν τις κραυγές απόγνωσης του εργοληπτικού κόσμου δεν τις εμπιστεύεται, γιατί δεν ρίχνει μία ματιά στους ισολογισμούς των επιχειρήσεων τους; Όσο για τις ατομικές εργοληπτικές επιχειρήσεις, εκεί η κατάσταση ξεπερνάει τα όρια του δράματος. Πιστεύει κανείς άραγε ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν γνωρίζει τα προβλήματα του κλάδου που μας δημιούργησε ο Ν. 3263/04, που το ίδιο νομοθέτησε;

4 Ή πιστεύει κανείς ότι οι αρμόδιοι υπουργοί κρύβουν τα φλέγοντα προβλήματα που ταλανίζουν τον κλάδο των κατασκευών Δ.Ε. από τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση; Δυστυχώς η απάντηση είναι αυτονόητη. Όμως η αυλαία δυστυχώς δεν κλείνει εδώ. Η τελευταία πράξη δεν παίχτηκε ακόμα. Μέρος της τελευταίας πράξης οι Σ.Δ.Ι.Τ. Ν. 3389/2005: Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα. Εδώ οι μάσκες πέφτουν εντελώς και αποκαλύπτεται το πραγματικό πρόσωπο που κάλυπταν, τόσο η παρούσα κυβέρνηση όσο και η προηγούμενη (νυν αντιπολίτευση) και αυτό δεν άλλο από το μονοπωλιακό και το τραπεζικό κεφάλαιο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι επί της αρχής του νομοσχεδίου ψήφισαν αμφότεροι «υπέρ». Τόσο κατά την σύνταξη του νόμου, όσο και κατά την ψήφιση αυτού, τόσο το ΤΕΕ όσο και σύσσωμος ο εργοληπτικός κόσμος της χώρας, αγνοήθηκαν. Θα πει κανείς, γιατί να μας υπολογίσουν αφού οι Σ.Δ.Ι.Τ. είναι ξεκάθαρο ότι δεν αφορούν τα δημόσια, αλλά τα ιδιωτικά έργα ; Καταργείται κάθε έννοια νομοθεσίας που διέπει τα δημόσια έργα και υπέρτατος νόμος είναι η σύμβαση του κάθε έργου. Τα πράγματα πλέον ξεκαθαρίζονται εντελώς. Τον κυρίαρχο πλέον ρόλο στο χώρο της κατασκευής, αναλαμβάνουν το τραπεζικό κεφάλαιο σε συνεργασία με ελάχιστους μονοπωλιακούς κατασκευαστικούς ομίλους και είναι έτοιμοι, από την μια να υφαρπάξουν την περιουσία του δημοσίου και από την άλλη, να εξαφανίσουν τις χιλιάδες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο νόμος για τις Σ.Δ.Ι.Τ. παράκαμψε εντελώς την κατοχυρωμένη ιδιότητα των εργοληπτικών επιχειρήσεων πιστοποιημένων από το ΜΕΕΠ., παρά τις ύστατες εκκλήσεις του ΤΕΕ και των εργοληπτικών οργανώσεων. Ούτε είναι τυχαίο ότι παρακάμπτει το ρόλο της επίβλεψης των έργων από το Δημόσιο φορέα. Δε διστάζουν να βάλουν χέρι σε όλα τα έργα και στις υπηρεσίες του Δημοσίου τομέα, με εξαίρεση τις υπηρεσίες της Δικαιοσύνης και της Ασφάλειας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι δύο πρώτες προτάσεις που κατατέθηκαν, αφορούν την ίδρυση τεσσάρων μεγάλων νοσοκομειακών μονάδων η μία και εξήντα σχολικών συγκροτημάτων η άλλη. Μπορείτε μήπως να φανταστείτε με ποιόν τρόπο θα κάνει απόσβεση ο επενδυτής και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τη Δημόσια υγεία και τη Δημόσια παιδεία; ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Ο νόμος για τις Σ.Δ.Ι.Τ. απαντάει ξεκάθαρα στο αρχικό ερώτημα που έθεσε η παρούσα εισήγηση. Το δημόσιο έργο δεν αντιμετωπίζεται ως κοινωνικό αγαθό, αλλά ως εμπόρευμα και η επιλογή γίνεται με βασικό κριτήριο τα τεράστια κέρδη που στοχεύει να καρπωθεί το μονοπωλιακό κεφάλαιο σε βάρος της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και των μικρομεσαίων εργοληπτικών επιχειρήσεων. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι, αν τα Δημόσια Έργα αντιμετωπιστούν σαν κοινωνικό αγαθό, με στόχο την εξυπηρέτηση των σύγχρονων αναγκών της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και την ισόρροπη ανάπτυξη της

