ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Μάθημα Δημοκρατία και Πολιτεία στην Ευρώπη (ΚΜ: 499) Μάθημα Επιλογής, Χειμερινό Εξάμηνο Διδάσκοντες Αργύρης Πασσάς Δημήτρης Ν. Χρυσοχόου Θεματολογία και Γνωστικές Επιδιώξεις Το μάθημα επιχειρεί μια συστηματική διερεύνηση δύο κορυφαίων εκδηλώσεων του ευρωπαϊκού δημόσιου πολιτισμού: της δημοκρατίας και της πολιτείας. Εστιάζει στην κατανόηση των ποικίλων διαδρομών που σημάδευσαν τη διανοητική και θεσμική τους ωρίμανση και διαλέγεται με εναλλακτικά πρότυπα δημοκρατίας/πολιτείας και τη διαδικασία διαμόρφωσης δήμου και πολιτείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντλώντας από τις θεωρίες του ρεπουμπλικανισμού και του φιλελευθερισμού, εξετάζει κομβικές έννοιες, όπως κυριαρχία, αντιπροσώπευση, νομιμοποίηση, ιδιότητα του πολίτη, λογοδοσία, διακυβέρνηση και συνταγματισμός. Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειώσει τους φοιτητές με τη φύση και τη δυναμική της δημοκρατίας και της πολιτείας στην Ευρώπη και να αναδείξει τρόπους θέασης και αξιολόγησης του ευρωπαϊκού αξιακού, θεσμικού και πολιτειακού πολιτισμού και της σχέσης αξιών και θεσμών στην προοπτική μιας συντεταγμένης συλλογικής συμβίωσης στην Ευρώπη. Ύλη Οι έννοιες της δημοκρατίας και της πολιτείας. Σημαντικοί ιστορικοί και θεσμικοί σταθμοί στη συγκρότηση της δημοκρατικής πολιτείας στην Ευρώπη. Οι πολιτικές θεωρίες του ρεπουμπλικανισμού και του φιλελευθερισμού και η επίδρασή τους στην οικοδόμηση δημοκρατικών πολιτικών κοινοτήτων. Το ζήτημα της αντιπροσώπευσης, της νομιμοποίηση, της λογοδοσίας, της ιδιότητας του πολίτη, της διακυβέρνησης και του συνταγματισμού στη διαμόρφωση των σύγχρονων ευρωπαϊκών πολιτειών. Η 1

2 προσπάθεια της Ευρώπης να συγκροτηθεί σε συντεταγμένη δημόσια κοινότητα. Η διαμόρφωση ευρωπαϊκού δήμου, η προοπτική συγκρότησης συλλογικών πολιτικών δομών, δεσμών και ταυτίσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι όροι της ευρωπαϊκής συλλογικής συμβίωσης. Το μέλλον της δημοκρατίας και της πολιτείας στην Ευρώπη. Συγγράμματα μέσω «Εύδοξου»: Δ. Ν. Χρυσοχόου, Caritas rei publicae, Αθήνα: Ι. Σιδέρης, Ferry, Z.-M., Το Ζήτημα του Ευρωπαϊκού Κράτους, μετάφραση: Ν. Ζαρταμόπουλος, Αθήνα: Παπαζήσης, Βιβλιογραφία Ξενόγλωσση: Βιβλία: Andersen, S. S. και Eliassen, K. A. (επιμ.), The European Union: How Democratic Is it? London: Sage, Beetham, D. και Lord, C., Legitimacy and the European Union, London: Longman, Bellamy, R. and Warleigh, A. (eds), Citizenship and Governance in the European Union, London: Continuum, Bellamy, R. et al. (επιμ.), Democracy and Constitutional Culture in the Union of Europe, London: Lothian Foundation Press, Bellamy, R., Political Constitutionalism: A Republican Defence of the Constitutionality of Democracy, Cambridge: Cambridge University Press, Bellamy, R. et al. (επιμ.), Making European Citizens: Civic Inclusion in a Transnational Context, London and New York: Routledge: Bobbio, N. και Viroli, M., The Idea of a Republic, Cambridge: Polity Press, Brugger, B., Republican Theory in Political Thought: Virtuous or Virtual?, London: Macmillan, Checkel, J. T. και Katzenstein, P. J. (επιμ.), European Identity, Cambridge: Cambridge University Press,

