Ζ ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ -ζεσξία θαη έξεπλα

Transcript

1 ΓΖΜΟΚΡΗΣΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΡΑΚΖ ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΑΓΧΓΖ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΓΖΜΟΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ: «ΔΠΗΣΖΜΔ ΣΖ ΑΓΧΓΖ» ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ: «ΥΟΛΗΚΖ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΖ ΚΑΗ ΓΗΑΦΟΡΔΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ» Ζ ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ -ζεσξία θαη έξεπλα ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΔΗΓΗΚΔΤΖ ΓΟΓΟΛΟΤ ΔΤΑΝΘΗΑ A.E.M. 130 Δπηβιέπνπζα: Μφληκε Δπίθνπξε Καζεγήηξηα Πειαγία ηξαβάθνπ ΑΛΔΞΑΝΓΡΟΤΠΟΛΖ, 2015

2 Πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα Copyright [Δπαλζία Γφγνινπ, 2015] Ζ έγθξηζε ηεο κεηαπηπρηαθήο εξγαζίαο απφ ην Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο δελ δειψλεη απαξαηηήησο ηελ απνδνρή ησλ απφςεσλ ηνπ/ηεο/ησλ ζπγγξαθέα/σλ. Τπεχζπλε Γήισζε Βεβαηψλσ φηη είκαη ζπγγξαθέαο απηήο ηεο κεηαπηπρηαθήο εξγαζίαο θαη φηη θάζε βνήζεηα πνπ πξνζθέξζεθε ζηελ εθπφλεζή ηεο αλαγλσξίδεηαη θαη αλαθέξεηαη ζην θείκελν. Δπηπιένλ, αλαθέξνληαη φιεο νη βηβιηνγξαθηθέο πεγέο πνπ αμηνπνηήζεθαλ, πξσηνγελείο θαη δεπηεξνγελείο, είηε ε ζπκβνιή ηνπο παξαηίζεηαη επαθξηβψο σο απφζπαζκα είηε σο παξάθξαζε. Ζ ζπγγξαθέαο ηεο εξγαζίαο Γφγνινπ Δπαλζία 2

3 DEMOCRITUS UNIVERSITY OF THRACE SCHOOL OF EDUCATION DEPARTMENT OF PRIMARY EDUCATION POSTGRATUADE COURSE: EDUCATIONAL STUDIES AREA: SCHOOL PEDAGOGY AND DIVERSITY IN EDUCATION Portfolio as a tool of teacher s professional development: theory and research POSTGRADUATE DISSERTATION OF GOGOLOU EVANTHIA S. R. N. 130 Supervisor: Tenured Assistant Professor Pelagia Stravakou ALEXANDROUPOLIS,

4 Copyright Copyright [Evanthia Gogolou, 2015] The approval of the thesis from the Department of Primary Education, Democritus University of Thrace does not necessarily indicate its acceptance of the views of his / her / the author / s. Statutory Declaration I certify that I am the author of this thesis and that any assistance provided in preparing it acknowledged in the text. Moreover, all bibliographical sources utilized are listed, primary and secondary, or their contribution is given precisely as extract either as paraphrases. The author of the thesis Gogolou Evanthia 4

5 Δμεηαζηηθή Δπηηξνπή: Μφληκε Δπίθνπξε Καζεγήηξηα Πειαγία ηξαβάθνπ (Δπηβιέπνπζα) Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Παλαγηψηεο Γηαγθνπλίδεο Δπίθνπξε Καζεγήηξηα Μαξίλα Κνπγηνπξνχθε 5

6 6

7 Πεξηερφκελα Πξφινγνο Δηζαγσγή ΜΔΡΟ ΠΡΧΣΟ: ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ Απνζαθήληζε νξηζκέλσλ ελλνηψλ Δπαγγεικαηηθή αλάπηπμε εθπαηδεπηηθψλ Γλσξηκία κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ Ο λένο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ε επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε Φάζεηο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο εθπαηδεπηηθψλ Γλσξίζκαηα θαη ραξαθηεξηζηηθά επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο εθπαηδεπηηθψλ Μνληέια επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο Portfolio εθπαηδεπηηθνχ Σν portfolio σο έλλνηα θαη ε εηπκνινγία ηνπ Portfolio ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο Portfolio καζεηή Portfolio εθπαηδεπηηθνχ Οξηζκφο θαη ηζηνξηθή αλαδξνκή Αμία ηνπ portfolio γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Δίδε portfolio εθπαηδεπηηθνχ θαη νη ζθνπνί ηνπο Οη δχν δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ: πξνζζεηηθή θαη αλαπηπμηαθή Βήκαηα γηα ηελ θαηαζθεπή ελφο εθπαηδεπηηθνχ portfolio Γνκή θαη πεξηερφκελν portfolio εθπαηδεπηηθνχ Οδεγίεο-ζπκβνπιέο γηα ηελ θαηαζθεπή portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Πξνυπνζέζεηο γηα ηε ζπγθξφηεζε ελφο επηηπρεκέλνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

8 Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio Φεθηαθφ Portfolio: ε λέα ηάζε Αλαζθφπεζε βηβιηνγξαθίαο Γηαπηζηψζεηο-παξαηεξήζεηο απφ ην ζεσξεηηθφ κέξνο ΜΔΡΟ ΓΔΤΣΔΡΟ: ΔΡΔΤΝΑ Αθεηεξία, ζηφρνη θαη κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο Αθεηεξία ηεο έξεπλαο ηφρνη ηεο έξεπλαο Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο Ζ κειέηε πεξίπησζεο Μεζνδνινγηθά εξγαιεία έξεπλαο Ζκηδνκεκέλε πνηνηηθή ζπλέληεπμε Έγγξαθα (δεδνκέλα θαηαρψξεζεο ησλ ππνθεηκέλσλ ζην portfolio ηνπο) Σν δείγκα θαη νη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο Αλάιπζε Γεδνκέλσλ-Πνξίζκαηα Έξεπλαο Δπηινγή ησλ παξαδεηγκάησλ ηεο πνηνηηθήο αλάιπζεο πεξηερνκέλνπ πγθξφηεζε ηνπ επαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο ησλ θαηεγνξηψλ Αλάιπζε θαη εξκελεία ησλ δεδνκέλσλ ηνπ επαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο θαηεγνξηψλ Πεξίπησζε εθπαηδεπηηθνχ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Πεξίπησζε ρνιηθνχ πκβνχινπ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο πκπεξάζκαηα- δηαπηζηψζεηο Πεξίιεςε Παξάξηεκα Πξσηφθνιια ζπλεληεχμεσλ Απνκαγλεηνθσλήζεηο ζπλεληεχμεσλ

9 Portfolios ππνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο

10 10

11 Πξφινγνο Αλακθηζβήηεηα, ε ζχγρξνλε δηδαζθαιία ιακβάλεη ρψξα ζε έλαλ θφζκν πνπ θπξηαξρείηαη απφ αιιαγέο θαη αβεβαηφηεηα, πνπ επεξεάδνπλ αλαπφθεπθηα ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο. Ο πξψηνο πνπ θαιείηαη λα ζπκβαδίζεη κε ηηο λέεο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θαη θνηλσληθέο ζπλζήθεο είλαη ν εθπαηδεπηηθφο, ν νπνίνο, γηα λα κπνξέζεη λα αληαπεμέιζεη ζηε λέα ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα, νθείιεη φρη κφλν λα είλαη επαγγεικαηίαο, αιιά θαη λα ζπκπεξηθέξεηαη ζαλ επαγγεικαηίαο. Πξνθεηκέλνπ, ινηπφλ, νη εθπαηδεπηηθνί λα αληαπνθξηζνχλ κε απνηειεζκαηηθφηεηα ζε έλα επξχ θάζκα θαζεθφλησλ θαη απαηηήζεσλ, πνπ δηακνξθψλεηαη πιένλ ζηαζεξά ζην εθπαηδεπηηθφ ηνπο έξγν, είλαη απαξαίηεην λα αλαδεηήζνπλ εξγαιεία πνπ πξνσζνχλ ηνλ επαγγεικαηηζκφ θαη ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμή ηνπο. Έλα ηέηνην εξγαιείν ζπληζηά θαη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Σν δήηεκα ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, αλακθίβνια, απνηειεί έλα ζέκα επίθαηξν θαη επξέσο δηαδεδνκέλν γηα ηηο εθπαηδεπηηθέο θνηλφηεηεο ησλ πεξηζζφηεξσλ ρσξψλ ζηνλ θφζκν, φρη φκσο θαη γηα ηε ρψξα καο. πλεπψο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο πεληρξέο ζεσξεηηθέο θαη εκπεηξηθέο έξεπλεο πνπ έρνπλ δηεμαρζεί ζηελ Διιάδα κέρξη ζηηγκήο θαη κεηά απφ γφληκεο ζπδεηήζεηο κε ηελ επφπηξηα Καζεγήηξηα θα. ηξαβάθνπ, παξαθηλήζεθε ην ελδηαθέξνλ κνπ λα δηεξεπλήζσ ζε πoην βαζκφ ε πξνηεηλφκελε θαηλνηνκία κπνξεί λα έρεη απήρεζε θαη αληαπφθξηζε ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη θαηά πφζν, φλησο, ζπκβάιιεη ζηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Αηζζάλνκαη ηελ αλάγθε λα επραξηζηήζσ φινπο εθείλνπο ηνπο αλζξψπνπο, πνπ ζπλέβαιαλ ζην λα εθπνλεζεί θαη λα νινθιεξσζεί ε εξγαζία απηή θαη ζηήξημαλ ηελ πξνζπάζεηά κνπ. Αξρηθά, ζα ήζεια λα εθθξάζσ ηηο ζεξκέο επραξηζηίεο κνπ θαη ηελ επγλσκνζχλε κνπ ζηελ επηβιέπνπζα Δπίθνπξε Καζεγήηξηα θα. ηξαβάθνπ Πειαγία γηα ηελ θαζνδήγεζε θαη ζπλδξνκή ηεο ζε φιε απηή ηελ πξνζπάζεηα, ηελ 11

12 άςνγε ζπλεξγαζία θαη ηηο γφληκεο παξαηεξήζεηο ηεο, ηηο ζπκβνπιέο θαη ηνλ πξνζσπηθφ ρξφλν πνπ κνπ αθηέξσζε, έηζη ψζηε λα νινθιεξσζεί κε επηηπρία ην παξφλ έξγν. Αθφκε, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηνπο δχν ζπκκεηέρνληεο 1 ζηελ έξεπλά κνπ, ηνλ εθπαηδεπηηθφ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ Έβξνπ θαη ηνλ ρνιηθφ χκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ Έβξνπ, νη νπνίνη δέρηεθαλ απφ ηελ πξψηε ζηηγκή κε κεγάιε πξνζπκία λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ έξεπλα, κέζα απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηε δηεμαγσγή ησλ ζπλεληεχμεσλ θαη ζηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio. Υσξίο ακθηβνιία, ε ζπκβνιή ηνπο ππήξμε θαζνξηζηηθή γηα ηελ νινθιήξσζε ηνπ εξεπλεηηθνχ κέξνπο. Ηδηαίηεξεο επραξηζηίεο νθείισ θαη ζηνπο γνλείο κνπ πνπ κε ζηήξημαλ ςπρνινγηθά, αιιά θαη νηθνλνκηθά ζε απηή ηελ πξνζπάζεηα. Σέινο, δελ ζα κπνξνχζα λα παξαβιέςσ λα επραξηζηήζσ θαη ηα κέιε ηεο εμεηαζηηθήο επηηξνπήο, θ. Γηαγθνπλίδε Π. θαη θ. Κνπγηνπξνχθε Μ., γηα ην ρξφλν πνπ αθηέξσζαλ γηα ηελ θνπηαζηηθή κειέηε ηεο κεηαπηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο. Γφγνινπ Δπαλζία Αιεμαλδξνχπνιε, Μάηνο Γηα ιφγνπο δενληνινγίαο δελ αλαθέξνληαη νλνκαζηηθά ηα ππνθείκελα πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα, έηζη ψζηε λα δηαηεξεζεί ε αλσλπκία ησλ πξνζσπηθψλ ηνπο ζηνηρείσλ θαη απφςεσλ. 12

13 Δηζαγσγή Ζ παξνχζα εξγαζία επηρεηξεί λα αλαιχζεη θαη λα παξνπζηάζεη ην portfolio σο κέζν-κέζνδν/ηερληθή θαη λα εμεηάζεη ηε ζπκβνιή ηνπ ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, κέζα απφ ηε δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο απηνχ ηφζν ζε ζεσξεηηθφ, φζν θαη ζε εξεπλεηηθφ επίπεδν. Σν πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο θαιχπηεη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην, ελψ ην δεχηεξν εζηηάδεη ζηελ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε. ην ζεσξεηηθφ κέξνο, ζην πξψην θεθάιαην, αξρηθά επηρεηξνχληαη νη αλαγθαίεο ελλνηνινγηθέο απνζαθελίζεηο ησλ βαζηθψλ φξσλ πνπ ζπλαληψληαη ζηε κειέηε, έηζη ψζηε ν αλαγλψζηεο λα έρεη κηα μεθάζαξε θαη νιφπιεπξε άπνςε ζρεηηθά κε ηελ νξνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Δλ ζπλερεία, ζην θεθάιαην 2, πξνζεγγίδεηαη αλαιπηηθά ν φξνο «επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ». Πην ζπγθεθξηκέλα, νξηνζεηείηαη ε έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, γίλεηαη ε ζχλδεζή ηεο κε ην λέν ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζε κηα επνρή πνπ δεηά θαηλνηνκίεο θαη λέεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο, εμεηάδνληαη νη θάζεηο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο πνπ αθνινπζεί έλαο εθπαηδεπηηθφο, παξνπζηάδνληαη νξηζκέλα γλσξίζκαηα θαη ραξαθηεξηζηηθά ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμήο ηνπ θαη, ηέινο, ην θεθάιαην απηφ θιείλεη κε ηελ πεξηγξαθή ηξηψλ βαζηθψλ κνληέισλ ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. ην θεθάιαην 3, ην ελδηαθέξνλ καο επηθεληξψλεηαη ζην δεηνχκελν ηεο εξγαζίαο, ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Αλαιπηηθφηεξα, ζθηαγξαθείηαη ην portfolio σο έλλνηα θαη δίλεηαη ε εηπκνινγία ηνπ. ηε ζπλέρεηα εζηηάδνπκε ζην portfolio ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, φπνπ ζπλαληάκε ηηο δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο, ην portfolio ηνπ καζεηή, ζην νπνίν θάλνπκε κηα ζχληνκε αλαθνξά θαη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ απνηειεί θαη ην ζέκα ηεο εξγαζίαο. Αθνινπζεί ε απαξαίηεηε ελλνηνινγηθή απνζαθήληζε ηνπ φξνπ, πξαγκαηνπνηείηαη κηα ζχληνκε αλαδξνκή ζηελ ηζηνξία ησλ portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ, εμεηάδεηαη ε ζπκβνιή 13

14 ηνπο, νη δπν ρξήζεηο ηνπο, παξνπζηάδνληαη ηα είδε ηνπο θαη νη ζθνπνί ηνπο. Δπηπξφζζεηα, πεξηγξάθνληαη ηα βαζηθά ζηάδηα θαηαζθεπήο ελφο portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, παξνπζηάδεηαη κηα πξνηεηλφκελε δνκή θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ, αλαθέξνληαη νη πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε γηα ηελ επίηεπμε ελφο ραξηνθπιαθίνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, παξαηίζεληαη νξηζκέλα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ρξήζεο ηνπ εξγαιείνπ απηνχ, θαη, ηέινο, έλα ππνθεθάιαην αθηεξψλεηαη ζην ςεθηαθφ portfolio, πνπ απνηειεί ηελ λέα ηάζε ζην ρψξν ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο. Σν ηέηαξην θεθάιαην απνηειεί κηα αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο, φπνπ παξαηίζεληαη νη βαζηθέο απφςεηο θαη ζέζεηο ησλ Διιήλσλ θαη ησλ μέλσλ ζπγγξαθέσλ πνπ αζρνιήζεθαλ κε ην δήηεκα ηεο ζπκβνιήο ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Σέινο, ην πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο νινθιεξψλεηαη κε ην θεθάιαην 5, πνπ αθνξά ηηο δηαπηζηψζεηο θαη παξαηεξήζεηο πνπ απνξξένπλ απφ φια ηα παξαπάλσ. ην δεχηεξν κέξνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο παξνπζηάδεηαη ε έξεπλα θαη νη κεζνδνινγηθέο πξνζεγγίζεηο. πγθεθξηκέλα, δηεξεπλψληαη νη απφςεηο θαη ηα βηψκαηα ελφο εθπαηδεπηηθνχ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη ελφο ρνιηθνχ πκβνχινπ Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, αλαθνξηθά κε ηε ζπκβνιή θαη ηε ρξεζηκφηεηα ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε, φπσο απηέο πξνέθπςαλ, κέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο θαη ηελ θαηαζθεπή ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπο θαθέινπ. ε γεληθέο γξακκέο, ζην πξψην θεθάιαην ηνπ δεχηεξνπ κέξνπο, παξνπζηάδνληαη ε αθεηεξία, νη ζηφρνη θαη ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο (ηα κεζνδνινγηθά εξγαιεία γηα ηε ζπιινγή ηνπ εξεπλεηηθνχ πιηθνχ, ην δείγκα θαη νη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο). ην θεθάιαην 2 αθνινπζνχλ ε αλάιπζε θαη ε εξκελεία ησλ δεδνκέλσλ ηεο έξεπλαο θαη ζην ηξίην θεθάιαην εθηίζεληαη ζπλνπηηθά ηα ζπκπεξάζκαηα θαη νη δηαπηζηψζεηο πνπ πξνέθπςαλ. Ζ εξγαζία νινθιεξψλεηαη κε ηελ πεξίιεςε, ηελ ειιελφγισζζε θαη 14

15 μελφγισζζε βηβιηνγξαθία, ε νπνία αμηνπνηήζεθε γηα ηε ζπγγξαθή ηεο εξγαζίαο, θαζψο θαη ην παξάξηεκα, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηα πξσηφθνιια ησλ ζπλεληεχμεσλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ, ηα απνκαγλεηνθσλεκέλα θείκελα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο κε ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηελ έξεπλα θαη ηα portfolios πνπ νη ίδηνη θαηαζθεχαζαλ. 15

16 16

17 ΜΔΡΟ ΠΡΧΣΟ: ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ 17

18 18

19 1. Απνζαθήληζε νξηζκέλσλ ελλνηψλ ην παξφλ θεθάιαην επηρεηξείηαη ε απνζαθήληζε θαη νξηνζέηεζε ησλ βαζηθψλ ελλνηψλ πνπ ζρεηίδνληαη άκεζα ή έκκεζα κε ην ζέκα ηεο παξνχζαο κειέηεο, έηζη ψζηε ν αλαγλψζηεο λα έρεη κηα μεθάζαξε θαη νιφπιεπξε εηθφλα ζρεηηθά κε ηελ νξνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Οη βαζηθφηεξνη φξνη πνπ ζα δηαζαθεληζηνχλ είλαη: ε αμηνιόγεζε, ε απηναμηνιόγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, ν επαγγεικαηηζκόο, ε επηκόξθσζε, ην portfolio, ν ζηνραζκόο θαη ν ζηνραδόκελνο επαγγεικαηίαο. Αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο γηα θάπνηεο έλλνηεο, φπσο ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη ην portfolioγίλεηαη κηα απιή αλαθνξά ζην θεθάιαην απηφ, θαζφηη απνηεινχλ ηνπο άμνλεο ηεο εξγαζίαο, κε ηνπο νπνίνπο ζα αζρνιεζνχκε θαη ηνπο νπνίνπο ζα αλαιχζνπκε ζηε ζπλέρεηα δηεμνδηθφηεξα. Αμηνιόγεζε «είλαη ε δηαδηθαζία πνπ απνζθνπεί ζην λα πξνζδηνξίζεη θαηά ηξφπν ζπζηεκαηηθφ θαη αληηθεηκεληθφ, ην απνηέιεζκα νξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηαο ζε ζρέζε κε ηνπο ζηφρνπο πνπ απηή επηδηψθεη θαη ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ κέζσλ θαη κεζφδσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ επίηεπμή ηνπο» (Π.Γ. 8/1995). Ο Καζζσηάθεο (1994: 21), απνδίδεη ηελ αμηνιφγεζε σο ην απνηέιεζκα κηαο δηαδηθαζίαο πνπ θξίλεη ηελ αμία θάπνηνπ πξνζψπνπ, αληηθεηκέλνπ ή πξάγκαηνο κε βάζε ζπγθεθξηκέλα, ζαθή θαη πξνθαζνξηζκέλα θξηηήξηα, ρξεζηκνπνηψληαο κηα ζπγθεθξηκέλε κέζνδν εθηηκήζεσο. Ο φξνο «αμία» αλαθέξεηαη ηφζν ζηελ απφδνζε κηαο νξηζκέλεο ζεηηθήο ή αξλεηηθήο ηδηφηεηαο ζην αμηνινγνχκελν πξφζσπν ή πξάγκα, φζν θαη ζην απνηέιεζκα νξηζκέλεο ζχγθξηζεο κε άιια νκνεηδή αληηθείκελα σο πξνο θάπνην θαζνξηζκέλν ραξαθηεξηζηηθφ, θαζψο θαη ζην βαζκφ επίηεπμεο ελφο δεδνκέλνπ αξρηθνχ ζηφρνπ. Ο Γεκεηξφπνπινο (2003: 24) πάιη νξίδεη ηελ αμηνιφγεζε σο ηελ πξνζπάζεηα θαη δηαδηθαζία απνηίκεζεο ηεο αμίαο πξνζψπσλ, πξαγκάησλ, 19

20 ζεζκψλ, ζπζηεκάησλ, απνθαινχκελσλ σο «αληηθείκελα» αμηνιφγεζεο. ήκεξα ζπληζηά κηα νξνζεηεκέλε επηζηεκνληθή πεξηνρή θαη δηαζέηεη έλαλ πνιπδηάζηαην ραξαθηήξα. Υξεζηκνπνηείηαη ζε δηαθφξνπο ηνκείο ηεο δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ αλζξψπνπ φπσο π.ρ. ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο εθπφλεζεο πξνγξακκάησλ, νηθνλνκηθνχο, θνηλσληθνχο, εθπαηδεπηηθνχο (Σαξαηφξε, 2009: 16). ηελ παξνχζα εξγαζία ην ελδηαθέξνλ καο επηθεληξψλεηαη ζηελ εθπαηδεπηηθή αμηνιφγεζε, πνπ ζχκθσλα κε ην Γεκεηξφπνπιν (1998: 23), ραξαθηεξίδεηαη σο «κηα ζπζηεκαηηθή θαη νξγαλσκέλε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία, δηεξγαζίεο, ζπζηήκαηα, άηνκα, πιαίζηα ή απνηειέζκαηα ελφο εθπαηδεπηηθνχ κεραληζκνχ, εθηηκψληαη κε βάζε πξνθαζνξηζκέλα θξηηήξηα, κέζα θαη ζθνπνχο». Απην-αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθνύ: Απνηειεί κηα ζεκαληηθή δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ν εθπαηδεπηηθφο αμηνινγεί ην έξγν ηνπ κε θξηηήξηα πνπ ν ίδηνο έρεη δηακνξθψζεη. Ζ απην-αμηνιφγεζε δειψλεη ηελ πξνζπάζεηα ηνπ απηνειέγρνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ έρεη σο επαθφινπζφ ηεο ηελ απηνγλσζία. Δίλαη έλα πνιχηηκν εξγαιείν ζηα ρέξηα ηνπ, θαζψο ν εθπαηδεπηηθφο δηαπηζηψλεη ηελ απφδνζε ζηε δηδαζθαιία ηνπ, θαηά πφζν δειαδή ζεκείσζε επηηπρία θαη εληνπίδεη ηπρφλ αδπλακίεο πνπ πξέπεη λα εμαιείςεη, ζπκβάιινληαο έηζη ζηελ θαζεκεξηλή βειηίσζε ηνπ έξγνπ ηνπ θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο (Σαξαηφξε, 2009: 55-56). Ο επαγγεικαηηζκόο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπληζηά κηα πνιχπινθε θαη πνιπζχλζεηε έλλνηα πνπ έρεη απνδνζεί κε πνηθίινπο νξηζκνχο. Μπνξεί λα νξηζηεί σο: «ε ηθαλφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ λα ηνπνζεηεί ηε δηδαζθαιία ηνπ ζε έλα επξχηεξν πιαίζην θαη λα δείρλεη ελδηαθέξνλ γηα ηξέρνπζεο 20

21 εμειίμεηο ησλ επηζηεκψλ ηεο αγσγήο» (Hoyle θαηά Παπαλανχκ, 2003). Παξνκνίσο, ν Day εθιακβάλεη ηνλ επαγγεικαηηζκφ «σο κηα θνηλή παξαδνρή ησλ θαλφλσλ (norms) πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ πξνθεηκέλνπ ν θαζέλαο λα είλαη θαη λα θέξεηαη σο επαγγεικαηίαο ζε πξνζσπηθφ επίπεδν θαη ζε έλα επξχηεξν πιαίζην» (Τθαληή & Φσηνπνχινπ, 2011: 71-72). Μηα άιιε αληίιεςε γηα ηνλ επαγγεικαηηζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηνλ πεξηγξάθεη σο ηνλ βαζκφ, ζηνλ νπνίν νη εθπαηδεπηηθνί πξνζππνγξάθνπλ ζε έλαλ επαγγεικαηηθφ θψδηθα πνπ είλαη έλα ζχλνιν εζηθψλ πξνηχπσλ ηεο ζπκπεξηθνξάο (Cheng, 1996: 163). Ζ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, κε ηελ επξχηεξε έλλνηα, αλαθέξεηαη ζηελ αλάπηπμε ελφο αηφκνπ ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνπ/ηεο ξφιν (Reimers, 2003: 11). ηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν, πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία ζπλερνχο επαγγεικαηηθήο εμέιημεο θαη ζηαδηνδξνκίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Πεξηιακβάλεη θάζε δξαζηεξηφηεηα ή δηαδηθαζία πνπ απνζθνπεί ζηε βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ, κέζσ ηεο δηαξθνχο απφθηεζεο γλψζεσλ, δεμηνηήησλ, ζηάζεσλ θαη αληηιήςεσλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ αθνξνχλ ηφζν ηε δηδαθηηθή ηνπ πξάμε θαη ηελ αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ, φζν θαη ην ζχλζεην επαγγεικαηηθφ ηνπ ξφιν (Γθξίηδηνο, 2006: 154). Με ηνλ φξν επηκόξθσζε ελλννχκε ηηο πξνγξακκαηηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, ελέξγεηεο θαη ηα επηπξφζζεηα κέηξα πνπ ιακβάλνληαη ζπζηεκαηηθά, έρνπλ κνξθσηηθφ θαη επαγγεικαηηθφ ραξαθηήξα θαη ζηνρεχνπλ ζηε δηεχξπλζε θαη βειηίσζε ησλ επηζηεκνληθψλ γλψζεσλ θαη επαγγεικαηηθψλ ηθαλνηήησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπο (Σαξαηφξε, 2000: 14). Δηδηθφηεξα, ν Υαηδεδήκνπ (2009: ) πξνζζέηεη φηη ε δηαδηθαζία ηεο επηκφξθσζεο κπνξεί λα μεθηλήζεη ζπζηεκαηηθά α) απφ ηελ Πνιηηεία γηα 21

22 ηνπο λενδηνξηδφκελνπο θαη πνιιά ρξφληα ππεξεηνχληεο εθπαηδεπηηθνχο θαη γηα ηα ζηειέρε εθπαίδεπζεο θαη β) κεηά απφ πξσηνβνπιία ησλ ίδησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Έλα portfolio ζπληζηά κηα ζθφπηκε ζπιινγή απφ παξαδείγκαηα κάζεζεο πνπ ζπιιέγνληαη θαηά ηε δηάξθεηα κηαο ρξνληθήο πεξηφδνπ θαη παξέρεη νξαηά θαη ιεπηνκεξή ζηνηρεία γηα ηελ επίηεπμε ησλ αξκνδηνηήησλ ελφο αηφκνπ. Υξεζηκεχεη θπξίσο σο εξγαιείν γηα λα αλαδείμεη ηελ πξφνδν πνπ έρεη επηηεπρζεί ζηελ αλάπηπμε ησλ ηθαλνηήησλ ησλ θαηφρσλ ηνπ θαη βξίζθεηαη θάησ απφ ηνλ έιεγρν θαη ηελ επζχλε ηνπο (Segers, Gijbels, Thurlings, 2008: 36). ηνραζκόο θαη ζηνραδόκελνο επαγγεικαηίαο: Πξφθεηηαη γηα κηα κεηαγλσζηηθή δηαδηθαζία πνπ καο επηηξέπεη λα εθηηκήζνπκε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζεκαζηνδνηνχκε ηα πξάγκαηα, ηηο αιιαγέο πνπ ζεκεηψζεθαλ ζην πεξηβάιινλ, θαζψο θαη ηε ζθνπηκφηεηα απηψλ ησλ αιιαγψλ. Σφζν ηζηνξηθά, φζν θαη ελλνηνινγηθά, ν John Dewey, ζην βηβιίν ηνπ How we think, έζεζε ηε βάζε γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ ζηνραζκνχ ζην εθπαηδεπηηθφ έξγν. Σε ζθπηάιε πήξε ν Donald Schön, ν νπνίνο ζπλέδεζε ηελ έλλνηα ηνπ ζηνραζκνχ κε ηελ επαγγεικαηηθή πξαθηηθή θαη κίιεζε γηα ην «ζηνραδφκελν επαγγεικαηία». Γηα ηνλ Schön (1983) «ζηνραδφκελνο επαγγεικαηίαο» είλαη ν εθπαηδεπηηθφο πνπ έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο πξνθιήζεηο ηεο εξγαζίαο ηνπ, βαζηδφκελνο φρη κφλν ζηε ζεσξία πνπ δηδάρηεθε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ ηνπ, αιιά θαη ζηελ πξαθηηθή ηνπ εκπεηξία (Καιατηδνπνχινπ, 2001: 13, 15-17, 23). χκθσλα κε απηφλ, νη ζηνραδφκελνη επαγγεικαηίεο ζηνράδνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξαθηηθήο, αιιά θαη ζρεηηθά κε απηήλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πξαθηηθήο νη εθπαηδεπηηθνί παίξλνπλ θάπνηεο απνθάζεηο θαηά 22

23 ηελ άζθεζε ηεο δηδαζθαιίαο ζηελ ηάμε. Ο ζηνραζκφο απηφο είλαη πην πεξηνξηζκέλνο θαη έρεη λα θάλεη απνθιεηζηηθά κε ηελ πξαθηηθή. Ο ζηνραζκφο ζρεηηθά κε ηελ πξαθηηθή εθαξκφδεηαη εθηφο ηεο άζθεζεο δηδαζθαιίαο θαη ε πξαθηηθή απνηειεί ην αληηθείκελν ζηνραζκνχ, ρσξίο φκσο λα πεξηνξίδεηαη ζε απηήλ (Day, 2003: 75, 80). Καηά ηνλ Dewey, ν ζηνραζκφο απαηηεί εηδηθέο γλσζηηθέο ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο απ ηελ πιεπξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, φπσο παξαηήξεζε/πεξηγξαθή ησλ θαηλνκέλσλ, ε ηθαλφηεηα αλάιπζήο ηνπο, θαη ε ηθαλφηεηα αμηνιφγεζήο ηνπο. Μέζσ κηαο θαηάιιειεο εθπαίδεπζεο, νη παξαπάλσ ηθαλφηεηεο κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ. Δπνκέλσο, ζηελ θαξδηά ηνπ ζηνραζκνχ βξίζθεηαη ε έλλνηα ηνπ επαλαπξνζδηνξηζκνχ φισλ ησλ δεδνκέλσλ παξαδνρψλ πνπ ηζρχνπλ ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία θαη ηελ εθπαίδεπζε γεληθφηεξα (Καιατδνπνχινπ, 2001: 48, 66). 23

24 24

25 2. Δπαγγεικαηηθή αλάπηπμε εθπαηδεπηηθψλ 2.1 Γλσξηκία κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ Καζψο εηζεξρφκαζηε ζηε δεχηεξε δεθαεηία ηνπ 21νπ αηψλα, ξαγδαίεο εμειίμεηο ιακβάλνπλ ρψξα ζηνλ πνιηηηθφ, θνηλσληθφ, νηθνλνκηθφ θαη ηερλνινγηθφ ηνκέα ζε παγθφζκην επίπεδν. πσο είλαη θπζηθφ, ε εθπαίδεπζε δελ κπνξεί λα κείλεη αλεπεξέαζηε απφ ηηο εμειίμεηο απηέο, θαζφηη ζπληζηά ζεκειηψδε ιίζν ηεο θνηλσλίαο (Παπαζάββαο, 2010: 1). Δίλαη γεγνλφο φηη, ζηηο κέξεο καο, θπξηαξρεί ε πεπνίζεζε πσο ε πνηφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαζνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο πνπ παξέρεη ν ζεζκφο ηνπ ζρνιείνπ. Ζ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο ηείλεη λα ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηε ζπλερή εμέιημε θαη αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηνλ επαγγεικαηηζκφ ηνπο. Καζψο ην επίπεδν ησλ εθπαηδεπηηθψλ δηακνξθψλεηαη απφ ηελ παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε, αιιά θαη ηελ επηκφξθσζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ππεξεζίαο θαη επεξεάδεη ηελ αμία ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο, εχινγα, ε δηαδηθαζία ηεο δηαξθνχο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηίζεηαη ζην επίθεληξν κηαο εθηελνχο ζπδήηεζεο (Τθαληή θαη Βνδαΐηεο, 2009: 33 Βαξζακίδνπ, 2012: 155). ην πιαίζην απηφ, πξψηα ζα πξνζπαζήζνπκε λα απαληήζνπκε ζην εξψηεκα ηνπ ηη αληηιακβαλφκαζηε κε ηνλ φξν «επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ». Ζ «επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ» (teacher professional development) είλαη έλαο επξχηαηνο θαη πνιπζήκαληνο φξνο πνπ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί αξθεηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, σζηφζν φκσο ζηε ρψξα καο παξακέλεη έλα αληηθείκελν ζρεδφλ άγλσζην. χκθσλα κε ηε Reimers, (2003: 11), ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε έγθεηηαη ζηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε πνπ θαηνξζψλεη λα πεηχρεη έλαο εθπαηδεπηηθφο, σο απνηέιεζκα ηεο απφθηεζεο 25

26 απμεκέλεο εκπεηξίαο θαη εμέηαζεο ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ ζπζηεκαηηθά. Ο Παπαζηακάηεο (2010: 70) αληηιακβάλεηαη ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε σο κηα ζπλερή δηαδηθαζία πνπ ιακβάλεη ρψξα θαζ φιν ην ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη πεξηιακβάλεη φιεο ηηο κνξθέο κάζεζεο (εθηφο απφ ηελ αξρηθή εθπαίδεπζε), ηηο δηαδηθαζίεο θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη εθπαηδεπηηθνί πξνθεηκέλνπ λα βειηηψζνπλ ηε δηδαθηηθή ηνπο πξαθηηθή. Ζ Παπαλανχκ (2003: 60) πάιη ππνζηεξίδεη πσο, ε έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο πεξηιακβάλεη ην ζχλνιν ησλ ηππηθψλ θαη άηππσλ καζεζηαθψλ εκπεηξηψλ πνπ απνθηά ν εθπαηδεπηηθφο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ ζηαδηνδξνκίαο κέρξη ηελ αθππεξέηεζή ηνπ απφ ηνλ επαγγεικαηηθφ ζηίβν. Αλαιπηηθφηεξα, πξφθεηηαη γηα ην ζχλνιν ησλ ζπζηεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο θαζψο θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο κε-θαηεπζπλφκελεο εκπεηξηθήο κάζεζεο ζην ρψξν εξγαζίαο. Αθφκε, νη Hargreaves & Fullan (1995:34-37), εθιακβάλνπλ ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε σο κηα ζπλερή δηαδηθαζία πνπ πεξηιακβάλεη ηελ απφθηεζε γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ζε θαηλνχξγηα ζέκαηα, ηε ζπκπιήξσζε ησλ γλψζεσλ πνπ έρνπλ απνθηεζεί απφ παιηά, ηελ πξνψζεζε ηεο δηδαθηηθήο ηθαλφηεηαο, ηελ αλάπηπμε ηεο ηθαλφηεηαο ζπλεξγαζίαο θαη ηε βαζχηεξε ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ επαγγέικαηνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Αλαληίξξεηα, ν νξηζκφο απηφο αληιεί ζηνηρεία απφ ην επηζηεκνληθφ πεδίν ηνπ επαγγεικαηηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαζψο ζπλδέεη ηε ζπλερή ελδπλάκσζή ηνπο κε ηε ζπλεηδεηνπνίεζε θαη απνδνρή ηνπ ξφινπ ηνπο σο επαγγεικαηίεο. χκθσλα κε ηνλ Μαηζαγγνχξα (2005: 79), ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε ζηαδηαθή απφθηεζε: α) εμεηδηθεπκέλσλ επηζηεκνληθψλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ, πνπ ζπκβάιινπλ ζηε δηαρείξηζε ηεο εθπαηδεπηηθήο πξάμεο, β) πξνζσπηθψλ ζρεκάησλ θαηαλφεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαηαζηάζεσλ θαη γ) ηθαλνηήησλ παξέκβαζεο, ψζηε ν εθπαηδεπηηθφο, δηαζέηνληαο αίζζεκα επαγγεικαηηθήο επάξθεηαο θαη επζχλεο, λα πξνβαίλεη ζηε ζηνραζηηθν-θξηηηθή 26

27 αλάιπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαηαζηάζεσλ θαη λα παξεκβαίλεη απνηειεζκαηηθά, ζηνρεχνληαο ζηελ πξνψζεζε καζεζηαθψλ, αλαπηπμηαθψλ, θνηλσληθψλ, πνιηηηθψλ θαη εζηθψλ ζθνπψλ ηεο εθπαίδεπζεο. Δπηπξνζζέησο, ε Darling-Hammond (1990: 17), θαη νη Ellet, Annunziata & Schiavone (2002: 64), ζπγθιίλνπλ ζηελ άπνςε φηη ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπλδέεηαη άκεζα θαη κε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ έξγνπ ηνπο, ζην πιαίζην ηνπ ειέγρνπ ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε αλαηξνθνδφηεζε πνπ κπνξεί λα ιακβάλνπλ νη εθπαηδεπηηθνί, σο άκεζν απνηέιεζκα ηεο αμηνιφγεζήο ηνπο, απνηειεί βαζηθφ παξάγνληα ζηελ πνξεία γηα επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, θαη επνκέλσο, ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηελ εμαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο. Σέινο, έλαλ πην νινθιεξσκέλν νξηζκφ δίλεη ν Day (2003: 28-29), ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν: ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε πεξηιακβάλεη φιεο εθείλεο ηηο θπζηθέο καζεζηαθέο εκπεηξίεο θαη ηηο ζπλεηδεηέο θαη ζρεδηαζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο πξφθεηηαη λα επηθέξνπλ άκεζν ή έκκεζν φθεινο ζην άηνκν, ηελ νκάδα ή ην ζρνιείν θαη νη νπνίεο ζπκβάιινπλ ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο ζηελ ηάμε. Πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία νη εθπαηδεπηηθνί, αηνκηθά ή νκαδηθά, επαλεθηηκνχλ, αλαλεψλνπλ θαη πξνζδηνξίδνπλ ην θαζήθνλ ηνπο ζε αλαθνξά κε ηνπο εζηθνχο ζθνπνχο ηεο δηδαζθαιίαο θαη απνθηνχλ ηε δπλαηφηεηα λα αλαπηχμνπλ κε θξηηηθφ ηξφπν ηε γλψζε, ηηο δεμηφηεηεο θαη ηε ζπλαηζζεκαηηθή ηνπο λνεκνζχλε, πνπ είλαη νπζηψδεηο γηα ηελ νξζή επαγγεικαηηθή ζθέςε, ην ζρεδηαζκφ θαη ηηο πξαθηηθέο ηνπο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο πνξείαο. Μέζα απφ ηνλ νξηζκφ απηφ αλαδεηθλχεηαη ε ζπλζεηφηεηα πνπ δηαθξίλεη ηε δηαδηθαζία ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, ε νπνία αλαθέξεηαη ηφζν ζε πξνζσπηθφαηνκηθφ φζν θαη ζε ζπιινγηθφ επίπεδν, ελψ, επηπιένλ, δίλεηαη έκθαζε ζηηο πξνζπάζεηεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα ζπλεηζθέξνπλ ηα κέγηζηα ζηελ πξφνδν ησλ καζεηψλ ηνπο. πκπεξαζκαηηθά, ιακβάλνληαο ππφςε ηνπο παξαπάλσ νξηζκνχο, γίλεηαη 27

28 αληηιεπηφ φηη ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ζπληζηά κία κε ζηαηηθή, εμειηθηηθή δηαδηθαζία, φπνπ ν επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηηθφο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα παξεκβαίλεη θαη λα ηε δηακνξθψλεη ζχκθσλα κε ηελ εθπαίδεπζή ηνπ, ηηο αμίεο, ηηο επηδηψμεηο, ηα ελδηαθέξνληα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ (Κεδξάθα, 2009: 39). 28

29 2.2 Ο λένο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ε επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε Σα ηειεπηαία ρξφληα, κέζα ζηελ επξχηεξε αιιαγή πνπ ζεκεηψζεθε ζρεηηθά κε ην ξφιν ησλ επαγγεικαηηψλ πνπ εξγάδνληαη ζε πνηθίια εξγαζηαθά πεξηβάιινληα, παξαηεξείηαη κηα αιιαγή ζηνλ ηξφπν πξνζέγγηζεο ηνπ επαγγέικαηνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ζηελ αληίιεςε ηνπ ξφινπ ηνπ σο επαγγεικαηία. χκθσλα κε απηή ηελ πξνζέγγηζε, νη εθπαηδεπηηθνί, φπσο θαη νη ππφινηπνη επαγγεικαηίεο, νθείινπλ λα νδεγνχληαη ζε ζπλδπαζκφ ηεο ηερληθήο θαη ησλ εμεηδηθεπκέλσλ γλψζεσλ κε ηελ αλάιεςε ελφο θνηλσληθνχ ξφινπ ειέγρνπ ηεο εξγαζηαθήο δηαδηθαζίαο. (Καιατηδνπνχινπ, 2001: 16-17). Δίλαη θνηλά παξαδεθηφ φηη ν εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη πιένλ σο επαγγεικαηίαο κε εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο, πνπ ηνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αζθεί ην δηδαθηηθφ ηνπ έξγν ππεχζπλα θαη λα εζηηάδεη ηελ πξνζνρή ηνπ ηφζν ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ καζεηψλ ηνπ φζν θαη ζηε ζπλερή ελδπλάκσζε ησλ επαγγεικαηηθψλ ηνπ πξνζφλησλ (Γθξίηδηνο, 2006: 156). Αλακθίβνια, ν επαγγεικαηηζκφο απνξξέεη αθελφο ζην πιαίζην κηαο καθξνρξφληαο, πξνπαξαζθεπαζηηθήο, εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη αθεηέξνπ είλαη απνηέιεζκα κηαο ζηαδηαθήο πξνζαξκνγήο ζηα θαζήθνληα θαη ζηηο ηθαλφηεηεο πνπ επηβάιιεη ην επάγγεικα (Παληαδήο, 2009: 41). Πνιινί ζα ζπκθσλνχζαλ κε ηελ άπνςε πσο ν εθπαηδεπηηθφο αληηκεησπίδεη πνηθίιεο αιιαγέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επαγγεικαηηθήο θαη πξνζσπηθήο δσήο ηνπ, θαζψο εκπιέθεηαη δηαξθψο ζε κηα δηαδηθαζία αλάπηπμεο, ζηελ νπνία νη επαγγεικαηηθέο εκπεηξίεο δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν θαη ζπκβάιινπλ ζηε δηακφξθσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ ηαπηφηεηαο. πλεπψο, ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ δελ έρεη λα θάλεη κφλν κε ηηο βαζηθέο ζπνπδέο θαη ηελ αξρηθή θαηάξηηζε, αιιά επεθηείλεηαη θαη ζην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ ηνπο, θαζψο θαη ζηηο επξχηεξεο επθαηξίεο πνπ ηνπο παξέρνληαη γηα ηε βειηίσζε ζπλνιηθά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπο έξγνπ (Τθαληή & Βνδαΐηεο, 2009: 35). 29

30 Δθηφο απ ηελ πξνζσπηθή ηθαλνπνίεζε ή ηηο νηθνλνκηθέο απνιαβέο πνπ νη εθπαηδεπηηθνί κπνξεί λα ιάβνπλ, σο απνηέιεζκα ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε δξαζηεξηφηεηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, ε δηαδηθαζία ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη πνιχ ζεκαληηθή γηα ηνπο εμήο ιφγνπο (Reimers, 2003:19): Παξέρεη επθαηξίεο γηα αλαλέσζε θαη ελεκέξσζε ησλ βαζηθψλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ, ζηάζεσλ θαη πξνζεγγίζεσλ ππφ ην θσο ηεο αλάπηπμεο λέσλ εθπαηδεπηηθψλ ηερληθψλ, λέσλ ζπλζεθψλ θαη ησλ πνξηζκάησλ ηεο λέαο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο. Πξνηξέπεη ηα ζρνιεία λα αλαπηχμνπλ θαη λα εθαξκφζνπλ λέεο ζηξαηεγηθέο, ιακβάλνληαο ππφςε ην πξφγξακκα ζπνπδψλ θαη άιιεο πηπρέο ηεο δηδαθηηθήο πξαθηηθήο. Βνεζά ηνπο «αδχλακνπο» εθπαηδεπηηθνχο λα εληζρχζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο (Centre for educational research and innovation, 1998: 33, 34). Πξνζθέξεη πςειή πνηφηεηα θαη πξνζβαζηκφηεηα ζε ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίεο, ππνζηήξημε, ζπκβνπιέο θαη πινπνίεζε εηδηθψλ ζηφρσλ θαη θαζεθφλησλ. Δπεξεάδεη ηε κάζεζε ησλ καζεηψλ θαη ηελ εθαξκνγή ησλ εθπαηδεπηηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ. Έρεη αληίθηππν ζηε δεκηνπξγία δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, πξνάγεη ην αίζζεκα ηεο νκαδηθφηεηαο θαη ηεο ζπλεξγαζίαο ζηελ ηάμε, ζην ζρνιείν, ζε ηνπηθφ θαη επξχηεξν επίπεδν (Jovanova- Mitkovska, 2010: 2922). ήκεξα, ην έξγν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αληηκεησπίδεηαη απφ κηα δπλακηθή πξννπηηθή, ελψ απνηειεί βαζηά ξηδσκέλε πεπνίζεζε φηη ν εθπαηδεπηηθφο «δελ γελληέηαη, αιιά γίλεηαη», κέζα απφ κηα δηαδηθαζία εμέιημεο πνπ αθνξά ηνλ πξνζσπηθφ θαη ηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα. ηε δηαδηθαζία απηή εκπιέθνληαη ηξεηο 30

31 θάζεηο: ε βηνγξαθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη νη βαζηθέο ηνπ ζπνπδέο, ε επαγγεικαηηθή ηνπ θνηλσληθνπνίεζε ζην ζρνιείν θαη νη δξάζεηο ηεο ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο, δειαδή ηεο επηκφξθσζεο (Ξσρέιιεο, 2007: 237). Ο εθπαηδεπηηθφο ινηπφλ «γίλεηαη» κε φζεο πεξηζζφηεξεο επηζηεκνληθέο γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο απνθηήζεη γηα ην εθπαηδεπηηθφ ηνπ έξγν, γχξσ απφ ηε δηακφξθσζε, αλάπηπμε θαη βειηίσζε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ (Υαηδεδήκνπ, 2009: 125). ε κηα επνρή πνπ δεηά θαηλνηνκίεο θαη λέεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο, ζθνπφο ηνπ δαζθάινπ είλαη λα ελζαξξχλεη ηελ ηθαλφηεηα αλάπηπμεο θαη εθαξκνγήο αλνηρηψλ θαη επξείαο ζπκκεηνρήο κεζφδσλ δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο, νη νπνίεο θαιιηεξγνχλ ηε δεκηνπξγηθφηεηα, ηελ θξηηηθή ζθέςε, ηελ επίιπζε πξνβιήκαηνο (Φπηηιή, 2008: 46). πλεπψο, βαζηθή πξνηεξαηφηεηα ηνπ λένπ απηνχ ξφινπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη ε βειηίσζε ηεο θαηάξηηζήο ηνπ. Ο εθπαηδεπηηθφο, δειαδή, αληηκεησπίδεηαη πιένλ σο δηα βίνπ εθπαηδεπφκελνο θαη ζηνραδφκελνο επαγγεικαηίαο, ν νπνίνο εηζέξρεηαη ζην επάγγεικα έρνληαο ζπγθεθξηκέλε βαζηθή γλψζε θαη ζηε ζπλέρεηα απνθηά λέα γλψζε θαη εκπεηξία πνπ βαζίδεηαη ζηελ πξνυπάξρνπζα (Γνχθαο, Βαβνπξάθε, Θσκνπνχινπ, Κνχηξα & κπξλησηνπνχινπ, 2007: 115). πσο ν Michael Eraut ππνζηεξίδεη, ην λα είλαη θαλείο επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηηθφο ζπκπεξηιακβάλεη: 1. Σελ εζηθή δέζκεπζε λα λνηάδεηαη γηα ηα ζπκθέξνληα ησλ καζεηψλ, λα ηνπο ελζαξξχλεη θαη λα αλαδεηά ηνπο θαιχηεξνπο δπλαηνχο ηξφπνπο γηα λα πεηχρεη ηελ επεκεξία θαη ηελ πξφνδφ ηνπο. 2. Σελ επαγγεικαηηθή ππνρξέσζε λα αλαζηνράδεηαη θαη λα επαλεμεηάδεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα εληνπίζεη ηπρφλ αηειέζθνξεο κεζφδνπο θαη λα ηηο αληηθαηαζηήζεη κε άιιεο, πην βειηησκέλεο, ζηνρεχνληαο ζηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηνπ έξγνπ ηνπ. 31

32 3. Σελ επαγγεικαηηθή ππνρξέσζε γηα ζπλερηδφκελε κάζεζε ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζηαδηνδξνκίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πξνθεηκέλνπ λα αληαπεμέιζεη επηηπρψο ζηηο απαηηήζεηο ηνπ έξγνπ ηνπ (Day, 2003: 52). χκθσλα κε ηνπο Hargreaves,A. & Fullan,M. (1995: 126), ε εηθφλα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο επαγγεικαηία είλαη εμειηζζφκελε. Ξεθηλά δειαδή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παλεπηζηεκηαθήο εθπαίδεπζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ζπλερίδεη λα αλαπηχζζεηαη θαη λα αιιάδεη κε ηελ επαγγεικαηηθή εκπεηξία θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμή ηνπ (Παπαλανχκ, 2005: 84). 32

33 2.3 Φάζεηο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο εθπαηδεπηηθψλ Γηα λα θαηαλνήζνπκε θαιχηεξα ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη απαξαίηεην λα εμεηάζνπκε ηηο θάζεηο ηεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο πνπ αθνινπζεί ν εθπαηδεπηηθφο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ε πνξεία ηεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο πνπ παξνπζηάδεηαη παξαθάησ είλαη ελδεηθηηθή θαη φρη γξακκηθή, δελ πεξλνχλ δειαδή φινη νη εθπαηδεπηηθνί απφ φιεο ηηο θάζεηο θαη ε πνξεία επεξεάδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ πξνζσπηθνχο παξάγνληεο, φπσο ε πξνζσπηθφηεηα, νη θηινδνμίεο, νη ζπλαδειθηθέο ζρέζεηο, θαζψο θαη απφ νξγαλσηηθνχο παξάγνληεο, φπσο ην γεληθφηεξν ςπρνινγηθφ θιίκα ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, ην ζηπι δηνίθεζεο ηνπ δηεπζπληή θαη νη δπλαηφηεηεο νπζηαζηηθήο ζπκκεηνρήο ζηε ζρνιηθή κνλάδα. Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη ε επαγγεικαηηθή ζηαδηνδξνκία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα εμειηθηηθή πνξεία, πνπ αξρίδεη κε ηε θάζε ηνπ αξράξηνπ λενδηφξηζηνπ θαη νινθιεξψλεηαη κε ηε θάζε ηνπ έκπεηξνπ θαη θαηαμησκέλνπ εηδηθνχ ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο. Οη θάζεηο ηεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζχκθσλα κε ηνλ Μαηζαγγνχξα (2005: 64-68) είλαη νη αθφινπζεο: 1. Φάζε πξνζαξκνγήο (1-3 ρξφληα): Πεξηιακβάλεη ηα πξψηα ρξφληα ηνπ λενδηφξηζηνπ θαη ζε απηήλ ν εθπαηδεπηηθφο δηαθαηέρεηαη απφ έληνλν άγρνο λα επηβηψζεη επαγγεικαηηθά ζηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο ηεο ζρνιηθήο ηάμεο. Πξνζπαζεί δειαδή λα ζπκβηβάζεη ηελ παηδαγσγηθή ζεσξία, πνπ έρεη αλαπηχμεη θαηά ηα ρξφληα ησλ ζπνπδψλ ηνπ, κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηεο ζρνιηθήο ηάμεο. Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο επηηπρνχο πξνζαξκνγήο ζε απηή ηε θάζε είλαη ε ηθαλνπνηεηηθή δηαρείξηζε ηεο δηδαθηηθήο θαζεκεξηλφηεηαο. 2. Φάζε έληαμεο (4-6 ρξφληα): Υαξαθηεξίδεηαη απφ ηε ζρεηηθή άλεζε δηαρείξηζεο δηδαθηηθψλ θαη νξγαλσηηθψλ ζεκάησλ θαη απφ ηελ πξνζπάζεηα ηνπ 33

34 εθπαηδεπηηθνχ λα γίλεη απνδεθηφο σο ηζφηηκν κέινο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, θαη γεληθφηεξα, λα θνηλσληθνπνηεζεί επαγγεικαηηθά. Αξρίδεη λα ζηξέθεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ απφ ηε δηδαζθαιία ζηε κάζεζε θαη αλαδεηά δηδαθηηθέο κεζφδνπο γηα λα πξνζεγγίζεη ην ζχλνιν ησλ καζεηψλ ηεο ηάμεο. Γεληθά, πξσηαξρηθή αλάγθε ζηε θάζε απηή είλαη ν εκπινπηηζκφο ηεο δηδαζθαιίαο κε παηδνθεληξηθφηεξεο πξνζεγγίζεηο. Ο απηνκαηηζκφο ζηηο δηαδηθαζίεο δηδαθηηθήο ξνπηίλαο, ε απηνπεπνίζεζε θαη ε δηακφξθσζε επαγγεικαηηθήο ηαπηφηεηαο απνηεινχλ θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηηπρνχο έληαμεο. 3. Φάζε πεηξακαηηζκνχ (7-11 ρξφληα): ε απηή ηε θάζε, ν εθπαηδεπηηθφο, αθνχ αηζζαλζεί ηζφηηκν κέινο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο θαη γίλεη απνδεθηφο απφ ηνλ θιάδν ηνπ, ελδηαθέξεηαη λα κάζεη ηη λέν ζα κπνξνχζε λα δνθηκάζεη γηα λα εκπινπηίζεη ηε δηδαζθαιία ηνπ θαη πψο λα ην πξνζεγγίζεη. Μάιηζηα, πξνβαίλεη θαη ζε πεηξακαηηζκνχο εκπινπηηζκνχ ηεο δηδαθηηθήο ξνπηίλαο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, πνπ ζπρλά ζπλεπάγνληαη θαη ηε ζπλεξγαζία θαη ζπκκεηνρή ησλ ζπλαδέιθσλ ηνπ. Ζ απφθηεζε ηερλνγλσζίαο γηα ηελ εθαξκνγή θαηλνηνκηψλ απνηειεί θχξην κέιεκα ηεο θάζεο ηνπ πεηξακαηηζκνχ. Υαξαθηεξηζηηθά ηεο είλαη ε αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ, ε αλαλέσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο θαη ε ζηνραζηηθή αλάιπζε ηεο ζεκαζίαο πνπ έρνπλ νη ελαιιαθηηθέο πξνζεγγίζεηο γηα ηνπο καζεηέο. 4. Φάζε επαγγεικαηηθήο θξίζεο (12-19 ρξφληα): πλήζσο, θαηά ηε δεχηεξε δεθαεηία ηεο ππεξεζίαο ηνπο, πνζνζηφ εθπαηδεπηηθψλ βηψλνπλ θξίζε ηαπηφηεηαο, ακθηβάιινπλ γηα ην ξφιν ηνπο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αμηνζχλε, γηα ηηο δπλαηφηεηεο ηεο εθπαίδεπζεο θαη γηα ηηο πξννπηηθέο βειηίσζεο ησλ πξαγκάησλ. Ζ θάζε επαγγεικαηηθήο θξίζεο νδεγεί ζε ηξεηο ελαιιαθηηθέο θαηεπζχλζεηο: α) ζηελ έμνδν απφ ην επάγγεικα, β) ζηελ απνδνρή ηεο επαγγεικαηηθήο απνηπρίαο θαη γ) ζηελ επαλεμέηαζε. Ζ ηξίηε ελαιιαθηηθή απνηειεί 34

35 θαη ηε ζεηηθφηεξε θαη ζα νδεγήζεη ζε κηα λέα πξνζέγγηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξαγκάησλ. Με ηνλ εκπινπηηζκφ ηνπ δηδαθηηθνχ ηνπ έξγνπ θαη ηελ εθαξκνγή θαηλνηνκηψλ κέζσ ηνπ πεηξακαηηζκνχ, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα μεπεξάζεη ηελ πιήμε ξνπηίλαο θαη λα αλαπηχμεη επαγγεικαηηθά ελδηαθέξνληα γηα ηελ ηάμε θαη θαη επέθηαζε ηε ζρνιηθή κνλάδα. 5. Φάζε ηεο επαγγεικαηηθήο σξηκφηεηαο (20-30 ρξφληα): Σε δηαλχεη θάπνηνο είηε εκθαλίδνληαο ζπκπηψκαηα ηνπ «εμνπζελσκέλνπ δαζθάινπ», είηε ραξαθηεξηζηηθά ζπληεξεηηζκνχ, ελψ έλα άιιν πνζνζηφ εθπαηδεπηηθψλ παξακέλεη ελεξγφ θαη πξνζπαζεί λα αμηνπνηήζεη ηελ εκπεηξία ηνπ γηα λα θαηαλνήζεη πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο πνπ παιηφηεξα αδπλαηνχζε λα εξκελεχζεη. Ζ ηειεπηαία απηή νκάδα εθπαηδεπηηθψλ ραξαθηεξίδεηαη απφ πςειφ επίπεδν επαγγεικαηηθήο εηδεκνζχλεο θαη απμεκέλν βαζκφ επαγγεικαηηθήο απηνεθηίκεζεο. 6. Φάζε ςπρνινγηθήο απνζηαζηνπνίεζεο (31-35 ρξφληα): Ζ ςπρνινγία ηεο ειηθίαο απηήο δεκηνπξγεί ζπλήζσο ηάζεηο απνζηαζηνπνίεζεο θαη απφζπξζεο. Ζ θάζε απηή, αλάινγα κε ηελ εκπεηξία πνπ έρνπλ απνθνκίζεη νη εθπαηδεπηηθνί απφ ηα πξνεγνχκελα ρξφληα ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο πνξείαο, είλαη επηθνξηηζκέλε κε ζεηηθά ή αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα. 35

36 2.4 Γλσξίζκαηα θαη ραξαθηεξηζηηθά επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο εθπαηδεπηηθψλ Ζ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ραξαθηεξίδεηαη απφ νξηζκέλα γλσξίζκαηα θαη ηδηαηηεξφηεηεο: 1. Δίλαη ζπλερήο (ongoing) θαη έρεη δηάξθεηα (continuous).ζ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απνθηά ηελ έλλνηα ηεο δηάξθεηαο θαη ηεο ζπλέρεηαο, θαζφηη νη εθπαηδεπηηθνί βξίζθνληαη ζε κηα δηαδηθαζία κάζεζεο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα, κηα ζεηξά απφ ζπζρεηηδφκελεο εκπεηξίεο λα είλαη ε πην απνηειεζκαηηθή θαζψο επηηξέπεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα ζπλδέζνπλ ηελ πξνεγνχκελε γλψζε κε ηελ λέα (Reimers, 2003: 11 Φσηνπνχινπ, 2013: 234). Οη Birman, Desimone, Porter & Garet (2000: 30), κέζα απφ ζρεηηθή έξεπλα πνπ δηεμήγαγαλ, δηαπίζησζαλ πσο νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ έρνπλ απμεκέλε ρξνληθή δηάξθεηα παξέρνπλ πεξηζζφηεξεο δπλαηφηεηεο ελεξγνχο κάζεζεο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο. 2. Δίλαη ελζσκαησκέλε ζηελ εξγαζία θαη είλαη κέξνο ηεο θαζεκεξηλήο εξγαζίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ. ε αληίζεζε κε ηηο παξαδνζηαθέο δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ, νη νπνίεο δελ ζπζρέηηδαλ ηελ θαηάξηηζε κε ηηο πξαγκαηηθέο εκπεηξίεο ζηελ ηάμε, ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε βαζίδεηαη ζηα ζρνιεία θαη ζρεηίδεηαη κε ηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ καζεηψλ (Reimers, 2003: 12). πγθεθξηκέλα, ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο ζπλαθήο, φηαλ εκπιέθεηαη κε ηηο θαζεκεξηλέο αξκνδηφηεηεο θαη επζχλεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη σο απζεληηθή, φηαλ εληάζζεηαη ζηελ θαζεκεξηλή ζρνιηθή δσή κε ηελ ελεξγφ εκπινθή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε δξαζηεξηφηεηεο ζπληνληζκνχ θαη θαζνδήγεζεο, πνπ απνζθνπνχλ ζην λα δνθηκάζνπλ νη παξαπάλσ ηηο δπλαηφηεηέο ηνπο, λα πεηξακαηηζηνχλ ζε λέεο κεζφδνπο θαη λα δηαπηζηψζνπλ ηελ 36

37 απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ελεξγεηψλ ηνπο (Hunzicker, 2011: 178). Μάιηζηα, νη πην επηηπρεκέλεο επθαηξίεο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ιακβάλνπλ ρψξα κέζα ζηε δνπιεηά ηνπο θαη νξηζκέλεο απφ απηέο είλαη νη νκάδεο κειέηεο, ε έξεπλα δξάζεο θαη ηα portfolios (Reimers, 2003: 12). 3. Ζ ζύλδεζε ηεο ζεσξίαο κε ηελ πξάμε. Μέζα απφ ηε δηαδηθαζία ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο παξέρεηαη ε επθαηξία ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ζπλδέζεη ηε ζεσξία κε ηελ πξάμε (Jovanova-Mitkovska, 2010: 2922). χκθσλα κε ηε Φσηνπνχινπ (2013: 236), νη εθπαηδεπηηθνί απνθηνχλ εκπεηξίεο κέζα απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπο, αηνκηθή ή νκαδηθή, ζε δξαζηεξηφηεηεο κάζεζεο. ηε ζπλέρεηα, νη εκπεηξίεο απηέο πνπ απνθνκίδνπλ ελζσκαηψλνληαη ζε έλα ζπλεθηηθφ πιαίζην παξέρνληαο ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα πξνβεί ζηε ζχλδεζε ησλ γλψζεσλ πνπ έρεη απνθηήζεη κε ηελ πξάμε. 4. Ζ απόθηεζε, ε εκβάζπλζε θαη ε ελίζρπζε ηνπ γλσζηηθνύ ππόβαζξνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνύ. Οη εθπαηδεπηηθνί κέζα απφ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε πξνβαίλνπλ ζηελ απφθηεζε λέσλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ, πινπνίεζε λέσλ κεζφδσλ, ηερληθψλ θαη πξνζεγγίζεσλ, ηηο νπνίεο ελζσκαηψλνπλ ζηηο πξαθηηθέο πνπ εθαξκφδνπλ (Jovanova-Mitkovska, 2010: 2922). Ζ πςειήο πνηφηεηαο επαγγεικαηηθή αλάπηπμε επηηξέπεη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα αλαπηχμεη πεξαηηέξσ εμεηδίθεπζε ζε ζέκαηα πεξηερνκέλνπ, ζε ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο, ζηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ θαζψο θαη ζε άιια ζηνηρεία, ηα νπνία πξνάγνπλ ηελ πςεινχ επηπέδνπ δηδαζθαιία (Bredeson, 2002: 264). 5. Πεξηιακβάλεη δηαδηθαζίεο απην-αμηνιόγεζεο, θξηηηθήο ζθέςεο θαη ζηνραζηηθέο δεμηόηεηεο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ. χκθσλα κε ηνλ Guskey (2003: 14), ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ελζαξξχλεη ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 37

38 ελεξγνπνηψληαο ηελ θαιιηέξγεηα ηεο θξηηηθήο θαη ηεο ζηνραζηηθήο ηνπ ζθέςεο. Ζ απνηειεζκαηηθή επαγγεικαηηθή αλάπηπμε πεξηιακβάλεη δηαδηθαζίεο, πνπ εζηηάδνπλ ζηελ έλλνηα ηεο απην-αμηνιφγεζεο, ε νπνία αθνινπζεί ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζηηο δηαξθείο πξνζπάζεηέο ηνπ γηα βειηίσζε. πσο ε Ληαθνπνχινπ (2012: 2) ππνζηεξίδεη, ν «εηδήκσλ» εθπαηδεπηηθφο, αμηνπνηψληαο ηηο γλψζεηο κε ηηο νπνίεο είλαη εμνπιηζκέλνο, αθελφο δηεθπεξαηψλεη ηα θαζήθνληα πνπ αλαιακβάλεη θαη ελεξγνπνηεί θαηάιιειεο πξαθηηθέο θαη αθεηέξνπ ππεξβαίλεη ηηο ππάξρνπζεο πξαθηηθέο, αμηνινγεί θαη επαλαπξνζδηνξίδεη ηε δξάζε ηνπ δηαξθψο, βξίζθεηαη ζε κηα πνξεία ζηνραζκνχ γηα ηε βειηίσζε ηνπ έξγνπ ηνπ. Ο «ζηνραδφκελνο εθπαηδεπηηθφο» δηαθξίλεηαη απφ ηελ ηθαλφηεηα ηεο πεξηγξαθήο θαη αλάιπζεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο εθπαηδεπηηθνχ δεηήκαηνο, ηεο ζπγθέληξσζεο θαη αμηνιφγεζεο ζρεηηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη ηεο δηαηχπσζεο πηζαλψλ ιχζεσλ ηνπ πξνβιήκαηνο. Οη ππεχζπλνη εθπαηδεπηηθνί ζηνράδνληαη θπξίσο ζρεηηθά κε: α) ηηο πξνζσπηθέο ζπλέπεηεο, ηα απνηειέζκαηα δειαδή πνπ δεκηνπξγεί ε επαγγεικαηηθή πξαθηηθή ηνπο ζηηο αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ, β) ηηο αθαδεκατθέο ζπλέπεηεο, ηα απνηειέζκαηα πνπ επηθέξεη ε επαγγεικαηηθή πξαθηηθή ηνπο ζηελ πλεπκαηηθή αλάπηπμε ησλ καζεηψλ θαη γ) ηηο θνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο ζπλέπεηεο, ηα απνηειέζκαηα πνπ ππξνδνηεί ε επαγγεικαηηθή πξαθηηθή ηνπο ζηε δεκηνπξγία επθαηξηψλ γηα ηνπο καζεηέο (Καιατηδνπνχινπ, 2001: 48-49). 6. Πξνώζεζε ηεο ζπιινγηθόηεηαο θαη ηεο έλλνηαο ηεο ζπλεξγαζίαο. Έλα αθφκε ραξαθηεξηζηηθφ ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο είλαη ε έλλνηα ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο ζπκκεηνρηθφηεηαο. Αθφκε θαη αλ ιακβάλνπλ ρψξα δπλαηφηεηεο «απνκνλσκέλεο» εξγαζίαο θαη ζηνραζκνχ, ε πην απνηειεζκαηηθή επαγγεικαηηθή αλάπηπμε πξνθχπηεη φηαλ ππάξρνπλ ζεκαληηθέο αιιειεπηδξάζεηο, φρη κφλν απνθιεηζηηθά κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, αιιά θαη κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη: δηαρεηξηζηψλ (administrators), γνληψλ θαζψο θαη κεηαμχ άιισλ κειψλ ηεο θνηλφηεηαο (Reimers, 2003: 14). Αλακθηζβήηεηα, νη εθπαηδεπηηθνί φισλ ησλ 38

39 επηπέδσλ πξέπεη λα αδξάμνπλ ηηο επθαηξίεο λα ζπλεξγάδνληαη κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπο, λα ζηνράδνληαη πάλσ ζηηο πξαθηηθέο ηνπο, λα θνηλνπνηνχλ θαη λα αληαιιάζζνπλ απφςεηο, πξνβιεκαηηζκνχο, ζθέςεηο, λα κνηξάδνληαη ζηξαηεγηθέο θαη ηερλνγλσζία. Έηζη, κέζσ ηεο θαιιηέξγεηαο θιίκαηνο ζπιινγηθφηεηαο, ελζσκαηψλνπλ λέα ζηνηρεία ζην δηδαζθαιηθφ ηνπο επάγγεικα, πνπ κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο αλάπηπμεο (Guskey, 2003: 12 Birman, Desimone, Porter & Garet, 2000: 30). 7. Μπνξεί λα έρεη κηα πνηθηιία δηαζηάζεσλ. πσο ε Reimers (2003: 15) ππνζηεξίδεη, δελ ππάξρεη κηα θφξκα ή έλα κνληέιν επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο πνπ λα μερσξίδεη απφ ηα άιια θαη ην νπνίν λα κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε θάζε πεξίζηαζε θαη γηα φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Σα ζρνιεία θαη νη εθπαηδεπηηθνί νθείινπλ λα αμηνινγήζνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο, ηηο πνιηηηζηηθέο πεπνηζήζεηο ηνπο θαη πξαθηηθέο, έηζη ψζηε λα απνθαζίζνπλ πνην κνληέιν επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ζα ήηαλ πην απνηειεζκαηηθφ λα πηνζεηήζνπλ ζηε δηθή ηνπο πεξίπησζε. 39

40 2.5 Μνληέια επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηελ παξνχζα εξγαζία πεξηγξάθνληαη ηα ηξία βαζηθά κνληέια ηνπ επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ παξαπέκπνπλ ζε δηαθνξεηηθέο αληηιήςεηο ηνπ επαγγεικαηηζκνχ: α) ην «παξαδνζηαθφ-ηερλνθξαηηθφ» κνληέιν, β) ην «εξκελεπηηθφ» κνληέιν θαη γ) ην «ζηνραζηηθφ-θξηηηθφ» κνληέιν. α) Παξαδνζηαθό-ηερλνθξαηηθό κνληέιν Απηφ ην κνληέιν απνζθνπεί ζηελ θαηάξηηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε νξγαλσηηθέοδηδαθηηθέο δεμηφηεηεο θαη ηερληθέο, πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζεζκνζεηεκέλσλ ππνρξεψζεψλ ηνπο. Πξνζθέξεη δειαδή ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο (θπξίσο ηνπο λενδηφξηζηνπο) έλα πιαίζην αζθάιεηαο θαη ηνπο πξνθπιάζζεη απφ κεζνδνινγηθά-δηδαθηηθά ιάζε, θαζψο θαη ζηνπο πην έκπεηξνπο ηε δπλαηφηεηα λα εμνηθεησζνχλ κε ηελ ηερλνινγία θαη λα εθαξκφζνπλ θαηλνηνκηθά πξνγξάκκαηα. Απφ ηελ άιιε φκσο, έλα βαζηθφ κεηνλέθηεκα ηνπ «παξαδνζηαθνχ-ηερλνθξαηηθνχ» κνληέινπ είλαη φηη πεξηνξίδεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο θαζηζηά απφιπηα ειεγρφκελνπο απφ ηελ θεληξηθή δηνίθεζε (Βνπγηνχθαο & Μαηζαγγνχξαο, 2007: 740). β) Δξκελεπηηθό κνληέιν Βαζίδεηαη ζηελ Δξκελεπηηθή Παηδαγσγηθή, ε νπνία ζέηεη ππφ ακθηζβήηεζε φηη ε παηδαγσγηθή επηζηεκνληθή έξεπλα θαηέρεη ηελ αληηθεηκεληθή «αιήζεηα». Τπνζηεξίδεη φηη ε γλψζε είλαη «ζπγθεηκεληθήο» θχζεο (contextual) θαη ζπληζηά θνηλσληθή θαηαζθεπή, ε νπνία εθηπιίζζεηαη κέζα απφ ηελ πξνζσπηθή αλάκεημε θαη ηελ αλάιπζε «απζεληηθψλ» θαηαζηάζεσλ (situated learning) ζπιινγηθά. Σν εξκελεπηηθφ κνληέιν εζηηάδεη ζηελ ππνθεηκεληθή πξνζέγγηζε ηεο εθπαίδεπζεο ζε 40

41 αληίζεζε κε ην παξαδνζηαθφ-ηερλνθξαηηθφ, πνπ επηθεληξψλεηαη ζηελ πξαθηηθή πιεπξά ηεο εθπαίδεπζεο (Ληνλαξάθεο & Φξαγθάθε, 2009: 233). γ) ηνραζηηθό-θξηηηθό κνληέιν Σν ζηνραζηηθν-θξηηηθφ κνληέιν δίλεη έκθαζε ζηελ εζηθή θαη πνιηηηθή δηάζηαζε ηεο εθπαίδεπζεο. Μέζα απφ ηε ζηνραζηηθν-θξηηηθή αλάιπζε, ν εθπαηδεπηηθφο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επαλεθηηκήζεη δηιεκκαηηθέο εθπαηδεπηηθέο θαηαζηάζεηο θαη λα αλαδεηήζεη ελαιιαθηηθέο δηδαθηηθέο επηινγέο (Μαηζαγγνχξαο, 2005: 78). Γηακνξθψλεηαη έηζη έλαο πξνβιεκαηηζκφο πνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα θαηαλνήζεη ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν ησλ επηινγψλ ηνπ, λα αλαιχζεη ζε βάζνο ηα εθπαηδεπηηθά δηιήκκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη θαη λα αλαδεηήζεη πνηθίιεο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο. Καη φια απηά κέζσ ηνπ ζηνραζκνχ (Βνπγηνχθαο & Μαηζαγγνχξαο, 2007: 740). 41

42 42

43 3.Portfolio εθπαηδεπηηθνχ 3.1 Σν portfolio σο έλλνηα θαη ε εηπκνινγία ηνπ Ο φξνο portfolio απνδίδεηαη ζηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία σο «ραξηνθπιάθην», «θάθεινο πιηθνχ» ή «θάθεινο εξγαζηψλ» (Ρεθαιίδνπ, Εάληαιε & νθηαλίδνπ, 2010: 25). Δηπκνινγηθά, απνηειείηαη απφ ην ιαηηληθφ ξήκα portare πνπ ζεκαίλεη θνπβαιψ θαη ην νπζηαζηηθφ foglio, ην θχιιν (Γακπξαηδίδνπ, 2012 : 31). ηελ παξνχζα εξγαζία επηιέγνπκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε θπξίσο ηνλ αγγιηθφ φξν, θαζφηη απνηειεί κηα δηεζλή νξνινγία πνπ έρεη θαζηεξσζεί θαη είλαη αλαγλσξίζηκε. πσο νη Wade & Yarbrough (1996: 65) ππνζηεξίδνπλ, ε πνηθηιία ησλ πξντφλησλ πνπ κπνξεί λα θπθινθνξνχλ κε ηελ έλδεημε portfolio θαζηζηά έλαλ θαζνιηθφ νξηζκφ δχζθνιν. Καηά θαηξνχο δηάθνξνη νξηζκνί έρνπλ απνδνζεί ζηελ έλλνηα portfolio, νξηζκέλνη απφ ηνπο νπνίνπο είλαη νη αθφινπζνη: Μηα ζπιινγή ή απεηθφληζε αληηθεηκέλσλ πνπ έρνπλ ζπγθεληξσζεί ζπζηεκαηηθά γηα λα απνδείμνπλ ην επίπεδν ησλ δεμηνηήησλ ελφο αηφκνπ, ηελ αλάπηπμή ηνπ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ή ηελ θαηαλφεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο έλλνηαο (Ash, 2000: 3). Μηα ζπζηεκαηηθά δνκεκέλε ζπιινγή απφδεημεο ησλ επηηεπγκάησλ εθκάζεζεο, πνπ βαζίδεηαη ζηελ απην-αλάιπζε θαη απνθηηέηαη ζηα πιαίζηα ηεο ηππηθήο ή κε ηππηθήο εθπαίδεπζεο ή ζην πεξηβάιινλ εξγαζίαο. Αληαλαθιά ηηο αλάγθεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ελφο αηφκνπ (Fokiene & Sajiene, 2009: 142). Μηα ζπγρψλεπζε δηαδηθαζηψλ θαη πξντφλησλ. Δίλαη νη δηαδηθαζίεο ζηνραζκνχ, επηινγήο, αηηηνιφγεζεο θαη αμηνιφγεζεο, καδί κε ην πξντφλ απηψλ ησλ δηαδηθαζηψλ (Mosely, 2005: 59). 43

44 Έλαο ρνληξφο θάθεινο γεκάηνο απφ πνηθίια ζρέδηα, ηειεπηαία θνκκάηηα θαη πεξίεξγα αληηθείκελα ή έλαο ιεπηφο θάθεινο πνπ πεξηέρεη πξνζεθηηθά επηιεγκέλεο ζπιινγέο απ ηηο θαιχηεξεο εξγαζίεο ελφο αηφκνπ (Wade & Yarbrough, 1996: 65). Μηα ζπιινγή απφ έγγξαθα ή αληηθείκελα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα άηνκα ζε φινπο ζρεδφλ ηνπο επαγγεικαηηθνχο ηνκείο γηα λα αλαδείμνπλ ηηο δεμηφηεηεο θαη ηα επηηεχγκαηά ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, ζηνλ νηθνλνκηθφ ηνκέα, είλαη κηα ζπιινγή ρξεκαηννηθνλνκηθψλ πξντφλησλ ή επελδχζεσλ. ηνλ θφζκν ηεο ηέρλεο, έλα portfolio είλαη ζπρλά κηα ζπιινγή απφ θσηνγξαθίεο ή εηθαζηηθή ηέρλε. ηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο απνηειεί κηα νξγαλσκέλε παξνπζίαζε ησλ αληηθεηκέλσλ θαη εγγξάθσλ πνπ αλαδεηθλχνπλ ηηο δεμηφηεηεο, ηηο γλψζεηο, ηηο ηθαλφηεηεο ελφο αηφκνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, κπνξεί λα πεξηέρεη θαη κηα ζπιινγή πιηθψλ πνπ εμεγεί ζηνλ αλαγλψζηε πψο έλα άηνκν έρεη απνθηήζεη ηηο δεμηφηεηέο ηνπο. Δπίζεο, ζπλήζσο, πεξηιακβάλεη ζηνραζκνχο, εμεγψληαο ηε δηαδηθαζία πνπ βηψλεη ην άηνκν θαηά ηελ απφθηεζε ηεο κάζεζεο. Γεληθά, ην portfolio απνηειεί απηή απφδεημε ησλ επηηεπγκάησλ θαη ησλ δεμηνηήησλ ελφο αηφκνπ (Fanning, 2008: 77 Tierney, Carter & Desai, 1991: 43). ηαλ νινθιεξψλεηαη κηα λέα εξγαζία, απηφ πξέπεη λα ελεκεξψλεηαη, λα αλαδηνξγαλψλεηαη θαη λα αλαθαηαζθεπάδεηαη γηα λα θαιχςεη ηηο ηξέρνπζεο αλάγθεο (Ash, 2000: 3). 44

