Χρονολόγηση The 1860s until the Interwar period. Γεωγραφικός εντοπισμός Romanian coast of the Black Sea (Euxine Pontus) IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Transcript

1 Περίληψη : Numerous Greek associations were founded in Romania of both an educational and benevolent character. The most significant associations were active in Brăila at the end of the 1860s and they founded girls and boys schools for the destitute families. The most noteworthy ones, which were established in Brăila and Constanţa, also covered the medical and pharmaceutical needs of members of the Greek communities, whilst some ("Elpis" in Constanţa) were involved in theatrical performances. During the interwar years their activities declined, however, they survived till the early post-war years. Χρονολόγηση The 1860s until the Interwar period. Γεωγραφικός εντοπισμός Romanian coast of the Black Sea (Euxine Pontus) 1. The Beginnings From the middle of the 19 th century the Greek urban elite of both the independent Greek state and of the Ottoman empire went on to found associations which, on the one hand, had as their objective the coverage of educational, charitable and other needs and, on the other hand, constituted a fundamental public sphere of action for the social leaderships, in order to gain social prestige and influence. 1 The most significant agglomeration was the Greek Philological Association of Constantinople which was founded in the Ottoman capital in The association succeeded in the co-operation of expatriate wealth and scholars and was a model for numerous others that were founded both in Ottoman territory as well as in the Greek communities. 2 Nevertheless, the first associations that were founded by the Greeks of Romania, though of a benevolent nature, in reality, served political aims. A characteristic case was the Greek Benevolent Fraternity of Galaţi, which was founded in the Danubian city in 1861 while in 1864, the Benevolent Society, The Pronoia ( Provision ) was set up, again in Galaţi. Later, in December, 1866, the Central Benevolent Society of Dacia was founded, with branches in many cities, among which also in Brăila. 3 The establishment of these associations was accompanied by nationalistic movements. Thus, the Central Benevolent Society had, as an objective, the support of the struggle of Crete for unification with Greece. 4 In addition, it s worth noting that the "Pronoia", the general secretary of whom was the merchant prince, Menelaos Negrepontis, who maintained close ties with Constantinople bankers and merchants, had more of a Mason character and it moved within the framework of groups which were undermining Otto, King of Greece; after all, the Greeks of Galaţi had become intensively active against King Otto The Educational Associations In the latter part of the 1860s and the beginning of the following decade, a considerable number of educational associations were founded in Danubian cities. These associations no longer had as an aim to serve political needs, but to organise schools, especially girls schools, libraries and reading rooms so as to strengthen Hellenism through education and language. The most active associations at the time were the Greek Philomousos Association of Brăila, established in 1869, and the Benevolent Association, "Ermis" of the Greek Employees of Brăila, which was established in the same year. Educational associations with, however, less significant activity were founded in Galaţi, in much smaller Danubian centres (eg. at Oltenitsa) while worthy of notice were also the educational associations that were founded in Dobrudja, mainly in Tulcea and Sulina, since they had, essentially, undertaken the organisation of Greek education in the region; in collaboration with the local eparch of Drystra. 6 The activities as well as the "philosophy" of these associations were, naturally, associated with those of the multitude of educational Δημιουργήθηκε στις 4/2/2017 Σελίδα 1/5

