ΗΕΠΙΦΥΣΗ ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΓΛΑΝΔΙΝΕΣ. Κωνσταντίνος Καλλαράς Ιατρός Παθολόγος Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.

Transcript

1 ΗΕΠΙΦΥΣΗ ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΓΛΑΝΔΙΝΕΣ Κωνσταντίνος Καλλαράς Ιατρός Παθολόγος Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.

2 Η ΕΠΙΦΥΣΗ Εμβρυολογική προέλευση:από νευροεπιθηλιακό εκκόλπωμα του ορόφου του διεγκεφάλου

3 Η ΕΠΙΦΥΣΗ Βάρος : 0,1-0,15 g Ιστολογικά: επιφυσιοκύτταρα & άφθονες νευρικές απολήξεις Νευροενδοκρινικό όργανο, φυλογενετικά: αντιστοιχεί στον τρίτο οφθαλμό των βρογχοσαύρων του Μεσοζωικού αιώνα Λειτουργία: σχέση με μεταβολές φωτισμού περιβάλλοντος

4 Εγκέφαλος γάτας

5 Figure Left: Sagittal section of human brain stem showing the pineal and its innervation (dashed lines). Retinohypothalamic fibers synapse in the suprachiasmatic nuclei (SCN), and there are connections from the SCN to the intermediolateral gray column in the spinal cord. Preganglionic neurons pass from the spinal cord to the superior cervical ganglion, and the postganglionic neurons project from this ganglion to the pineal in the nervi conarii. Right: Histology of pineal. Drawing of hematoxylin-and-eosin-stained section. (Reproduced, with permission, from Fawcett DW: Bloom and Fawcett, A Textbook of Histology, 11th ed. Saunders, 1986.) Αμφιβληστροειδής κάτω παραπληρωματική οπτική δεσμίδα SCN έσω προσθεγκεφαλική δεσμίδα μεσεγκεφαλική καλύπτρα συμπαθητικός πυρήν ΝΜ άνω αυχενικά γάγγλια ακτινωτά νεύρα επίφυση

6 Figure Formation and metabolism of melatonin. HIOMT, hydroxyindole-omethyltransferase.

7 τιμές στο αίμα τη νύκτα παρά την ημέρα: παιδική ηλικία: 35:1, εφηβική:15:1, ενήλικοι: 3:1 Figure Diurnal rhythms of various compounds in the pineal and melatonin in blood. The shaded area represents the hours of darkness during the 24-hour day. τιμές και σε stress (αναγκαστική ακνητοποίηση)

8

9 Άλλες ορμόνες της επίφυσης 5-υδροξυτρυπτοφόλη (αντιγοναδική δράση, αναστολή έκκρισης FSH) Ισταμίνη Ντοπαμίνη Οκταπεπτίδια του τύπου της βαζοτοκίνης

10 Οι δράσεις της μελατονίνης (I) Δρα ανταγωνιστικά προς MSH (κατώτερα σπονδυλωτά): «άνοιγμα χρώματος» Επίδραση στη χρωστική δέρματος ή και τριχώματος (θηλαστικά) Αντιγοναδοτρόπος δράση: παραγωγής & έκκρισης GnRH. Χαρακτηριστική ατροφία όρχεων το χειμώνα (σε πολλά ζώα, ιδίως με «εποχιακή» αναπαραγωγική δραστηριότητα, όχι στον άνθρωπο) Πειραματική τύφλωση ατροφία όλου του γεννητικού συστήματος σε ορισμένα ζώα

11 Οι δράσεις της μελατονίνης (II) Επηρεάζει ΗΕΓ δραστηριότητα σε φυσιολογικές και παθολογικές καταστάσεις (π.χ. Ν. Parkinson) Επηρεάζει το σύστημα των κεντρικών οπιούχων υποδοχέων και τις ενδογενείς «αντιδράσεις αναλγησίας» Η έκκρισηυπεύθυνηγιαεμφάνισηημικρανιών Συσχέτιση με λειτουργία θύμου και ανοσιακές διεργασίες Ρόλος σε jet lag (μεταβολή «βιολογικής ώρας» λόγω αλλαγής ρυθμού έκκρισης μελατονίνης)

12 Μετατροπή εξωτερικών φωτεινών, θερμικών και «μαγνητικών» ερεθισμάτων σε σήματα που «επαναρρυθμίζουν» στον οργανισμό τη χρονοεξαρτώμενη ένταση ποικίλλων νευροενδοκρινικών και αυτόνομων λειτουργιών συμπεριλαμβανομένης και της «συμπεριφοράς» του ατόμου

13 Figure Daily plasma melatonin values (means ± SE) in men aged years and men aged years. The black bar on the horizontal axis indicates time in bed. (Reproduced, with permission, from Turek F: Melatonin hype hard to swallow. Nature 1996;379:295. Copyright 1996 by Macmillan Magazines Ltd.)

14 Οι προσταγλανδίνες Ακόρεσταλιπαράοξέαμε20 άτομα C και δακτύλιο κυκλοπεντανίου (εικοσανοειδή) Σειρές Α, Β, D, E, F, G, H (PGA, PGE κλπ) Οι αριθμητικοί δείκτες (1, 2, 3) αναφέρονται στον αριθμό διπλών δεσμών στο μόριο (PGE 1, PGE 2 ) Οι περιπτώσεις στερεοϊσομέρειας διακρίνονται με τον δείκτη α ή β (PGF 1α )

15 Αποστολάκης Μ. Στοιχεία Φυσιολογίας του Ανθρώπου, 1996

16 Αποστολάκης Μ. Στοιχεία Φυσιολογίας του Ανθρώπου, 1996

17 Figure Formation of prostaglandins and thromboxanes from membrane phospholipids.

18 Αποστολάκης Μ. Στοιχεία Φυσιολογίας του Ανθρώπου, 1996

19 Figure Metabolism of arachidonic acid by lipoxygenases. FLAP, 5-lipoxygenaseactivating protein. Λευκοτριένια Α έως F: φλεγμονώδεις & αλλεργικές αντιδράσεις, λευκοταξία, αρτηριδιοή βρογχοσυστολή 12 HETE & DHT, EET: επενέργειες στο ρυθμό κάθαρσης ηλεκτρολυτών