45 3.2 Portfolio ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο ζπλαληνχκε δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο portfolio: ην portfolio ηνπ καζεηή θαη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. ην ζπγθεθξηκέλν ππνθεθάιαην ζα γίλεη κηα ζχληνκε παξνπζίαζε ηνπ καζεηηθνχ portfolio θαη ζηε ζπλέρεηα ζα πξνρσξήζνπκε ζε δηεμνδηθή αλάιπζε ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ απνηειεί θαη ην θχξην ζέκα ηεο εξγαζίαο Portfolio καζεηή Σν portfolio ή θάθεινο εξγαζηψλ ηνπ καζεηή ζπληζηά κηα ηερληθή πνπ βαζίδεηαη ζηηο αξρέο ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνχ θαη ζπγθεθξηκέλα ππνζηεξίδεη ηελ άπνςε φηη ε γλψζε νηθνδνκείηαη απφ ηνλ ίδην ην καζεηή ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο κε ηε δηθή ηνπ ελεξγή ζπκκεηνρή (Σαξαηφξε, 2009: 87). χκθσλα κε ηελ Φσηηάδνπ (2001: 129), πξφθεηηαη γηα έλα είδνο «πξνζσπηθνχ αξρείνπ» πνπ παξνπζηάδεη ηηο δεμηφηεηεο ησλ καζεηψλ ή έλα «πνξηξέην» αλάπηπμεο θαη εμέιημήο ηνπο ζηε δηάξθεηα ελφο ή πεξηζζφηεξσλ ζρνιηθψλ ρξφλσλ. Μπνξεί λα νξηζηεί σο «κηα ζθφπηκε ζπιινγή ησλ εξγαζηψλ ηνπ καζεηή πνπ δείρλνπλ ζηνλ ίδην, ζηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη ζηνπο γνλείο ηα απνηειέζκαηα, ηελ πξφνδν θαη ηα επηηεχγκαηά ηνπ ζε δεδνκέλεο πεξηνρέο» (Ρεθαιίδνπ, Εάληαιε & νθηαλίδνπ, 2010: 25). Πην ζπγθεθξηκέλα, ην portfolio απνηειεί έλα αξρείν ηεο καζεζηαθήο πξνφδνπ ηνπ καζεηή πνπ καο παξέρεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην ηη έρεη κάζεη, πψο ην έρεη κάζεη, πψο ζθέθηεηαη, πψο αλαιχεη, πψο ζπλζέηεη, παξάγεη, δεκηνπξγεί θαη πψο επηθνηλσλεί κε άιινπο ζπλαηζζεκαηηθά, πλεπκαηηθά θαη θνηλσληθά. Αθφκε, παξνπζηάδεη ηα ελδηαθέξνληα θαη επηδεηθλχεη ηα ηαιέληα ηνπ καζεηή, είλαη έλαο ρψξνο ζηνλ νπνίν ν ίδηνο κπνξεί λα θαηαζέζεη ηηο αληηπξνζσπεπηηθφηεξεο εξγαζίεο ηνπ, νη νπνίεο δηεγνχληαη ηελ πνξεία θαη ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζηε δηαδηθαζία ηεο 45

46 κάζεζεο. Θα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί σο έλαο εηδηθφο ηχπνο απηνβηνγξαθίαο (Cole, 2000: 9 ηπιηαλνχ, 2008: 29). πγρξφλσο, ην ραξηνθπιάθην ζπληζηά έλα επέιηθην θαη πνιχηηκν εξγαιείν ζηα ρέξηα ησλ καζεηψλ, ην νπνίν δείρλεη ζηαδηαθά ηελ πξνζσπηθή ηνπο αλάπηπμε θαη εμέιημε. Βνεζάεη ηνπο καζεηέο λα γλσξίζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο θαη λα αλαθαιχςνπλ ηηο δεμηφηεηέο ηνπο, λα ηηο αμηνινγνχλ ζε δηάθνξα ζηάδηα ηεο δσήο ηνπο, λα θαηαγξάθνπλ αμίεο, ζθέςεηο, ζηφρνπο, θαζψο θαη ηα ζρέδηά ηνπο γηα ην κέιινλ (Λνπθέξεο, Μαληάο & Μειιά, 2010: 80). Δπηπξνζζέησο, ην portfolio ηνπ καζεηή κπνξεί λα απνηειέζεη έλα ρξεζηηθφ εξγαιείν αμηνιφγεζεο θαη απην-αμηνιφγεζεο, θαηαξγψληαο ηα ζηελά φξηα ηεο παξαδνζηαθήο ζρνιηθήο αμηνιφγεζεο πνπ ζέιεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ σο κνλαδηθφ θνξέα αμηνιφγεζεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία (Βαξζακίδνπ, 2012: 59). Δηδηθφηεξα, νη ίδηνη νη καζεηέο πξνβαίλνπλ ζε κηα δηαδηθαζία απην-αμηνιφγεζεο, θαζφηη αξρηθά αμηνινγνχλ ηα έξγα ηνπο θαη επηιέγνπλ ηηο θαιχηεξεο απφ ηηο εξγαζίεο ηνπο γηα λα ηηο ηνπνζεηήζνπλ ζην portfolio (Farr & Tone, 1998: 13). Παξάιιεια, ην portfolio ιεηηνπξγεί θαη σο πεγή αλαηξνθνδφηεζεο ζηελ αμηνιφγεζε, θαζψο ζπληειεί ζηελ αλάπηπμε δηαιφγνπ κεηαμχ καζεηή θαη εθπαηδεπηηθνχ κέζα απφ ηε δεκηνπξγία ελφο δεκνθξαηηθνχ θιίκαηνο φπνπ ν εθπαηδεπηηθφο ζπλεξγάδεηαη κε ην καζεηή, ηνπ δίλεη δηεπθξηλίζεηο, πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο θαη ηνλ βνεζά λα εληνπίζεη ηηο αδπλακίεο ηνπ, ηνλ βιέπεη πεξηζζφηεξν σο ζπλαμηνινγεηή θαη φρη ηφζν σο αμηνινγνχκελν (Σαξαηφξε, 2009: 89, 90). πκπεξαζκαηηθά, ην καζεηηθφ portfolio είλαη δπλαηφλ λα πεξηέρεη ηηο ζθέςεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ καζεηή φηαλ ζπδεηνχλ θαη ζηνράδνληαη απφ θνηλνχ αλαθνξηθά κε ηελ πνηφηεηα ησλ έξγσλ ηνπ καζεηή, αιιά κπνξεί θαη λα πεξηιακβάλεη θαη ηπρφλ ζρφιηα ησλ γνλέσλ (Κνπινπκπαξίηζε & Μαηζαγγνχξαο, 2004: 7). Σα βήκαηα πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζνχλ γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ portfolio ηνπ καζεηή θαη νη παξάγνληεο πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε είλαη: 46

47 1. Καζνξηζκόο ηνπ ζθνπνύ ηνπ θαη ηνπ είδνπο ηνπ portfolio. Ο θαζνξηζκφο ηνπ ζθνπνχ απνηειεί πάληνηε ην πξσηαξρηθφ βήκα θαη πξέπεη λα πξνεγείηαη ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. Οη καζεηέο απνθαζίδνπλ ζε ζπλεξγαζία ζπλήζσο κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ ην ζθνπφ θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ portfolio, θαζψο θαη ηε κνξθή πνπ ζα ηνπ δψζνπλ (έληππε, ειεθηξνληθή, ληνζηέ). 2. Η επηινγή ησλ ζηνηρείσλ, ε ζπιινγή θαη ε ζρεηηθή επεμεξγαζία ηνπο. Οη καζεηέο ζπιιέγνπλ δηάθνξα ζηνηρεία φπσο: εξγαζίεο, εθζέζεηο, αζθήζεηο δηπιψκαηα, δηαθξίζεηο, θαη γεληθά φ,ηη αληηπξνζσπεχεη ην καζεηή. 3. Η επηινγή ησλ ζεκαληηθόηεξσλ ζηνηρείσλ από ηα ήδε ζπγθεληξσζέληα κε βάζε ηηο νδεγίεο πνπ έρνπλ δνζεί απ ηνλ εθπαηδεπηηθό. Ο καζεηήο αζρνιείηαη κε ηελ επηινγή ησλ ζηνηρείσλ εθείλσλ πνπ θξίλεη ν ίδηνο πσο είλαη απαξαίηεην λα κπνπλ ζηνportfolio ηνπ. 4. Η πξνζπάζεηα ην portfolio λα αλαδεηθλύεη ηελ πξνζσπηθόηεηα ηνπ θαηόρνπ ηνπ. 5. Ο θάηνρνο ηνπ portfolio λα ζηνράδεηαη κεηαγλσζηηθά. Οη καζεηέο πξέπεη λα πξνβιεκαηίδνληαη ζρεηηθά κε ηηο επηινγέο ηνπο, λα ζθέθηνληαη ηη είλαη εθείλν πνπ ηνπο ψζεζε λα επηιέμνπλ ηα ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία θαη θαηά πφζν αληαπνθξίλνληαη ζηνπο ζηφρνπο ηνπ portfolio. 6. Η αλαηξνθνδόηεζε γηα επαλαπξνζδηνξηζκό ησλ ζηόρσλ θαη ε επηζήκαλζε γηα ηπρόλ αλαδόκεζε ηνπ portfolio. Ο εθπαηδεπηηθφο δίλεη ζπκβνπιέο, δηεπθξηλήζεηο, εληνπίδεη ηπρφλ αδπλακίεο θαη θαζνδεγεί ηνλ καζεηή έηζη ψζηε λα θηάζεη ην έξγν ηνπ ζην βέιηηζην βαζκφ. 7. Η ηειεηνπνίεζε ηνπ portfolio, ε αμηνιόγεζε θαη ε βαζκνιόγεζή ηνπ. 8. Η παξνπζίαζε ηνπ portfolio.οη καζεηέο εθζέηνπλ ζηνπο γνλείο θαη ζε φινπο ηνπο καζεηέο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο φ,ηη έρνπλ πεηχρεη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο, ζπλεηδεηνπνηνχλ αλ πξαγκαηνπνίεζαλ ηνπο ζηφρνπο ηνπο, ζπδεηνχλ γηα ηηο ηπρφλ αδπλακίεο ηνπο, ηα «δπλαηά» ηνπο ζεκεία θαη ηηο δεμηφηεηεο πνπ αλαπηχρζεθαλ, ζπιινγίδνληαη πνηα ζεκεία πξέπεη λα 47

48 πξνζέμνπλ πεξηζζφηεξν ηελ επφκελε ζρνιηθή ρξνληά. 9. Δλεκέξσζε portfolio. ην ζηάδην απηφ γίλεηαη ε αληηθαηάζηαζε ησλ παιαηφηεξσλ ζηνηρείσλ κε άιια λεφηεξα. Αλάινγα κε ηελ ειηθία ηνπ καζεηή θαη ηε κνξθή ηνπ portfolio, ν έιεγρνο θαη ε αληηθαηάζηαζε ησλ ζηνηρείσλ κπνξεί λα γίλεηαη αλά 15ήκεξν, κήλα, ηξίκελν, εμάκελν, ρξφλν. Απηφ πξέπεη λα αλαλεψλεηαη ζπλερψο, εθφζνλ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ αιιάδνπλ νη ζηφρνη ηνπ θαζελφο, ηα ζρέδηά ηνπ, νη αμίεο ηνπ, ηα ελδηαθέξνληά ηνπ, αιιά θαη ην θνηλσληθφ πεξηβάιινλ, ε εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα, νη ζπλζήθεο εξγαζίαο. Έηζη, ν καζεηήο αληηθαζηζηά ηα παιηά δεδνκέλα κε ζχγρξνλα απνξξίπηνληαο φ,ηη ζεσξείηαη παξσρεκέλν θαη κε αληαπνθξηλφκελν ζηηο ζεκεξηλέο ζπλζήθεο. 10. Η γλσζηνπνίεζε ηεο αμηνιόγεζεο ησλ portfolios θαη ε επίδεημή ηνπο από ηνπο θαηόρνπο ηνπο ζηνπο παξεπξηζθόκελνπο ζε θάπνηα ζπγθεθξηκέλε κέξα πνπ έρεη πξνζδηνξηζηεί γηα ηελ παξνπζίαζε ησλ portfolio (Σαξαηφξε, 2009: 92 Φσηηάδνπ, 2001: ). 48

49 3.2.2 Portfolio εθπαηδεπηηθνχ Οξηζκφο θαη ηζηνξηθή αλαδξνκή Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο, ην δηδαζθαιηθφ επάγγεικα έρεη αιιάμεη θαη έρεη αλαδεηρζεί ε αλάγθε γηα έιεγρν ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο θαη πξνψζεζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ κέζσ ησλ portfolios (Rijdt, Tiquet, Dochy & Devolder, 2006: 1084). Σν portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπληζηά κηα έλλνηα πνπ δχζθνια κπνξεί λα απνδνζεί κε έλαλ κφλν νξηζκφ ιφγσ ησλ πνιιψλ δηαζηάζεσλ πνπ πεξηθιείεη ν φξνο (Dysthe & Engelsen, 2004:241). Χζηφζν, ε αλαδίθεζε ηεο ζπλαθνχο βηβιηνγξαθίαο καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα εληνπίζνπκε ηξεηο βαζηθνχο άμνλεο πνπ θαίλεηαη λα δηαηξέρνπλ ην ζχλνιν ησλ νξηζκψλ ηνπ portfolio, θαηά ηελ εθπαηδεπηηθή δηεξγαζία: επαγγεικαηηθή αλάπηπμε - αμηνιφγεζε - απην-αμηνιφγεζε (Βαξζακίδνπ, 2012: 94).Δλ ζπλερεία, παξαηίζεληαη θάπνηνη νξηζκνί-δηαπηζηψζεηο γηα ην portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ: χκθσλα κε ηε Mosely (2005: 59) ην portfolio νξίδεηαη σο κηα δνκεκέλε ζπιινγή ζηνηρείσλ ηεο θαιχηεξεο δνπιεηάο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πνπ θαηαδεηθλχεη ηα επηηεχγκαηά ηνπ ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη ζε κηα πνηθηιία πεξηερνκέλσλ. Αλαιπηηθφηεξα, πξφθεηηαη γηα κηα ζθφπηκε ζπιινγή ζηνηρείσλ απφ φιεο ηηο πιεπξέο ηνπ έξγνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πνπ αθεγείηαη ηελ ηζηνξία ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπ, ησλ δεμηνηήησλ, ησλ ηθαλνηήησλ, ησλ επηηεπγκάησλ θαη ησλ ζπλεηζθνξψλ ζηνπο καζεηέο ηνπ, ζηνπο ζπλαδέιθνπο, ζην ζρνιείν θαη ζηελ θνηλσλία γεληθά. ην ίδην πιαίζην θπκαίλεηαη θαη ε Lyons, πνπ ραξαθηεξίδεη ην portfolio σο κηα δπλακηθή δηαδηθαζία ηεθκεξίσζεο ησλ ζηνηρείσλ ηνπ έξγνπ θαη ηεο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηα νπνία έρνπλ ζπγθεληξσζεί θαη ζπληαρζεί απφ ηνπο ίδηνπο κέζα απφ πνιχ πξνζεθηηθφ ζηνραζκφ θαη ηα νπνία νη εθπαηδεπηηθνί κνηξάδνληαη κε ηνπο ζπλαδέιθνπο, ηνπο καζεηέο θαη ηα παξνπζηάδνπλ γηα δεκφζηα ζπδήηεζε θαη δηάινγν (Craig, 2003: 818). 49

50 Δπεθηείλνληαο ην ζπιινγηζκφ ηνπο, νη Zeichner & Wray (2001: 614) ππνζηεξίδνπλ φηη ην portfolio ζπληζηά έλα εξγαιείν πνπ απνηππψλεη δηαρξνληθά ηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ελζαξξχλνληαο ηνπο θνηηεηέοκειινληηθνχο εθπαηδεπηηθνχο, αιιά θαη ηνπο ελ ελεξγεία, λα εκβαζχλνπλ πάλσ ζηε δηδαζθαιία ηνπο θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηηο ζεσξίεο θαη ηηο πξαθηηθέο πνπ θαηεπζχλνπλ ην κάζεκά ηνπο, νηθνδνκψληαο ηαπηφρξνλα πιαίζηα επνηθνδνκεηηθψλ δηαιφγσλ κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπο. Απφ ηελ άιιε, ν Shulman (1998:29) θάλεη ιφγν γηα κηα δνκεκέλε ηζηνξία (structured history) ησλ πξάμεσλ ηεο δηδαζθαιίαο, ε νπνία ζηεξίδεηαη ζην ζηνραζκφ, ην δηάινγν θαη ηε ζπδήηεζε, μεθηλά απφ ηνλ ίδην ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη απνηππψλεηαη ζην θάθειν πιηθνχ. Παξνκνίσο, ε Darling (2001: 111) επηζεκαίλεη πσο «ην portfolio δηεγείηαη κηα ηζηνξία πνπ έρεη ζπλνρή θαη πνπ παξνπζηάδεη ηηο αλαιχζεηο, ηηο εκπεηξίεο, ηνπο ζηφρνπο πνπ ν θάζε εθπαηδεπηηθφο ζπζρεηίδεη κε ην κάζεκα ηνπ. Γελ πξφθεηηαη γηα κηα απιή ζπιινγή ελδείμεσλ ή πξντφλησλ, αιιά, πξψηα απ φια, γηα κηα βαζηά θαηαλφεζε ηεο δηδαζθαιίαο, ηεο κάζεζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο». Αθφκε, νη Παξζηάδεο, αββίδεο θαη Σζηάθθηξνο (2007: 76) νξίδνπλ ην portfolio σο έλα «ηεθκεξησκέλν ηζηνξηθφ θαη κηα απεηθφληζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο επαγγεικαηία, ε νπνία αληαλαθιά ηελ πξνζσπηθή ηνπ θηινζνθία γηα ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε. Ζ απεηθφληζε απηή γίλεηαη αληηιεπηή κε ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ επηινγή ηνπ πιηθνχ πνπ ζα πεξηιεθζεί ζην portfolio θαη ηνλ ζηνραζκφ αλαθνξηθά κ απηφ». Κάλνληαο κηα απνηίκεζε ησλ παξαπάλσ νξηζκψλ, ζα θαηαιήγακε ζην ζπκπέξαζκα πσο ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δελ είλαη απιά έλα ιεχθσκα απνθνκκάησλ, κηα ζπιινγή εξγαζηψλ θαη κηα παξάζεζε ησλ ζηαδίσλ ηεο πνξείαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Πξνυπνζέηεη ην ζηνραζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επί ησλ εκπεηξηψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ ηνπ, ηελ αλαζεψξεζε θαη ην ζρεδηαζκφ ηεο κειινληηθήο ηνπ κάζεζεο κε απψηεξν ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο 50

51 (Γακπξαηδίδνπ, 2012: 32). Δπνκέλσο, έλαο πην νινθιεξσκέλνο νξηζκφο ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί απηφο ηνπ Evans: «Σν portfolio επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο είλαη κία ζπιινγή πξνζεθηηθά επηιεγκέλσλ ή ζπγθξνηεκέλσλ επαγγεικαηηθψλ ζθέςεσλ, ζηφρσλ θαη εκπεηξηψλ, πνπ εμειίζζεηαη θαη ζρεηίδεηαη κε ην ζηνραζκφ θαη ηελ απην-αμηνιφγεζε. Γείρλεη πνηνο είζαη, ηη θάλεηο, γηαηί ην θάλεηο, πνπ βξηζθφζνπλ, πνπ βξίζθεζαη ηψξα, πνπ ζθνπεχεηο λα παο θαη πψο ζα ζρεδηάζεηο ηελ πνξεία ζνπ, ψζηε λα θηάζεηο εθεί πνπ ζέιεηο.» (Richards & Farell, 2005: 98). Μηα ζχληνκε αλαδξνκή ζηελ ηζηνξία ησλ portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνθαιχπηεη πσο εκθαλίζηεθαλ γηα πξψηε θνξά ζηελ εθπαίδεπζε ηε δεθαεηία ηνπ 1980 θαη ηδηαίηεξα ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, θαηά ην δεχηεξν θχκα ηεο ζρνιηθήο κεηαξξχζκηζεο ζηηο Ζ.Π.Α., φπνπ νη κεηαξξπζκηζηέο ζπλεηδεηνπνίεζαλ πσο γηα έλα απνηειεζκαηηθφ ζρνιείν ρξεηάδνληαη απνηειεζκαηηθνί εθπαηδεπηηθνί. Πψο φκσο ζα ήηαλ δπλαηφλ λα πξνζδηνξηζηνχλ νη απνηειεζκαηηθνί απηνί εθπαηδεπηηθνί θαη λα πάξνπλ πηζηνπνίεζε; Οη παξαδνζηαθνί ηξφπνη δηαπίζηεπζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ - απφ ζεκηλάξηα πνπ είραλ νινθιεξσζεί, πηπρία, ή έλαλ απνδεθηφ βαζκφ ζε εζληθέο εμεηάζεηο εθπαηδεπηηθψλ- έκνηαδαλ αλεπαξθείο λα ζπιιάβνπλ ηε δπλακηθή δηδαζθαιία θαη ηηο δηαζηάζεηο ηεο. Έηζη, δεκηνπξγήζεθε ε αλάγθε αλαδήηεζεο αμηφπηζησλ θξηηεξίσλ αμηνιφγεζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ηελ αλαδήηεζε ηέηνησλ κέζσλ, ην portfolio αλαδείρζεθε ζε έλαλ πηζαλφ εξγαιείν επηινγήο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ. Θα κπνξνχζε λα παξνπζηάζεη ηελ πξφνδν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ησλ καζεηψλ κέζα απφ κηα ζεηξά ηεθκεξίσλ πνπ καξηπξνχλ ηη γίλεηαη ζηελ ηάμε, φπσο ε δηδαθηέα χιε, πιάλα καζήκαηνο, βηληενζθνπήζεηο δηδαζθαιίαο, δείγκαηα εξγαζηψλ ησλ καζεηψλ (Lyons, 2003: 73-74). χκθσλα κε ηνπο Berrill & Addison (2010: 1179) ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 ππήξμε έληνλε επηζπκία γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ portfolio ζηελ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, κε απηφ λα ζεσξείηαη ηφζν σο κέζν ππνζηήξημεο 51

52 ηεο αλάπηπμεο κηαο επαγγεικαηηθήο ζπλήζεηαο ζηνραζκνχ φζν θαη σο κηα ζπγθεθξηκέλε αληηπξνζψπεπζε ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ ζηνραζκνχ. Πνιινί ζα ζπκθσλνχζαλ κε ηελ άπνςε πσο ε ζρεηηθά γξήγνξε πηνζέηεζε ησλ portfolios κπνξεί λα νθείιεηαη ελ κέξεη ζην φηη απηά ζεσξήζεθαλ σο νρήκαηα πνπ ζα κπνξνχζαλ λα απνδείμνπλ ηελ πνιππινθφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο θαη ζα παξείραλ κηα απζεληηθή καξηπξία ηνπ ζηνραζκνχ θαη ηεο πξαθηηθήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Αθφκε, απνηέιεζαλ έλα ηξφπν λα εληζρπζεί ε απζεληηθφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, δίλνληάο ηνπο ηελ επθαηξία λα πξνζζέζνπλ θη άιια απνδεηθηηθά ζηνηρεία ζε ζρέζε κε απηά γηα ηα νπνία ζπλήζσο αμηνινγνχληαλ θαη ηα νπνία βαζίδνληαλ ζε πεξηνξηζκέλα θξηηήξηα, φπσο κηα απιή παξαηήξεζε ζηελ ηάμε. πλεπψο, εθείλε ηε ρξνληθή ζηηγκή, ηα portfolios αλακελφηαλ λα πεξηιακβάλνπλ ζπγθεθξηκέλα παξαδείγκαηα δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο ζπλνδεπκέλα κε ηα απαξαίηεηα αλαιπηηθά ζρφιηα ζρεηηθά κε ηνπο ζηφρνπο θαη ζθνπνχο ηεο δηδαζθαιίαο, ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα νξηζκέλσλ πξαθηηθψλ πνπ εθάξκνδαλ, ζηνραζκφ πάλσ ζηε δηδαζθαιία θαη ζθέςεηο γηα ην ηη ζπλέβε ζηελ ηάμε, θαζψο θαη ηελ επαγγεικαηηθή θξίζε ηνπ δαζθάινπ (Berrill & Whalen, 2007: 869). Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη, κέρξη ην 2000, ηα portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ είραλ γίλεη θνηλφο ηφπνο ζηηο Ζ.Π.Α. ζηα πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ζηε δηαδηθαζία επαλαπηζηνπνίεζεο ηνπο, θαζψο θαη ζην Δζληθφ πκβνχιην πηζηνπνίεζεο ησλ Ζ.Π.Α. (Berrill & Addison, 2010: 1179). Απφ ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλνπκε ινηπφλ πσο ην portfolio εκθαλίζηεθε αξρηθά ζηελ εθπαίδεπζε σο κέζν αμηνιφγεζεο. Χζηφζν, ε ζχγρξνλε ηζηνξία ηνπ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαδεηθλχεη κηα ζεκαληηθή εμέιημε: απφ ην portfolio σο κέζν αλαπαξάζηαζεο θαη ηεθκεξίσζεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο δηδαζθαιίαο ζην portfolio επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Ζ εμέιημε απηή ππνγξακκίδεη κηα ζεκειηψδε αιιαγή ζηελ αληίιεςε ηεο δηδαζθαιίαο, σο έλα είδνο επηζηεκνληθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ ζπλδέεηαη ζηελά κε ηε κάζεζε. 52

53 Αμία ηνπ portfolio γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Αλαληίξξεηα, ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπληζηά έλα ρξήζηκν εξγαιείν επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη πηζηνπνίεζεο ηφζν ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ φζν θαη ησλ ελ ελεξγεία (Tillema & Smith, 2007: 443). Παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα είλαη απην-θαζνδεγνχκελνη ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο εμέιημε, ηνπο ελζαξξχλεη λα επελδχζνπλ ζε ζρέζεηο εθπαηδεπηηθψλ δεμηνηήησλ θαη κάζεζεο θαη πξνσζείηαη ε ζηνραζηηθή δηδαζθαιία. Υξεζηκνπνηείηαη γηα λα θηλεηνπνηήζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα ζηνραζηνχλ πάλσ ζε ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα πνπ είλαη ζεκαληηθά γηα ηελ αλάπηπμή ηνπο, λα θαηαγξάςνπλ ηε κάζεζή ηνπο θαη γηα λα ελζαξξχλνπλ ηνπο κειινληηθνχο εθπαηδεπηηθνχο λα εμεξεπλήζνπλ ηνπο ξφινπο ηνπο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο ηαπηφηεηα (Tartwijk, Rijswijk, Tuithof & Driessen, 2008: 928). Πξάγκαηη, ε αμία ησλ portfolios είλαη εμίζνπ ζεκαληηθή θαη γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ. Απηά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο έλαο ηξφπνο λα ελζαξξπλζνχλ νη θνηηεηέο εθπαηδεπηηθνί, ψζηε λα θαηαγξάςνπλ θαη λα πεξηγξάςνπλ ηηο δεμηφηεηεο θαη ηθαλφηεηέο ηνπο, λα ζηνραζηνχλ πάλσ ζηε δηθή ηνπο κάζεζε γηα ηε δηδαζθαιία, ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα ζπλδέζνπλ ηε ζεσξία κε ηελ πξαθηηθή. Έηζη, ίζσο απνθηήζνπλ πεξηζζφηεξν έιεγρν θαη θαηαλνήζνπλ ηε δηθή ηνπο πξαθηηθή δηδαζθαιίαο (Loughran & Corrigan, 1995: 567). Αμίδεη λα ηνληζηεί πσο πνιιά Παλεπηζηεκηαθά Ηδξχκαηα ηεο Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ησλ Ζ.Π.Α., ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ θαη ηεο Ηξιαλδίαο έρνπλ ήδε αζρνιεζεί κε ην portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ, κέζα απφ δηάθνξα projectπνπ ζηνρεχνπλ ζηελ ελεκέξσζε θαη εμνηθείσζε ησλ ππνςήθησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ην portfolio (Lyons, 2003: 70, 76). Δπηπιένλ, νη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην portfolio θαη σο εξγαιείν εχξεζεο εξγαζίαο. πγθεθξηκέλα, κέζα απφ απηφ, νη ελδερφκελνη εξγνδφηεο είλαη ζε ζέζε λα δηαθξίλνπλ ηηο ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο ηνπ 53

54 εθπαηδεπηηθνχ, λα γλσξίζνπλ ηε θηινζνθία ηεο δηδαζθαιίαο ηνπο θαη ην ελδηαθέξνλ ηνπο γηα κάζεζε. Μάιηζηα, πνξίζκαηα έξεπλαο ζηελ Ακεξηθή έδεημαλ πσο νη πεξηζζφηεξνη δηεπζπληέο ζρνιείσλ ελζαξξχλνπλ ηε ρξήζε ησλ portfolios γηα ηελ εχξεζε εξγαζίαο, θαζφηη δηαπίζησζαλ πσο απηά παξέρνπλ ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα αηνκηθά ηαιέληα θαη ηηο ηθαλφηεηεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, παξνπζηάδνπλ ηνπο ζηνραζκνχο ηνπο πάλσ ζηε δηδαζθαιία, βνεζνχλ ηνπο εξγνδφηεο λα αλαθαιχςνπλ ηα δπλαηά θαη αδχλαηα ζεκεία ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηηο πεπνηζήζεηο ηνπο ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε (Mosely, 2005: 60). Σέινο, φπσο νη Wolf & Dietz (1998: 10) ππνζηεξίδνπλ, ην portfolio ησλ εθπαηδεπηηθψλ ρξεζηκνπνηείηαη πιένλ θαη ζε πνιιά ζρνιεία ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηφζν σο κέζνδνο αμηνιφγεζήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, φζν θαη σο εξγαιείν πξνψζεζεο ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο αλάπηπμεο, θάηη ζην νπνίν ζα εληξπθήζνπκε ζηε ζπλέρεηα. 54

55 Δίδε portfolio εθπαηδεπηηθνχ θαη νη ζθνπνί ηνπο Αδηακθηζβήηεηα, ππάξρνπλ πνιινί ζθνπνί πνπ ζπλδένληαη κε ηελ θαηαζθεπή ελφο εθπαηδεπηηθνχ portfolio θαη ηελ νινθιήξσζή ηνπ. Ζ θαζηέξσζε ελφο ζαθνχο ζθνπνχ γηα ην portfolio θαζνξίδεη ηνλ ηχπν ηνπ ραξηνθπιαθίνπ πνπ ζα δεκηνπξγεζεί, δηεπθνιχλεη ηελ επηινγή ησλ αληηθεηκέλσλ θαη ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα ζπκπεξηιεθζνχλ θαη βνεζά ζηελ νξγάλσζε θαη ζηε δηάξζξσζή ηνπ. ηε βηβιηνγξαθία έρνπλ εληνπηζηεί πνιιά δηαθνξεηηθά είδε portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ηα νπνία είλαη δηαξζξσκέλα γχξσ απφ δηαθνξεηηθνχο ζθνπνχο (Wray, 2008: 3). ηελ παξνχζα εξγαζία, επηιέμακε λα παξνπζηάζνπκε πέληε θαηεγνξίεο πνπ ζπλαληήζακε πην ζπρλά κέζα απφ ηελ αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο θαη απηέο είλαη: ην portfolio εθκάζεζεο, ην portfolio πηζηνπνίεζεο, ην portfolio απαζρόιεζεο, ην portfolio αμηνιόγεζεο θαη ην portfolio επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. 1.Portfolio εθκάζεζεο (learning portfolio): Απηφ ην είδνο portfolio ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά θαζ φιε ηε δηάξθεηα ελφο πξνγξάκκαηνο εθπαίδεπζεο ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ (Zeichner & Wray,2001: 615). Βαζηθφο ζθνπφο ηνπ είλαη λα βνεζήζεη ηνπο ελ δπλάκεη εθπαηδεπηηθνχο λα αλαπηχμνπλ θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηε δηθή ηνπο ηαπηφηεηα σο εθπαηδεπηηθνί θαη εθπαηδεπφκελνη (Wray, 2008: 4). χκθσλα κε ηνπο Wolf θαη Dietz, ην portfolio εθκάζεζεο εκπιέθεη ηνπο θνηηεηέο εθπαηδεπηηθνχο ζε κηα έξεπλα ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ηνπο θαη θαηαγξάθεη ηελ εμέιημή ηνπο ζηελ απφδνζε ηεο δηδαζθαιίαο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Δπηπιένλ, δηαξζξψλεηαη έηζη, ψζηε λα πξνσζεί ηνλ ζηνραζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζρεηηθά κε ηηο πεξηνρέο ηεο δηδαζθαιίαο πνπ ρξήδνπλ βειηίσζεο (Tigelaar, Dolmans, Wolfhagen, & van der Vleuten, 2004: 307). Γεληθά, πξνσζεί κηα ζε βάζνο εηθφλα ηεο δηαδηθαζίαο ηεο ζθέςεο ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο ηαπηφηεηα θαη ηελ πξαθηηθή άζθεζε. Απηφ, 55

56 βέβαηα, επηηπγράλεηαη φηαλ νη εθπαηδεπηηθνί θάλνπλ ζπλδέζεηο κεηαμχ ηεο πξνεγνχκελεο γλψζεο, ησλ εκπεηξηψλ, ησλ δεμηνηήησλ θαη ηεο λέαο γλψζεο (Wray, 2008: 4-5). 2.To portfolio πηζηνπνίεζεο (credential or certification portfolio): θνπφο ηνπ portfolio απηνχ είλαη λα αμηνινγήζεη ηελ εηνηκφηεηα ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ λα ιάβνπλ ηελ άδεηα δηδαζθαιίαο. Σν portfolio πηζηνπνίεζεο θαζνξίδεη αλ νη θνηηεηέο εθπαηδεπηηθνί έρνπλ θαηαδείμεη θάπνην επίπεδν επάξθεηαο ζε έλα ζχλνιν πξνηχπσλ δηδαζθαιίαο πνπ νξίδνληαη απφ ην παλεπηζηήκην ή απφ ην θξάηνο (Snyder, Lippincott, & Bower, 1998: 46). Έηζη, φπσο ε Wray (2008: 5) επηζεκαίλεη, απηφ κπνξεί λα πεξηέρεη έλαλ ζπλδπαζκφ απην-επηιεγκέλσλ θαη πξνθαζνξηζκέλσλ ζηνηρείσλ πνπ αλαδεηθλχνπλ ηηο πξνζπάζεηεο πξνο ηελ βέιηηζηε πξαθηηθή (γηα παξάδεηγκα ζρέδηα καζήκαηνο, εξγαιεία αμηνιφγεζεο, ηε θηινζνθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, βίληεν/ερνγξαθήζεηο ησλ αιιειεπηδξάζεσλ ζηελ ηάμε). 3.Σν portfolio απαζρφιεζεο (employment or job interview or showcase portfolio): Πξφθεηηαη γηα έλα είδνο portfolio πνπ παξνπζηάδεη ηηο εκπεηξίεο, ηηο ηθαλφηεηεο, ηα πξνζφληα θαη ηα δπλαηά ζεκεία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ν νπνίνο ππνβάιιεη αίηεζε γηα κηα ζέζε ζε έλαλ κειινληηθφ εξγνδφηε. Με άιια ιφγηα, ν εθπαηδεπηηθφο επηδεηθλχεη ηα πξνζφληα ηνπ κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα πείζεη ηνλ εξγνδφηε λα ηνλ πξνζιάβεη ζην ζρνιείν (Green & Smyser, 2001: 19). χκθσλα κε ηνπο Zeichner θαη Wray (2001: 616), ζε πνιιέο παλεπηζηεκηαθέο κνλάδεο, ηα γξαθεία δηαζχλδεζεο θαη εχξεζεο εξγαζίαο πξνεηνηκάδνπλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο απνθνίηνπο ηνπο ζρεηηθά κε ηελ θαηαζθεπήο ελφο portfolio απαζρφιεζεο πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ θαιχηεξε εξγαζία ηνπ θνηηεηή, πξνθεηκέλνπ λα ην ρξεζηκνπνηήζνπλ φηαλ ππνβάιινπλ αίηεζε γηα κηα ζέζε ζηελ εθπαίδεπζε. Δηδηθφηεξα, νη Wolf θαη Dietz πξνηείλνπλ ηα portfolios απαζρφιεζεο λα πεξηέρνπλ γεληθά έλα βηνγξαθηθφ ζεκείσκα, πηζηνπνηεηηθά δηπιψκαηα θαη ζπζηαηηθέο 56

57 επηζηνιέο, κεξηθά εληππσζηαθά δείγκαηα εξγαζίαο, θαζψο θαη ζχληνκα ζρφιηα ζηνραζκνχ ζρεηηθά κε ηε θηινζνθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηηο πξαθηηθέο πνπ αθνινπζεί (Fanning, 2008: 81). Ζ παξαπάλσ άπνςε επηβεβαηψλεηαη θαη απφ πνξίζκαηα έξεπλαο ηεο Mosely (2005: 62-63) πνπ έδεημαλ πσο ηα πην δεκνθηιή ζηνηρεία πνπ νη εξγνδφηεο θνηηνχζαλ ζε έλα portfolio απαζρφιεζεο ήηαλ απηά πνπ απαηηνχληαλ ζπλήζσο σο κέξνο ηεο αίηεζεο πξφζιεςεο: βηνγξαθηθφ ζεκείσκα, αληίγξαθα πηζηνπνηεηηθψλ δηπισκάησλ, ζπζηαηηθέο επηζηνιέο. Δπηπιένλ, νη εξγνδφηεο πξνηηκνχζαλ ηα ραξηνθπιάθηα λα δίλνληαη ζην ζηάδην ηεο ζπλέληεπμεο θαη φρη θαηά ηε ζηηγκή ηεο αξρηθήο αίηεζεο θαη νη πεξηζζφηεξνη δελ ήζειαλ λα δνπλ κειέηεο πεξίπησζεο, εξεπλεηηθέο εξγαζίεο, έξγα ηέρλεο θαη νπηηθναθνπζηηθφ πιηθφ. 4.Σν portfolio αμηνιφγεζεο (evaluation or assessment portfolio): Απνηειεί θπζηθή ζπλέρεηα ηνπ portfolio απαζρφιεζεο. ε έλα portfolio αμηνιφγεζεο, ν εθπαηδεπηηθφο αμηνινγείηαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ εμέιημε. Απηφ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο κέξνο ελφο πξνγξάκκαηνο παξνρήο βνήζεηαο ζηνπο λένπο εθπαηδεπηηθνχο ή κπνξεί λα είλαη κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο ζρεηηθά κε ηε ζεηεία ή ηελ εηήζηα επαλεμέηαζε ηνπ έξγνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. πλήζσο, ππάξρνπλ ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο, ηα νπνία έρνπλ πξνθαζνξηζηεί απφ θξαηηθέο ππεξεζίεο θαη πεξηγξάθνπλ ζπγθεθξηκέλεο πηπρέο ηεο δηδαζθαιίαο πνπ ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιεθζνχλ ζηελ αμηνιφγεζε, ζπκβάιινληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ζε κηα νπζηαζηηθή απνηίκεζε ηεο απφδνζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Green & Smyser, 2001: 19). Δίλαη ρξήζηκν λα ηνληζηεί φηη ην portfolio αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζε ζρνιεία θαη παλεπηζηήκηα ηνπ εμσηεξηθνχ θαη ζπληζηά κηα κέζνδν θαηαλφεζεο θαη αμηνιφγεζεο ησλ ηθαλνηήησλ θαη επηηεπγκάησλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνπ ρψξν (Klenowski, 2000: 216). Αθφκε, απηά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο 57

58 επαγγεικαηηθήο ηνπο αλάπηπμεο, δίλνληάο ηνπο ηε δπλαηφηεηα λα ζηνραζηνχλ πάλσ ζηηο εκπεηξίεο θαη ηηο πξαθηηθέο ηνπο θαη λα ηηο αλαζεσξήζνπλ, ζρεδηάδνληαο παξάιιεια ηε κειινληηθή ηνπο κάζεζε (Βαξζακίδνπ, 2012: 99). 5.Σν portfolio επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο (professional development portfolio): πλαληάηαη θπξίσο ζηνπο ελ ελεξγεία εθπαηδεπηηθνχο. Οη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα ζεσξήζνπλ ηελ θαηαζθεπή ελφο επαγγεικαηηθνχ portfolio σο κηα δηαδηθαζία απφδεημεο ηνπ εμειηζζφκελνπ επαγγεικαηηζκνχ ηνπο. πληζηά έλα εξγαιείν πνπ παξέρεη κηα πνιιά ππνζρφκελα ιχζε γηα ηελ ηεθκεξίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Γίλεη ηε δπλαηφηεηα νη εθπαηδεπηηθνί λα πξνζδηνξίζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο εμέιημε απαληψληαο ζε εξσηήζεηο φπσο: «Πνχ βξίζθνκαη επαγγεικαηηθά;», «Πνχ βξηζθφκνπλ;», «Πνχ ζηνρεχσ λα θηάζσ;». Σα παξαπάλσ επηβεβαηψλνληαη θαη απφ κηα καξηπξία κηαο δαζθάιαο ζηε Νέα Τφξθε, ε νπνία εμεγεί: «αθφκα θαη αλ δηδάζθσ ζηελ πξψηε ηάμε θάζε ρξφλν, θάζε ρξνληά είλαη δηαθνξεηηθή. Έηζη, ην portfolio κνπ κε βνεζά λα δσ πψο εμειίζζνκαη σο δαζθάια. Μνπ δείρλεη πνχ ήκνπλ, πνχ βξίζθνκαη ηψξα θαη -επεηδή ζέησ ζηφρνπο πξνο ηα πνχ νδεχσ» (Cole, 2000: 66-67). Παξάιιεια, νη Green θαη Smyser (2001: 20) ηζρπξίδνληαη πσο βαζηθφο ζθνπφο ηνπ επαγγεικαηηθνχ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη ε απην-αμηνιφγεζε. Έλαο απ ηνπο θπξηφηεξνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο έλαο εθπαηδεπηηθφο πξνεηνηκάδεη έλα ηέηνηνπ είδνπο ραξηνθπιάθην είλαη γηα λα ζηνραζηεί ζρεηηθά κε ηελ έλλνηα ηεο θαιήο δηδαζθαιίαο θαη λα απην-βειηησζεί. Καηά ζπλέπεηα, νη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα έρνπλ ηελ ειεπζεξία λα θαηαζθεπάζνπλ θαη λα δνκήζνπλ ηα portfolios ηνπο θαηά έλαλ ηξφπν πνπ ηαηξηάδεη ζηηο αηνκηθέο ηνπο πεπνηζήζεηο θαη πξνζσπηθέο πξνηηκήζεηο. Γεληθά, ην επαγγεικαηηθφ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δελ είλαη ζσζηφ λα ζεσξείηαη σο απνζεθεπηηθφο ρψξνο εγγξάθσλ θαη αμηνινγήζεσλ. Καηαζθεπάδεηαη 58

59 απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη πεξηιακβάλεη ηα θαζήθνληα θαη ηηο επζχλεο ηνπ, ηελ ηερλνγλσζία ηνπ, ηε δηδαθηηθή θηινζνθία ηνπ, αιιά θαλεξψλεη θαη ηε δηάζεζή ηνπ γηα ζπλερή επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη βειηίσζε (Gelfer & Perkins, 1996: 5-6). Σέινο, ζα απνηεινχζε ζνβαξή παξάιεηςε λα κελ ηνλίζνπκε πσο δελ είλαη απαξαίηεην έλα portfolio λα αληηπξνζσπεχεη κφλν έλαλ ζπγθεθξηκέλν ζθνπφ θαη λα θαηαηάζζεηαη έηζη ζε θάπνην είδνο. Καηά ζπλέπεηα, ππάξρνπλ portfolios πνπ πξνζπαζνχλ λα ζπλδπάζνπλ δηαθνξεηηθνχο ζθνπνχο, επηδηψθνληαο γεληθά ηελ επαγγεικαηηθή επεκεξία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (Zeichner & Wray, 2001: 616). 59

60 Οη δχν δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ: πξνζζεηηθή θαη αλαπηπμηαθή Σν portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απνθηά δχν δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο, αλάινγα κε ην ζθνπφ πνπ επηδηψθεη θαη ην αθξναηήξην ζην νπνίν απεπζχλεηαη: ηελ πξνζζεηηθή (summative) θαη ηελ αλαπηπμηαθή (formative). Ζ πξψηε, παξέρεη πιεξνθνξίεο βαζηζκέλεο ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο ηππηθέο θαη άηππεο αμηνινγήζεηο πνπ έιαβαλ ρψξα θαηά ηε δηάξθεηα ελφο έηνπο, πξνθεηκέλνπ λα ζπλνςίζεη ηηο επηδφζεηο ελφο εθπαηδεπηηθνχ (Attinello, Lare & Waters, 2006: 133). χκθσλα κε ηνπο Conrad & Bowie (2006: 32), ζθνπφο ηεο πξνζζεηηθήο ρξήζεο είλαη λα ιεηηνπξγήζεη σο απζεληηθφ εξγαιείν αμηνιφγεζεο ηεο πνξείαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ην νπνίν ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλέιημε (κνληκνπνίεζε ή πξναγσγή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζε αλψηεξε ζέζε). ε απηή ηελ πεξίπησζε, ν θάηνρνο ηνπ portfolio νθείιεη λα πξνζαξκφδεη αλάινγα ην πεξηερφκελν θαη ηε δνκή ηνπ, θαζψο απηφ ζα δηαβαζηεί θαη ζα αμηνινγεζεί απφ αλσηέξνπο (Γακπξαηδίδνπ, 2012: 39). Καηά ηνπο Tigelaar, Dolmans, Wolfhagen, & van der Vleuten (2004: 310), ηα portfolios πνπ έρνπλ θαηαζθεπαζηεί γηα πξνζζεηηθνχο ζθνπνχο έρνπλ πην απζηεξή δνκή, αθνινπζνχλ ζπγθεθξηκέλεο πξνδηαγξαθέο θαη πεξηέρνπλ ζηνηρεία κε πξνθαζνξηζκέλε κνξθή. ζνλ αθνξά ζηε δεχηεξε ρξήζε, ηελ αλαπηπμηαθή, ζηφρνο ηνπ portfolio είλαη λα βειηησζεί ε δηδαζθαιία. Δπηηξέπεη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ζηνραζηεί ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ηνπ θαη λα ηελ αμηνινγήζεη, λα εληνπίζεη ζεκεία πνπ ρξήδνπλ βειηίσζεο, θαζψο θαη λα θαηαγξάςεη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ πψο ε δηδαζθαιία έρεη εμειηρζεί (Oermann, 1999: 224). Παξάιιεια, ε ρξήζε απηή παξέρεη αλαηξνθνδφηεζε θαη άιιεο πιεξνθνξίεο πνπ ελζαξξχλνπλ ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη εμέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δπηπιένλ, φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη θαηά απηφλ ηνλ ηξφπν, ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δελ επηδέρεηαη αμηνιφγεζε απφ θαλέλαλ άιιν, εθηφο απφ ηνλ θάηνρφ ηνπ θαη επαθίεηαη ζηελ επηζπκία ηνπ ίδηνπ αλ 60

61 ζα ην κνηξαζηεί κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ (Attinello, Lare & Waters, 2006: 134). Λακβάλνληαο ππφςε ηελ παξαπάλσ αλάιπζε ησλ δχν δηαθνξεηηθψλ ρξήζεσλ ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνθχπηεη έλαο ζεκαληηθφο πξνβιεκαηηζκφο: θαηά πφζν ζην portfolio κπνξνχλ λα ζπλδπαζηνχλ νη δηαθνξεηηθνί απηνί ζηφρνη πνπ αληηζηνηρνχλ ζηελ πξνζζεηηθή θαη αλαπηπμηαθή ρξήζε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηίζεηαη ην εξψηεκα αλ ν θάθεινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί παξάιιεια σο εξγαιείν αμηνιφγεζεο γηα πξφζιεςε ή αλέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη σο εξγαιείν πνπ ζα ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε (Βαξζακίδνπ, 2012: 105). ην ζεκείν απηφ, νη απφςεηο δηίζηαληαη. Απφ ηε κηα νξηζκέλνη εξεπλεηέο ππνζηεξίδνπλ πσο ε κηα ρξήζε ηνπ portfolio δελ αλαηξεί ηελ άιιε, αληίζεηα, κπνξνχλ λα ζπλππάξρνπλ θαη νη δχν, θαζψο ε κία αιιεινζπκπιεξψλεη ηελ άιιε. Ηδηαίηεξα, ν Snyder επηζεκαίλεη πσο απνθάζεηο πςειήο δηαθχβεπζεο, φπσο δεηήκαηα πξναγσγήο, κπνξεί λα είλαη πην έγθπξεο, αλ ιεθζνχλ ππφςε θαη πιεξνθνξίεο πνπ έρνπλ ζπιιερζεί θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαπηπμηαθήο θάζεο (Tigelaar, Dolmans, Wolfhagen & van der Vleuten, 2004: 310). Σελ άπνςε απηή επσκίδνληαη θαη νη Cosser θαη Seldin, θαζψο ππνζηεξίδνπλ πσο έλα portfolio πνπ θαηαζθεπάδεηαη κε ζθνπφ ηελ κνληκνπνίεζε ή ηελ πξναγσγή κπνξεί λα επηθέξεη ζεκαληηθέο αλαπηπμηαθέο επηδξάζεηο ζηνλ θάηνρφ ηνπ (Conrad & Bowie, 2006: 32). Απφ ηελ άιιε, σζηφζν, ππάξρνπλ θαη εξεπλεηέο, φπσο νη Zeichner & Wray (2001: 618) πνπ αλαθέξνπλ πσο νη εθπαηδεπηηθνί, κεξηθέο θνξέο, επηδηψθνληαο επαγγεικαηηθή αλέιημε, εζηηάδνπλ πεξηζζφηεξν ζην «θαίλεζζαη», ζηε «βηηξίλα» ηνπ portfolio. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα ηίζεληαη ζε «δεχηεξε κνίξα» νη αλαπηπμηαθνί ζηφρνη ηνπ θαθέινπ, πξάγκα πνπ νδεγεί ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο αλαπηπμηαθήο ηνπ ηζρχο. 61

62 Βήκαηα γηα ηελ θαηαζθεπή ελφο εθπαηδεπηηθνχ portfolio Δίλαη γεγνλφο πσο ην πεξηερφκελν ηνπ portfolio κπνξεί λα πνηθίιεη, αλάινγα κε ην είδνο ηνπ θαη κε ην πψο απηφ ζα ρξεζηκνπνηεζεί. Γεληθά, δελ ππάξρεη «ζπληαγή» γηα ηε δεκηνπξγία ελφο θαθέινπ επηηεπγκάησλ. Κάζε portfolio είλαη κνλαδηθφ, θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ εμαξηάηαη θαη απφ ηνλ θάηνρφ ηνπ, θαζψο θαη απφ ην πνηα κέζνδν θαηαζθεπήο ζα επηιέμεη λα αθνινπζήζεη (Γακπξαηδίδνπ, 2012: 33 Burns, 1999: 132). πσο νη Παξζηάδεο, αββίδεο θαη Σζηάθθηξνο (2007: 76) ππνζηεξίδνπλ, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ θαηαζθεπή ελφο portfolio είλαη λα θαζνξηζηνχλ νξηζκέλα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο απφ ηε κεξηά ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Έπεηηα, ζα πξέπεη λα πξνβνχλ ζε κηα ελδνζθφπεζε ζρεηηθά κε ην πιηθφ ην νπνίν ζα ζπκπεξηιάβνπλ ζην ραξηνθπιάθην, ην νπνίν ζα βαζίδεηαη ζηα θξηηήξηα πνπ έρνπλ ηεζεί. Γεληθά, βαζηθή αξρή ελφο εθπαηδεπηηθνχ portfolio είλαη λα πεξηιακβάλεη κηα γξαπηή πεξηγξαθή ησλ θπξηφηεξσλ δπλαηνηήησλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ησλ επηηεπγκάησλ ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, δξαζηεξηφηεηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη ζηφρνπο ηεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο ηνπ. ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδνπκε ηα βαζηθά ζηάδηα θαηαζθεπήο ελφο portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ, φπσο πξνέθπςαλ απφ ηελ αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο (Barrett, 2000: Australian-Portfolio Project, 2008: 9-10). 1.θνπόο θαη ρξήζεηο: Πξψηα απ φια πξέπεη λα δηεπθξηληζηεί ν ζθνπφο γηα ηνλ νπνίν ν εθπαηδεπηηθφο επηζπκεί λα δεκηνπξγήζεη έλα portfolio. Κχξηνο ζθνπφο ηνπ ζπλήζσο είλαη λα απνδείμεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, λα παξνπζηάζεη κηα δνκή ηνπ ζηνραζκνχ ηνπ ζρεηηθά κε ηα ζρέδηα απην-αλάπηπμήο ηνπ θαη ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαξηέξαο ηνπ. Δπηπιένλ, ν εθπαηδεπηηθφο ρξεηάδεηαη λα ζθεθηεί πνηνο ζα εμεηάζεη ην portfolio θαη γηα πνηνπο ιφγνπο, θαζφηη ην θνηλφ ζην νπνίν απεπζχλεηαη ην portfolio επεξεάδεη ηε 62

63 κνξθή θαη ηελ παξνπζίαζή ηνπ. πγθεθξηκέλα, ζηελ πεξίπησζε πνπ ην ραξηνθπιάθην θαηαζθεπάδεηαη γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ απνθιεηζηηθά γηα πξνζσπηθή ηνπ ρξήζε θαη επραξίζηεζε, ηφηε δελ απαηηείηαη απηφ λα ελέρεη κηα απζηεξφηεηα ζην χθνο θαη ζηε δνκή ηνπ. Δάλ φκσο απηφ ζπγθξνηείηαη γηα αμηνιφγεζε ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ, ηφηε ζα εμεηαζηεί απφ άιινπο, επνκέλσο ζα πξέπεη λα ζαθψο πην πξνζεγκέλν θαη θαηαλνεηφ (Παξζηάδεο, αββίδεο θαη Σζηάθθηξνο, 2007: 76 Cole, 2000: 68). 2.πιινγή: Ο εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα πξνζδηνξίζεη ην πεξηερφκελν ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα ζπκπεξηιεθζνχλ ζην ραξηνθπιάθην, λα πξνρσξήζεη ζηε ζπιινγή θαη ηε ζρεηηθή επεμεξγαζία ηνπο. Πξφθεηηαη γηα ηε δηαδηθαζία ζπγθέληξσζεο απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο αθαδεκατθήο, επαγγεικαηηθήο θαη πξνζσπηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, φπσο πηζηνπνηήζεηο θαη έπαηλνη, εξγαζία απφ ηελ πξαθηηθή άζθεζε, έξγα απφ ηα καζήκαηα θ.ά. 3.Δπηινγή: Απηφ ην ζηάδην πεξηιακβάλεη ηελ εμέηαζε ησλ απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ πνπ ζπιιέρζεθαλ θαη ηελ επηινγή, απφ απηά, ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ζηνηρείσλ πνπ είλαη ηα πην αληηπξνζσπεπηηθά ηεο δνπιεηάο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. 4.ηνραζκόο: Απνηειεί ην πην πξνζσπηθφ ζηάδην ηεο θαηαζθεπήο ηνπ portfolio. Απηφ ην βήκα πεξηιακβάλεη ην ζηνραζκφ θαη ηε ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ην ηη έρεη κάζεη έλα άηνκν. Έλα ραξηνθπιάθην δελ πξέπεη λα παξνπζηάδεη απιψο κηα ζπιινγή εξγαζηψλ θαη απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ. Καιφ είλαη λα πεξηέρεη απνδείμεηο αθαδεκατθήο, πλεπκαηηθήο θαη πξνζσπηθήο αλάπηπμεο θαη λα παξνπζηάδεη ηαπηφρξνλα ηα δηδάγκαηα πνπ απνθφκηζε ή ηελ αλάπηπμε πνπ επηηεχρζεθε κε ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ πνπ παξνπζηάζηεθε. Γεληθά, ην portfolio πξέπεη λα αληηθαηνπηξίδεη ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ θαηφρνπ ηνπ. Ο εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα θαηαγξάθεη ηνλ ζηνραζκφ ηνπ πάλσ ζηε δνπιεηά ηνπ θαη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ, έηζη ψζηε λα θαηαλνήζεη ηε ζεκαζία ηνπ πιηθνχ πνπ ζπγθεληξψζεθε θαη θαηά πφζν απηφ αληαπνθξίλεηαη ζηφρνπο ηνπ. 63

64 5.Σειεηνπνίεζε θαη αμηνιόγεζε: Ο εθπαηδεπηηθφο ζην ζηάδην απηφ εμεηάδεη αλ ρξεηάδεηαη λα γίλνπλ θάπνηεο αιιαγέο, εληνπίδεη ηπρφλ αδχλαηα ζεκεία θαη νξίδεη ζηφρνπο γηα ην κέιινλ. ε έλα πεξηβάιινλ ζπλερνχο βειηίσζεο, απηφ ζεσξείηαη σο έλα ζπλερέο εξγαιείν κάζεζεο θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ ζα πξέπεη λα επαλεμεηάδεηαη ζε ηαθηηθή βάζε, γηα λα βεβαησζνχκε φηη έρεη επηηχρεη ηνπο ζθνπνχο ηνπ. Δπηπιένλ, ζε απηφ ην βήκα, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα κνηξαζηεί ην portfolio ηνπ κε ζπλαδέιθνπο ηνπ, ψζηε λα απνθνκίζεη κηα νπζηαζηηθή αλαηξνθνδφηεζε πνπ ζα ηνλ βνεζήζεη λα ην ηειεηνπνηήζεη. 6.Παξνπζίαζε: Σέινο, έρνληαο ηειεηνπνηεζεί ην portfolio, ζεηξά έρεη ε παξνπζίαζή ηνπ ζην θαηάιιειν θνηλφ, φπσο ζπλαδέιθνπο, ζηειέρε εθπαίδεπζεο, καζεηέο, γνλείο, πηζαλνχο εξγνδφηεο. Παξαθάησ παξαζέηνπκε έλα ζρήκα γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ζχκθσλα κε ην Centre for Learning and Professional Development ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Αδειαΐδα (2005:3), θαζψο θξίλνπκε πσο απηφ ζπλάδεη κε ηα ζηάδηα θαηαζθεπήο ηνπ portfolioπνπ παξνπζηάζακε παξαπάλσ: 1.Σχεδιαςμόσ 4.Βελτίωςη 2.Δράςη 3.Αξιολόγηςη ρήκα 1 Ζ αλάπηπμε ηνπ θαθέινπ πιηθνχ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζχκθσλα κε ην Centre for Learning and Professional Development ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Αδειαΐδα (Developing your teaching portfolio, 2005: 64

65 Γνκή θαη πεξηερφκελν portfolio εθπαηδεπηηθνχ Οη εξεπλεηέο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Αδειαΐδα (2005: 3-5), ππνγξακκίδνπλ ηελ αλάγθε ν θάθεινο επηηεπγκάησλ λα απνηειέζεη βαζηθφ ζηνηρείν ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαζψο θαηαγξάθεη ηα επηηεχγκαηά ηνπ, δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνραζκνχ πάλσ ζηε δηδαζθαιία ηνπ θαη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο κέζν ζηήξημεο ηνπ έξγνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. ζνλ αθνξά ην κέγεζνο ηνπ θαθέινπ, απηφ πνηθίιεη θαη εμαξηάηαη απφ ηνλ θάηνρφ ηνπ. πλήζσο θπκαίλεηαη κεηαμχ έμη θαη δψδεθα ζειίδσλ, αιιά κπνξεί λα πεξηέρεη πξφζζεην πιηθφ ζην παξάξηεκα. Οη εξεπλεηέο ηνλίδνπλ πσο δελ ππάξρεη πξνθαζνξηζκέλνο ηξφπνο λα ζπγθξνηεζεί έλα portfolio, θαζψο πξφθεηηαη γηα έλα πξνζσπηθφ κέζν απνηχπσζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ θάζε εθπαηδεπηηθνχ μερσξηζηά θαη ζπλεπψο ε δφκεζή ηνπ ππφθεηηαη ζηε δηθαηνδνζία ηνπ θαζελφο. Παξ φια απηά, ηα παξαθάησ ζηνηρεία ζεσξνχληαη απαξαίηεηα γηα ηε δφκεζή ηνπ: Πξνζσπηθά ζηνηρεία (νλνκαηεπψλπκν, εθπαηδεπηηθή κνλάδα ππεξεζίαο, ζηνηρεία επηθνηλσλίαο, έηε ππεξεζίαο θ.ά.). Καηάινγνο πεξηερνκέλσλ, ψζηε ν αλαγλψζηεο λα εληνπίδεη εχθνια ην πεξηερφκελν ηνπ θαθέινπ. Μηα εηζαγσγή ζρεηηθά κε ηα δηδαθηηθά θαη δηνηθεηηθά θαζήθνληα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Μηα πεξίιεςε ηεο θηινζνθίαο ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ε νπνία κπνξεί λα πεξηιακβάλεη θαη αλαθνξέο ζηελ αθαδεκατθή εθπαίδεπζε θαη ζηα δηδαθηηθά ζρέδηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Κξηηηθφο ζηνραζκφο πάλσ ζηηο δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ν αληίθηππφο ηνπο ζηνπο καζεηέο θαη ζην ζρνιείν. Ο εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ζπκπεξηιάβεη κηα πεξηγξαθή ηεο πξνζέγγηζεο πνπ πηνζεηεί θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ επηιέγεη. Αθφκε, κπνξεί λα αλαθέξεη 65

66 ηπρφλ δπζθνιίεο ή κε αλακελφκελα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ κηα δξαζηεξηφηεηα, λα ζρνιηάζεη αμηνινγήζεηο καζεηψλ θαη ζπδεηήζεηο πνπ είρε καδί ηνπο, κε γνλείο θαη ζπλαδέιθνπο. Δπηπιένλ, κπνξεί λα πξνζζέζεη κηα ζηνραζηηθή πεξίιεςε ησλ ζεηηθψλ πηπρψλ ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ θαη ηπρφλ αιιαγέο πνπ ζα έθαλε αλ επαλαιάκβαλε θάπνηεο δξαζηεξηφηεηεο. Μηα πεξίιεςε ησλ δξαζηεξηνηήησλ επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ζηηο νπνίεο ζπκκεηείρε. Μηα πεξίιεςε ηπρφλ κειινληηθψλ επαγγεικαηηθψλ δξάζεσλ πνπ ζα ήζειε ν εθπαηδεπηηθφο λα επηρεηξήζεη θαη έλα ρξνλνδηάγξακκα γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο. Έλα ζρέδην δξάζεο γηα βειηίσζε ηεο δηδαζθαιίαο. Παξνπζηάζεηο ζε ζπλέδξηα, δεκνζηεχζεηο, βξαβεία, θαη επηρνξεγήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε κάζεζε θαη ηε δηδαζθαιία. Παξαξηήκαηα κε ζηνηρεία πνπ ηεθκεξηψλνπλ ηα πεξηερφκελα ηνπ portfolio. Δπηπξνζζέησο, νη εξεπλεηέο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνλίδνπλ πσο είλαη ρξήζηκν ην portfolio λα ρσξίδεηαη, λνεξά, ζε δχν κέξε: Σν πξψην λα πεξηιακβάλεη νηηδήπνηε ζρεηίδεηαη κε ηε δηδαθηηθή πξάμε (δξαζηεξηφηεηεο πνπ εθαξκφδεη ν εθπαηδεπηηθφο ζηε δηδαζθαιία ηνπ, ζηνραζηηθέο παξαηεξήζεηο, θηινζνθία ηεο δηδαζθαιίαο, αληίθηππνο ζηνπο καζεηέο) θαη ζην δεχηεξν κέξνο λα εκπεξηέρνληαη ηα παξαξηήκαηα πνπ ζα απνηεινχληαη απφ ζηνηρεία πνπ επηβεβαηψλνπλ ην πεξηερφκελν ηνπ πξψηνπ κέξνπο ηνπ ραξηνθπιαθίνπ (παξνπζηάζεηο, δεκνζηεχζεηο θαη πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο πνπ έρεη παξαθνινπζήζεη ν εθπαηδεπηηθφο, παξαδείγκαηα εξγαζηψλ ησλ καζεηψλ, παξαδείγκαηα αμηνινγήζεσλ ησλ καζεηψλ, παξαδείγκαηα αμηνινγήζεσλ απφ ζπλαδέιθνπο). Μηα γλσζηή θαηεγνξηνπνίεζε, απ ηελ άιιε, θαηαλέκεη ην πεξηερφκελν ηνπ portfolio ζε: α) πιηθά απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, β) πιηθά απφ άιινπο, γ) πξντφληα ηεο 66

67 κάζεζεο ησλ καζεηψλ θαη δ) άιια ζηνηρεία (Tigelaar, Dolamns, Wolfhagen, & van der Vleuten, 2004: 308 Oermann, 1999: 225). ηεξηδφκελνη ζηελ παξαπάλσ θαηαλνκή, ζα παξνπζηάζνπκε ην πεξηερφκελν ηνπ portfolio, έρνληαο ζπγθεληξψζεη ηα πεξηζζφηεξα ζεκεία ζηα νπνία ζπγθιίλνπλ πνιινί εξεπλεηέο (Oermann, 1999: 225 Burns, 1999: 133 Zeichner & Wray, 2001: 617 Chou, 2012: 721 Fanning, 2008: 88 Trevitt, Mcduff & Steed, 2014: 71 Cole, 2000: 69 Rodriguez-Farrar, 2006: 8-9). α) Τιηθά από ηνλ εθπαηδεπηηθό Σν portfolio ζα πξέπεη λα παξνπζηάδεη κηα εηθφλα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ζηελ νπνία λα αληηθαηνπηξίδεηαη ν δηδαθηηθφο ξφινο, νη αξκνδηφηεηέο ηνπ, θαζψο θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ θαηά ηελ εθηέιεζε απηνχ ηνπ ξφινπ ζηελ ηάμε. πγθεθξηκέλα, κπνξεί λα πεξηέρεη: 1. Μηα αλαθνξά ζηηο επζχλεο πνπ έρεη απέλαληη ζηε δηδαζθαιία. ε απηή ηελ ελφηεηα ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλνληαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνλ ηίηιν θαη ηε θχζε θάζε καζήκαηνο, λα αλαθέξεηαη αλ ην κάζεκα είλαη ππνρξεσηηθφ ή επηινγήο, ν ζθνπφο ηνπ θαη κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν θάζε κάζεκα δηδάζθεηαη. 2. Σελ πξνζσπηθή δηδαθηηθή θηινζνθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Πξφθεηηαη γηα έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά ζηνηρεία πνπ πξέπεη λα πεξηιακβάλεη έλα portfolio. Οη πεπνηζήζεηο θαη νη παξαδνρέο ελφο εθπαηδεπηηθνχ γίλνληαη αληηιεπηέο κέζα απφ ηελ πεξηγξαθή ηεο πξνζσπηθήο ηνπ θηινζνθίαο. Απηέο θαζνδεγνχλ ην ζρεδηαζκφ ηνπ καζήκαηφο ηνπ, ηελ επηινγή ησλ δηδαθηηθψλ κεζφδσλ πνπ ζα εθαξκφζεη ζηε δηδαζθαιία ηνπ, ηηο ζηξαηεγηθέο αμηνιφγεζεο, θαζψο θαη ηηο πξαθηηθέο βαζκνιφγεζεο. Αθφκε, ε θηινζνθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ηνπο ζηφρνπο θαη ηνπο ζθνπνχο ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, κηα ζχληνκε επηζθφπεζε ησλ κεζφδσλ πνπ εθαξκφδεη. Σέινο, θαιφ είλαη λα 67

68 πεξηιακβάλνληαη θαη πιηθά πνπ απνδεηθλχνπλ θαηά πφζν ε πξαγκαηηθή δηδαζθαιία ζηελ ηάμε αληαλαθιά απηέο ηηο θηινζνθηθέο πεπνηζήζεηο. 3. Γηδαθηηθέο κέζνδνη, ζηξαηεγηθέο θαη ζηφρνη. Απηή ε ελφηεηα πεξηιακβάλεη δξαζηεξηφηεηεο κάζεζεο, δηδαθηηθέο κεζφδνπο, ζηξαηεγηθέο γηα αμηνιφγεζε θαη βαζκνιφγεζε, θαζψο θαη ζηνραζκφ πάλσ ζε απηά. 4. Γείγκαηα εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ ηάμε. 5. Νέν πιηθφ καζεκάησλ θαη ζρέδηα πνπ αλαπηχζζνληαη γηα ηε δηδαζθαιία, γηα εθπαηδεπηηθέο θαηλνηνκίεο, δεκηνπξγηθέο ζηξαηεγηθέο θαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηάο ηνπο. 6. Γεκνζηεχζεηο, ζεκηλάξηα, ζπλέδξηα, εξεπλεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο εθπαηδεπηηθνχ. β) Τιηθά από άιινπο Παξάιιεια κε ηα πιηθά πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνλ ίδην ηνλ εθπαηδεπηηθφ, άιιεο πεγέο πιεξνθνξηψλ γηα ην ραξηνθπιάθην πεξηιακβάλνπλ αλαθνξέο απφ ζπλαδέιθνπο πνπ έρνπλ παξαθνινπζήζεη δηδαζθαιίεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ ηάμε. Οη παξαηεξήζεηο ησλ ζπλαδέιθσλ ιεηηνπξγνχλ σο αλαηξνθνδφηεζε ζρεηηθά κε ηηο δηδαθηηθέο κεζφδνπο πνπ εθαξκφδεη θαη ηελ πνηφηεηα ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζεη ν εθπαηδεπηηθφο κε ηνπο καζεηέο ηνπ. Αθφκε, κπνξεί λα εμεηάζνπλ ηε δηδαθηέα χιε, ην δηδαθηηθφ πιηθφ, εξγαζίεο καζεηψλ θαη ζηξαηεγηθέο αμηνιφγεζεο πνπ εθαξκφδεη ν εθπαηδεπηηθφο. γ) Πξντόληα ηεο κάζεζεο ησλ καζεηώλ Μία απφ ηηο πην ζεκαληηθέο πεγέο πιεξνθνξηψλ ζε έλα portfolio εθπαηδεπηηθνχ είλαη πξντφληα ηεο κάζεζεο ησλ καζεηψλ, θαζψο απηά ηεθκεξηψλνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. απηά ζπγθαηαιέγνληαη: δείγκαηα γξαπηψλ ηνπ καζεηή, δεκνζηεχζεηο καζεηψλ ή παξνπζηάζεηο κηαο εξγαζίαο ζρεηηθά κε ην κάζεκα. 68

69 δ) Άιια ζηνηρεία Άιια ζηνηρεία πνπ λα απεηθνλίδνπλ ην εχξνο θαη ηελ πνηφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ κηα απην-αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, έλα επεμεξγαζκέλν βίληεν κηαο δηάιεμήο ηνπ, ηπρφλ βξαβεία πνπ έρεη πάξεη, έγγξαθα θαη βεβαηψζεηο πνπ καξηπξνχλ ηε ζπλερή πξνζπάζεηά ηνπ γηα επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη απνηειεζκαηηθή δηδαζθαιία, κειινληηθνί ζηφρνη ηνπ (βξαρππξφζεζκνη θαη καθξνπξφζεζκνη), θσηνγξαθίεο, ερεηηθά θαη νπηηθά ληνθνπκέληα απ ηε δηδαζθαιία ηνπ. Οη Richards & Farell (2005: ) παξνπζηάδνπλ κηα αθφκε ελδηαθέξνπζα ηαμηλφκεζε ηνπ πεξηερφκελνπ ηνπ portfolio. Απηφ κπνξεί λα πεξηιακβάλεη: ηνηρεία ηεο κέρξη ηψξα αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ(ζεκηλάξηα πνπ έρεη παξαθνινπζήζεη, θξηηηθή ηνπ Α.Π.., ζχληνκε έθζεζε ζηελ νπνία πεξηγξάθεηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν θαηαλνεί ηνπο ηνκείο πνπ δηδάζθεη θαη ηηο αξρέο πνπ πξνζπαζεί λα εθαξκφζεη ζηε δηδαζθαιία ηνπ). Σεθκήξηα/καξηπξίεο ησλ δεμηνηήησλ ηνπ θαη ηεο επάξθεηάο ηνπ σο εθπαηδεπηηθφο (ζρέδηα καζήκαηνο, απην-αμηνινγήζεηο καζεκάησλ, παξαδείγκαηα εξγαζηψλ καζεηψλ, δείγκαηα πιηθψλ πνπ πξνεηνίκαζε γηα ην κάζεκα, θσηνγξαθίεο απφ ηε δηδαζθαιία κέζα ζηελ ηάμε, ζεκεηψκαηα ή θάξηεο απφ παιηνχο καζεηέο). Ζ πξνζέγγηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηα ζέκαηα δηαρείξηζεο θαη νξγάλσζεο ηεο ηάμεο (πεξηγξαθή ηεο πξνζσπηθήο δηδαθηηθήο θηινζνθίαο ηνπ, ζχλνιν δηαδηθαζηψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηε δηδαζθαιία κεγάισλ ηάμεσλ θαη ηελ νκαδνζπλεξγαηηθή εξγαζία, 69

70 αμηνινγήζεηο καζεηψλ ζρεηηθά κε ηηο ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηεί γηα ηε δηαρείξηζε ηεο ηάμεο θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ). ηνηρεία πνπ δείρλνπλ ηελ αθνζίσζή ηνπ ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε (Αλαθνξά ηνπ πψο πηζηεχεη φηη αλαπηχρζεθε απφ ηφηε πνπ μεθίλεζε ηε δηδαζθαιία ηνπ, ιίζηα ζεκηλαξίσλ ζηα νπνία ζπκκεηείρε ηα ηειεπηαία ρξφληα, αλαθνξά ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζπλέδξην πνπ παξαθνινχζεζε, αλαθνξά νξηζκέλσλ άξζξσλ απφ πεξηνδηθά θαη βηβιία πνπ δηάβαζε). Μειινληηθέο πξνζπάζεηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο (ρέδηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ γηα ην κέιινλ, ζεκηλάξηα πνπ ζθνπεχεη λα παξαθνινπζήζεη, αιιαγέο ζηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο, αιιαγέο ζηνλ ηξφπν δηαρείξηζεο θαηαζηάζεσλ ζηελ ηάμε). Απφ ηα παξαπάλσ νη εξεπλεηέο ζπληζηνχλ λα πεξηιακβάλνληαη ζην portfolio πεξίπνπ νθηψ έσο δέθα ζηνηρεία, ηα νπνία λα θαιχπηνπλ ην εχξνο θάζε ηνκέα. Σέινο, θαιφ είλαη θάζε portfolio λα θιείλεη κε έλα ζπκπέξαζκα, κηα ζηνραζηηθή έθζεζε ή έλα ζρφιην, ζην νπνίν ν εθπαηδεπηηθφο λα ζηνράδεηαη πάλσ ζην λφεκα ηνπ εξγαιείνπ απηνχ γηα ηνλ ίδην (Γακπξαηδίδνπ, 2012: 35). 70

71 Οδεγίεο-ζπκβνπιέο γηα ηελ θαηαζθεπή portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Παξαθάησ, παξαηίζεληαη νξηζκέλεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ θαιφ είλαη λα ιάβεη ππφςε ηνπ ν εθπαηδεπηηθφο ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγία ελφο portfolio: Πξνζπαζήζηε λα πεξηνξίζεηε ηνλ αξηζκφ ησλ αθεγεκαηηθψλ ζειίδσλ κεηαμχ 8 θαη 10, εθηφο ηνπ ππνζηεξηθηηθνχ πιηθνχ πνπ πεξηιακβάλεηαη ζην παξάξηεκα. Υσξίζηε ην ραξηνθπιάθην ζε ηκήκαηα θαη ρξεζηκνπνηείζηε ηνπο ηίηινπο ησλ ελνηήησλ σο επηθεθαιίδεο ζηε ζειίδα πεξηερνκέλσλ. Οξγαλψλνληαο ην portfolio ζε ελφηεηεο, κπνξείηε λα πξνζζέζεηε λέν πιηθφ ζην θαηάιιειν ηκήκα ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα αλαδηνξγαλψζεηε ή λα αιιάμεηε ηνλ πίλαθα πεξηερνκέλσλ. Ξεθηλήζηε κηα ζθφπηκε πξνζπάζεηα λα ζπγθεληξψζεηε απνδεηθηηθά ζηνηρεία ηεο δηδαζθαιίαο. πιιέμηε πξντφληα ηεο κάζεζεο ησλ καζεηψλ. Γξάςηε έλα ζεκείσκα ηεο ζρέζεο θάζε πξντφληνο κε ηα επηδησθφκελα καζεζηαθά απνηειέζκαηα ηνπ καζήκαηνο θαη πψο αληαλαθιά ζηε θηινζνθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Μελ ηνπνζεηήζεηε φιν ην δηδαθηηθφ πιηθφ ζην portfolio. Αληίζεηα, επηιέμηε πιηθφ πνπ αληαλαθιά ζηε θηινζνθία θαη θαηαδεηθλχεη ην εχξνο θαη ηελ πνηφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο. Τπνζηεξίμηε ηα θαιχηεξα παξαδείγκαηά ζαο είηε κε κηα θσηνγξαθία ησλ παηδηψλ πνπ αζρνινχληαη κε κηα δξαζηεξηφηεηα είηε κε θάπνην δείγκα ηεο εξγαζίαο ελφο καζεηή. Καηαρσξείζηε εκεξνκελίεο. Σεξείζηε αξρείν δηδαθηηθψλ κεζφδσλ θαη ζηξαηεγηθψλ πνπ ζαο «απνγνήηεπζαλ». 71