2 associations in the Ottoman Empire (Greek Philological Association of Constantinople) as well as the Association towards the Dissemination of Greek Literature, which was founded in Athens in Education was one weapon with which to avert the assimilation of "Greek children" in a country where religion was unable to undertake such a role since the dominant element, the Romanian, was Orthodox. Moreover, in the case of Dobrudja, there was the need to confront the strong Bulgarian nationalist movement. For this reason, the associations collaborated with other associations in Athens such as, the "Parnassos", while they mainly looked forward to the strengthening of the Greek Philological Association of Constantinople, the latter, in fact, scathed the rather negative stance of Archbishop Drystra against the local associations. 8 Of importance also, was the strengthening of the Greek Ministry of Foreign Affairs and various consulates. 9 It s worth noting, especially in the case of Brăila, that the associations undertook to fill the vacuum which had been left by the noninvolvement of the community in the educational process. The Greek community, occupied with the grandiose construction ( ) of the Greek church of the city and encountering major financial problems, found it impossible to take on the additional burden of maintaining the schools, which were essentially of a benevolent nature. However, although education leaders and those of economic standing in the community (shipowners, merchants, doctors, pharmacists) participated in the associations, their activities, it seems, did not receive complete acceptance. Indicative of this is the criticism received by the Greek Philomousos Association, which maintained the sole Greek girls school; that is, that its actions, essentially, delayed the erection of the church, while characteristic was also the reply of the president of the association, Epaminondas Georgadopoulos, who stressed that the associations are the startingpoint of civilisation in the East and the foundations for the fulfilment of the Greek desires. 10 Nevertheless, the resolving of the economic problems of the Greek community of Brăila led to the community board taking charge, in part, of the girls school in 1879 and of the boy s school in In addition, in Dobrudja, from 1880, following the region s incorporation into Romania, the schools were also placed in the charge of the communities. The scope of activity of the educational associations was by then, limited. 3. Benevolent and Cultural Associations. Apart from the educational associations on the Danubian and coastal centres of Romania, there was an agglomeration of benevolent associations founded, the aims of which were to contend with the medical and pharmaceutical needs of the poor members of the Greek communities. Furthermore, in the Greek communities, the establishment of schools for the destitute girls and boys were included in the "benevolent" activities of the local associations. 12 The benevolent associations also encountered the weakness of the community committees to establish hospitals although this was stated as an objective in the community statute. At the beginning of the 1870s two charitable fraternities were established in Brăila ( Proodos and Enosis ) which, however, managed to survive for only a few years. 13 Conversely, of much more significance was the activity of the Mutual-Aid Fraternity of the Philomousos Association in Brăila and the Elpis Association of Constanţa, which were both founded in 1890 and survived until the interwar years. 14 The Mutual-Aid Fraternity focused on the free provision of medical and pharmaceutical care for the poor members who were ill and their families, 15 whereas the activity of the association of Constanţa was multifarious as it not only supported the destitute, irrespective of nationality but also played a leading role in the cultural life of the city, organising theatre groups and, moreover, by building the first and for many years the only- theatre in the city. 4. The Interwar years. The information (we have) available on the Interwar period is rather scant. The more systematic organisation of the Greek educational institutions by then, under the complete control of the community committees, and with the discreet but solid superintendence on the part of the Greek government - resulted in the educational associations' scope of activity being limited. Δημιουργήθηκε στις 4/2/2017 Σελίδα 2/5

3 However, the most significant benevolent societies of the previous decades, the Society of Elpis in Constanţa and the Mutual-Aid Fraternity of the Greek Philomousos Association continued to be active. The fraternity, in fact, printed, in 1931, a new statute. 16 Another agglomeration was the Parnassos association with its headquarters in Brăila. 1. The bibliography regarding the associations, especially those of the Ottoman Empire, is exceptionally extensive, see Εξερτζόγλου, Χ., Εθνική ταυτότητα στην Κωνσταντινού πολη τον 19ο αι. Ο Ελληνικός Φιλολογικός Σύ λλογος Κωνσταντινουπόλεως (Αθήνα 1996); Αναγνωστοπού λου, Σ., Μικρά Ασί α, 19ος αι Οι Ελληνορθόδοξες Κοινότητες. Από το Μιλλέ τ των Ρωμιών στο Ελληνικό Έθνος (Αθήνα 1998). Extensive data concerning the societies in Thrace and Constantinople in the, Μαμώνη, Κ., Σύ λλογοι Θράκης και Ανατολική ς Ρωμυλί ας ( ). Ιστορί α και δράση (Θεσσαλονίκη 1995), Μαμώνη, Κ. Ιστικοπού λου, Λ., Γυναικεί οι Σύ λλογοι στην Κωνσταντινού πολη, (Αθήνα 2002). 