3 Chryssochoou, D. N., Democracy in the European Union, London and New York: I. B. Tauris, Curtin, D. M., The European Union in Search of a Political Philosophy, The Hague: Kluwer Law International, Dagger, R., Civic Virtues: Rights, Citizenship, and Republican Liberalism, Oxford: Oxford University Press, Eder, Κ. και Giesen, B. (επιμ.), European Citizenship: National Legacies and Transnational Projects, Oxford: Oxford University Press, Eriksen, E. O. και Fossum, J. E. (επιμ.), Democracy in the European Union: Integration Through Deliberation?, London and New York: Routledge, Eriksen, E. O. (επιμ.), Making the European Polity: Reflexive Integration in the EU, London: Routledge, Fabrini, S. (ed), Democracy and Federalism in the European Union and the United States, London: Routledge, Follesdal, A. και Koslowski, P. (eds), Democracy and the European Union, Springer- Verlag, Forsyth, M., Unions of States: The Theory and Practice of Confederation, Leicester: Leicester University Press, Gelderen, M. van και Skinner, Q. ( επιμ.), Republicanism: A Shared European Heritage, Τόμοι I-ΙΙ, Cambridge: Cambridge University Press, Greven, M. Th. και Pauly, L. W. (eds), Democracy Beyond the State? The European Dilemma and the Emerging Global Order, Lanham: Rowman and Littlefield, Honohan, I., Civic Republicanism, London and New York: Routledge, Checkel, J. T. και Katzenstein, P. J. (επιμ.), European Identity, Cambridge: Cambridge University Press, Kelly, P., Liberalism, Cambridge: Polity, Lamore, C., Liberal and Republican Conceptions of Freedom, στο D. Weinstock και C. Nadeau (επιμ.), Republicanism: History, Theory and Practice, London: Frank Cass, Lavdas, K. A. και Chryssochoou, D. N., A Republic of Europeans: Civic Potential in a Liberal Milieu, Cheltenham: Edward Elgar: Lord, C., Democracy in the European Union, Sheffield: Sheffield University Press,

4 Nanz, P., Europolis: Constitutional patriotism beyond the nation-state, Manchester and New York: Manchester University Press, Newman, M., Democratizing the European Union: Issues for the Twenty-First Century, Manchester and New York: Manchester University Press, Newman, Μ., Democracy, Sovereignty and the European Union, London: Hurst, Pettit, P., Republicanism: A Theory of Freedom and Government, Oxford: Clarendon Press, Pocock, J. G. A., The Machiavellian Moment: Florentine Political Thought and the Atlantic Republican Tradition, Princeton: Princeton University Press, Schmidt, V. A., Democracy in Europe: The EU and National Polities, Oxford: Oxford University Press, Schmitter, P. C., How to Democratize the European Union and Why Bother?, Lanham: Rowman and Littlefield, Spragens, T. A., Jr., Civic Liberalism: Reflections on our Democratic Ideals, Lanham: Rowan and Littlefield, Viroli, M., Republicanism, New York: Hill and Wang, Warleigh, A., Democracy in the European Union: Theory, Practice and Reform, London: Sage, Weale, A. και Nentwich, M. (επιμ.), Political Theory and the European Union: Legitimacy, constitutional choice, and citizenship, London and New York: Routledge, Weale, Α., Democratic Citizenship and the European Union, Manchester and New York: Manchester University Press, Weiler J. H. H. και Wind, M. (επιμ.), European Constitutionalism Beyond the State, Cambridge: Cambridge University Press, Άρθρα - Κεφάλαια: Aalberts, T. E., The Future of Sovereignty in Multilevel Governance Europe - A Constructivist Reading, Journal of Common Market Studies, 42(1), Bellamy R. και Castiglione, D., Building the Union: The Nature of Sovereignty in the Political Architecture of Europe, Law and Philosophy, 16(4),