72 Δπηζηξαηεχζηε ηε βνήζεηα ελφο κέληνξα, ηφζν γηα ηελ ελίζρπζε ησλ δηδαθηηθψλ ζαο ηθαλνηήησλ, φζν θαη γηα ηελ πξαθηηθή θαζνδήγεζε γηα ηελ ζπγθξφηεζε ηνπ portfolio. Ζ δηδαζθαιία είλαη ζπρλά κηα κνλαρηθή δξαζηεξηφηεηα, έηζη ε ζπλεξγαζία κε έλαλ κέληνξα πξνσζεί ηε ζπιινγηθή αληαιιαγή πνπ επηθεληξψλεηαη ζηε δηδαζθαιία. θεθηείηε ην ραξηνθπιάθην σο κηα ηεθκεξίσζε ηεο δηθήο ζαο αλάπηπμεο θαη εμέιημεο θαη εμεηάζηε ζε βάζνο ηνλ επαγγεικαηηζκφ ζαο (Oermann, 1999: 228 Priest, 2010: 95-96). 72

73 Πξνυπνζέζεηο γηα ηε ζπγθξφηεζε ελφο επηηπρεκέλνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ χκθσλα κε ηνπο Gelfer, Xu & Perkins (2004: 129), Driessen, Muijtjens, van Tartwijk & van der Vleuten (2005: 216) θαη Green & Smyser (2001: 24), ππάξρνπλ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε γηα ηελ επίηεπμε ελφο ραξηνθπιαθίνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ αλάπηπμε ελφο portfolioαπαηηεί ρξφλν, πξνγξακκαηηζκφ, νξγάλσζε, ζσζηή επηινγή πιηθνχ, αιιειεπίδξαζε εθπαηδεπηηθνχ-καζεηψλ θαη θαιιηέξγεηα αηζζήκαηνο ηδηνθηεζίαο. Αλαθνξηθά κε ην ρξόλν, πξνθεηκέλνπ λα δηεμαρζνχλ αζθαιή ζπκπεξάζκαηα, απαηηείηαη κεγάιν δηάζηεκα ηήξεζεο ελφο θαθέινπ πιηθνχ. Σν ηδαληθφηεξν είλαη έλαο ρξφλνο. Ο πξνγξακκαηηζκόο έρεη λα θάλεη κε ην ζηνραζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αλαθνξηθά κε ην πεξηερφκελν ηνπ portfolio, ην ζθνπφ ηνπ, ηηο ζηξαηεγηθέο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ν ζσζηφο πξνγξακκαηηζκφο επηθέξεη θαη θαιχηεξα απνηειέζκαηα ζηελ πεξίπησζε ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ portfolio. Οξγάλσζε. Ζ νξγάλσζε αλαθέξεηαη ζην πψο ν εθπαηδεπηηθφο αληηιακβάλεηαη ηε ζρέζε κεηαμχ ηνπ πεξηερνκέλνπ δηδαζθαιίαο ηνπ θαη ησλ καζεζηαθψλ αλαγθψλ ησλ καζεηψλ ηνπ. πγθεθξηκέλα, ν ηξφπνο νξγάλσζεο ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αληαλαθιάηαη ζην portfolio, ζπκβάιινληαο ζηελ αμηνπνίεζε νξηζκέλσλ ζηνηρείσλ, ψζηε νη καζεηέο λα καζαίλνπλ κε επηηπρία. Μηα βαζηθή πξνυπφζεζε είλαη θαη ε ζσζηή επηινγή πιηθνύ. Ο εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα επηιέμεη ν ίδηνο κε δηθή ηνπ επζχλε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ζέιεη λα ελζσκαηψζεη ζην portfolio. Υξεηάδεηαη λα ιάβεη ππφςε ηνπ πσο ην πιηθφ πνπ επέιεμε αληηθαηνπηξίδεη ην πξνθίι ηνπ θαη ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ. Δπηπιένλ, ζεκαληηθφ θνκκάηη ηνπ θαθέινπ πιηθνχ δηαδξακαηίδεη θαη ε αιιειεπίδξαζε κεηαμύ εθπαηδεπηηθνύ θαη καζεηή. Δηδηθφηεξα, νη κέζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαη επηηξέπνπλ ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ εθπαηδεπηηθνχ-καζεηή θαιφ είλαη λα 73

74 παξνπζηάδνληαη κε θάζε ιεπηνκέξεηα κέζα ζην θάθειν. Γηα παξάδεηγκα, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ζην portfolio ηνπ ηα αξρεία θαη ηηο ζεκεηψζεηο ηνπ γηα ηελ πξφνδν ησλ καζεηψλ, ηηο ζπδεηήζεηο γχξσ απφ ην κάζεκα, ηηο δπλαηφηεηεο αλαηξνθνδφηεζεο πνπ κπνξεί λα πξνθχςνπλ απφ κηα ζπδήηεζε κε ηνπο καζεηέο. Σέινο, κηα αθφκε παξάκεηξνο πνπ θαιφ είλαη λα ιεθζεί ππφςε γηα ηελ ζπγθξφηεζε ελφο επηηπρεκέλνπ portfolio είλαη ε θαιιηέξγεηα αηζζήκαηνο ηδηνθηεζίαο απφ ηελ πιεπξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Αλαληίξξεηα, ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα ζεσξεί ην θάθειν σο έλα πξνζσπηθφ δεκηνχξγεκά ηνπ, πνπ αληηθαηνπηξίδεη ην πνηνο είλαη θαη ην έξγν ηνπ. Δπνκέλσο, πξέπεη λα εκπιέθεηαη νηθεηνζειψο ζηε ζπγθξφηεζή ηνπ, ηφζν θαηά ηελ έλαξμε φζν θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθαξκνγήο ηνπ portfolio. 74

75 Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio ηελ ελφηεηα απηή ζα παξνπζηαζηνχλ ηα πιενλεθηήκαηα θαη ε ζεηηθή επηξξνή πνπ αζθεί ην portfolio ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, αιιά θαη νξηζκέλα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ. χκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία, έρνπλ θαηαγξαθεί πνιιέο απφςεηο ζρεηηθά κε ηα εθπαηδεπηηθά νθέιε ηεο θαηαζθεπήο ελφο portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (Wray, 2007: 1140). Γεληθά, παξέρνπλ κηα πινχζηα θαη πιαηζησκέλε πεγή ζηνηρείσλ γηα ηα επηηεχγκαηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα δηάθνξνπο ζθνπνχο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο αμηνιφγεζεο, ηεο βειηίσζεο, ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Kaplan, 1998: 4). Καηά ηνπο Zeichner & Wray (2001: 614), ε θαηαζθεπή ηνπ portfolio ελζαξξχλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα ζθεθηνχλ πην βαζηά ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία ηνπο θαη ην πεξηερφκελφ ηεο, ηνπο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα απνθηήζνπλ επίγλσζε ησλ ζεσξηψλ πνπ θαζνδεγνχλ ηηο πξαθηηθέο ηνπο θαη εληζρχεη ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο. Πνιιέο κειέηεο, κάιηζηα, αλαθέξνπλ ηελ πξναγσγή ηεο ζηνραζηηθήο ζθέςεο πάλσ ζηε δηδαζθαιία, σο έλα απφ ηα θχξηα νθέιε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ραξηνθπιαθίσλ (Green & Smyser, 2001: 9). πγθεθξηκέλα, ε αλάπηπμε ελφο portfolio ελζαξξχλεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ζηνραζηεί πάλσ ζηηο γλψζεηο πνπ έρεη απνθνκίζεη κέρξη ζηηγκήο, ζηηο δεμηφηεηέο ηνπ, λα εμεηάζεη ζε βάζνο ηελ θαζεκεξηλή ηνπ πξαθηηθή, ηηο πεπνηζήζεηο ηνπ θαη ηηο αμίεο πνπ αθνξνχλ ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε. Δηδηθφηεξα, κέζα απφ ην portfolio πεξηγξάθνληαη ιεπηνκεξψο ηα επηηεχγκαηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, δηαγξάθεηαη ε έσο ηψξα επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε θαη πξνζθέξεηαη κηα εθ ησλ έζσ εηθφλα γηα ην πψο θαη γηαηί ν εθπαηδεπηηθφο εθηειεί ηνπο ξφινπο ηνπ κε έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηξφπν (Sithole, 2011: 524 Minott, 2010: 2). Με άιια ιφγηα, ην portfolio, σο ζηνραζηηθή δηαδηθαζία, ζπκβάιιεη ζηελ θαηαλφεζε θαη απνζαθήληζε ηεο πξνζσπηθήο δηδαθηηθήο θηινζνθίαο ηνπ 75

76 εθπαηδεπηηθνχ θαη ησλ δηαθφξσλ ζεσξηψλ πνπ θξχβνληαη πίζσ απφ ηηο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο θαη ζηξαηεγηθέο πνπ εθαξκφδεη ζηε δηδαζθαιία ηνπ. Παξάιιεια, νμχλεη ηελ θξηηηθή ηθαλφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηνπο θάλεη λα εληνπίδνπλ ηα δπλαηά θαη αδχλαηα ζεκεία ηνπο, έηζη ψζηε λα βειηηψλνπλ ηηο δηδαθηηθέο κεζφδνπο ηνπο. ηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη νξηζκέλα ζρφιηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ εθπαηδεπηηθνχο πνπ εθάξκνζαλ ην portfolio, θαηά ηε δηεμαγσγή έξεπλαο ησλ Dinham & Scott (2003: 238), θαη είλαη αληηπξνζσπεπηηθά ηεο ζεηηθήο επίδξαζεο ηνπ ζηνραζκνχ θαη ηεο αλάπηπμεο ηνπ portfolio: _«Γεληθά, ην βξήθα πνιχ παξαγσγηθφ. Δίρα ηελ επθαηξία λα ζηνραζηψ πάλσ ζε 30 ρξφληα δηδαζθαιίαο. Καηάθεξα λα αλαδείμσ ηηο ζεηηθέο πηπρέο ηεο δνπιεηάο κνπ θαη ηα επηηεχγκαηά κνπ». _«Πξνζσπηθά, ην λα γπξίζσ πίζσ θαη λα ζηνραζηψ πάλσ ζε 20 ρξφληα δηδαζθαιίαο θαη ζηνπο ιφγνπο πνπ επέιεμα απηφ πνπ θάλσ, ήηαλ κηα πνιχ θαιή άζθεζε. Καηέδεημε γηα κέλα ην ηαμίδη ηεο αλάπηπμεο επαγγεικαηηθά θαη πξνζσπηθά, θάηη πνπ ην ζεσξνχζα δεδνκέλν.» _«Έπξεπε λα ζηνραζηψ ζρεηηθά κε ηηο πξνζσπηθέο κνπ πεπνηζήζεηο θαη αμίεο, θαζψο θαη κε ηε δηδαζθαιία κνπ ζηελ ηάμε θαη ζπκπεξηιάκβαλε θαη ζηνραζκφ πάλσ ζηελ θαξηέξα κνπ, ην νπνίν βξήθα πνιχ ηθαλνπνηεηηθφ». Έλα αθφκε πιενλέθηεκα ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη ε ιεηηνπξγία ηνπ σο απζεληηθνχ εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα κηα πνηθηιία ζθνπψλ αμηνιφγεζεο, φπσο ζπλεληεχμεηο γηα πξφζιεςε ζε δνπιεηά ή αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Με απηφ ηνλ ηξφπν, νη αμηνινγεηέο, ρξεζηκνπνηψληαο ηα ραξηνθπιάθηα, κπνξνχλ λα δνπλ κηα δηδαζθαιία ζε εμέιημε, λα αμηνινγήζνπλ ηελ πνηφηεηα, ηε ζθέςε θαη ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ δξάζεσλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (Darling-Hammond & Snyder, 2000: 539). Χζηφζν, δελ ζα πξέπεη λα παξαιείςνπκε θαη ηε ρξήζε ηνπ portfolio σο 76

77 εξγαιείνπ απην-αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε αμία ησλ portfolios σο ηερληθή απην-αμηνιφγεζεο ζπλδέεηαη ζηελά θαη κε ηελ ηδηφηεηά ηνπ σο εξγαιείν επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο (Green & Smysher, 2001: 10). πσο νη Gomez, Meneses & Martinez (2013: 190) ππνζηεξίδνπλ, ηα ραξηνθπιάθηα ζπληζηνχλ κέζα πνπ εκπιέθνπλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηελ δηθή ηνπο αμηνιφγεζε. Λεηηνπξγνχλ σο θαζξέπηεο ηνπ ηξφπνπ ζθέςεο θαη ηεο επάξθεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αμηνινγεί ηελ κέρξη ηψξα πνξεία ηνπ, λα αλαλεψλεη ζπλερψο ηηο γλψζεηο θαη ηηο δηδαθηηθέο κεζφδνπο ηνπ, ζπκβάιινληαο έηζη ζηε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ εμέιημεο. Καηά ηνλ Sithole (2011: 524), ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπληζηά ίζσο ην πην απνηειεζκαηηθφ εξγαιείν επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαζψο ηνπο παξέρεη κηα επθαηξία λα πεξηγξάςνπλ θαη λα θαηαγξάςνπλ ηε δηδαζθαιία ηνπο, λα εθθξάζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο γλψζε θαη λα ζηνραζηνχλ ζρεηηθά κε ην ηη, ην πψο θαη ην γηαηί δηδάζθνπλ. Ζ θαιιηέξγεηα θιίκαηνο ζπλαδειθηθφηεηαο θαη ζπλεξγαζίαο απνηειεί έλα αθφκε εκθαλέο πιενλέθηεκα ηεο εθαξκνγήο ηνπ portfolio. Δίλαη γεγνλφο πσο ν θάθεινο επηηεπγκάησλ, σο πξαθηηθή, ιακβάλεη ρψξα κέζα ζε κηα θνηλφηεηα-ην ζρνιείν - πνπ είλαη αξθεηά ζχλζεηε σο έλλνηα, θαζψο πεξηιακβάλεη ηε δηάδξαζε πνιιψλ αηφκσλ (Darling, 2001: 108). Έλα ζεκαληηθφ κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο αλάπηπμεο ελφο portfolio είλαη ε πξνψζεζε επαγγεικαηηθνχ δηαιφγνπ κε ζπλαδέιθνπο, ζπκβνχινπο, εξεπλεηέο, καζεηέο, γνλείο. Πξάγκαηη, κέζα απφ ηελ θαιιηέξγεηα απηψλ ησλ ζρέζεσλ, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ιακβάλεη αλαηξνθνδφηεζε, ζπκβνπιέο, θαζνδήγεζε, αμηνιφγεζε ηνπ portfolio ηνπ, θαη γεληθφηεξα, λα ζπδεηά κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ πάλσ ζην έξγν ηνπ, κε απψηεξν ζθνπφ ηελ βειηίσζή ηνπ (Green & Smysher, 2001: 10 Kaplan, 1998: 4). Δπηπιένλ, απνηειέζκαηα έξεπλαο ησλ Rijt, Tiquet, Dochy & Devolder (2006: 1090) έδεημαλ πσο ηα portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ επηδξνχλ ζεηηθά θαη ζηνπο καζεηέο ηνπο, θαζψο «νη καζεηέο δείρλνπλ ηελ εθηίκεζή ηνπο γηα ηηο 77

78 πξνζπάζεηεο ηνπ δαζθάινπ ηνπο, είλαη ηθαλνπνηεκέλνη θαζψο κπνξνχλ λα εθθέξνπλ ηε δηθή ηνπο γλψκε θαη λα ζπκπεξηιεθζεί ζε απηά θαη ηνλψλεηαη ην ελδηαθέξνλ ηνπο λα ζπλεξγαζηνχλ γηα ηέηνηνπ είδνπο θαηλνηνκίεο». Χζηφζν, ελψ ηα πηζαλά νθέιε απφ ηε ρξήζε ησλ portfolios ζρεηηθά κε ηε κάζεζε θαη ηελ αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη πνιιά, ε ζπλνιηθή δηαδηθαζία ελέρεη αλεζπρίεο θαη θάπνηα πξνβιήκαηα. Ζ απμεκέλε δέζκεπζε ρξφλνπ, ε αβεβαηφηεηα ζρεηηθά κε ην ζθνπφ θαη ην αθξναηήξην θαη νη πεξηνξηζκέλεο γλψζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν θαη ηηο νξγαλσηηθέο ζηξαηεγηθέο πνπ ζα πξέπεη λα πηνζεηήζνπλ, απνηεινχλ κεξηθέο απφ ηηο πην πξνβιεκαηηθέο πηπρέο ηνπ εξγαιείνπ (Lin, 2008: 198). Καηαξρήλ, ε πην πξνθαλήο δπζθνιία γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο είλαη απηή ηνπ ρξφλνπ. Ζ πξνεηνηκαζία ηνπ portfolio κε ηε ζπγθέληξσζε φισλ ησλ απαξαίηεησλ ζηνηρείσλ θαη δεηγκάησλ πιηθνχ πνπ ζα πεξηέιζνπλ ζε απηφ θαη ε θαηαζθεπή ηνπ, ζπληζηνχλ κηα ρξνλνβφξα, απαηηεηηθή, πνιχ πηεζηηθή θαη θνπξαζηηθή δηαδηθαζία (Sithole, 2011: 525). Απηφ επηβεβαηψλεηαη θαη απφ απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ησλ Attinello, Lare & Waters (2006: 146) πνπ έδεημαλ πσο αξθεηνί εθπαηδεπηηθνί ζεψξεζαλ πξνηηκφηεξν λα δαπαλήζνπλ ην ρξφλν ηνπο πάλσ ζην ζρεδηαζκφ ησλ καζεκάησλ θαη ζε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζπλδένληαλ πεξηζζφηεξν άκεζα κε ηε δηδαζθαιία ζηελ ηάμε, παξά λα αζρνιεζνχλ κε ηελ θαηαζθεπή ελφο portfolio. Οξηζκέλνη εθπαηδεπηηθνί κάιηζηα δήισζαλ πσο ε ρξήζε ηνπο, ηνπο πξνθαινχζε άγρνο, θαζψο «ήηαλ έλα επηπιένλ πξάγκα πνπ έπξεπε λα θάλνπλ» κέζα ζηε ξνπηίλα ησλ θαζεκεξηλψλ ππνρξεψζεψλ ηνπο. Έλα αθφκε κεηνλέθηεκα ζρεηηθά κε ην ρξφλν πξνθχπηεη, ζηελ πεξίπησζε πνπ επηβάιιεηαη απφ εμσηεξηθνχο παξάγνληεο έλα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα, παξαδείγκαηνο ράξηλ, γηα ηελ θαηάζεζε ηνπ portfolio γηα αμηνιφγεζε, κεηψλνληαο έηζη ηελ αλαπηπμηαθή ρξήζε ηνπ, εμαηηίαο ηεο πίεζεο ηνπ ρξφλνπ (Dinham & Scott, 2003: 232). Ζ αβεβαηφηεηα ζρεηηθά κε ηελ επηινγή ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα 78

79 ζπκπεξηιεθζνχλ ζην portfolio ζπληζηά κηα αθφκε πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε. πρλά, νη εθπαηδεπηηθνί δπζθνιεχνληαη λα επηιέμνπλ ηα ζηνηρεία πνπ ζέινπλ λα πξνζζέζνπλ ζην portfolio θαη αληηκεησπίδνπλ θψιπκα, αθφκα θαη ζην πψο λα μεθηλήζνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπ. Βέβαηα, νη δπζθνιίεο απηέο, ζπλήζσο νθείινληαη ζηελ αλεπαξθή θαζνδήγεζε θαη ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηελ θαηαζθεπή ελφο portfolio. Δίλαη απαξαίηεην ινηπφλ, νη εθπαηδεπηηθνί λα είλαη πιήξσο ελεκεξσκέλνη ζρεηηθά κε ην ηη είλαη ην portfolio, πνηα είλαη ε δνκή ηνπ θαη ηη κπνξεί λα πεξηέρεη, λα ηνπο παξέρνληαη νξηζκέλεο θαηεπζπληήξηεο ή αθφκα θαη θάπνην πξφηππνκνληέιν, ην νπνίν κπνξνχλ λα ζπκβνπιεπηνχλ πξηλ ην μεθίλεκα ηεο ρξήζεο απηνχ ηνπ εξγαιείνπ (Sithole, 2011: 525 Γακπξαηδίδνπ, 2012: 38). Σέινο, κηα αθφκε αλεζπρία πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ portfolio είλαη θαηά πφζν πξαγκαηηθά αλαδεηθλχεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ελφο εθπαηδεπηηθνχ. Απηφο ν πξνβιεκαηηζκφο πξνέξρεηαη απ ην γεγνλφο φηη, ζπρλά, ν αλαγλψζηεο ραξαθηεξίδεη έλαλ εθπαηδεπηηθφ απνηειεζκαηηθφ, εμαηηίαο ηεο ζπνπδαίαο θαη ιακπεξήο εκθάληζεο ηνπ portfolio ηνπ. Χζηφζν, αλ ην δηαβάζεη θαλείο πξνζεθηηθά, ππάξρεη πηζαλφηεηα λα ζπλεηδεηνπνηήζεη πσο ν εθπαηδεπηηθφο δελ έρεη δψζεη ην απαηηνχκελν βάξνο ζην ζηνραζκφ θαη ζηε θηινζνθία ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη αληίζηξνθα. Αβίαζηα, ινηπφλ, ζπλάγεηαη ην ζπκπέξαζκα πσο, πνιιέο θνξέο, ε εκθάληζε ελφο portfolio κπνξεί λα πξνθαηαιάβεη ηελ θνηλή γλψκε, νδεγψληαο ζε ιαλζαζκέλα ζπκπεξάζκαηα. (Attinello, Lare & Waters, 2006: 146). 79

80 3.2.3 Φεθηαθφ Portfolio: ε λέα ηάζε Ενχκε ζηελ επνρή ηεο πιεξνθνξίαο, φπνπ ε δηαδηθαζία ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο κπνξνχλ λα επεξεαζηνχλ απφ ηε δηαζέζηκε ηερλνινγία. πσο είλαη θπζηθφ, ζην πιαίζην αμηνπνίεζεο απηήο ηεο ηερλνινγίαο, δελ ζα κπνξνχζε λα κελ εμειηρζεί θαη ην portfolio (Lin, 2008: 194). Πξφθεηηαη γηα ην ειεθηξνληθφ ή ςεθηαθφ portfolio, γλσζηφ κε ηελ αγγιηθή νξνινγία e-portfolio, electronic portfolio, digital portfolio, web folio (Malita, 2009: 2312). χκθσλα κε ηηο Bartlett & Sherry (2004: 226), ην ειεθηξνληθφ portfolio, φπσο αθξηβψο ην ζπκβαηηθφ 2, είλαη κηα πξνζεθηηθά επηιεγκέλε ζπιινγή ελδεηθηηθψλ εγγξάθσλ πνπ αλαδεηθλχεη ηα θαιχηεξα έξγα θαη επηηεχγκαηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Χζηφζν, ζε αληίζεζε κε ην ζπκβαηηθφ, ην portfolio απηφ απαηηεί εηδηθή ηερλνινγηθή γλψζε θαη δεμηφηεηεο γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ θαη επηηξέπεη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα παξνπζηάζεη ηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηε δηδαζθαιία ηνπ, ηελ κάζεζή ηνπ θαη ηε ζηνραζηηθή ηνπ δηάζεζε κε κηα πνηθηιία κνξθψλ πνπ ζηεξίδεηαη ζε πνιπκέζα (ήρνο, βίληεν, γξαθηθά, θείκελν). Με ιίγα ιφγηα, ζην ςεθηαθφ portfolio, φια ηα πξντφληα πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ ηελ αλάπηπμε ηνπ αηφκνπ εκθαλίδνληαη ππφ ηε κνξθή ινγηζκηθνχ (Σαξαηφξε, 2009: 93). Σα ειεθηξνληθά portfolios έρνπλ ραξαθηεξηζηεί σο κηα απ ηηο κεγαιχηεξεο θαηλνηνκίεο ζην ρψξν ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο θαη έρνπλ πνιιέο δπλαηφηεηεο θαη ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο. Καηαζθεπάδνληαη θπξίσο κέζσ ηεο ρξήζεο ππνινγηζηή θαη δηαδηθηπαθψλ ηερλνινγηψλ (Buzzetto-More & Alade, 2008: 45-46). Χο πξνο ην πεξηερφκελν, ην ςεθηαθφ portfolioδελ δηαθέξεη απφ ην ζπκβαηηθφ. Σν ειεθηξνληθφ portfolio, φπσο θαη ην ζπκβαηηθφ, ζεσξείηαη σο κεραληζκφο γηα ηελ ελζσκάησζε ηεο κάζεζεο θαη ηεο αμηνιφγεζεο, απνηειεί έλα φξγαλν κέηξεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ θαηφρνπ ηνπ θαη ησλ δεμηνηήησλ πνπ έρεη απνθηήζεη θαη ζπληζηά 2 Με ηνλ φξν ζπκβαηηθφ ελλνείηαη ζηε βηβιηνγξαθία ην portfolio πνπ βαζίδεηαη ζην ραξηί (paper-based portfolio) θαη έξρεηαη ζε αληηδηαζηνιή κε ην ειεθηξνληθφ ή ςεθηαθφ portfolio. 80

81 κέξνο ηεο ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (Penny & Kinslow, 2006: 419 Taylor, Dunbar-Hall & Rowley, 2012: 1362). Ζ Barrett (2000: ) αλαδεηθλχεη κηα άιιε ζεκαληηθή δηάζηαζε ηνπ ςεθηαθνχ portfolio, θαζψο ππνζηεξίδεη πσο απηφο ν ηχπνο θαθέινπ κπνξεί λα εμππεξεηεί πνιινχο ζθνπνχο, έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο, φκσο, είλαη φηη ελζσκαηψλεη ηελ ηερλνινγία ζηε δηδαζθαιία ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη παξέρεη επθαηξίεο ζηνπο καζεηέο λα εμνηθεησζνχλ κε απηήλ, λα αλαπηχμνπλ ηερλνινγηθέο δεμηφηεηεο θαη λα ηελ εθαξκφζνπλ θαη απηνί κε ηε ζεηξά ηνπο ζην δηθφ ηνπο portfolio. Με δεδνκέλα ηα παξαπάλσ, δελ εθπιήζζεη ην γεγνλφο φηη ε δεκηνπξγία ησλ ειεθηξνληθψλ portfolios έρεη ραξαθηεξηζηεί «ζεηηθή θαη ρξήζηκε», «θνλζηξνπθηηβηζηηθή, απαηηεηηθή θαη πνιπδηάζηαηε», πξνζθέξνληαο έλαλ ελαιιαθηηθφ ηξφπν ζθέςεο θαη παξνπζίαζεο ησλ επηηεπγκάησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Bartlett & Sherry, 2004: 226). Ζ ζπλαθήο βηβιηνγξαθία εζηηάδεη ζε δηάθνξα πξνλφκηα ηνπ ειεθηξνληθνχ έλαληη ηνπ ζπκβαηηθνχ portfolio. Σα ειεθηξνληθά portfolios ζπρλά πξνηηκνχληαη απφ ηα παξαδνζηαθά εμαηηίαο ησλ παξαθάησ πιενλεθηεκάησλ: Αξρηθά, ζην ειεθηξνληθφ portfolio νη ηχπνη ησλ πεγψλ πνπ κπνξνχλ λα ζπιιερζνχλ πεξηιακβάλνπλ ςεθηαθέο εηθφλεο, ήρν, βίληεν θαη θηλνχκελα ζρέδηα θαη φρη απιψο ζηαηηθά αληηθείκελα πνπ πεξηγξάθνληαη θαη απνηππψλνληαη ζην ραξηί. Απηνχ ηνπ είδνπο ην πιηθφ παξέρεη ζηνπο αλαγλψζηεο ηνπ portfolio κηα πην ζαθή εηθφλα γηα ην ηη πξαγκαηηθά ζπκβαίλεη κέζα ζηελ ηάμε. Δπνκέλσο, ν ςεθηαθφο θάθεινο ζε ζχγθξηζε κε ηνλ ζπκβαηηθφ κπνξεί λα θαηαγξάςεη θαιχηεξα ηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή αλάπηπμε ηνπ θαηφρνπ, εμαηηίαο ησλ πνιιψλ δηαθνξεηηθψλ πεγψλ δεδνκέλσλ πνπ κπνξεί λα πεξηέρεη (Lorenzo & Ittelson, 2005: 6 Woodward & Nanholy, 2004: 229). Δπηπξνζζέησο, νη πιεξνθνξίεο πνπ απνζεθεχνληαη ειεθηξνληθά κπνξνχλ πην εχθνια λα νξγαλσζνχλ θαη λα δηαζηαπξσζνχλ, φπσο θαη λα αλαδηαξζξσζνχλ, ψζηε λα αληαλαθινχλ ηηο κεηαβαιιφκελεο αληηιήςεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Παξάιιεια, ηα e-portfolios 81

82 κπνξνχλ λα δηεπθνιχλνπλ ηελ επξεία εθπαηδεπηηθή θαη επαγγεικαηηθή δηθηχσζε θαη ηελ αληαιιαγή απφςεσλ θαη πιηθνχ κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ κέζα απφ νκάδεο ζπδήηεζεο ζε ππεξεζίεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο (forums) θαη κπνξεί λα νδεγήζνπλ κέρξη ηελ νηθνδφκεζε ησλ πξνζσπηθψλ δηθηχσλ κάζεζεο, ε νπνία κπνξεί λα γίλεη αλαπφζπαζην κέξνο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο (Oakley, Pegrum & Johnston, 2013: 37-38). χκθσλα κε ηνπο Driessen, Muijtjens, van Tartwijk & van der Vleuten (2007: 1067, 1071), νη ππεξζχλδεζκνη πνπ ππάξρνπλ ζην ςεθηαθφ portfolio δηεπθνιχλνπλ ηελ παξνπζίαζε θαη πξνσζνχλ ηελ πνηθηινκνξθία ηνπ ζηνραζκνχ θαη ησλ ζηνηρείσλ. πσο αλαθέξεη θαη έλαο κέληνξαο, ζηα πιαίζηα ηεο έξεπλαο ησλ παξαπάλσ κειεηεηψλ, ζρεηηθά κε ηηο δηαθνξέο κεηαμχ ειεθηξνληθνχ θαη ζπκβαηηθνχ portfolio: «ζην παξαδνζηαθφ portfolio κεξηθέο θνξέο πξέπεη λα ςάμσ ζην παξάξηεκα γηα ηα ζηνηρεία ζηα νπνία αλαθέξεηαη ν ζπγγξαθέαο ζηνπο ζηνραζκνχο ηνπ. ην ειεθηξνληθφ portfolio θάλσ έλα απφ «θιηθ» ζηνλ ππεξζχλδεζκν γηα λα κεηαβψ ζηα ζρεηηθά ζηνηρεία». Αθφκε, ην ειεθηξνληθφ portfolio είλαη πην επαλάγλσζην θαη θαιά θαηαζθεπαζκέλν, είλαη πην εχθνιν ζηε ρξήζε ηνπ θαη κπνξεί λα παξέρεη πξφζβαζε ζε πνιιά άηνκα ηαπηφρξνλα. Σέινο, έλα αθφκε πιενλέθηεκα ηνπ ςεθηαθνχ θαθέινπ είλαη πσο ιφγσ επειημίαο θαη δηαδξαζηηθφηεηαο, ζε ζρέζε κε ην ζπκβαηηθφ portfolio, κπνξεί λα αιιάμεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ θαηφρνπ ηνπ θαθέινπ θαη θνηλνχ ζην νπνίν ζα παξνπζηαζηεί ην πεξηερφκελφ ηνπ (Woodward & Nanholy, 2004: 229). Χζηφζν, ε ρξήζε ειεθηξνληθνχ portfolio παξνπζηάδεη θαη θάπνηα κεηνλεθηήκαηα. Αξρηθά, ην portfolio πνπ πεξηνξίδεηαη ζε κηα ειεθηξνληθή κνξθή κπνξεί λα ράζεη ηελ ακεζφηεηά ηνπ. ίγνπξα, νξηζκέλα θνκκάηηα ηνπ ζα έρνπλ εθηππσζεί ζε έληππε κνξθή, σζηφζν ε θπζηθή πξαγκαηηθφηεηα ηνπ portfolioδηαθπβεχεηαη απφ ζπζηήκαηα πνπ βαζίδνληαη ζε ππνινγηζηέο (Hewitt, 1995: 74). Δπηπιένλ, ππάξρεη κεγάινο θίλδπλνο απφ έλαλ ιάζνο ρεηξηζκφ ηνπ ρξήζηε λα ραζεί ζε θιάζκα δεπηεξνιέπηνπ ην πιηθφ, λα κε γίλεη απνζήθεπζε, λα 82

83 πξνθχςνπλ νξηζκέλα ηερληθά πξνβιήκαηα θαη έηζη λα απνηχρεη κηα κεγάιε πξνζπάζεηα (Σαξαηφξε, 2009: 93). Σα παξαπάλσ επηβεβαηψλνπλ νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί πνπ ζπκκεηείραλ ζε κηα έξεπλα ηεο Lin (2008: 198), ζχκθσλα κε ηνπο νπνίνπο: «νπνηαδήπνηε ζηηγκή ρξεζηκνπνηήζεηο έλαλ κε αλζξψπηλν παξάγνληα, φπσο νη ππνινγηζηέο, ζε κηα δηαδηθαζία, ζα αληηκεησπίζεηο πξνβιήκαηα». Πην ζπγθεθξηκέλα, έλαο ζπκκεηέρνληαο γλσζηνπνηεί ηελ απνγνεηεπηηθή ηνπ εκπεηξία ηεο δηαγξαθήο φισλ ησλ ειεθηξνληθψλ ηνπ αξρείσλ, εμαηηίαο πξνβιήκαηνο ηνπ ππνινγηζηή. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη: «ελψ πξνζπαζνχζα λα αλεβάζσ ηα αξρεία ζην δηαδίθηπν, κνπ ήξζε κηα εηδνπνίεζε πσο ν δηαδηθηπαθφο κνπ ρψξνο ήηαλ γεκάηνο. Έηζη, άξρηζα λα δηαγξάθσ θάπνηα απφ ηα αξρεία κνπ, θαη ζηε ζπλέρεηα θαη άιια, έσο φηνπ ζην ηέινο δελ έκεηλε ηίπνηα θαη αθφκε ππήξρε ε εηδνπνίεζε πσο δελ είρα ειεχζεξν ρψξν. Σέηνηα πξάγκαηα ζε εμνξγίδνπλ». Έλα αθφκε πηζαλφ κεηνλέθηεκα ηνπ ειεθηξνληθνχ portfolio είλαη, φηη εμαηηίαο ηεο κνξθήο ηνπ, κπνξεί λα απνζπάζεη ηελ πξνζνρή ηνπ αλαγλψζηε απφ ην πεξηερφκελν, κεηψλνληαο ζεκαληηθά ην βάζνο ηνπ ζηνραζκνχ ηνπ (Driessen, Muijtjens, van Tartwijk & van der Vleuten, 2007: ). Μηα αθφκε έξεπλα πνπ δηεμήρζε ζε πξνπηπρηαθνχο θνηηεηέο εθπαηδεπηηθνχο γηα ηελ αμία ησλ ειεθηξνληθψλ portfolios επηβεβαίσζε νξηζκέλα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηνπ εξγαιείνπ απηνχ. πγθεθξηκέλα, νη θνηηεηέο ζηα πιενλεθηήκαηα αλέθεξαλ πσο ηα ςεθηαθά portfolios είλαη πην ηζρπξά θαη βνιηθά ζε ζρέζε κε ηα παξαδνζηαθά θαη φηη απέθηεζαλ γλψζεηο πάλσ ζηελ ηερλνινγία, θαζψο έκαζαλ πψο λα ρεηξίδνληαη ην πιηθφ θαη ην ινγηζκηθφ ελφο ππνινγηζηή. Αλαθνξηθά κε ηα κεηνλεθηήκαηα, νξηζκέλνη θνηηεηέο αλαθέξζεθαλ ζε δπζθνιίεο πνπ αληηκεηψπηζαλ ζρεηηθά κε ηνλ εμνπιηζκφ θαη ηνλ πεξηνξηζκέλν ρξφλν (Bartlett & Sherry, 2004: 227). πκπεξαζκαηηθά, ην ςεθηαθφ portfolio δελ δηαθνξνπνηείηαη απφ ην ζπκβαηηθφ σο πξνο ηε δνκή, ην πεξηερφκελν, ηε ρξήζε, ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο θάζεηο 83

84 αλάπηπμεο. Ζ βαζηθή δηαθνξά έγθεηηαη ζηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ, θαζψο ην ειεθηξνληθφ portfolio ζπγθξνηείηαη κέζσ ηεο ηερλνινγίαο, θάηη πνπ ην θαζηζηά πην ειθπζηηθφ θαη άκεζν. Σν δεηνχκελν, φκσο, παξακέλεη ην ίδην κε ην ζπκβαηηθφ: ε βειηίσζε, αλάπηπμε θαη ελδπλάκσζε ηνπ θαηφρνπ ηνπ. 84

85 4. Αλαζθφπεζε βηβιηνγξαθίαο Γηα ηε κειέηε ηνπ ζέκαηνο πξαγκαηνπνηήζεθε ζπζηεκαηηθή δηεξεχλεζε ηεο ππάξρνπζαο ειιεληθήο θαη δηεζλνχο βηβιηνγξαθίαο. Δηδηθφηεξα, δηελεξγήζεθε αλαδίθεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο κέζα απφ επηζηεκνληθά έληππα, πεξηνδηθά, βηβιία, δηδαθηνξηθέο δηαηξηβέο θαη πξαγκαηνπνηήζεθε πεξηήγεζε ζε ειεθηξνληθφ πιηθφ, κε ζθνπφ ηελ θαηαγξαθή θαη ηελ απνδειηίσζε ζέζεσλ, απφςεσλ θαη εξεπλεηηθψλ δεδνκέλσλ πνπ άπηνληαη ηεο πξνβιεκαηηθήο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο θαη ζπγθξνηνχλ ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξφ ηεο. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο, φπνπ παξαηίζεληαη νη βαζηθέο απφςεηο θαη ζέζεηο ησλ Διιήλσλ θαη ησλ μέλσλ ζπγγξαθέσλ πνπ αζρνιήζεθαλ κε ην δήηεκα ηεο ζπκβνιήο ηνπ portfolioζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο γίλεηαη κε παξάζεζε ησλ ζπγγξαθέσλ θαηά αιθαβεηηθή ζεηξά. Ζ L. Ash (2000) ραξαθηεξίδεη ην portfolio σο κηα ζπιινγή αληηθεηκέλσλ πνπ έρνπλ ζπγθεληξσζεί ζπζηεκαηηθά θαη αληηθαηνπηξίδνπλ ην επίπεδν ησλ δεμηνηήησλ ελφο αηφκνπ, ηελ αλάπηπμή ηνπ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ή ηελ θαηαλφεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο έλλνηαο. Ζ ελεκέξσζε, αλαδηνξγάλσζε θαη αλαθαηαζθεπή ηνπ είλαη απαξαίηεηε πξνθεηκέλνπ λα θαιχπηεη ηηο ηξέρνπζεο αλάγθεο. Οη J. Attinello, D. Lare & F. Waters (2006) επηθεληξψλνπλ ην επηζηεκνληθφ ηνπο ελδηαθέξνλ ζηηο δχν δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο ηνπ portfolio, ηελ πξνζζεηηθή (summative) θαη ηελ αλαπηπμηαθή (formative). θνπφο ηεο πξψηεο είλαη λα δψζεη πιεξνθνξίεο πνπ βαζίδνληαη ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο ηππηθέο ή άηππεο αμηνινγήζεηο ηεο πνξείαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ελψ ε δεχηεξε ρξήζε παξέρεη αλαηξνθνδφηεζε θαη άιιεο πιεξνθνξίεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. 85

86 Οη Γ. Μπαγάθεο, Κ. Γεκεξηδή & Θ. ηακάηεο (2007) εθπφλεζαλ έξεπλα πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ εθαξκνγή ελφο δηεζλνχο πξνγξάκκαηνο International Teacher Leadership Project (ILT), ζην νπνίν ζπκκεηείρε ην ηκήκα Κνηλσληθήο θαη Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Πεινπνλλήζνπ θαη έμη ζρνιεία ηεο Αζήλαο. Σν portfolio επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο απνηέιεζε έλα απφ ηα εξγαιεία πνπ εθαξκφζηεθε ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο έδεημαλ πσο ε ζπκβνιή ηνπ ήηαλ κεγάιε γηα ηελ πξνψζεζε πξσηνβνπιηψλ ζην ζρνιείν θαη ηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ζ H. Barrett (2000) αζρνιείηαη θπξίσο κε ην ςεθηαθφ portfolio θαη αλαδεηθλχεη κηα ζεκαληηθή δηάζηαζή ηνπ. πγθεθξηκέλα ππνζηεξίδεη πσο έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ζθνπνχο πνπ εμππεξεηεί είλαη ε ελζσκάησζε ηεο ηερλνινγίαο ζηε δηδαζθαιία ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ε παξνρή επθαηξηψλ ζηνπο καζεηέο λα εμνηθεησζνχλ κε απηήλ. Δπηπιένλ, δηεξεπλά ηα βαζηθά ζηάδηα θαηαζθεπήο ελφο portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηα θαηνλνκάδεη σο εμήο: 1) ζθνπφο θαη ρξήζεηο, 2) ζπιινγή, 3) επηινγή, 4) ζηνραζκφο, 5) ηειεηνπνίεζε θαη αμηνιφγεζε, 6) παξνπζίαζε. Οη A. Bartlett & A. Sherry (2004), δηεξεπλψληαο ην ζέκα ηεο αμίαο ησλ ειεθηξνληθψλ portfolios κε κία κηθξήο εκβέιεηαο έξεπλα, ηεο νπνίαο ην δείγκα απνηεινχζαλ πξνπηπρηαθνί θνηηεηέο εθπαηδεπηηθνί, θαηέιεμαλ ζε νξηζκέλα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηνπ εξγαιείνπ απηνχ. πγθεθξηκέλα, αλαθέξνπλ πσο ηα ςεθηαθά portfolios είλαη πην βνιηθά θαη ηζρπξά ζε ζρέζε κε ηα παξαδνζηαθά θαη φηη βνεζνχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα απνθηήζνπλ γλψζεηο πάλσ ζηελ ηερλνινγία. Χο κεηνλέθηεκα θαηαινγίδνπλ ηνλ ηερλνινγηθφ εμνπιηζκφ θαζψο θαη ηνλ ρξφλν πνπ απαηηείηαη γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπο. 86

87 Οη D. Berrill & E. Addison (2010) παξνπζηάδνπλ κηα ζχληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή γηα ην portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ην νπνίν ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 ζεσξήζεθε σο φρεκα πνπ ζα κπνξνχζε λα απνδείμεη ηελ πνιππινθφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο θαη ζα παξείρε κηα απζεληηθή καξηπξία ηνπ ζηνραζκνχ θαη ηεο πξαθηηθήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Οη D. Berrill & C. Whalen (2007) είλαη ηεο άπνςεο φηη ηα portfolios απνηέιεζαλ έλα κέζν λα εληζρπζεί ε απζεληηθφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, παξέρνληάο ηνπο ηε δπλαηφηεηα λα πξνζζέζνπλ θαη άιια ζηνηρεία ζε ζρέζε κε απηά γηα ηα νπνία ζπλήζσο αμηνινγνχληαλ, φπσο παξαδείγκαηα δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο, ζηνραζκφ πάλσ ζηε δηδαζθαιία θαη ζθέςεηο γηα ην ηη ζπλέβε ζηελ ηάμε, θαζψο θαη ηελ επαγγεικαηηθή θξίζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Οη B. Birman, L. Desimone, A. Porter & M. Garet (2000) εμεηάδνπλ ην δήηεκα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη κέζα απφ έξεπλα πνπ δηεμήγαγαλ, πξνέβεζαλ ζηε δηαπίζησζε πσο ε ζπκκεηνρηθφηεηα θαη ε ζπλεξγαζία κε ζπλαδέιθνπο παξέρεη επθαηξίεο ζηνραζκνχ, αληαιιαγήο απφςεσλ θαη ελζσκάησζεο λέσλ ζηνηρείσλ ζην δηδαζθαιηθφ επάγγεικα, ζπκβάιινληαο έηζη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμή ηνπο. Ο P. Bredeson (2002) εμαίξεη ηε ζεκαζία ηεο πςειήο πνηφηεηαο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη ηελ θαζηζηά απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ απφθηεζε ελφο πςεινχ επηπέδνπ δηδαζθαιίαο, θαζψο δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα απνθηήζεη πεξαηηέξσ εμεηδίθεπζε ζε ζέκαηα πεξηερνκέλνπ, ζε ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο, ζηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ θαζψο θαη ζε άιια ζηνηρεία. Ζ C. Burns (1999) πξνζπαζεί λα πείζεη ηνλ αλαγλψζηε πσο θάζε portfolio είλαη κνλαδηθφ θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ εμαξηάηαη απφ ηνλ θάηνρφ ηνπ, θαζψο θαη απφ ην πνηα κέζνδν θαηαζθεπήο ζα επηιέμεη λα αθνινπζήζεη. 87

88 Οη N. Buzzetto-More & A. Alade (2008) ππνζηεξίδνπλ ηελ εκθάληζε ησλ ειεθηξνληθψλ portfolios θαη ηε ραξαθηεξίδνπλ σο κηα πνιιά ππνζρφκελε θαη κηα απ ηηο κεγαιχηεξεο θαηλνηνκίεο ζην ρψξν ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο. Ζ C. Chou (2012) κειεηά ην ζέκα ησλ portfolios θαη αζρνιείηαη θπξίσο κε ην ηη ζα κπνξνχζε λα πεξηέρεη έλα απνηειεζκαηηθφ portfolio εθπαηδεπηηθνχ. Καηαιήγεη ινηπφλ ζην φηη ζα πξέπεη λα παξνπζηάδεη κηα εηθφλα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ζηελ νπνία λα αληηθαηνπηξίδνληαη νη αξκνδηφηεηέο ηνπ, ν δηδαθηηθφο ηνπ ξφινο θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ. Αθφκε, είλαη δπλαηφλ λα πεξηιακβάλεη πξντφληα ηεο κάζεζεο ησλ καζεηψλ, αμηνινγήζεηο απφ καζεηέο θαη ζπλαδέιθνπο, πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο αλαηξνθνδφηεζε θαη λα βνεζήζνπλ ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα βειηησζεί. Ζ D. Cole (2000) επηθεληξψλεη ην ελδηαθέξνλ ηεο ζην portfolioεπαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη ην ραξαθηεξίδεη σο έλα εξγαιείν πνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα πξνζδηνξίζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο εμέιημε, απαληψληαο ζε εξσηήζεηο φπσο: «Πνχ βξίζθνκαη επαγγεικαηηθά;», «Πνχ βξηζθφκνπλ;», «Πνχ ζηνρεχσ λα θηάζσ;». Θεσξεί ηελ θαηαζθεπή ηνπ σο κηα δηαδηθαζία απφδεημεο ηνπ εμειηζζφκελνπ επαγγεικαηηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Οη L. Conrad & C. Bowie (2006) αλαθνξηθά κε ηηο δχν δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο ηνπ portfolio, ηελ αλαπηπμηαθή θαη ηελ πξνζζεηηθή, ππνζηεξίδνπλ ηελ άπνςε πσο ε κηα ρξήζε δελ αλαηξεί ηελ άιιε, αιιά ηελ αιιεινζπκπιεξψλεη. Σν επηρείξεκά ηνπο έγθεηηαη ζην φηη έλα portfolio πνπ θαηαζθεπάδεηαη κε ζθνπφ ηελ κνληκνπνίεζε ή ηελ πξναγσγή κπνξεί λα επηθέξεη εμίζνπ ζεκαληηθέο αλαπηπμηαθέο επηδξάζεηο ζηνλ θάηνρφ ηνπ. Ζ C. Craig (2003) ραξαθηεξίδεη ην portfolio σο κηα δπλακηθή δηαδηθαζία ηεθκεξίσζεο ησλ ζηνηρείσλ ηνπ έξγνπ θαη ηεο αλάπηπμεο ησλ 88

89 εθπαηδεπηηθψλ, ηα νπνία έρνπλ ζπγθεληξσζεί θαη ζπληαρζεί απφ ηνπο ίδηνπο κέζα απφ πνιχ πξνζεθηηθφ ζηνραζκφ θαη ηα νπνία νη εθπαηδεπηηθνί κνηξάδνληαη κε ηνπο ζπλαδέιθνπο, ηνπο καζεηέο θαη ηα παξνπζηάδνπλ γηα δεκφζηα ζπδήηεζε θαη δηάινγν. Ζ Β. Γακπξαηδίδνπ (2012) ζεσξεί πσο ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δελ είλαη απιά έλα ιεχθσκα απνθνκκάησλ, κηα ζπιινγή εξγαζηψλ, αιιά πξνυπνζέηεη ην ζηνραζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επί ησλ εκπεηξηψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ ηνπ, ηελ αλαζεψξεζε θαη ην ζρεδηαζκφ ηεο κειινληηθήο ηνπ κάζεζεο κε απψηεξν ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο. Αθφκε, δηεπθξηλίδεη πσο πξηλ ην μεθίλεκα ηεο ρξήζεο απηνχ ηνπ εξγαιείνπ, νη εθπαηδεπηηθνί θαιφ είλαη λα ελεκεξψλνληαη πιήξσο γηα ην portfolio, λα ηνπο παξέρνληαη νξηζκέλεο θαηεπζπληήξηεο ή αθφκα θαη θάπνην πξφηππν-κνληέιν πνπ λα κπνξνχλ λα ζπκβνπιεπηνχλ. Ζ F. Darling (2001) ζηελ πξνζπάζεηά ηεο λα απνδψζεη έλαλ νξηζκφ ζην portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηζεκαίλεη πσο απηφ δηεγείηαη κηα ηζηνξία πνπ έρεη ζπλνρή θαη πνπ παξνπζηάδεη ηηο αλαιχζεηο, ηηο εκπεηξίεο θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Μάιηζηα ην ραξαθηεξίδεη σο κηα δηαδηθαζία βαζηάο θαηαλφεζεο ηεο δηδαζθαιίαο, ηεο κάζεζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Ζ L. Darling-Hammond (1990) αζπάδεηαη ηελ άπνςε πσο ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλε θαη κε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ έξγνπ ηνπο, ζηα πιαίζηα ηνπ ειέγρνπ ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη εθπαηδεπηηθνί, θαηά ηελ αμηνιφγεζή ηνπο, ιακβάλνπλ αλαηξνθνδφηεζε, ε νπνία απνηειεί βαζηθφ παξάγνληα ζηελ πνξεία γηα επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη βειηίσζε θαη, θαηά ζπλέπεηα, βαζηθφ παξάγνληα εμαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο. 89

90 Οη L. Darling-Hammond & J. Snyder (2000) ηνλίδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο απζεληηθνχ εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο, ην νπνίν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα κηα πνηθηιία ζθνπψλ αμηνιφγεζεο, φπσο ζπλεληεχμεηο γηα πξφζιεςε ζε δνπιεηά ή αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Οη S. Dinham & C. Scott (2003) αλαδεηθλχνπλ κέζα απφ κηα κειέηε πεξίπησζεο πνπ δηεμήγαγαλ, ην portfolio σο έλαλ απνηειεζκαηηθφ κεραληζκφ πξνψζεζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ζ ζέζε ηνπο απηή ππνζηεξίδεηαη απφ ηα πιενλεθηήκαηα πνπ επηθέξεη ε ρξήζε ηνπ, ηα νπνία είλαη αληηπξνζσπεπηηθά ηεο ζεηηθήο επίδξαζεο ηνπ ζηνραζκνχ θαη ηεο αλάπηπμεο ηνπ portfolio. Παξάιιεια, αλαθέξνληαη θαη ζε νξηζκέλνπο παξάγνληεο πνπ δπζρεξαίλνπλ ηελ αλαπηπμηαθή ρξήζε ηνπ portfolio, φπσο ν πεξηνξηζκέλνο ρξφλνο πνπ ζπλήζσο έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο νη εθπαηδεπηηθνί. Οη E. Driessen, A. Muijtjens, J. Van Tartwijk & C. Van der Vleuten (2007) ζε κηα πξνζπάζεηά ηνπο λα εληνπίζνπλ ηηο δηαθνξέο κεηαμχ ειεθηξνληθνχ θαη ζπκβαηηθνχ portfolio, θάλνπλ ιφγν γηα νξηζκέλα πξνηεξήκαηα ηνπ ειεθηξνληθνχ portfolio, φπσο ε χπαξμε ππεξζπλδέζκσλ πνπ δηεπθνιχλεη ηελ παξνπζίαζε θαη πξνσζεί ηελ πνηθηιία ηνπ ζηνραζκνχ θαη ησλ ζηνηρείσλ, ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο πνιιψλ αηφκσλ ηαπηφρξνλα ζην portfolio θαη ε επαλάγλσζηε θαη θαιά δηακνξθσκέλε κνξθή ηνπ. Χζηφζν, δελ παξαβιέπνπλ ην γεγνλφο πσο ην ςεθηαθφ portfolio, εμαηηίαο ηεο κνξθήο ηνπ, είλαη επηθίλδπλν λα απνζπάζεη ηελ πξνζνρή ηνπ αλαγλψζηε απ ην πεξηερφκελν. Ο M. Fanning (2008) επηθεληξψλεηαη ζην portfolio απαζρφιεζεο (employment portfolio) ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη πξνηείλεη απηφ λα πεξηέρεη έλα βηνγξαθηθφ ζεκείσκα, πηζηνπνηεηηθά δηπιψκαηα θαη ζπζηαηηθέο επηζηνιέο, κεξηθά εληππσζηαθά δείγκαηα εξγαζίαο, θαζψο θαη ζχληνκα 90

91 ζρφιηα ζηνραζκνχ ζρεηηθά κε ηε θηινζνθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηηο πξαθηηθέο πνπ αθνινπζεί. Οη A. Fokiene & L. Sajiene (2009) ζεσξνχλ ην portfolio σο κηα ζπζηεκαηηθά δνκεκέλε ζπιινγή απφδεημεο ησλ επηηεπγκάησλ εθκάζεζεο πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ απην-αλάιπζε θαη αληαλαθιά ηηο αλάγθεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ελφο αηφκνπ. Ζ Β. Φσηνπνύινπ (2013) θαηαπηάλεηαη κε ηα γλσξίζκαηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. πγθεθξηκέλα ηε ραξαθηεξίδεη σο κηα έλλνηα πνπ εκπεξηέρεη ηε ζπλέρεηα θαη ηελ δηάξθεηα, θαζφηη νη εθπαηδεπηηθνί βξίζθνληαη ζε κηα δηαδηθαζία κάζεζεο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Δπηπιένλ, ζεσξεί πσο κέζα απφ ηε δηαδηθαζία ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο παξέρεηαη ε επθαηξία ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ζπλδέζεη ηε ζεσξία κε ηελ πξάμε. Οη J. I. Gelfer & P.G. Perkins (1996) ππνζηεξίδνπλ ηελ άπνςε πσο ην επαγγεικαηηθφ portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ δελ πξέπεη λα ζεσξείηαη σο απνζεθεπηηθφο ρψξνο εγγξάθσλ θαη αμηνινγήζεσλ, αιιά θαιφ είλαη λα πεξηιακβάλεη ηα θαζήθνληα, ηηο επζχλεο, ηε δηδαθηηθή θηινζνθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαζψο θαη λα θαλεξψλεη θαη ηε δηάζεζή ηνπ γηα ζπλερή επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη βειηίσζε. Οη J. I. Gelfer, Y. Xu & P.G. Perkins (2004) αλαθέξνληαη ζηηο πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε γηα ηελ επίηεπμε ελφο ραξηνθπιαθίνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Απηέο είλαη ν ρξφλνο, ν πξνγξακκαηηζκφο, ε νξγάλσζε, ε ζσζηή επηινγή πιηθνχ, ε αιιειεπίδξαζε εθπαηδεπηηθνχ-καζεηψλ θαη ε θαιιηέξγεηα αηζζήκαηνο ηδηνθηεζίαο. Οη J.I. Gomez, E. L. Meneses & A. J. Martinez (2013) παξνκνηάδνπλ ηα ραξηνθπιάθηα κε θαζξέπηε ηνπ ηξφπνπ ζθέςεο θαη ηεο επάξθεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ ηνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αμηνινγεί ηελ κέρξη ηψξα 91

92 πνξεία ηνπ, λα αλαλεψλεη ζπλερψο ηηο γλψζεηο θαη ηηο δηδαθηηθέο κεζφδνπο ηνπ, ζπκβάιινληαο έηζη ζηε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ εμέιημεο. Οη J. Green & S. Smyser (2001) επηθεληξψλνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζηα δηάθνξα είδε portfolio πνπ ππάξρνπλ, δίλνληαο ηδηαίηεξε πξνζνρή ζην portfolio απαζρφιεζεο θαη ζην portfolio αμηνιφγεζεο. Ο Β. Γθξίηδηνο (2006) ζεσξεί πσο ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε πεξηιακβάλεη θάζε δξαζηεξηφηεηα ή δηαδηθαζία πνπ ζηνρεχεη ζηε βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ, κέζσ ηεο δηαξθνχο απφθηεζεο γλψζεσλ, δεμηνηήησλ, ζηάζεσλ θαη αληηιήςεσλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ αθνξνχλ ηφζν ηε δηδαθηηθή ηνπ πξάμε θαη ηελ αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ φζν θαη ην ζχλζεην επαγγεικαηηθφ ηνπ ξφιν. Ο T. R. Guskey (2003) αλαθνξηθά κε ην δήηεκα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, είλαη ηεο άπνςεο πσο απηή πεξηιακβάλεη δηαδηθαζίεο πνπ εζηηάδνπλ ζηελ έλλνηα ηεο απην-αμηνιφγεζεο, φπσο θαιιηέξγεηα ηεο θξηηηθήο θαη ηεο ζηνραζηηθήο ζθέςεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη νη νπνίεο πξέπεη λα ηνλ αθνινπζνχλ ζηηο δηαξθείο πξνζπάζεηέο ηνπ γηα βειηίσζε. Ο G. Hewitt (1995) ππνζηεξίδεη πσο ε ρξήζε ειεθηξνληθνχ portfolio ελέρεη θάπνηα κεηνλεθηήκαηα. Δζηηάδεη θπξίσο ζην δήηεκα ηεο ακεζφηεηαο, ηζρπξηδφκελνο πσο ην portfolio πνπ πεξηνξίδεηαη ζε κηα ειεθηξνληθή κνξθή, αθφκε θαη αλ νξηζκέλα θνκκάηηα ηνπ έρνπλ εθηππσζεί ζε έληππε κνξθή, κπνξεί λα ράζεη ηελ ακεζφηεηά ηνπ, θαζψο ε θπζηθή πξαγκαηηθφηεηά ηνπ δηαθπβεχεηαη απφ ζπζηήκαηα πνπ βαζίδνληαη ζε ππνινγηζηέο. Ο J. Hunzicker (2011) θαηαπηάλεηαη κε ην δήηεκα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηε ραξαθηεξίδεη σο ζπλαθή, φηαλ εκπιέθεηαη κε ηηο θαζεκεξηλέο αξκνδηφηεηεο θαη επζχλεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη σο απζεληηθή δηαδηθαζία, φηαλ εληάζζεηαη ζηελ θαζεκεξηλή ζρνιηθή δσή κε ηελ ελεξγφ εκπινθή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε 92

93 δξαζηεξηφηεηεο ζπληνληζκνχ θαη θαζνδήγεζεο, πνπ απνζθνπνχλ ζην λα δηαπηζηψζνπλ νη εθπαηδεπηηθνί ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ελεξγεηψλ ηνπο. Οη Α. Τθαληή θαη Γ. Βνδαΐηεο (2009) ελζηεξλίδνληαη ηελ άπνςε πσο ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε δελ ζρεηίδεηαη κφλν κε ηηο βαζηθέο ζπνπδέο θαη ηελ αξρηθή θαηάξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, αιιά επεθηείλεηαη θαη ζην εξγαζηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ θαζψο θαη ζηηο επξχηεξεο επθαηξίεο πνπ ηνπο παξέρνληαη γηα ηε βειηίσζε ζπλνιηθά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπο έξγνπ. Ζ S. Jovanova-Mitkovska (2010) παξαζέηεη νξηζκέλνπο ιφγνπο πνπ θαηά ηε γλψκε ηεο θαζηζηνχλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Μεηαμχ άιισλ, αλαθέξεηαη ζηε δεκηνπξγία δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ, ζηελ πξναγσγή ηνπ αηζζήκαηνο ηεο νκαδηθφηεηαο θαη ηεο ζπλεξγαζίαο ζηελ ηάμε θαη ζην ζρνιείν, ζηε δπλαηφηεηα ν εθπαηδεπηηθφο λα ζπλδέζεη ηε ζεσξία κε ηελ πξάμε, θαη ζηελ απφθηεζε, εκβάζπλζε θαη ελίζρπζε ηνπ γλσζηηθνχ ππφβαζξνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ο M. Kaplan (1998) αλαθεξφκελνο ζηα εθπαηδεπηηθά νθέιε ηεο θαηαζθεπήο ησλ portfolios, ππνζηεξίδεη πσο παξέρνπλ κηα πινχζηα πεγή ζηνηρείσλ γηα ηα επηηεχγκαηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα δηάθνξνπο ζθνπνχο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο αμηνιφγεζεο, ηεο βειηίσζεο, ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ζ Α. Κεδξάθα (2009) επηζεκαίλεη πσο ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε απνηειεί κηα εμειηθηηθή δηαδηθαζία, φπνπ ν επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηηθφο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα παξεκβαίλεη θαη λα ηε δηακνξθψλεη ζχκθσλα κε ηελ εθπαίδεπζή ηνπ, ηηο αμίεο, ηηο επηδηψμεηο, ηα ελδηαθέξνληα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ. 93

94 Ο V. Klenowski (2000) εζηηάδεη ηελ πξνζνρή ηνπ θπξίσο ζην portfolioαμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ην ραξαθηεξίδεη σο κηα κέζνδν θαηαλφεζεο θαη αμηνιφγεζεο ησλ ηθαλνηήησλ θαη επηηεπγκάησλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνπ ρψξν. Ζ Q. Lin (2008) δηεξεπλά ην δήηεκα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio θαη κέζα απφ κηα έξεπλα πνπ δηεμήγαγε ζε εθπαηδεπηηθνχο, δηαπίζησζε πσο ε ζπλνιηθή δηαδηθαζία ηεο θαηαζθεπήο θαη ρξήζεο ηνπ ελέρεη δπζθνιίεο. χκθσλα κε απηήλ, κεξηθέο απφ ηηο πην πξνβιεκαηηθέο πηπρέο ηνπ εξγαιείνπ ζπληζηνχλ ε απμεκέλε δέζκεπζε ρξφλνπ, ε αβεβαηφηεηα ζρεηηθά κε ην ζθνπφ θαη ην αθξναηήξην θαη νη πεξηνξηζκέλεο γλψζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν θαη ηηο νξγαλσηηθέο ζηξαηεγηθέο πνπ ζα πξέπεη λα πηνζεηήζνπλ. Οη G. Lorenzo & J. Ittelson (2005) κειεηνχλ ην ζέκα ηνπ ειεθηξνληθνχ portfolioθαη ζεσξνχλ πσο απηφ ππεξηεξεί έλαληη ηνπ παξαδνζηαθνχ εμαηηίαο πνιιψλ πιενλεθηεκάησλ. ε απηά ζπγθαηαιέγεηαη θπξίσο ε πνηθηιία νπηηθναθνπζηηθψλ πεγψλ πνπ κπνξνχλ λα ζπιιερζνχλ, φπσο ςεθηαθέο εηθφλεο, ήρνη, βίληεν, ηα νπνία κπνξνχλ λα θαηαγξάςνπλ θαιχηεξα ηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή αλάπηπμε ηνπ θαηφρνπ θαη λα δψζνπλ κηα ζαθή εηθφλα γηα ην ηη ζπκβαίλεη ζηελ ηάμε. Οη J. Loughran & D. Corrigan (1995) θαηαπηάλνληαη κε ην δήηεκα ηεο αμίαο ηνπ portfolio απφ ηε ζθνπηά ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ. πγθξηκέλα ζεσξνχλ πσο απηφ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο έλα εξγαιείν πνπ ζα ελζαξξχλεη ηνπο κειινληηθνχο εθπαηδεπηηθνχο λα θαηαγξάςνπλ θαη λα πεξηγξάςνπλ ηηο δεμηφηεηεο θαη ηθαλφηεηέο ηνπο σο εθπαηδεπηηθνί, ζηνραζηνχλ πάλσ ζηε δηθή ηνπο κάζεζε γηα ηε δηδαζθαιία, θαη έηζη, απνθηήζνπλ πεξηζζφηεξν έιεγρν θαη λα θαηαλνήζνπλ ηε δηθή ηνπο πξαθηηθή δηδαζθαιίαο. 94

95 Ο M. Minott (2010) είλαη ηεο άπνςεο πσο ην portfolio ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαζψο ηνλ ελζαξξχλεη λα ζηνραζηεί πάλσ ζηηο γλψζεηο πνπ έρεη απνθηήζεη κέρξη ζηηγκήο, ζηηο δεμηφηεηέο ηνπ, ηνπ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα εμεηάζεη ζε βάζνο ηελ θαζεκεξηλή ηνπ πξαθηηθή, ηηο πεπνηζήζεηο ηνπ θαη λα ζθηαγξαθήζεη ηελ έσο ηψξα επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία θαη ηα κειινληηθά ηνπ ζρέδηα. Ζ C. Mosely (2005) δηεξεπλά ην δήηεκα ηεο αμίαο ησλ επαγγεικαηηθψλ portfoliosησλ εθπαηδεπηηθψλ φζνλ αθνξά ζηνπο κειινληηθνχο εξγνδφηεο. Μέζα απφ έξεπλα πνπ δηεμήγαγε ζε δηεπζπληέο ζρνιείσλ θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα πσο νη πεξηζζφηεξνη εξγνδφηεο ελζαξξχλνπλ ηε ρξήζε ησλ portfoliosσο εξγαιείν εχξεζεο εξγαζίαο, θαζψο κέζα απφ απηά νη ελδερφκελνη εξγνδφηεο είλαη ζε ζέζε λα δηαθξίλνπλ ηηο ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, λα γλσξίζνπλ ηε θηινζνθία ηεο δηδαζθαιίαο ηνπο θαη ην ελδηαθέξνλ ηνπο γηα κάζεζε. Οη G. Oakley, M. Pegrum & S. Johnston (2013) ππνζηεξίδνπλ εκθαληηθά ηα δηάθνξα πξνλφκηα ηνπ ειεθηξνληθνχ portfolio φπσο, εχθνιε απνζήθεπζε, νξγάλσζε θαη αλαδηάξζξσζε ησλ πιεξνθνξηψλ εμαηηίαο ηεο ειεθηξνληθήο κνξθήο ηνπ. Παξάιιεια, επηζεκαίλνπλ πσο απηά δηεπθνιχλνπλ ηελ επξεία εθπαηδεπηηθή θαη επαγγεικαηηθή δηθηχσζε θαη ηελ αληαιιαγή απφςεσλ θαη πιηθνχ κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ κέζα απφ νκάδεο ζπδήηεζεο ζε ππεξεζίεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο (forums) κπνξεί λα νδεγήζνπλ κέρξη ηελ νηθνδφκεζε ησλ πξνζσπηθψλ δηθηχσλ κάζεζεο. Ο M. Oermann (1999) αλαθεξφκελνο ζην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, καο πεξηγξάθεη ην πεξηερφκελφ ηνπ. χκθσλα κε απηφλ, ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ζηνηρεία απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ ην δηδαθηηθφ ηνπ ξφιν, ηηο αξκνδηφηεηέο ηνπ, πεγέο πιεξνθνξηψλ απφ άιινπο, φπσο αλαθνξέο απφ ζπλαδέιθνπο πνπ έρνπλ παξαθνινπζήζεη 95

96 δηδαζθαιίεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πξντφληα ηεο κάζεζεο ησλ καζεηψλ θαζψο θαη νηηδήπνηε καξηπξά ηελ πξνζπάζεηά ηνπ γηα ζπλερή επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. Αθφκε, παξαζέηεη θαη νξηζκέλεο νδεγίεοζπκβνπιέο γηα ηελ θαηαζθεπή ελφο εθπαηδεπηηθνχ portfolio. Ζ Ε. Παπαλανύκ (2003) εκβαζχλεη ζηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη ηε ραξαθηεξίδεη σο ην ζχλνιν ησλ ηππηθψλ θαη άηππσλ καζεζηαθψλ εκπεηξηψλ πνπ απνθηά ν εθπαηδεπηηθφο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ ζηαδηνδξνκίαο κέρξη ηελ αθππεξέηεζή ηνπ απφ ηνλ επαγγεικαηηθφ ζηίβν. Ο Α. Παπαζηακάηεο (2010) αληηιακβάλεηαη ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε σο κηα ζπλερή δηαδηθαζία πνπ ιακβάλεη ρψξα θαζ φιν ην ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη πεξηιακβάλεη φιεο ηηο κνξθέο κάζεζεο (εθηφο απφ ηελ αξρηθή εθπαίδεπζε), ηηο δηαδηθαζίεο θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη εθπαηδεπηηθνί πξνθεηκέλνπ λα βειηηψζνπλ ηε δηδαθηηθή ηνπο πξαθηηθή. Οη Π. Παξζηάδεο, Η. αββίδεο θαη Α. Σζηάθθηξνο (2007) ππνγξακκίδνπλ πσο απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηε δεκηνπξγία ελφο portfolio είλαη λα δηεπθξηληζηεί ν ζθνπφο θαη νη ρξήζεηο ηνπ, θαζψο θαη ην θνηλφ ζην νπνίν απεπζχλεηαη. Κχξηνο ζθνπφο ηνπ ζπλήζσο είλαη λα απνδείμεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, λα παξνπζηάζεη κηα δνκή ηνπ ζηνραζκνχ ηνπ ζρεηηθά κε ηα ζρέδηα απην-αλάπηπμήο ηνπ θαη ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαξηέξαο ηνπ. Ζ C. Penny & J. Kinslow (2006) δηεξεπλά ην δήηεκα ηνπ ειεθηξνληθνχ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ππνγξακκίδεη πσο, φπσο θαη ην ζπκβαηηθφ, έηζη θαη απηφ απνηειεί έλα φξγαλν κέηξεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ θαηφρνπ θαη ησλ δεμηνηήησλ πνπ έρεη απνθηήζεη θαη ζπληζηά κέξνο ηεο ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. 96

97 Ο C. Priest (2010) παξαζέηεη νξηζκέλεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ θαιφ είλαη λα ιάβεη ππφςε ηνπ ν εθπαηδεπηηθφο αλαθνξηθά κε ηελ θαηαζθεπή ελφο portfolio. Καη απηφλ, έλα portfolio ζα πξέπεη λα έρεη κηα εχινγε έθηαζε, γχξσ ζηηο 8-10 αθεγεκαηηθέο ζειίδεο. Καιφ είλαη λα νξγαλσζεί ζε ελφηεηεο, λα γίλεη αμηφινγε επηινγή πιηθνχ πνπ λα αληαλαθιά ζηε θηινζνθία θαη λα θαηαδεηθλχεη ην εχξνο θαη ηελ πνηφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο. Αμηνζεκείσηε είλαη ε επίθιεζε ηνπ ζπγγξαθέα γηα επηζηξάηεπζε ηεο βνήζεηαο ελφο κέληνξα πνπ ζα εληζρχζεη ηηο δηδαθηηθέο ηθαλφηεηεο θαη ηελ πξαθηηθή θαζνδήγεζε γηα ηελ ζπγθξφηεζε ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Οη J.C. Richards & T.S.C. Farell (2005) παξνπζηάδνπλ κηα ελδηαθέξνπζα ηαμηλφκεζε ηνπ πεξηερφκελνπ ηνπ portfolio. χκθσλα κε απηνχο, ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ζηνηρεία ηεο κέρξη ηψξα αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ηεθκήξηα ησλ δεμηνηήησλ ηνπ θαη ηεο επάξθεηάο ηνπ σο εθπαηδεπηηθφο, ηελ πξνζέγγηζή ηνπ ζηα ζέκαηα νξγάλσζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο ηάμεο, ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε, θαζψο θαη κειινληηθά ζρέδηα γηα επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή εμέιημε. ΟηC. Rijdt, E. Tiquet, F. Dochy & M. Devolder (2006) δηεξεπλψληαο ηηο απφςεηο εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ portfolios, θαηέιεμαλ ζην εμήο ζπκπέξαζκα: ην portfolio είλαη έλα εξγαιείν πνπ ζα κπνξνχζε λα επηθέξεη ζεκαληηθέο ζεηηθέο επηπηψζεηο αλαθνξηθά κε ηα πξνζσπηθή θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, φπσο κηα ζαθέζηεξε εηθφλα ηεο ίδηαο ηεο δηδαζθαιίαο ηνπο, βειηίσζε ηνπ ζηνραζκνχ ηνπο γηα ηηο δηθέο ηνπο επαγγεικαηηθέο ηερληθέο, κηα επαλεμέηαζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπο δεμηνηήησλ θαη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο 97

98 γεληθά. Χζηφζν, ππνζηεξίδνπλ θαη ηελ άπνςε πσο απνηειεί θαη έλα κέζν πνπ δελ είλαη θαηάιιειν απαξαίηεηα θαη γηα φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Οη A. Samaras & R. Fox (2013) ζε έξεπλα πνπ εθπφλεζαλ, εμέηαζαλ ηελ αλάπηπμε ηεο επαγγεικαηηθήο ζθέςεο 19 Διιήλσλ εθπαηδεπηηθψλ, φπσο θαηαγξάθεηαη κέζα απφ ηα e-portfolios πνπ δεκηνχξγεζαλ νη ίδηνη, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε έλα δηεζλέο πξφγξακκα επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο πνπ δηεμήρζε ζηηο Ζ.Π.Α. Απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλέδεημαλ ην portfolio σο έλα εξγαιείν πνπ ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαζψο ηνπο παξέρεη γλσζηηθφ ρψξν λα αξρεηνζεηήζνπλ ηνπο ζηνραζκνχο ηνπο, λα θαηαγξάςνπλ ηηο εκπεηξίεο ηνπο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη ζε κηα ζπλερηδφκελε πνξεία θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ πσο πξέπεη λα επαλεθηηκνχλ θάπνηεο θαηαζηάζεηο θαη λα είλαη πάληα ζ ζε εμέιημε, φπσο έλαο δηα βίνπ καζεηεπφκελνο. Οη M. Segers, D. Gijbels & M. Thurlings (2008) ηνλίδνπλ πσο έλα portfolio ζπληζηά κηα ζθφπηκε ζπιινγή απφ παξαδείγκαηα πνπ ζπιιέγνληαη θαηά ηε δηάξθεηα κηαο ρξνληθήο πεξηφδνπ θαη παξέρεη νξαηά θαη ιεπηνκεξή ζηνηρεία γηα ηελ επίηεπμε ησλ αξκνδηνηήησλ ελφο αηφκνπ. Σν ραξαθηεξίδνπλ θπξίσο σο εξγαιείν πνπ αλαδεηθλχεη ηελ πξφνδν πνπ έρεη επηηεπρζεί ζηελ αλάπηπμε ησλ ηθαλνηήησλ ησλ θαηφρσλ ηνπ θαη βξίζθεηαη θάησ απφ ηνλ έιεγρν θαη ηελ επζχλε ηνπο. Ο B. Sithole (2011) εγθσκηάδεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαζψο απηφ πξνζθέξεη πνιιά πιενλεθηήκαηα, φπσο ζηνραζκφ πάλσ ζηηο γλψζεηο θαη ζηηο δεμηφηεηεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, εμέηαζε ηεο πξαθηηθήο πνπ εθαξκφδεη θαζεκεξηλά, ησλ πεπνηζήζεσλ θαη ησλ αμηψλ πνπ αθνξνχλ ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε. Αθφκε, είλαη ηεο άπνςεο πσο ην portfolio ζπκβάιιεη ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαζψο ηνπο παξέρεη κηα επθαηξία λα πεξηγξάςνπλ θαη λα 98

99 θαηαγξάςνπλ ηε δηδαζθαιία ηνπο, λα εθθξάζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο γλψζε θαη λα ζηνραζηνχλ ζρεηηθά κε ην ηη, ην πψο θαη ην γηαηί δηδάζθνπλ, λα θαηαγξάςνπλ ηελ έσο ηψξα επαγγεικαηηθή ηνπο πνξεία θαζψο θαη ηηο κειινληηθέο ηνπο επηδηψμεηο. Οη J. Snyder, A. Lippincott & D. Bower (1998) δίλνπλ βαξχηεηα ζην portfolio πηζηνπνίεζεο θαη ππνζηεξίδνπλ πσο ζθνπφο ηνπ έγθεηηαη ζηελ αμηνιφγεζε ηεο εηνηκφηεηαο ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ πξνθεηκέλνπ λα ιάβνπλ ηελ άδεηα δηδαζθαιίαο. χκθσλα κε απηνχο, ην portfolio πηζηνπνίεζεο θαζνξίδεη αλ νη θνηηεηέο εθπαηδεπηηθνί έρνπλ θαηαδείμεη θάπνην επίπεδν επάξθεηαο ζε έλα ζχλνιν πξνηχπσλ δηδαζθαιίαο πνπ νξίδνληαη απφ ην παλεπηζηήκην ή απφ ην θξάηνο. Οη J. Tartwijk, M. Rijswijk, H. Tuithof & E. Driessen (2008) παξαζέηνπλ ηηο απφςεηο ηνπο γηα ην portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ. χκθσλα κε απηνχο, ην portfolio παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα είλαη απηνθαζνδεγνχκελνη ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο εμέιημε, ηνπο ελζαξξχλεη λα επελδχζνπλ ζε ζρέζεηο εθπαηδεπηηθψλ δεμηνηήησλ θαη κάζεζεο, πξνσζεί ηε ζηνραζηηθή δηδαζθαιία θαη ζπκβάιιεη ζηελ εμεξεχλεζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηαπηφηεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Οη J. Taylor, P. Dunbar-Hall & J. Rowley (2012) ππνζηεξίδνπλ ηελ άπνςε πσο ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ζε νπνηαδήπνηε κνξθή θαη αλ είλαη (ειεθηξνληθφ ή ζπκβαηηθφ), απνηειεί έλα φξγαλν κέηξεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ θαηφρνπ ηνπ θαη ησλ δεμηνηήησλ πνπ έρεη απνθηήζεη θαη ζπληζηά κέξνο ηεο ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Οη D. Tigelaar, D. Dolmans, I. Wolfhagen, & C. Van der Vleuten (2004) εληάζζνληαη ζηνπο νπαδνχο ηεο άπνςεο πσο νη δχν ρξήζεηο ηνπ portfolio, ε αλαπηπμηαθή θαη ε πξνζζεηηθή, κπνξνχλ λα ζπλππάξρνπλ, θαζψο ε κία αιιεινζπκπιεξψλεη ηελ άιιε. Μάιηζηα, ηζρπξίδνληαη πσο απνθάζεηο 99