5 χώρας, στο κέντρο και στην περιφέρεια, τότε τα πράγματα θα είναι εντελώς διαφορετικά και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις των Δημοσίων Έργων. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο βασικός υπεύθυνος της συνεχώς αυξανόμενης κρίσης στο χώρο της κατασκευής των Δ.Ε. είναι η ίδια πολιτική που μεθοδικά ακολουθήθηκε τόσο στο παρελθόν, όσο και σήμερα. Οι κανόνες της παγκοσμιοποίησης και οι πολιτικές που τη στηρίζουν, δεν επιτρέπουν πλέον και στο χώρο της κατασκευής στη χώρα μας, να καλύψουν ταυτόχρονα τα αντικρουόμενα συμφέροντα, μιας και η ψαλίδα των αντικρουόμενων συμφερόντων έχει ανοίξει ήδη πολύ, αλλά θα ανοίξει και περισσότερο. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Για το λόγο αυτό η εισήγηση θεωρεί, ότι ο μόνος τρόπος για να προασπίσουμε τα επαγγελματικά συμφέροντα της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργοληπτικών επιχειρήσεων Δημοσίων Έργων, είναι η συσπείρωση γύρω από το Τ.Ε.Ε. και τις εργοληπτικές μας οργανώσεις, με στόχο την επεξεργασία νέου νομοθετικού πλαισίου, που θα εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη όλων των εργοληπτικών επιχειρήσεων του κλάδου, σε συνδυασμό με την προάσπιση των συμφερόντων της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Ταυτόχρονα, μιας και οι κυβερνήσεις δεν έχουν ούτε την πολιτική βούληση, αλλά ούτε και το σθένος να αφουγκραστούν τα προβλήματά μας και να συμβάλλουν στη λύση τους, θεωρείται μονόδρομος η αγωνιστική απαίτησή μας, για την επιβολή λύσεων των προβλημάτων του κλάδου μας. Παράλληλα στο σύνολό τους οι εργοληπτικές επιχειρήσεις άμεσα απαιτούν: 1. Να εξοφληθούν άμεσα οι πιστοποιήσεις για εκτελεσμένες εργασίες. 2. Να καταργηθούν οι υπερβολικές πρόσθετες εγγυήσεις που απαιτεί ο νέος Νόμος, οι οποίες το μόνο που εξασφαλίζουν είναι να αναδεικνύουν τις τράπεζες σε ρυθμιστικό παράγοντα ανάθεσης έργων, με ταυτόχρονη αύξηση στα υπερκέρδη τους σε βάρος της ποιότητας των έργων και στόχο την εξουθένωση της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργοληπτικών επιχειρήσεων 3. Να αυξηθούν οι προβλέψεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για την κατασκευή έργων υποδομής. 4. Να υπάρχει πλήρης και εξειδικευμένη πίστωση για κάθε δημοπρατούμενο έργο. 5. Να ενισχυθούν με ανθρώπινο δυναμικό και τεχνολογικό εξοπλισμό οι Υπηρεσίες Διεύθυνσης και Ελέγχου των έργων. 6. Να γίνει δίκαια κατανομή των έργων ανά κατηγορία επιχειρήσεων και ανά γεωγραφική περιφέρεια, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των εργοληπτικών επιχειρήσεων δημοσίων έργων. Πιστεύουμε ότι, η προσπάθεια που ξεκίνησε το Τ.Ε.Ε. με αφετηρία το συνέδριο για τα Δημόσια Έργα καθώς και οι ημερίδες που ακολουθούν, συμβάλουν

6 αποφασιστικά στην διερεύνηση βιώσιμων λύσεων για τον κλάδο μας και για το λόγο αυτό επιβάλλεται να συνεχιστούν και να ενταθούν. Η ευθύνη μας πρέπει να είναι ανάλογη της πρόκλησης των καιρών.