5 Bellamy, R. και Warleigh, A., From an Ethics of Integration to an Ethics of Participation: Citizenship and the Future of the European Union, Millennium, 27(3), Bellamy, R., Democracy without democracy? Can the European Union s Democratic Outputs be separated from the democratic inputs provided by competitive parties and majority rule?, Journal of European Public Policy, 17(1), Bellamy, R., Citizenship beyond the nation state: the case of Europe, στο N. O Sullivan (επιμ.), Political Theory in Transition, London and New York: Routledge, Bellamy, R., An Ever Closer Union Among the Peoples of Europe : Republican Intergovernmentalism and Demoicratic Representation within the EU, Journal of European Integration, 35(5), Bowman, J, The European Union s Democratic Deficit: Federalists, Skeptics, and Revisionists, European Journal of Political Theory, 5(2), Caporaso, J., The European Union and Forms of State: Westphalian, Regulatory or Post-Modern?, Journal of Common Market Studies, 34(1), Chryssochoou, D. N., Civic Competence and the Challenge to EU Polity-Building, Journal of European Public Policy, 9(5), Chryssochoou, D. N., Europe s Could-Be Demos: Recasting the Debate, West European Politics, 19(4), Chryssochoou, D. N., Europe s Republican Moment, Journal of European Integration, 24(4), Eleftheriadis, P., Begging the Constitutional Question, Journal of Common Market Studies, 36(2), Engeman, T. S., Liberalism, Republicanism and Ideology, The Review of Politics, 25(2), Friese, H. και Wagner, P., The Nascent Political Philosophy of the European Polity, The Journal of Political Philosophy, 10(3), Habermas, J., Citizenship and National Identity, στο B. van Steenbergen (επιμ.), The Condition of Citizenship, London: Sage, MacCormick, N., Democracy, Subsidiarity, and Citizenship in the European Commonwealth, Law and Philosophy, 16,

6 Mouritsen, P., Four models of republican liberty and self-government, στο I. Honohan και J. Jennings ( επιμ.), Republican Theory and Practice, London: Routledge, Skinner, Q., The republican idea of political liberty, στο G. Bock, Q. Skinner και M. Viroli ( επιμ.), Press, Machiavelli and Republicanism, Cambridge: Cambridge University Tassin, E., Europe: A Political Community?, στο C. Mouffe, (επιμ.), Dimensions of Radical Democracy, London and New York: Verso, Viroli, M., Republican Patriotism, στο C. McKinnon και I. Hampsher-Monk (επιμ.), The Demands of Citizenship, London: Continuum, Ελληνική: Habermas, J., Ο Μεταεθνικός Αστερισμός, Αθήνα: Πόλις, Habermas, J., Για Ένα Σύνταγμα της Ευρώπης, μετάφραση: Σ. Τριανταφύλλου, Αθήνα: Πατάκης, Held, D., Μοντέλα δημοκρατίας, μετάφραση: Μ. Τζιαντζή, Αθήνα: Στάχυ, Nussbaum, M. C. (επιμ.), Υπέρ Πατρίδος: Πατριωτισμός ή Κοσμοπολιτισμός, Αθήνα: Scripta. Pettit, P., Θεωρία της Ελευθερίας: Από την Ψυχολογία στην Πολιτική της Δράσης, Αθήνα: Πόλις, Rawls, J., Ο Πολιτικός Φιλελευθερισμός, μετάφραση: Σ. Μαρκέτος, Αθήνα: Μεταίχμιο, Renaut, A., Τι είναι ένας ελεύθερος λαός; Φιλελευθερισμός ή ρεπουμπλικανισμός;, μετάφραση: Γ. Παπαδημητρίου, Αθήνα: Πόλις, Russ, J., Η Περιπέτεια της Ευρωπαϊκής Σκέψης: Μια Ιστορία των Ιδεών της Δύσης, μετάφραση: Κ. Σ. Κατσιμάνης, Αθήνα: Τυπωθήτω, Siedentop, L., Δημοκρατία στην Ευρώπη, Αθήνα: Θεμέλιο, Taylor, P. Το Αβέβαιο Μέλλον της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, μετάφραση: Ξ. Γιαταγάνας, Αθήνα: Κριτική, Αναστασιάδης Γ. (επιμ.), Ιστορία των Σύγχρονων Πολιτικών Θεσμών της Ευρώπης, Θεσσαλονίκη: University Studio Press, Γουναρης, Γ., Σε Αναζήτηση της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας, Αθήνα: Παπαζήσης,