100 πςειήο δηαθχβεπζεο, φπσο δεηήκαηα πξναγσγήο κπνξεί λα είλαη πην έγθπξεο, αλ ιεθζνχλ ππφςε θαη πιεξνθνξίεο πνπ έρνπλ ζπιιερζεί θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαπηπμηαθήο θάζεο. Ζ S. Wray (2008) αλαιχεη ηνπο πνιιαπινχο ζθνπνχο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ θαηαζθεπή ελφο εθπαηδεπηηθνχ portfolio θαη εληνπίδεη πνιιά δηαθνξεηηθά είδε πνπ είλαη δηαξζξσκέλα γχξσ απφ απηνχο ηνπο ζθνπνχο. Τπνζηεξίδεη πσο ε θαζηέξσζε ελφο ζαθνχο ζθνπνχ γηα ην portfolioθαζνξίδεη ηνλ ηχπν ηνπ ραξηνθπιαθίνπ πνπ ζα δεκηνπξγεζεί, δηεπθνιχλεη ηελ επηινγή ησλ αληηθεηκέλσλ θαη ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα ζπκπεξηιεθζνχλ θαη βνεζά ζηελ νξγάλσζε θαη ζηε δηάξζξσζή ηνπ. Οη K. Zeichner & S. Wray (2001) ππνζηεξίδνπλ ηελ άπνςε πσο ην portfolioζπληζηά έλα εξγαιείν πνπ απνηππψλεη δηαρξνληθά ηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ελζαξξχλνληαο ηνπο θνηηεηέοκειινληηθνχο εθπαηδεπηηθνχο, αιιά θαη ηνπο ελ ελεξγεία, λα εκβαζχλνπλ πάλσ ζηε δηδαζθαιία ηνπο θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηηο ζεσξίεο θαη ηηο πξαθηηθέο πνπ θαηεπζχλνπλ ην κάζεκά ηνπο, νηθνδνκψληαο ηαπηφρξνλα πιαίζηα επνηθνδνκεηηθψλ δηαιφγσλ κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπο. 100

101 5. Γηαπηζηψζεηο-παξαηεξήζεηο απφ ην ζεσξεηηθφ κέξνο Απφ φια φζα πξναλαθέξζεθαλ ζην ζεσξεηηθφ κέξνο γίλεηαη ζαθέο φηη: ηε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή πνπ κειεηάκε, δηαπηζηψλεηαη έιιεηςε επαξθνχο θαη ηθαλνπνηεηηθήο ειιελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο, ηφζν ζηηο ζεσξεηηθέο, φζν θπξίσο θαη ζηηο εκπεηξηθέο εξγαζίεο. Μεηαμχ ησλ εηδηθψλ θαη ησλ ζεσξεηηθψλ δελ ππάξρεη απφιπηε ηαχηηζε απφςεσλ σο πξνο ηνλ νξηζκφ θαη ην πεξηερφκελν ηεο έλλνηαο ηνπ portfolio. Ζ πνηθηιία πξντφλησλ πνπ κπνξεί λα θπθινθνξνχλ κε ηελ έλδεημε portfolio δελ πεξηνξίδεηαη κφλν ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ, πνπ εκείο κειεηάκε, αιιά ιακβάλεη ρψξα θαη ζε άιιεο εθθάλζεηο ηνπ θνηλσληθνχ βίνπ (Wade & Yarbrough, 1996: 65). Ζ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, ε αμηνιφγεζε θαη ε απην-αμηνιφγεζε απνηεινχλ ηνπο ηξεηο βαζηθνχο άμνλεο πνπ δηαηξέρνπλ ην ζχλνιν ησλ νξηζκψλ ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλνη κεηαμχ ηνπο. Σν portfolio γηα πξψηε θνξά εκθαλίζηεθε ζηελ εθπαίδεπζε σο εξγαιείν αμηνιφγεζεο ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ θαη ζηε ζπλέρεηα εμειίρζεθε ζε κέζν πξνψζεζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο (Tillema & Smith, 2007: 443). Ζ θαζηέξσζε ελφο ζαθνχο ζθνπνχ γηα ην portfolio θαζνξίδεη ηνλ ηχπν ηνπ ραξηνθπιαθίνπ πνπ ζα δεκηνπξγεζεί, δηεπθνιχλεη ηελ επηινγή ησλ 101

102 αληηθεηκέλσλ θαη ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα ζπκπεξηιεθζνχλ θαη βνεζά ζηελ νξγάλσζε θαη ζηε δηάξζξσζή ηνπ. Σν portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απνθηά δχν δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο, αλάινγα κε ην ζθνπφ πνπ επηδηψθεη θαη ην αθξναηήξην ζην νπνίν απεπζχλεηαη: ηελ πξνζζεηηθή θαη ηελ αλαπηπμηαθή. Χζηφζν, νη απφςεηο ησλ εξεπλεηψλ δηίζηαληαη ζρεηηθά κε ην θαηά πφζν κπνξνχλ λα ζπλδπαζηνχλ απηνί νη ζηφρνη (Attinello, Lare & Waters, 2006: 133). Κάζε portfolio είλαη κνλαδηθφ, θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ εμαξηάηαη θαη απφ ηνλ θάηνρφ ηνπ, θαζψο θαη απφ ην πνηα κέζνδν θαηαζθεπήο portfolio ζα επηιέμεη λα αθνινπζήζεη. Γηα ηε ζπγθξφηεζε ελφο επηηπρεκέλνπ portfolio ππάξρνπλ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε, φπσο: ν ρξφλνο, ν πξνγξακκαηηζκφο, ε νξγάλσζε, ε ζσζηή επηινγή πιηθνχ, ε αιιειεπίδξαζε εθπαηδεπηηθνχ-καζεηψλ θαη ε θαιιηέξγεηα ηνπ αηζζήκαηνο ηεο ηδηνθηεζίαο. Ζ θαηαζθεπή ελφο portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ παξέρεη πνιιά εθπαηδεπηηθά νθέιε, πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα δηάθνξνπο ζθνπνχο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο αμηνιφγεζεο θαη ηεο βειηίσζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Χζηφζν, ε ζπλνιηθή δηαδηθαζία ελέρεη αλεζπρίεο θαη θάπνηα πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ρξφλν, ηελ πξνεηνηκαζία, ηελ αβεβαηφηεηα σο πξνο ηελ επηινγή ησλ ζηνηρείσλ θαη ζπλήζσο νθείινληαη ζηελ αλεπαξθή θαζνδήγεζε θαη ελεκέξσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Kaplan, 1998: 4). 102

103 Σφζν απφ ηηο ζεσξεηηθέο φζν θαη απφ ηηο εκπεηξηθέο εξγαζίεο πξνθχπηεη φηη ην portfolio ζπκβάιιεη ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή αλάπηπμε ησλ ελ ελεξγεία θαη ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ, θαζψο θαη ζηελ πξνψζεζε πξσηνβνπιηψλ ζην ζρνιείν. Σν portfolio επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα πξνζδηνξίζεη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ εμέιημε θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ ζπληζηά κηα δηαδηθαζία απφδεημεο ηνπ εμειηζζφκελνπ επαγγεικαηηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Cole, 2000: 66). Σν portfolio πξνυπνζέηεη ην ζηνραζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επί ησλ εκπεηξηψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ ηνπ, ηελ αλαζεψξεζε θαη ην ζρεδηαζκφ ηεο κειινληηθήο ηνπ κάζεζεο, κε απψηεξν ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο. Σν portfolio ζηεξίδεηαη ζηελ απηo-αλάιπζε θαη ην ραξαθηεξίδεη κηα δηαδηθαζία βαζηάο θαηαλφεζεο ηεο δηδαζθαιίαο, ηεο κάζεζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Σν ραξηνθπιάθην ιεηηνπξγεί σο έλαο απνηειεζκαηηθφο κεραληζκφο πξνψζεζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαζψο ηνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα αμηνινγεί ηελ κέρξη ηψξα πνξεία ηνπ, κέζσ ηνπ ζηνραζκνχ, λα αλαλεψλεη ζπλερψο ηηο γλψζεηο θαη ηηο δηδαθηηθέο κεζφδνπο ηνπ, λα ζθηαγξαθήζεη ηελ έσο ηψξα επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία θαη ηα κειινληηθά ηνπ ζρέδηα (Minott, 2010). Σν portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ζε νπνηαδήπνηε κνξθή θαη αλ είλαη (ειεθηξνληθφ ή ζπκβαηηθφ), απνηειεί έλα φξγαλν κέηξεζεο ηεο απφδνζεο 103

104 ηνπ θαηφρνπ ηνπ θαη ησλ δεμηνηήησλ πνπ έρεη απνθηήζεη θαη ζπληζηά κέξνο ηεο ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. 104

105 ΜΔΡΟ ΓΔΤΣΔΡΟ: ΔΡΔΤΝΑ 105

106 106

107 1. Αθεηεξία, ζηφρνη θαη κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο ην θεθάιαην απηφ παξαηίζεληαη ε αθεηεξία, νη ζηφρνη θαη ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηνλ έιεγρν ησλ ζηφρσλ. 1.1 Αθεηεξία ηεο έξεπλαο θνπφο ηεο έξεπλαο απηήο είλαη λα αλαιπζεί θαη λα παξνπζηαζηεί ην portfolio σο κέζν-κέζνδνο/ηερληθή θαη λα εμεηαζηεί ε ζπκβνιή ηνπ ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, κέζα απφ ηε δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο απηνχ ηφζν ζε ζεσξεηηθφ φζν θαη ζε εξεπλεηηθφ επίπεδν. Ζ αλαγθαηφηεηα ηεο έξεπλαο απηήο έγθεηηαη ζηελ πξνζπάζεηα αλίρλεπζεο θαη θαηαγξαθήο ηνπ πιαηζίνπ εθαξκνγήο ηνπ portfolio σο εξγαιείνπ αμηνιφγεζεο, απην-αμηνιφγεζεο θαη πξνψζεζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ν νπνίνο θαιείηαη, πηνζεηψληαο ηνλ θάθειν λα αμηνινγεζεί, λα απην-αμηνινγεζεί, εθηηκψληαο αλάινγα ηελ πξνζσπηθή ηνπ πνξεία πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ, ζπκβάιινληαο έηζη ζηελ πεξαηηέξσ επαγγεικαηηθή βειηίσζε ηνπ ξφινπ ηνπ. Απφ ηελ σο ηψξα αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο δηαπηζηψζεθε, φηη ελψ ππάξρεη πιεζψξα ζεσξεηηθψλ θαη εκπεηξηθψλ εξγαζηψλ ζην εμσηεξηθφ, νη ζεσξεηηθέο θαη εκπεηξηθέο έξεπλεο ζηελ Διιάδα, γηα ην δήηεκα ηεο ζπκβνιήο ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε, είλαη πεληρξέο. Ζ παξαπάλσ δηαπίζησζε, ζε ζπλδπαζκφ κε ην γεγνλφο φηη απνηειεί έλα ζέκα επίθαηξν θαη επξέσο δηαδεδνκέλν γηα ηηο εθπαηδεπηηθέο θνηλφηεηεο ησλ πεξηζζφηεξσλ ρσξψλ ζηνλ θφζκν, απνηέιεζαλ ην έλαπζκα γηα λα δηεξεπλήζνπκε ζε πoην βαζκφ ε πξνηεηλφκελε θαηλνηνκία κπνξεί λα έρεη απήρεζε θαη αληαπφθξηζε ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη θαηά πφζν, φλησο, ζπκβάιιεη ζηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Πξνθεηκέλνπ λα ην πεηχρνπκε απηφ, επηρεηξήζακε λα αληρλεχζνπκε ηηο απφςεηο θαη ηα βηψκαηα ελφο εθπαηδεπηηθνχ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη ελφο ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ Γεπηεξνβάζκηαο 107

108 εθπαίδεπζεο πνπ ην εθάξκνζαλ 3. Βέβαηα, αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ε παξνχζα εξγαζία δε δχλαηαη λα θαιχςεη νινθιεξσηηθά ην θελφ πνπ ππάξρεη ζηελ ειιελφγισζζε βηβιηνγξαθία, αιιά επειπηζηνχκε λα ιεηηνπξγήζεη σο εθαιηήξην, ψζηε νη κειινληηθνί εξεπλεηέο λα αζρνιεζνχλ δηεμνδηθφηεξα κε ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα. 3 Γηα ην δείγκα ηεο έξεπλαο ζα γίλεη ιφγνο ζηε ζπλέρεηα. 108

109 1.2 ηφρνη ηεο έξεπλαο Βαζηθνί ζηφρνη ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη: λα εμεηαζηεί θαηά πφζν ην portfolio πξνσζεί ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ α) κε βάζε ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε θαη β) κε βάζε ηηο απφςεηο ησλ Τπνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο. λα αληρλεπζεί ε ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απέλαληη ζηε ρξήζε απηνχ ηνπ εξγαιείνπ. λα πξνζδηνξηζηνχλ ηα πξνβιήκαηα πνπ πηζαλφλ αληηκεησπίδνπλ νη εθπαηδεπηηθνί θαηά ηε ρξήζε ηνπ. Δπηκέξνπο ζηφρνη ηεο έξεπλαο Πξνθεηκέλνπ λα δηεμαρζνχλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξεο πηπρέο ηνπ ζέκαηνο, νη βαζηθνί ζηφρνη ηεο έξεπλαο ρσξίδνληαη ζηνπο αθφινπζνπο επηκέξνπο ζηφρνπο: Να δηεξεπλεζνχλ νη πξψηεο εκπεηξίεο ησλ Τπνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio. Να θαηαγξαθνχλ νη απφςεηο ησλ Τπνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο αλαθνξηθά κε ηε βνήζεηα πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ε ζπζηεκαηηθή ρξήζε ηνπ portfolio. Να εμαθξηβσζνχλ ηα πξνβιήκαηα θαη νη δπζθνιίεο πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηε ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ απηνχ, ζχκθσλα κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο έξεπλαο. Να εληνπηζηεί ηη ρξεηάδεηαη βειηίσζε ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ εθαξκφδεηαη, ζχκθσλα κε ην δείγκα ηεο έξεπλαο. Να εμεηαζηνχλ ηα ζηνηρεία πνπ πξνζθέξεη ε ρξήζε ηνπ portfolio ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο αλαθνξηθά κε ην επάγγεικα θαη ην ξφιν ηνπο. 109

110 Να δηαπηζησζνχλ ηα ζηνηρεία πνπ πξνζθέξεη ε ρξήζε ηνπ portfolio ζρεηηθά κε ην ξφιν ηεο επηκφξθσζεο ζηελ επαγγεικαηηθή δσή ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Να δηεξεπλεζεί θαηά πφζν ην portfolio νδεγεί ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζε ζηνραζκφ θαη απην-αμηνιφγεζε. Να εληνπηζηνχλ νη ηνκείο πάλσ ζηνπο νπνίνπο ζηνράδνληαη νη εθπαηδεπηηθνί κε ηε βνήζεηα ηνπ portfolio. 110

111 1.3 Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο ην ζεκείν απηφ, έρνληαο θαζνξίζεη ηνπο βαζηθνχο θαη ηνπο επηκέξνπο ζηφρνπο ηεο παξνχζαο έξεπλαο, απνκέλεη λα ιεθζεί ε απφθαζε ηεο επηινγήο ηεο πην πξφζθνξεο κεζφδνπ θαη ησλ πην θαηάιιεισλ ηερληθψλ έξεπλαο. Δπηδίσμε φισλ ησλ κεζφδσλ θαη ησλ ηερληθψλ είλαη λα νδεγήζνπλ ζηε γλψζε ησλ γεγνλφησλ φζν ην δπλαηφλ κε κεγαιχηεξε αθξίβεηα θαη ζηελ νξζνινγηθή εμήγεζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο (Βάκβνπθαο, 1993: 169). Δπνκέλσο, ε επηινγή ηεο θαηάιιειεο κεζφδνπ απνηειεί κέξνο ηεο δνπιεηάο ηνπ εξεπλεηή, έηζη ψζηε λα βξεη ηνλ θαηάιιειν ηξφπν λα πξνζεγγίζεη ην ππφ έξεπλα ζέκα θαη λα δψζεη αμηφπηζηεο θαη έγθπξεο απαληήζεηο (Verma & Mallick, 2004: 22). Σν είδνο κεζνδνινγίαο θαη νη ηερληθέο ηεο έξεπλαο πνπ ζα επηιερζνχλ, πξνζδηνξίδνληαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηε θχζε ηνπ εξεπλεηηθνχ πξνβιήκαηνο θαη ην ζθνπφ ηεο δηεξεχλεζήο ηνπ (Βάκβνπθαο, 1993: 169). Γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ, απνθαζίζηεθε λα ρξεζηκνπνηεζεί ε κέζνδνο ηεο κειέηεο πεξίπησζεο. Μάιηζηα, γηα ηελ εγγχεζε ηεο αθξίβεηαο θαη ηεο αμηνπηζηίαο ηεο παξνχζαο έξεπλαο ρξεζηκνπνηήζεθε ν ζπλδπαζκφο πνιιψλ ζηξαηεγηθψλ, κηα ηαθηηθή πνπ νλνκάδεηαη ηξηγσλνπνίεζε 4. Σα κεζνδνινγηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη δχν: ε εκηδνκεκέλε ζπλέληεπμε θαη ηα έγγξαθα (δεδνκέλα θαηαρψξεζεο ησλ Τπνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο ζην portfolio ηνπο). ηελ παξνχζα έξεπλα, ε κέζνδνο ηεο κειέηεο πεξίπησζεο πξνηηκήζεθε εμαηηίαο θπξίσο ηνπ ηχπνπ ηνπ θεληξηθνχ εξεπλεηηθνχ εξσηήκαηνο («Πψο πξνσζεί ην portfolio ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε;»). χκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία, ην εξεπλεηηθφ εξψηεκα θαζνξίδεη φια ηα ζηάδηα ηεο έξεπλαο: απφ ηελ επηινγή ηεο θαηάιιειεο κεζφδνπ κέρξη ηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ. Σν θεληξηθφ εξεπλεηηθφ εξψηεκα είλαη ηνπ ηχπνπ «πψο» θαη ηέηνηα εξσηήκαηα πνπ 4 Πεξηζζφηεξα γηα ηελ ηξηγσλνπνίεζε ζα δνχκε ζην θεθάιαην

112 απαληνχλ ζηελ εξψηεζε «πψο» θαη «γηαηί» ζπλήζσο αλαιχνληαη θαιχηεξα κε ηε κειέηε πεξίπησζεο. Αληίζεηα, εξσηήκαηα πνπ απαληνχλ ζηελ εξψηεζε «πνηνο», «ηη», «πφζνη/εο/α» θαη «πνχ» επεμεξγάδνληαη θαιχηεξα κε άιιεο κεζφδνπο, φπσο ην πείξακα ή ηελ αξρεηαθή έξεπλα. Δπηπιένλ, έλαο αθφκε ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ε κειέηε πεξίπησζεο ελδείθλπηαη θαηάιιειε γηα ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα έρεη λα θάλεη κε ηελ πνιππινθφηεηα απφ ηελ νπνία ραξαθηεξίδεηαη ην θνηλσληθφ πιαίζην κέζα ζην νπνίν ιακβάλεη ρψξα ην ππφ δηεξεχλεζε ζέκα, δειαδή ν ειιεληθφο εθπαηδεπηηθφο ρψξνο. Σέινο, κέζα απφ ηελ εηο βάζνο κειέηε ζπγθεθξηκέλσλ πεξηπηψζεσλ καο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα γεληθεχζνπκε ηελ ππάξρνπζα ζεσξία, ζπκβάιινληαο ζηελ θαηαλφεζε θαη άιισλ πεξηπηψζεσλ (Yin, 1994: 5, 8, 10). ην ζεκείν απηφ θξίλεηαη ζθφπηκν λα αθηεξσζεί ειάρηζηνο ρψξνο ζε κία ζχληνκε πεξηγξαθή ηεο ίδηαο ηεο κειέηεο πεξίπησζεο, ζηελ παξνπζίαζε ησλ δπλαηψλ θαη αδχλαησλ ζεκείσλ ηεο κεζφδνπ. 112

113 1.3.1 Ζ κειέηε πεξίπησζεο Ζ κειέηε πεξίπησζεο (case study) απνηειεί έλαλ γλσζηφ φξν, εηδηθφηεξα ζηνπο ηνκείο ηεο ςπρνινγίαο, ηεο θνηλσληνινγίαο θαη ηεο εθπαίδεπζεο. Έρνπλ δηαηππσζεί πνιινί δηαθνξεηηθνί νξηζκνί απφ εξεπλεηέο, νη νπνίνη αληηιακβάλνληαη ηε κέζνδν κειέηεο πεξίπησζεο ζχκθσλα κε ηνλ επηζηεκνληθφ θιάδν ζηνλ νπνίν έρνπλ απνθηήζεη ην γλσζηηθφ ηνπο πιαίζην (Verma & Mallick, 2004: 169). Γηα ιφγνπο νηθνλνκίαο δελ ζα αλαθεξζψ ζηνπο επηκέξνπο νξηζκνχο, αιιά ζα επηθεληξσζψ ζηνλ νξηζκφ πνπ δίλεη ν Robson (2010: 212), ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν: «Μειέηε πεξίπησζεο είλαη κηα ζηξαηεγηθή δηεμαγσγήο έξεπλαο πνπ πεξηιακβάλεη κηα εκπεηξηθή δηεξεχλεζε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ζχγρξνλνπ θαηλνκέλνπ κέζα ζην πξαγκαηηθφ πιαίζην ηεο δσήο ηνπ ρξεζηκνπνηψληαο πνιιαπιέο πεγέο απφδεημεο». Σα ζεκαληηθά ζεκεία έγθεηληαη ζην φηη ε κειέηε πεξίπησζεο είλαη: α) κηα ζηξαηεγηθή, δειαδή κηα ζηάζε ή πξνζέγγηζε πεξηζζφηεξν, παξά κηα κέζνδνο, φπσο είλαη ε παξαηήξεζε ή ε ζπλέληεπμε β) ελδηαθέξεηαη γηα ηελ έξεπλα, ππφ ηελ επξεία ηεο έλλνηα θαη πεξηιακβάλεη, γηα παξάδεηγκα, ηελ αμηνιφγεζε γ) εκπεηξηθή, ππφ ηελ έλλνηα πσο βαζηδφκαζηε ζηε ζπιινγή απνδείμεσλ γηα ην ηη ζπκβαίλεη δ) αλαθέξεηαη ζην ζπγθεθξηκέλν ε) δηεμάγεηαη ρξεζηκνπνηψληαο πνιιαπιέο κεζφδνπο απνδείμεσλ ή ζπιινγήο δεδνκέλσλ. Σν βαζηθφ πξνζδηνξηζηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο κειέηεο πεξίπησζεο είλαη ε επηθέληξσζε ζε κηα ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ή κηθξφ ζχλνιν πεξηπηψζεσλ πνπ κειεηψληαη θαζαπηέο (Robson, 2007: 212). χκθσλα κε ηνλ Creswell (2011: 516), 113

114 ηα είδε ησλ πεξηπηψζεσλ πνπ ζπρλά δηεξεπλνχλ νη πνηνηηθνί εξεπλεηέο είλαη ηα εμήο: Ζ πεξίπησζε κπνξεί λα είλαη έλα κεκνλσκέλν άηνκν, αξθεηά άηνκα μερσξηζηά ή κέζα ζε κηα νκάδα, έλα πξφγξακκα, γεγνλφηα ή δξαζηεξηφηεηεο. Ζ πεξίπησζε ελδέρεηαη λα αληηπξνζσπεχεη κηα δηαδηθαζία πνπ απνηειείηαη απφ κηα ζεηξά ζηαδίσλ, ηα νπνία ζρεκαηίδνπλ κηα ζεηξά δξαζηεξηνηήησλ. Ζ κειέηε πεξίπησζεο απνηειεί έλαλ φξν «νκπξέια» γηα κηα επξεία θιίκαθα εξεπλεηηθψλ ηαθηηθψλ ή κεζφδσλ. πληζηά θάηη πνιχ πεξηζζφηεξν απφ κηα απιή πεξηγξαθή ελφο αηφκνπ, γεγνλφηνο ή θαηάζηαζεο. Πξσηαξρηθά, αζρνιείηαη κε ηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο αλάκεζα ζε γεγνλφηα θαη θαηαζηάζεηο (Verma & Mallick, 2004: 229). πσο νη Cohen, Manion & Morrison (2008: 310) ππνζηεξίδνπλ, εμαηηίαο ηεο κνλαδηθφηεηαο ησλ πεξηβαιιφλησλ, νη κειέηεο πεξίπησζεο εξεπλνχλ θαη απνηππψλνπλ ηηο πεξίπινθεο, δπλακηθέο θαη εθηεηακέλεο αιιειεπηδξάζεηο γεγνλφησλ, αλζξψπηλσλ ζρέζεσλ θαη άιισλ παξακέηξσλ ζε κηα κνλαδηθή πεξίζηαζε. Οη κειέηεο πεξίπησζεο έρνπλ κηα ζεηξά απφ πιενλεθηήκαηα πνπ ηηο θαζηζηνχλ ειθπζηηθέο γηα ηνπο εξεπλεηέο. Έλα απφ ηα δπλαηά ζεκεία ηεο κειέηεο πεξίπησζεο είλαη φηη παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εξεπλεηή λα επηθεληξσζεί ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ή θαηάζηαζε θαη λα εμεξεπλήζεη ηηο δηάθνξεο δηαδηθαζίεο αιιειεπίδξαζεο κέζα ζηελ ίδηα ηελ θαηάζηαζε, πξάγκα ην νπνίν δελ πξνζθέξεηαη εχθνια απφ πνζνηηθέο κειέηεο (Verma & Mallick, 2004: 229). Δπηπιένλ, ηα δεδνκέλα ηεο κειέηεο πεξίπησζεο είλαη «ηζρπξά θαη ζηελά ζπλδεδεκέλα κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα», αιιά νξγαλψλνληαη δχζθνια. Απηφ νθείιεηαη ζην φηη ε κειέηε πεξίπησζεο εξεπλά ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ζην πξαγκαηηθφ ηεο πιαίζην, είλαη ξεαιηζηηθή θαη ζπγθξαηεί ηελ πξνζνρή ζε αξκνλία κε ηελ εκπεηξία ηνπ ίδηνπ ηνπ αλαγλψζηε, παξέρνληαο έηζη κηα «θπζηθή» βάζε γηα 114

115 γελίθεπζε. Μέζα απφ ηε κειέηε πεξίπησζεο απνηππψλνληαη κνλαδηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ κπνξεί λα απνηεινχλ ην θιεηδί γηα ηελ θαηαλφεζε ελφο δεηήκαηνο θαη πνπ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο κπνξεί λα ράλνληαλ ζε κεγαιχηεξεο θιίκαθαο δεδνκέλα (π.ρ. επηζθνπήζεηο). Δπηπξνζζέησο, νη κειέηεο πεξίπησζεο αλαγλσξίδνπλ ηελ πνιππινθφηεηα θαη ην πιαίζην ησλ θνηλσληθψλ αιεζεηψλ. Παξαθνινπζψληαο ηηο θνηλσληθέο θαηαζηάζεηο, κπνξνχλ λα εθθξάζνπλ ζε έλα βαζκφ ηηο αζπκθσλίεο κεηαμχ ησλ απφςεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ, επηηπγράλνληαο έηζη ηε ζηήξημε ελαιιαθηηθψλ εξκελεηψλ. Αθφκε, κπνξνχλ λα ρηίζνπλ πάλσ ζε απξφζκελα γεγνλφηα θαη αλεμέιεγθηεο κεηαβιεηέο. Έλα αθφκε δπλαηφ ζεκείν ηεο κειέηεο πεξίπησζεο είλαη φηη ραξαθηεξίδεηαη απφ «έλα βήκα πξνο ηε δξάζε». Ξεθηλά δειαδή ζε έλα θφζκν δξάζεο θαη ζπλεηζθέξεη ζε απηφλ. Ζ ελνξαηηθή γλψζε ηεο κπνξεί λα εξκελεπηεί κε άκεζν ηξφπν θαη λα ηεζεί ζε ρξήζε γηα ηελ απην-αλάπηπμε ηνπ πξνζσπηθνχ ή κεκνλσκέλσλ αηφκσλ, γηα ηελ αλαηξνθνδφηεζε πνπ πξνέξρεηαη κέζα απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο ζεζκνχο, γηα ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή. Ηδηαίηεξα ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, ε κειέηε πεξίπησζεο απνθηά κεγάιε αμία, δηφηη απνηειεί κηα πινχζηα πεγή πεξηγξαθήο. Καη απηφ γηαηί παξνπζηάδεη ηα δεδνκέλα έξεπλαο ζε κνξθή πνπ είλαη πεξηζζφηεξν πξνζβάζηκε ζε ζρέζε κε άιια είδε εξεπλεηηθψλ εθζέζεσλ. Ζ γιψζζα θαη ε κνξθή ηεο παξνπζίαζήο ηεο είλαη πην άκεζε θαη πξνζσπηθή, εμαξηάηαη ιηγφηεξν απφ ηελ εμεηδηθεπκέλε εξκελεία, απ φηη ζπκβαίλεη κε άιιεο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο. Βέβαηα, απηή ε ακεζφηεηα κπνξεί λα έρεη ην ηίκεκα ηεο έθηαζεο, φκσο, ζε θάζε πεξίπησζε, θάλεη πξνζβάζηκε ηελ ίδηα ηελ εξεπλεηηθή δηαδηθαζία ζε έλα επξχ θνηλφ, ζπλεηζθέξνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ζηνλ «εθδεκνθξαηηζκφ» ηεο γλψζεο (Cohen, Manion & Morrison, 2008: ). Χζηφζν, ε κέζνδνο απηή εγθπκνλεί θαη θάπνηεο αδπλακίεο. Έλα εκθαλέο κεηνλέθηεκα ηεο κειέηεο πεξίπησζεο είλαη ε έιιεηςε δπλαηφηεηαο γελίθεπζεο, θαζφηη ηα άηνκα ή νη πεξηπηψζεηο πνπ επηιέγνληαη γηα ηε κειέηε ελδέρεηαη λα κελ είλαη αληηπξνζσπεπηηθά ή ηππηθά ησλ άιισλ ππνθεηκέλσλ πνπ θαίλνληαη παξφκνηα. 115

116 Δπνκέλσο, είλαη δχζθνιν λα νδεγεζνχκε ζε γεληθά ζπκπεξάζκαηα απφ κηα κειέηε πεξίπησζεο. Αθφκε, ελέρεη ν θίλδπλνο ηα επξήκαηα λα δηαζηξεβισζνχλ σο απνηέιεζκα πξνθαηάιεςεο ηνπ εξεπλεηή. Χζηφζν, αλ θαη ζεσξείηαη πεξηνξηζκέλε ε αμία ηεο κειέηεο κηαο θαη κφλν κνλάδαο, ψζηε λα ζεκειησζνχλ άκεζεο γεληθεχζεηο, κπνξεί λα απνηειέζεη κηα γφληκε πεγή γηα ηε γελίθεπζε κηαο ππφζεζεο ή γηα ηε δηακφξθσζε εξσηήζεσλ πνπ κπνξνχλ αξγφηεξα λα εξεπλεζνχλ απφ πην απζηεξέο έξεπλεο (Verma & Mallick, 2004: 170, ). Αθφκε, νη κειέηεο πεξίπησζεο ζπρλά θαηεγνξνχληαη φηη δελ απνηεινχλ ζνβαξή επηινγή θαηά ηε δηεμαγσγή θνηλσληθήο έξεπλαο θαη ραξαθηεξίδνληαλ ζηα κεζνδνινγηθά θείκελα σο έλα είδνο «εχθνιεο επηινγήο», ην νπνίν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί κφλν ζπκπιεξσκαηηθά κε άιιεο πην «επηζηεκνληθέο» ζηξαηεγηθέο, φπσο ην πείξακα (Robson, 2010: 213). Έλα άιιν πξφβιεκα πνπ πξνθχπηεη είλαη φηη ε έξεπλα πνπ βαζίδεηαη ζηε κειέηε κηαο πεξίπησζεο ή πεξηπηψζεσλ κπνξεί λα είλαη πνιχ δαπαλεξή φζνλ αθνξά ην ρξφλν θαη ηηο πεγέο. Ζ ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ θαη ε αλάιπζή ηνπο ζπληζηά απνηέιεζκα καθξάο θαη επίπνλεο παξαηήξεζεο θαη θαηαγξαθήο. Ο εξεπλεηήο είλαη πηζαλφλ λα μεθηλήζεη κε ηνλ έιεγρν κηαο ππφζεζεο θαη κεηά ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ λα πξνθχςνπλ κηα ή δχν λέεο ππνζέζεηο, πνπ ζα ρξήδνπλ πεξεηαίξσ δηεξεχλεζεο κε άιιεο εξεπλεηηθέο ηερληθέο (Verma & Mallick, 2004: 170, 231). Σέινο, έλα αξλεηηθφ ζεκείν έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη νη κειέηεο πεξίπησζεο δελ είλαη εχθνιν λα ππνβιεζνχλ ζε επαλέιεγρν θαη σο εθ ηνχηνπ κπνξεί λα είλαη επηιεθηηθέο, πξνθαηεηιεκκέλεο, πξνζσπηθέο θαη ππνθεηκεληθέο (Cohen, Manion & Morrison, 2008: 315). 116

117 1.4 Μεζνδνινγηθά εξγαιεία έξεπλαο Σα δεδνκέλα θαη ηα κεζνδνινγηθά εξγαιεία, ζηα νπνία ζα βαζηζηνχλ ηα πνξίζκαηα ηεο κειέηεο, νθείινπλ λα απαληνχλ ζην θεληξηθφ εξεπλεηηθφ εξψηεκα ηεο έξεπλαο, δειαδή ζρεηηθά κε ην «πψο πξνσζεί ην portfolio ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε;». Πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί ε εμαγσγή επηζθαιψλ ζπκπεξαζκάησλ θαη λα απμεζεί ε εγθπξφηεηα ηεο έξεπλαο ρξεζηκνπνηήζεθε ε πνιχ-κεζνδηθή πξνζέγγηζε ηεο ηξηγσλνπνίεζεο (triangulation). Οπζηαζηηθά, πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία επηβεβαίσζεο ζηνηρείσλ κέζα απφ έλα ζπλδπαζκφ δηαθνξεηηθψλ κεζφδσλ, πνπ ζθνπφ έρεη ηελ ηαπηφρξνλε ζπγθέληξσζε δεδνκέλσλ, ηε ζπγρψλεπζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ηε ρξήζε ησλ απνηειεζκάησλ γηα ηελ θαηαλφεζε ελφο εξεπλεηηθνχ πξνβιήκαηνο (Creswell, 2011: 299). πλεπψο, σο κεζνδνινγηθά εξγαιεία επηιέρζεθαλ ε εκηδνκεκέλε πνηνηηθή ζπλέληεπμε θαη ηα έγγξαθα πνπ ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ζπληζηνχλ ην portfolio ησλ ππνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο. Σα πνηνηηθά δεδνκέλα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ αλάιπζε ηεο ζπλέληεπμεο θαη ησλ εγγξάθσλ ηνπ portfolio απνηεινχλ πεξηγξαθηθά θείκελα: ηα απνκαγλεηνθσλεκέλα θείκελα ησλ ζπλεληεχμεσλ θαη νη θαηαρσξήζεηο ησλ ππνθεηκέλσλ ζην πξνζσπηθφ ηνπο portfolio. ηε ζπλέρεηα, ζα γίλεη ιφγνο γηα θαζέλα απ ηα κεζνδνινγηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ μερσξηζηά, γηα ηνλ ηξφπν νξγάλσζήο ηνπο, θαζψο θαη γηα νξηζκέλα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηά ηνπο. 117

118 1.4.1 Ζκηδνκεκέλε πνηνηηθή ζπλέληεπμε ηελ πνηνηηθή έξεπλα, ε ζπλέληεπμε απνηειεί κηα απφ ηηο πην δεκνθηιείο κεζφδνπο θαη επηζηεκνληθέο ηερληθέο. Υξεζηκνπνηεί ηε ιεθηηθή επηθνηλσλία γηα ηελ εθκαίεπζε πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε έλα αληηθείκελν θαη ηελ επίηεπμε ελφο ζθνπνχ (Βάκβνπθαο, 1993: 229). Ζ ζπλέληεπμε νξίδεηαη απφ ηνπο Powney θαη Watts σο «κηα ζπδήηεζε αλάκεζα ζε δχν ή πεξηζζφηεξνπο αλζξψπνπο, φπνπ έλαο ή πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο αλαιακβάλεη ηελ επζχλε λα εθζέζεη ην πεξηερφκελν απηψλ πνπ έρνπλ εηπσζεί» (Verma & Mallick, 2004: 245). Απνηειεί κηα κνξθή επηθνηλσλίαο κεηαμχ δχν ή πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ, ηα νπνία, ζπλήζσο, δελ γλσξίδνληαη κεηαμχ ηνπο θαη ζθνπφο ηεο είλαη ε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε έλα νξηζκέλα αληηθείκελν πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηε δηεξεχλεζε θαη επίιπζε πξνβιεκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ (Βάκβνπθαο, 1993: 229). Αλαθνξηθά κε ην βαζκφ δφκεζεο ή ηππνπνίεζεο ηεο ζπλέληεπμεο πνπ εθαξκφζηεθε ζηελ παξνχζα έξεπλα, πξφθεηηαη γηα κηα εκηδνκεκέλε κνξθή ηεο. Ο ηχπνο απηφο ζπλέληεπμεο ραξαθηεξίδεηαη απφ πξνθαζνξηζκέλεο εξσηήζεηο, αιιά, φπνηε απηφ θξίλεηαη απαξαίηεην θαη αλάινγα κε ηελ αληίιεςε ηνπ ζπλεληεπθηή 5, ε δηάηαμή ηνπο κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί. Δπηπιένλ, πνιιέο θνξέο, ε δηαηχπσζε ηεο εξψηεζεο κπνξεί λα αιιάμεη θαη λα δνζνχλ δηεπθξηληζηηθά παξαδείγκαηα, θαζψο θαη νξηζκέλεο εξσηήζεηο γηα θάπνην εξσηψκελν 6 κπνξεί λα θξηζνχλ αθαηάιιειεο 5 ηαλ ρξεζηκνπνηείηαη σο εξεπλεηηθφ εξγαιείν ε ζπλέληεπμε, ην άηνκν, πνπ αλαιακβάλεη λα ζέζεη ηηο εξσηήζεηο θαη λα θαηαγξάςεη ηηο απαληήζεηο ησλ εξσηψκελσλ, νλνκάδεηαη εξεπλεηήο (Verma & Mallick, 2004: 245), ζπλεληεπθηήο (Cohen, Manion & Morrison, 2008: 450 Robson, 2010: 325) ή εμεηαζηήο (Βάκβνπθαο, 1993: 232 Verma & Mallick, 2004: 245). ηελ παξνχζα εξγαζία επηιέμακε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ νξνινγία «ζπλεληεπθηήο», θαζφηη ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν ζηε βηβιηνγξαθία. 6 ηαλ ρξεζηκνπνηείηαη σο εξεπλεηηθφ εξγαιείν ε ζπλέληεπμε, ην άηνκν πνπ απαληά ζηηο εξσηήζεηο ηνπ εξεπλεηή νλνκάδεηαη εξσηψκελνο (Cohen, Manion & Morrison, 2008: 463 Verma & Mallick, 2004: 245 Robson, 2010: 325), απαληψλ (Cohen, Manion & Morrison, 2008: 450), απνθξηλφκελνο (Robson, 2010: 327) ή ππνθείκελν (Βάκβνπθαο, 1993: 232). ηελ παξνχζα εξγαζία επηιέμακε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ νξνινγία «εξσηψκελνο», πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πην ζπρλά ζηε βηβιηνγξαθία. 118

119 θαη λα παξαιεηθζνχλ ή λα πεξηιεθζνχλ πξφζζεηεο (Robson, 2010: 321). ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, πξνηηκήζεθε απηφ ην είδνο ηεο «επέιηθηεο» ζπλέληεπμεο θαζψο παξέρεη ζηα Τπνθείκελα αξθεηή πξσηνβνπιία ζηε δηαηχπσζε ησλ απαληήζεψλ ηνπο, επηηξέπεη ηε δπλαηφηεηα πξνζαξκνγήο ησλ εξσηήζεσλ ζηα «κέηξα» ησλ ζπκκεηερφλησλ, εμππεξεηψληαο έηζη ηνπο ζθνπνχο ηεο έξεπλαο. Βαζηθφ πιενλέθηεκα ησλ ζπλεληεχμεσλ είλαη φηη δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα δηεξεχλεζεο ελφο δεηήκαηνο κε πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο θαη ζε βάζνο. Οη ζπλεληεχμεηο πξφζσπν κε πξφζσπν παξέρνπλ ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο κέζα απφ ηελ άκεζε παξαηήξεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ, πξνζθέξνπλ ζην ζπλεληεπθηή θαιχηεξν έιεγρν πάλσ ζηα είδε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ δέρεηαη, θαζψο αθφκα θαη κέζα απφ ηηο κε ιεθηηθέο ελδείμεηο κπνξεί λα ιάβεη κελχκαηα πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ θαηαλφεζε ησλ πξνθνξηθψλ απνθξίζεσλ (Creswell, 2011: 256 Robson, 2010: 321). Χζηφζν, ην ζπγθεθξηκέλν κεζνδνινγηθφ εξγαιείν έρεη θαη θάπνηα κεηνλεθηήκαηα, ηα νπνία ιήθζεθαλ ππφςε, ζηνρεχνληαο ζηα φζν ην δπλαηφλ πην αληηθεηκεληθά απνηειέζκαηα. Έλα απφ βαζηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη είλαη ε έιιεηςε αμηνπηζηίαο θαη εγθπξφηεηαο. Δίλαη δχζθνιν λα απνθιεηζηνχλ νη κεξνιεςίεο πνπ κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ απφ ηε ζπκπεξηθνξά θα ηηο πξνζσπηθέο απφςεηο ησλ Τπνθεηκέλσλ θαζψο θαη απφ ην πεξηερφκελν ησλ εξσηήζεσλ (Robson, 2010: 324). Αθφκε, νξηζκέλεο θνξέο, ηα δεδνκέλα ησλ ζπλεληεχμεσλ ελδέρεηαη λα είλαη παξαπιαλεηηθά θαη ν ζπκκεηέρσλ λα δίλεη ηελ άπνςε πνπ ζέιεη λα αθνχζεη ν εξεπλεηήο (Creswell, 2011: 256). Ζ ζπλέληεπμε επίζεο είλαη ρξνλνβφξα δηαδηθαζία. Απαηηεί πξνζεθηηθή πξνεηνηκαζία, δηαθαλνληζκνχο γηα ηηο επηζθέςεηο, ζπλήζσο ηε θπζηθή παξνπζία ηνπ ζπλεληεπθηή ζην ρψξν ηνπ εξσηψκελνπ θαη ρξφλν γηα ηε δηεμαγσγή, ηελ απνκαγλεηνθψλεζε θαη αλάιπζε ηεο ζπλέληεπμεο. Δπηπιένλ, δεηήκαηα εμνπιηζκνχ κπνξεί λα απνηειέζνπλ πξφβιεκα. Δπνκέλσο, είλαη απαξαίηεην λα νξγαλσζεί ν εμνπιηζκφο καγλεηνθψλεζεο θαη απνκαγλεηνθψλεζεο πξηλ απφ ηε ζπλέληεπμε. (Verma & Mallick, 2004: 246 Robson, 2010: 324 Creswell, 2011: 256). Βέβαηα, 119

120 ππάξρνπλ ηξφπνη αληηκεηψπηζεο απηψλ ησλ δπζθνιηψλ πνπ αλαθχνληαη ζηε δηεμαγσγή ζπλεληεχμεσλ. Απηνί βαζίδνληαη ζην ζσζηφ πξνγξακκαηηζκφ θαη πξνυπνινγηζκφ ηνπ ρξφλνπ, ζηηο ηθαλφηεηεο δηαρείξηζεο θαη γεληθφηεξα ζηνλ επαγγεικαηηζκφ ηνπ εξεπλεηή (Robson, 2010: 324). ζνλ αθνξά ηελ παξνχζα έξεπλα, έιαβαλ ρψξα δχν ζπλεληεχμεηο. ηφρνο ηεο πξψηεο (εηζαγσγηθή ζπλέληεπμε) ήηαλ ε ελεκέξσζε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζρεηηθά κε ην ζέκα θαη ην ζθνπφ ηεο έξεπλαο θαη ε παξνρή θαηεπζπληήξησλ νδεγηψλ ζρεηηθά κε ηελ θαηαζθεπή ηνπ portfolio ηνπο. Ζ δεχηεξε θαη ηειεπηαία ζπλέληεπμε έγηλε κε ηελ νινθιήξσζε ηεο θαηαζθεπήο ηνπ portfolio ησλ ππνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο θαη είρε σο ζηφρν ηελ θαιχηεξε εξκελεία ησλ δεδνκέλσλ κέζα απφ δηεπθξηληζηηθέο εξσηήζεηο. Σν εξεπλεηηθφ εξγαιείν ηεο ζπλέληεπμεο ζηεξίρηεθε ζε έλαλ νδεγφ ζπλέληεπμεο, πνπ απνηέιεζε βαζηθφ εξγαιείν κεζφδεπζεο ηεο εξεπλεηηθήο δηαδηθαζίαο. Οη άμνλεο ησλ ζπλεληεχμεσλ είλαη νη αθφινπζνη: α) Αλαθνξά ζε βηνγξαθηθά ζηνηρεία. β) ηάζε πξνο ην επάγγεικα θαη δπζθνιίεο ηνπ. γ) Δπηκφξθσζε θαη δηα βίνπ κάζεζε. δ) Δμνηθείσζε κε ηελ έλλνηα ηνπ portfolio. ε) Δμνηθείσζε κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. ζη) Δκπεηξίεο απφ ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio. δ) Πξνβιήκαηα πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηε ρξήζε ηνπ portfolio. ε) Πξνζθνξά ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. ζ) Απνηίκεζε ηνπ portfolio. 120

121 η) Πξνζβαζηκφηεηα ηνπ portfolio ζε θνηλφ. θ) Υξήζε ηνπ portfolio ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο. ι) πκβνιή portfolio ζηελ απην-αμηνιφγεζε. κ) Αλαγθαηφηεηα επηκφξθσζεο ζρεηηθά κε ην portfolio. Οη παξαπάλσ άμνλεο ιεηηνχξγεζαλ σο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη κε βάζε απηνχο δεκηνπξγήζακε ηα πξσηφθνιια ησλ ζπλεληεχμεσλ 7. Γηα ηε δφκεζή ηνπο ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη αλνηρηέο εξσηήζεηο (open questions), κέζσ ησλ νπνίσλ επηηπγράλεηαη φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξν εχξνο θαη εκβάζπλζε ησλ ζεκάησλ (Robson, 2010: 327). Ο ζπγθεθξηκέλνο ηχπνο εξσηήζεσλ επηιέρζεθε, θαζφηη δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εξσηψκελν λα εθθξάζεη ηηο πξνηηκήζεηο, ηηο ζθέςεηο θαη ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπ ειεχζεξα, απαληψληαο φπσο εθείλνο επηζπκεί. Βέβαηα, απηφ ζπληζηά θαη έλα κεηνλέθηεκα ησλ αλνηρηψλ εξσηήζεσλ, θαζφηη ελέρεη ν θίλδπλνο ππνθεηκεληζκνχ θαη παξεξκελείαο ησλ ζπιιεγφκελσλ δεδνκέλσλ (Βάκβνπθαο, 1993: ). πλεπψο, πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ηα παξαπάλσ ελδερφκελα, έγηλε πξνζπάζεηα νη εξσηήζεηο λα δηαηππσζνχλ κε αθξίβεηα, ζαθήλεηα θαη πιεξφηεηα, παξέρνληαο δηεπθξηλήζεηο ζηνπο εξσηψκελνπο φπνπ ην είραλ αλάγθε. Δπηπιένλ, αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο αλάινγα κε ηηο απαληήζεηο ησλ εξσηψκελσλ παξαιείθζεθαλ νξηζκέλεο εξσηήζεηο, άιιαμε ε ζεηξά θάπνησλ άιισλ, ή ηέζεθαλ εξσηήζεηο, νη νπνίεο δελ είραλ πξνγξακκαηηζηεί, αιιά πξνέθπςαλ θαηά ηελ πνξεία ηεο ζπλέληεπμεο. πγθεθξηκέλα, νη εξσηήζεηο, νη νπνίεο ηέζεθαλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, είλαη νη αθφινπζεο: 7 Σα πξσηφθνιια ησλ ζπλεληεχμεσλ θαηαζθεπάζηεθαλ ζχκθσλα κε ην ππφδεηγκα ηνπ Creswell (2011: 264). Βι. παξάξηεκα ζ

122 Δξσηήζεηο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο _Πφζα ρξφληα είζηε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο; _Πσο απνθαζίζαηε λα αζρνιεζείηε κε απηφ ην επάγγεικα; _Δίζηε επραξηζηεκέλνο κε ην επάγγεικα πνπ επηιέμαηε; _Θεσξείηε πσο ελέρεη θάπνηεο δπζθνιίεο; _Πηζηεχεηε πσο ε εθπαίδεπζε πνπ ιάβαηε ζην Παλεπηζηήκην ήηαλ επαξθήο; _Καηά πφζν λνκίδεηε πσο ρξεηάδεηαη ν εθπαηδεπηηθφο ηε δηα βίνπ κάζεζε; _Έρεηε ιάβεη θάπνηνπ είδνπο κεηεθπαίδεπζε; _αο βνήζεζε ζηε δηδαθηηθή πξάμε; _Αξρηθά, ζα ήζεια λα ζπδεηήζνπκε γηα ην portfolio σο έλλνηα. Ση ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε απηή ηε ιέμε; _Γλσξίδεηε θάπνηα είδε portfolio; _ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε είλαη θπξίσο γλσζηφ ην καζεηηθφ portfolio. Σν γλσξίδεηε; Σν έρεηε δνπιέςεη πνηέ ζηελ ηάμε; Αλ λαη, πνηεο είλαη νη εληππψζεηο ζαο; _Έρνληαο κηα ηδέα γηα ην portfolio ηνπ καζεηή, ηη θαληάδεζηε πσο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ; _ζνλ αθνξά ζηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, είζηε εμνηθεησκέλνο κε απηήλ; Δξσηήζεηο ηειηθήο ζπλέληεπμεο _Πνηεο είλαη νη πξψηεο εληππψζεηο ζαο απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ portfolio; 122

123 _Ζ ρξήζε ηνπ portfolio επεξέαζε ηε δηδαθηηθή ζαο θαζεκεξηλφηεηα; _αο πξφζθεξε θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ζαο σο εθπαηδεπηηθφο; Αλ λαη, πνηα; _πλαληήζαηε θάπνηα πξνβιήκαηα θαηά ηε ρξήζε ηνπ; _Πνην θνκκάηη ηνπ portfolio ζαο άξεζε πεξηζζφηεξν θαη γηαηί; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα αιιάμεη θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ ρξεζηκνπνηήζαηε, έηζη ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν; _Σν portfolio ζαο πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζεί ζηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο; _Θα ζέιαηε λα κνηξαζηείηε κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο ηηο εκπεηξίεο ζαο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio; _Θα ζέιαηε λα είλαη αλνηρηφ πξνο φινπο; (πρ. γνλείο, καζεηέο) _Θεσξείηε απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο εθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα ην εθαξκφζεη; _ηελ πξψηε καο ζπλέληεπμε αλαθέξαηε πσο ην portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ απηναμηνιφγεζή ζαο. ε ηη βαζκφ πηζηεχεηε φηη ζαο βνήζεζε; _ Πάλσ ζε πνηνπο ηνκείο ζαο βνήζεζε ην portfolio λα ζηνραζηείηε; 123

124 _Τπάξρεη θάηη πνπ μερσξίζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio; Κάηη πνπ ζα ζέιαηε λα ζρνιηάζεηε; Οη εξσηήζεηο, νη νπνίεο ηέζεθαλ ζην ρνιηθφ χκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, είλαη νη αθφινπζεο: Δξσηήζεηο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο _ Πφζα ρξφληα είζηε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο; (Χο εθπαηδεπηηθφο θαη σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο) _ Πψο απνθαζίζαηε λα αζρνιεζείηε κε απηφ ην επάγγεικα; _ Θεσξείηε πσο ελέρεη θάπνηεο δπζθνιίεο; _ Πνηα ζεηεία ζαο είλαη απηή σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο; _ Πφηε ιήγεη; _ Αξρηθά, ζα ήζεια λα ζπδεηήζνπκε γηα ην portfolio σο έλλνηα. Ση ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε απηή ηε ιέμε; _Γλσξίδεηε θάπνηα είδε portfolio; _ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε είλαη θπξίσο γλσζηφ ην καζεηηθφ portfolio. Σν γλσξίδεηε; Σν έρεηε δνπιέςεη πνηέ ζηελ ηάμε; Αλ λαη, πνηεο είλαη νη εληππψζεηο ζαο; _ Έρνληαο κηα ηδέα γηα ην portfolio ηνπ καζεηή, ηη θαληάδεζηε πσο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ; _Πηζηεχεηε πσο έλα ηέηνην εξγαιείν ζα ήηαλ ρξήζηκν θαη ζα κπνξνχζε λα «πεξπαηήζεη» ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε; 124

125 _ Οη εθπαηδεπηηθνί ζα αληηζηέθνληαλ ζηελ εθαξκνγή ηνπ; _ Θεσξείηε πσο νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο; _ Πηζηεχεηε πσο ε θαηαζθεπή ηνπ δηθνχ ζαο επαγγεικαηηθνχ portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; Δξσηήζεηο ηειηθήο ζπλέληεπμεο _Πνηεο είλαη νη πξψηεο εληππψζεηο ζαο απφ ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio; _αο πξφζθεξε θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ζαο σο εθπαηδεπηηθφο θαη σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο; Αλ λαη, πνηα; _πλαληήζαηε θάπνηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη ρξήζε ηνπ; _Πνην θνκκάηη ηνπ portfolio ζεσξείηαη πεξηζζφηεξν ζεκαληηθφ θαη γηαηί; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα αιιάμεη θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ ρξεζηκνπνηήζαηε, έηζη ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν; _Σν portfolio ζαο πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Αληηθαηνπηξίδνληαη ζ απηφ θάπνηα ζηνηρεία πνπ ππνδεηθλχνπλ ηε κέρξη ηψξα επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Θα ζέιαηε λα κνηξαζηείηε κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο ηηο εκπεηξίεο ζαο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio; _Θα ζέιαηε λα είλαη αλνηρηφ πξνο φινπο; (πρ. ζπλαδέιθνπο, γνλείο, καζεηέο) 125

126 _Θεσξείηε απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο εθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα ην εθαξκφζεη; _Πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζνχλ ηα portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο; _ Σν portfolio πνπ θαηαζθεπάζαηε ζπλέβαιιε ζηελ απηφ-αμηνιφγεζή ζαο; Αλ λαη, ζε ηη βαζκφ; _ Πάλσ ζε πνηνπο ηνκείο ζαο βνήζεζε λα ζηνραζηείηε; _Τπάξρεη θάηη πνπ μερσξίζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio; Κάηη πνπ ζα ζέιαηε λα ζρνιηάζεηε; 126

127 Δξσηήζεηο πνπ ηέζεθαλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο _Πφζα ρξφληα είζηε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο; _Πσο απνθαζίζαηε λα αζρνιεζείηε κε απηφ ην επάγγεικα; _Δίζηε επραξηζηεκέλνο κε ην επάγγεικα πνπ επηιέμαηε; _Θεσξείηε πσο ελέρεη θάπνηεο δπζθνιίεο; _Πηζηεχεηε πσο ε εθπαίδεπζε πνπ ιάβαηε ζην Παλεπηζηήκην ήηαλ επαξθήο; _Καηά πφζν λνκίδεηε πσο ρξεηάδεηαη ν εθπαηδεπηηθφο ηε δηα βίνπ κάζεζε; _Έρεηε ιάβεη θάπνηνπ είδνπο κεηεθπαίδεπζε; _αο βνήζεζε ζηε δηδαθηηθή πξάμε; _Αξρηθά, ζα ήζεια λα ζπδεηήζνπκε γηα ην portfolio σο έλλνηα. Ση ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε απηή ηε ιέμε; _Γλσξίδεηε θάπνηα είδε portfolio; _ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε είλαη θπξίσο γλσζηφ ην καζεηηθφ portfolio. Σν γλσξίδεηε; Σν έρεηε δνπιέςεη πνηέ ζηελ ηάμε; Αλ λαη, πνηεο είλαη νη εληππψζεηο ζαο; _Έρνληαο κηα ηδέα γηα ην portfolio ηνπ καζεηή, ηη θαληάδεζηε πσο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ; _ζνλ αθνξά ζηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, είζηε εμνηθεησκέλνο κε απηήλ; Δξσηήζεηο πνπ ηέζεθαλ ζην ρνιηθφ χκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο _Πφζα ρξφληα είζηε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο; _Πψο απνθαζίζαηε λα αζρνιεζείηε κε απηφ ην επάγγεικα; _ Θεσξείηε πσο ελέρεη θάπνηεο δπζθνιίεο; _Πνηα ζεηεία ζαο είλαη απηή σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο; _ Πφηε ιήγεη; _Αξρηθά, ζα ήζεια λα ζπδεηήζνπκε γηα ην portfolio σο έλλνηα. Ση ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε απηή ηε ιέμε; _Γλσξίδεηε θάπνηα είδε portfolio; _ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε είλαη θπξίσο γλσζηφ ην καζεηηθφ portfolio. Σν γλσξίδεηε; Σν έρεηε δνπιέςεη πνηέ ζηελ ηάμε; Αλ λαη, πνηεο είλαη νη εληππψζεηο ζαο; _Έρνληαο κηα ηδέα γηα ην portfolio ηνπ καζεηή, ηη θαληάδεζηε πσο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ; _Πηζηεχεηε πσο έλα ηέηνην εξγαιείν ζα ήηαλ ρξήζηκν θαη ζα κπνξνχζε λα «πεξπαηήζεη» ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε; _Οη εθπαηδεπηηθνί ζα αληηζηέθνληαλ ζηελ εθαξκνγή ηνπ; _Θεσξείηε πσο νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο; _Πηζηεχεηε πσο ε θαηαζθεπή ηνπ δηθνχ ζαο επαγγεικαηηθνχ portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; Πίλαθαο 1: Οη εξσηήζεηο νη νπνίεο ηέζεθαλ ζηνλ Δθπαηδεπηηθό Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη ζην ρνιηθό ύκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο 127

128 Δξσηήζεηο πνπ ηέζεθαλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο _Πνηεο είλαη νη πξψηεο εληππψζεηο ζαο απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ portfolio; _Ζ ρξήζε ηνπ portfolio επεξέαζε ηε δηδαθηηθή ζαο θαζεκεξηλφηεηα; _αο πξφζθεξε θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ζαο σο εθπαηδεπηηθφο; Αλ λαη, πνηα; _πλαληήζαηε θάπνηα πξνβιήκαηα θαηά ηε ρξήζε ηνπ; _Πνην θνκκάηη ηνπ portfolio ζαο άξεζε πεξηζζφηεξν θαη γηαηί; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα αιιάμεη θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ ρξεζηκνπνηήζαηε, έηζη ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν; _Σν portfolio ζαο πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζεί ζηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο; _Θα ζέιαηε λα κνηξαζηείηε κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο ηηο εκπεηξίεο ζαο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio; _Θα ζέιαηε λα είλαη αλνηρηφ πξνο φινπο; (πρ. Γνλείο, καζεηέο) _Θεσξείηε απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο εθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα ην εθαξκφζεη; _ηελ πξψηε καο ζπλέληεπμε αλαθέξαηε πσο ην portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ απην-αμηνιφγεζή ζαο. ε ηη βαζκφ πηζηεχεηε φηη ζαο βνήζεζε; _ Πάλσ ζε πνηνπο ηνκείο ζαο βνήζεζε ην portfolio λα ζηνραζηείηε; _Τπάξρεη θάηη πνπ μερσξίζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio; Κάηη πνπ ζα ζέιαηε λα ζρνιηάζεηε; Δξσηήζεηο πνπ ηέζεθαλ ζην ρνιηθφ χκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο _Πνηεο είλαη νη πξψηεο εληππψζεηο ζαο απφ ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio; _αο πξφζθεξε θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ζαο σο εθπαηδεπηηθφο θαη σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο; Αλ λαη, πνηα; _πλαληήζαηε θάπνηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη ρξήζε ηνπ; _Πνην θνκκάηη ηνπ portfolio ζεσξείηαη πεξηζζφηεξν ζεκαληηθφ θαη γηαηί; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα αιιάμεη θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ ρξεζηκνπνηήζαηε, έηζη ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν; _Σν portfolio ζαο πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Αληηθαηνπηξίδνληαη ζ απηφ θάπνηα ζηνηρεία πνπ ππνδεηθλχνπλ ηε κέρξη ηψξα επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Θα ζέιαηε λα κνηξαζηείηε κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο ηηο εκπεηξίεο ζαο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio; _Θα ζέιαηε λα είλαη αλνηρηφ πξνο φινπο; (πρ. ζπλαδέιθνπο, γνλείο, καζεηέο) _Θεσξείηε απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο εθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα ην εθαξκφζεη; _Πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζνχλ ηα portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο; _ Σν portfolio πνπ θαηαζθεπάζαηε ζπλέβαιιε ζηελ απηφ-αμηνιφγεζή ζαο; Αλ λαη, ζε ηη βαζκφ; _ Πάλσ ζε πνηνπο ηνκείο ζαο βνήζεζε λα ζηνραζηείηε; _Τπάξρεη θάηη πνπ μερσξίζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio; Κάηη πνπ ζα ζέιαηε λα ζρνιηάζεηε; Πίλαθαο 2: Οη εξσηήζεηο νη νπνίεο ηέζεθαλ ζηνλ εθπαηδεπηηθό Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη ζηνλ ρνιηθό ύκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο 128

129 1.4.2 Έγγξαθα (δεδνκέλα θαηαρψξεζεο ησλ ππνθεηκέλσλ ζην portfolio ηνπο) Δθηφο απφ ηε ζπλέληεπμε, έλα αθφκε κεζνδνινγηθφ εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ έξεπλά καο είλαη ηα έγγξαθα. Με ηνλ φξν έγγξαθα (documents) αλαθεξφκαζηε ζε δεκφζηα θαη ηδησηηθά αξρεία πνπ νη εξεπλεηέο εμαζθαιίδνπλ γηα έλα ηφπν ή γηα ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζε κηα έξεπλα. Μπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ εθεκεξίδεο, πξαθηηθά ζπλαληήζεσλ, πξνζσπηθά εκεξνιφγηα θαη επηζηνιέο, παξέρνληαο πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο ζηνπο εξεπλεηέο γηα ηελ θαηαλφεζε θεληξηθψλ θαηλνκέλσλ ζηηο πνηνηηθέο κειέηεο (Creswell, 2011: 261). ηελ παξνχζα έξεπλα, πξφθεηηαη γηα ηδησηηθά έγγξαθα θαη ζπγθεθξηκέλα γηα ην portfolio πνπ θιήζεθαλ λα θαηαζθεπάζνπλ νη ζπκκεηέρνληεο. Πην αλαιπηηθά, ηνπο αλαηέζεθε ε θαηαζθεπή θαη ε ζπζηεκαηηθή ρξήζε ηνπ portfolio γηα 3 κήλεο (απφ αξρέο Οθησβξίνπ 2014 έσο αξρέο Ηαλνπαξίνπ 2015). Πξηλ ηελ έλαξμε ηεο ρξήζεο ηνπ, πξαγκαηνπνηήζεθε κηα πξψηε γλσξηκία κε ην εξγαιείν, παξέρνληαο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θαηά ηελ εηζαγσγηθή ζπλέληεπμε έλα δείγκα-πξφηππν portfolio, έηζη ψζηε λα πάξνπλ κηα ηδέα θαη λα κπνξέζνπλ λα θαηαζθεπάζνπλ ην δηθφ ηνπο. Χζηφζν, ηνπο παξαρσξήζεθε ε ειεπζεξία επηινγψλ αλαθνξηθά κε ην πεξηερφκελν θαη ην χθνο ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπο portfolio. Έλα κεγάιν πιενλέθηεκα ησλ εγγξάθσλ, πνπ ιήθζεθε θαη ππφςε γηα ηελ επηινγή απηνχ ηνπ κεζνδνινγηθνχ εξγαιείνπ, είλαη φηη βξίζθνληαη ζηε γιψζζα ησλ ππνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο θαη πεξηιακβάλνπλ ηηο δηθέο ηνπο ιέμεηο, ηηο νπνίεο ζπλήζσο έρνπλ ζθεθηεί κε πξνζνρή. Αθφκε, είλαη έηνηκα γηα αλάιπζε ρσξίο λα γίλεη κεηαγξαθή ησλ δεδνκέλσλ. Χζηφζν, κηα αδπλακία ηνπο είλαη φηη κεξηθέο θνξέο εληνπίδνληαη θαη απνθηψληαη δχζθνια θαη κπνξεί λα κελ είλαη πξνζβάζηκα ζην θνηλφ. Δπηπξφζζεηα, ηα έγγξαθα ελδέρεηαη λα είλαη αηειή, κε γλήζηα ή αλαθξηβή θαη ζε πξνζσπηθά έγγξαθα, ν γξαθηθφο ραξαθηήξαο κπνξεί λα δηαβάδεηαη δχζθνια, δπζρεξαίλνληαο ηελ απνθξππηνγξάθεζε πιεξνθνξηψλ (Creswell, 2011: ). Βέβαηα, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, γηα ηελ απνθπγή ηεο παξαπάλσ 129

130 δπζθνιίαο, απνθαζίζηεθε νη ζπκκεηέρνληεο λα θαηαζθεπάζνπλ ηα portfolios ηνπο ζε ειεθηξνληθή κνξθή. 130

131 1.5 Σν δείγκα θαη νη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο Σν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηέιεζαλ δχν εθπαηδεπηηθνί θαη ζπγθεθξηκέλα έλαο εθπαηδεπηηθφο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ Έβξνπ θαη έλαο ρνιηθφο χκβνπινο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ Έβξνπ, πνπ ηνπο αλαηέζεθε λα θαηαζθεπάζνπλ θαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ γηα έλα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα ην portfolio 8. Ζ έξεπλα είρε αλψλπκν ραξαθηήξα. Ο απξφζσπνο ραξαθηήξαο ηεο ζηνρεχεη ζηελ πξνζηαζία ησλ αηφκσλ «πνπ ζπκκεηέρνπλ φρη κφλν απφ άκεζεο επηδξάζεηο ηεο παξέκβαζεο, αιιά επίζεο απφ ηνλ ίδην ηνλ εξεπλεηή πνπ δηαβεβαηψλεη φηη ε δεκνζηνπνίεζε ηεο κειέηεο εγγπάηαη ηελ ερεκχζεηα» (Robson, 2007: 79). ηελ παξνχζα κειέηε, εμαηηίαο ηνπ πνηνηηθνχ ηεο ραξαθηήξα, ε δεηγκαηνιεςία ήηαλ ζθφπηκε. ηε ζθφπηκε δεηγκαηνιεςία νη εξεπλεηέο επηιέγνπλ εθ πξνζέζεσο άηνκα θαη ηνπνζεζίεο, κε ζθνπφ λα ζπιιέμνπλ πινχην πιεξνθνξηψλ, έηζη ψζηε λα θαηαλνήζνπλ ην θεληξηθφ θαηλφκελν (Creswell, 2011: 244). πγθεθξηκέλα, ην έλα ππνθείκελν ηεο έξεπλαο, ν ρνιηθφο χκβνπινο ππεξεηεί ηξηάληα ηξία ρξφληα ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο. Δίλαη θηιφινγνο, πηπρηνχρνο ηεο Φηινζνθηθήο ρνιήο ηνπ Α.Π.Θ., κε κεηαπηπρηαθέο θαη δηδαθηνξηθέο ζπνπδέο θαη δηαλχεη ηελ δεχηεξε ζεηεία ηνπ σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο Γ/Δ ηνπ Ννκνχ Έβξνπ. Ζ επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνζψπνπ έγθεηηαη ζην γεγνλφο πσο είλαη αξρηθά εθπαηδεπηηθφο θαη έπεηηα ζηέιερνο, επνκέλσο έρεη εκπιαθεί θαη ζε ηάμε θαη έρεη αλαπηπρζεί επαγγεικαηηθά. Λακβάλνληαο απηά ππφςε, αλακέλνπκε πσο ζα παξνπζηάδεη ραξαθηεξηζηηθά επίηεπμεο αλψηεξνπ επηπέδνπ επαγγεικαηηζκνχ θαη επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. ζνλ αθνξά ην δεχηεξν ζπκκεηέρνληα ζηελ έξεπλα, πξφθεηηαη γηα έλαλ εθπαηδεπηηθφ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο κε δεθαπέληε ρξφληα ππεξεζίαο ζην 8 ην ζεκείν απηφ ζα ζέιακε λα επραξηζηήζνπκε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ ζπκκεηείραλ κε πξνζπκία ζηελ έξεπλά καο. 131

132 δεκφζην ηνκέα θαη κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο. ε θάζε πεξίπησζε, ε ελεξγή παξακνλή ηνπ ζηελ ηάμε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ δεθαπεληάρξνλε εκπεηξία ηνπ, κέζα απφ ηελ νπνία έρεη θνηλσληθνπνηεζεί επαγγεικαηηθά, παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ, θαζφηη ν εθπαηδεπηηθφο έρεη κέιινλ κπξνζηά ηνπ θαη ζα κπνξνχζε λα αλαπηχμεη πξνζπάζεηεο απην-βειηίσζεο, ζπκβάιινληαο έηζη θαη ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε. Ζ πξψηε επηθνηλσλία πνπ είρακε κε ηα Τπνθείκελα ηεο έξεπλαο ήηαλ ηειεθσληθή θαη είρε αληρλεπηηθφ ραξαθηήξα. πγθεθξηκέλα, ηνπο δψζακε νξηζκέλεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην ζθνπφ ηεο έξεπλαο, δηαβεβαηψζακε γηα ηελ ηήξεζε ηεο αλσλπκίαο ηνπο θαη ηνπο εμεγήζακε ηη αθξηβψο δεηάκε απφ απηνχο λα θάλνπλ. Αθνχ εμαζθαιίζακε ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ έξεπλα, θαζνξίζηεθε ν ρξφλνο θαη ν ηφπνο δηεμαγσγήο ησλ ζπλεληεχμεσλ ζε ζπκθσλία πάληνηε κε ηα Τπνθείκελα ηεο έξεπλαο. Κάζε ζπλέληεπμε δηήξθεζε θαηά πξνζέγγηζε ιεπηά. Οη εηζαγσγηθέο ζπλεληεχμεηο έιαβαλ ρψξα ζηηο αξρέο Οθησβξίνπ Ακέζσο κεηά ηελ εηζαγσγηθή ζπλέληεπμε μεθίλεζε θαη ε θαηαζθεπή ηνπ portfolio απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο, ε νπνία νινθιεξψζεθε κε ηελ ηειηθή ζπλέληεπμε ζηηο αξρέο Ηαλνπαξίνπ Πξηλ απφ θάζε ζπλέληεπμε ζρεδηάζηεθε έλα πξσηφθνιιν ζπλέληεπμεο (interview protocol), ην νπνίν πεξηιάκβαλε νδεγίεο γηα ηε δηαδηθαζία ηεο ζπλέληεπμεο, ηηο εξσηήζεηο πνπ επξφθεηην λα ηεζνχλ θαη ρψξν γηα ηελ θαηαγξαθή ζεκεηψζεσλ 9. Οη ζπλεληεχμεηο θαηαγξάθεθαλ κε ηε βνήζεηα ζπζθεπήο καγλεηνθψλεζεο, κε ζθνπφ λα απνκαγλεηνθσλεζνχλ, αθνχ βέβαηα πξψηα δεηήζεθε απ ηα ππνθείκελα ηεο έξεπλαο ε άδεηα. Χζηφζν, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ θξίζεθε απαξαίηεην λα θξαηεζνχλ θάπνηεο ζεκεηψζεηο, ζπκβάιινληαο ζηελ ελίζρπζε φζν ην δπλαηφλ πην αληηθεηκεληθψλ απνηειεζκάησλ. ην δηάζηεκα πνπ κεζνιάβεζε κεηαμχ ηεο εηζαγσγηθήο θαη ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο, ππήξραλ ηειεθσληθέο επηθνηλσλίεο κε ηα Τπνθείκελα ηεο έξεπλαο, γηα ηπρφλ δηεπθξηλίζεηο, θαηεπζπληήξηεο θαη ελεκέξσζε γηα ηελ πνξεία θαηαζθεπήο ηνπ 9 Σα πξσηφθνιια ζπλέληεπμεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηελ παξνχζα έξεπλα παξαηίζεληαη ζην Παξάξηεκα. 132

133 portfolio. Ο ηφπνο ζηνλ νπνίν δηελεξγήζεθαλ νη ζπλεληεχμεηο, ηφζν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο φζν θαη ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, ήηαλ ν ρψξνο εξγαζίαο ηνπο. Καηά ηηο ζπλαληήζεηο, έγηλε πξνζπάζεηα λα δεκηνπξγεζεί κηα θηιηθή θαη επράξηζηε αηκφζθαηξα, έηζη ψζηε ηα Τπνθείκελα λα αηζζαλζνχλ άλεηα ζρεηηθά κε ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ έξεπλα. Σέινο, αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο θαη νη δχν ζπκκεηέρνληεο δέρηεθαλ απ ηελ πξψηε ζηηγκή κε κεγάιε πξνζπκία λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ έξεπλα. 133

134 134

135 2. Αλάιπζε Γεδνκέλσλ-Πνξίζκαηα Έξεπλαο 2.1 Δπηινγή ησλ παξαδεηγκάησλ ηεο πνηνηηθήο αλάιπζεο πεξηερνκέλνπ 10 ηελ παξνχζα έξεπλα επηιέρζεθε ε πνηνηηθή πξνζέγγηζε ηνπ πξνο εμέηαζε ζέκαηνο θαη εηδηθφηεξα ε πνηνηηθή αλάιπζε πεξηερνκέλνπ. ηφρνο ηεο πνηνηηθήο αλάιπζεο πεξηερνκέλνπ είλαη ε αλάιπζε πεξηερνκέλνπ κέζσ ελφο ζπζηεκαηηθνχ θαη ζχλζεηνπ κεζνδνινγηθνχ εξγαιείνπ γηα ηελ αλάιπζε πνηνηηθνχ πιηθνχ βάζεη ζαθψλ εξκελεπηηθψλ θαλφλσλ. Σν κεζνδνινγηθφ απηφ εξγαιείν πεξηιακβάλεη ηξία εξεπλεηηθά παξαδείγκαηα πνηνηηθήο πξνζέγγηζεο ηνπ θεηκέλνπ, ηε ζπγθεθαιαίσζε (Zusammenfassung), ηελ εμήγεζε (Explikation) θαη ηε δφκεζε (Strukturierung) (Μπνλίδεο, 2004: 99). Απφ ηα ηξία απηά παξαδείγκαηα πνηνηηθήο πξνζέγγηζεο ηνπ θεηκέλνπ, ζηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία ρξεζηκνπνηνχληαη ε ζπγθεθαιαίσζε θαη ε δφκεζε. Με ηε ζπγθεθαιαίσζε (Zusammenfassung) επηρεηξείηαη ε κείσζε ηνπ εξεπλεηηθνχ πιηθνχ θαη ε αλεχξεζε νπζηαζηηθψλ κελπκάησλ ηνπ πεξηερνκέλνπ, κέζσ αθαηξεηηθήο δηαδηθαζίαο, παξέρνληαο κία γεληθή εηθφλα ηνπ πιηθνχ. Δηδηθφηεξα, ζηελ πξψηε ζηήιε ελφο εμάζηεινπ πίλαθα θαηαγξάθνληαη ηα παξαζέκαηα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ απνδειηίσζε ηνπ πιηθνχ. ηε ζπλέρεηα, επηρεηξείηαη ε αλάιπζε ησλ παξαζεκάησλ βάζεη κίαο δηαδηθαζίαο πνπ δηαθξίλεηαη ζε ηέζζεξα επίπεδα (παξάθξαζε, γελίθεπζε βάζεη ηνπ επηπέδνπ αθαίξεζεο, πξψηε επαγσγή, δεχηεξε επαγσγή). Σα δεδνκέλα ηεο δεχηεξεο επαγσγήο, πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε δηαδηθαζία απηή, απνηέιεζαλ ην επαγσγηθφ ζχζηεκα ησλ θαηεγνξηψλ θαη ππνθαηεγνξηψλ (Μπνλίδεο, 2004: 119, 137 Ramsenthaler, 2013: 30). Αθνχ ζπγθξνηήζεθε ην παξαπάλσ επαγσγηθφ ζχζηεκα θαηεγνξηψλ θαη 10 ην παξφλ ππνθεθάιαην πεξηιακβάλνληαη ηα δχν επφκελα ζηάδηα απφ ηελ πνξεία ηεο εξεπλεηηθήο δηαδηθαζίαο κε ηελ πνηνηηθή αλάιπζε πεξηερνκέλνπ πνπ αθνινπζεί ν εξεπλεηήο, δειαδή αθελφο ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ηερληθψλ αλάιπζεο θαη ηελ επηινγή ηνπ παξαδείγκαηνο κε ην νπνίν ζα γίλεη ε έξεπλαζπγθξφηεζε ηνπ ζπζηήκαηνο θαηεγνξηψλ θαη αθεηέξνπ ηελ επηινγή ηνπ παξαδείγκαηνο αλάιπζεο (Μπνλίδεο, 2004: ). 135

136 ππνθαηεγνξηψλ επηιέρζεθε σο παξάδεηγκα ηεο πνηνηηθήο αλάιπζεο πεξηερνκέλνπ ε δφκεζε (Strukturierung), ε νπνία θαη είλαη ε βαζηθφηεξε ηερληθή ηεο πνηνηηθήο αλάιπζεο πεξηερνκέλνπ. Ζ δφκεζε δηαθξίλεηαη ζε ηέζζεξα εξεπλεηηθά παξαδείγκαηα: ζηε δφκεζε πεξηερνκέλνπ (inhaltliche Strukturierung), ζηελ ηππηθή δφκεζε (formale Strukturierung), ζηελ πξφηππε δφκεζε (typisierende Strukturierung) θαη ζηελ θιηκαθνεηδή δφκεζε (skalierende Strukturierung). ηελ παξνχζα εξγαζία επηιέρζεθε ε δφκεζε πεξηερνκέλνπ, κέζσ ηεο νπνίαο επηρεηξείηαη ν εληνπηζκφο ζην εξεπλεηηθφ πιηθφ ζπγθεθξηκέλσλ ζεκάησλ, πεξηερνκέλσλ θαη ζχλνςή ηνπο. Σν ζρεηηθφ κε ην αληηθείκελν ηεο έξεπλαο εξεπλεηηθφ πιηθφ, αθνχ απνδειηηψζεθε θαη ηαμηλνκήζεθε ζε δειηία βάζεη ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ (ππν) θαηεγνξηψλ, πεξηγξάθεθε κέζσ ηεο παξάθξαζεο θαηά θαηεγνξία θαη ππνθαηεγνξία (Μπνλίδεο, 2004: Ramsenthaler, 2013: 31-33). 136

137 2.2 πγθξφηεζε ηνπ επαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο ησλ θαηεγνξηψλ Μεηά ηελ απνδειηίσζε ησλ ζρεηηθψλ κε ηε ζεκαηηθή ηεο έξεπλαο αλαθνξψλ, επεμεξγαζηήθακε ην πεξηερφκελν ησλ δειηίσλ κε ηε ζπγθεθαιαησηηθή πνηνηηθή αλάιπζε πεξηερνκέλνπ θαη ηα δεδνκέλα ηεο πξψηεο θαη δεχηεξεο επαγσγήο, ηα νπνία πξνέθπςαλ, απνηέιεζαλ ην επαγσγηθφ ζχζηεκα ησλ θαηεγνξηψλ θαη ησλ ππνθαηεγνξηψλ (Μπνλίδεο, 2004: 137). Σελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ζπλνδεχνπλ ζχληνκεο αλαθνξέο απφ ηα ίδηα ηα δεδνκέλα, ελψ, ζπρλά, γίλεηαη αλαδξνκή ζηελ αληίζηνηρε βηβιηνγξαθία γηα ιφγνπο εγθπξφηεηαο. Πεξίπησζε εθπαηδεπηηθνύ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο α. Γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ην ππφβαζξν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ β. Δπάγγεικα θαη ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ γ. Οη πξψηεο εκπεηξίεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio γ.1 Θεηηθή απνηίκεζε ηεο δηαδηθαζίαο ρξήζεο ηνπ portfolio γ.2 Γπζθνιίεο θαηά ηε ρξήζε ηνπ portfolio δ. Portfolio θαη επηκφξθσζε δ.1 ηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζηελ επηκφξθσζε δ.2 Δπηκφξθσζε αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ηνπ portfolio ε. Portfolio θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ε.1 ηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ε.2 Πξνψζεζε επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο κέζσ ηνπ portfolio 137

138 ζη. Portfolio θαη ζηνραζηηθή δηδαζθαιία ζη.1 πκπεξηθνξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ ηάμε ζη.2 Ηθαλφηεηεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζη.3 Πεπνηζήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζη.4 θέςεηο γηα ην κέιινλ δ. Portfolio θαη αμηνιφγεζε δ.1 ηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζηελ αμηνιφγεζε δ.2 πκβνιή ηνπ portfolioζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δ.3πκβνιή ηνπ portfolio ζηελ απην-αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Πεξίπησζε ζρνιηθνύ ζπκβνύινπ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο α. Γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ην ππφβαζξν ηνπ ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ β. Γηνηθεηηθφ θαη νξγαλσηηθφ έξγν θαη παηδαγσγηθή θαη επηζηεκνληθή θαζνδήγεζε πνπ πξνζέθεξε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπ γ. Δπάγγεικα θαη πξνζσπηθή δηδαθηηθή θηινζνθία ηνπ ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ δ. Οη πξψηεο εκπεηξίεο ηνπ ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio δ.1 Απνηίκεζε ηεο δηαδηθαζίαο ρξήζεο ηνπ portfolio δ.2 Γπζθνιίεο θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio 138

139 ε. Portfolio θαη επηκφξθσζε ε.1 ηάζε ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ απέλαληη ζηελ επηκφξθσζε ε.2 Δπηκφξθσζε αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ηνπ portfolio ζη. Portfolio θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ζη.1 ηάζε ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ απέλαληη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ζη.2 Πξνψζεζε επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο κέζσ ηνπ portfolio δ. Portfolio θαη αμηνιφγεζε δ.1 ρέζε portfolio αμηνιφγεζεο ζχκθσλα κε ην ζρνιηθφ ζχκβνπιν δ.2 πκβνιή ηνπ portfolio ζηελ απην-αμηνιφγεζε ηνπ ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ 139

140 2.3 Αλάιπζε θαη εξκελεία ησλ δεδνκέλσλ ηνπ επαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο θαηεγνξηψλ ην παξφλ θεθάιαην πξφθεηηαη λα αλαιπζνχλ νη απφςεηο ησλ Τπνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο, πνπ πξνέθπςαλ κέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο θαη ηηο θαηαρσξήζεηο ζην portfolioπνπ εθάξκνζαλ, θαηά θαηεγνξία θαη ππνθαηεγνξία Πεξίπησζε εθπαηδεπηηθνχ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο α. Γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ην ππφβαζξν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Δθπαίδεπζε: Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο Γ.Π.Θ. (έηνο απνθνίηεζεο: 1997), Φνίηεζε ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία ρνιή Αζηπθπιάθσλ (έηνο απνθνίηεζεο: 2000) Μεηεθπαίδεπζε: Φνίηεζε ζην Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ ηνπ Π.Σ.Γ.Δ. ηνπ Γ.Π.Θ. κε θαηεχζπλζε: «ρνιηθή Παηδαγσγηθή θαη Γηαθνξεηηθφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε» Υξφληα ππεξεζίαο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο: Γεθαπέληε ρξφληα Βαζκίδα Απαζρφιεζεο: Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε, Γεκνηηθφ Γηνηθεηηθφ έξγν: Τπνδηεπζπληήο ηνπ Μεηνλνηηθνχ ρνιείνπ ηδεξνρσξίνπ απφ ην 2004 έσο ην 2007 πγγξαθηθφ έξγν: Πηπρηαθή εξγαζία κε ηίηιν: «Ζιεθηξνληθνί Τπνινγηζηέο θαη ε ρξήζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Λνγηζκηθνχ ζηελ Δθπαίδεπζε», Μεηαπηπρηαθή εξγαζία εηδίθεπζεο κε ηίηιν: «Ηθαλνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απφ ην έξγν ηνπ. Ζ νπηηθή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ λνκψλ Ρνδφπεο θαη Έβξνπ», εηζήγεζε ζε εκεξίδα ηνπ Πξνγξάκκαηνο Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ «ρνιηθή Παηδαγσγηθή θαη Γηαθνξεηηθφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε», πνπ 140

141 δηνξγαλψζεθε απφ ην Γ.Π.Θ., ηε Γηεχζπλζε Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Ν. Έβξνπ θαη ηελ Παηδαγσγηθή Δηαηξεία Διιάδνο, ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 22 Ματνπ 2013, κε ηίηιν: «χγρξνλεο φςεηο ηεο Δθπαηδεπηηθήο Μεηαξξχζκηζεο ηνπ 1964» β. Δπάγγεικα θαη ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Έλα απφ ηα ζέκαηα πνπ αλαδείρηεθαλ απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηφζν απφ ην portfolio φζν θαη απφ ηηο ζπλεληεχμεηο κε ην Τπνθείκελν ηεο έξεπλαο ήηαλ ε ζηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο πξνο ην επάγγεικα θαη ην ξφιν ηνπ σο δαζθάινπ. πγθεθξηκέλα, αλαθνξηθά κε ηνπο ιφγνπο επηινγήο ηνπ επαγγέικαηφο ηνπ, ν εθπαηδεπηηθφο καο πιεξνθνξεί πσο πάληνηε έλησζε κηα έιμε γηα ην ζπγθεθξηκέλν επάγγεικα. ηελ επηινγή ηνπ απηή ζπλέβαιιαλ νη εθπαηδεπηηθνί πνπ πέξαζαλ απφ ηε δσή ηνπ σο καζεηή, θαζψο ιεηηνχξγεζαλ σο πξφηππα γηα ηνλ ίδην. Αθφκε, νπζηαζηηθφ ξφιν θαίλεηαη πσο έπαημαλ θαη νη γνλείο ηνπ ππνθεηκέλνπ, πνπ ππνζηήξηδαλ ζζελαξά ηελ επηινγή ηνπ δηδαζθαιηθνχ επαγγέικαηνο θαη ηνλ παξφηξπλαλ λα ην αθνινπζήζεη: «Μνπ άξεζε γεληθά ην επάγγεικα ηνπ δαζθάινπ. Χο καζεηήο είρα σο πξφηππα ηνπο δαζθάινπο κνπ θαη ζίγνπξα ππήξρε παξφηξπλζε απφ ην ζπίηη, απ ηνπο γνλείο κνπ». ηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην πφζν είλαη επραξηζηεκέλνο ν εθπαηδεπηηθφο κε ην επάγγεικα πνπ επέιεμε, απφ ηελ απάληεζή ηνπ θάλεθε πσο είλαη αξθεηά ηθαλνπνηεκέλνο, έρνληαο σο βαζηθέο πεγέο ηεο ηθαλνπνίεζήο ηνπ ηε δηδαζθαιία θαη ηε ζρέζε ηνπ κε ηνπο καζεηέο («Δίκαη επραξηζηεκέλνο, αιιά θπξίσο απ ηελ πιεπξά ηεο δηδαζθαιίαο, ηεο ζρέζεο κνπ κε ηνπο καζεηέο, φια απηά»). πγθεθξηκέλα, παξαηεξνχκε πσο ν εθπαηδεπηηθφο δίλεη έκθαζε ζηελ 141

142 επηθνηλσλία κε ηνπο καζεηέο ηνπ, θαζψο ζηφρνη θαη πξνζδνθίεο ηνπ ίδηνπ είλαη, κέζσ ησλ θαηάιιεισλ δηδαθηηθψλ κεζφδσλ θαη κνξθψλ δηδαζθαιίαο, λα ηνπο κεηαιακπαδεχζεη ζσζηνχο ηξφπνπο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο, λα δείρλεη θαηαλφεζε ζηα πξνβιήκαηα θαη ηηο αδπλακίεο ηνπο, λα λνηάδεηαη γηα ηηο αλεζπρίεο ηνπο, λα εληζρχεη ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο θαη λα δεκηνπξγεί ζπλεξγαηηθφ θιίκα κέζα ζηελ ηάμε: «..κε ηηο ελέξγεηέο ηνπ πξνζπαζεί λα πεξάζεη ζσζηνχο ηξφπνπο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο ζηνπο καζεηέο ηνπ..πξνζπαζεί λα ζπκπεξηθέξεηαη κε θαηαλφεζε ζηα πξνβιήκαηα θαη ζηηο αδπλακίεο ησλ καζεηψλ ηνπ, ηνπο ζπκπαξαζηέθεηαη, δείρλεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηηο αλεζπρίεο ηνπο, ηνλψλεη ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο θαη ζπκβάιιεη ζηε ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ κεηαμχ ηνπο πξνθεηκέλνπ λα πεηχρεη ζσζηφ θιίκα κέζα ζηελ ηάμε..κέζσ ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ πνπ έρεη πξνθαζνξίζεη, ησλ θαηάιιεισλ δηδαθηηθψλ κέζσλ, κεζφδσλ θαη κνξθψλ δηδαζθαιίαο επηδηψθεη ηε δηακφξθσζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ καζεηψλ..». Αθφκε, κέζα απ ην πεξηερφκελν ηνπ portfolio, δηαθαίλεηαη θαη ν πξνζσπηθφο ζθνπφο ηεο δηδαζθαιίαο πνπ έρεη ζέζεη ην ππνθείκελν, ν νπνίνο βαζίδεηαη ζηελ πξνψζεζε ηεο κάζεζεο θαη ηεο κφξθσζεο ησλ καζεηψλ, ζηελ απφθηεζε θαη ελίζρπζε ησλ γλψζεσλ, ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ ηνπο, έηζη ψζηε λα κπνξέζνπλ λα εληαρζνχλ νκαιά ζηηο απαηηήζεηο ηνπ πεξηβάιινληνο, λα αλαπηχμνπλ ηελ έλλνηα ηεο θνηλσληθνπνίεζεο θαη λα ην θάλνπλ θαιχηεξν («Πξνζσπηθά σο εθπαηδεπηηθφο έρσ ζέζεη σο ζθνπφ ηνπ έξγνπ κνπ ηε πξνψζεζε ηεο κάζεζεο θαη ηεο κφξθσζεο ησλ καζεηψλ, ηελ αλάπηπμε θαη απφθηεζε γλψζεσλ, ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ ζπκβάιινληαο ζηελ αιιαγή ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο, ψζηε λα αληηκεησπίδνπλ κε ηξφπν απνηειεζκαηηθφ ηηο απαηηήζεηο ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπο, λα εληαρζνχλ νκαιά ζ απηφ, λα θνηλσληθνπνηεζνχλ θαη ζηε ζπλέρεηα λα πξνζπαζήζνπλ λα ην βειηηψζνπλ»). Με ηε δηαπίζησζε απηή ζπκθσλεί θαη ε Φπηηιή (2008: 46) αθνχ ζε κηα επνρή πνπ δεηά θαηλνηνκίεο θαη λέεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο, ζθνπφο ηνπ 142

143 δαζθάινπ είλαη λα ελζαξξχλεη ηελ ηθαλφηεηα αλάπηπμεο θαη εθαξκνγήο αλνηρηψλ θαη επξείαο ζπκκεηνρήο κεζφδσλ δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο, θαιιηεξγψληαο ηε δεκηνπξγηθφηεηα, ηελ θξηηηθή ζθέςε θαη ηηο θνηλσληθέο δεμηφηεηεο ησλ καζεηψλ. Χζηφζν, ν εθπαηδεπηηθφο δελ παξαιείπεη λα αλαθεξζεί θαη ζηηο δπζθνιίεο πνπ ελέρεη ην ζπγθεθξηκέλν επάγγεικα, νη νπνίεο είλαη πνιιαπιέο ζχκθσλα κε ηα ιεγφκελά ηνπ. πγθεθξηκέλα, ζεσξεί ην δηδαθηηθφ έξγν δχζθνιε ππφζεζε, αιιά θαη πέξα απφ απηφ, ην επάγγεικα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έρεη πνιιέο απαηηήζεηο θαη επζχλεο, ηηο νπνίεο δελ κπνξνχλ εχθνια λα αληηιεθζνχλ φζνη είλαη εθηφο ηνπ δηδαζθαιηθνχ ρψξνπ. Μάιηζηα ν εθπαηδεπηηθφο δελ δηζηάδεη λα ηζρπξηζηεί πσο αθφκε θαη ην Τπνπξγείν Παηδείαο ζεσξεί πσο ην ελ ιφγσ επάγγεικα είλαη θάηη εχθνιν θαη δελ κπνξεί λα αληηιεθζεί πιήξσο ηηο δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίδεη έλαο εθπαηδεπηηθφο ζην ζχλνιφ ηνπ («Πάξα πνιιέο δπζθνιίεο κε ηελ έλλνηα φηη, πέξα απφ ηε δηδαζθαιία, έρνπκε πάξα πνιιέο επζχλεο, πνιιέο απαηηήζεηο, ηηο νπνίεο δελ ηηο γλσξίδνπλ φζνη δελ αζρνινχληαη κε ην ζπγθεθξηκέλν επάγγεικα θαη ζαθψο, πηζηεχσ φηη δελ ηηο ιακβάλεη ππφςε ηνπ ην Τπνπξγείν. Θεσξεί πσο απηφ πνπ θάλνπκε γίλεηαη πνιχ εχθνια»). γ. Οη πξψηεο εκπεηξίεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio Οη ζπλεληεχμεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ κε ην Τπνθείκελν ηεο έξεπλαο παξείραλ αλαηξνθνδφηεζε ζρεηηθά κε ηελ εμνηθείσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ην portfolio θαη ηηο εκπεηξίεο πνπ απνθφκηζε θαηά ηε ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ απηνχ. Αξρηθά, αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο, ζηελ εηζαγσγηθή ζπλέληεπμε, ν εθπαηδεπηηθφο θιήζεθε λα απνζαθελίζεη ηελ έλλνηα ηνπ portfolio, φπσο ηνπ έξρεηαη ζην κπαιφ θαη ν ίδηνο έδσζε κηα αξθεηά ηθαλνπνηεηηθή ελλνηνινγηθή ζεκαζία: «Υκκ..Ση έξρεηαη..απηφ πνπ ζπλήζσο ιέλε φινη, έλαο θάθεινο, φπνπ κέζα ζπγθεληξψλνπκε δηάθνξα πιηθά, αο ην πνχκε εξγαζίεο, πηπρία, νηηδήπνηε αθνξά ην άηνκν ην νπνίν αζρνιείηαη κε απηφ [ ]. Φαληάδνκαη ζα πεξηιακβάλεη πξνζσπηθά 143

144 ζηνηρεία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ηα νπνία ηα ζπγθεληξψλεη ν ίδηνο θπξίσο γηα ηνλ εαπηφ ηνπ.» Ζ παξαπάλσ εξκελεία ηνπ portfolio απφ ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο ζπλάδεη εθ πξψηεο φςεσο κε ηνπο νξηζκνχο πνπ ζπλαληάκε ζηε βηβιηνγξαθία θαη ζπγθεθξηκέλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ δίλνπλ νη Fokiene & Sajiene (2009: 142), φηη είλαη έλαο θάθεινο πνπ πεξηιακβάλεη κηα ζπζηεκαηηθά δνκεκέλε ζπιινγή απφδεημεο ησλ επηηεπγκάησλ εθκάζεζεο, πνπ βαζίδεηαη ζηελ απην-αλάιπζε. Βέβαηα, ε έλλνηα ηνπ portfolio είλαη βαζχηεξε, σζηφζν καο ηθαλνπνηεί πνπ ν εθπαηδεπηηθφο γλσξίδεη έζησ θαη ζε έλα πξψην επίπεδν πεξί ηίλνο πξφθεηηαη. Παξάιιεια, ην ππνθείκελν αλαθέξζεθε θαη ζε θάπνηα είδε portfolio πνπ ηνπ είλαη γλσζηά, φπσο ην ειεθηξνληθφ θαη ην καζεηηθφ portfolio. Μάιηζηα, ην ηειεπηαίν ν εθπαηδεπηηθφο αλέθεξε πσο ην έρεη εθαξκφζεη ζε θάπνην βαζκφ ζηελ ηάμε ηνπ. Λακβάλνληαο ππφςε φια ηα παξαπάλσ, θαηαιήγνπκε ζην ζπκπέξαζκα πσο ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο, ζε γεληθέο γξακκέο, είλαη εμνηθεησκέλν κε ηελ έλλνηα ηνπ portfolio, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ην έξγν ηνπ πην εχθνιν θαη κε πεξηζζφηεξεο πηζαλφηεηεο επηηπρίαο. γ.1 Απνηίκεζε ηεο δηαδηθαζίαο ρξήζεο ηνπ portfolio ηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ηηο πξψηεο εληππψζεηο απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ portfolio, παξαηεξνχκε πσο ν εθπαηδεπηηθφο πηνζεηεί κηα ζηάζε ζεηηθή απέλαληη ζην εξγαιείν απηφ. πγθεθξηκέλα, ζεσξεί πσο ε εθαξκνγή ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ επνρή καο απνηειεί επηηαθηηθή αλάγθε. Ηζρπξίδεηαη πσο ηνλ βνήζεζε πνιχ ε εκπινθή ηνπ ζε απηή ηε δηαδηθαζία θαη, κάιηζηα, ππνζηεξίδεη πσο ζα έπξεπε λα ην είρε εθαξκφζεη απφ θαηξφ: «Δληάμεη, ήηαλ κηα δηαδηθαζία ε νπνία πιένλ απαηηείηαη. Έθαλε θαη ζε κέλα θαιφ.[...] Δίλαη θάηη γηα ην πξνζσπηθφ κνπ αξρείν. Δπνκέλσο, ζεσξψ πσο ήηαλ θάηη πνπ ζα έπξεπε λα ην είρα θάλεη». 144

145 πγθεθξηκέλα, ν εθπαηδεπηηθφο δειψλεη πσο ην portfolio ιεηηνχξγεζε σο ζεκείν αλαθνξάο γηα ηνλ ίδην θαη θαηά ζπλέπεηα επεξέαζε ηε δηδαθηηθή ηνπ θαζεκεξηλφηεηα. Σνπ έδσζε ηε δπλαηφηεηα λα αλαηξέρεη ζε απηφ θαη λα αλαζηνράδεηαη ζρεηηθά κε ηα βήκαηα πνπ αθνινπζεί, πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη ζέζεη, θαη γεληθφηεξα ηνπ πξνζέθεξε ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ηνπ κέζα ζηελ ηάμε, αιιά θαη σο επαγγεικαηία εθπαηδεπηηθνχ («Σν portfolioήηαλ ζαλ έλα ζεκείν αλαθνξάο γηα εκέλα. Γειαδή κπνξνχζα θάζε θνξά λα αλαηξέρσ ζ απηφ θαη λα ζθέθηνκαη: αθνινπζψ ηα βήκαηα πνπ έρσ ζέζεη σο ζηφρνπο; Έρσ επηηπρία ζε απηφ πνπ θάλσ; Ήηαλ θαιφ. Με βνήζεζε λα ζπλεηδεηνπνηήζσ αλ απηφ πνπ θάλσ είλαη ζχκθσλν κε ηνπο ζηφρνπο πνπ έρσ ζέζεη, αλ είκαη απηφ πνπ ιέκε ζηε ζσζηή πνξεία ηφζν κέζα ζηελ ηάμε, φζν θαη ζαλ επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηηθφο»). πκπεξαζκαηηθά, έρεη θαηαζηεί ζαθέο πσο ε θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio νδήγεζε ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζε κηα ζηνραζηηθή δηαδηθαζία, ζηελ νπνία ζα επεθηαζνχκε ζηε ζπλέρεηα θαη, θαηά ζπλέπεηα, ζε απηνγλσζία. Σν απνηέιεζκα απηφ έξρεηαη ζε πιήξε αληηζηνηρία κε ηε βηβιηνγξαθία, ζχκθσλα κε ηελ νπνία, ε θαηαζθεπή ελφο επαγγεικαηηθνχ portfolio ζεσξείηαη σο κηα δηαδηθαζία απφδεημεο ηνπ εμειηζζφκελνπ επαγγεικαηηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Έλαο απφ ηνπο θπξηφηεξνπο ζθνπνχο ηεο πξνεηνηκαζίαο ελφο ηέηνηνπ εξγαιείνπ είλαη ν ζηνραζκφο πάλσ ζηε δηδαζθαιία, ζηα θαζήθνληα, ηηο επζχλεο, ηελ ηερλνγλσζία, ηε δηδαθηηθή θηινζνθία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ζηνρεχνληαο ζηελ απην-βειηίσζε θαη ζηε ζπλερή επαγγεικαηηθή αλάπηπμε (Green & Smyser, 2001: 20 Gelfer & Perkins, 1996: 5-6). Δλ ζπλερεία, ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην πην θνκκάηη ηνπ portfolio ηνπ άξεζε πεξηζζφηεξν, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο αλαθέξζεθε ζην θνκκάηη πνπ πεξηγξάθεη ηηο κεζφδνπο θαη ηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο πνπ εθαξκφδεη, θαζψο πηζηεχεη πσο «..απηφ είλαη πνπ ζηελ νπζία ιεηηνπξγεί ζαλ απην-αμηνιφγεζε..» θαη πξνδηαγξάθεη ηελ πνξεία ηνπ ζηελ ηάμε. Καη απφ απηφ ην ζεκείν δηαθξίλνπκε πσο ν εθπαηδεπηηθφο πξνζπαζεί κέζσ ηνπ portfolio λα ζέηεη ηηο δηδαθηηθέο ηνπ πξάμεηο θαη 145

146 ην έξγν ηνπ ζε ζπλερή έιεγρν, ζηνρεχνληαο, κέζσ ηεο απην-αμηνιφγεζεο, ζηελ απην-βειηίσζε θαη απην-δηφξζσζή ηνπ. Δπράξηζηα εθπιήζζεη ην γεγνλφο φηη ν εθπαηδεπηηθφο θξαηά κηα ζεηηθή ζηάζε θαη θάλεη ζθέςεηο γηα αλαλέσζε, εκπινπηηζκφ θαη αιιαγή θάπνησλ ζηνηρείσλ ηνπ portfolio, κε ζθνπφ ηε βειηίσζή ηνπ. πγθεθξηκέλα, δίλεη παξαδείγκαηα θάπνησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα αλαλεσζνχλ, φπσο ζε πεξίπησζε αιιαγήο θάπνηαο κεζφδνπ δηδαζθαιίαο θαη ζε πεξίπησζε πξνζζήθεο λέσλ ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ ππνθεηκέλνπ: «Δληάμεη, πάληα ππάξρνπλ αιιαγέο πνπ γίλνληαη κε ζθνπφ ηε βειηίσζε, φπσο π.ρ. αλ αιιάμεη θάηη, κηα κέζνδνο, αλ αιιάμεη θάηη θαηλνχξην φζνλ αθνξά ηε κνξθή, αλ πξνζηεζνχλ λέα ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή κνπ αλάπηπμε. Σφηε ζα επηρεηξήζσ λα ην αλαλεψζσ θαη λα ην εκπινπηίζσ.» Αλαθνξηθά κε ηελ πξνψζεζε ησλ εκπεηξηψλ, πνπ απνθφκηζε ν εθπαηδεπηηθφο, κέζσ ηεο εθαξκνγήο ηνπ portfolio, ζηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ, ν ίδηνο θξαηά ζεηηθή ζηάζε. Δίλαη πξφζπκνο λα ζπδεηήζεη ηελ εκπεηξία ηεο ρξήζεο ηνπ εξγαιείνπ απηνχ κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπο, λα ζπλεξγαζηεί καδί ηνπο θαη λα ηνπο παξνηξχλεη λα ην εθαξκφζνπλ θαη νη ίδηνη ζην κέιινλ, θαζψο πηζηεχεη φηη «θάζε εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα ην έρεη ππφςε ηνπ. Αλ ζέιεη λα θάλεη θάπνηα ζνβαξή δνπιεηά [ ] ζα ηνλ βνεζήζεη λα απην-αμηνινγεζεί θαη θαηά ζπλέπεηα λα απηνβειηησζεί». Δχθνια, ινηπφλ, νδεγνχκαζηε ζην ζπκπέξαζκα πσο ν εθπαηδεπηηθφο είλαη ππνζηεξηθηήο ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο ζπλαδειθηθφηεηαο, ελψ, παξάιιεια, γηα αθφκε κηα θνξά, αλαγλσξίδεη ηε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ απην-αμηνιφγεζε θαη θαηά ζπλέπεηα απην-βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δπηπιένλ, ν ίδηνο είλαη ζεηηθά δηαθείκελνο πξνο ηπρφλ ζπκβνπιέο θαη ζρφιηα πνπ κπνξεί λα θάλνπλ νη ζπλάδειθνί ηνπ κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηνπ portfolio ηνπ («Μάιηζηα, ζα κνπ άξεζε νη ζπλάδειθνη λα θάλνπλ θαη θάπνηα ζρφιηα θαη λα κνπ δψζνπλ ζπκβνπιέο ζρεηηθά κε ηε βειηίσζή ηνπ»). Παξάιιεια, νη Green & Smysher (2001: 10) θαη ν Kaplan 146

147 (1998: 4) επηζεκαίλνπλ πσο κέζα απφ ηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο ηνπ portfolio πξνσζείηαη ν επαγγεικαηηθφο δηάινγνο κεηαμχ ζπλαδέιθσλ, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ιάβεη αλαηξνθνδφηεζε, ζπκβνπιέο, θαζνδήγεζε ζρεηηθά κε ηηο δηδαθηηθέο κεζφδνπο πνπ εθαξκφδεη θαη ηελ πνηφηεηα ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζεη κε ηνπο καζεηέο ηνπ θαη γεληθφηεξα πάλσ ζην έξγν ηνπ, κε απψηεξν ζθνπφ ηε βειηίσζή ηνπ. γ.2 Γπζθνιίεο θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio ηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε πξνβιήκαηα θαη δπζθνιίεο πνπ ζπλάληεζε ν εθπαηδεπηηθφο θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio, ηo Τπνθείκελν ηεο έξεπλαο ηζρπξίζηεθε πσο δελ ζπλάληεζε ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα. Δλδεηθηηθά, αλέθεξε πσο δπζθνιεχηεθε ιίγν ζηελ ελφηεηα πεξηγξαθήο ησλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο πνπ εθαξκφδεη ζηελ ηάμε: «ρη, δελ ζα έιεγα θάηη ηέηνην. [ ] Λίγν ίζσο λα δπζθνιεχηεθα ζηελ ελφηεηα ησλ κεζφδσλ πνπ εθαξκφδσ, αιιά εγψ έγξαςα απηφ πνπ πξαγκαηηθά θάλσ». ην ζεκείν απηφ εηθάδνπκε πσο ν εθπαηδεπηηθφο αληηκεηψπηζε δπζθνιίεο ζηε ζχλδεζε ηεο ζεσξίαο κε ηελ πξάμε, δειαδή δελ κπνξνχζε λα μερσξίζεη εχθνια ηη είλαη ζηξαηεγηθή θαη ηη κέζνδνο δηδαζθαιίαο. χκθσλα κε ηνλ Sithole (2011: 525), ε αβεβαηφηεηα ζρεηηθά κε ηελ επηινγή ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα ζπκπεξηιεθζνχλ ζην portfolioαπνηειεί κηα πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε. πρλά νη εθπαηδεπηηθνί δπζθνιεχνληαη λα επηιέμνπλ ηα ζηνηρεία πνπ ζέινπλ λα πξνζζέζνπλ ζην portfolio θαη αληηκεησπίδνπλ θψιπκα. Δληχπσζε, σζηφζν, καο πξνμελεί ην γεγνλφο πσο ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο δελ αλαθέξζεθε ζην δήηεκα ηνπ ρξφλνπ, δεδνκέλνπ ηνπ πεξηνξηζκέλνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο πνπ ηνπ είρε δνζεί γηα ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfoliν. Αληίζεηα, ζπκθσλία κε ηε βηβιηνγξαθία, ε πην πξνθαλήο δπζθνιία γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο είλαη απηή ηνπ ρξφλνπ, απφ ηελ άπνςε ηεο ρξνλνβφξαο, θνπξαζηηθήο θαη απαηηεηηθήο 147

148 δηαδηθαζίαο πνπ θαινχληαη λα ηξέμνπλ ζε πεξηνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα (Dinham & Scott, 2003: 232). δ. Portfolio θαη επηκφξθσζε δ.1 ηάζε εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζηελ επηκφξθσζε Μηα ζεκαηηθή πνπ πξνέθπςε κέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο αιιά θαη ην πεξηερφκελν ηνπ portfolio, έρεη λα θάλεη κε ηε ζηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αλαθνξηθά κε ηελ επηκφξθσζε. ηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ηελ επάξθεηα ηεο εθπαίδεπζεο πνπ έιαβε ην ππνθείκελν ζε πξνπηπρηαθφ επίπεδν, ν εθπαηδεπηηθφο ππνζηεξίδεη πσο ππήξμε «επαξθήο ζαλ πξνπηπρηαθφ επίπεδν, αιιά ζηε δνπιεηά πνπ θάλνπκε δελ κπνξείο λα αξθεζηείο κφλν ζε απηά πνπ ζνπ δίλεη ην Παλεπηζηήκην. Πξέπεη ζπλέρεηα λα ςάρλεηο, λα επηκνξθψλεζαη, ζπλερψο λα βξίζθεζαη ζε εγξήγνξζε». Παξάιιεια, ν εθπαηδεπηηθφο δειψλεη ξεηά πσο «ζαθψο θαη ηε ρξεηάδεηαη [ηε δηα βίνπ κάζεζε]». Μέζα απφ ηελ παξαπάλσ δήισζε, γίλεηαη θαλεξφ πσο ν εθπαηδεπηηθφο ηίζεηαη ππέξ ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, θαζψο ζεσξεί πσο ζην επάγγεικά ηνπ θξίλεηαη επηηαθηηθή ε αλάγθε γηα ζπλερή επηκφξθσζε θαη ελεκέξσζε, ψζηε λα είλαη θαλείο επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηηθφο θαη απνηειεζκαηηθφο ζηε δηδαζθαιία ηνπ. Μάιηζηα, δελ δηζηάδεη λα απνδψζεη κέξνο ηεο επζχλεο, εθηφο απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, θαη ζην Τπνπξγείν Παηδείαο, ηζρπξηδφκελνο πσο θαη απηφ πξέπεη λα θξνληίδεη θαη λα πξνσζεί ηε ζπλερή επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Δπηπιένλ, ε ζεηηθή ζηάζε ηνπ απέλαληη ζηε δηα βίνπ κάζεζε θαη ηελ επηκφξθσζε πεγάδεη θαη κέζα απφ ην πεξηερφκελν ηνπ portfolio. πγθεθξηκέλα, ν εθπαηδεπηηθφο ππνζηεξίδεη πσο «γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθφο δε ζα πξέπεη λα επαλαπαχεηαη ζηηο ζπνπδέο πνπ πξαγκαηνπνίεζε γηα ηελ απφθηεζε ηνπ πηπρίνπ ηνπ. Καιφ είλαη λα πξνζπαζεί λα ελεκεξψλεηαη ζπλερψο γηα ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζην επάγγεικά ηνπ κε ηελ παξαθνινχζεζε δηάθνξσλ ζεκηλαξίσλ, ζπλεδξίσλ θαη επηκνξθψζεσλ. Καηά θαηξνχο έρσ ζπκκεηάζρεη ζε δηάθνξα ζεκηλάξηα θαη ζπλέδξηα σο αθξναηήο θαη εηζεγεηήο θαη ζεσξψ πσο κε έρνπλ βνεζήζεη αξθεηά ζην 148

149 εθπαηδεπηηθφ κνπ έξγν». ε απηφ πξνζηίζεηαη θαη ε κεηεθπαίδεπζε πνπ έρεη ιάβεη, φπσο ην κεηαπηπρηαθφ ηνπ, ην νπνίν «βνήζεζε θαηά θάπνην ηξφπν λα ζπγθξίλνπκε ηε δνπιεηά πνπ θάλνπκε εκείο κε φ,ηη λεφηεξν ππάξρεη απηή ηε ζηηγκή ζηελ εθπαίδεπζε». πλεπψο, έρεη θαηαζηεί ζαθέο φηη ν ελ ιφγσ εθπαηδεπηηθφο ζεσξεί ηελ επηκφξθσζε αλαπφζπαζην θνκκάηη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπ έξγνπ, εληάζζνληάο ηελ ζην πιαίζην ηεο απφθηεζεο λέαο γλψζεο ζε κηα θνηλσλία ξαγδαίσλ αιιαγψλ, θαη παζρίδεη λα ελεκεξψλεηαη ζπλερψο κε θάζε ηξφπν. Ζ άπνςε απηή βξίζθεη ζχκθσλνπο ηνπο Γνχθα, Βαβνπξάθε, Θσκνπνχινπ, Κνχηξα & κπξλησηνπνχινπ, (2007: 115) αθνχ, ν εθπαηδεπηηθφο, αληηκεησπίδεηαη πιένλ σο δηα βίνπ εθπαηδεπφκελνο θαη ζηνραδφκελνο επαγγεικαηίαο, ν νπνίνο εηζέξρεηαη ζην επάγγεικα έρνληαο κηα ζπγθεθξηκέλε γλψζε θαη ζηε ζπλέρεηα απνθηά λέα γλψζε θαη εκπεηξία, κέζσ ησλ δξάζεσλ ηεο ζπλερηδφκελεο αλάπηπμεο, δειαδή ηεο επηκφξθσζεο. Σε ζεηηθή ζηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αλαθνξηθά κε ηελ επηκφξθσζε έξρνληαη λα επηβεβαηψζνπλ νη θάζε είδνπο ζπκκεηνρέο ηνπ ζε επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα θαη δξάζεηο, φπσο απηέο θαηαγξάθνληαη ζην portfolio ηνπ. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο πσο ε επηκφξθσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έρεη ζπλερή ραξαθηήξα, δειαδή μεθηλά απφ ην έηνο απνθνίηεζεο (1997) ζπλερίδνληαο κέρξη θαη ζήκεξα. Αλαθνξηθά κε ην πεξηερφκελν ησλ ζεκηλαξίσλ, απηά θαιχπηνπλ έλα επξχ θάζκα ελδηαθεξφλησλ θαη αληηθεηκέλσλ, ζρεηηθψλ κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ θιάδν. ε απηά ζπγθαηαιέγνληαη ζεκηλάξηα πιεξνθνξηθήο («Πηζηνπνίεζε γλψζεο Πιεξνθνξηθήο θαη Ζ/Τ Α Δπηπέδνπ»), παξαθνινχζεζεο πξνγξακκάησλ επηκφξθσζεο («Παξαθνινχζεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο Δπηκφξθσζεο ησλ λενδηνξηδφκελσλ εθπαηδεπηηθψλ»), παξαθνινχζεζεο μέλεο γιψζζαο («Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ: Πηζηνπνηεηηθφ Σνπξθηθήο Γιψζζαο ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο «Μαζήκαηα ζε ελήιηθεο: Σνπξθηθά ζε εθπαηδεπηηθνχο»), παξαθνινχζεζεο ζπλεδξίσλ θαη εκεξίδσλ ζρεηηθά κε ην κάζεκα ησλ καζεκαηηθψλ («Κξηηηθή θαη ρεδηαζκφο ηεο Διιεληθήο Μαζεκαηηθήο 149

150 Παηδείαο», «Θέκαηα Γηδαθηηθήο ησλ Μαζεκαηηθψλ: λέεο πξνζεγγίζεηο ζηε δηδαζθαιία ησλ καζεκαηηθψλ», «Σππηθά θαη άηππα καζεκαηηθά: Υαξαθηεξηζηηθά, ζρέζεηο θαη αιιειεπηδξάζεηο ζην πιαίζην ηεο καζεκαηηθήο εθπαίδεπζεο»), παξαθνινχζεζεο εκεξίδαο ζρεηηθά κε ηε ινγνηερλία («Ζ Λνγνηερλία ζην ζρνιείν»), παξαθνινχζεζεο εκεξίδσλ ζρεηηθά κε ηε δηαπνιηηηζκηθή αγσγή (««Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαηδεπηηθή ηήξημε», «Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε: Πξφγξακκα Δληζρπηηθήο δηδαζθαιίαο ηνπ Δζληθνχ Ηδξχκαηνο Νεφηεηαο ζηε Θξάθε», ««Γηαρείξηζε ηεο πνιηηηζκηθήο εηεξφηεηαο ζηελ εθπαίδεπζε»), παξαθνινχζεζεο εκεξίδσλ θα ζπλεδξίσλ ζρεηηθψλ κε ην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο («Μεζνδνινγηθή Πξνζέγγηζε ηεο Σνπηθήο Ηζηνξίαο θαη Γεσγξαθίαο», «Ηζηνξία ηεο Νενειιεληθήο Δθπαίδεπζεο: Πεξηερφκελν, εξεπλεηηθέο κέζνδνη θαη ηζηνξηνγξαθηθέο ηάζεηο»), παξαθνινχζεζεο εκεξίδσλ ζρεηηθά κε ην κάζεκα ηεο γιψζζαο («ΝΔΑ ΒΗΒΛΗΑ Γηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο γηα ην γισζζηθφ κάζεκα»), παξαθνινχζεζεο ζεκηλαξίσλ ζρεηηθά κε ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ («Δπηκφξθσζε ζηειερψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο», «Νέν ζρνιείν (ρνιείν 21 νπ αηψλα) Ζ Μεηάβαζε: Δπηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ λέσλ εηδηθνηήησλ θαη δαζθάισλ ζηα δεκνηηθά ζρνιεία»,), παξαθνινχζεζεο ζεκηλαξίσλ ζρεηηθά κε ηελ αγσγή ησλ παηδηψλ («Ζ Αγσγή θαη Δθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ ρνιηθήο θαη Πξνζρνιηθήο Ζιηθίαο»), παξαθνινχζεζεο εκεξίδαο ζρεηηθά κε ην πεξηβάιινλ («Πεξηβάιινλ θαη Σνπξηζκφο»), παξαθνινχζεζεο ζπλεδξίνπ ζρεηηθά κε ηελ ςπρνινγία («Ζ Φπρνινγία ζε θξίζε-κνπο θαηξνχο»). Σέινο, ν ελ ιφγσ εθπαηδεπηηθφο ην 2013 ζπκκεηείρε κε εηζήγεζε κε ζέκα: «χγρξνλεο φςεηο ηεο Δθπαηδεπηηθήο Μεηαξξχζκηζεο ηνπ 1964», ζηελ εκεξίδα ηνπ Πξνγξάκκαηνο Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ «ρνιηθή Παηδαγσγηθή θαη Γηαθνξεηηθφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε», πνπ δηνξγάλσζαλ ην Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο, ε Γηεχζπλζε Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Ν. Έβξνπ θαη ε Παηδαγσγηθή Δηαηξεία Διιάδνο, ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε. 150

151 Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ, θαηαιήγνπκε ζην ζπκπέξαζκα πσο ν εθπαηδεπηηθφο επηιέγνληαο ζπλερψο λα είλαη ελήκεξνο πάλσ ζε ζέκαηα πνπ ζπλάδνπλ κε ηα επάγγεικά ηνπ θαη αλαλεψλνληαο ηελ ήδε ππάξρνπζα γλψζε ηνπ, ελδηαθέξεηαη θαηά θφξνλ γηα ηελ επηκφξθσζε θαη ζπλεπψο ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε. γ.2 Δπηκφξθσζε αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ηνπ portfolio Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο ζπλέληεπμεο, ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην θαηά πφζν ρξεηάδεηαη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο, έηζη ψζηε λα εθαξκφζεη ην portfolio θαη λα αληαπεμέιζεη ζε απηφ, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο ηζρπξίζηεθε πσο «ζε έλα άηππν επίπεδν δελ ζα ρξεηαζηεί». Αλαιπηηθφηεξα, αηηηνινγεί απηή ηελ άπνςή ηνπ αλαθέξνληαο πσο θάζε εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα μεθηλήζεη λα θαηαζθεπάζεη θαη λα εθαξκφζεη έλα portfolio «θαηαγξάθνληαο ηηο ζθέςεηο, ηνπο ζηνραζκνχο ηνπ πάλσ ζε κηα δηδαζθαιία, ηηο κεζφδνπο πνπ εθαξκφδεη, έλαλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ δηδαζθαιηψλ ηνπ». Καηά ηελ άπνςή ηνπ ινηπφλ, ζε έλα ηππηθφ επίπεδν θαη εθφζνλ είλαη γηα πξνζσπηθή ηνπ ρξήζε, ην portfolio κπνξεί λα εθαξκνζηεί απφ ηνλ θάζε επαγγεικαηία εθπαηδεπηηθφ ρσξίο ηελ θαζνδήγεζε κέζα απφ κηα επηκφξθσζε ή κεηεθπαίδεπζε. Χζηφζν, ζηε ζπλέρεηα νινθιεξψλεη ηελ απάληεζή ηνπ ιέγνληαο πσο «..γηα θάηη πην επίζεκν, θαιφ είλαη λα νξγαλσζεί έλα ζεκηλάξην, λα ππάξμεη κηα ελεκέξσζε απφ αξκφδηνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θιάδνπ». Απφ ηελ απάληεζε απηή, δηαθξίλνπκε πσο ην ππνθείκελν ζεσξεί πσο ζε έλα πξψην επίπεδν δελ είλαη απαξαίηεηε ε επηκφξθσζε θαη πσο νη εθπαηδεπηηθνί κέζα απφ ηελ πξνζσπηθή ηνπο αλαδήηεζε θαη δηα βίνπ κάζεζε κπνξνχλ λα αληαπεμέιζνπλ. Βέβαηα, φκσο, δελ δηζηάδεη λα αλαθέξεη πσο αλ ππάξρεη ζέιεζε λα βγεη έλα θαιφ απνηέιεζκα θαη λα πξνθχςεη έλα portfolio ην νπνίν λα κπνξεί λα παξνπζηαζηεί ή θαη λα αλαξηεζεί δεκνζίσο, ηφηε είλαη απαξαίηεηε ε επηκφξθσζε 151

152 θαη ε ζπζηεκαηηθή θαζνδήγεζε απφ εηδηθνχο. απηφ ην ζεκείν αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία, είλαη απαξαίηεην νη εθπαηδεπηηθνί λα ελεκεξψλνληαη πξηλ απφ ηελ θαηαζθεπή θαη ηελ εθαξκνγή ελφο portfolio, λα ηνπο παξέρνληαη νξηζκέλεο θαηεπζπληήξηεο γηα ηε δνκή θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ, ψζηε λα κελ αληηκεησπίζνπλ πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο θαη λα έρεη επηηπρία ε εθαξκνγή ηνπ εξγαιείνπ απηνχ (Γακπξαηδίδνπ, 2012: 38). ε. Portfolio θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ε.1 ηάζε εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηελ εηζαγσγηθή ζπλέληεπμε, ζηελ πξνζπάζεηα λα αληρλεχζνπκε ηε ζηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, έηζη ψζηε λα ηε ζπλδέζνπκε κεηέπεηηα κε ην portfolio, θάλακε θάπνηεο εξσηήζεηο ζρεηηθέο κε ηελ παξαπάλσ έλλνηα. Αξρηθά, ζηελ εξψηεζε θαηά πφζν είλαη εμνηθεησκέλνο ν εθπαηδεπηηθφο κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο δηαπηζηψζεθε πσο είλαη γλψζηεο ηεο ελ ιφγσ έλλνηαο θαη γη απηφλ ζπληζηά έλα δήηεκα πνπ έρεη ζπδεηεζεί πνιιέο θνξέο. Μάιηζηα ν ίδηνο δειψλεη πσο νη εθπαηδεπηηθνί πξνζπαζνχλ απφ ηε κεξηά ηνπο λα ζπκβάιινπλ ζηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο θαη πξνζσπηθήο ηνπο αλάπηπμεο, σζηφζν, ππάξρνπλ θάπνηεο δπζθνιίεο πνπ εκπνδίδνπλ ηελ αλάπηπμε απηή. Έλα απφ απηά ηα εκπφδηα είλαη ε αμηνιφγεζε. χκθσλα κε ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο, ε έλλνηα ηεο αμηνιφγεζεο ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, φκσο ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη πάξεη αξλεηηθφ ραξαθηήξα, ιεηηνπξγψληαο σο έλαο κεραληζκφο εθθνβηζκνχ γηα ηνπο ππεξεηνχληεο («Ναη. Δπαγγεικαηηθή αλάπηπμε. Σν έρνπκε ζπδεηήζεη πνιιέο θνξέο. Απ ηελ πιεπξά καο πξνζπαζνχκε λα ζπκβάιινπκε φζν ην δπλαηφλ γίλεηαη ζηελ πξνζσπηθή καο επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. Σν ζέκα είλαη φηη πνιιέο θνξέο ε πξαγκαηηθφηεηα καο «θξελάξεη». Αιιηψο ηα θαληαδφκαζηε εκείο, 152

153 αιιηψο επηζπκνχκε λα είλαη, θη αιιηψο ηειηθά είλαη. Καη ζα αλαθεξζψ θαη ζηελ αμηνιφγεζε, ηελ νπνία φινη νη εθπαηδεπηηθνί επηζπκνχλ, αιιά φρη κε απηφλ ηνλ ηξφπν πνπ ζέινπλ λα καο ηελ επηβάιινπλ. Πηζηεχσ φηη θαη ε αμηνιφγεζε ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη γη απηφ ηε δερφκαζηε θαη ηε ζέινπκε, αιιά φρη κε απηφ ηνλ ηξφπν, ηνλ απεηιεηηθφ, κε ηελ έλλνηα ηνπ «ζα ζε αμηνινγήζσ θαη αλ δελ είζαη θαιφο ζα θχγεηο»). Δπηπιένλ, ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην θαηά πφζν νη εθπαηδεπηηθνί είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, ην ππνθείκελν ηζρπξίδεηαη: «Πηζηεχσ πσο είλαη. Γηαηί φπνηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη λα ξσηήζεηο φινη ζέινπλ ηελ επηκφξθσζε, φινη δεηνχλ λα βξνπλ ιχζε ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαζεκεξηλά κέζα ζηελ ηάμε..». Παξαηεξνχκε, ινηπφλ, πσο ν εθπαηδεπηηθφο ηαπηίδεη ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο κε ηελ επηκφξθσζε θαη επνκέλσο δελ έρεη κηα ηφζν μεθάζαξε εηθφλα ζην κπαιφ ηνπ γηα ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. Παξάιιεια, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο θάλεη θαη κηα αξλεηηθή απνηίκεζε ηεο παξνρήο θάπνηνπ είδνπο ελεκέξσζεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, αλαθέξνληαο πσο κέρξη ζηηγκήο νη εθπαηδεπηηθνί δελ έρνπλ ιάβεη θάπνηα θαζνδήγεζε απφ εηδηθνχο θαη ε κφλε πξνζπάζεηα πνπ γίλεηαη είλαη αηνκηθά ή κέζα απφ ζπδεηήζεηο κε ζπλαδέιθνπο, ψζηε λα πξνζθεξζνχλ ιχζεηο ζηα πξνβιήκαηά ηνπο («Δπίζεκα απφ θάπνηνλ εμεηδηθεπκέλν δελ έρνπκε ιάβεη θάπνηα θαζνδήγεζε»). Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ θαη ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηα φζα πξνθχπηνπλ απφ ην πεξηερφκελν ηνπ portfolio, αβίαζηα νδεγνχκαζηε ζην ζπκπέξαζκα πσο ν εθπαηδεπηηθφο θξαηά κηα ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, πξνζπαζεί λα είλαη ελήκεξνο ζπλερψο θαη ζπκκεηέρεη ζε θάπνηεο εθπαηδεπηηθέο δξάζεηο πξνθεηκέλνπ λα ηελ πξνσζήζεη. Οξηζκέλεο απφ απηέο πεξηγξάθνληαη ζην portfolio ηνπ θαη έρνπλ λα θάλνπλ κε: Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, κε ζέκα: «Παξαδνζηαθνί ρνξνί θαη ηξαγνχδηα ηεο Θξάθεο», πινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε 153

154 ζέκα: «Σν λεξφ ραξά δσήο», Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Βπδαληηλά κλεκεία ηνπ ηφπνπ καο», Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Αλαθχθισζε Οηθνινγηθά ζρνιεία», Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Κπθινθνξψ ζσζηά», Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Ζ ελέξγεηα θαη ζπκβνιή ηεο ζηελ θαζεκεξηλή καο δσή». Δπηπιένλ ν εθπαηδεπηηθφο ηεο έξεπλάο καο έρεη βξαβεπζεί απφ ηελ Διιεληθή Δηαηξία Πξνζηαζίαο ηεο Φχζεο, Δζληθφο ρεηξηζηήο ηνπ Θεκαηηθνχ Γηθηχνπ Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο «Οηθνινγηθά ρνιεία», γηα ηηο επηηπρεκέλεο θαη πξσηφηππεο δξάζεηο, πνπ πινπνηήζεθαλ ζην πιαίζην ηνπ Θεκαηηθνχ Γηθηχνπ θαηά ηε ζρνιηθή ρξνληά , έρεη ιάβεη έπαηλν απφ ηελ Ηεξά Μεηξφπνιε Γηδπκνηείρνπ, Οξεζηηάδαο θαη νπθιίνπ γηα ηε ζπκκεηνρή ζε δξάζεηο θαη πξνγξάκκαηα ηεο Μεηξφπνιεο, έπαηλν απφ ηε Γ/λζε Α/ζκηαο Δθπ/ζεο Ν. Έβξνπ γηα ηε ζπκκεηνρή ζηε κνπζηθνρνξεπηηθή εθδήισζε «Μαζεηηθά Υνξνηξάγνπδα 2014 Πξνζεγγίδνληαο ηελ παξάδνζε» θαη βξαβείν πξνζθνξάο απφ ηελ εηαηξία Make a Wish Κάλε κηα Δπρή Διιάδαο, θαηά ην ζρνιηθφ έηνο Σέινο, ν εθπαηδεπηηθφο έρεη νξγαλψζεη ηε ζρνιηθή ζεαηξηθή παξάζηαζε «Σαμίδη ζηηο αιεζκφλεηεο παηξίδεο» ηνλ Ηνχλην ηνπ ε.2 Πξνψζεζε επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο κέζσ ηνπ portfolio Μέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο έγηλε πξνζπάζεηα λα αληρλεπηεί πνηα είλαη ε γλψκε ηνπ ππνθεηκέλνπ ζρεηηθά κε ηε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε. πγθεθξηκέλα, ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην αλ ζεσξείηε πσο ην portfolio πνπ ζα θαηαζθεπάζεηε ζα ζαο βνεζήζεη ζηελ πξνζσπηθή θαη επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο έθαλε ζεηηθά ζρφιηα. «Θα βνεζήζεη κε έλαλ ηξφπν πνπ εγψ ζα ην εξκήλεπα σο απην-αμηνιφγεζε. Γειαδή δηαβάδνληαο, ειέγρνληαο ηα ζηνηρεία πνπ έρσ ζπγθεληξψζεη ζε απηφ ην 154

155 portfolio, κπνξψ λα θξίλσ αλ πέηπρα ή φρη ηνπο ζηφρνπο πνπ είρα ζέζεη, πψο κπνξψ λα δηνξζσζψ, ηη κπνξψ λα θάλσ, ψζηε λα βειηησζψ. Με απηή ηελ έλλνηα ην αληηιακβάλνκαη εγψ, ζαλ κηα κνξθή απην-αμηνιφγεζεο, πνπ ζηαδηαθά ζα κε βνεζήζεη λα αλαπηπρζψ επαγγεικαηηθά θαη πξνζσπηθά.» Αθφκε, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο ν εθπαηδεπηηθφο ξσηήζεθε αλ ην portfolio πνπ θαηαζθεχαζε ηνπ πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε θαη ε απάληεζή ηνπ επηβεβαίσζε ηελ εθηίκεζε πνπ είρε θάλεη ζηελ εηζαγσγηθή ζπλέληεπμε. «Ναη. Γηαηί ςάρλνληαο λα βξσ ηη ζα πξέπεη λα εληάμσ κέζα ζε απηφ ην portfolio, ζίγνπξα, βξήθα θαη πξάγκαηα ηα νπνία ίζσο κνπ είραλ μεθχγεη, δελ είρα δψζεη ηελ πξέπνπζα ζεκαζία θαη αλαγθάδνκαη ηψξα πιένλ λα ηα εθαξκφζσ.» Απφ ηηο παξαπάλσ απαληήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ γίλεηαη αληηιεπηφ πσο ν ίδηνο θάλεη ζεηηθά ζρφιηα γηα ηε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε. Γηαπηζηψλνπκε πσο γη απηφλ, ην portfolio ιεηηνπξγεί σο έλα κέζν απηναμηνιφγεζεο ηνπ ίδηνπ θαη ηεο δνπιεηάο ηνπ, θαζφηη κέζα απφ απηφ κπνξεί λα αμηνινγήζεη ηηο πξάμεηο ηνπ, λα απην-βειηησζεί θαη έηζη ζηαδηαθά λα νδεγεζεί ζηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή ηνπ αλάπηπμε. Δπηπιένλ, ε δηαδηθαζία θαηαζθεπήο ηνπ portfolio έδσζε ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα αληρλεχζεη θάπνηα πξάγκαηα αλαθνξηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε, ηα νπνία είρε παξαιείςεη θαη δελ είρε δψζεη ηελ πξέπνπζα ζεκαζία. Ζ άπνςε απηή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξρεηαη ζε ζπκθσλία κε ηε βηβιηνγξαθία, αθνχ ζχκθσλα κε ηνλ Cole (2000: 66-67), ην portfolio ζπληζηά έλα εξγαιείν πνπ παξέρεη κηα πνιιά ππνζρφκελα ιχζε γηα ηελ ηεθκεξίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Γίλεη ηε δπλαηφηεηα νη εθπαηδεπηηθνί λα πξνζδηνξίζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο εμέιημε απαληψληαο ζε εξσηήζεηο φπσο: «Πνχ βξίζθνκαη επαγγεικαηηθά;», «Πνχ βξηζθφκνπλ;», «Πνχ ζηνρεχσ λα θηάζσ;». Βαζηθφο ζθνπφο ηνπ portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη ε απην-αμηνιφγεζε. Απηφ πξνυπνζέηεη ην ζηνραζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επί ησλ 155

156 εκπεηξηψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ ηνπ, ηελ αλαζεψξεζε θαη ην ζρεδηαζκφ ηεο κειινληηθήο ηνπ κάζεζεο κε απψηεξν ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο (Γακπξαηδίδνπ, 2012: 32). ζη. Portfolio θαη ζηνραζηηθή δηδαζθαιία Έλα ζέκα πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο ζπλέληεπμεο θαη ησλ θαηαρσξήζεσλ ζην portfolio είλαη ν βαζκφο ζηνλ νπνίν ην portfolio νδεγεί ζε ζηνραζκφ θαη νη ηνκείο πάλσ ζηνπο νπνίνπο ζηνράδεηαη ν εθπαηδεπηηθφο. ζη.1 πκπεξηθνξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ ηάμε Οη ζηνραζκνί πάλσ ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ ηάμε δηαθαίλνληαη ηφζν κέζα απφ ηηο απαληήζεηο ηνπ ζηηο ζπλεληεχμεηο φζν θαη κέζα απφ ην portfolio. πγθεθξηκέλα, ν εθπαηδεπηηθφο ηζρπξίδεηαη πσο ε ρξήζε ηνπ portfolio επεξέαζε ηφζν ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ απέλαληη ζηνπο καζεηέο ηνπ φζν θαη ηε δηδαθηηθή ηνπ θαζεκεξηλφηεηα. Σν portfolio ιεηηνχξγεζε σο κέζν, ην νπνίν ηνλ βνήζεζε λα δηαθξίλεη ραξαθηεξηζηηθά ηεο θαζεκεξηλήο ζπκπεξηθνξάο ηνπ ζηελ ηάμε, ηα νπνία δελ κπνξνχζε πξηλ λα δεη. «Σν portfolio ήηαλ ζαλ έλα ζεκείν αλαθνξάο γηα εκέλα. Γειαδή κπνξνχζα θάζε θνξά λα αλαηξέρσ ζ απηφ θαη λα ζθέθηνκαη: αθνινπζψ ηα βήκαηα πνπ έρσ ζέζεη σο ζηφρνπο; Έρσ επηηπρία ζε απηφ πνπ θάλσ;[ ] Με βνήζεζε λα ζπλεηδεηνπνηήζσ αλ απηφ πνπ θάλσ είλαη ζχκθσλν κε ηνπο ζηφρνπο πνπ έρσ ζέζεη, αλ είκαη απηφ πνπ ιέκε ζηε ζσζηή πνξεία ηφζν κέζα ζηελ ηάμε, φζν θαη ζαλ επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηηθφο [ ] θέθηεθα ηη πξέπεη λα πεξηιακβάλεη κηα 156

157 δηδαζθαιία γηα λα έρεη επηηπρία, πνηνπο ζηφρνπο ζα πξέπεη λα ζέζσ, πνηεο κεζφδνπο ζα πξέπεη λα εθαξκφζσ γηα λα πεηχρσ απηνχο ηνπο ζηφρνπο, ηα κέζα δηδαζθαιίαο πνπ κνπ δηαζέηεη ην ζρνιείν, φιεο απηέο ηηο ηαθηηθέο δειαδή πνπ ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζσ γηα λα έρσ επηηπρία.» Απφ φια ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαλεξφ πσο ν εθπαηδεπηηθφο κέζα απφ ηε δηαδηθαζία θαηαζθεπήο ηνπ portfolio άξρηζε λα ζέηεη δηεπθξηληζηηθέο εξσηήζεηο ζηνλ εαπηφ ηνπ ζρεηηθά κε ηε δηδαθηηθή ηνπ επάξθεηα θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ζηελ ηάμε. Μπήθε ζηε δηαδηθαζία ηνπ ζηνραζκνχ ζρεηηθά κε ηνπο παξάγνληεο πνπ επηθέξνπλ επηηπρία ζηε δηδαζθαιία ηνπ, αζρνιήζεθε κε ηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηεη θάζε θνξά, ηηο κεζφδνπο πνπ εθαξκφδεη θαη ηα κέζα δηδαζθαιίαο πνπ ρξεζηκνπνηεί θαη γεληθφηεξα έζεζε ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ηελ πνξεία ηνπ ζε ζηνραζκφ, πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψζεη πσο θηλείηαη ζαλ επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηηθφο, λα δεη ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηα φξηά ηνπ. ζη.2 Πεπνηζήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Οη πεπνηζήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αλαθνξηθά κε ηε δηδαζθαιία, ηηο κεζφδνπο, ηε κάζεζε θαη ηνπο καζεηέο αλαδεηθλχνληαη θπξίσο κέζα απφ ηα δεδνκέλα πνπ έρνπλ θαηαρσξεζεί ζην portfolio. πγθεθξηκέλα, ζηελ ελφηεηα «Πνηνο είκαη ζαλ εθπαηδεπηηθφο» ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο αλαθέξεηαη ζην ξφιν θαη ηελ απνζηνιή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ηζρπξηδφκελνο πσο ν δάζθαινο «έρεη απνθιεηζηηθά σο απνζηνιή ηνπ ηε δηδαζθαιία θαη ηε δηδαρή..είλαη ην άηνκν πνπ κε ηηο ελέξγεηέο ηνπ πξνζπαζεί λα πεξάζεη ζσζηνχο ηξφπνπο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο ζηνπο καζεηέο ηνπ». Γηαπηζηψλνπκε ινηπφλ πσο γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ απηφ, ν ξφινο ηνπ δαζθάινπ ελαπφθεηηαη απνθιεηζηηθά ζηε κεηαιακπάδεπζε γλψζεσλ θαη ζηε δεκηνπξγία ζσζηψλ πνιηηψλ γηα ηελ θνηλσλία. Δπηπιένλ, ζηελ ίδηα ελφηεηα είλαη εκθαλείο νη αλαθνξέο ζρεηηθά κε ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο πξνζδνθίεο απφ ηε ζρέζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ηνπο καζεηέο ηνπ. χκθσλα κε ηνλ ίδην, πξνθεηκέλνπ λα πεηχρεη θαιφ θιίκα κέζα ζηελ ηάμε, ψζηε λα 157

158 έρεη επηηπρία ε δηδαζθαιία ηνπ, ν εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα αθνπγθξάδεηαη ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο αλεζπρίεο ησλ καζεηψλ ηνπ, λα ηνπο λνηάδεηαη, λα ηνλψλεη ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο κε θάζε ηξφπν θαη λα πξνσζεί ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπο. Ο ξφινο ηνπ βέβαηα δελ πεξηνξίδεηαη εδψ, αθνχ ζπκπιεξψλεη πσο ν εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα απνηειεί παξάδεηγκα πξνο κίκεζε γηα ηνπο καζεηέο ηνπ, κέζα απφ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θαη ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, λα ηνπο αζθεί ζπλεηδεηή επηξξνή κε απψηεξν ζθνπφ ηε δηακφξθσζε ζσζηψλ αλζξψπσλ θαη πνιηηψλ. ηε ζπλέρεηα, ην ππνθείκελν αλαθέξεηαη θαη ζηνλ πξνζσπηθφ ζθνπφ πνπ έρεη ζέζεη σο εθπαηδεπηηθφο, ν νπνίνο βαζίδεηαη ζηελ «πξνψζεζε ηεο κάζεζεο θαη ηεο κφξθσζεο ησλ καζεηψλ, ηελ αλάπηπμε θαη απφθηεζε γλψζεσλ, ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ ζπκβάιινληαο ζηελ αιιαγή ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο, ψζηε λα αληηκεησπίδνπλ κε ηξφπν απνηειεζκαηηθφ ηηο απαηηήζεηο ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπο, λα εληαρζνχλ νκαιά ζ απηφ, λα θνηλσληθνπνηεζνχλ θαη ζηε ζπλέρεηα λα πξνζπαζήζνπλ λα ην βειηηψζνπλ». πκπεξαζκαηηθά, έρεη θαηαζηεί ζαθέο πσο θχξην κέιεκα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη ε πξνψζεζε ηεο γλψζεο, ηεο κάζεζεο θαη ησλ θνηλσληθψλ δεμηνηήησλ, έηζη ψζηε ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ λα έρεη αληίθηππν θαη ζηε δσή ησλ καζεηψλ. Σαπηφρξνλα, έλα άιιν ζεκείν ζην νπνίν είλαη εκθαλήο ν ζηνραζκφο κε αληηθείκελν ηηο πεπνηζήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη ζηελ ελφηεηα «ε δηδαζθαιία ζηελ πξάμε». Ο εθπαηδεπηηθφο ηεο έξεπλαο αλαθεξφκελνο ζηε δηδαζθαιία δίλεη έλαλ βηβιηνγξαθηθά απνδεθηφ νξηζκφ ηεο έλλνηαο, επηθαινχκελνο ην ζπγγξαθέα Γ. Υαηδεδήκνπ (2009): «Χο δηδαζθαιία νξίδεηαη ε δηαδηθαζία εθείλε πνπ επηηειεί ν δηδάζθσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηφο ηνπ, γηα λα πινπνηήζεη ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη πξνθαζνξίζεη θαηά ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ καζήκαηνο, πξνζδηνξίδνληαο κε φζν κεγαιχηεξε ζαθήλεηα θαη αθξίβεηα γίλεηαη ηα Μνξθσηηθά Αγαζά, ηα θαηάιιεια παηδαγσγηθά θαη δηδαθηηθά κέζα, ηηο θαηάιιειεο παηδαγσγηθέο θαη δηδαθηηθέο κεζφδνπο θαη ηηο θαηάιιειεο θνηλσληθέο θαη δηδαθηηθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη». 158

159 ηελ θαηαρψξεζή ηνπ εθθξάδεη γεληθά ηελ άπνςε πσο απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα κηα επηηπρεκέλε δηδαζθαιία ηνπ είλαη ε θαηάιιειε πξνεηνηκαζία. Δπηπιένλ, αλαθέξεη: «αλάινγα κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν πνπ έρσ λα δηδάμσ επηιέγσ θαη ηελ θαηάιιειε κνξθή δηδαζθαιίαο πνπ πξνζθέξεηαη γηα ην ζπγθεθξηκέλν κάζεκα». Καη επεμεγεί πσο δελ πηνζεηεί ηελ άπνςε πνιιψλ ζπλαδέιθσλ ηνπ φηη νη κνλαδηθέο θαηάιιειεο κνξθέο δηδαζθαιίαο πνπ ζα πξέπεη πιένλ λα εθαξκφδνληαη είλαη ε καζεηνθεληξηθή θαη ε νκαδηθή, θαζφηη απηέο ζπκβαδίδνπλ κε ηε «λέα ηάζε δηδαζθαιίαο». Ο ίδηνο κάιηζηα αλαθέξεη πσο «ζε αξθεηά καζήκαηα, νη παξαδνζηαθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο (κεησπηθή), ζπκβάιινπλ απνηειεζκαηηθφηεξα ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ» θαη θαηαιήγεη ζην φηη «ζα πξέπεη ινηπφλ λα πξνζαξκφδνπκε ηε κέζνδν θαη ηε κνξθή δηδαζθαιίαο αλάινγα κε ην κάζεκα θαη ηνπο καζεηέο πνπ έρνπκε ζηελ ηάμε». ε φ,ηη αθνξά ην πξνζσπηθφ ζηπι δηδαζθαιίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δηαπηζηψλνπκε πσο ην ππνθείκελν είλαη ππνζηεξηθηήο ηνπ δεκνθξαηηθνχ ζηπι, θαζφηη «θέξλεη πην θνληά ηνπο καζεηέο κε ην δάζθαιφ ηνπο, δίλνληάο ηνπο ηε δπλαηφηεηα γηα απηελέξγεηα, σζψληαο ηνπο λα αλαθαιχςνπλ κφλνη ηνπο ηε λέα γλψζε κε ηε δηαθξηηηθή βνήζεηα ηνπ δαζθάινπ [ ] ζπκβάιιεη ζην λα καζαίλνπλ νη καζεηέο λα ζπλεξγάδνληαη απνηειεζκαηηθά, λα ζπλαγσλίδνληαη θαη φρη λα αληαγσλίδνληαη πξάγκα πνπ ηνπο βνεζά ζηελ θνηλσληθνπνίεζή ηνπο θαη νκαιή έληαμε θαη απνδνρή ηνπο απφ ηελ θνηλσλία». Αλαθνξηθά κε ηηο κεζφδνπο πνπ εθαξκφδεη, ν εθπαηδεπηηθφο θάλεη ιφγν γηα ηελ αλαθαιππηηθή κέζνδν, εθφζνλ ζεσξεί πνιχ ζεκαληηθφ ν καζεηήο λα κπαίλεη ζηε δηαδηθαζία ηεο αλαθάιπςεο γλψζεσλ είηε κφλνο ηνπ είηε νκαδηθά, ρσξίο λα ηνπ ηηο πξνζθέξεη έηνηκεο ν ίδηνο. Παξάιιεια, εθαξκφδεη θαη ηε καηεπηηθή κέζνδν, ζηελ πξνζπάζεηά ηνπ λα θαζνδεγήζεη ηνπο καζεηέο λα αλαθαιχςνπλ νη ίδηνη ηε λέα γλψζε θαη ηέινο, ζπλδπαζηηθά εθαξκφδεη θαη ηε βησκαηηθή δηδαζθαιία, άιινηε κέζα απφ ηε δηεμαγσγή πεηξακάησλ ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο καζεηέο θαη άιινηε πξαγκαηνπνηψληαο δηάθνξεο επηζθέςεηο, φπνηε ππάξρεη δπλαηφηεηα, ζε ηφπνπο πνπ 159

160 ζρεηίδνληαη θάζε θνξά κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο δηδαζθαιίαο. Σν παξαπάλσ ηεθκεξηψλεηαη θαη απφ ηηο θσηνγξαθίεο πνπ ππάξρνπλ ζην παξάξηεκα ηνπ portfolio απφ ηελ επίζθεςε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηεο ηάμεο ηνπ ζην εξγνζηάζην παξαγσγήο ελέξγεηαο ζηελ Κνκνηελή ζην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο ηεο Φπζηθήο θαη ελφο πξνγξάκκαηνο Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο. ζη.3 θέςεηο γηα ην κέιινλ Αλαθνξηθά κε ην ζηνραζκφ γηα ηα κειινληηθά ζρέδηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ν ίδηνο δηάθεηηαη ζεηηθά ζε κηα αλαλέσζε θαη εκπινπηηζκφ ηνπ portfolioηνπ, πξνθεηκέλνπ λα αιιάμεη θάπνηα ζηνηρεία, λα πξνζζέζεη άιια θαη γεληθφηεξα λα ην βειηηψζεη. «Δληάμεη, πάληα ππάξρνπλ αιιαγέο πνπ γίλνληαη κε ζθνπφ ηε βειηίσζε, φπσο π.ρ. αλ αιιάμεη θάηη, κηα κέζνδνο, αλ αιιάμεη θάηη θαηλνχξην φζνλ αθνξά ηε κνξθή, αλ πξνζηεζνχλ λέα ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή κνπ αλάπηπμε. Σφηε ζα επηρεηξήζσ λα ην αλαλεψζσ θαη λα ην εκπινπηίζσ». Αθφκε, κέζα απφ ηελ ηειεπηαία ελφηεηα ηνπ portfolio «επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη κειινληηθά ζρέδηα», δηαθξίλνπκε ηηο ζθέςεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ γηα ζπλερή ελεκέξσζε θαη επηκφξθσζε γηα ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηνπ αληηθεηκέλνπ ηνπ, κέζα απφ ζπλέδξηα, ζεκηλάξηα θ.ά. Σέινο, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο αλαθέξεηαη ζε έλαλ ζηφρν ηνπ γηα ην κέιινλ, ηνλ νπνίν ζα ραξαθηεξίδακε αξθεηά γεληθφ θαζφηη είλαη «ε πξνζπάζεηα απφ φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο ζηελ εθπαίδεπζε γηα έλα θαιχηεξν θαη απνηειεζκαηηθφηεξν ζρνιείν, κηα θαιχηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε εθπαίδεπζε θαη θαηά ζπλέπεηα κηα θαιχηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε θνηλσλία». πκπεξαζκαηηθά, κπνξνχκε λα ζεκεηψζνπκε πσο ν εθπαηδεπηηθφο ηεο έξεπλαο δελ αλαθέξζεθε ζε ζπγθεθξηκέλα πξνζσπηθά κειινληηθά ηνπ ζρέδηα θαη επέιεμε λα απαληήζεη πην γεληθά. 160

161 δ. Portfolio θαη αμηνιφγεζε δ.1 ηάζε εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζηελ αμηνιφγεζε Μηα αθφκε ζεκαηηθή πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ θπξίσο ηεο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο είλαη ε ζηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζην δήηεκα ηεο αμηνιφγεζεο. Σν ππνθείκελν ηεο παξνχζαο έξεπλαο ζην πιαίζην ηεο ζπδήηεζεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε αλαθέξζεθε ζηελ αμηνιφγεζε, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν απνηειεί ηξνρνπέδε γηα πνιινχο εθπαηδεπηηθνχο έηζη ψζηε λα αλαπηπρζνχλ επαγγεικαηηθά. Ο ίδηνο εθδειψλεη κηα ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζην δήηεκα ηεο αμηνιφγεζεο θαη ζεσξεί πσο ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Χζηφζν, ζεκεηψλεη πσο ζα πξέπεη λα αιιάμεη ν ηξφπνο πνπ πξνζπαζνχλ λα ηελ επηβάιινπλ, ραξαθηεξίδνληάο ηνλ «απεηιεηηθφ, κε ηελ έλλνηα ηνπ ζα ζε αμηνινγήζσ θαη αλ δελ είζαη θαιφο ζα θχγεηο». Παξάιιεια, ηζρπξίδεηαη πσο ε αμηνιφγεζε «ζα πξέπεη λα έρεη πεξηζζφηεξν ζπκβνπιεπηηθφ ραξαθηήξα θαη ν δάζθαινο ν νπνίνο θάλεη ιάζε, (γηαηί φινη θάλνπκε ιάζε, δελ κπνξνχκε λα είκαζηε ηέιεηνη,) ζα πξέπεη λα δερηεί ηε ζπκβνπιή ηνπ ζπκβνχινπ, ηνπ πξντζηακέλνπ, έηζη ψζηε λα γίλεη αθφκε θαιχηεξνο». Αβίαζηα, ινηπφλ, ζπλάγεηαη ην ζπκπέξαζκα πσο ν εθπαηδεπηηθφο επηζπκεί θαη απνδέρεηαη ηελ αμηνιφγεζε ζηε δνπιεηά ηνπ, αξθεί φκσο λα κελ ιεηηνπξγεί σο εξγαιείν ειέγρνπ, λα κελ απνηειεί δειαδή έλαλ θαηαζηαιηηθφ θξαηηθφ κεραληζκφ, φπσο έρεη πεξάζεη ζηελ ςπρνινγία ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηα ηειεπηαία ρξφληα, αιιά λα έρεη πεξηζζφηεξν ζπκβνπιεπηηθή ρξνηά, ψζηε λα παξαθηλεί ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα βειηηψλνληαη θαη λα γίλνληαη θαιχηεξνη ζην έξγν ηνπο. Άιισζηε, αλαθέξεη πσο ε αμηνιφγεζε απνηειεί έλα αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαζφηη «νη καζεηέο καο αμηνινγνχλ, νη γνλείο καο αμηνινγνχλ θαη εκείο νη ίδηνη αμηνινγνχκε ηνλ εαπηφ καο. Άηππα κελ». 161

162 δ.2 πκβνιή ηνπ portfolio ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ην πιαίζην ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο θαη ησλ εξσηήζεσλ ζρεηηθά κε ηε ρξεζηκφηεηα ηνπ portfolio, νη απαληήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηεο έξεπλαο νδήγεζαλ ζηελ αλάπηπμε ελφο αθφκε ζέκαηνο, ηεο ζπκβνιήο ηνπ portfolio ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. πγθεθξηκέλα, δηαπηζηψζεθε πσο ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο ζεσξεί ην portfolio σο εξγαιείν πνπ ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζεί ζην δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο θαη ηζρπξίδεηαη πσο ζα εθαξκνζηεί θάπνηα ζηηγκή θαη ζηε ρψξα καο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ («Οχησο ή άιισο, θαληάδνκαη φηη θάηη ηέηνην ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ»). Αθφκε, αληηιακβάλεηαη ην portfolio νπζηαζηηθά σο κηα πην ηππηθή κνξθή αμηνιφγεζεο ζην πιαίζην ηεο γεληθφηεξεο αμηνιφγεζεο πνπ βηψλεη ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπ ν εθπαηδεπηηθφο. («Οχησο ή άιισο ε αμηνιφγεζε γίλεηαη θαζεκεξηλά ζηελ ηάμε [ ]. Απιά ην portfolio έρεη κηα πην ηππηθή κνξθή»). Σα παξαπάλσ επηβεβαηψλνληαη θαη απφ ηε βηβιηνγξαθία, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ηα portfolios κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο ζρεηηθά κε ηε ζεηεία ή ηελ επαλεμέηαζε ηνπ έξγνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. πληζηνχλ κηα κέζνδν θαηαλφεζεο θαη αμηνιφγεζεο ησλ ηθαλνηήησλ θαη ησλ επηηεπγκάησλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνπ ρψξν θαη ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο ζε ζρνιεία θαη παλεπηζηήκηα ηνπ εμσηεξηθνχ (Klenowski, 2000: 216). δ.3 πκβνιή ηνπ portfolio ζηελ απην-αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Μηα ηειεπηαία ελφηεηα πνπ πξνέθπςε απφ ηηο αλαιχζεηο ησλ δεδνκέλσλ ησλ ζπλεληεχμεσλ έρεη λα θάλεη κε ηε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ απην-αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Γεληθά, είλαη αληηιεπηφ πσο ν εθπαηδεπηηθφο θάλεη ζεηηθά ζρφιηα θαη ζπλδέεη ζε κεγάιν βαζκφ ην portfolio κε ηελ απην-αμηνιφγεζε. Αξρηθά, 162