7 Κανελλοπούλου-Μαλούχου, Ν. Α., Η χειραφέτηση της Ευρώπης: Συνταγματική Θεωρία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, Αθήνα: Παπαζήσης, 2012 Κοντογιώργης, Γ., Πολίτης και πόλις: Έννοια και τυπολογία της «πολιτειότητας», Αθήνα: Παπαζήσης, Λάβδας, Κ. Α., «Η ελευθερία ως μη-κυριαρχία και η υπεράσπιση της πολιτικής: Η νεο-ρεπουμπλικανική προοπτική», Επιστήμη και Κοινωνία, 5-6, Λάβδας Κ. Α. και Χρυσοχόου, Δ. Ν., Το Μέλλον της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας: Ευρωπαϊκή Πολιτική και Πρότυπα Δημοκρατίας, Πολιτική Επιστήμη, 1, Λάβδας, Κ. Α. και Χρυσοχόου, Δ. Ν. (επιμ.), Ευρωπαϊκή Ενοποίηση και Πολιτική Θεωρία: Η Πρόκληση του Ρεπουμπλικανισμού, Αθήνα: Ι. Σιδέρης, Λάβδας, Κ. Α., «Δημόσιες Σφαίρες στο Πολιτικό Σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης», Τετράδια Πολιτικής Επιστήμης, Τεύχος 1, Μανιτάκης, Α. και Παπαδοπούλου, Λ. (επιμ.), Η Προοπτική ενός Συντάγματος για την Ευρώπη, Αθήνα: Σάκκουλας, Μανιτάκης, Α., Το «Σύνταγμα» της Ευρώπης Αντιμέτωπο με την Εθνική και Λαϊκή Κυριαρχία, Αθήνα: Παπαζήσης, Μανιτάκης, Α., Τι είναι Κράτος, Αθήνα: Σαββάλας, Μολύβας, Γ., Η διάκριση μεταξύ θετικής και αρνητικής ελευθερίας κατά τον Isaiah Berlin και ο ορισμός της ελευθερίας ως αρνητικής ιδέας, Επιστήμη και Κοινωνία, 1, Παπαδημητρίου, Γ., Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων: Σταθμός στη Θεσμική Ωρίμανση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Αθήνα: Παπαζήσης, Πασσάς, Α. Γ., Η Εθνική Δημόσια Διοίκηση στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Διαδικασία, Αθήνα: Παπαζήσης, Τσάτσος, Δ. Θ., Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία: Για μια Ευρωπαϊκή Ένωση των Κρατών, των Λαών, των Πολιτών και του Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Πολιτισμού, Αθήνα: Λιβάνης, Τσάτσος, Δ. Θ., Η Έννοια της Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία, Αθήνα: Πόλις, Τσάτσος, Δ. Θ., Πολιτεία, Αθήνα: Γαβριηλίδης, Τσουκαλάς, Κ., «Πρόλογος: Μια Πολιτειολογία για την Ύστερη Νεωτερικότητα», στο Ξ. Ι. Κοντιάδης, Δημοκρατία, Κοινωνικό Κράτος και Σύνταγμα στην Ύστερη Νεωτερικότητα, Αθήνα: Παπαζήσης, Τσούκαλης, Λ., Ποια Ευρώπη;, Αθήνα: Ποταμός,

8 Χρυσόγονος, Κ., Πολιτειολογία: Το κράτος ως μορφή οργάνωσης των ανθρώπινων κοινωνιών, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, Χρυσοχόου, Δ. Ν., Θεωρία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης: Μια Διαλεκτική Συναρμογή, 2η έκδοση, Αθήνα: Παπαζήσης, Χρυσοχόου, Δ. Ν. et al., Ευρωπαϊκή Πολιτεία: Η Τέχνη της Συνδιάθεσης, Αθήνα: Σαββάλας, Χρήσιμες Ιστοσελίδες: Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκή Επιτροπή Συμβούλιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Δικαστήριο European University Institute (EUI) European Communities Studies Association (ECSA) European Union Studies Association (EUSA) University Association for Contemporary European Studies (UACES) Ελληνική Πανεπιστημιακή Ένωση Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΕΠΕΕΣ) Ελληνικό Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών (EKEM) Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου (CECL) European Research Papers Archive (ERPA) European Institute of Public Administration (EIPA) Centre for European Integration Studies (ΖΕΙ) (University of Bonn) The European Institute (LSE) 8

9 Centre for European Legal Studies (CELS) (Cambridge) European Studies Centre (ESC) (Oxford) ARENA Centre for European Studies (ACES) (University of Oslo) Berlin Centre for European Studies (BEST) (Free University of Berlin) Robert Scumman Centre for Advanced Studies (RSCAS) (European University Institute) Institute for European Studies (IES) (Free University of Brussels) Centre for European Politics (CEP) (University of Copenhagen) (University Dublin European Institute (DEI) College Dublin) Centre for European Studies (CES) (Trinity College Dublin) Centre for European Studies (CES) (University College London) Centre for European Governance (CEG) (University of Exeter) Sussex European Institute (SEI) (University of Sussex) Jean Monnet European Centre of Excellence (University of Essex) Minda de Gunzburg Center for European Studies (CES) (Harvard) Jean Monnet Centre for International and Regional Economic Law and Justice (NYU) European Studies Center (ESC) (Pittsburgh) 9

10 Center for European Studies (CES) (Stanford) 10