163 ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο έθαλε κηα πξψηε αλαθνξά ζηελ έλλνηα απηή, ζην πιαίζην ηεο εξψηεζεο θαηά ηελ εηζαγσγηθή ζπλέληεπμε: «Θεσξείηε πσο ην portfolio πνπ ζα θαηαζθεπάζεηε ζα ζαο βνεζήζεη ζηελ πξνζσπηθή θαη επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε;». πγθεθξηκέλα, ν εθπαηδεπηηθφο ηζρπξίζηεθε πσο ην portfolioπνπ ζα θαηαζθεπάζεη ζα ιεηηνπξγήζεη θπξίσο σο κέζν απην-αμηνιφγεζεο γηα ηνλ ίδην, κέζσ ηνπ νπνίνπ ζα κπνξέζεη λα θξίλεη ηελ πνξεία ηνπ γεληθά σο εθπαηδεπηηθφο, λα εληνπίζεη ηπρφλ ιάζε θαη λα βειηησζεί. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ζεσξεί πσο ε δηαδηθαζία απηή ζα ζπκβάιιεη ζηαδηαθά ζηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή ηνπ αλάπηπμε («Θα βνεζήζεη κε έλαλ ηξφπν πνπ εγψ ζα ην εξκήλεπα σο απηφαμηνιφγεζε. Γειαδή δηαβάδνληαο, ειέγρνληαο ηα ζηνηρεία πνπ έρσ ζπγθεληξψζεη ζε απηφ ην portfolio, κπνξψ λα θξίλσ αλ πέηπρα ή φρη ηνπο ζηφρνπο πνπ είρα ζέζεη, πψο κπνξψ λα δηνξζσζψ, ηη κπνξψ λα θάλσ, ψζηε λα βειηησζψ. Με απηή ηελ έλλνηα ην αληηιακβάλνκαη εγψ, ζαλ κηα κνξθή απηφ-αμηνιφγεζεο, πνπ ζηαδηαθά ζα κε βνεζήζεη λα αλαπηπρζψ επαγγεικαηηθά θαη πξνζσπηθά»). Δπηπιένλ, ζηελ ηειηθή ζπλέληεπμε ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε πνην θνκκάηη ηνπ portfolio άξεζε πεξηζζφηεξν ζηνλ εθπαηδεπηηθφ, δηαθξίλνπκε πάιη έλα ζεκείν αλαθνξάο ζηελ απην-αμηνιφγεζε, θαζφηη ν ηειεπηαίνο αλαθέξζεθε πσο έρεη ηδηαίηεξε πξνηίκεζε ζηελ ελφηεηα ησλ κεζφδσλ θαη ζηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο, «γηαηί απηφ είλαη πνπ ζηελ νπζία ιεηηνπξγεί ζαλ απην-αμηνιφγεζε γηα κέλα. Γειαδή αλ εθαξκφδσ κεζφδνπο, αλ πεηπραίλσ ηνπο ζηφρνπο πνπ έρσ ζέζεη θαη γεληθά ηελ πνξεία κνπ ζηελ ηάμε»). Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο, βέβαηα, γίλεηαη ζαθέζηεξε αλαθνξά ζηελ απην-αμηνιφγεζε θαη ζην πψο ην portfolio ζπλέβαιε ζ απηήλ. Ο εθπαηδεπηηθφο ζεσξεί πσο ην portfolio αξρηθά ηνλ βνήζεζε λα θξίλεη ηνλ εαπηφ ηνπ ζε ζρέζε κε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ζηελ ηάμε, λα δηαπηζηψζεη πψο είλαη ζαλ εθπαηδεπηηθφο θαη πψο θέξεηαη απέλαληη ζηνπο καζεηέο ηνπ. Έλαο δεχηεξνο άμνλαο πάλσ ζηνλ νπνίν ην portfolio ηνπ άζθεζε επηξξνή ήηαλ ε δηδαθηηθή επάξθεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Σν ππνθείκελν ηεο έξεπλαο, δειαδή, κπήθε ζηε δηαδηθαζία ηεο απηνθξηηηθήο θαη ηεο απην-αμηνιφγεζεο ζρεηηθά κε ην 163

164 δηδαθηηθφ ηνπ έξγν θαη θαηά πφζν είλαη επηηπρεκέλε ε δηδαζθαιία ηνπ. («Βέβαηα. Πξψηα ζε ζρέζε κε ηε ζπκπεξηθνξά κνπ ζηελ ηάμε. Πψο είκαη απέλαληη ζηνπο καζεηέο κνπ. ζνλ αθνξά ηε δηδαθηηθή κνπ επάξθεηα, αλ θαηάθεξα λα θέξσ εηο πέξαο ηνπο ζηφρνπο πνπ είρα ζέζεη, αλ είρα επηηπρία ζηε δηδαζθαιία κνπ..ια απηά θαίλνληαη κέζα απφ ην portfolio»). Σέινο, ν εθπαηδεπηηθφο θαηαιήγεη ζε έλα ζπκπέξαζκα πνπ απνξξέεη απφ ηελ θαηαζθεπή θαη ηε ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ απηνχ. Τπνζηεξίδεη πσο ην portfolio ιεηηνπξγεί γη απηφλ «ζαλ έλα εξγαιείν πνπ κε βνεζά λα γίλσ θαιχηεξνο ζηε δνπιεηά κνπ. Μπνξψ αλά πάζα ζηηγκή λα αλαηξέμσ ζ απηφ θαη λα ζπιινγηζηψ ζρεηηθά κε ην ηη θαηάθεξα λα θάλσ ζήκεξα, πψο ην έθαλα, αλ ζα άιιαδα θάηη, εθεί ίζσο λα κελ θέξζεθα ζσζηά ή δελ ζα έπξεπε λα εθαξκφζσ απηή ηε κέζνδν». πκπεξαζκαηηθά, έρεη θαηαζηεί ζαθέο πσο ν εθπαηδεπηηθφο ηεο έξεπλαο αλαγλσξίδεη θαη επαηλεί ηε ζηνραζηηθή ιεηηνπξγία ηνπ portfolio, ε νπνία ζπκβάιιεη ζηελ απην-αμηνιφγεζε θαη απην-βειηίσζή ηνπ. Σελ άπνςε απηή έξρνληαη λα επηβεβαηψζνπλ νη Tartwijk, Rijswijk, Tuithof & Driessen (2008: 928), ζχκθσλα κε ηνπο νπνίνπο ην portfolio παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα είλαη απην-θαζνδεγνχκελνη ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο εμέιημε, πξνσζεί ηε ζηνραζηηθή δηδαζθαιία, ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα θηλεηνπνηήζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα ζηνραζηνχλ πάλσ ζε ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα πνπ είλαη ζεκαληηθά γηα ηελ αλάπηπμή ηνπο, λα θαηαγξάςνπλ ηε κάζεζή ηνπο, λα εμεξεπλήζνπλ ηνπο ξφινπο ηνπο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο ηαπηφηεηα, κε απψηεξν ζθνπφ ηελ πξνζσπηθή απνηίκεζε ηεο απφδνζήο ηνπο θαη ηε βειηίσζή ηνπο. 164

165 2.3.2 Πεξίπησζε ρνιηθνχ πκβνχινπ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο α. Γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ην ππφβαζξν ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ Δθπαίδεπζε: Πηπρηνχρνο Φηινζνθηθήο ρνιήο Α.Π.Θ. Μεηεθπαίδεπζε: Μεηαπηπρηαθφ Γίπισκα Δηδηθεχζεσο ζηελ Κνηλσληθή Φπρηαηξηθή ηνπ ηκήκαηνο Ηαηξηθήο ρνιήο Παλεπηζηεκίνπ Ησαλλίλσλ θαη Γηδάθηνξαο ηνπ Σκήκαηνο Δπηζηεκψλ Πξνζρνιηθήο Αγσγήο θαη Δθπαηδεπηηθνχ ρεδηαζκνχ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ. Θέκα: «Μαζεηέο απφ ηηο εηδηθέο ηάμεηο, νη νπνίνη θνηηνχλ ζην γπκλάζην. (Κνηλσληθά θαη Φπρνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά, θίλεηξα γηα κάζεζε, ζρνιηθή επίδνζε θαη πξνζαξκνγή)». Υξφληα ππεξεζίαο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο: Σξηάληα ηξία ρξφληα Βαζκίδα Απαζρφιεζεο: Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε Θεηεία σο ρνιηθφο χκβνπινο: Γεχηεξε Γηνηθεηηθά θαζήθνληα πνπ έρεη αλαιάβεη κέρξη ζηηγκήο: Τπνδηεπζπληήο ζρνιηθήο κνλάδαο, πξντζηάκελνο ΚΓΑΤ, δηεπζπληήο ζην Σερληθφ Δπαγγεικαηηθφ Δθπαηδεπηήξην (ΣΔΔ) Δηδηθήο Αγσγήο Αιεμαλδξνχπνιεο θαη ζην ΔΔΔΔΚ (Δξγαζηήξην Δηδηθήο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο Καηάξηηζεο Αιεμ/πνιεο), ζρνιηθφο ζχκβνπινο (δεχηεξε ζεηεία ηνπ), Πξντζηάκελνο Δπηζηεκνληθήο Παηδαγσγηθήο Καζνδήγεζεο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπ/ζεο Πεξηθεξεηαθήο Γ/λζεο Δθπ/ζεο Αλ. Μαθεδνλίαο Θξάθεο θαη Τπνδηεπζπληήο ηνπ ΠΔΚ Αιεμαλδξνχπνιεο. 165

166 β. Γηνηθεηηθφ θαη νξγαλσηηθφ έξγν θαη παηδαγσγηθή θαη επηζηεκνληθή θαζνδήγεζε πνπ πξνζέθεξε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπ σο ρνιηθφο χκβνπινο 11 Γηνηθεηηθφ θαη νξγαλσηηθφ έξγν Σν ελ ιφγσ ππνθείκελν ηεο έξεπλαο δηαηέιεζε: Πξντζηάκελνο Δπηζηεκνληθήο Καζνδήγεζεο ρνιηθψλ πκβνχισλ Αλαηνι. Μαθεδνλίαο Θξάθεο, Πξφεδξνο ηεο Δπηηξνπήο Δμέηαζεο Φπζηθψο Αδπλάησλ ησλ Παλειιαδηθψλ Δμεηάζεσλ ηνπ Δηδηθνχ Κέληξνπ Δμέηαζεο ζην Ννκφ Έβξνπ, Μέινο ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δηδηθήο Γηαγλσζηηθήο Δπηηξνπήο Αμηνιφγεζεο (Δ.Γ.Δ.Α.) καζεηψλ κε Δηδηθέο Δθπαηδεπηηθέο Αλάγθεο ζηελ Πεξηθέξεηα Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο Θξάθεο, Τπεχζπλνο ρνιηθφο χκβνπινο γηα ηνλ ζπληνληζκφ ηεο δηδαθηέαο χιεο ησλ θηινινγηθψλ εμεηάζεσλ ζηα ΔΠΑΛ θαη ζηα ΓΔΛ ηνπ Ννκνχ Έβξνπ, Μέινο ηεο πληνληζηηθήο Οκάδαο Γνκψλ Αληηζηαζκηζηηθήο Αγσγήο (.Ο.Γ.Α.Α.) ηεο Γ.Γ.Δ. Έβξνπ, Πξφεδξνο ηεο Δπηηξνπήο ρνιηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ ηεο Γηεχζπλζεο Γ/ζκηαο Δθπ/ζεο Ν. Έβξνπ, Τπεχζπλνο ηεο ΠΟΓΠ Ν. Έβξνπ, Πξφεδξνο ηνπ Γηαγσληζκνχ Φηινζνθίαο ζηνλ Ν. Έβξνπ. Παηδαγσγηθή θαη επηζηεκνληθή θαζνδήγεζε Σν ελ ιφγσ ππνθείκελν ηεο έξεπλαο: ζπκκεηείρε ζηε Γεπηεξνβάζκηα ΔΓΔΑ ηεο Πεξηθεξεηαθήο Γ/λζεο Α/ζκηαο θαη Β/ζκηαο Δθπ/ζεο Αλ. Μαθεδνλίαο Θξάθεο, ζπλεξγάζηεθε κε ην Παηδαγσγηθφ Σκήκα Δηδηθήο Αγσγήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαιίαο (σο επφπηεο θαη σο εηζεγεηήο ζε ζεκηλάξηα επηκφξθσζεο θαη εμεηδίθεπζεο εθπαηδεπηηθψλ), ζπλεξγάζηεθε κε ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην θαη ην ΗΔΠ (σο επηκνξθσηήο ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ), δίδαμε ζηελ Α..ΠΑΗ.Σ.Δ. 11 Λφγσ ηνπ εθηελνχο δηνηθεηηθνχ θαη νξγαλσηηθνχ έξγνπ θαη ηεο εθηεηακέλεο παηδαγσγηθήο θαη επηζηεκνληθήο θαζνδήγεζεο πνπ έρεη πξνζθέξεη ν ζρνιηθφο ζχκβνπινο, αλαθέξνπκε επηγξακκαηηθά ηνπο ηνκείο, ζηνπο νπνίνπο έιαβε δξάζε. 166

167 αππψλ, δίδαμε ζην Γηδαζθαιείν «Κάζηαλνο» ηνπ ΓΠΘ, δίδαμε ζηελ εηζαγσγηθή επηκφξθσζε ηνπ Πεξηθεξεηαθνχ Δπηκνξθσηηθνχ Κέληξνπ (ΠΔΚ), ζπκκεηείρε σο επηκνξθσηήο ζε δηάθνξα πξνγξάκκαηα, φπσο ζην πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε θαη Γηα βίνπ Μάζεζε» ηνπ ΔΠΑ, ζην «πξφγξακκα κέηξσλ εμαηνκηθεπκέλεο ππνζηήξημεο καζεηψλ κε αλαπεξίεο ή/θαη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο γηα ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο αθαδεκατθήο θαη θνηλσληθήο ηνπο αλάπηπμεο κε ηε ρξήζε Νέσλ Σερλνινγηψλ θαη Φεθηαθνχ Δθπαηδεπηηθνχ Τιηθνχ», ζην πξφγξακκα «Αλάπηπμε ππνζηεξηθηηθψλ δνκψλ γηα ηελ έληαμε θαη ζπκπεξίιεςε ζηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ κε αλαπεξία ή θαη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο - Μεηαηξνπή ηνπ Δηδηθνχ ρνιείνπ ζε Κέληξν Τπνζηήξημεο Δηδηθήο Αγσγήο Δθπαίδεπζεο», ζπκκεηείρε ζηελ Σξάπεδα Θεκάησλ γηα ηελ εθπφλεζε ησλ Θεκάησλ ζην κάζεκα ηεο Νέαο Διιεληθήο Γιψζζαο Α θαη Β ηάμεο ΓΔΛ θαη ΔΠΑΛ, ζπλεξγάζηεθε κε ηελ Ηαηξηθή ρνιή ηνπ ΓΠΘ (σο κεηαδηδαθηνξηθφο εξεπλεηήο ζηελ Ηαηξνπαηδαγσγηθή Τπεξεζία ηεο Ηαηξηθήο ρνιήο ηνπ ΓΠΘ), ζπλεξγάζηεθε κε ηνλ ΟΔΠΔΚ (σο επηκνξθσηήο), ζπλεξγάζηεθε κε ην ΚΔΓΓΤ Έβξνπ (ζην πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο αμηνιφγεζεο ησλ καζεηψλ ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο γηα ηε δηάγλσζε ησλ Μαζεζηαθψλ Γπζθνιηψλ). 167

168 γ. Δπάγγεικα θαη πξνζσπηθή δηδαθηηθή θηινζνθία ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ Μηα απφ ηηο ζεκαηηθέο πνπ αλαδείρηεθαλ ηφζν απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ ζπλεληεχμεσλ φζν θαη απφ ην portfolio είλαη ε ζηάζε ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ σο πξνο ην επάγγεικα θαη ε πξνζσπηθή δηδαθηηθή θηινζνθία ηνπ. Αλαιπηηθφηεξα, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο δειψλεη πσο νη ιφγνη πνπ ηνλ νδήγεζαλ ζηελ επηινγή ηνπ επαγγέικαηφο ηνπ (σο εθπαηδεπηηθνχ θαη ζπγθεθξηκέλα θηιφινγνπ) ήηαλ θπξίσο βηνπνξηζηηθνί («Δίλαη κηα επηινγή πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάγθε λα επηβηψζσ, θαζψο πξνέξρνκαη απφ αγξνθηελνηξνθηθή νηθνγέλεηα»). Σν παξαπάλσ δελ κπνξνχκε λα πνχκε πσο καο πξνμέλεζε ηδηαίηεξε εληχπσζε, θαζφηη απνηεινχζε ζχλεζεο θαηλφκελν εθείλε ηελ επνρή λα θαηαθεχγνπλ πνιινί ζην επάγγεικα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ιφγσ ηεο άκεζεο απνθαηάζηαζεο θαη ησλ ηθαλνπνηεηηθψλ νηθνλνκηθψλ απνιαβψλ γηα ηα ρξφληα εθείλα. Βέβαηα, ζηε ζπλέρεηα, επεμεγεί πσο, αθφηνπ έγηλε εθπαηδεπηηθφο, επέιεμε λα εληξπθήζεη πεξηζζφηεξν, έηζη ψζηε λα απνθηήζεη ηνλ ηίηιν ηνπ εηδηθνχ παηδαγσγνχ. Ζ απφθαζή ηνπ απηή βαζίζηεθε ζηελ επηζπκία γηα ππνζηήξημε ησλ εηδηθψλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ παηδηψλ κε ζχλζεηεο θαη πνιιαπιέο αλαπεξίεο θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο ηζφηηκεο ζπλεθπαίδεπζεο ζην ρψξν ηνπ γεληθνχ ζρνιείνπ («Οη ιφγνη πνπ πξπηάλεπζαλ, ψζηε λα επηιέμσ ην επάγγεικα ηνπ εηδηθνχ παηδαγσγνχ πήγαζαλ απφ ηελ πεπνίζεζε φηη νη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ παηδηψλ κε ζχλζεηεο θαη πνιιαπιέο αλαπεξίεο, ζα κπνξνχζαλ λα ππνζηεξηρηνχλ ζηνλ ρψξν ηνπ γεληθνχ ζρνιείνπ, ρσξίο ηελ πξαθηηθή ηνπ εμνζηξαθηζκνχ, αιιά ζηε βάζε ηεο ηζφηηκεο ζπλεθπαίδεπζεο»). Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ ινηπφλ, δηαπηζηψλνπκε πσο παξφηη ην αξρηθφ θίλεηξν ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ γηα ηελ επηινγή ηνπ επαγγέικαηφο ηνπ ήηαλ νη νηθνλνκηθέο απνιαβέο θαη ε επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε, ζηελ πνξεία είλαη θαλεξφ πσο αγάπεζε ην επάγγεικά ηνπ θαη απηφ απνδεηθλχεηαη κε ηελ πξάμε ηνπ γηα πεξαηηέξσ επηκφξθσζε θαη εκβάζπλζε, κέζα απφ ηνλ ηίηιν ηνπ εηδηθνχ παηδαγσγνχ, αιιά θαη ηελ φιε επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία (θαζφηη ρνιηθφο 168

169 χκβνπινο). Αθφκε, κέζα απφ ην portfolio θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ ελφηεηα ηεο «πξνζσπηθήο θαη δηδαθηηθήο θηινζνθίαο» δηαθαίλνληαη θαη νη πεπνηζήζεηο ηνπ ππνθεηκέλνπ ηεο έξεπλαο ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε ησλ καζεηψλ. χκθσλα κε ηα ιεγφκελά ηνπ, ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηα ηειεπηαία ρξφληα πξνσζεί κεραληζκνχο απνκλεκφλεπζεο θαη επαλαιεπηηθήο εμάζθεζεο, δεκηνπξγψληαο παζεηηθνχο θαη αδξαλείο καζεηέο, αλίθαλνπο λα θαιιηεξγήζνπλ ηε θαληαζία θαη ηε ζθέςε ηνπο. Ο ίδηνο είλαη ππνζηεξηθηήο ηεο βησκαηηθήο κάζεζεο, ε νπνία «εζηηάδεη ζηελ εκπεηξία ηνπ καζεηή, ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο, ζηε ζρέζε ηεο ζρνιηθήο ηάμεο, ηεο θαζεκεξηλήο δσήο θαη ηεο θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο». πσο επεμεγεί, «ε βησκαηηθή κάζεζε πξνέξρεηαη απφ ηελ εκπεηξία, ελψ δελ παξαγλσξίδεηαη ε δπλακηθή ηεο νκάδαο θαη ηέινο ε κάζεζε ζεσξείηαη σο δηαδηθαζία αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ηνπ καζεηή θαη ηνπ πεξηβάιινληνο». Αλαληίξξεηα, δηαπηζηψλνπκε, ινηπφλ, φηη ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο ζεσξεί ηε βησκαηηθή δηδαζθαιία θαη κάζεζε πνιχ ζεκαληηθή, θαζφηη κέζα απφ απηήλ «ν καζεηήο νηθεηνπνηείηαη ηε γλψζε κε εξγαιείν ηελ εκπεηξία, αλαδεηά ελδηαθέξνλ ζηε δηαδηθαζία, ελψ πξνσζείηαη θαη ε πξνζσπηθή αλάπηπμε ησλ καζεηψλ, νη νπνίνη επαηζζεηνπνηνχληαη γηα ηα θνηλσληθά πξνβιήκαηα θαη ηα ζέκαηα ησλ αλζξψπηλσλ ζρέζεσλ». 169

170 δ. Οη πξψηεο εκπεηξίεο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio Οη εκπεηξίεο ηνπ ππνθεηκέλνπ αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ηνπ portfolio αλαδεηθλχνληαη θπξίσο κέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ. ηελ εηζαγσγηθή ζπλέληεπμε, έγηλαλ θάπνηεο εξσηήζεηο δηεξεπλεηηθέο, κε ζθνπφ λα αλαθαιχςνπκε θαηά πφζν ν ζρνιηθφο ζχκβνπινο είλαη γλψζηεο ηεο έλλνηαο ηνπ portfolio. Αξρηθά, ζηελ εξψηεζε «ηη ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε ηε ιέμε portfolio» ην ππνθείκελν απάληεζε κε ηε ιέμε «αμηνιφγεζε», γεγνλφο πνπ καο νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα πσο ην ζπλδέεη ζηελά κε ηελ έλλνηα απηή. ηε ζπλέρεηα, ν ρνιηθφο χκβνπινο αλαθέξζεθε ζε θάπνηα είδε portfolio πνπ γλσξίδεη, φπσο ην πξφηππν, ην ελδεηθηηθφ, ην εμειηθηηθφ θαη ην καζεηηθφ. Δηδηθφηεξα, κε ην ηειεπηαίν αλέθεξε πσο έρεη αζρνιεζεί πάξα πνιχ, εμαηηίαο ηεο ηδηφηεηάο ηνπ, φληαο Πηζηνπνηεκέλνο Δπηκνξθσηήο ζην Ηλζηηηνχην Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο, θάλνληαο δηάθνξεο εηζεγήζεηο, ζπγγξάθνληαο άξζξα θαη δνθίκηα, έρεη θάλεη κειέηεο πάλσ ζηε δνκή ηνπ, ζηνλ ηξφπν νξγάλσζήο ηνπ θαη αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ηνπ σο ελαιιαθηηθή κνξθή αμηνιφγεζεο. Λακβάλνληαο ππφςε ηηο θαιέο γλψζεηο πνπ ζα έρεη απνθηήζεη απφ ηελ ηξηβή κε ην καζεηηθφ portfolio, δελ ζα κπνξνχζακε λα κελ ξσηήζνπκε ηνλ ρνιηθφ χκβνπιν πνηεο είλαη νη εληππψζεηο ηνπ απφ ηε ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ απηνχ. Ο ηειεπηαίνο, ζεσξεί πσο δπζηπρψο δελ εθαξκφδεηαη εχθνια ζηε ρψξα καο («δπζηπρψο δελ πινπνηείηαη. Έρεη απνκείλεη θελφ γξάκκα») θαη αλαθέξεη ηηο δπζθνιίεο πνπ παξεκπνδίδνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπ. Βαζηθφο ιφγνο είλαη ε ειιηπήο ελεκέξσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ην εξγαιείν απηφ θαη ε δπζπηζηία ηνπο ζηηο πξσηνπνξηαθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο αμηνιφγεζεο («νη ζπλάδειθνη θαη δελ είλαη ελεκεξσκέλνη, αιιά θαη κε κεγάιε δπζρέξεηα πηνζεηνχλ λέεο πξσηνπνξηαθέο πηζηεχσ θαηλνηφκεο κνξθέο αμηνιφγεζεο»). Αθφκε, ην δήηεκα ηνπ ρξφλνπ ιεηηνπξγεί αλαζηαιηηθά, θαζφηη ην επηβαξπκέλν θαη πηεζηηθφ πξφγξακκα ησλ εθπαηδεπηηθψλ δελ ηνπο αθήλεη πνιιά πεξηζψξηα, «έηζη ψζηε λα νξγαλψζνπλ κηα λέα κνξθή αλίρλεπζεο ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ησλ καζεηψλ θαη αλαηξνθνδνηηθήο, 170

171 αλαζηνραζηηθήο ιεηηνπξγίαο». Κιείλνληαο ην δήηεκα ηνπ καζεηηθνχ portfolio, γηα ην νπνίν δηαπηζηψζακε πσο ην ελ ιφγσ ππνθείκελν είλαη πνιχ ελεκεξσκέλν, επηζηξέςακε ζην δεηνχκελν, ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δπράξηζηε έθπιεμε απνηέιεζε ην γεγνλφο πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο καο έδσζε κηα ηθαλνπνηεηηθή θαη αλαιπηηθή απάληεζε, αλαθνξηθά κε ην ηη ζεσξεί πσο πεξηιακβάλεη έλα portfolio εθπαηδεπηηθνχ. πγθεθξηκέλα, εληνπίδεη ζην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δχν δηαζηάζεηο: ηελ επαγγεικαηηθή θαη ηελ επηζηεκνληθή εμέιημε. χκθσλα κε ηα ιεγφκελά ηνπ: «ηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε αλήθνπλ φιεο εθείλεο νη ππεξεζηαθέο δξάζεηο, νη νπνίεο έρεη αλαιάβεη ζε επίπεδν ζεηείαο ν εθπαηδεπηηθφο, δειαδή ζέζεηο επζχλεο ζηηο νπνίεο ζήηεςε, εηζεγήζεηο ηηο νπνίεο έρεη πξαγκαηνπνηήζεη ζε ζπλέδξηα, ζεκηλάξηα πνπ έρεη επίζεο παξαθνινπζήζεη, ζπγγξαθηθή δξαζηεξηφηεηα, ζπλεξγαζία κε θνξείο, φπσο είλαη ε επξχηεξε ηνπηθή θνηλσλία, πξσηνπνξηαθέο ζηξαηεγηθέο πνπ έρεη πηνζεηήζεη κε πξνγξάκκαηα, είηε επξσπατθά είηε σο ππεχζπλνο πξνγξακκάησλ πεξηβαιινληηθήο αγσγήο, θαιιηηερληθψλ δξάζεσλ. ζνλ αθνξά ηελ επηζηεκνληθή εμέιημε, έρεη λα θάλεη κε ηελ αθαδεκατθή ηνπ πνξεία, δειαδή ην βαζηθφ ηνπ πηπρίν, νη Σ.Π.Δ., πξψηνπ θαη δεπηέξνπ επηπέδνπ, νη μέλεο γιψζζεο, κεηαπηπρηαθέο θαη δηδαθηνξηθέο ζπνπδέο, θαζψο θαη ε κεηαδηδαθηνξηθή έξεπλα πνπ κπνξεί λα έρεη θάλεη θάπνηνο, φια απηά ζα πξέπεη λα πεξηθιείνληαη θαη λα θαηαρσξνχληαη ζην portfolio». Δχθνια, ινηπφλ, νδεγνχκαζηε ζην ζπκπέξαζκα πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο έρεη ζην κπαιφ ηνπ ην portfolio σο έλα εξγαιείν πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηελ επαγγεικαηηθή θαη επηζηεκνληθή ηνπ εμέιημε. Ζ εξκελεία απηή πνπ δίλεη, δηαπηζηψλνπκε πσο ζπλάδεη κε θάπνηνπο νξηζκνχο πνπ ζπλαληάκε ζηε βηβιηνγξαθία. Ο Ash (2000: 3) νξίδεη ην portfolio σο κηα ζπιινγή ή απεηθφληζε αληηθεηκέλσλ πνπ έρνπλ ζπγθεληξσζεί ζπζηεκαηηθά γηα λα απνδείμνπλ ην επίπεδν ησλ δεμηνηήησλ ελφο αηφκνπ, ηελ αλάπηπμή ηνπ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ή ηελ θαηαλφεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο έλλνηαο. Αθφκε, νη Fanning, (2008: 77), Tierney, Carter & Desai, (1991: 43) θαηαιήγνπλ ζην φηη ην portfolio απνηειεί κηα 171

172 νξγαλσκέλε παξνπζίαζε ησλ αληηθεηκέλσλ θαη εγγξάθσλ πνπ αλαδεηθλχνπλ ηηο δεμηφηεηεο, ηα επηηεχγκαηα, ηηο γλψζεηο, ηηο ηθαλφηεηεο ελφο αηφκνπ. Βέβαηα, αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη νξηζκνί απηνί πνπ αλαθέξζεθαλ είλαη πην γεληθνί θαη ηφζν απφ απηνχο, φζν θαη απφ ηελ εξκελεία πνπ δίλεη ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο, ιείπεη έλα βαζηθφ ζηνηρείν πνπ ραξαθηεξίδεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ν ζηνραζκφο. πλνςίδνληαο, κπνξνχκε λα πνχκε πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο είλαη αξθεηά εμνηθεησκέλνο κε ηελ έλλνηα ηνπ portfolio, γεγνλφο πνπ θαζηζηά πην εχθνιν ην έξγν ηνπ. δ.1 Απνηίκεζε ηεο δηαδηθαζίαο ρξήζεο ηνπ portfolio Απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο κε ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο πξνέθπςε ε ελφηεηα ηεο απνηίκεζεο ηεο δηαδηθαζίαο ρξήζεο ηνπ portfolio απφ ηνλ ρνιηθφ χκβνπιν. Αξρηθά, ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ηηο πξψηεο εληππψζεηο απφ ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ εξγαιείνπ απηνχ, ην ππνθείκελν αλαθέξζεθε ζηε δνκή ηνπ portfolio πνπ θαηαζθεχαζε. πγθεθξηκέλα, ζεσξεί πσο είλαη «άξηηα δνκεκέλν θαη εμαζθαιίδεη έλαλ πςειφ βαζκφ ιεηηνπξγηθφηεηαο, έηζη ψζηε ην άηνκν λα θαηαδείμεη ηηο δπλαηφηεηεο, ηηο θιίζεηο, ηηο εθπαηδεπηηθέο ηνπ θαηαθηήζεηο ή, ηέινο πάλησλ, ηα πξνζφληα πνπ δηαζέηεη». Δπηπιένλ, ν ρνιηθφο χκβνπινο αλαθέξζεθε ζε ζηνηρεία πνπ απνθφκηζε ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ηνπ κέζα απφ ηε δηαδηθαζία ρξήζεο ηνπ εξγαιείνπ απηνχ. Σα ζηνηρεία απηά είλαη απφξξνηα ηνπ ζπλαηζζεκαηηζκνχ. Μέζα απφ ηε δηαδηθαζία απηή θαηαζθεπήο ηνπ portfolio, ην ππνθείκελν πξνέβε ζε κηα ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο πνξείαο ηνπ, έθεξε ζηε κλήκε ηνπ ηε κέξα πνπ δηνξίζηεθε θαη αλαζηνράζηεθε κέρξη ηελ ησξηλή θάζε ηεο δσήο ηνπ. ηνραδφκελνο ινηπφλ πάλσ ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία, θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα πσο δελ ιεηηνπξγνχζε κε βάζε θάπνην νξγαλφγξακκα θαη δελ είρε πξνγξακκαηίζεη φιε απηή ηελ πνξεία ηνπ. 172

173 Γηαπίζησζε δειαδή κέζα απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio πσο «ηα κέρξη ηψξα ρξφληα ηεο επαγγεικαηηθήο κνπ πνξείαο δελ ιεηηνπξγνχζα ηφζν ζηνρεπκέλα, αιιά αθέζεθα ζηελ ηπραηφηεηα ησλ ζπγθπξηψλ». Σνλ ηξφπν απηφ κε ηνλ νπνίν έδξαζε ηνλ αηηηνινγεί επηθαινχκελνο ηε δηθή ηνπ γεληά, ε νπνία δελ είρε κάζεη λα πξνδηαγξάθεη ζηφρνπο, λα αλαζεσξεί θαη λα επαλαπξνγξακκαηίδεη φιεο ηηο δξάζεηο ηεο. Μάιηζηα, δελ δηζηάδεη λα ζπγθξίλεη ηε δηθή ηνπ γεληά κε ηελ λέα, θέξλνληαο σο παξάδεηγκα ηελ θφξε ηνπ, ε νπνία ζηα επαγγεικαηηθά ηεο ιεηηνπξγεί ζηνρεπκέλα θαη ζε απηφ ηε βνεζά ν αηνκηθφο θάθεινο πνπ έρεη θαηαζθεπάζεη («ε δηεθδίθεζε, ε αλαξξίρεζε θαη ε εμέιημή ηεο έρεη άκεζε ζπλάθεηα κε ηνλ αηνκηθφ ηεο θάθειν»). πλνςίδνληαο κπνξνχκε λα επηζεκάλνπκε πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο κέζα απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio δηαπίζησζε θάπνηεο «αιήζεηεο» γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία θαη ζπλεηδεηνπνίεζε ηε ζπκβνιή ηνπ αηνκηθνχ θαθέινπ ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ελφο αηφκνπ. Πξάγκαηη, ηα παξαπάλσ ζηνηρεία πνπ αλαθέξεη ην ππνθείκελν φηη κπνξεί λα πξνζθέξεη ε θαηαζθεπή ελφο portfolio ζπλαληψληαη θαη ζηνλ νξηζκφ πνπ δίλνπλ νη Richards & Farell, (2005: 98), γηα ηνπο νπνίνπο «ην portfolio επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο είλαη κία ζπιινγή πξνζεθηηθά επηιεγκέλσλ ή ζπγθξνηεκέλσλ επαγγεικαηηθψλ ζθέςεσλ, ζηφρσλ θαη εκπεηξηψλ, πνπ εμειίζζεηαη θαη ζρεηίδεηαη κε ην ζηνραζκφ θαη ηελ απηφ-αμηνιφγεζε. Γείρλεη πνηνο είζαη, ηη θάλεηο, γηαηί ην θάλεηο, πνπ βξηζθφζνπλ, πνπ βξίζθεζαη ηψξα, πνπ ζθνπεχεηο λα παο θαη πψο ζα ζρεδηάζεηο ηελ πνξεία ζνπ, ψζηε λα θηάζεηο εθεί πνπ ζέιεηο». ηελ εξψηεζε αλαθνξηθά κε ην πνην θνκκάηη ηνπ portfolio ζεσξεί πεξηζζφηεξν ζεκαληηθφ, ν ρνιηθφο χκβνπινο θαηέιεμε ζηελ ελφηεηα ζηελ νπνία αλαθέξεηαη ην ππεξεζηαθφ θαη δηνηθεηηθφ ηνπ έξγν. Σελ επηινγή ηνπ απηή αηηηνινγεί ηζρπξηδφκελνο πσο κέζα απφ απηφ ην θνκκάηη δηαθαίλεηαη φηη ν ίδηνο ηειηθά δελ θαηάθεξε πνηέ λα απεγθισβηζηεί απ ην ρψξν ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, παξφιν πνπ ηνπ δφζεθαλ πνιιέο επθαηξίεο λα αλειηρζεί θαη ζε άιινπο ρψξνπο φπσο π.ρ. ζε αθαδεκατθνχο (θαζφηη ζήηεπζε ζε Παλεπηζηήκηα, ζην 173

174 Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην). Μάιηζηα, ππνζηεξίδεη πσο αλ ρξεζηκνπνηνχζε ην portfolio ζηελ αξρή ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ πνξείαο, ζηελ πξνγξακκαηηθή θαη ζηνραζηηθή ηνπ δηάζηαζε, ίζσο αμηνπνηνχζε αιιηψο ηηο επθαηξίεο πνπ ηνπ είραλ δνζεί. Καη ζε απηφ ην ζεκείν δηαπηζηψλνπκε πσο ην ππνθείκελν αλαγλσξίδεη ηε κεγάιε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ελφο αηφκνπ θαη πφζν θαζνξηζηηθφ ξφιν κπνξεί λα παίμεη ε θαηαζθεπή ηνπ. Δπηπιένλ, ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην αλ ζα άιιαδε θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ θαηαζθεχαζε, ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο ζεσξεί πσο σο πξνο ηε δνκή, ην portfolio ηνπ είλαη αξηηφηαην θαη εμαζθαιίδεη ιεηηνπξγηθφηεηα. Χζηφζν, φκσο, δελ παξαβιέπεη ην γεγνλφο πσο ην εξγαιείν απηφ θαιφ ζα είλαη λα ζπκβαδίδεη κε ηηο απαηηήζεηο ηεο εθάζηνηε επνρήο πνπ δηαλχνπκε. Δπνκέλσο, ζπκπεξαίλνπκε πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο ζα πξαγκαηνπνηνχζε θάπνηεο αιιαγέο ζην portfolio ηνπ, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο απαηηήζεηο ηεο επνρήο, κε ζθνπφ ηε βειηίσζή ηνπ. ζνλ αθνξά ζην δήηεκα ηεο πξνψζεζεο ησλ εκπεηξηψλ πνπ απέθηεζε απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio ζε ζπλαδέιθνπο ηνπ, δηαθξίλνπκε κηα ζεηηθή ζηάζε ηνπ ππνθεηκέλνπ. πγθεθξηκέλα, ππνζηεξίδεη πσο ζα επηζπκνχζε λα κνηξαζηεί κε ηνπο ζπλαδέιθνπο εθπαηδεπηηθνχο, θαη ηδηαίηεξα κε ηνπο λεφηεξνπο, ηελ εκπεηξία ηνπ απηή θαη κάιηζηα φρη απαξαίηεηα ζην πιαίζην ηεο ππεξεζηαθήο ηνπ αξκνδηφηεηαο («Βεβαίσο. Ηδηαίηεξα κε ηνπο λεφηεξνπο, θαη φρη απαξαίηεηα ζην πιαίζην ηεο ππεξεζηαθήο κνπ αξκνδηφηεηαο»). Ο ρνιηθφο χκβνπινο ζεσξεί πσο «νη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα ελεκεξψλνληαη κε φπνηνλ ηξφπν κπνξνχλ, θαζφηη ην portfolio ζπληζηά έλα ρξεζηηθφ εξγαιείν γηα φινπο». πγθεθξηκέλα, ην ραξαθηεξίδεη «ζπνλδπιηθή ζηήιε ηεο εθπαηδεπηηθήο πνξείαο ελφο αηφκνπ», εθφζνλ παξνπζηάδεη ηνπο ζηφρνπο, ηελ πινπνίεζε, ηελ εθαξκνγή, ηνλ αλαζηνραζκφ, ηελ αλαζεψξεζε θαη ηνλ επαλαθαζνξηζκφ ησλ ζηφρσλ. Απφ ηα παξαπάλσ δηαθαίλεηαη πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο ππνζηεξίδεη ηε ζπλεξγαηηθφηεηα θαη ηε ζπλαδειθηθφηεηα, ελδηαθέξεηαη γηα ηελ ελεκέξσζε ησλ ζπλαδέιθσλ ηνπ πάλσ ζην 174

175 δήηεκα ηνπ portfolio, ζεσξεί πσο κέζα απφ ηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο ηνπ portfolio πξνσζείηαη ν επαγγεικαηηθφο δηάινγνο κεηαμχ ησλ ζπλαδέιθσλ, άπνςε πνπ είλαη ζχκθσλε θαη κε ηε βηβιηνγξαθία, ελψ παξάιιεια, γηα αθφκε κηα θνξά αλαγλσξίδνπκε ηε ζεηηθή ζηάζε ηνπ ζρεηηθά κε ην εξγαιείν απηφ. Αθφκε, απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ γίλεηαη αληηιεπηφ πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο είλαη ππέξ ηνπ αλνηρηνχ portfolio πξνο φινπο, εηδηθφηεξα γηα ηα ππεξεζηαθά ζηειέρε, θαζφηη «έηζη εμαζθαιίδεηαη ε ππεξεζηαθή δηαθάλεηα». χκθσλα κε απηφλ, «ην portfolio πξέπεη λα αληηθαηνπηξίδεη δηαπγέζηαηα ηελ πνξεία ηελ εθπαηδεπηηθή, ην ήζνο ηνπ αηφκνπ θαη ηελ ππεξεζηαθή ζπγθξφηεζε θάπνηνπ». Σέινο, ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην αλ ζεσξεί απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο απάληεζε θαηαθαηηθά, ραξαθηεξίδνληαο ην portfolio σο «έλα άξηζην εξγαιείν κε ην νπνίν ζα αλαζηνράδεηαη ν θάζε ζπλάδειθνο θαη ζα αλαηξνθνδνηείηαη γηα λα αλαραξάμεη ηελ πνξεία ηνπ». ην ζεκείν απηφ δηαθξίλνπκε θαη πάιη ηε ζεηηθή ζηάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απέλαληη ζηνλ αηνκηθφ θάθειν. Βέβαηα, ν ρνιηθφο χκβνπινο ζπλερίδεη ην ζπιινγηζκφ ηνπ, θαη επεμεγεί πσο ηε δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή ην portfolio δελ κπνξεί λα «πεξπαηήζεη» ζηε ρψξα καο, θαζφηη έρεη ηαπηηζηεί, ιαλζαζκέλα, κε ηελ αμηνιφγεζε θαη ζεσξεί πσο «θάεθε a priori». 175

176 δ.2 Γπζθνιίεο θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio ηελ εξψηεζε αλαθνξηθά κε ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο δπζθνιίεο πνπ ζπλάληεζε ν ρνιηθφο χκβνπινο θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ απηνχ, ην ππνθείκελν ηζρπξίζηεθε πσο δελ ζπλάληεζε ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα. πγθεθξηκέλα, αλέθεξε πσο κηα κηθξή δπζθνιία αληηκεηψπηζε ζην παξάξηεκα ηνπ portfolio, φπνπ έπξεπε φζα είρε αλαθέξεη ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο λα ηεθκεξησζνχλ. Θεσξεί πσο γηα λα κπνξέζεη θαλείο λα ηεθκεξηψζεη ζσζηά θάζε ζηνηρείν πνπ παξαζέηεη, ζα πξέπεη λα είλαη πνιχ νξγαλσηηθφο θαη κεζνδηθφο θαη ζηε ζπγθεθξηκέλε ζηηγκή ηεο δσήο ηνπ, ην ελ ιφγσ ππνθείκελν, ιφγσ ηεο πνιπδηαζπαζηηθφηεηαο πνπ έρεη, εμαηηίαο ησλ πνιιαπιψλ επαγγεικαηηθψλ αξκνδηνηήησλ ηνπ, δπζθνιεχηεθε αξθεηά. Δληχπσζε, σζηφζν, καο πξνμελεί γηα αθφκε κηα θνξά ην γεγνλφο πσο ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο δελ αλαθέξζεθε ζηελ πην πξνθαλήο δπζθνιία, ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία, δειαδή ζην δήηεκα ηνπ ρξφλνπ, δεδνκέλνπ ηνπ πεξηνξηζκέλνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο πνπ ηνπ είρε δνζεί γηα ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfoliν. ε. Portfolio θαη επηκφξθσζε ε.1 ηάζε ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ απέλαληη ζηελ επηκφξθσζε Μηα ζεκαηηθή πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ ζπλεληεχμεσλ, είλαη ε ζηάζε ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ απέλαληη ζηελ επηκφξθσζε. πγθεθξηκέλα, ην ππνθείκελν ηίζεηαη ππέξ ηεο δηα βίνπ κάζεζεο θαη κάιηζηα ηε ραξαθηεξίδεη σο κηα αλαγθαηφηεηα γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ θιάδν, θαζφηη ην επάγγεικα, ην νπνίν ππεξεηεί, επηδέρεηαη ζπλερψο αιιαγέο θαη ηα επηζηεκνληθά δεδνκέλα αλαζεσξνχληαη ξαγδαία. Κξίλεη ινηπφλ επηηαθηηθή ηελ αλάγθε γηα ζπλερή επηκφξθσζε θαη ελεκέξσζε «αλ ζέιεη έλαο εθπαηδεπηηθφο λα αληαπνθξηζεί 176

177 ζηνπο πνιπζχλζεηνπο ξφινπο πνπ ηνπ επηηάζζεη ε πνιηηεία, βέβαηα φρη κνλνγξακκηθά, αιιά πνιπδηάζηαηα». Ζ άπνςε απηή ζπλάδεη θαη κε ηε βηβιηνγξαθία, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ζε κηα επνρή πνπ δεηά θαηλνηνκίεο θαη λέεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο, βαζηθή πξνηεξαηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη ε βειηίσζε ηεο θαηάξηηζήο ηνπ θαη ε ζπλερήο επηκφξθσζε (Φπηηιή, 2008: 46). Μάιηζηα, ν ρνιηθφο χκβνπινο, ζην πιαίζην ηεο ζπδήηεζεο γηα ηελ επηκφξθσζε θαη ηε δηα βίνπ κάζεζε, θάλεη κηα αλαθνξά ζηελ ελδνζρνιηθή επηκφξθσζε, ε νπνία ζπληζηά κηα λέα θαη επέιηθηε κνξθή, πξνζαξκνζκέλε ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο θαη ηηο αλάγθεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, πνπ απνβιέπεη ζηε βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ θαη ζηελ ελίζρπζε ηνπ επαγγεικαηηθνχ ξφινπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. ε.2 Δπηκφξθσζε αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ηνπ portfolio Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο ξσηήζεθε αλ ζεσξεί πσο πξέπεη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο κεηεθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο, ψζηε λα εθαξκφζεη ην portfolio. Ο ίδηνο απάληεζε ζεηηθά, θαζηζηψληαο ηελ επηκφξθσζε απαξαίηεηε πξηλ ηελ εθαξκνγή ηνπ εξγαιείνπ απηνχ, κάιηζηα ζε κηα πεξίνδν πνπ ν θαηαηγηζκφο πιεξνθνξηψλ θαη πιηθνχ απφ ην δηαδίθηπν απνηειεί ηελ «εχθνιε ιχζε», πνπ φκσο δελ είλαη πάληα αμηφπηζηε. Δηδηθφηεξα, αλαθέξεη πσο «νη πεξηζζφηεξνη, θαηεβάδνπλ απ ην δηαδίθηπν ηππνπνηεκέλα portfolios, ηα νπνία ζπκπιεξψλνπλ πνιιέο θνξέο, ρσξίο θακία κεζνδηθφηεηα, εμσξαΐδνληάο ηα κε πεξηγξαθηθέο αλαθνξέο». πγρξφλσο, αλαθνξηθά κε ηελ επηκφξθσζε, ν ρνιηθφο χκβνπινο θάλεη θάπνηεο πξνηάζεηο, φπσο λα ιάβνπλ ρψξα θάπνηα ζεκηλάξηα ή εθπαηδεπηηθέο δξάζεηο. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ζα επηκνξθσζνχλ νη εθπαηδεπηηθνί ζρεηηθά κε ηελ θαηαζθεπή θαη ρξήζε ηνπ portfolio θαη ζα είλαη ζε ζέζε λα εθαξκφζνπλ ην εξγαιείν απηφ, αλαβαζκίδνληαο θαη εμειίζζνληαο ην ξφιν θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο πνξεία. Σν ππνθείκελν ζπλερίδεη ην ζπιινγηζκφ ηνπ, ηζρπξηδφκελνο πσο δελ 177

178 είλαη απαξαίηεην λα ηεξεζεί κεραληζηηθά έλαο ηχπνο portfolio, ν νπνίνο ζα δηδαρζεί ζηα επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα. Απηφ πνπ είλαη αλαγθαίν, έρεη λα θάλεη κε ηελ παξνρή θαηεπζπληεξίσλ, σο πξνο ηε ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ απηνχ, απφ ηελ Πνιηηεία θαη θαη επέθηαζε πξνο απνθπγήλ απηνζρεδηαζκψλ θαη παξεξκελεχζεσλ («ε Πνιηηεία νθείιεη λα δψζεη θάπνηεο θαηεπζπληήξηεο θαη λα επεμεγήζεη ζαθψο ην εξγαιείν απηφ θαη ηνλ ηξφπν ρξήζεο ηνπ. Γηαθνξεηηθά, ν θαζέλαο νδεγείηαη ζε απηνζρεδηαζκνχο θαη παξεξκελεχζεηο»). Σέινο, κηα ελδηαθέξνπζα πξφηαζε ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ είλαη «ζηελ πεξίπησζε αλάξηεζεο ησλ portfolios φζσλ εθπαηδεπηηθψλ ην επηζπκνχλ, απηά λα γίλνπλ αληηθείκελν ζπδήηεζεο θαη αληρλεπηηθήο ιεηηνπξγίαο γηα παξάδεηγκα ζηα ΠΔΚ». Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ, θαηαιήγνπκε ζην ζπκπέξαζκα πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο ηίζεηαη ππέξ ηεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην δήηεκα ηνπ portfolio θαη ηεο παξνρήο νδεγηψλ απφ ηελ Πνιηηεία, πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ απηνζρεδηαζκνί θαη παξεξκελείεο, γεγνλφο πνπ έξρεηαη ζε απφιπηε ζπκθσλία κε ηε βηβιηνγξαθία. Παξάιιεια, θαη ε άπνςή ηνπ φηη δελ πξέπεη λα ππάξρεη απαξαίηεηα έλαο πξνθαζνξηζκέλνο ηξφπνο λα ζπγθξνηεζεί έλα portfolio ζπλάδεη κε απηή ησλ εξεπλεηψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Αδειαΐδα (2005: 3-5), θαζψο πξφθεηηαη γηα έλα πξνζσπηθφ κέζν απνηχπσζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ηνπ θάζε εθπαηδεπηηθνχ μερσξηζηά θαη, ζπλεπψο, ε δφκεζή ηνπ ππφθεηηαη ζηε δηθαηνδνζία ηνπ θαζελφο. ζη. Portfolio θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ζη.1 ηάζε ρνιηθνχ πκβνχινπ απέλαληη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε Απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηφζν ηεο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο φζν θαη ηεο ηειηθήο θαη ησλ δεδνκέλσλ ηνπ portfolio, επηρεηξήζακε λα αληρλεχζνπκε ηε 178

179 ζηάζε ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ απέλαληη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. πγθεθξηκέλα, δηαπηζηψζακε απφ ηελ αλαθνξά πνπ έθαλε ην ππνθείκελν γηα ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ φηη είλαη πνιχ θαιφο γλψζηεο ηεο έλλνηαο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη αξθεηά εμνηθεησκέλνο κε απηήλ. Δπνκέλσο, παξαβιέςακε ηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ηελ νξηνζέηεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Πξνρσξήζακε θαηεπζείαλ ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην θαηά πφζν νη εθπαηδεπηηθνί είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη ε απάληεζε πνπ ιάβακε ήηαλ θαηαθαηηθή. Καηά ηελ άπνςή ηνπ ππνθεηκέλνπ, νη λεφηεξνη εθπαηδεπηηθνί είλαη αξθεηά εμνηθεησκέλνη κε ηελ έλλνηα απηή θαη, κάιηζηα, ηα ηειεπηαία ρξφληα, «δηαθαηέρνληαη απφ έλα ζχλδξνκν έληνλεο θνβίαο γηα επαγγεικαηηθή κεηνλεμία, πζηέξεζε, παξαγθσληζκφ, πηζαλή δηαζεζηκφηεηα», ην νπνίν πξνζπαζνχλ λα αληηκεησπίζνπλ, ιαλζαζκέλα, κε ηελ απφθηεζε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξσλ αθαδεκατθψλ ηίηισλ. Αλαιπηηθφηεξα, ν ρνιηθφο χκβνπινο εμεγεί πσο ηε ζεκεξηλή επνρή ε πιεηνςεθία ησλ εθπαηδεπηηθψλ θηλεηνπνηείηαη ζε ππεξζεηηθφ βαζκφ, δξνκνινγψληαο κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο ζε «παλεπηζηήκηα δηα αιιεινγξαθίαο», φπσο ηα ραξαθηεξίδεη ν ίδηνο, ηα νπνία ρνξεγνχλ, έλαληη πςεινχ ηηκήκαηνο, πηπρία. Με ιχπε ηνπ, σζηφζν, δειψλεη πσο απηή ε θηλεηνπνίεζε δελ πεγάδεη απφ ηελ αλάγθε ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα απνθηήζνπλ πεξαηηέξσ γλψζεηο, «νη νπνίεο ζα απνηειέζνπλ εξγαιείν, γλψκνλα γηα λα βειηηψζνπλ ηε δνπιεηά ηνπο» θαη «ζε θακία πεξίπησζε δελ νδεγεί ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ή παηδαγσγηθνχ ηνπο ξφινπ θαη ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε». Καη θαηαιήγεη πσο «απηφ πνπ πξνάγεηαη νπζηαζηηθά είλαη κφλν ε δηφγθσζε ηνπ θαθέινπ ηνπο». Αβίαζηα, ινηπφλ, ζπλάγεηαη ην ζπκπέξαζκα πσο νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί ηε ζεκεξηλή επνρή ζπγρένπλ ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο κε ηελ αμηνιφγεζε θαη, έρνληαο απνθηήζεη ζχλδξνκν επαγγεικαηηθήο κεηνλεμίαο, πνπ απνξξέεη απφ ην θφβν ηεο αμηνιφγεζεο, γηα δηθή ηνπο αζθάιεηα, θαηαθεχγνπλ ζηελ απφθηεζε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξσλ 179

180 πηπρίσλ. Βέβαηα, φπσο ζσζηά αλαθέξεη θαη ν ρνιηθφο χκβνπινο, ε απφθηεζε πηπρίσλ δελ ηαπηίδεηαη κε ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη εμέιημε ελφο εθπαηδεπηηθνχ. πσο νη Hargreaves & Fullan (1995: 34-37) ππνζηεξίδνπλ, ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε απνηειεί κηα ζπλερή δηαδηθαζία πνπ πεξηιακβάλεη ηελ απφθηεζε γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ζε θαηλνχξγηα ζέκαηα, ηε ζπκπιήξσζε ησλ γλψζεσλ πνπ έρνπλ απνθηεζεί απφ παιηά, ηελ πξνψζεζε ηεο δηδαθηηθήο ηθαλφηεηαο, ηελ αλάπηπμε ηεο ηθαλφηεηαο ζπλεξγαζίαο θαη ηε βαζχηεξε ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ επαγγέικαηνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Βέβαηα, δελ κπνξνχκε λα παξαβιέςνπκε φηη ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπλδέεηαη άκεζα θαη κε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ έξγνπ ηνπο. ηα πιαίζηα, φκσο, ηεο αλαηξνθνδφηεζεο πνπ κπνξεί λα ιακβάλνπλ νη εθπαηδεπηηθνί, σο άκεζν απνηέιεζκα ηεο αμηνιφγεζήο ηνπο, ε νπνία απνηειεί βαζηθφ παξάγνληα ζηελ πνξεία γηα επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, θαη ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηελ εμαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο (Darling-Hammond, 1990: 17 Ellet, Annunziata & Schiavone, 2002: 64). Δλ ζπλερεία, αλαθνξηθά κε ην θαηά πφζν γίλνληαη πξνζπάζεηεο πξνψζεζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν, ην ππνθείκελν απάληεζε αξλεηηθά. Θεσξεί πσο ηε δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή δελ ιακβάλνπλ ρψξα ηδηαίηεξεο πξνζπάζεηεο, έηζη ψζηε λα ζπληειέζνπλ ζηελ πξναγσγή ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη εμέιημεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Μάιηζηα αλαθέξεηαη ζε παιαηφηεξνπο ζεζκνχο, νη νπνίνη δελ ιεηηνπξγνχλ πιένλ, φπσο ην Γηδαζθαιείν θαη ηε ΔΛΜΔ, κέζα απφ ηνπο νπνίνπο νη εθπαηδεπηηθνί απνθηνχζαλ επαγγεικαηηθά θαη επηζηεκνληθά ερέγγπα. Σέινο, αλαθέξεηαη ζην ζεζκφ ησλ ΠΔΚ, θαη κάιηζηα, έρνληαο ηελ ηδηφηεηα ηνπ Τπνδηεπζπληή ηνπ ΠΔΚ, δειψλεη πσο ε ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο ελαπφθεηηαη ζηνλ ηξφπν νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο ηνπ εθάζηνηε δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ, δειαδή ηνπ δηεπζπληή θαη ησλ ππνδηεπζπληψλ. Σαπηφρξνλα, ηα δεδνκέλα θαηαρψξεζεο ζην portfolio καξηπξνχλ θαη 180

181 επηβεβαηψλνπλ πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο είλαη εμνηθεησκέλνο κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο θαη πξνζπαζεί κέζα απφ δηάθνξεο δξάζεηο λα ζπκβάιιεη ζηελ πξνψζεζή ηεο. Οξηζκέλεο απφ απηέο πεξηγξάθνληαη ζην portfolio 12 ηνπ θαη έρνπλ λα θάλνπλ κε: ζπγγξαθηθφ θαη εξεπλεηηθφ έξγν ηνπ ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ, φπσο δηάθνξα βηβιία πνπ έρεη ζπγγξάςεη θαη εθδψζεη (ελδεηθηηθά ζα αλαθέξνπκε ηνπο ηίηινπο: Η δηαγσγή ησλ καζεηώλ θαη νη ζρνιηθέο θπξώζεηο ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε, Γηδάζθνληαο ηελ παξαγσγή γξαπηνύ ιόγνπ ζε καζεηέο γπκλαζίνπ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο, Η δξακαηνπνίεζε σο κέζνδνο δηδαζθαιίαο ζην ζύγρξνλν ζρνιείν. Έλαο πξαθηηθόο νδεγόο γηα εθπαηδεπηηθνύο γεληθήο θαη εηδηθήο αγσγήο, ύγρξνλε Φπρνπαηδαγσγηθή νηθνγελεηαθή Πξνπνλεηηθή Τπνζηήξημε γηα ηνλ αζινύκελν καζεηή Α/ζκηαο θαη Β/ζκηαο Δθπαίδεπζεο), ζπγγξαθηθή δξαζηεξηφηεηα ζην πιαίζην ηεο ζπλεξγαζίαο κε ην Παηδαγσγηθφ Σκήκα Δηδηθήο Αγσγήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαιίαο, φπνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επνπηείαο θαη ηειε-εθπαίδεπζεο ησλ θηινιφγσλ ζπλέγξαςε νξηζκέλεο εξγαζίεο (ελδεηθηηθά: «Ζ δξακαηηθή έθθξαζε ζηε δηδαζθαιίαο καζεηψλ κε δπζιεμία», «Μαζεζηαθέο δπζθνιίεο θαη πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο», «Δπηζεκάλζεηο γηα ηε δηδαζθαιία ησλ Αξραίσλ Διιεληθψλ ζε καζεηέο γπκλαζίνπ κε Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο» θ.ά.), ζπγγξαθηθή δξαζηεξηφηεηα ζρεηηθά κε πξνηάζεηο Γηδαθηηθήο Μεζνδνινγίαο πξνο ηνπο θηινιφγνπο ηεο Α ΔΛΜΔ Ν. Έβξνπ (ελδεηθηηθά: «Πξνγξακκαηηζκφο Γηδαθηηθνχ Αληηθεηκέλνπ», «Γηδαζθαιία Γξαπηήο Πεγήο ζηελ Ηζηνξία», «Γηδαζθαιία ηεο νξζνγξαθίαο», «Πξνηάζεηο γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ Γξαπηνχ Λφγνπ», «Αηνκηθφο θάθεινο καζεηή (Portfolio) ζηηο Δξεπλεηηθέο Δξγαζίεο», θ.ά.), ζπγγξαθηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία θαηαηέζεθε ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ζην Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη ζην Γηδαζθαιείν «ΚΑΣΑΝΟ» ηνπ Γ.Π.Θ.(ελδεηθηηθά: «10 πκβνπιέο γηα κείσζε πξνβιεκάησλ ζπκπεξηθνξάο», «O επηζεηηθφο καζεηήο», «Αίηηα πξνβιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο», 12 Λφγσ ηνπ εθηεηακέλνπ έξγνπ ηνπ ππνθεηκέλνπ αλαθνξηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε έγηλε επηινγή ηεο παξνπζίαζεο ελδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ. Δπηπιένλ, γηα ιφγνπο απφιπηεο ερεκχζεηαο θαη πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, έρνπκε αθαηξέζεη ηα πξνζσπηθά ζηνηρεία ηνπ ππνθεηκέλνπ. 181

182 «Σερληθή ηεο Απην-ξχζκηζεο», «ΓΔΠΤ θαη πξνβιήκαηα», «Γηδαθηηθέο παξεκβάζεηο ζε καζεηέο κε χλδξνκν Asperger», «Ο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ», «Κεληξίδνληαο ηελ πξνζνρή ησλ καζεηψλ, θ.ά.), πγγξαθηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία θαηαηέζεθε ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ζηελ ΑΠΑΗΣΔ αππψλ («Απνηειεζκαηηθφο εθπαηδεπηηθφο», «Γηδαθηηθέο αξρέο», «Γηδαθηηθνί ζηφρνη», «Δλεξγνπνίεζε πξνεγνχκελεο γλψζεο», «Δληζρπηέο», «Κίλεηξα γηα κάζεζε», «Μέζνδνο νκαδνζπλεξγαηηθήο», «Αμηνιφγεζε ησλ Δξεπλεηηθψλ Δξγαζηψλ (Project)», θ.ά.), Γεκνζηεπκέλεο έξεπλεο, ηηο νπνίεο έρνπλ πινπνηήζεη επίζεκνη θνξείο ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο Γ.Β.Μ.Θ., ΑΔΗ, Παηδ. Ηλζηηηνχην θαη θνξείο εθπαίδεπζεο(ελδεηθηηθά: «Αλαδεηψληαο ηελ απηφ-αμηνιφγεζε εθπαηδεπηηθψλ δνκψλ θαη ππεξεζηψλ». Πεξηθεξεηαθή Γηεχζπλζε Δθπαίδεπζεο Αλ. Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο, 14/7/2010, «ρέδηα Γηδαζθαιίαο γηα ην κάζεκα ηεο Νενειιεληθήο Γιψζζαο ζηελ Α, Β θαη Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ ζην πιαίζην ηεο «Μείδνλνο Δπηκφξθσζεο» ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ», σο επηκνξθσηήο Α1), Γεκνζηεπκέλα άξζξα ζε έγθπξα επηζηεκνληθά πεξηνδηθά ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε πνπ αμηνπνηνχλ ηελ ειιεληθή θαη δηεζλή βηβιηνγξαθία (ελδεηθηηθά αλαθέξνληαη νξηζκέλνη ηίηινη: «Μαζεηέο απφ ηνπο θιάδνπο θαη ηηο δέζκεο ησλ ιπθείσλ ηεο Αιεμαλδξνχπνιεο», «Γηαθνξέο ζηα ςπρνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά κεηαμχ καζεηψλ δηαθφξσλ ηχπσλ ιπθείσλ», «Μαζεηέο κε λνεηηθή θαζπζηέξεζε. Ζ θνίηεζή ηνπο ζην εηδηθφ ζρνιείν, ζην γπκλάζην θαη ζην ιχθεην», «Psychological Problems of native and Immigrant Adolescent Students in a Greek Town», «Parental loss and problem behavior in Greek adolescents: student and teacher perspectives»), Αλαθνηλψζεηο ζε πλέδξηα (ελδεηθηηθά: «Λεηηνπξγία θηλεηήο ςπρηαηξηθήο κνλάδαο ζε πεξηνρή κε ρξηζηηαληθφ θαη κνπζνπικαληθφ πιεζπζκφ», «Φπρνπαζνινγία καζεηψλ Διιελνπνληίσλ». Οη ςπρηθέο ζπλέπεηεο ηνπ δηαδπγίνπ ζε εθήβνπο καζεηέο επαξρηαθήο πφιεο», «Μαζεζηαθέο δπζθνιίεο θαη πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο», «Ζ δηδαζθαιία ηεο παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ ζε καζεηέο κε Μ.Γ.» θ.ά.), Αλαξηεκέλεο Δξγαζίεο (Posters) («Protective Factors against Mental illness in an Immigrant 182

183 Students group», «πλέπεηεο ηεο γνλετθήο απψιεηαο», «Ζ πξνζαξκνγή ζην γπκλάζην ησλ καζεηψλ πνπ θνίηεζαλ ζηηο εηδηθέο ηάμεηο», «Οηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ καζεηψλ γπκλαζίνπ νη νπνίνη θνίηεζαλ ζε εηδηθή ηάμε» θ.ά.). Αθφκε, ν ρνιηθφο χκβνπινο πέξα απφ ην ζπγγξαθηθφ ηνπ έξγν ζπκκεηείρε θαη ζε δηάθνξα ζρνιηθά πξνγξάκκαηα σο ζπληνληζηήο: (ελδεηθηηθά: Πξφγξακκα Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ ΔΠΔΑΔΚ θαη ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Παηδείαο κε ηίηιν «Σν ηαμίδη ηνπ ζηαξηνχ» πνπ πινπνίεζε ην ΔΔΔΔΚ Αιεμ/πνιεο θαηά ην ζρνιηθφ έηνο , Πξφγξακκα Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο κε ηίηιν «Γλσξίδνληαο ην Δζλνινγηθφ Μνπζείν ηεο πφιεο καο» πνπ πινπνίεζε ην ΔΔΔΔΚ Αιεμ/πνιεο θαηά ην ζρνιηθφ έηνο ζε ζπλεξγαζία κε ην Δζλνινγηθφ Μνπζείν ηεο Αιεμ/πνιεο, Πξφγξακκα «ΔΒΡΟ 2010-ρεδηάδνληαο ην κέιινλ ησλ παηδηψλ καο», πνπ πινπνίεζε ε Γ/λζε Πνιηηηζκνχ θαη Νεφηεηαο ηνπ Ννκαξρηαθνχ Γηακεξίζκαηνο Έβξνπ, θ.ά.). Σέινο, κέζα απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ έρνπλ θαηαρσξεζεί ζην portfolio, πξνθχπηνπλ θαη νξηζκέλα κειινληηθά ζρέδηα ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ, ηα νπνία ζεσξεί πσο ζα ζπκβάιινπλ ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε. πγθεθξηκέλα, ην ππνθείκελν αλαθέξεη πσο ζηα άκεζα ζρέδηά ηνπ είλαη ε ζπκκεηνρή ζε πξνγξάκκαηα ζπλεξγαζίαο κε ρψξεο ηηο Δ.Δ., θαζφηη πηζηεχεη πσο απηά ζα απνηειέζνπλ επθαηξία, γηα λα γλσξίζεη ηηο ηερληθέο ηεο νιηζηηθήο ππνζηήξημεο ησλ Αηφκσλ κε Δηδηθέο Δθπαηδεπηηθέο Αλάγθεο θαη Αλαπεξία, πνπ νξγαλψλνληαη ζην πιαίζην ηεο Δληαίαο Δθπαίδεπζεο. ζη.2 Πξνψζεζε επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο κέζσ ηνπ portfolio Μέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο έγηλε πξνζπάζεηα αλίρλεπζεο ηεο γλψκεο ηνπ ππνθεηκέλνπ ζρεηηθά κε ηε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε. Αξρηθά, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο ξσηήζεθε ν 183

184 ρνιηθφο χκβνπινο αλ πηζηεχεη πσο ε θαηαζθεπή ηνπ δηθνχ ηνπ επαγγεικαηηθνχ portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή ηνπ αλάπηπμε. Ζ απάληεζή ηνπ ήηαλ ζεηηθή. («Ναη. Πηζηεχσ πσο ζα κε βνεζήζεη θπξίσο λα απηναμηνινγεζψ, λα θάλσ κηα αλαδξνκή ζηελ επαγγεικαηηθή κνπ πνξεία θαη λα αλαζηνραζηψ πάλσ ζε απηήλ»). Δίλαη θαηαλνεηφ ινηπφλ πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο ππνζηεξίδεη ηε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή αλάπηπμε θαη πηζηεχεη πσο ζα ιεηηνπξγήζεη γη απηφλ σο εξγαιείν απηναμηνιφγεζεο θαη ζηνραζκνχ. Μάιηζηα, δε δηζηάδεη λα ζπλίζεη ην ζπιινγηζκφ ηνπ θαη λα αλαθεξζεί ζηνπο άμνλεο, πάλσ ζηνπο νπνίνπο πξέπεη λα ζηνράδεηαη έλαο εθπαηδεπηηθφο κε ηε βνήζεηα απηνχ ηνπ εξγαιείνπ («Γεληθά, ην portfolio ζα πξέπεη λα απνηειεί ην θίλεηξν, ηνλ άμνλα αλαζηνραζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Γειαδή ζα πξέπεη λα ζηνράδεηαη ν εθπαηδεπηηθφο ζρεηηθά κε ην ηη πέηπρε, πνηεο είλαη νη αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπ θαη πψο ζα βειηηψζεη ην εθπαηδεπηηθφ, παηδαγσγηθφ θαη ελ γέλεη ππεξεζηαθφ ηνπ έξγν»). Πξάγκαηη, έλαο απ ηνπο θπξηφηεξνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο έλαο εθπαηδεπηηθφο πξνεηνηκάδεη έλα ηέηνηνπ είδνπο ραξηνθπιάθην είλαη γηα λα ζηνραζηεί ζρεηηθά κε ηελ έλλνηα ηεο θαιήο δηδαζθαιίαο θαη λα απην-βειηησζεί (Green θαη Smyser, 2001: 20). Ζ ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ ππνθεηκέλνπ ηεο έξεπλαο δηαθξίλεηαη θαη ζην πιαίζην ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο, ζηελ νπνία δεηήζεθε απφ ην ππνθείκελν λα απαληήζεη ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ην αλ ην portfolio πνπ θαηαζθεχαζε ηνπ πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία θαη αλάπηπμε. πγθεθξηκέλα, ν ίδηνο αλέθεξε πσο ηνπ θαιιηεξγήζεθε ε ελζπλαίζζεζε. Με ηε βνήζεηα ηνπ ζηνραζκνχ θαη ηεο απηναμηνιφγεζεο ν ρνιηθφο χκβνπινο νδεγήζεθε ζε θάπνηεο δηαπηζηψζεηο γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία θαη θαξηέξα. Καηέιεμε, ινηπφλ, ζην ζπκπέξαζκα πσο ε κεγάιε πξνζθνξά ηνπ portfolio ήηαλ ε ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ζηα 33 ρξφληα ηεο κέρξη ηψξα θαξηέξαο ηνπ δελ ιεηηνπξγνχζε κε πξνγξακκαηηζκφ θαη δελ δηέζεηε έλα 184

185 θαηεπζπληήξην εξγαιείν, κε ηε βνήζεηα ηνπ νπνίνπ λα ζηαζκίδεη, λα αλαζηνράδεηαη θαη λα επαλαθαζνξίδεη ηελ πνξεία ηνπ. Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλνπκε πσο γηα ηνλ ρνιηθφ χκβνπιν ην portfolio ιεηηνπξγεί θπξίσο κε βάζε ηελ πξνζζεηηθή ηνπ ρξήζε, δειαδή σο απζεληηθφ εξγαιείν αμηνιφγεζεο ηεο πνξείαο ηνπ, ην νπνίν ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλέιημε (Conrad & Bowie, 2006: 32). δ. Portfolio θαη αμηνιφγεζε δ.1 ρέζε portfolio αμηνιφγεζεο ζχκθσλα κε ην ρνιηθφ χκβνπιν Μηα αθφκε ζεκαηηθή πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ ζπλεληεχμεσλ έρεη λα θάλεη κε ηε δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο κεηαμχ ηνπ portfolio θαη ηεο αμηνιφγεζεο, φπσο ηελ εθηηκά ην ππνθείκελφ καο. πγθεθξηκέλα, ν ρνιηθφο χκβνπινο δειψλεη μεθάζαξα θαη νπθ νιίγεο θνξέο φηη ηε ζεκεξηλή επνρή ζηε ρψξα καο ην portfolio έρεη ζπλδεζεί κνλνγξακκηθά κε ηελ αμηνιφγεζε. ηα κάηηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ, εμαηηίαο ηεο έιιεηςεο ελεκέξσζεο, θαληάδεη σο έλα εξγαιείν ρεηξαγψγεζεο, ειέγρνπ, «ηηκσξίαο» γηα ηπρφλ επαγγεικαηηθή κεηνλεμία θαη πζηέξεζε, πνπ κπνξεί λα ηνπο νδεγήζεη ζε πηζαλή δηαζεζηκφηεηα θαη παξαγθσληζκφ («..ε φιε ζηξαηεγηθή αλαιψζεθε θαη ζπλδέζεθε κε ηελ αμηνιφγεζε θαη κε ηε βαζκνινγηθή θαζήισζε, κε ηδενιεςίεο φηη επίθεηληαη απνιχζεηο, φηη νη ζπλάδειθνη ζα κείλνπλ ζηάζηκνη, ζα ηεζνχλ ζε δηαζεζηκφηεηα»). Βέβαηα, απηφ ην «ζπέξκα ηεο θαρππνςίαο», φπσο ην ραξαθηεξίδεη ν ίδηνο, είλαη απαξαίηεην λα θαηαξξηθζεί πξνθεηκέλνπ λα πξναρζεί ε θαηλνηνκία απηή θαη λα πεηζηνχλ νη εθπαηδεπηηθνί γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο εθαξκνγήο ηνπ εξγαιείνπ απηνχ ζηε δνπιεηά ηνπο. Δπηπιένλ, ζηελ εξψηεζε αλαθνξηθά κε ην αλ ζα κπνξνχζαλ λα θαηαηεζνχλ ηα portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην Γηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, ην ππνθείκελν ηεο 185

186 έξεπλαο απαληά θαηαθαηηθά, ηζρπξηδφκελνο πσο κέζα απφ απηή ηε δηαδηθαζία ζα κπνξνχζαλ λα βγνπλ θεξδηζκέλνη νη εθπαηδεπηηθνί, θαζφηη «ζα ηνπο δηλφηαλ ε δπλαηφηεηα λα παξνπζηαζηεί ην δηδαθηηθφ έξγν ηνπο θαη ε επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή ηνπο αλάπηπμε». Δίλαη θαηαλνεηφ, επνκέλσο, πσο ν ρνιηθφο χκβνπινο ζεσξεί φηη ην portfolio κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, άπνςε πνπ ζπλάδεη κε απηή ησλ Berrill & Addison (2010: 1179), γηα ηνπο νπνίνπο ηα portfolios απνηέιεζαλ έλα ηξφπν λα εληζρπζεί ε απζεληηθφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, δίλνληάο ηνπο ηελ επθαηξία λα πξνζζέζνπλ θη άιια απνδεηθηηθά ζηνηρεία ζε ζρέζε κε απηά γηα ηα νπνία ζπλήζσο αμηνινγνχληαλ θαη ηα νπνία βαζίδνληαλ ζε πεξηνξηζκέλα θξηηήξηα, φπσο κηα κφλν παξαηήξεζε ζηελ ηάμε. δ.2 πκβνιή ηνπ portfolio ζηελ απην-αμηνιφγεζε ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ Μηα ηειεπηαία ελφηεηα πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ ζπλεληεχμεσλ απνηειεί ε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ απην-αμηνιφγεζε ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ. Αλαιπηηθφηεξα, ην ππνθείκελν ηεο έξεπλαο αλαθέξζεθε ζηελ έλλνηα ηεο απην-αμηνιφγεζεο ζε ζπλδπαζκφ κε ην portfolio απφ ηελ εηζαγσγηθή θηφιαο ζπλέληεπμε. πγθεθξηκέλα, φηαλ ξσηήζεθε αλ πηζηεχεη πσο ε θαηαζθεπή ηνπ δηθνχ ηνπ επαγγεικαηηθνχ portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή ηνπ αλάπηπμε, απηφο έθαλε κηα πξψηε αλαθνξά ζηελ έλλνηα ηεο απηναμηνιφγεζεο: «Πηζηεχσ πσο ζα κε βνεζήζεη θπξίσο λα απην-αμηνινγεζψ, λα θάλσ κηα αλαδξνκή ζηελ επαγγεικαηηθή κνπ πνξεία θαη λα αλαζηνραζηψ πάλσ ζ απηήλ». Δπηπιένλ, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο, έγηλε επζεία εξψηεζε αλαθνξηθά κε ην θαηά πφζν ζπλέβαιε ην portfolio πνπ θαηαζθεχαζε ην ππνθείκελν ζηελ απην-αμηνιφγεζή θαη ζε ηη βαζκφ. Ο ρνιηθφο χκβνπινο επηβεβαίσζε ηηο αξρηθέο ππνζέζεηο ηνπ θαη απάληεζε μεθάζαξα πσο ην portfolio ιεηηνχξγεζε σο 186

187 εξγαιείν απην-αμηνιφγεζεο γηα ηνλ ίδην ζε κεγάιν βαζκφ. Σνλ βνήζεζε λα αλαζηνραζηεί αλαθνξηθά κε ηελ κέρξη ηψξα επαγγεικαηηθή ηνπ πνξεία, λα εθηηκήζεη θάπνηεο θαηαζηάζεηο θαη λα θαηαιήμεη ζε θάπνηα ζπκπεξάζκαηα. Μάιηζηα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο εμνκνινγείηαη πσο δελ είρε ιεηηνπξγήζεη πνηέ εθαξκφδνληαο ηνλ αλαζηνραζκφ. Καη απηή ηνπ ηελ «πζηέξεζε» ηελ αηηηνινγεί αλαθεξφκελνο ζηελ έιιεηςε γλψζεσλ ηεο γεληάο ηνπ, ζηελ νπνία δελ είραλ αλαπηπρζεί ζε ηέηνην βαζκφ νη ζεσξίεο πεξί ζηνραζκνχ θαη επαλαπξνζδηνξηζκνχ ζηφρσλ, ηνπιάρηζηνλ ζηε ρψξα καο («Ναη. αθψο. Πέξα απφ ηε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζηαζε, αλαζηνράζηεθα πάλσ ζηελ πνξεία πνπ δηέγξαςα, έθαλα κηα ηζηνξηθή θαη πξνζσπηθή αλαδξνκή θαη νδεγήζεθα ζε θάπνηα ζπκπεξάζκαηα. [...] Γελ είρα ιεηηνπξγήζεη πνηέ ζέηνληαο ζηφρνπο, εθαξκφδνληαο αλαζηνραζκφ θαη αλαζεψξεζε ζηφρσλ. [ ] πηζηεχσ φηη ζπλέβαιε ε γεληά θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επνρήο ζηελ νπνία αλήθσ. ηε γεληά ηε δηθή κνπ, δπζηπρψο, δελ είραλ αλαπηπρζεί φια απηέο νη ζεσξίεο πεξί αλαζηνραζκνχ θαη επαλαπξνζδηνξηζκνχ ζηφρσλ. Καλείο δελ πξνδηέγξαθε ηελ πνξεία ηνπ κε βάζε έλα ιεηηνπξγηθφ εξγαιείν»). πλεθηηκψληαο ηα παξαπάλσ, αβίαζηα θαηαιήγνπκε ζην ζπκπέξαζκα πσο γηα ηνλ ρνιηθφ χκβνπιν ε ζηνραζηηθή ιεηηνπξγία ηνπ portfolio δηαδξακάηηζε ζεκαληηθφ ξφιν, ζπκβάιινληαο ζηελ απην-αμηνιφγεζε θαη απην-βειηίσζή ηνπ. Πξάγκαηη, ην portfolio πξνυπνζέηεη ην ζηνραζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επί ησλ εκπεηξηψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ ηνπ, ηελ αλαζεψξεζε θαη ην ζρεδηαζκφ ηεο κειινληηθήο ηνπ κάζεζεο, βαζίδεηαη ζηε δηαδηθαζία απην-αμηνιφγεζεο, κε απψηεξν ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο (Γακπξαηδίδνπ, 2012: 32 Richards & Farell, 2005: 98). 187

188 188

189 3. πκπεξάζκαηα- δηαπηζηψζεηο Απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηα δεδνκέλα ηεο βηβιηνγξαθίαο πξνέθπςαλ ηα παξαθάησ ζπκπεξάζκαηα: Σα ππνθείκελα ηεο έξεπλαο είλαη εμνηθεησκέλα, ζε γεληθέο γξακκέο, κε ηελ έλλνηα ηνπ portfolio, αθνχ ε εξκελεία πνπ έδσζαλ γηα ην εξγαιείν απηφ, πξηλ πξνβνχλ ζηελ θαηαζθεπή ηνπ, ζπλάδεη κε ηνπο νξηζκνχο πνπ ζπλαληάκε ζηε βηβιηνγξαθία, φηη δειαδή απνηειεί έλαλ θάθειν πνπ πεξηιακβάλεη κηα ζπζηεκαηηθά δνκεκέλε ζπιινγή απφδεημεο ησλ επηηεπγκάησλ εθκάζεζεο, πνπ βαζίδεηαη ζην ζηνραζκφ, ηελ απην-αλάιπζε θαη ηελ απην-αμηνιφγεζε θαη αληηθαηνπηξίδεη ηελ επαγγεικαηηθή θαη επηζηεκνληθή εμέιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (Fokiene & Sajiene, 2009: 142 Richards & Farell, 2005: 98). Παξάιιεια, θαη νη δχν είλαη γλψζηεο θάπνησλ εηδψλ portfolio, θαη ηδηαίηεξα ηνπ καζεηηθνχ, ην νπνίν, κάιηζηα, έρνπλ δνπιέςεη θαη εθαξκφζεη. Ζ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ επηβεβαίσζε ηα πεξηζζφηεξα ζεηηθά πνπ απνδίδεη ε βηβιηνγξαθία ζην portfolio. Καηαξρήλ, θαη νη δχν εθπαηδεπηηθνί ηεο έξεπλαο ραξαθηεξίδνπλ ην portfolio σο έλα εξγαιείν ζηνραζκνχ θαη απηναμηνιφγεζεο, πνπ νδεγεί ζε απηνγλσζία. ε ζπκθσλία κε ηελ παξαπάλσ άπνςε έξρνληαη θαη νη Green & Smyser, (2001: 20) φπσο επίζεο θαη νη Gelfer & Perkins, (1996: 5-6). Μέζσ απηνχ έζεζαλ ηε δνπιεηά ηνπο ζε έιεγρν, επαλεμέηαζαλ ηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηνπλ θάζε θνξά, ηηο κεζφδνπο πνπ εθαξκφδνπλ θαη ηα κέζα δηδαζθαιίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ, θαη γεληθφηεξα, ζηνράζηεθαλ πάλσ ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο πνξεία, πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψζνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο ζαλ επαγγεικαηίεο εθπαηδεπηηθνί, λα δνπλ ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηα φξηά ηνπο. Δπηπιένλ, ην portfolio αλαδείρηεθε θαη ζε εξγαιείν πνπ κπνξεί λα πξνσζήζεη ηε ζπλαδειθηθφηεηα ζηε ζρνιηθή κνλάδα, θαζψο θαη ηα δχν ππνθείκελα 189

190 ηεο έξεπλαο δηάθεηληαη ζεηηθά λα ην κνηξαζηνχλ κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπο, είλαη αλνηρηνί ζε ηπρφλ ζπκβνπιέο θαη ζρφιηα πνπ ζα νδεγήζνπλ ζηε βειηίσζή ηνπ. Παξάιιεια, ζεσξνχλ πσο κέζα απφ ηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο ηνπ portfolio πξνσζείηαη ν επαγγεικαηηθφο δηάινγνο κεηαμχ ησλ ζπλαδέιθσλ, άπνςε πνπ εληνπίδεηαη θαη ζην ζπγγξαθηθφ έξγν ησλ Green & Smysher (2001: 10) θαη ηνπ Kaplan (1998: 4). Αλαθνξηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, νη ελ ιφγσ εθπαηδεπηηθνί θξαηνχλ κηα ζεηηθή ζηάζε, πξνζπαζνχλ λα είλαη ελήκεξνη ζπλερψο θαη ζπκκεηέρνπλ ζε θάπνηεο εθπαηδεπηηθέο δξάζεηο, πξνθεηκέλνπ λα ηελ πξνσζήζνπλ. Ζ ζπλεηζθνξά ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη πνιχ ζεκαληηθή θαη γηα ηνπο δχν ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο, άπνςε πνπ έξρεηαη ζε πιήξε ζπζηνηρία κε ηνλ Cole (2000: 66-67). Ζ δηαδηθαζία θαηαζθεπήο ηνπ portfolio ηνπο έδσζε ηε δπλαηφηεηα, κέζσ ηνπ ζηνραζκνχ θαη ηεο απην-αμηνιφγεζεο, λα αληρλεχζνπλ θάπνηα ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε, ηα νπνία είραλ παξαιείςεη θαη δελ είραλ δψζεη ηελ πξέπνπζα ζεκαζία, επηρείξεζαλ λα πξνζδηνξίζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο εμέιημε, απαληψληαο ζε εξσηήζεηο φπσο: «Πνχ βξίζθνκαη επαγγεικαηηθά;», «Πνχ βξηζθφκνπλ;», «Πνχ ζηνρεχσ λα θηάζσ;», απνβιέπνληαο ζην ζρεδηαζκφ ηεο κειινληηθήο ηνπο κάζεζεο θαη, θαηά ζπλέπεηα, ηεο βειηίσζεο ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο αλάπηπμεο. Ζ ζηνραζηηθή ιεηηνπξγία ηνπ portfolio, αλακθηζβήηεηα, απνηέιεζε ηε κεγαιχηεξε ζπλεηζθνξά ηνπ εξγαιείνπ απηνχ ηφζν γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ, φζν θαη γηα ηνλ ρνιηθφ χκβνπιν. Σελ ίδηα άπνςε επί ηνπ ζέκαηνο έρνπλ δηακνξθψζεη θαη νη Richards & Farell (2005: 98). πγθεθξηκέλα, ν εθπαηδεπηηθφο κέζα απφ ηε δηαδηθαζία θαηαζθεπήο ηνπ portfolio άξρηζε λα ζέηεη δηεπθξηληζηηθέο εξσηήζεηο ζηνλ εαπηφ ηνπ ζρεηηθά κε ηε δηδαθηηθή ηνπ επάξθεηα, ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ζηελ ηάμε θαη θαη επέθηαζε θαη ηνλ επαγγεικαηηζκφ ηνπ, ελψ ν ζρνιηθφο ζχκβνπινο πξνέβε ζε έλαλ ζηνραζκφ αλαθνξηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή πνξεία ηνπ. Καη ηα δχν ππνθείκελα ηεο έξεπλαο θξαηνχλ κηα ζεηηθή ζηάζε θαη θάλνπλ 190

191 ζθέςεηο γηα αλαλέσζε, εκπινπηηζκφ θαη αιιαγή θάπνησλ ζηνηρείσλ ηνπ portfolio ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα ην βειηηψζνπλ. Αλαθνξηθά κε ηηο δπζθνιίεο πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηελ εθαξκνγή θαη ρξήζε ηνπ portfolio, ην δείγκα ηεο έξεπλαο δελ κπνξνχκε λα πνχκε πσο ζπλάληεζε ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα. Ο εθπαηδεπηηθφο αληηκεηψπηζε δπζθνιίεο ζηε ζχλδεζε ηεο ζεσξίαο κε ηελ πξάμε θαη αβεβαηφηεηα ζρεηηθά κε ηελ επηινγή ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα ζπκπεξηιεθζνχλ ζην portfolio, θαηάζηαζε πνπ θαη θαηά ηνλ Sithole (2011: 525) ραξαθηεξίδεηαη πξνβιεκαηηθή. Αληίζηνηρα, ν ρνιηθφο χκβνπινο αληηκεηψπηζε δπζθνιία ζηε ζπγθξφηεζε ηνπ παξαξηήκαηνο ηνπ portfolio, φπνπ έπξεπε φζα είρε αλαθέξεη ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο λα ηεθκεξησζνχλ εθεί. Δληχπσζε πξνμέλεζε ην γεγνλφο πσο ηα ππνθείκελα ηεο έξεπλαο δελ αλαθέξζεθαλ θαζφινπ ζην δήηεκα ηνπ ρξφλνπ, απφ ηελ άπνςε ηεο ρξνλνβφξαο, θνπξαζηηθήο θαη απαηηεηηθήο δηαδηθαζίαο πνπ θιήζεθαλ λα δηεθπεξαηψζνπλ ζε πεξηνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα, πξάγκα πνπ ζπληζηά ηελ πην πξνθαλή δπζθνιία ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία (Dinham & Scott, 2003: 232). Ζ δηα βίνπ κάζεζε θαη ε επηκφξθσζε ζεσξνχληαη αλαπφζπαζηα θνκκάηηα ηνπ επαγγέικαηφο ηνπο, ηφζν γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ, φζν θαη γηα ηνλ ρνιηθφ χκβνπιν. Σε ραξαθηεξίδνπλ σο κηα αλαγθαηφηεηα γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ θιάδν, θαζφηη ην επάγγεικα, ην νπνίν ππεξεηνχλ, επηδέρεηαη ζπλερψο αιιαγέο θαη ηα επηζηεκνληθά δεδνκέλα αλαζεσξνχληαη ξαγδαία. Καηά ηνπο Γνχθα, Βαβνπξάθε, Θσκνπνχινπ, Κνχηξα & κπξλησηνπνχινπ (2007: 115), ν εθπαηδεπηηθφο, πξνθεηκέλνπ λα είλαη απνηειεζκαηηθφο ζηε δηδαζθαιία ηνπ θαη λα ραξαθηεξίδεηαη επαγγεικαηίαο, νθείιεη ζπλερψο λα είλαη ελήκεξνο πάλσ ζε ζέκαηα πνπ ζπλάδνπλ κε ην επάγγεικά ηνπ, λα αλαλεψλεη ηελ ήδε ππάξρνπζα γλψζε ηνπ, λα ελδηαθέξεηαη θαηά θφξνλ γηα ηελ επηκφξθσζε θαη ζπλεπψο ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ αλάπηπμε. Καη ηα δπν ππνθείκελα ηεο έξεπλαο ηίζεληαη ππέξ ηεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην δήηεκα ηνπ portfolio θαη ηεο παξνρήο νδεγηψλ απφ ηελ Πνιηηεία, πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ απηνζρεδηαζκνί θαη παξεξκελείεο θαη λα πξνθχςεη 191

192 έλα θαιφ απνηέιεζκα. Πξάγκαηη, ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία (Γακπξαηδίδνπ, 2012: 38), είλαη απαξαίηεην νη εθπαηδεπηηθνί λα ελεκεξψλνληαη πξηλ απφ ηελ θαηαζθεπή θαη ηελ εθαξκνγή ελφο portfolio, λα ηνπο παξέρνληαη νξηζκέλεο θαηεπζπληήξηεο γηα ηε δνκή θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ, ρσξίο απαξαίηεηα λα αθνινπζείηαη έλαο πξνθαζνξηζκέλνο ηξφπνο ζπγθξφηεζεο ελφο portfolio, αιιά ε δφκεζή ηνπ λα ππφθεηηαη ζηε δηθαηνδνζία ηνπ θαζελφο. ζνλ αθνξά ζηε ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ην δείγκα ηεο έξεπλαο ζεσξεί πσο ην εξγαιείν απηφ κπνξεί λα απνηειέζεη έλαλ ηξφπν λα εληζρπζεί ε απζεληηθφηεηα ηεο αμηνιφγεζήο ηνπο, άπνςε πνπ ζπλάδεη κε απηή ησλ Berrill & Addison (2010: 1179), ζχκθσλα κε ηνπο νπνίνπο, ηα portfolios έδσζαλ ηελ επθαηξία ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα πξνζζέζνπλ θη άιια απνδεηθηηθά ζηνηρεία ζε ζρέζε κε απηά, γηα ηα νπνία ζπλήζσο αμηνινγνχληαλ θαη ηα νπνία βαζίδνληαλ ζε πεξηνξηζκέλα θξηηήξηα. Καη ηα δπν ππνθείκελα ππνζηεξίδνπλ πσο ην portfolio ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζεί ζην δηεπζπληή ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν, θαζφηη, νπζηαζηηθά, ιεηηνπξγεί σο κηα πην ηππηθή κνξθή αμηνιφγεζεο ζην πιαίζην ηεο γεληθφηεξεο αμηνιφγεζεο πνπ βηψλεη ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπ ν εθπαηδεπηηθφο. Μηα αθφκε δηαπίζησζε πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο είλαη φηη, ζηε ρψξα καο, νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί ηαπηίδνπλ ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο κε ηελ αμηνιφγεζε. Έρνπλ απνθηήζεη ζχλδξνκν επαγγεικαηηθήο κεηνλεμίαο πνπ απνξξέεη απφ ην θφβν γηα αμηνιφγεζε θαη γηα δηθή ηνπο αζθάιεηα, θαηαθεχγνπλ ζηελ απφθηεζε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξσλ πηπρίσλ, πξάγκα ην νπνίν ζε θακία πεξίπησζε δελ νδεγεί ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπο ξφινπ θαη ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε. Βέβαηα, φπσο ππνζηεξίδνπλ θαη νη Darling-Hammond (1990: 17) θαη νη Ellet, Annunziata & Schiavone (2002: 64), ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ζπλδέεηαη άκεζα θαη κε ηελ αμηνιφγεζε. ηα πιαίζηα, φκσο, ηεο αλαηξνθνδφηεζεο πνπ κπνξεί λα ιακβάλνπλ νη εθπαηδεπηηθνί, σο άκεζν απνηέιεζκα ηεο αμηνιφγεζήο 192

193 ηνπο, ε νπνία απνηειεί βαζηθφ παξάγνληα ζηελ πνξεία γηα επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. Σέινο, θαη ηα δπν ππνθείκελα ηεο έξεπλαο ζπκθψλεζαλ ζην φηη ην portfolio ζπληζηά έλα θαηλνηφκν θαη απαξαίηεην εξγαιείν, ην νπνίν θαιφ είλαη λα πηνζεηεζεί απφ φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, θαζφηη ζπκβάιιεη ζηελ απην-αμηνιφγεζε, ζηελ απην-βειηίσζε θαη θαη επέθηαζε ζηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο θαη πξνζσπηθήο αλάπηπμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Χζηφζν, ζηε ρψξα καο ζα αξγήζεη λα εθαξκνζηεί, θαζφηη ε εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα δελ έρεη πεηζηεί θαη ην ζπλδέεη κνλνδηάζηαηα κε ηελ αμηνιφγεζε, σο εξγαιείν ρεηξαγψγεζεο θαη ειέγρνπ. Κιείλνληαο, αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ηα απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο έξεπλαο ήηαλ αξθεηά ελζαξξπληηθά, σζηφζν, ε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία δε δχλαηαη λα θαιχςεη νινθιεξσηηθά ην θελφ πνπ ππάξρεη ζηελ ειιελφγισζζε βηβιηνγξαθία. Δπειπηζηνχκε ηνπιάρηζηνλ λα ιεηηνπξγήζεη σο εθαιηήξην, ψζηε νη κειινληηθνί εξεπλεηέο λα αζρνιεζνχλ δηεμνδηθφηεξα κε ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα θαη λα δεκηνπξγεζνχλ νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο θαη ζηε ρψξα καο, έηζη ψζηε ην portfolio λα εληαρζεί ζηελ θαζεκεξηλφηεηα θαη ζην επάγγεικα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε λα πξνσζεζεί κέζσ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαιείνπ. 193

194 194

195 Πεξίιεςε Ζ παξνχζα εξγαζία πξαγκαηεχεηαη ην δήηεκα ηεο ζπκβνιήο ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο έγηλε ηφζν ζε ζεσξεηηθφ φζν θαη ζε εξεπλεηηθφ επίπεδν. ην ζεσξεηηθφ κέξνο, πξαγκαηνπνηείηαη ε απνζαθήληζε θαη ε αλάιπζε ελλνηψλ θαίξηαο ζεκαζίαο γηα ηελ εξγαζία. Πην ζπγθεθξηκέλα, νξηνζεηείηαη ε έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, παξνπζηάδνληαη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηεο, νη θάζεηο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο θαη θαηαγξάθνληαη ηα βαζηθά κνληέια επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Δλ ζπλερεία, ζθηαγξαθείηαη ην portfolio σο έλλνηα θαη εμεηάδεηαη ε ζπκβνιή ηνπ, παξνπζηάδνληαη ηα είδε ηνπ θαη νη ζθνπνί πνπ απηφ εμππεξεηεί. Αλαθέξνληαη επίζεο ηα βαζηθά ζηάδηα θαηαζθεπήο ελφο portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ην πεξηερφκελφ ηνπ θαη κηα πξνηεηλφκελε δνκή ηνπ, δίλνληαη νη πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα πιεξνί έλα επηηπρεκέλν portfolio, θαζψο θαη νξηζκέλα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηνπ εξγαιείνπ απηνχ. Σν πξψην κέξνο θιείλεη, κε κηα αλαζθφπεζε ηεο ειιελφγισζζεο θαη μελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο θαη ηελ παξάζεζε νξηζκέλσλ δηαπηζηψζεσλ θαη παξαηεξήζεσλ πνπ απνξξένπλ απφ ηε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο. ην δεχηεξν κέξνο, παξνπζηάδεηαη ε έξεπλα πνπ δηεμήρζε, αλαθνξηθά κε ηε ζπκβνιή θαη ηε ρξεζηκφηεηα ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, κε δείγκα ηεο έξεπλαο έλαλ εθπαηδεπηηθφ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη έλαλ ρνιηθφ χκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη κεζνδνινγηθά εξγαιεία ηελ εκηδνκεκέλε ζπλέληεπμε θαη ηα δεδνκέλα θαηαρψξεζεο ησλ ππνθεηκέλσλ ζην portfolioπνπ θαηαζθεχαζαλ. Κιείλνληαο, αθνινπζεί ε αλάιπζε θαη εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο, θαζψο θαη ε δηαηχπσζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ πνπ πξνέθπςαλ. Λέμεηο-θιεηδηά: portfolio, επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, απην-αμηνιφγεζε, ζηνραζκφο, αμηνιφγεζε, απην-βειηίσζε, επηκφξθσζε 195

196 Abstract This project deals with how a portfolio can contribute in the professional development of a teacher. This issue was looked into in both at theoretical and research level. In the theoretical part, many important terms for this project are clarified. More specifically, the meaning of professional development is defined, many of its features are presented along with the stages of a professional career and the basic models of professional evolution are recorded. Furthermore, there is the outline of a portfolio as a meaning, its contribution is examined, and the different kinds of it are presented as well as the purposes that it serves. Then, the different stages of the creation of a teacher s portfolio are outlined, along with its content and a suggested structure, the prerequisites that it must fulfill in order to be successful, as well as some advantages and disadvantages of this tool. This first part ends with a review of Greek and international bibliography and the conclusions and observations that derive from the theoretical approach of the issue. In the second part, there is the presentation of the research concerning the contribution of the portfolio in professional development, which was carried out using as samples a teacher of Primary Education and an Educational Consultant of Secondary Education and as methodological tools the half-structured interview and the data of the subjects in the portfolio. This part concludes with the analysis and interpretation of the research results as well as any conclusions that derive from it. Key-words: portfolio, professional development, self-assessment, contemplation, assessment, self-improvement, education 196

197 Βηβιηνγξαθία 13 Ash, L. (2000). Electronic student portfolios. Arlington Heights, IL: SkyLight Training and Publishing. Attinello, J., Lare, D. & Waters, F. (2006). The Value of Teacher Portfolios for Evaluation and Professional Growth. National Association of Secondary School Principals, 90 (2), Available online at: 0koehler.com/CapstoneSP2014/wp-content/uploads/AttinelloEtAl2006.pdf, retrieved on: 2/10/2014. Australian E-portfolio project. (August 2008). E-portfolio use by university students in Australia: Informing excellence in policy and practice, Available online at: 26/11/2014, retrieved on: 25/11/2014. Μπαγάθεο, Γ., Γεκεξηδή, Κ. & ηακάηεο, Θ. (επηκ.) (2007). Έλα ζρνιείν καζαίλεη. Η απηναμηνιόγεζε θαη ε αλάπηπμε ελόο ζρνιείνπ ζην πιαίζην ηνπ δηεζλνύο πξνγξάκκαηνο Carpe Vitam. Leadership for learning. Αζήλα: Ληβάλεο. Βάκβνπθαο, Μ. (1993). Δηζαγσγή ζηελ Φπρνπαηδαγσγηθή Έξεπλα θαη Μεζνδνινγία. Αζήλα: Γξεγφξε. Barrett, H. (2000). Electronic Teaching Portfolios: Multimedia Skills + Portfolio Development=Powerful Professional Development. In: Society for Information Technology & Teacher Education International Conference: Proceedings of SITE 2000 (11 th San Diego, California, February 8-12, 2000). ERIC document No 13 Οη βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο θαηαγξάθεθαλ ζχκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ ζέηεη ε 6 ε έθδνζε ηνπ δηεζλνχο ζπζηήκαηνο αλαθνξάο APA (American Psychological Association). 197

198 ED Available online at: retrieved on: 15/09/2014. Βαξζακίδνπ, Α. (2012). Αμηνιόγεζε βάζεη θαθέινπ: ν ξόινο ηεο ζηελ πξνζσπηθή αλάπηπμε ηνπ καζεηή θαη ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ, Ρέζπκλν: Παλεπηζηήκην Κξήηεο, ρνιή Δπηζηεκψλ Αγσγήο, Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, Γεκνζηεπκέλε Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή. Γηαζέζηκε ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 25/07/2014. Bartlett, A. & Sherry, A. (2004). Non-technology-savvy preservice teachers perceptions of electronic teaching portfolios. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 4 (2), Available online at: retrieved on: 22/09/2014. Berrill, D. & Addison, E. (2010). Repertoires of practice: Re-framing teaching portfolios. Teaching and Teacher Education, 26 (5), Available online at: retrieved on: 2/10/2014. Berrill, D. & Whalen, C. (2007). Where are the children? Personal integrity and reflective teaching portfolios. Teaching and Teacher Education, 23 (6), Available online at: retrieved on: 5/10/2014. Birman, B., Desimone, L., Porter, A. & Garet, M. (2000). Designing Professional Development That Works. Educational Leadership, 57, Available online at: 198

199 leadership/may00/vol57/num08/alive-to-teaching.aspx, retrieved on: 25/09/2014. Μπνλίδεο, Κ.Θ. (2004). Σν πεξηερόκελν ηνπ ζρνιηθνύ βηβιίνπ σο αληηθείκελν έξεπλαο. Γηαρξνληθή εμέηαζε ηεο ζρεηηθήο έξεπλαο θαη κεζνδνινγηθέο πξνζεγγίζεηο. Αζήλα: Μεηαίρκην. Βνπγηνχθαο, Κ. & Μαηζαγγνχξαο, Ζ. (2009). Ζ πξνζσπηθή ζεσξία δηδαζθαιίαο Διιήλσλ εθπαηδεπηηθψλ πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο: εξεπλεηηθή πξνζέγγηζε ππφ ην πξίζκα ελαιιαθηηθψλ κνληέισλ επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. ην Γ. Καςάιεο θαη Α. Καηζίθεο (επηκ.), Η πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη νη πξνθιήζεηο ηεο επνρήο καο, Ησάλληλα, Μαΐνπ 2007, 5 ν, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 5/1/2014. Bredeson, P. (2002). The architecture of professional development: materials, messages and meaning. International Journal of Educational Research, 37, Available online at: retrieved on: 05/09/2014. Burns, C. (1999). Teaching portfolios and the evaluation of teaching in higher education: Confident claims, questionable research support. Studies in Educational Evaluation, 25 (2), Available online at: retrieved on: 8/10/2014. Buzzetto-More, N. & Alade, A. (2008). The Pentagonal E-Portfolio Model for Selecting, Adopting, Building, and Implementing an E-Portfolio. Journal of Information Technology Education, Innovations in Practice, 7, ERIC document No EJ Available online at: 199

200 retrieved on: 22/09/2014. Υαηδεδήκνπ, Γ. (2009). Δηζαγσγή ζηελ παηδαγσγηθή: πκβνιή ζηε δηάρπζε ηεο παηδαγσγηθήο ζθέςεο (8 ε έθδ.). Θεζζαινλίθε: Αδειθνί Κπξηαθίδε. Center for educational research and innovation (1998). Staying ahead: In-service Training and Teacher Professional Development. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development. Center for Learning and Professional Development (2005). Developing your teaching portfolio. The University of Adelaide, Australia, 3-16 Available online at: 26/11/2014, retrieved on: 25/11/2014. Cheng, Y.C. (1996). Relation between Teacher s Professionalism and Job Attitudes, Educational Outcomes and Organizational Factors. The Journal of Educational Research, 89 (3), Available online at: a09c ac52%40sessionmgr113&vid=4&hid=115&bquery=relation+and+b etween+and+teacher%27s+and+professionalism+and+job+and+attitudes&bd ata=jnr5cgu9mczzaxrlpwvkcy1saxzl, retrieved on: 26/11/2013. Chou, C. (2012). Influence of teachers perceived e-portfolio acceptance on teacher evaluation effectiveness in Taiwan. Australasian Journal of Educational Technology, 28 (4), Available online at: retrieved on: 20/09/

201 Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2008). Μεζνδνινγία εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο. Μεηθ.. Κπξαλάθεο, Μ. Μαπξάθε, Υ. Μεηζνπνχινπ, Π. Μπηζαξά, Μ. Φηινπνχινπ. Αζήλα: Μεηαίρκην. Cole, D. (2000). Portfolios across the curriculum and beyond. Thousand Oaks Calif: Corwin Press. Conrad, L. & Bowie, C. (2006). The Impact of Context on Readings of Teaching Portfolios. International Journal for Academic Development, 11 (1), Available online at: retrieved on: 17/11/2014. Craig, C. (2003). What teachers come to know through school portfolio development. Teaching and Teacher Education, 19 (8), Available online at: retrieved on: 7/10/2014. Creswell, J. (2011). Η έξεπλα ζηελ εθπαίδεπζε: ρεδηαζκόο, Γηεμαγσγή θαη Αμηνιόγεζε ηεο Πνζνηηθήο θαη Πνηνηηθήο Έξεπλαο. Μεηθ. Ν. Κνπβαξάθνπ. Δπηκ. Υ. Σζνξκπαηδνχδεο. Αζήλα: ΔΛΛΖΝ. Γακπξαηδίδνπ, Β. (2012). Σν Portfolio ησλ εθπαηδεπηηθώλ μέλσλ γισζζώλ θαη ε ζπκβνιή ηνπ ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε: Πξώηα ζπκπεξάζκαηα από ηελ πεξίπησζε κηαο θαζεγήηξηαο ηεο γεξκαληθήο σο μέλεο γιώζζαο. Θεζζαινλίθε: Α.Π.Θ, Φηινζνθηθή ρνιή, Σκήκα Γεξκαληθήο Γιψζζαο θαη Φηινινγίαο, Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ, Καηεχζπλζε Γισζζνινγίαο θαη Γηδαθηηθήο, Γεκνζηεπκέλε κεηαπηπρηαθή εξγαζία. Γηαζέζηκε ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: 201

202 80%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%AF%CE%B4%CE%BF%CF%85 %2C%20%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%BA% CE%AE%20%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B5 %CF%85%CE%AC&ln=en, αλαθηεκέλν ζηηο 15/06/2014. Darling-Hammond, L. (1990). Teacher evaluation in transition: Emerging roles and evolving methods. In J. Millman & L. Darling-Hammond (Eds.), The new handbook of teacher evaluation: Assessing elementary and secondary school teachers (pp ). California: Corwin Press. Darling-Hammond, L. & Snyder, J. (2000). Authentic assessment of teaching in context. Teaching and Teacher Education, 16 (5 6), Available online at: retrieved on: 2/10/2014. Darling, F. (2001). Portfolio as practice: the narratives of emerging teachers. Teaching and Teacher Education, 17, Available online at: retrieved on: 26/06/2014. Day, C. Σππσζήησ. (2003). Η εμέιημε ησλ εθπαηδεπηηθώλ. Μεηθ. Α. Βαθάθε. Αζήλα: Γεξκηηδάθεο, Μ. θαη Ησαλλίδε, Β. (2004). Ο ζχγρξνλνο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Αμηνπνίεζε αξρψλ ηεο Πξναγσγήο ηεο Τγείαο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 20/8/

203 Γεκεηξφπνπινο, Δ. (1998). Δθπαηδεπηηθή αμηνιόγεζε κέξνο πξώην: Η αμηνιόγεζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνύ έξγνπ (4ε έθδ.). Αζήλα: Γξεγφξε. Γεκεηξφπνπινο, Δ. (2003). Δθπαηδεπηηθή αμηνιόγεζε κέξνο δεύηεξν: ε αμηνιόγεζε ηνπ καζεηή. (7 ε έθδ.). Αζήλα: Γξεγφξε. Dinham, S. & Scott, C. (2003). Benefits to Teachers of the Professional Learning Portfolio: a case study. Teacher Development, 7, Available online at: retrieved on: 22/11/2014. Γνχθαο, Υξ., Βαβνπξάθε, Α., Θσκνπνχινπ, Μ., Κνχηξα, Υξ. &κπξλησηνπνχινπ, Α. (2007). Ζ πξνζέγγηζε ηεο πνηφηεηαο ζηελ επηκφξθσζε: επηκφξθσζε γηα ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηε βειηίσζε ηνπ ζρνιείνπ. Δπηζεώξεζε Δθπαηδεπηηθώλ Θεκάησλ, 13, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 17/11/2013. Driessen, E., Muijtjens, A., Tartwijk, J. & van der Vleuten, C. (2007). Web- or paper-based portfolios: is there a difference? Medical Education, 41, Available online at: retrieved on: 5/12/2014. Dysthe, O., Engelsen, K. & Lima, I. (2007). Variations in portfolio assessment in higher education: Discussion of quality issues based on a Norwegian survey across institutions and disciplines. Assessing Writing, 12 (2), Available online at: retrieved on: 2/10/

204 Ellet, C., Annuziata, J. & Schiavove, S. (2002). Web based support for teacher evaluation and professional growth: The professional assessment and comprehensive evaluation system (PACES). Journal of Personnel evaluation in education, 16, Available online at: pdf?auth66= _21d94487f8f57b92fc9a9258e8ade3c0&ext=.p df, retrieved on: 27/10/2014. Fanning, M. (2008). The Employment Portfolio. Educational Leadership and Administration: Teaching and Program Development, 20, ERIC document No EJ Available online at: retrieved on: 16/09/2014. Φπηηιή, Γ. (2008). Οη θνηλσληθέο αηηίεο ηεο αλόδνπ ηνπ επαγγεικαηηζκνύ θαη νη πξννπηηθέο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επαγγέικαηνο. Θεζζαινλίθε: Α.Π.Θ., Φηινζνθηθή ρνιή, Σκήκα Φηινζνθίαο θαη Παηδαγσγηθήο, Σνκέαο Παηδαγσγηθήο. Γεκνζηεπκέλε δηπισκαηηθή εξγαζία. Γηαζέζηκε ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: 9%CE%BB%CE%AE_%CE%94%CE%B9%CF%80%CE%BB%CF%89%CE%BC %CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%B5%CF%81%CE% B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1_2.pdf, αλαθηεκέλν ζηηο 25/11/2013. Fokiene, A. &Sajiene, L. (2009). Portfolio method in assessment of non-formal and informal learning achievements. The Quality of Higher Education, 6, Available online at: retrieved on: 03/09/2014. Φσηηάδνπ, Σ. (2001). Σν Portfolio σο κέζνλ αλάπηπμεο δεμηνηήησλ ησλ καζεηψλ: Μηα πξφηαζε. Δπηζεώξεζε Δθπαηδεπηηθώλ Θεκάησλ, 5, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: 204

205 αλαθηεκέλν ζηηο 20/09/2014. Φσηνπνχινπ, Β. (2013). Δπαγγεικαηηζκόο, επαγγεικαηηθή αλάπηπμε, επαγγεικαηηθή ηαπηόηεηα θαη εθπαηδεπηηθόο. Η πεξίπησζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. Πάηξα: Παλεπηζηήκην Παηξψλ: ρνιή Αλζξσπηζηηθψλ θαη Κνηλσληθψλ Δπηζηεκψλ, Σκήκα Δπηζηεκψλ ηεο Δθπαίδεπζεο θαη ηεο Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ζιηθία. Γεκνζηεπκέλε Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή. Γηαζέζηκε ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλε ζηηο: 20/09/2014. Gelfer, J.I. & Perkins, P. G. (1996). A model for the preparation of portfolio assessment in early childhood education program. Early Childhood Education Journal, 21, Available online at: pdf?auth66= _35e3f1b846062afac314e947a7f1cc2a&ext=.pdf, retrieved on: 23/11/2014. Gelfer, J.I., Xu, Y. & Perkins, P.G. (2004). Developing portfolios to evaluate teacher performance in early childhood education. Early Childhood Education Journal, 32, Available online at: pdf?auth66= _2bfb17db7b2bbd7c8c9e11b5e &ext=.pdf, retrieved on: 6/11/2014. Gomez, J., Meneses, E. & Martinez, A. (2013). University e-portfolios as a New Higher Education Teaching Method. The development of a Multimedia Educational Material (MEM). RUSC, 10 (1), Available online at: 205

206 retrieved on: 25/08/2014. Green, J. & Smyser, S. (2001). The teacher portfolio: a strategy for professional development and evaluation. Boston: Scarecrow Education Book. Available online at: q=teaching+portfolio+and+professional+development&ots=eiavrfdcfp&sig=vk_ zk3sja7zppuxmzjse4ssty8&redir_esc=y#v=onepage&q=teaching%20portfolio %20and%20professional%20development&f=false, retrieved on: 25/09/2014. Γθξίηδηνο, Β. (2006). Σν θίλεκα ηνπ λένπ επαγγεικαηηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Δπηζηεκνληθό Βήκα, 6, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 13/ Guskey, T.R. (2003). Analyzing lists of the characteristics of effective professional development to promote visionary leadership. NASP Bulletin, 87, Available online at: retrieved on: 30/10/2014. Hargrieves, Α., Fullan, M. (1995). Η εμέιημε ησλ εθπαηδεπηηθώλ: Η εθπαίδεπζε ζήκεξα-αύξην. Μεηθ. Π. Υαληδεπαληειή. Αζήλα: Παηάθε. Hewitt, G. (1995). A portfolio primer: teaching, collecting and assessing student writing. Portsmouth, NH: Heinemann. Hunzicker, J. (2011). Effective professional development for teachers: A checklist. Professional Development in Education, 37, Available online at: 206

207 rjie20#.vm0p6tkswuc, retrieved on: 12/10/2014. Τθαληή, Α. & Βνδαΐηεο, Γ. (2009). Ζ επηκφξθσζε θαη ε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο ζηνηρεία πνηφηεηαο ζην εθπαηδεπηηθφ έξγν. Παηδαγσγηθή- Θεσξία θαη Πξάμε, 3, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 12/12/2013. Τθαληή, Α. & Φσηνπνχινπ, Β. (2011). Γηεξεπλψληαο ηηο αληηιήςεηο εθπαηδεπηηθψλ πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο γηα ηνλ επαγγεικαηηζκφ θαη ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. Μηα εκπεηξηθή κειέηε. Παηδαγσγηθή-Θεσξία θαη Πξάμε, 4, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 12/12/2013. Jovanova-Mitkovska, S. (2010). The need of continuous professional teacher development. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, Available online at: al%20teacher%20development.pdf, retrieved on:28/10/2014. Καιατηδνπνχινπ, Μ. Αζήλα: Σππσζήησ. (2001). Ο εθπαηδεπηηθόο σο ζηνραδόκελνο επαγγεικαηίαο. Kaplan, M. (1998). The Teaching Portfolio. CRLT Occasional Papers. The Center for Research on Learning and Teaching. The University of Michigan, 11, 1-8. Available online at: 207

208 retrieved on: 26/11/2014. Καζζσηάθεο, Μ. (1994). Η αμηνιόγεζε ηεο επηδόζεσο ησλ καζεηώλ: Μέζακέζνδνη-πξνβιήκαηα-πξννπηηθέο. Αζήλα: Γξεγφξε. Κεδξάθα, Α. (2009). Δθπαηδεπηέο ελειίθσλ ζηελ Διιάδα: Δμέιημε, αλαδεηήζεηο, πξνβιεκαηηζκνί. Θεζζαινλίθε: Αδειθνί Κπξηαθίδε. Klenowski, V. (2000). Portfolios: promoting teaching. Assessment in education, 7 (2), Available online at: retrieved on: 16/11/2014. Ξσρέιιεο, Π. (2007). Δθπαηδεπηηθφο-επάγγεικα εθπαηδεπηηθνχ. ην Π. Ξσρέιιεο (επηκ.), Λεμηθό ηεο Παηδαγσγηθήο, Θεζζαινλίθε: Αδειθνί Κπξηαθίδε. Ληαθνπνχινπ, Μ. (2012). Θεσξία, πξάμε, άξξεηεο πξνζσπηθέο ζεσξίεο θαη αλαζηνραζκφο: Απφ ηελ πξαθηηθή άζθεζε ησλ ππνςεθίσλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο..action Researcher in Education, 3, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 30/10/2014. Lin, Q. (2008). Preservice teachers' learning experiences of constructing e- portfolios online. The Internet and Higher Education, 11 (3 4), Available online at: retrieved on: 2/10/

209 Ληνλαξάθεο, Α. & Φξαγθάθε, Μ. (2009). ηνραζηηθν-θξηηηθά κνληέια Δπαγγεικαηηθήο Αλάπηπμεο θαη Δπηκφξθσζεο ζηελ Δμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζε: κηα πξφηαζε κε Πνιπκνξθηθή Γηάζηαζε. ην Α. Ληνλαξάθεο (επηκ.), Αλνηθηή θαη Δμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζε γηα Γηεζλείο πλεξγαζίεο θαη Δθπαηδεπηηθή Αλάπηπμε, Αζήλα, Ννεκβξίνπ 2009, 5 ν, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: PDF/132.pdf, αλαθηεκέλν ζηηο 5/12/2013. Lorenzo G. and Ittelson, J. (2005). An overview of e-portfolios. Educause Learning Initiative. ELI Paper, 1. Available online at: retrieved on: 07/10/2014. Loughran, J. & Corrigan, D. (1995). Teaching portfolios: A strategy for developing learning and teaching in preservice education. Teaching and Teacher Education, 11 (6), Available online at: retrieved online at: 7/10/2014. Λνπθέξεο, Γ., Μαληάο, Π. & Μειιά, Α. (2010). Σν ραξηνθπιάθην επηδφζεσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ηνπ καζεηή (portfolio) σο ελαιιαθηηθφο ηξφπνο αμηνιφγεζήο ηνπ. Μέληνξαο, 12, Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο: 06/09/

210 Lyons, L. (2000). Assessing the portfolios: principals for practice, theory and research. Cresskill, N.J.: Hampton Press. Malita, E. (2009). E-portfolios in an educational and ocupational context. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, Available online at: retrieved on: 26/08/2014. Μαηζαγγνχξαο, Ζ. (2005). Δπαγγεικαηηζκφο θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. ην Γ. Μπαγάθεο (επηκ.), Δπηκόξθσζε θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ (63-81). Αζήλα: Μεηαίρκην. Minott, M. (2010). Portfolio Development, Reflection, Personal Instructional Theory and the Scholarship of teaching and learning. The College Quarterly, 13, 1-6. Available online at: spring/minott.html, retrieved on: 10/7/2014. Mosely, C. (2005). The value of Professional Teaching Portfolios to Prospective Employers: School Administratiors Views. The Professional Educator, 26, Available online at: retrieved on: 26/06/2014. Oakley, G., Pegrum, M. & Johnston, S. (2013). Introducing e-portfolios to preservice teachers as tools for reflection and growth: lessons learnt. Asia Pacific Journal of Teacher Education, 42 (1), Available online at: retrieved on: 12/10/2014. Oermann, M. (1999). Developing a Teaching Portfolio. Journal of Professional Nursing, 15 (4), Available online at: 210

211 d=c21c1c9aac9611e4b39a00000aab0f6b&acdnat= _c0face5a14be87c58 605a44d67bc021c, retrieved on: 13/10/2014. Παληαδήο, Β. (2009). Ζ εμέιημε ηνπ ζρνιείνπ θαη ν επαγγεικαηηζκφο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Παηδαγσγηθή Δπηζεώξεζε, 48, Παπαλανχκ, Ε. (2003). Σν επάγγεικα ηνπ εθπαηδεπηηθνύ: ζεσξεηηθή θαη εκπεηξηθή πξνζέγγηζε. Αζήλα: Σππσζήησ. Παπαλανχκ, Ε. (2005). Ο ξφινο ηεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε: γηαηί, πφηε, πψο. ην Γ. Μπαγάθεο (επηκ.), Δπηκόξθσζε θαη επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ (82-91). Αζήλα: Μεηαίρκην. Παπαζάββαο, Α. (2010). Ζ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Αξρέο, φξνη θαη πξνυπνζέζεηο. Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 12/09/2014. Παπαζηακάηεο, Α. (2010). Δπαγγεικαηηθή αλάπηπμε εθπαηδεπηηθώλ: αλάγθεο ησλ εθπαηδεπηηθώλ ησλ ΓΔ θαη πξνηεηλόκελεο πνιηηηθέο επηκόξθσζεο. Θεζζαινλίθε: Αδειθνί Κπξηαθίδε. Π.Γ. 8/1995, ΦΔΚ 3/ , η. Α. Αμηνιφγεζε καζεηψλ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ. Αζήλα, Τ.Π.Δ.Π.Θ. Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: 4y5FdvnnGtr1cLyh-f1, αλαθηεκέλν ζηηο: 12/12/

212 Παξζηάδεο, Π., αββίδεο, Η. & Σζηάθθηξνο, Α. (Δπίκ.). (2007). Η αμηνιόγεζε ηνπ δηδαθηηθνύ έξγνπ ησλ εθπαηδεπηηθώλ: Από ηε ζεσξία ζηελ πξάμε. Αζήλα: ΔΛΛΖΝ. Penny, C. & Kinslow, J. (2006). Faculty perceptions of electronic portfolios in a teacher education program. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 6 (4), Available online at: retrieved on: 22/09/2014. Priest, C. (2010). The Benefits of Developing a Professional Portfolio. Young Children, 65, Available online at: retrieved on: 18/10/2014. Ramsenthaler, C. (2013). Was ist Qualitative Inhaltsanalyse?. In: M. Schnell, C. Schulz, H. Kolbe & C. Dunger (hrsg.) (2013), Der Patient am Lebensende. Eine Qualitative Inhaltsanalyse. Springer Fachmedien Wiesbaden. Available online at: C1257CC3002BC89F.nsf/0/FA079B72FCC87F 0DC1257CC300793DCD/$FILE/QualitativeInhaltsanalyse-Anwendungsbeispiel- PalliativeCare.pdf, retrieved on: 22/02/2015). Reimers, E. (2003). Teacher professional development: an international review of the literature. Quality education for all. UNESCO: International Institute for Educational Planning. Available online at: s/133010e.pdf, retrieved on: 12/09/2014. Ρεθαιίδνπ, Γ., Εάληαιε, Θ. & νθηαλίδνπ, Μ. (2010). Ζ αμηνιφγεζε ζην Νεπηαγσγείν. Πηινηηθή εθαξκνγή ελφο ρεδίνπ Αμηνιφγεζεο θαη Απηναμηνιφγεζεο κε βάζε ηνλ Φάθειν Δξγαζηψλ. Δπηζεώξεζε Δθπαηδεπηηθώλ Θεκάησλ, 16,

213 Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 16/10/2014. Richards, J. C. & Farell, T. S.C. (2005). Professional Development for language teachers. Strategies for teacher learning, New York: Cambridge University Press. el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false, retrieved on: 13/12/2014. Rijdt, C., Tiquet, E., Dochy, F. & Devolder, M. (2006). Teaching portfolios in higher education and their effects: An explorative study. Teaching and Teacher Education, 22 (8), Available online at: retrieved on: 10/07/2014. Robson, C. (2010). Η έξεπλα ηνπ πξαγκαηηθνύ θόζκνπ: Έλα κέζνλ γηα θνηλσληθνύο επηζηήκνλεο θαη επαγγεικαηίεο εξεπλεηέο. Μεηθ. Β. Νηαιάθνπ, Κ. Βαζηιηθνχ. Δπηκ. Κ. Μηραιφπνπινπ. Αζήλα: Gutenberg. Rodriguez-Farrar, H. (2006). The Teaching Portfolio: A Handbook for Faculty, Teaching Assistants and Teaching Fellows. Available online at: tration.sheridan-center/files/uploads/teachingportfolio.pdf, retrieved on: 26/11/

214 Samaras, A. & Fox, R. (2012). Capturing the process of critical reflective teaching practices through e-portfolios. Professional Development in Education, 39 (1), Available online at: retrieved on: 13/10/2014. Segers, M., Gijbels, D. & Thurlings, M. (2008). The relationship between students perceptions of portfolio assessment practice and their approaches to learning. Educational Studies, 34, Available online at: retrieved on: 25/09/2014. Shulman, L.S. (1998). Teacher portfolios: A theoretical activity, in: N. Lyons (Eds.). With portfolio in hand: validating the new teacher professionalism (pp.23-37).new York: Teachers College Press. Sithole, B. M. (2011). Portfolio Assessment of Teaching Practice: Views From Business Education In-Service Student Teachers in Botswana. Online Submission, US-China Education Review A 4, ERIC document No ED Available online at: retrieved on: 16/11/2014. Snyder, J., Lippincott, A., & Bower, D. (1998). The inherent tensions in the multiple uses of portfolios in teacher education. Teacher Education Quarterly, 25(1), Available online at: retrieved on: 16/11/

215 ηπιηαλνχ, Μ. (2008). Η απηναμηνιόγεζε ησλ καζεηώλ/ηξηώλ κε βάζε ην Φάθειν Δξγαζηώλ (Portfolio assessment), σο κέζν αλάπηπμεο επηθνηλσληαθώλ δεμηνηήησλ θαη εηδηθόηεξα θαηαλόεζεο θαη παξαγσγήο γξαπηνύ ιόγνπ, Γηπισκαηηθή Δξγαζία ζην πιαίζην ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ Γηπιψκαηνο πνπδψλ ζηηο επηζηήκεο ηεο γιψζζαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Γηαηκεκαηηθφ πξφγξακκα. Γηαζέζηκν ζην δηαδηθηπαθφ ηφπν: αλαθηεκέλν ζηηο 17/10/2014. Σαξαηφξε-Σζαιθαηίδνπ, Δ. (2000). Η επηκόξθσζε από ηε ζθνπηά ησλ εθπαηδεπηηθώλ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο: ζεσξεηηθή θαη εκπεηξηθή πξνζέγγηζε. Θεζζαινλίθε: Αδειθνί Κπξηαθίδε. Σαξαηφξε-Σζαιθαηίδνπ, Δ. (2009). ρνιηθή Αμηνιόγεζε: Αμηνιόγεζε ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, ηνπ εθπαηδεπηηθνύ θαη ηεο επίδνζεο ηνπ καζεηή. Θεζζαινλίθε: Αδειθνί Κπξηαθίδε. Tartwijk, J., Rijswijk, M., Tuithof, H. & Driessen, E. (2008). Using an analogy in the introduction of a portfolio. Teaching and Teacher Education, 24 (4), Available online at: retrieved on: 25/08/2014. Taylor, J., Dunbar-Hall, P. & Rowley, J. (2012). The e-portfolio continuum: Discovering variables for e-portfolio adoption within music education. Australasian Journal of Educational Technology, 28 (8), Available online at: retrieved on: 20/09/

216 Tierney, R., Carter, M. & Desai, L. (1991). Portfolio assessment in the readingwriting classrooms. Norwood, MA: Christopher-Gordon Publishers. Tigelaar, D., Dolmans, D., Wolfhagen, I. & van der Vleuten, C. (2004). Using a conceptual framework and the opinions of portfolio experts to develop a teaching portfolio prototype. Studies in Educational Evaluation, 30 (4), Available online at: retrieved on: 7/10/2014. Tillema, H. & Smith, K. (2007). Portfolio appraisal: In search of criteria. Teaching and Teacher Education, 23 (4), Available online at: retrieved on: 2/10/2014. Trevitt, C., Macduff, A. & Steed, A. (2014). [e] portfolios for learning and as evidence of achievement: Scoping the academic practice development agenda ahead. Internet and Higher Education, 20, Available online at: =317393d457a111e4b0fc00000aab0f6c&acdnat= _d2bfd3be8aaa1f6b65 ab74d316efca63, retrieved on: 10/10/2014. Verma, G. & Mallick, K. (2004). Δθπαηδεπηηθή Έξεπλα: Θεσξεηηθέο Πξνζεγγίζεηο θαη Σερληθέο. Μεηθ. Δ. Γξίβα. Δπηκ. Α. Παπαζηακάηεο. Αζήλα: Σππσζήησ. Wade, R. & Yarbrough, D. (1996). Portfolios: a tool for reflective thinking in teacher education? Teaching & Teacher Education, 12, Available online at: d=21f0889cac8b11e481fb00000aacb361&acdnat= _df9b6eb074a6108e0 216

217 cd0f3104a4a411e, retrieved on: 03/09/2014. Woodward, H., Nanholy, P. (2004). Digital portfolios: fact or fashion? Assessment and Evaluation in Higher Education, 29 (2), Available online at: retrieved on: 25/10/2014. Wolf, K. & Dietz, M. (1998). Teaching portfolios; purposes and possibilities. Teacher Education Quarterly, 25 (1), 9 22 Available online at: = , retrieved on: 13/11/2014. Wray, S. (2007). Teaching portfolios, community, and pre-service teachers professional development. Teaching and Teacher Education, 23 (7), Available online at: retrieved on: 2/10/2014. Wray, S. (2008). Swimming Upstream: Shifting the Purpose of an Existing Teaching Portfolio Requirement. The Professional Educator, 32 (1), ERIC document No EJ Available online at: retrieved on: 16/09/2014. Yin, R. (1994). Case study research: design and methods. Thousand Oaks: Sage Publications. Zeichner, K. & Wray, S. (2001). The teaching portfolio in US teacher education programs: What we know and what we need to know. Teaching and Teacher 217

218 Education, 17, Available online at: tid=088c6ddc6a4e11e4aa aacb361&acdnat= _07d3870db21bbf1 76bb226535b48452, retrieved on: 12/11/

219 Παξάξηεκα Πξσηφθνιια ζπλεληεχμεσλ Απνκαγλεηνθσλήζεηο ζπλεληεχμεσλ Portfolios ππνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο 219

220 Πξσηφθνιια ζπλεληεχμεσλ 220

221 1. Πξσηφθνιιν εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο πνπ απεπζχλεηαη ζηνλ Δθπαηδεπηηθφ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Θέκα: Ζ ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ Ώξα ζπλέληεπμεο: 12:00 κ.κ. Ζκεξνκελία: 8/10/2014 Σφπνο: Αιεμαλδξνχπνιε, Ν. Έβξνπ Άηνκν πνπ παίξλεη ηε ζπλέληεπμε: Δπαλζία Γφγνινπ Άηνκν πνπ δίλεη ηε ζπλέληεπμε: Δθπαηδεπηηθφο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Μέξνο πνπ ην άηνκν δίλεη ηε ζπλέληεπμε: Υ Γεκνηηθφ ρνιείν Αιεμαλδξνχπνιεο θνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα αλαιπζεί θαη λα παξνπζηαζηεί ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο κέζν-ηερληθή θαη λα εμεηαζηεί θαηά πφζν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο εξγαιείν γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Δπηιέμακε λα εθπνλήζνπκε κηα πνηνηηθή έξεπλα, ρξεζηκνπνηψληαο σο κεζνδνινγηθά εξγαιεία ηε ζπλέληεπμε θαη ην portfolio θαη γηα δείγκα καο έλα ζηέιερνο εθπαίδεπζεο θαη έλαλ εθπαηδεπηηθφ, έηζη ψζηε λα δηεξεπλήζνπκε ηηο απφςεηο δχν αηφκσλ πνπ βξίζθνληαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν, αιιά θαζέλαο ηνπο θαηέρεη δηαθνξεηηθή ζέζε θαη αξκνδηφηεηεο. Ζ ζπλέληεπμε ζα δηαξθέζεη πεξίπνπ ιεπηά θαη ζα καγλεηνθσλεζεί έπεηηα απφ ζπγθαηάζεζε δηθή ζαο. Δπηπιένλ, ζα ζέιακε λα ζαο δηαβεβαηψζνπκε γηα ηνλ αλψλπκν θαη απξφζσπν ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο θαη λα εγγπεζνχκε απφιπηε ερεκχζεηα. Δξσηήζεηο: _Πφζα ρξφληα είζηε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο; _Πσο απνθαζίζαηε λα αζρνιεζείηε κε απηφ ην επάγγεικα; _Δίζηε επραξηζηεκέλνο κε ην επάγγεικα πνπ επηιέμαηε; _Θεσξείηε πσο ελέρεη θάπνηεο δπζθνιίεο; _Πηζηεχεηε πσο ε εθπαίδεπζε πνπ ιάβαηε ζην Παλεπηζηήκην ήηαλ επαξθήο; _Καηά πφζν λνκίδεηε πσο ρξεηάδεηαη ν εθπαηδεπηηθφο ηε δηα βίνπ κάζεζε; _Έρεηε ιάβεη θάπνηνπ είδνπο κεηεθπαίδεπζε; _αο βνήζεζε ζηε δηδαθηηθή πξάμε; _Αξρηθά, ζα ήζεια λα ζπδεηήζνπκε γηα ην portfolio σο έλλνηα. Ση ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε απηή ηε ιέμε; _Γλσξίδεηε θάπνηα είδε portfolio; _ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε είλαη θπξίσο γλσζηφ ην καζεηηθφ portfolio. Σν γλσξίδεηε; Σν έρεηε δνπιέςεη πνηέ ζηελ ηάμε; Αλ λαη, πνηεο είλαη νη εληππψζεηο ζαο; _Έρνληαο κηα ηδέα γηα ην portfolio ηνπ καζεηή, ηη θαληάδεζηε πσο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ; _ζνλ αθνξά ζηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, είζηε εμνηθεησκέλνο κε απηήλ; _Καηαιάβαηε πεξί ηίλνο πξφθεηηαη ινηπφλ; αο επραξηζηνχκε πάξα πνιχ γηα ηνλ πνιχηηκν ρξφλν πνπ αθηεξψζαηε θαη ηε ζπκκεηνρή ζαο ζηελ έξεπλά καο. 221

222 2. Πξσηφθνιιν εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο πνπ απεπζχλεηαη ζην ρνιηθφ χκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Θέκα: Ζ ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ Ώξα ζπλέληεπμεο: 9:00 π.κ. Ζκεξνκελία: 10/10/2014 Σφπνο: Αιεμαλδξνχπνιε, Ν. Έβξνπ Άηνκν πνπ παίξλεη ηε ζπλέληεπμε: Δπαλζία Γφγνινπ Άηνκν πνπ δίλεη ηε ζπλέληεπμε: ρνιηθφο χκβνπινο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Μέξνο πνπ ην άηνκν δίλεη ηε ζπλέληεπμε: Γηεχζπλζε Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Ν. Έβξνπ θνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα αλαιπζεί θαη λα παξνπζηαζηεί ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο κέζν-ηερληθή θαη λα εμεηαζηεί θαηά πφζν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο εξγαιείν γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Δπηιέμακε λα εθπνλήζνπκε κηα πνηνηηθή έξεπλα, ρξεζηκνπνηψληαο σο κεζνδνινγηθά εξγαιεία ηε ζπλέληεπμε θαη ην portfolio θαη γηα δείγκα καο έλα ζηέιερνο εθπαίδεπζεο θαη έλαλ εθπαηδεπηηθφ, έηζη ψζηε λα δηεξεπλήζνπκε ηηο απφςεηο δχν αηφκσλ πνπ βξίζθνληαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν, αιιά θαζέλαο ηνπο θαηέρεη δηαθνξεηηθή ζέζε θαη αξκνδηφηεηεο. Ζ ζπλέληεπμε ζα δηαξθέζεη πεξίπνπ ιεπηά θαη ζα καγλεηνθσλεζεί έπεηηα απφ ζπγθαηάζεζε δηθή ζαο. Δπηπιένλ, ζα ζέιακε λα ζαο δηαβεβαηψζνπκε γηα ηνλ αλψλπκν θαη απξφζσπν ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο θαη λα εγγπεζνχκε απφιπηε ερεκχζεηα. Δξσηήζεηο: _ Πφζα ρξφληα είζηε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο; (Χο εθπαηδεπηηθφο θαη σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο) _ Πψο απνθαζίζαηε λα αζρνιεζείηε κε απηφ ην επάγγεικα; _ Θεσξείηε πσο ελέρεη θάπνηεο δπζθνιίεο; _ Πνηα ζεηεία ζαο είλαη απηή σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο; _ Πφηε ιήγεη; _Αξρηθά, ζα ήζεια λα ζπδεηήζνπκε γηα ην portfolio σο έλλνηα. Ση ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε απηή ηε ιέμε; _Γλσξίδεηε θάπνηα είδε portfolio; _ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε είλαη θπξίσο γλσζηφ ην καζεηηθφ portfolio. Σν γλσξίδεηε; Σν έρεηε δνπιέςεη πνηέ ζηελ ηάμε; Αλ λαη, πνηεο είλαη νη εληππψζεηο ζαο; _ Έρνληαο κηα ηδέα γηα ην portfolio ηνπ καζεηή, ηη θαληάδεζηε πσο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ; _Πηζηεχεηε πσο έλα ηέηνην εξγαιείν ζα ήηαλ ρξήζηκν θαη ζα κπνξνχζε λα «πεξπαηήζεη» ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε; _ Οη εθπαηδεπηηθνί ζα αληηζηέθνληαλ ζηελ εθαξκνγή ηνπ; _ Θεσξείηε πσο νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο; _ Πηζηεχεηε πσο ε θαηαζθεπή ηνπ δηθνχ ζαο επαγγεικαηηθνχ portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; αο επραξηζηνχκε πάξα πνιχ γηα ηνλ πνιχηηκν ρξφλν πνπ αθηεξψζαηε θαη ηε ζπκκεηνρή ζαο ζηελ έξεπλά καο. 222

223 3. Πξσηφθνιιν ηειηθήο ζπλέληεπμεο πνπ απεπζχλεηαη ζηνλ Δθπαηδεπηηθφ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Θέκα: Ζ ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ Ώξα ζπλέληεπμεο: 13:00 κ.κ. Ζκεξνκελία: 14/01/2015 Σφπνο: Αιεμαλδξνχπνιε, Ν. Έβξνπ Άηνκν πνπ παίξλεη ηε ζπλέληεπμε: Δπαλζία Γφγνινπ Άηνκν πνπ δίλεη ηε ζπλέληεπμε: Δθπαηδεπηηθφο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Μέξνο πνπ ην άηνκν δίλεη ηε ζπλέληεπμε: Υ Γεκνηηθφ ρνιείν Αιεμαλδξνχπνιεο θνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα αλαιπζεί θαη λα παξνπζηαζηεί ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο κέζνηερληθή θαη λα εμεηαζηεί θαηά πφζν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο εξγαιείν γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Δπηιέμακε λα εθπνλήζνπκε κηα πνηνηηθή έξεπλα, ρξεζηκνπνηψληαο σο κεζνδνινγηθά εξγαιεία ηε ζπλέληεπμε θαη ην portfolio θαη γηα δείγκα καο έλα ζηέιερνο εθπαίδεπζεο θαη έλαλ εθπαηδεπηηθφ, έηζη ψζηε λα δηεξεπλήζνπκε ηηο απφςεηο δχν αηφκσλ πνπ βξίζθνληαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν, αιιά θαζέλαο ηνπο θαηέρεη δηαθνξεηηθή ζέζε θαη αξκνδηφηεηεο. Ζ ζπλέληεπμε ζα δηαξθέζεη πεξίπνπ ιεπηά θαη ζα καγλεηνθσλεζεί έπεηηα απφ ζπγθαηάζεζε δηθή ζαο. Δπηπιένλ, ζα ζέιακε λα ζαο δηαβεβαηψζνπκε γηα ηνλ αλψλπκν θαη απξφζσπν ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο θαη λα εγγπεζνχκε απφιπηε ερεκχζεηα. Δξσηήζεηο: _Καιεκέξα. Αξρηθά ζα ήζεια λα ζαο ξσηήζσ πνηεο είλαη νη πξψηεο εληππψζεηο ζαο απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ portfolio; _Ζ ρξήζε ηνπ portfolio επεξέαζε ηε δηδαθηηθή ζαο θαζεκεξηλφηεηα; _αο πξφζθεξε θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ζαο σο εθπαηδεπηηθφο; Αλ λαη, πνηα; _πλαληήζαηε θάπνηα πξνβιήκαηα θαηά ηε ρξήζε ηνπ; _Πνην θνκκάηη ηνπ portfolio ζαο άξεζε πεξηζζφηεξν θαη γηαηί; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα αιιάμεη θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ ρξεζηκνπνηήζαηε, έηζη ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν; _Σν portfolio ζαο πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζεί ζηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο; _Θα ζέιαηε λα κνηξαζηείηε κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο ηηο εκπεηξίεο ζαο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio; _Θα ζέιαηε λα είλαη αλνηρηφ πξνο φινπο; (πρ. γνλείο, καζεηέο) _Θεσξείηε απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο εθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα ην εθαξκφζεη; _ηελ πξψηε καο ζπλέληεπμε αλαθέξαηε πσο ην portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ απην-αμηνιφγεζή ζαο. ε ηη βαζκφ πηζηεχεηε φηη ζαο βνήζεζε; _ Πάλσ ζε πνηνπο ηνκείο ζαο βνήζεζε ην portfolio λα ζηνραζηείηε; _Τπάξρεη θάηη πνπ μερσξίζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio; Κάηη πνπ ζα ζέιαηε λα ζρνιηάζεηε; 223 αο επραξηζηνχκε πάξα πνιχ γηα ηνλ πνιχηηκν ρξφλν πνπ αθηεξψζαηε θαη ηε ζπκκεηνρή ζαο ζηελ έξεπλά καο.

224 4. Πξσηφθνιιν ηειηθήο ζπλέληεπμεο πνπ απεπζχλεηαη ζην ρνιηθφ χκβνπιν Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Θέκα: Ζ ζπκβνιή ηνπ portfolio ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ Ώξα ζπλέληεπμεο: 12:30 κ.κ. Ζκεξνκελία: 15/01/2015 Σφπνο: Αιεμαλδξνχπνιε, Ν. Έβξνπ Άηνκν πνπ παίξλεη ηε ζπλέληεπμε: Δπαλζία Γφγνινπ Άηνκν πνπ δίλεη ηε ζπλέληεπμε: ρνιηθφο χκβνπινο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Μέξνο πνπ ην άηνκν δίλεη ηε ζπλέληεπμε: Γηεχζπλζε Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Ν. Έβξνπ θνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα αλαιπζεί θαη λα παξνπζηαζηεί ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο κέζνηερληθή θαη λα εμεηαζηεί θαηά πφζν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο εξγαιείν γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Δπηιέμακε λα εθπνλήζνπκε κηα πνηνηηθή έξεπλα, ρξεζηκνπνηψληαο σο κεζνδνινγηθά εξγαιεία ηε ζπλέληεπμε θαη ην portfolio θαη γηα δείγκα καο έλα ζηέιερνο εθπαίδεπζεο θαη έλαλ εθπαηδεπηηθφ, έηζη ψζηε λα δηεξεπλήζνπκε ηηο απφςεηο δχν αηφκσλ πνπ βξίζθνληαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν, αιιά θαζέλαο ηνπο θαηέρεη δηαθνξεηηθή ζέζε θαη αξκνδηφηεηεο. Ζ ζπλέληεπμε ζα δηαξθέζεη πεξίπνπ ιεπηά θαη ζα καγλεηνθσλεζεί έπεηηα απφ ζπγθαηάζεζε δηθή ζαο. Δπηπιένλ, ζα ζέιακε λα ζαο δηαβεβαηψζνπκε γηα ηνλ αλψλπκν θαη απξφζσπν ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο θαη λα εγγπεζνχκε απφιπηε ερεκχζεηα. Δξσηήζεηο: _Καιεκέξα. Αξρηθά ζα ήζεια λα ζαο ξσηήζσ πνηεο είλαη νη πξψηεο εληππψζεηο ζαο απφ ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio; _αο πξφζθεξε θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ζαο σο εθπαηδεπηηθφο θαη σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο; Αλ λαη, πνηα; _πλαληήζαηε θάπνηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη ρξήζε ηνπ; _Πνην θνκκάηη ηνπ portfolio ζεσξείηαη πεξηζζφηεξν ζεκαληηθφ θαη γηαηί; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα αιιάμεη θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ ρξεζηκνπνηήζαηε, έηζη ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν; _Σν portfolio ζαο πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Αληηθαηνπηξίδνληαη ζ απηφ θάπνηα ζηνηρεία πνπ ππνδεηθλχνπλ ηε κέρξη ηψξα επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; _Θα ζέιαηε λα κνηξαζηείηε κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο ηηο εκπεηξίεο ζαο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio; _Θα ζέιαηε λα είλαη αλνηρηφ πξνο φινπο; (πρ. ζπλαδέιθνπο, γνλείο, καζεηέο) _Θεσξείηε απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ; _Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο εθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα ην εθαξκφζεη; _Πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζνχλ ηα portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο; _ Σν portfolio πνπ θαηαζθεπάζαηε ζπλέβαιιε ζηελ απηφ-αμηνιφγεζή ζαο; Αλ λαη, ζε ηη βαζκφ; _ Πάλσ ζε πνηνπο ηνκείο ζαο βνήζεζε λα ζηνραζηείηε; 224 _Τπάξρεη θάηη πνπ μερσξίζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio; Κάηη πνπ ζα ζέιαηε λα ζρνιηάζεηε; αο επραξηζηνχκε πάξα πνιχ γηα ηνλ πνιχηηκν ρξφλν πνπ αθηεξψζαηε θαη ηε ζπκκεηνρή ζαο ζηελ έξεπλά καο.

225 Απνκαγλεηνθσλήζεηο ζπλεληεχμεσλ 1. Απνκαγλεηνθψλεζε ηεο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο εθπαηδεπηηθνχ (Δηζαγσγηθέο εξσηήζεηο). Καιεζπέξα. Δ. Καιεζπέξα.. Αξρηθά ζα ζέιακε λα ζαο επραξηζηήζνπκε πνπ δερηήθαηε λα ιάβεηε κέξνο ζηελ έξεπλα πνπ εθπνλνχκε θαη λα ζαο δηαβεβαηψζνπκε γηα ηνλ αλψλπκν θαη απξφζσπν ραξαθηήξα ηεο. θνπφο ηεο έξεπλαο είλαη λα αλαιπζεί θαη λα παξνπζηαζηεί ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο κέζν-ηερληθή θαη λα εμεηαζηεί θαηά πφζν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο εξγαιείν γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Δπηιέμακε λα εθπνλήζνπκε κηα πνηνηηθή έξεπλα, ρξεζηκνπνηψληαο σο κεζνδνινγηθά εξγαιεία ηε ζπλέληεπμε θαη ην portfolio θαη γηα δείγκα καο έλα ζηέιερνο εθπαίδεπζεο θαη έλαλ εθπαηδεπηηθφ, έηζη ψζηε λα δηεξεπλήζνπκε ηηο απφςεηο δχν αηφκσλ πνπ βξίζθνληαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν, αιιά θαζέλαο ηνπο θαηέρεη δηαθνξεηηθή ζέζε θαη αξκνδηφηεηεο. Ζ ζπλέληεπμε ζα δηαξθέζεη πεξίπνπ ιεπηά θαη ζα καγλεηνθσλεζεί έπεηηα απφ ζπγθαηάζεζε δηθή ζαο. Δ. Χξαία!. Καηαξρήλ, πφζα ρξφληα είζηε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο; Δ. Γεθαπέληε ρξφληα.. Πψο απνθαζίζαηε λα αζρνιεζείηε κε απηφ ην επάγγεικα; 225

226 Δ. Μνπ άξεζε γεληθά ην επάγγεικα ηνπ δαζθάινπ. Χο καζεηήο είρα σο πξφηππα ηνπο δαζθάινπο κνπ θαη ζίγνπξα ππήξρε παξφηξπλζε απφ ην ζπίηη, απ ηνπο γνλείο κνπ.. Δίζηε επραξηζηεκέλνο κε ην επάγγεικα πνπ επηιέμαηε; Δ. Υκ. Δίκαη επραξηζηεκέλνο, αιιά θπξίσο απ ηελ πιεπξά ηεο δηδαζθαιίαο, ηεο ζρέζεο κνπ κε ηνπο καζεηέο, φια απηά. Αλ ην πάξνπκε απφ πιηθήο άπνςεο, ελλνψληαο ηηο ρξεκαηηθέο απνιαβέο, θαλείο δελ είλαη επραξηζηεκέλνο ζηελ παξνχζα θάζε.. Θεσξείηε πσο ην ζπγθεθξηκέλν επάγγεικα ελέρεη θάπνηεο δπζθνιίεο; Δ. Πνιιέο δπζθνιίεο.. πσο; Δ. Πάξα πνιιέο δπζθνιίεο κε ηελ έλλνηα φηη, πέξα απφ ηε δηδαζθαιία, έρνπκε πάξα πνιιέο επζχλεο, πνιιέο απαηηήζεηο, ηηο νπνίεο δελ ηηο γλσξίδνπλ φζνη δελ αζρνινχληαη κε ην ζπγθεθξηκέλν επάγγεικα θαη ζαθψο, πηζηεχσ φηη δελ ηηο ιακβάλεη ππφςε ηνπ ην Τπνπξγείν. Θεσξεί πσο απηφ πνπ θάλνπκε γίλεηαη πνιχ εχθνια. Γελ είλαη θαζφινπ εχθνιν.. Πηζηεχεηε πσο ε εθπαίδεπζε πνπ ιάβαηε απφ ην Παλεπηζηήκην ήηαλ επαξθήο; Δ. αλ πξνπηπρηαθφ επίπεδν ήηαλ επαξθήο αιιά ζηε δνπιεηά πνπ θάλνπκε δελ κπνξείο λα αξθεζηείο κφλν ζε απηά πνπ ζνπ δίλεη ην Παλεπηζηήκην. Πξέπεη ζπλέρεηα λα ςάρλεηο, λα επηκνξθψλεζαη, ζπλερψο λα βξίζθεζαη ζε εγξήγνξζε.. Δπνκέλσο, θαηά πφζν λνκίδεηε πσο ρξεηάδεηαη ν εθπαηδεπηηθφο ηε δηα βίνπ κάζεζε; 226

227 Δ. αθψο θαη ηε ρξεηάδεηαη. Καη ζα πξέπεη ην Τπνπξγείν λα κελ κείλεη κφλν ζηα ιφγηα, θαζφηη Τπνπξγείν Παηδείαο, Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ φπσο ιεγφηαλ, αιιά λα ην θάλεη θαη πξάμε, λα θξνληίδεη δειαδή γηα ηε ζπλερή επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ.. Έρεηε ιάβεη θάπνηνπ είδνπο κεηεθπαίδεπζε; Δ. Ναη, ην κεηαπηπρηαθφ πνπ έρσ θάλεη θαη αλ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ηα δηάθνξα ζεκηλάξηα πνπ παξαθνινπζψ κεηεθπαίδεπζε... Σν κεηαπηπρηαθφ ζαο βνήζεζε ζηε δηδαθηηθή πξάμε; Δ. Ναη. Σα καζήκαηα καο βνήζεζαλ θαηά θάπνην ηξφπν λα «ζπγθξίλνπκε» ηε δνπιεηά πνπ θάλνπκε εκείο κε φ,ηη λεφηεξν ππάξρεη απηή ηε ζηηγκή ζηελ εθπαίδεπζε, πψο δνπιεχνπλ άιινη ζπλάδειθνη..άξα ζίγνπξα βνεζά.. Χξαία. Αξρηθά ζα ήζεια λα ζπδεηήζνπκε γηα ην portfolio σο έλλνηα. Ση ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε ηε ιέμε portfolio; Δ. Υκκ..Ση έξρεηαη..απηφ πνπ ζπλήζσο ιέλε φινη, έλαο θάθεινο, φπνπ κέζα ζπγθεληξψλνπκε δηάθνξα πιηθά, αο ην πνχκε εξγαζίεο, πηπρία, νηηδήπνηε αθνξά ην άηνκν ην νπνίν αζρνιείηαη κε απηφ.. Γλσξίδεηε θάπνηα είδε portfolio; Δ. Σν απιφ portfolio πνπ ζπγθεληξψλεη ν δάζθαινο γηα ηνπο καζεηέο ηνπ, ην ειεθηξνληθφ portfolio..απηά.. ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε είλαη θπξίσο γλσζηφ ην καζεηηθφ portfolio. Σν έρεηε δνπιέςεη ίζσο ζηελ ηάμε; Δ. Απηή ηε ζηηγκή θάλσ θάηη, δελ μέξσ αλ ζα κπνξνχζα λα ην πσ portfolio, δηφηη δελ μέξσ αλ πιεξνί φιεο ηηο πξνυπνζέζεηο. Γηα θάζε καζεηή έρσ έλα θάθειν, 227

228 ζπγθεληξψλσ ηηο εξγαζίεο ηνπ, ηα δηαγσλίζκαηά ηνπ, ηα ηεζη πνπ θάλνπλ ζην ζρνιείν, θαη ην καδεχσ ζαλ πιηθφ, ψζηε ζην ηέινο ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο λα ηνπο ην δψζσ θαη ν θαζέλαο λα έρεη ζπγθεληξσκέλν ην πιηθφ ηνπ.. Δπνκέλσο, έρνληαο κηα ηδέα γηα ην portfolio ηνπ καζεηή, ηη πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη έλα portfolio εθπαηδεπηηθνχ; Δ. Φαληάδνκαη ζα πεξηιακβάλεη πξνζσπηθά ζηνηρεία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ηα νπνία ηα ζπγθεληξψλεη ν ίδηνο θπξίσο γηα ηνλ εαπηφ ηνπ.. ην ζεκείν απηφ ζα ζαο δψζσ έλαλ νξηζκφ ηνπ portfolio γηα λα γίλεη πην θαηαλνεηφ. Πξφθεηηαη γηα κηα ζθφπηκε ζπιινγή πξνζεθηηθά επηιεγκέλσλ ή ζπγθεληξσκέλσλ ζηνηρείσλ απφ φιεο ηηο πιεπξέο ηνπ έξγνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ αθεγείηαη ηελ ηζηνξία ησλ πξνζπαζεηψλ, ησλ δεμηνηήησλ, ησλ ηθαλνηήησλ, ησλ επηηεπγκάησλ, ηηο επαγγεικαηηθέο ζθέςεηο, ηνπο ζηφρνπο γηα ην κέιινλ θαη ηηο εκπεηξίεο ηνπ. ηελ νπζία ζρεηίδεηαη κε ηνλ αλαζηνραζκφ θαη ηελ απην-αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ιεηηνπξγεί ζαλ εξγαιείν πνπ απνηππψλεη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπ εμέιημε. Δ. Μάιηζηα. Καηαλνεηφ.. ζνλ αθνξά ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, είζηε εμνηθεησκέλνο κε απηήλ; Δ. Ναη. Δπαγγεικαηηθή αλάπηπμε. Σν έρνπκε ζπδεηήζεη πνιιέο θνξέο. Απ ηελ πιεπξά καο πξνζπαζνχκε λα ζπκβάιινπκε φζν ην δπλαηφλ γίλεηαη ζηελ πξνζσπηθή καο επαγγεικαηηθή αλάπηπμε. Σν ζέκα είλαη φηη πνιιέο θνξέο ε πξαγκαηηθφηεηα καο «θξελάξεη». Αιιηψο ηα θαληαδφκαζηε εκείο, αιιηψο επηζπκνχκε λα είλαη, θη αιιηψο ηειηθά είλαη. Καη ζα αλαθεξζψ θαη ζηελ αμηνιφγεζε, ηελ νπνία φινη νη εθπαηδεπηηθνί επηζπκνχλ, αιιά φρη κε απηφλ ηνλ ηξφπν πνπ ζέινπλ λα καο ηελ επηβάιινπλ. Πηζηεχσ φηη θαη ε αμηνιφγεζε ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή 228

229 αλάπηπμε θαη γη απηφ ηε δερφκαζηε θαη ηε ζέινπκε, αιιά φρη κε απηφ ηνλ ηξφπν, ηνλ απεηιεηηθφ, κε ηελ έλλνηα ηνπ «ζα ζε αμηνινγήζσ θαη αλ δελ είζαη θαιφο ζα θχγεηο». Γελ λνκίδσ φηη έηζη πξέπεη λα είλαη ε αμηνιφγεζε. Θα πξέπεη λα έρεη πεξηζζφηεξν ζπκβνπιεπηηθφ ραξαθηήξα θαη ν δάζθαινο ν νπνίνο θάλεη ιάζε, (γηαηί φινη θάλνπκε ιάζε, δελ κπνξνχκε λα είκαζηε ηέιεηνη,) ζα πξέπεη λα δερηεί ηε ζπκβνπιή ηνπ ζπκβνχινπ, ηνπ πξντζηακέλνπ, έηζη ψζηε λα γίλεη αθφκε θαιχηεξνο.. Πηζηεχεηε φηη νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο; Δ. Πηζηεχσ πσο είλαη. Γηαηί φπνηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη λα ξσηήζεηο φινη ζέινπλ ηελ επηκφξθσζε, φινη δεηνχλ λα βξνπλ ιχζε ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαζεκεξηλά κέζα ζηελ ηάμε. Γπζηπρψο φκσο, ιίγνη είλαη απηνί πνπ πξνζθέξνπλ ιχζεηο ζηα πξνβιήκαηά ηνπο. Ο θαζέλαο πξνζπαζεί, παιεχεη λα ην αληηκεησπίζεη κφλνο ηνπ ή κέζα απφ ζπδεηήζεηο κε ζπλαδέιθνπο. Δπίζεκα απφ θάπνηνλ εμεηδηθεπκέλν δελ έρνπκε ιάβεη θάπνηα θαζνδήγεζε.. Καη κηα ηειεπηαία εξψηεζε Θεσξείηε πσο ην portfolio πνπ ζα θαηαζθεπάζεηε ζα ζαο βνεζήζεη ζηελ πξνζσπηθή θαη επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; Δ. Θα βνεζήζεη κε έλαλ ηξφπν πνπ εγψ ζα ην εξκήλεπα σο απην-αμηνιφγεζε. Γειαδή δηαβάδνληαο, ειέγρνληαο ηα ζηνηρεία πνπ έρσ ζπγθεληξψζεη ζε απηφ ην portfolio, κπνξψ λα θξίλσ αλ πέηπρα ή φρη ηνπο ζηφρνπο πνπ είρα ζέζεη, πψο κπνξψ λα δηνξζσζψ, ηη κπνξψ λα θάλσ, ψζηε λα βειηησζψ. Με απηή ηελ έλλνηα ην αληηιακβάλνκαη εγψ, ζαλ κηα κνξθή απην-αμηνιφγεζεο, πνπ ζηαδηαθά ζα κε βνεζήζεη λα αλαπηπρζψ επαγγεικαηηθά θαη πξνζσπηθά.. Πνιχ σξαία. αο επραξηζηψ πνιχ γηα ην ρξφλν πνπ αθηεξψζαηε. Δ. Να ζαη θαιά. 229

230 2. Απνκαγλεηνθψλεζε ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο εθπαηδεπηηθνχ. Καιεκέξα. Δ. Καιεκέξα.. Αξρηθά ζα ήζεια λα ζαο ξσηήζσ, πνηεο είλαη νη πξψηεο εληππψζεηο ζαο απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ portfolio; Δ. Γεληθά;. Ναη.. Δ. Δληάμεη, ήηαλ κηα δηαδηθαζία ε νπνία πιένλ απαηηείηαη. Έθαλε θαη ζε κέλα θαιφ. Γελ ήηαλ θάηη πνπ ην έθαλα απιά θαη κφλν γηα λα ζε βνεζήζσ ζηελ εξγαζία ζνπ. Δίλαη θάηη γηα ην πξνζσπηθφ κνπ αξρείν. Δπνκέλσο, ζεσξψ πσο ήηαλ θάηη πνπ ζα έπξεπε λα ην είρα θάλεη.. Ζ ρξήζε ηνπ portfolio επεξέαζε ηε δηδαθηηθή ζαο θαζεκεξηλφηεηα; Δ. Σν portfolioήηαλ ζαλ έλα ζεκείν αλαθνξάο γηα εκέλα. Γειαδή κπνξνχζα θάζε θνξά λα αλαηξέρσ ζ απηφ θαη λα ζθέθηνκαη: αθνινπζψ ηα βήκαηα πνπ έρσ ζέζεη σο ζηφρνπο; Έρσ επηηπρία ζε απηφ πνπ θάλσ; Ήηαλ θαιφ.. αο πξφζθεξε θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ζαο σο εθπαηδεπηηθφο; Δ. αθψο. Με βνήζεζε λα ζπλεηδεηνπνηήζσ αλ απηφ πνπ θάλσ είλαη ζχκθσλν κε ηνπο ζηφρνπο πνπ έρσ ζέζεη, αλ είκαη απηφ πνπ ιέκε ζηε ζσζηή πνξεία ηφζν κέζα ζηελ ηάμε, φζν θαη ζαλ επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηηθφο.. πλαληήζαηε θάπνηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ; Δ. ρη, δελ ζα έιεγα θάηη ηέηνην. 230

231 . αο δπζθφιεςαλ θάπνηεο ελφηεηεο ίζσο; Δ. Υκ..λα κε δπζθφιεςαλ; Λίγν ίζσο λα δπζθνιεχηεθα ζηελ ελφηεηα ησλ κεζφδσλ πνπ εθαξκφδσ, αιιά εγψ έγξαςα απηφ πνπ πξαγκαηηθά θάλσ. Γελ έγξαςα θάηη παξαπαλίζην.. Χξαία. Πην θνκκάηη ηνπ portfolio ζαο άξεζε πεξηζζφηεξν θαη γηαηί; Δ. Πηζηεχσ πεξηζζφηεξν απηφ πνπ αλαθέξεηαη ζε κεζφδνπο, ζηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο, γηαηί απηφ είλαη πνπ ζηελ νπζία ιεηηνπξγεί ζαλ απην-αμηνιφγεζε γηα κέλα. Γειαδή αλ εθαξκφδσ κεζφδνπο, αλ πεηπραίλσ ηνπο ζηφρνπο πνπ έρσ ζέζεη θαη γεληθά ηελ πνξεία κνπ ζηελ ηάμε. Καη απηφ κπνξψ λα ην ειέγρσ θαζεκεξηλά.. Πηζηεχεηε φηη ζα κπνξνχζε λα αιιάμεη θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ εθαξκφζαηε ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν; Δ. Δληάμεη, πάληα ππάξρνπλ αιιαγέο πνπ γίλνληαη κε ζθνπφ ηε βειηίσζε, φπσο π.ρ. αλ αιιάμεη θάηη, κηα κέζνδνο, αλ αιιάμεη θάηη θαηλνχξην φζνλ αθνξά ηε κνξθή, αλ πξνζηεζνχλ λέα ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή κνπ αλάπηπμε. Σφηε ζα επηρεηξήζσ λα ην αλαλεψζσ θαη λα ην εκπινπηίζσ.. Θα ζέιαηε λα κνηξαζηείηε κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο ηηο εκπεηξίεο πνπ απνθνκίζαηε απφ ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio; Δ. Ναη, γηαηί λνκίδσ φηη θάζε εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα ην έρεη ππφςε ηνπ. Αλ ζέιεη λα θάλεη θάπνηα ζνβαξή δνπιεηά, πηζηεχσ φηη ζα ηνλ βνεζήζεη λα απην-αμηνινγεζεί θαη θαηά ζπλέπεηα λα απην-βειηησζεί. Μάιηζηα, ζα κνπ άξεζε νη ζπλάδειθνη λα θάλνπλ θαη θάπνηα ζρφιηα θαη λα κνπ δψζνπλ ζπκβνπιέο ζρεηηθά κε ηε βειηίσζή ηνπ.. Πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα θαηαηεζεί ζην δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ζρνιηθφ ζχκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο; 231

232 Δ. Ναη. Οχησο ή άιισο, θαληάδνκαη φηη θάηη ηέηνην ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ.. Σν portfolio ζαο πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ζαο αλάπηπμε; Δ. Ναη. Γηαηί ςάρλνληαο λα βξσ ηη ζα πξέπεη λα εληάμσ κέζα ζε απηφ ην portfolio, ζίγνπξα, βξήθα θαη πξάγκαηα ηα νπνία ίζσο κνπ είραλ μεθχγεη, δελ είρα δψζεη ηελ πξέπνπζα ζεκαζία θαη αλαγθάδνκαη ηψξα πιένλ λα ηα εθαξκφζσ.. Θα ζαο πείξαδε ην portfolio ζαο λα είλαη αλνηρηφ πξνο φινπο; (π.ρ. γνλείο, καζεηέο) Δ. Κάπνηα πξάγκαηα δελ λνκίδσ φηη αθνξνχλ ηνπο γνλείο, αιιά, απφ εθεί θαη πέξα, νπνηνζδήπνηε ζα ήζειε λα κε ξσηήζεη ηη πεξηέρεη θαη ηπρφλ πιεξνθνξίεο ζα κπνξνχζα κεηά ραξάο λα ηηο παξάζρσ.. Θεσξείηαη απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ; Δ. Δίλαη θαιφ λα ην εθαξκφδεη θάζε εθπαηδεπηηθφο, θπξίσο γηαηί είλαη έλαο ηξφπνο απην-αμηνιφγεζεο, ηνπιάρηζηνλ εγψ έηζη ην βιέπσ. Πνιινί ίζσο λα ην ζεσξήζνπλ σο έλα εξγαιείν ειέγρνπ θαη φηη θάπνηα ζηηγκή κπνξεί λα αηζζαλζνχλ επάισηνη. Γελ είλαη έηζη.. Οχησο ή άιισο ε αμηνιφγεζε γίλεηαη θαζεκεξηλά ζηελ ηάμε. Οη καζεηέο καο αμηνινγνχλ, νη γνλείο καο αμηνινγνχλ θαη εκείο νη ίδηνη αμηνινγνχκε ηνλ εαπηφ καο. Άηππα κελ. Απιά ην portfolioέρεη κηα πην ηππηθή κνξθή. Δίλαη θαιφ.. Μηιάηε γηα απην-αμηνιφγεζε ινηπφλ. Πηζηεχεηε πσο ην portfolio ζαο βνήζεζε λα απηφ-αμηνινγεζείηε; Καη, αλ λαη, ζε πνην βαζκφ; Δ. Βέβαηα. Πξψηα ζε ζρέζε κε ηε ζπκπεξηθνξά κνπ ζηελ ηάμε. Πψο είκαη απέλαληη ζηνπο καζεηέο κνπ. ζνλ αθνξά ηε δηδαθηηθή κνπ επάξθεηα, αλ θαηάθεξα λα θέξσ 232

233 εηο πέξαο ηνπο ζηφρνπο πνπ είρα ζέζεη, αλ είρα επηηπρία ζηε δηδαζθαιία κνπ..ια απηά θαίλνληαη κέζα απφ ην portfolio.. Πάλσ ζε πνηνπο ηνκείο ζαο βνήζεζε ην portfolio λα ζηνραζηείηε; Δ. θέθηεθα ηη πξέπεη λα πεξηιακβάλεη κηα δηδαζθαιία γηα λα έρεη επηηπρία, πνηνπο ζηφρνπο ζα πξέπεη λα ζέζσ, πνηεο κεζφδνπο ζα πξέπεη λα εθαξκφζσ γηα λα πεηχρσ απηνχο ηνπο ζηφρνπο, ηα κέζα δηδαζθαιίαο πνπ κνπ δηαζέηεη ην ζρνιείν, φιεο απηέο ηηο ηαθηηθέο δειαδή πνπ ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζσ γηα λα έρσ επηηπρία.. Θεσξείηε φηη ρξεηάδεηαη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο εθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα ην εθαξκφζεη; Δ. Φαληάδνκαη ζε έλα άηππν επίπεδν δελ ζα ρξεηαζηεί. Γειαδή θάζε εθπαηδεπηηθφο ίζσο θαη ελ κέξεη λα ην θάλεη θαη κφλνο ηνπ. Γειαδή λα θαηαγξάθεη ηηο ζθέςεηο ηνπ, ηνπο ζηνραζκνχο ηνπ πάλσ ζε κηα δηδαζθαιία, ηηο κεζφδνπο πνπ εθαξκφδεη, έλαλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ δηδαζθαιηψλ ηνπ. Απφ εθεί θαη πέξα γηα θάηη πην επίζεκν, θαιφ είλαη λα νξγαλσζεί έλα ζεκηλάξην, λα ππάξμεη κηα ελεκέξσζε απφ αξκφδηνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θιάδνπ.. Σέινο, ππάξρεη θάηη πνπ μερσξίζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio; Κάηη πνπ ζα ζέιαηε λα ζρνιηάζεηε; Δ. Σν βιέπσ ζαλ έλα εξγαιείν πνπ κε βνεζά λα γίλσ θαιχηεξνο ζηε δνπιεηά κνπ. Μπνξψ αλά πάζα ζηηγκή λα αλαηξέμσ ζ απηφ θαη λα ζπιινγηζηψ ζρεηηθά κε ην ηη θαηάθεξα λα θάλσ ζήκεξα, πψο ην έθαλα, αλ ζα άιιαδα θάηη, εθεί ίζσο λα κελ θέξζεθα ζσζηά ή δελ ζα έπξεπε λα εθαξκφζσ απηή ηε κέζνδν.. αο επραξηζηψ πνιχ γηα ηε ζπλεξγαζία θαη ηνλ πνιχηηκν ρξφλν πνπ αθηεξψζαηε. Δ. Έγηλε. Να είζαη θαιά! 233

234 3. Απνκαγλεηνθψλεζε ηεο εηζαγσγηθήο ζπλέληεπμεο ρνιηθνχ πκβνχινπ (Δηζαγσγηθέο εξσηήζεηο). Καιεκέξα. Δ. Καιεκέξα.. Αξρηθά ζα ήζεια λα ζαο επραξηζηήζσ πνπ δερηήθαηε λα ζπκκεηάζρεηε ζηελ έξεπλα θαη λα ζαο δηαβεβαηψζσ πσο ε ζπλέληεπμε έρεη αλψλπκν θαη απξφζσπν ραξαθηήξα. θνπφο ηεο έξεπλαο είλαη λα αλαιπζεί θαη λα παξνπζηαζηεί ην portfolioσο κέζν/ηερληθή θαη λα εμεηαζηεί θαηά πφζν κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Δπηιέμακε λα εθπνλήζνπκε κηα πνηνηηθή έξεπλα, ρξεζηκνπνηψληαο σο κεζνδνινγηθά εξγαιεία ηε ζπλέληεπμε θαη ην portfolio θαη γηα δείγκα καο έλα ζηέιερνο εθπαίδεπζεο θαη έλαλ εθπαηδεπηηθφ, έηζη ψζηε λα δηεξεπλήζνπκε ηηο απφςεηο δχν αηφκσλ πνπ βξίζθνληαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν, αιιά θαζέλαο ηνπο θαηέρεη δηαθνξεηηθή ζέζε θαη αξκνδηφηεηεο. Ζ ζπλέληεπμε ζα δηαξθέζεη πεξίπνπ ιεπηά θαη ζα καγλεηνθσλεζεί έπεηηα απφ ζπγθαηάζεζε δηθή ζαο. Δ. Ναη, θαλέλα πξφβιεκα!. Πφζα ρξφληα είζηε ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο; Δ. Σξηάληα ηξία ρξφληα.. Πψο απνθαζίζαηε λα αζρνιεζείηε κε ην επάγγεικα; Δ. Γηα ιφγνπο βηνπνξηζηηθνχο θπξίσο. Δίλαη κηα επηινγή πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάγθε λα επηβηψζσ, θαζψο πξνέξρνκαη απφ αγξνθηελνηξνθηθή νηθνγέλεηα.. Θεσξείηε πσο ην επάγγεικα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ελέρεη θάπνηεο δπζθνιίεο; 234

235 Δ. Πξνζσπηθά ζηα ηξηάληα ηξία ρξφληα πνπ δηάλπζα θακία.. Πνηα ζεηεία ζαο είλαη απηή σο ρνιηθφο χκβνπινο; Δ. Ζ δεχηεξε.. Πφηε ιήγεη; Δ. Σνλ Ηνχλην ηνπ Αξρηθά ζα ήζεια λα ζπδεηήζνπκε γηα ην portfolio σο έλλνηα. Ση ζαο έξρεηαη ζην κπαιφ φηαλ αθνχηε ηε ιέμε portfolio ; Δ. Αμηνιφγεζε.. Γλσξίδεηαη θάπνηα είδε portfolio; Δ. Ναη. Δίλαη ην πξφηππν, ην ελδεηθηηθφ θαη ην εμειηθηηθφ.. Γηα ην καζεηηθφ portfolio έρεηε αθνπζηά; Δ. Φπζηθά.. Σν έρεηε δνπιέςεη κήπσο ζηελ ηάμε; Δ. Ναη, λαη πάξα πνιχ! Καζφηη είκαη Πηζηνπνηεκέλνο Δπηκνξθσηήο ζην Ηλζηηηνχην Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο, έρσ θάλεη πάξα πνιιέο εηζεγήζεηο, έρσ ζπγγξάςεη άξζξα, δνθίκηα, κειέηεο πάλσ ζηε δνκή ηνπ portfolio, ζην πψο είλαη νξγαλσκέλν θαη πψο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ελαιιαθηηθή κνξθή αμηνιφγεζεο.. Πνηεο είλαη νη εληππψζεηο ζαο απφ ηε ρξήζε ηνπ; Δ. Γπζηπρψο δελ πινπνηείηαη. Πξνβιέπεηαη, φπσο ζα έρεηε αθνχζεη, θαη απφ ηνλ Ν.409 θαη απφ ην Π.Γ. ηνπ 1960 ε ελαιιαθηηθή κνξθή αμηνιφγεζεο, αιιά δπζηπρψο δελ πινπνηείηαη. Έρεη απνκείλεη θελφ γξάκκα! 235

236 . Πνηεο πηζηεχεηε πσο είλαη νη δπζθνιίεο πνπ παξεκπνδίδνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπ; Δ. Οη ζπλάδειθνη θαη δελ είλαη ελεκεξσκέλνη, αιιά θαη κε κεγάιε δπζρέξεηα πηνζεηνχλ λέεο πξσηνπνξηαθέο πηζηεχσ θαηλνηφκεο κνξθέο αμηνιφγεζεο. Δπηπιένλ, ζε θάζε πεξίπησζε είλαη ειάρηζηνο ν ρξφλνο πνπ ηνπο απνκέλεη, έηζη ψζηε λα νξγαλψζνπλ κηα λέα κνξθή αλίρλεπζεο ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ησλ καζεηψλ θαη αλαηξνθνδνηηθήο, αλαζηνραζηηθήο ιεηηνπξγίαο θαη ν ιφγνο είλαη ν εμήο: πσο πηέδνληαη θαηάθνξα απφ ηνπο γνλείο, νη νπνίνη είλαη εγθισβηζκέλνη κε ηε ζεηξά ηνπο ζηελ αξηζκεηηθή θιίκαθα, ε νπνία απνξξέεη κφλν απφ ηηο πξνθνξηθέο θαη γξαπηέο αμηνινγήζεηο ησλ καζεηψλ θαη φια ηα άιια ζεσξνχληαη ζχκθσλα κε ηνπο γνλείο θαη κε ηνπο ζπλαδέιθνπο απψιεηα ρξφλνπ, δηφηη δελ εθθξάδνπλ ηίπνηα ηδηαίηεξν.. Έρνληαο ινηπφλ κηα ηδέα γηα ην portfolio ηνπ καζεηή, ηη πηζηεχεηε πσο ζα κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ην portfolio ηνπ εθπαηδεπηηθνχ; Δ. Καηαξράο ην portfolioηνπ εθπαηδεπηηθνχ έρεη ηηο εμήο δηαζηάζεηο: ηελ επαγγεικαηηθή θαη ηελ επηζηεκνληθή εμέιημε. ηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε αλήθνπλ φιεο εθείλεο νη ππεξεζηαθέο δξάζεηο, νη νπνίεο έρεη αλαιάβεη ζε επίπεδν ζεηείαο ν εθπαηδεπηηθφο, δειαδή ζέζεηο επζχλεο ζηηο νπνίεο ζήηεςε, εηζεγήζεηο ηηο νπνίεο έρεη πξαγκαηνπνηήζεη ζε ζπλέδξηα, ζεκηλάξηα πνπ έρεη επίζεο παξαθνινπζήζεη, ζπγγξαθηθή δξαζηεξηφηεηα, ζπλεξγαζία κε θνξείο, φπσο είλαη ε επξχηεξε ηνπηθή θνηλσλία, πξσηνπνξηαθέο ζηξαηεγηθέο πνπ έρεη πηνζεηήζεη κε πξνγξάκκαηα, είηε επξσπατθά είηε σο ππεχζπλνο πξνγξακκάησλ πεξηβαιινληηθήο αγσγήο, θαιιηηερληθψλ δξάζεσλ. ζνλ αθνξά ηελ επηζηεκνληθή εμέιημε, έρεη λα θάλεη κε ηελ αθαδεκατθή ηνπ πνξεία, δειαδή ην βαζηθφ ηνπ πηπρίν, νη Σ.Π.Δ., πξψηνπ θαη δεπηέξνπ επηπέδνπ, νη μέλεο γιψζζεο, κεηαπηπρηαθέο θαη δηδαθηνξηθέο ζπνπδέο, θαζψο θαη ε κεηαδηδαθηνξηθή έξεπλα πνπ κπνξεί λα έρεη θάλεη θάπνηνο, φια απηά ζα πξέπεη λα πεξηθιείνληαη θαη λα θαηαρσξνχληαη ζην portfolio. 236

237 . Τπάξρεη βέβαηα θαη έλα ζθέινο πνπ αθνξά ηελ πξνζσπηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δ. Ζ πξνζσπηθή αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πηζηεχσ πσο ζε θάζε πεξίπησζε δελ ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη θξηηήξην, επεηδή ηελ εζηηάδνπκε ζηελ εθπαίδεπζε ζπλήζσο κνλνδηάζηαηα, ίζσο ζηξεβιά, απφ έιιεηςε γλψζεο, έιιεηςε ελεκέξσζεο, απφ ζηεξεφηππεο αληηιήςεηο. Σελ πξνζσπηθή εμέιημε κεξηθέο θνξέο ηελ ηαπηίδνπκε κε κηα αιαδνληθή λννηξνπία πνπ δηαθαηέρεη ηνπο ζπλαδέιθνπο νη νπνίνη ζηνρεχνπλ ζε επαγγεικαηηθή αλέιημε. ια απηά άιισζηε δηαηεξνχληαη ζηνλ αηνκηθφ θάθειν ησλ ζπλαδέιθσλ, ζπλεπψο, ν θάζε ζπλάδειθνο πιένλ έρεη έλαλ αηνκηθφ θάθειν φπνπ κέζα θαηαρσξνχληαη φια ηα δεδνκέλα θαη αλαθχεηαη ην εξψηεκα ηεο ζθνπηκφηεηαο ηεο δεκηνπξγίαο ελφο πξνζσπηθνχ θαθέινπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ.. Πηζηεχεηε πσο έλα ηέηνην εξγαιείν ζα ήηαλ ρξήζηκν θαη ζα κπνξνχζε λα πεξπαηήζεη ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε; Δ. ρη, δελ ζα πεξπαηνχζε εχθνια. Γηφηη έρεη ζπλδεζεί κνλνγξακκηθά κε ηελ αμηνιφγεζε θαη θάζε θαηλνηνκία, ε νπνία είλαη αλαγθαία γηα λα πξναρζεί κηα δξαζηεξηφηεηα ή λα κπνξέζεη λα πηνζεηεζεί κηα άιιε άπνςε νξγάλσζεο, ιεηηνπξγίαο ή αμηνπνίεζεο ηνπ ζηειερηαθνχ δπλακηθνχ πνπ απηή ηε ζηηγκή δηαζέηεη ε εθπαίδεπζε, ζα πξέπεη λα πείζεη ηα ίδηα ηα ζπκκεηέρνληα δξψληα πξφζσπα, ηα ππνθείκελα πνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε είλαη νη εθπαηδεπηηθνί, πσο θάηη ηέηνην είλαη αλαγθαίν. ε απηή ηελ πεξίνδν πνπ δηαλχνπκε, δελ έρεη πεηζηεί ε εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα, γηαηί ελππάξρεη κέζα ην ζπέξκα ηεο θαρππνςίαο πσο φια απηά ζα απνηειέζνπλ εξγαιείν ρεηξαγψγεζεο θαη αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ.. Χζηφζν εκείο εζηηάδνπκε ζην portfolio ησλ εθπαηδεπηηθψλ σο εξγαιείν επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Πηζηεχεηε πσο νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ έλλνηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο; 237

238 Δ. Οη λεφηεξνη λαη. Καη κάιηζηα δηαθαηέρνληαη απηή ηε ζηηγκή απφ έλα ζχλδξνκν έληνλεο θνβίαο γηα επαγγεικαηηθή κεηνλεμία, πζηέξεζε, παξαγθσληζκφ, πηζαλή δηαζεζηκφηεηα, ελψ θάηη ηέηνην δελ πξνβιέπεηαη. Απηφ, ηνπο έρεη θηλεηνπνηήζεη ζε ππεξζεηηθφ βαζκφ, φρη γηα λα απνθηήζνπλ κέζα απφ αθαδεκατθέο ζπνπδέο έλα κεηαπηπρηαθφ ή δηδαθηνξηθφ, γλψζεηο ηέηνηεο νη νπνίεο ζα απνηειέζνπλ εξγαιείν, γλψκνλα γηα λα βειηηψζνπλ ηε δνπιεηά ηνπο, φζν ε ελαπφζεζε πηπρίσλ. Οη πεξηζζφηεξνη έρνπλ δξνκνινγήζεη κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο ζε παλεπηζηήκηα δηα αιιεινγξαθίαο, είηε απηά είλαη απφ ρψξεο φκνξεο είηε απφ άιιεο, νη νπνίεο δηα αιιεινγξαθίαο ρνξεγνχλ έλαληη πςεινχ ηηκήκαηνο πηπρία, κφλν θαη κφλν γηα λα κπνξέζνπλ λα έρνπλ έλα δηνγθσκέλν αηνκηθφ θάθειν. Απηφ βέβαηα ζε θακηά πεξίπησζε δελ νδεγεί ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ή ηνπ παηδαγσγηθνχ ηνπο ξφινπ θαη ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε. Απηφ δειαδή πνπ πξνάγεηαη κφλν είλαη ε δηφγθσζε ηνπ θαθέινπ ηνπο.. Πνην πνιχ ην θάλνπλ δειαδή γηα αζθάιεηα δηθή ηνπο ζηα πιαίζηα ηεο αμηνιφγεζεο. Δ. Ναη.. Πηζηεχεηε πσο γίλνληαη πξνζπάζεηεο πξνψζεζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν; Δ. ρη. Μέρξη πξηλ απφ 2 ρξφληα είρακε ην Γηδαζθαιείν. Σν 1984 είρακε ηε ΔΛΜΔ. Γηα δηάθνξνπο ιφγνπο, ζεσξψ φηη ε ζπλδηθαιηζηηθή νκάδα δξάζεο, πηζηεχνληαο ζηελ επηζηεκνληθή καο απηεπάξθεηα, νπζηαζηηθά ηελ νδήγεζε ζε θιείζηκν. Ήηαλ εηήζηα, ν εθπαηδεπηηθφο απνθηνχζε ερέγγπα, επαγγεικαηηθά θαη επηζηεκνληθά, γηα λα δηεθπεξαηψζεη κε απφιπηε επηηπρία ην έξγν ηνπ. κσο, ε ζρνιή έθιεηζε, φπσο θπζηθά έθιεηζε θαη ην Γηδαζθαιείν. Γελ αληηθαηαζηάζεθαλ. Σψξα έρνπκε ηα ΠΔΚ, ηα νπνία, σο ζεζκφο θαη κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ Τπνδηεπζπληή ηνπ ΠΔΚ, δηαπηζηψλσ φηη ελαπφθεηηαη πιένλ ην αλ ζα είλαη παξαγσγηθά, 238

239 ιεηηνπξγηθά, απνηειεζκαηηθά ζηελ ζηαπξνθνξηθή ινγηθή ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ, δειαδή ηνπ δηεπζπληή θαη ησλ δχν ππνδηεπζπληψλ. κσο, νη ζπλάδειθνη απηή ηε ζηηγκή έρνπλ κηα πξνζσπηθή δσή, επαγγεικαηηθή δσή, αληηκεησπίδνπλ πάξα πνιιέο δπζρέξεηεο. ηαλ ινηπφλ θαινχληαη λα παξαθνινπζήζνπλ ζεκηλάξηα, επηκνξθσηηθέο ελ γέλεη δξαζηεξηφηεηεο, είλαη ινγηθφ πσο ηείλνπλ λα εμαληιεζνχλ. Δπνκέλσο, αλ ε Πνιηηεία δεηνχζε έλαλ εθπαηδεπηηθφ θαηαξηηζκέλν, κε γλψζεηο, κε επαγγεικαηηθή εμεηδίθεπζε, κε ζσξάθηζε, ζα έπξεπε λα πηνζεηήζεη ηελ νξγαλσκέλε επηκφξθσζή ηνπ, κέζα απφ δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζα ήηαλ θαηνρπξσκέλεο ππεξεζηαθψο θαη φρη λα ηα ελαπνζέηεη φια ζηηο Παλεπηζηεκηαθέο κνλάδεο κε ζεκηλάξηα εηήζηα, αθαδεκατθνχ επηπέδνπ.. Μάιηζηα. Ση άπνςε έρεηε γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε; Δ. Ννκίδσ φηη ε δηα βίνπ κάζεζε γηα εκάο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο είλαη κηα αλαγθαηφηεηα, θαζψο ηα επηζηεκνληθά δεδνκέλα αλαζεσξνχληαη ξαγδαία. Αλ ζέιεη έλαο εθπαηδεπηηθφο λα αληαπνθξηζεί ζηνπο πνιπζχλζεηνπο ξφινπο ηνπ πνπ ηνπο επηηάζζεη ε πνιηηεία, βέβαηα φρη κνλνγξακκηθά αιιά πνιπδηάζηαηα, ζα πξέπεη λα επηκνξθψλεηαη ζπλερψο. Καη κάιηζηα κηα θαηλνχξηα κνξθή ε νπνία ηείλεη λα αλαπηχζζεηαη είλαη ε ελδνζρνιηθή επηκφξθσζε, πνπ είλαη πξνζαξκνζκέλε ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο θαη ζηηο αλάγθεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, είλαη κηα κνξθή επέιηθηε.. Σέινο, πηζηεχεηε πσο ε θαηαζθεπή ηνπ δηθνχ ζαο επαγγεικαηηθνχ portfolio ζα ζπκβάιιεη ζηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή ζαο αλάπηπμε; Δ. Ναη. Πηζηεχσ πσο ζα κε βνεζήζεη θπξίσο λα απην-αμηνινγεζψ, λα θάλσ κηα αλαδξνκή ζηελ επαγγεικαηηθή κνπ πνξεία θαη λα αλαζηνραζηψ πάλσ ζε απηήλ. Γεληθά, ην portfolio ζα πξέπεη λα απνηειεί ην θίλεηξν, ηνλ άμνλα αλαζηνραζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Γειαδή ζα πξέπεη λα ζηνράδεηαη ν εθπαηδεπηηθφο ζρεηηθά κε ην ηη πέηπρε, πνηεο είλαη νη αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπ θαη πψο ζα βειηηψζεη ην εθπαηδεπηηθφ, παηδαγσγηθφ θαη ελ γέλεη ππεξεζηαθφ ηνπ έξγν. Απηφ βέβαηα δελ 239

240 έξρεηαη νχηε κε άμνλεο θφβνπ, νχηε ρεηξαγψγεζεο ζε θακηά πεξίπησζε, αιιά νχηε θαη λα δεκηνπξγήζεη κηα θαρππνςηθή αληηπαιφηεηα κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ ηειεπηαία έρεη αξρίζεη λα δηαρέεηαη ζε φιν ηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν. Τπάξρεη έιιεηςε ελεκέξσζεο θαζψο ην portfolio ζπλδέζεθε κνλνδηάζηαηα κε ηελ αμηνιφγεζε. Δλ δπλάκεη δειαδή ζα έπξεπε λα απνηειέζεη ην θίλεηξν γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, έηζη ψζηε λα αλαζηνράδνληαη πάλσ ζηελ πξνζσπηθή ηνπο πνξεία. ηελ Διιάδα φκσο θάηη ηέηνην ζα αξγήζεη λα ζπκβεί.. αο επραξηζηψ πνιχ γηα ην ρξφλν πνπ αθηεξψζαηε θαη ζαο εχρνκαη θαιή ζπλέρεηα. Δ. Δπραξηζηψ πνιχ.. θαη ζε ζέλα ην ίδην.. Να είζηε θαιά. 4. Απνκαγλεηνθψλεζε ηεο ηειηθήο ζπλέληεπμεο ρνιηθνχ πκβνχινπ. Καιεκέξα. Δ. Καιεκέξα.. Αξρηθά ζα ήζεια λα ζαο ξσηήζσ πνηεο είλαη νη πξψηεο εληππψζεηο ζαο απφ ηελ θαηαζθεπή θαη εθαξκνγή ηνπ portfolio; Δ. Χο πξνο ηε δνκή: Θα αλαθέξσ πσο είλαη άξηηα δνκεκέλν θαη εμαζθαιίδεη έλαλ πνιχ πςειφ βαζκφ ιεηηνπξγηθφηεηαο, έηζη ψζηε ην άηνκν λα θαηαδείμεη ηηο δπλαηφηεηεο, ηηο θιίζεηο, ηηο εθπαηδεπηηθέο ηνπ θαηαθηήζεηο ή, ηέινο πάλησλ, ηα πξνζφληα πνπ δηαζέηεη.. αο πξφζθεξε θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ζαο σο εθπαηδεπηηθφο θαη σο ζρνιηθφο ζχκβνπινο; 240

241 Δ. Καηαξρήλ απφ ηελ άπνςε ηνπ ζπλαηζζεκαηηζκνχ, ήηαλ κηα πνιχ θαιή ηζηνξηθή αλαδξνκή γηα εκέλα, λα ζπκεζψ ην 1981 πνπ δηνξίζηεθα, βέβαηα, νχηε πνπ είραηε γελλεζεί εζείο (γέιηα)..μηα άιιε δηάζηαζε πνπ πεγάδεη απφ ζπλαηζζεκαηηθφ θίλεηξν πάληνηε ή αλαδσππξψλεηαη κε κηα ζπλαηζζεκαηηθή δηαπίζηεπζε είλαη φηη δελ είρα πξνγξακκαηίζεη πφηε εγψ φιε απηή ηελ πνξεία. Γειαδή δελ ήηαλ κεραληζηηθέο νη επηινγέο, ηνπιάρηζηνλ γη απηφλ ην ζπγθεθξηκέλν ρψξν, ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ηνλ ππεξεζηαθφ ή ηνλ αθαδεκατθφ. Σν λα πξνγξακκαηίδεη θαλείο ζηε γεληά ηε δηθηά κνπ κε βάζε έλα νξγαλφγξακκα ηελ πνξεία ηνπ, π.ρ. φηη ζα θάλεη θάπνην κεηαπηπρηαθφ, δηδαθηνξηθφ, κεηαδηδαθηνξηθή έξεπλα θαη λα ζεηεχζεη ζε ζέζεηο δελ ππήξρε. Απιψο ήηαλ κηα ηπραηφηεηα πνπ δελ είρε θακία ζπλάθεηα κε ηε δνκή, ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία απηνχ ηνπ εξγαιείνπ. Χζηφζν, ε θφξε κνπ, φκσο, ε νπνία είλαη 31 ρξνλψλ, δηαπηζηψλσ φηη ιεηηνπξγεί κε άιιν γλψκνλα. Ζ δηεθδίθεζε, ε αλαξξίρεζε θαη ε εμέιημή ηεο έρεη άκεζε ζπλάθεηα κε ηνλ αηνκηθφ ηεο θάθειν. ε θάζε ζηηγκή ζηαζκίδεη, πξνδηαγξάθεη ζηφρνπο, αλαζεσξεί θαη επαλαπξνγξακκαηίδεη φιεο ηηο δξάζεηο ηεο. Λεηηνπξγεί ζηνρεπκέλα. Δπνκέλσο, απηφ δελ νθείιεηαη κφλν ζηελ νξγάλσζε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηεο, αιιά θαη ζηελ επνρή ζηελ νπνία αλήθεη. Ζ γεληά ε δηθή κνπ δελ ιεηηνπξγνχζε έηζη. Δπνκέλσο, απηφ πνπ δηαπίζησζα θπξίσο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio ήηαλ πσο ηα κέρξη ηψξα ρξφληα ηεο επαγγεικαηηθήο κνπ πνξείαο δελ ιεηηνπξγνχζα ηφζν ζηνρεπκέλα, αιιά αθέζεθα ζηελ ηπραηφηεηα ησλ ζπγθπξηψλ.. πλαληήζαηε θάπνηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη ρξήζε ηνπ portfolio; Δ. ρη ηδηαίηεξα. Ζ ελφηεηα ζηελ νπνία ζπλάληεζα κηα κηθξή δπζθνιία ήηαλ ζην Παξάξηεκα, φπνπ έπξεπε φια φζα αλέθεξα παξαπάλσ λα ηεθκεξησζνχλ. Δίλαη πάξα πνιχ δχζθνιν λα κπνξέζεη θάπνηνο αλ δελ είλαη κεζνδηθφο, νξγαλσηηθφο θαη έρεη κηα πνιπδηαζπαζηηθφηεηα, φια απηά λα ηα νξγαλψζεη ηφζν κεζνδηθά, έηζη ψζηε λα ηεθκεξηψλεη θάζε ζηνηρείν ην νπνίν παξαζέηεη. Γη απηφ ζεσξψ πσο ην 241

242 portfolioείλαη έλα πνιχ θαιφ εξγαιείν γηα θάπνηνλ, ν νπνίνο πξάγκαηη κεζνδηθά εξγάδεηαη.. Πνην θνκκάηη ηνπ portfolio ζεσξείηε πεξηζζφηεξν ζεκαληηθφ θαη γηαηί; Δ. Σν ππεξεζηαθφ θαη δηνηθεηηθφ έξγν. Θεσξψ πσο δείρλεη φηη ηειηθά δελ κπφξεζα εγψ πξνζσπηθά πνηέ λα απεγθισβηζηψ απ ην ρψξν ηεο δεπηεξνβάζκηαο, παξφιν πνπ ζήηεπζα ζε Παλεπηζηήκηα, ζην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην θιπ. θαη κνπ δφζεθαλ πνιιέο δπλαηφηεηεο, πάληνηε γχξηδα ζηελ αθεηεξία κνπ. Γελ ήζεια λα απεγθισβηζηψ θαη πηζηεχσ φηη αλ ήκνπλ λεφηεξνο θαη ρξεζηκνπνηνχζα ηνλ αηνκηθφ θάθειν ζα κπνξνχζα θάιιηζηα λα ηνλ ρξεζηκνπνηψ ζηελ πξνγξακκαηηθή θαη ζηνραζηηθή ηνπ δηάζηαζε, ψζηε λα αμηνπνηήζσ θάζε επθαηξία πνπ κνπ δηλφηαλ.. Πηζηεχεηε πσο πξέπεη λα αιιάμεη θάηη ζην ζπγθεθξηκέλν portfolio πνπ ρξεζηκνπνηήζαηε, ψζηε λα γίλεη θαιχηεξν; Δ. Χο πξνο ηε δνκή φρη, είλαη αξηηφηαην θαη θπζηθά εμαζθαιίδεη ιεηηνπξγηθφηεηα. Αιιά ζα ην ζπλδέζσ, γηαηί θάζε έθθαλζε πξέπεη λα ζπλδέεηαη κε ην πιαίζην ηνπ ρψξνπ, θαη ρψξν ελλνψ ηνλ ππεξεζηαθφ, κε ηελ επνρή θαη ηηο εδξαησκέλεο ζπλζήθεο ηνπ εμψθνζκνπ, πνπ είλαη ε ρψξα καο θαη ην πνιηηηθφ θαη ππεξεζηαθφ ζχζηεκα. Γπζηπρψο έρεη ζπλδεζεί θαηά θχξην ιφγν κε ηελ αμηνιφγεζε θαη, φπσο ζα κάζαηε, ζηα πιαίζηα ηεο επηθείκελεο αμηνιφγεζεο φινη νη εθπαηδεπηηθνί θαηάξηηζαλ αηνκηθνχο θαθέινπο. Σψξα, φκσο, πνπ ηειηθά πάγσζε ε δηαδηθαζία φιν απηφ θαηαζηξαηεγήζεθε θαη έκεηλε κηα πνιχ σξαία αλάκλεζε. Γελ εθαξκφδεηαη δπζηπρψο νχηε ζηα πιαίζηα ηεο αμηνιφγεζεο, θαζφηη φια είλαη επθαηξηαθά, απνζπαζκαηηθά θαη ηειηθά ε πινπνίεζε είλαη θάησ απφ ην γλψκνλα κηθξνπνιηηηθψλ ζπλζεθψλ, πφζν κάιινλ ζηα πιαίζηα ηεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. 242

243 . Σν portfolio ζαο πξφζθεξε θάπνηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ επαγγεικαηηθή ζαο πνξεία θαη αλάπηπμε; Δ. Ναη, φπσο ζαο είπα θαη λσξίηεξα, κνπ θαιιηεξγήζεθε ε δηάζηαζε ηεο ελζπλαίζζεζεο. Γειαδή δηαπίζησζα φηη ηειηθά ήηαλ ε κεγάιε κνπ πζηέξεζε. Μνπ έδσζε ηε δπλαηφηεηα λα δσ απηφ πνπ ιέκε ηε δηάζηαζε ηεο ελδνπξνζσπηθήο κνπ λνεκνζχλεο, φηη δειαδή δελ πξνγξακκάηηζα ηίπνηα ζηε δσή κνπ. Ήηαλ ιάζνο. Ήηαλ φια επθαηξηαθά, φια ηπραία. Καη νη επηκνξθψζεηο, θαη νη ζπκκεηνρέο ζην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, θαη ε ζπγγξαθή ηεο Σξάπεδαο Θεκάησλ θαη ε ζπκκεηνρή ζηηο Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο, φια απηά γηλφηαλ κε κία ζηφρεπζε: πψο γηα παξάδεηγκα ζα κνπ δνζεί ε επθαηξία λα βξεζψ ζε άιιν πεξηβάιινλ. Καη φρη λα απνηειέζεη έλαπζκα ή εθαιηήξην γηα κηα επαγγεικαηηθή θαξηέξα. Απηή ήηαλ πηζηεχσ θαη ε κεγάιε πξνζθνξά απηνχ ηνπ εξγαιείνπ ζε κέλα. ηη ηειηθά δηαπίζησζα πσο δηέλπζα θαη ηα 33 ρξφληα ρσξίο λα έρσ έλα θαηεπζπληήξην εξγαιείν, ην νπνίν λα κελ καο εμνπζηάδεη δπλαζηηθά, αιιά ηνπιάρηζηνλ λα απνηειεί παξάκεηξν ππεξεζηαθήο ιεηηνπξγίαο.. Δπνκέλσο αληηθαηνπηξίδνληαη ζ απηφ ζηνηρεία ηεο κέρξη ηψξα επαγγεικαηηθήο ζαο πνξείαο. Δ. Ναη, αλακθίβνια. Φαίλεηαη φηη είλαη εμειηθηηθή.. Θα ζέιαηε λα κνηξαζηείηε κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο ηηο εκπεηξίεο απφ ηε ρξήζε ηνπ portfolio; Δ. Βεβαίσο. Ηδηαίηεξα κε ηνπο λεφηεξνπο, θαη φρη απαξαίηεηα ζην πιαίζην ηεο ππεξεζηαθήο κνπ αξκνδηφηεηαο. Καιφ ζα είλαη λα ελεκεξψλνληαη νη ζπλάδειθνη κε φπνηνλ ηξφπν κπνξνχλ, θαζψο ην portfolio ζπληζηά εξγαιείν ρξεζηηθφ γηα φινπο. Πξνζσπηθά, ζεσξψ φηη απνηειεί ηελ ζπνλδπιηθή ζηήιε ηεο εθπαηδεπηηθήο πνξείαο 243

244 ελφο αηφκνπ πνπ παξνπζηάδεη ηνπο ζηφρνπο, ηελ πινπνίεζε, ηελ εθαξκνγή, ηνλ αλαζηνραζκφ, ηελ αλαζεψξεζε θαη ηνλ επαλαθαζνξηζκφ ησλ ζηφρσλ.. Θα επηζπκνχζαηε ν αηνκηθφο ζαο θάθεινο λα είλαη αλνηρηφο πξνο φινπο (π.ρ. γνλείο, καζεηέο); Δ. Ναη. Καηαξράο έηζη εμαζθαιίδεηαη ε ππεξεζηαθή δηαθάλεηα. Γηαηί πιένλ γλσξίδνπκε φινη πσο επηθξαηεί ε άπνςε φηη νη ζέζεηο επζχλεο είλαη ζε κεγάιν βαζκφ πνιηηηθέο. Κάηη ηέηνην βέβαηα είλαη θαηαθξηηέν. Γελ πξέπεη νχηε δενληνινγηθά, αιιά θαη κε βάζε ηελ εζηθή, ε νπνία απνξξέεη απ ηελ δενληνινγία, απηέο νη ζέζεηο λα παξέρνληαη κε γλψκνλα ηηο ηδενινγηθέο απφςεηο, αληηιήςεηο θαη ζηάζεηο. Σνπιάρηζηνλ, ινηπφλ, γηα ηα ππεξεζηαθά ζηειέρε πηζηεχσ πσο απηά πξέπεη λα είλαη αλνηρηά. Σν portfolio πξέπεη λα αληηθαηνπηξίδεη δηαπγέζηαηα ηελ πνξεία ηελ εθπαηδεπηηθή, ην ήζνο ηνπ αηφκνπ θαη ηελ ππεξεζηαθή ζπγθξφηεζε θάπνηνπ.. Θεσξείηε απαξαίηεηε ηε ρξήζε ηνπ portfolio απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ; Δ. Ναη. Αλ θαη ηε δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή νη ζπγθπξίεο δελ επηηξέπνπλ θάηη ηέηνην. Δίλαη θάηη ην νπνίν δελ ζα ήζειαλ νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί, θαζφηη θαθψο ε φιε ζηξαηεγηθή αλαιψζεθε θαη ζπλδέζεθε κε ηελ αμηνιφγεζε θαη κε ηε βαζκνινγηθή θαζήισζε, κε ηδενιεςίεο φηη επίθεηληαη απνιχζεηο, φηη νη ζπλάδειθνη ζα κείλνπλ ζηάζηκνη, ζα ηεζνχλ ζε δηαζεζηκφηεηα. Έηζη ζεσξψ πσο «θάεθε apriori», παξφηη είλαη έλα άξηζην εξγαιείν, κε ην νπνίν ζα αλαζηνράδεηαη ν θάζε ζπλάδειθνο θαη ζα αλαηξνθνδνηείηαη γηα λα αλαραξάμεη ηελ πνξεία ηνπ.. Πηζηεχεηε φηη πξέπεη λα ιάβεη θάπνηνπ είδνπο εθπαίδεπζε/επηκφξθσζε έλαο εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα ην εθαξκφζεη; Δ. Ναη. Γηαηί ηψξα, νη πεξηζζφηεξνη, θαηεβάδνπλ απ ην δηαδίθηπν ηππνπνηεκέλα portfolios, ηα νπνία ζπκπιεξψλνπλ πνιιέο θνξέο,ρσξίο θακία κεζνδηθφηεηα, εμσξαΐδνληάο ηα κε πεξηγξαθηθέο αλαθνξέο. Δπνκέλσο, θαιφ ζα ήηαλ λα ιάβνπλ 244

245 ρψξα θάπνηα ζεκηλάξηα ή εθπαηδεπηηθέο δξάζεηο, επηδηψθνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν λα επηκνξθσζνχλ νη εθπαηδεπηηθνί πεξί ηνπ ζέκαηνο θαη λα είλαη ζε ζέζε λα εθαξκφζνπλ απηφ ην εξγαιείν, ψζηε λα αλαβαζκίζνπλ ηε ιεηηνπξγία, ην ξφιν ηνπο θαη θπζηθά ηε ζέζε ηνπο. Βέβαηα, δελ πξέπεη απαξαίηεηα λα ηεξείηαη κεραληζηηθά έλαο ηχπνο, ν νπνίνο ζα δηδαρζεί ζηα επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα, αιιά ε Πνιηηεία νθείιεη λα δψζεη θάπνηεο θαηεπζπληήξηεο θαη λα επεμεγήζεη ζαθψο ην εξγαιείν απηφ θαη ηνλ ηξφπν ρξήζεο ηνπ. Γηαθνξεηηθά, ν θαζέλαο νδεγείηαη ζε απηνζρεδηαζκνχο θαη παξεξκελεχζεηο.. Θα κπνξνχζαλ λα θαηαηεζνχλ ηα portfolios ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην Γηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ρνιηθφ χκβνπιν ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο; Δ. Ναη. Θα ήηαλ πνιχ ζεηηθφ, θαζφηη ζα δίλνληαλ ε δπλαηφηεηα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα παξνπζηαζηεί ην δηδαθηηθφ έξγν ηνπο θαη ε επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή ηνπο αλάπηπμε. Δλ κέξεη έγηλαλ ηέηνηνπ είδνπο πξνζπάζεηεο ζην πιαίζην ηεο αμηνιφγεζεο ζχκθσλα κε ην ΠΓ/152, φπνπ έπξεπε ν ζπλάδειθνο λα αμηνινγεζεί κε βάζε πέληε άμνλεο πνπ ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ζπγθξνηνχζαλ νπζηαζηηθά έλαλ αηνκηθφ θάθειν ησλ εθπαηδεπηηθψλ. κσο, θάηη ηέηνην δπζηπρψο δελ πξνρψξεζε, εμαηηίαο ηεο ζηαζηκφηεηαο ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο.. Σν portfolio πνπ θαηαζθεπάζαηε ζπλέβαιε ζηελ απην-αμηνιφγεζή ζαο; Αλ λαη, ζε ηη βαζκφ; Δ. Ναη. αθψο. Πέξα απφ ηε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζηαζε, αλαζηνράζηεθα πάλσ ζηελ πνξεία πνπ δηέγξαςα, έθαλα κηα ηζηνξηθή θαη πξνζσπηθή αλαδξνκή θαη νδεγήζεθα ζε θάπνηα ζπκπεξάζκαηα. Σν θπξηφηεξν πνπ δηαπίζησζα ήηαλ φηη πνηέ δελ πξνγξακκάηηζα, έγηλαλ φια ηπραία. Γελ είρα ιεηηνπξγήζεη πνηέ ζέηνληαο ζηφρνπο, εθαξκφδνληαο αλαζηνραζκφ θαη αλαζεψξεζε ζηφρσλ. Ίζσο απηφ λα ζπλαξηάηαη κε ηελ ειηθία, κε ηα δνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζσπηθφηεηάο κνπ, αιιά 245

246 πεξηζζφηεξν πηζηεχσ φηη ζπλέβαιε ε γεληά θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επνρήο ζηελ νπνία αλήθσ. ηε γεληά ηε δηθή κνπ, δπζηπρψο, δελ είραλ αλαπηπρζεί φια απηέο νη ζεσξίεο πεξί αλαζηνραζκνχ θαη επαλαπξνζδηνξηζκνχ ζηφρσλ. Καλείο δελ πξνδηέγξαθε ηελ πνξεία ηνπ κε βάζε έλα ιεηηνπξγηθφ εξγαιείν.. Καη κηα ηειεπηαία εξψηεζε Τπάξρεη θάηη πνπ μερσξίζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξήζεο ηνπ portfolio; Κάηη πνπ ζέιεηε λα ζρνιηάζεηε; Δ. Απηφ πνπ ζα ήζεια είλαη λα δσ ην portfolio ζηε δηάζηαζε θαη πάιη ηνπ απζχπαξθηνπ. Γειαδή ην portfolioσο εξγαιείν ην βιέπνπκε ζπζηεκηθά ζε έλα ρψξν ππεξεζηαθφ, φπσο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ζε έλα ρψξν πνιηηηθφ θαη ζε έλα ρψξν ηεο έμσ- θνηλσλίαο. ήκεξα θαη πάληνηε ζηελ Διιάδα φια απηά πηζηεχσ φηη ζεσξνχληαλ ιέμεηο, νη νπνίεο ήηαλ ηξαπκαηηθέο. Πηζηεχσ φηη νη λεφηεξνη έρνπλ αλαζεσξήζεη απηή ηε ζηάζε, απιψο ππάξρνπλ ζζελαξέο αληηζηάζεηο θαζφηη ζπλδέζεθε θαηά θχξην ιφγν κε ηελ αμηνιφγεζε. Θα κπνξνχζε, φρη ηηκσξεηηθά, φρη ειεγθηηθά, λα απνηειέζεη ην έλαπζκα γηα ηελ επαγγεικαηηθή πνξεία ησλ αηφκσλ, ψζηε λα κπνξνχλ λα αληρλεχνπλ πνχ πζηεξνχλ, πνχ ππεξηεξνχλ θαη αλάινγα λα εζηηάδνπλ ηηο δξάζεηο ηνπο. Καη κηα ελδηαθέξνπζα πξφηαζε ζα ήηαλ, ζηελ πεξίπησζε πνπ είλαη αλαξηεκέλα ηα portfoliosησλ εθπαηδεπηηθψλ, λα γίλνπλ αληηθείκελν ζπδήηεζεο θαη αληρλεπηηθήο ιεηηνπξγίαο γηα παξάδεηγκα ζηα ΠΔΚ.. αο επραξηζηψ πνιχ γηα ηε ζπλεξγαζία θαη ηνλ πνιχηηκν ρξφλν πνπ κνπ αθηεξψζαηε. Δ. Να είζαη θαιά! 246

247 Portfolios ππνθεηκέλσλ ηεο έξεπλαο 247

248 248

249 ΧΧ Εκπαιδευτικόσ Πρωτοβάθμιασ Εκπαίδευςησ 249

250 Α. ΣΤΠΗΚΑ ΠΡΟΟΝΣΑ ΚΑΗ ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Α1. ΠΟΤΓΔ Α2. ΔΠΗΜΟΡΦΧΖ Α3. ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΖ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ πκκεηνρή ζε πλέδξηα, πκπφζηα, Ζκεξίδεο θαη εκηλάξηα ρσξίο εηζήγεζε πκκεηνρή ζε πλέδξηα, πκπφζηα, Ζκεξίδεο θαη εκηλάξηα κε εηζήγεζε Β. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Άζθεζε θαζεθφλησλ ζηειέρνπο εθπαίδεπζεο Γ. ΤΓΓΡΑΦΗΚΟ ΔΡΓΟ Γ. ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΡΑΖ Γ1. πκκεηνρή ζε δξάζεηο πνπ πξνάγνπλ ην ζρνιείν ζηελ επξχηεξε θνηλσλία ή εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα Γξάζεηο Έπαηλνη Γ2. Οξγάλσζε Παξνπζίαζε Θεαηξηθψλ Παξαζηάζεσλ Δ. ΠΟΗΟ ΔΗΜΑΗ ΑΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ Σ. Ζ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ ΣΖΝ ΠΡΑΞΖ Ε. ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΜΔΛΛΟΝΣΗΚΑ ΥΔΓΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 250

251 Α. ΣΤΠΗΚΑ ΠΡΟΟΝΣΑ ΚΑΗ ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Α1. ΠΟΤΓΔ Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ ηνπ Π.Σ.Γ.Δ. ηνπ Γ.Π.Θ κε θαηεχζπλζε: «ρνιηθή Παηδαγσγηθή θαη Γηαθνξεηηθφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε» Μεηαπηπρηαθή εξγαζία εηδίθεπζεο: «Ηθαλνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απφ ην έξγν ηνπ. Ζ νπηηθή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ λνκψλ Ρνδφπεο θαη Έβξνπ». Βαζκφο κεηαπηπρηαθήο εξγαζίαο εηδίθεπζεο «Άξηζηα» (10) Φνίηεζε ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία-ρνιή Αζηπθπιάθσλ Ξέλε Γιψζζα: Γεξκαληθά (Grosses Deutsches Sprachdiplom Goethe Institut). Υνξήγεζε άδεηαο επάξθεηαο πξνζφλησλ απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο Γεκνθξίηεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο 6 ν -8 ν εμάκελν: Φπζηθνκαζεκαηηθή εηδίθεπζε Πηπρηαθή εξγαζία: «Ζιεθηξνληθνί Τπνινγηζηέο θαη ε ρξήζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Λνγηζκηθνχ ζηελ Δθπαίδεπζε» Βαζκφο πηπρηαθήο εξγαζίαο «Άξηζηα» (10) ν Γεληθφ Λχθεην Νπξεκβέξγεο. Γεληθφο βαζκφο «Λίαλ Καιψο» 17 & 8/12 251

252 Α2. ΔΠΗΜΟΡΦΧΖ Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ: Πηζηνπνηεηηθφ Σνπξθηθήο Γιψζζαο ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο «Μαζήκαηα ζε ελήιηθεο: Σνπξθηθά ζ εθπαηδεπηηθνχο» Πηζηνπνίεζε γλψζεο Πιεξνθνξηθήο θαη Ζ/Τ Α Δπηπέδνπ, ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσληψλ ζηελ εθπαίδεπζε (Κνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο) Πεξηθεξεηαθφ Δπηκνξθσηηθφ Κέληξν (ΠΔΚ) Πχξγνπ, Ν. Ζιείαο. Παξαθνινχζεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο Δπηκφξθσζεο ησλ λενδηνξηδφκελσλ εθπαηδεπηηθψλ Παξαθνινχζεζε ησλ καζεκάησλ πιεξνθνξηθήο ηνπ Παηδαγσγηθνχ Σκήκαηνο Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο (ηξία εμάκελα) 252

253 Α3. ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΖ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ πκκεηνρή ζε πλέδξηα, πκπφζηα, Ζκεξίδεο θαη εκηλάξηα ρσξίο εηζήγεζε ν Παλειιήλην πλέδξην πνπ δηνξγάλσζε ε Διιεληθή Μαζεκαηηθή Δηαηξία (Δ.Μ.Δ.) ζε ζπλεξγαζία κε ην παξάξηεκα ηεο Δ.Μ.Δ. Αιεμαλδξνχπνιεο, κε ζέκα «Κξηηηθή θαη ρεδηαζκφο ηεο Διιεληθήο Μαζεκαηηθήο Παηδείαο», ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 29, 30 Ννεκβξίνπ θαη 1 Γεθεκβξίνπ Γηεκεξίδα κε ζέκα: «Ζ Λνγνηερλία ζην ζρνιείν» πνπ νξγάλσζε ην Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο, ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 11 θαη 12 Απξηιίνπ ν Δπηζηεκνληθφ πκπφζην κε ζέκα: «Ζ Αγσγή θαη Δθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ ρνιηθήο θαη Πξνζρνιηθήο Ζιηθίαο», πνπ δηνξγαλψζεθε απφ ην Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο θαη πξαγκαηνπνηήζεθε ην 3ήκεξν Μαΐνπ 1997 ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε. 4. Ζκεξίδα κε ζέκα: «Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαηδεπηηθή ηήξημε» πνπ νξγάλσζε ην Δζληθφ Ίδξπκα Νεφηεηαο, ζηελ Κνκνηελή ζηηο 24 Οθησβξίνπ Ζκεξίδα κε ζέκα: «Θέκαηα Γηδαθηηθήο ησλ Μαζεκαηηθψλ: λέεο πξνζεγγίζεηο ζηε δηδαζθαιία ησλ καζεκαηηθψλ» πνπ νξγάλσζε ν Σνκέαο Θεηηθψλ Δπηζηεκψλ ηνπ Παηδαγσγηθνχ Σκήκαηνο Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 28 Ννεκβξίνπ Ζκεξίδα κε ζέκα: «Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε: Πξφγξακκα Δληζρπηηθήο δηδαζθαιίαο ηνπ Δζληθνχ Ηδξχκαηνο Νεφηεηαο ζηε Θξάθε» πνπ νξγάλσζε ην Δζληθφ Ίδξπκα Νεφηεηαο, ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 5 Ηνπλίνπ Ζκεξίδα κε ζέκα «χγρξνλεο αλαγλψζεηο ηεο κάζεζεο θαη ηεο δηδαζθαιίαο κε έκθαζε ζηηο Θεηηθέο Δπηζηήκεο» πνπ νξγάλσζε ν Σνκέαο Θεηηθψλ Δπηζηεκψλ ηνπ Παηδαγσγηθνχ Σκήκαηνο Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο, ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 3 Απξηιίνπ

254 8. εκηλάξην κε ζέκα «Μεζνδνινγηθή Πξνζέγγηζε ηεο Σνπηθήο Ηζηνξίαο θαη Γεσγξαθίαο» πνπ νξγάλσζε ν ρνιηθφο χκβνπινο ηεο 1 εο πεξηθέξεηαο Βνησηίαο, ζηε Ληβαδεηά ζηηο 2 Απξηιίνπ Ζκεξίδα κε ζέκα: «ΝΔΑ ΒΗΒΛΗΑ Γηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο γηα ην γισζζηθφ κάζεκα» πνπ ζπλδηνξγάλσζαλ ε Πεξηθεξεηαθή Γ/λζε Α/ζκηαο& Γ/ζκηαοΔθπ/ζεο Α.Μ.Θ.- Σκήκα Δπηζηεκνληθήο & Παηδαγσγηθήο Καζνδήγεζεο Π.Δ. θαη νη ρνιηθνί χκβνπινη Π.Δ. ησλ Ννκψλ Ξάλζεο, Ρνδφπεο θαη Έβξνπ, ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 12 Ννεκβξίνπ ν Παλειιήλην πλέδξην ηεο Έλσζεο Δξεπλεηψλ ηεο Γηδαθηηθήο ησλ Μαζεκαηηθψλ κε ζέκα: «Σππηθά θαη άηππα καζεκαηηθά: Υαξαθηεξηζηηθά, ζρέζεηο θαη αιιειεπηδξάζεηο ζην πιαίζην ηεο καζεκαηηθήο εθπαίδεπζεο» πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο Ννεκβξίνπ 2007 ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε. 11. ΗΒ Γηεζλέο πλέδξην κε ζέκα: «Πξφζβαζε ζηελ Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε» πνπ δηνξγάλσζε ε Παηδαγσγηθή Δηαηξία Διιάδνο ζε ζπλεξγαζία κε ην Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ θαη ην Δξγαζηήξην Μηθξνδηδαζθαιίαο ηεο Φηινζνθηθήο ρνιήο ηνπ Α.Π.Θ., ζηελ Αζήλα απφ Παξαζθεπή 14 έσο Κπξηαθή 16 Γεθεκβξίνπ Ζκεξίδα κε δηεζλή ζπκκεηνρή κε ζέκα: «Γηαρείξηζε ηεο πνιηηηζκηθήο εηεξφηεηαο ζηελ εθπαίδεπζε» πνπ δηνξγαλψζεθε απφ ην Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο θαη πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο 3 Γεθεκβξίνπ 2008 ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε. 13. εκηλάξην κε ζέκα: «Δπηκφξθσζε ζηειερψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο» δηάξθεηαο 50 σξψλ, πνπ πινπνηήζεθε απφ ην Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν ζην πιαίζην ηνπ ΔΠΔΑΔΚ ΗΗ θαη ζπγρξεκαηνδνηήζεθε απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν, ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ην Μάην Ζκεξίδα κε ζέκα: «Πεξηβάιινλ θαη Σνπξηζκφο», πνπ δηνξγαλψζεθε απφ ηε Πεξηθέξεηα Αλ. Μαθεδνλίαο Θξάθεο, Ννκαξρία Έβξνπ, Γ/λζε Α/ζκηαο Δθπαίδεπζεο Έβξνπ θαη ηνπ Κέληξνπ Πεξηβαιινληηθήο Δθπ/ζεο νπθιίνπ, ζην νπθιί ζηηο 17 Γεθεκβξίνπ Παλειιήλην πλέδξην κε ζέκα: «Ηζηνξία ηεο Νενειιεληθήο Δθπαίδεπζεο: Πεξηερφκελν, εξεπλεηηθέο κέζνδνη θαη ηζηνξηνγξαθηθέο ηάζεηο», ην νπνίν δηνξγάλσζε ν Σνκέαο Παηδαγσγηθήο θαη Φπρνινγίαο ηνπ Παηδαγσγηθνχ Σκήκαηνο Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Γ.Π.Θ., ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε απφ ηηο 6 σο ηηο 7 Ννεκβξίνπ

255 16. Δπηκνξθσηηθφ πξφγξακκα 20 σξψλ κε ζέκα: «Νέν ζρνιείν (ρνιείν 21 νπ αηψλα) Ζ Μεηάβαζε: Δπηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ λέσλ εηδηθνηήησλ θαη δαζθάισλ ζηα δεκνηηθά ζρνιεία», πνπ δηνξγάλσζε ν Ο.ΔΠ.ΔΚ. θαηά ην ζρνιηθφ έηνο , ζην πιαίζην ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο: «Δθπαίδεπζε θαη Γηα Βίνπ Μάζεζε». 17. εκηλάξην κε ζέκα: «Μνπζηθνί θαη κνπζηθέο ηεο Πφιεο: απφ ηελ Οζσκαληθή Απηνθξαηνξία έσο ηε ζχγρξνλε Σνπξθία», ην νπνίν δηνξγαλψζεθε απφ ην Δζλνινγηθφ Μνπζείν Θξάθεο θαη ην Αξρείν Μνπζηθνιανγξαθηθήο Παξάδνζεο «Υξφλεο Αεδνλίδεο», ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 28 Μαξηίνπ Παλειιήλην πλέδξην Φπρνινγηθήο Έξεπλαο κε ζέκα: «Ζ Φπρνινγία ζε θξίζε-κνπο θαηξνχο», πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε απφ 15 έσο 19 Μαΐνπ πκκεηνρή ζε πλέδξηα, πκπφζηα, Ζκεξίδεο θαη εκηλάξηα κε εηζήγεζε 1. Ζκεξίδα ηνπ Πξνγξάκκαηνο Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ «ρνιηθή Παηδαγσγηθή θαη Γηαθνξεηηθφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε», πνπ δηνξγάλσζαλ ην Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο, ε Γηεχζπλζε Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Ν. Έβξνπ θαη ε Παηδαγσγηθή Δηαηξεία Διιάδνο (Παξάξηεκα Θξάθεο), ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε ζηηο 22 Μαΐνπ

256 Β. ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΟ ΔΡΓΟ. Άζθεζε θαζεθφλησλ ζηειέρνπο εθπαίδεπζεο Γηεηέιεζα Τπνδηεπζπληήο ηνπ Μεηνλνηηθνχ ρνιείνπ ηδεξνρσξίνπ απφ ην 2004 έσο ην

257 Γ. ΤΓΓΡΑΦΗΚΟ ΔΡΓΟ 1. Ζ Πηπρηαθή εξγαζία, πνπ εθπφλεζα ζην πιαίζην ησλ ζπνπδψλ κνπ κε ζέκα: «Ζιεθηξνληθνί Τπνινγηζηέο θαη ε ρξήζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Λνγηζκηθνχ ζηελ Δθπαίδεπζε». 2. Ζ Μεηαπηπρηαθή εξγαζία εηδίθεπζεο, πνπ εθπφλεζα ζην πιαίζην ησλ κεηαπηπρηαθψλ κνπ ζπνπδψλ κε ζέκα: «Ηθαλνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απφ ην έξγν ηνπ. Ζ νπηηθή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ λνκψλ Ρνδφπεο θαη Έβξνπ». 257

258 Γ. ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΡΑΖ Γ1. πκκεηνρή ζε δξάζεηο πνπ πξνάγνπλ ην ζρνιείν ζηελ επξχηεξε θνηλσλία ή εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα Γξάζεηο Έπαηλνη Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ σο Τπεχζπλνο Πνιηηηζηηθψλ Πξνγξακκάησλ ηνπ ζρνιείνπ, κε ζέκα: «Παξαδνζηαθνί ρνξνί θαη ηξαγνχδηα ηεο Θξάθεο» θαηά ην ζρνιηθφ έηνο Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Σν λεξφ ραξά δσήο» θαηά ην ζρνιηθφ έηνο Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Βπδαληηλά κλεκεία ηνπ ηφπνπ καο» θαηά ην ζρνιηθφ έηνο Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Αλαθχθισζε Οηθνινγηθά ζρνιεία» ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Διιεληθή Δηαηξία Πξνζηαζίαο ηεο Φχζεο, θαηά ην ζρνιηθφ έηνο Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Κπθινθνξψ ζσζηά» θαηά ην ζρνιηθφ έηνο Τινπνίεζε πξνγξάκκαηνο ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζέκα: «Ζ ελέξγεηα θαη ζπκβνιή ηεο ζηελ θαζεκεξηλή καο δσή» ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Διιεληθή Δηαηξία Πξνζηαζίαο ηεο Φχζεο, θαηά ην ζρνιηθφ έηνο Βξαβείν απφ ηελ Διιεληθή Δηαηξία Πξνζηαζίαο ηεο Φχζεο, Δζληθφο ρεηξηζηήο ηνπ Θεκαηηθνχ Γηθηχνπ Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο «Οηθνινγηθά ρνιεία», γηα ηηο επηηπρεκέλεο θαη πξσηφηππεο δξάζεηο, πνπ πινπνηήζεθαλ ζην πιαίζην ηνπ Θεκαηηθνχ Γηθηχνπ θαηά ηε ζρνιηθή ρξνληά

259 Έπαηλνο απφ ηελ Ηεξά Μεηξφπνιε Γηδπκνηείρνπ, Οξεζηηάδαο θαη νπθιίνπ γηα ηε ζπκκεηνρή ζε δξάζεηο θαη πξνγξάκκαηα ηεο Μεηξφπνιεο. Έπαηλνο απφ ηε Γ/λζε Α/ζκηαο Δθπ/ζεο Ν. Έβξνπ γηα ηε ζπκκεηνρή ζηε κνπζηθνρνξεπηηθή εθδήισζε «Μαζεηηθά Υνξνηξάγνπδα 2014 Πξνζεγγίδνληαο ηελ παξάδνζε» πνπ δηνξγαλψζεθε ζην Γηδπκφηεηρν ζηηο 8 Ηνπλίνπ πκκεηνρή θαη πινπνίεζε ζε πξφγξακκα ηνπ Δθθιεζηαζηηθνχ Μνπζείνπ ηεο Ηεξάο Μεηξφπνιεο Αιεμαλδξνχπνιεο κε ζέκα: «Απφ ην Αλζίβνιν ζηελ Δηθφλα» ζηηο 22 Ννεκβξίνπ πκκεηνρή θαη πινπνίεζε ζε πξφγξακκα ηνπ Δθθιεζηαζηηθνχ Μνπζείνπ ηεο Ηεξάο Μεηξφπνιεο Αιεμαλδξνχπνιεο κε ζέκα: «Απφ ην Αλζίβνιν ζηελ Δηθφλα» ζηηο 6 Φεβξνπαξίνπ Σηκεηηθφ Γίπισκα απφ ηνλ Πνιηηηζηηθφ χιινγν Παιαγίαο Αιεμαλδξνχπνιεο, γηα ηε ζπκκεηνρή ζηηο πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο «Κεπνζέαηξν 2006» ηνλ Ηνχιην Βξαβείν πξνζθνξάο απφ ηελ εηαηξία Make a Wish Κάλε κηα Δπρή Διιάδαο, θαηά ην ζρνιηθφ έηνο

260 Γ2. Οξγάλσζε Παξνπζίαζε Θεαηξηθψλ Παξαζηάζεσλ Ηνχληνο 2013: «Σαμίδη ζηηο Αιεζκφλεηεο Παηξίδεο» Ηνχληνο 2015:.. 260

261 Δ. ΠΟΗΟ ΔΗΜΑΗ ΑΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ Δ. ΠΟΗΟ ΔΗΜΑΗ ΑΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ dddpdd Δ. ΠΔ. ΠΟΗΟ ΔΗΜΑΗeeΑΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ 261

262 Γάζθαινο, ζεσξείηαη απφ πνιινχο εξεπλεηέο ην άηνκν πνπ έρεη απνθιεηζηηθά σο απνζηνιή ηε δηδαζθαιία θαη ηε δηδαρή. Δπηπιένλ, είλαη ην άηνκν πνπ κε ηηο ελέξγεηέο ηνπ πξνζπαζεί λα πεξάζεη ζσζηνχο ηξφπνπο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο ζηνπο καζεηέο ηνπ. Έηζη, πξνζπαζεί λα ζπκπεξηθέξεηαη κε θαηαλφεζε ζηα πξνβιήκαηα θαη ζηηο αδπλακίεο ησλ καζεηψλ ηνπ, ηνπο ζπκπαξαζηέθεηαη, δείρλεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηηο αλεζπρίεο ηνπο, ηνλψλεη ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο θαη ζπκβάιιεη ζηε ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ κεηαμχ ηνπο πξνθεηκέλνπ λα πεηχρεη ζσζηφ θιίκα κέζα ζηελ ηάμε, ψζηε λα έρεη επηηπρία ε δηδαζθαιία ηνπ. φιεο ηηο παξαπάλσ ελέξγεηεο ν δάζθαινο απνηειεί παξάδεηγκα πξνο κίκεζε, κέζσ ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ, αζθψληαο ζπλεηδεηά επηξξνή ζηνπο καζεηέο ηνπ θαη κέζσ ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ πνπ έρεη πξνθαζνξίζεη, ησλ θαηάιιεισλ δηδαθηηθψλ κέζσλ, κεζφδσλ θαη κνξθψλ δηδαζθαιίαο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, επηδηψθεη ηε δηακφξθσζε θαη αιιαγή ζπκπεξηθνξάο αιιά θαη ηνπ ηξφπνπ δσήο ησλ καζεηψλ ηνπ. Πξνζσπηθά σο εθπαηδεπηηθφο έρσ ζέζεη σο ζθνπφ ηνπ έξγνπ κνπ ηε πξνψζεζε ηεο κάζεζεο θαη ηεο κφξθσζεο ησλ καζεηψλ, ηελ αλάπηπμε θαη απφθηεζε γλψζεσλ, ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ ζπκβάιινληαο ζηελ αιιαγή ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο, ψζηε λα αληηκεησπίδνπλ κε ηξφπν απνηειεζκαηηθφ ηηο απαηηήζεηο ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπο, λα εληαρζνχλ νκαιά ζ απηφ, λα θνηλσληθνπνηεζνχλ θαη ζηε ζπλέρεηα λα πξνζπαζήζνπλ λα ην βειηηψζνπλ. 262

263 Σ. Ζ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ ΣΖΝ ΠΡΑΞΖ χκθσλα κε ηνλ Γεκήηξε Υαηδεδήκνπ (2009), σο δηδαζθαιία νξίδεηαη ε δηαδηθαζία εθείλε πνπ επηηειεί ν δηδάζθσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηφο ηνπ, γηα λα πινπνηήζεη ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη πξνθαζνξίζεη θαηά ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ καζήκαηνο, πξνζδηνξίδνληαο κε φζν κεγαιχηεξε ζαθήλεηα θαη αθξίβεηα γίλεηαη ηα Μνξθσηηθά Αγαζά, ηα θαηάιιεια παηδαγσγηθά θαη δηδαθηηθά κέζα, ηηο θαηάιιειεο παηδαγσγηθέο θαη δηδαθηηθέο κεζφδνπο θαη ηηο θαηάιιειεο θνηλσληθέο θαη δηδαθηηθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα λα ππάξμεη επηηπρία ζε κηα δηδαζθαιία κνπ είλαη λα έρσ πξνεηνηκαζηεί θαηάιιεια γη απηή. Αλάινγα κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν πνπ έρσ λα δηδάμσ επηιέγσ θαη ηελ θαηάιιειε κνξθή δηδαζθαιίαο πνπ πξνζθέξεηαη γηα ην ζπγθεθξηκέλν κάζεκα. Γε ζπκθσλψ κε ζπλαδέιθνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ ζεσξνχλ θαηάιιειεο κνξθέο κφλν ηελ καζεηνθεληξηθή ή ηελ νκαδηθή, επεηδή αληαλαθινχλ ηε λέα «ηάζε» δηδαζθαιίαο. ε αξθεηά καζήκαηα, νη παξαδνζηαθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο (κεησπηθή), ζπκβάιινπλ απνηειεζκαηηθφηεξα ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ. Θα πξέπεη ινηπφλ λα πξνζαξκφδνπκε ηε κέζνδν θαη ηε κνξθή δηδαζθαιίαο αλάινγα κε ην κάζεκα θαη ηνπο καζεηέο πνπ έρνπκε ζηελ ηάμε. Δπηπιένλ, απηφ πνπ ζεσξψ απαξαίηεην γηα κηα απνηειεζκαηηθή δηδαζθαιία είλαη ην ζηπι δηδαζθαιίαο πνπ εθαξκφδεη ν θάζε εθπαηδεπηηθφο. Θεσξψ πσο ην δεκνθξαηηθφ ζηπι δηδαζθαιίαο θέξλεη πην θνληά ηνπο καζεηέο κε ην δάζθαιφ ηνπο, δίλνληάο ηνπο ηε δπλαηφηεηα γηα απηελέξγεηα, σζψληαο ηνπο λα αλαθαιχςνπλ κφλνη ηνπο ηε λέα γλψζε κε ηε δηαθξηηηθή βνήζεηα ηνπ δαζθάινπ, εθαξκφδνληαο ηελ αλαθαιππηηθή κέζνδν δηδαζθαιίαο. Δπηπιένλ, ζπκβάιιεη ζην λα καζαίλνπλ νη καζεηέο λα ζπλεξγάδνληαη απνηειεζκαηηθά, λα ζπλαγσλίδνληαη θαη φρη λα αληαγσλίδνληαη πξάγκα πνπ ηνπο βνεζά ζηελ θνηλσληθνπνίεζή ηνπο θαη νκαιή έληαμε θαη απνδνρή ηνπο απφ ηελ θνηλσλία. Θεσξψ πνιχ ζεκαληηθφ ην γεγνλφο λα κάζεη ν καζεηήο λα ςάρλεη θαη λα αλαθαιχπηεη κφλνο ηνπ ή θαη νκαδηθά θάπνηεο γλψζεηο, παξά λα ηνπ ηηο πξνζθέξσ έηνηκεο. ε πνιιά καζήκαηα εθαξκφδσ ηε καηεπηηθή κέζνδν, πξνζπαζψληαο λα ηνπο θαζνδεγήζσ λα αλαθαιχςνπλ νη ίδηνη ην λέν γλσζηηθφ αληηθείκελν. πλδπαζηηθά εθαξκφδσ θαη βησκαηηθή δηδαζθαιία είηε εθηειψληαο καδί κε ηνπο καζεηέο δηάθνξα πεηξάκαηα, είηε πξαγκαηνπνηψληαο δηάθνξεο επηζθέςεηο, φπνηε είλαη δπλαηφλ, ζε ηφπνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο δηδαζθαιίαο κνπ (ην παξάξηεκα έρσ εηθφλεο απφ ηελ επίζθεςε καο ζην εξγνζηάζην παξαγσγήο ελέξγεηαο ζηελ Κνκνηελή. Ζ επίζθεςε έγηλε ζηα πιαίζηα ηνπ καζήκαηνο ηεο Φπζηθήο - θεθάιαην Δλέξγεηα- θαη ελφο πξνγξάκκαηνο Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο πνπ εθαξκφδνπκε ην ηξέρνλ ζρνιηθφ έηνο). 263

264 Ε. ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΜΔΛΛΟΝΣΗΚΑ ΥΔΓΗΑ Ο εθπαηδεπηηθφο γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθφο δε ζα πξέπεη λα επαλαπαχεηαη ζηηο ζπνπδέο πνπ πξαγκαηνπνίεζε γηα ηελ απφθηεζε ηνπ πηπρίνπ ηνπ. Καιφ είλαη λα πξνζπαζεί λα ελεκεξψλεηαη ζπλερψο γηα ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζην επάγγεικά ηνπ κε ηελ παξαθνινχζεζε δηάθνξσλ ζεκηλαξίσλ, ζπλεδξίσλ θαη επηκνξθψζεσλ. Καηά θαηξνχο έρσ ζπκκεηάζρεη ζε δηάθνξα ζεκηλάξηα θαη ζπλέδξηα σο αθξναηήο θαη εηζεγεηήο θαη ζεσξψ πσο κε έρνπλ βνεζήζεη αξθεηά ζην εθπαηδεπηηθφ κνπ έξγν. Πξφζθαηα εθπφλεζα ηε κεηαπηπρηαθή κνπ εξγαζία εηδίθεπζεο ζηα πιαίζηα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηνπ ΓΠΘ. Απφ ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο δηαθαίλεηαη πφζν ζεκαληηθά ζπκβάιιεη ε ηθαλνπνίεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απφ ην έξγν ηνπο, ηφζν ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο ηνπο, φζν θαη ζηε ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ ηνπο. ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο γεληθά δελ έρεη κεξίδην επζχλεο κφλν ν εθπαηδεπηηθφο αιιά θαη νη ίδηνη νη καζεηέο, νη γνλείο ηνπο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ε πνιηηεία. ηφρνο γηα ην κέιινλ είλαη ε πξνζπάζεηα απφ φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο ζηελ εθπαίδεπζε γηα έλα θαιχηεξν θαη απνηειεζκαηηθφηεξν ζρνιείν, κηα θαιχηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε εθπαίδεπζε θαη θαηά ζπλέπεηα κηα θαιχηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε θνηλσλία. 264

265 265

266 Δπίζθεςε ζην εξγνζηάζην παξαγσγήο ελέξγεηαο ζηελ Κνκνηελή 266

267 267

268 268

269 269