2. See also, Ιάλεμος, Ο., «Η ιστορία του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως», Πρακτικά του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως ΙΒ ( ); Εξερτζόγλου, Χ., «Κοινωνική ιεραρχία, ιδεολογία και εθνική ταυτότητα: το νόημα της ίδρυσης της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας «Αγαπάτε αλλήλους», Τα Ιστορικά 12 (1995), p See, Κοντογεώργης, Δ.Μ., «Οι ελληνικοί σύλλογοι στη Ρουμανία κατά το 19ο αιώνα. Συμβολή στη μελέτη της ανάπτυξης του συλλογικού φαινομένου στον παροικιακό ελληνισμό», στο Δημάδης, Κ.Α. (ed.), Ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στην εποχή του Διαφωτισμού και στον εικοστό αιώνα Γ (Αθήνα 2007), pp For more details see, Καραθανάσης, Α.Ε., «Η φιλανθρωπική ελληνική αδελφότητα του Γαλατσίου (1861)»; Βαλκανική Βιβλιογραφία 6 (1977), pp Limona, D., Asociaţia centrală filantropică din Dacia, 1866 ; Βαλκανική Βιβλιογραφία 2 (1974), Παράρτημα, pp See, Limona, D., Asociaţia centrală filantropică din Dacia, 1866, Βαλκανική Βιβλιογραφία 2 (1974), Παράρτημα, pp See, Σταματόπουλος, Δ., Μεταρρύθμιση και εκκοσμίκευση. Προς μία ανασύνθεση της ιστορίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον 19ο αιώνα (Αθήνα 2003), pp See also, Μαντούβαλου, Μ., Τα εν Ελλάδι πολιτικά γεγονότα του 1862 και τα εν Παρνασσώ κατάλοιπα του Δ. Βούλγαρη (Αθήνα 1971), pp , In general, regarding the educational associations see, Μπελιά, Ε., «Ο Ελληνισμός της Ρουμανίας κατά το διάστημα (Συμβολή στην ιστορία του επί τη βάσει των ελληνικών)», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 26 (1983), pp ; Κοντογεώργης, Δ.Μ., «Οι ελληνικοί σύλλογοι στη Ρουμανία κατά το 19ο αιώνα. Συμβολή στη μελέτη της ανάπτυξης του συλλογικού φαινομένου στον παροικιακό ελληνισμό», in the Δημάδης, Κ.Α. (ed.), Ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στην εποχή του Διαφωτισμού και στον εικοστό αιώνα Γ (Αθήνα 2007), pp Especially, regarding the societies of Brăila see, Filip, C., Comunitatea greacă de la Brăila, (Brăila 2004), pp Regarding the Greek Philological Association of Constantinople see, Εξερτζόγλου, Χ., Εθνική ταυτότητα στην Κωνσταντινούπολη τον 19ο αι. Ο Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως (Αθήνα 1996). 8. See, Κοντογεώργης, Δ.Μ., «Οι ελληνικοί σύλλογοι στη Ρουμανία κατά το 19ο αιώνα. Συμβολή στη μελέτη της ανάπτυξης του συλλογικού φαινομένου στον παροικιακό ελληνισμό», in the Δημάδης, Κ.Α. (ed.), Ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στην εποχή του Διαφωτισμού και στον 20ό αιώνα Γ (Αθήνα 2007), pp ; Εξερτζόγλου, Χ., Εθνική Ταυτότητα στην Κωνσταντινούπολη τον 19ο αι. Ο Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως (Αθήνα 1996), pp See, Historical Archives of the Hellenic Ministry of Foreign Affairs, file 77/3, 1871, Εμπιστευτική εγκύκλιος, αρ. 6863, 7 Αυγούστου 1871, προς τας Πρεσβείας και προς τα Προξενεία. Regarding the collaboration between the Greek Philomousos Society of Brăila and the Greek Ministry of Education see, Λόγος εναρκτήριος του εν Βραΐ λα Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου κατά την έναρξιν των συνεργασιών της Β Περιόδου αυτού. Δημοσιευθείς κατ αίτησιν των παρευρεθέντων μελών κατά την συνεδρίασιν της 18 Οκτωβρίου 1870 (Βραΐ λα 1870), pp Κοντογεώργης, Δ.Μ., «Οι ελληνικοί σύλλογοι στη Ρουμανία κατά το 19ο αιώνα. Συμβολή στη μελέτη της ανάπτυξης του συλλογικού φαινομένου στον παροικιακό ελληνισμό», στο Δημάδης, Κ.Α. (ed.), Ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στην εποχή του Διαφωτισμού και στον 20ό αιώνα Γ (Αθήνα 2007), pp See also, Λόγος εναρκτήριος του εν Βραΐ λα Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου κατά την έναρξιν των συνεργασιών της Β Περιόδου αυτού. Δημοσιευθείς κατ αίτησιν των παρευρεθέντων μελών κατά την συνεδρίασιν της 18 Οκτωβρίου 1870 (Βραΐ λα 1870), pp See, Λογοδοσία της Επιτροπής της ενταύθα Ελλ. Κοινότητος του λήξαντος έτους Απαρτιζομένης εκ των κυρίων Μ. Γκιώνη, Γ. Μάτσα, Μ. Δημιουργήθηκε στις 4/2/2017 Σελίδα 3/5

4 Γριμάνη, Γ. Τραυλού και Π. Λαζαρή, αναγνωσθείσα εν γενική των μελών συνεδριάσει τη 17η Φεβρουαρίου 1880 (Βραΐ λα 1880), pp. 7-8 Direcț ia Județ eană a Arhivelor Naț ionale Brăila, Fond Comunitatea Greacă din Brăila 12/ See, Κάννερ, Έ., Φτώχεια και Φιλανθρωπία στην Ορθόδοξη Κοινότητα της Κωνσταντινούπολης ( ) (Αθήνα 2004), pp See, Η Μέλισσα του Δουνάβεως, Ημερολόγιον της Εφημερίδος «των Συλλόγων» του έτους Προς όφελος του εν Βραΐ λᾳ Ελληνικού Φιλομούσου Συλλόγου (Βραΐ λα 1873), pp The association Enosis ( Ένωσις ) had founded a small hospital which, however, operated for a short time, see, Direcț ia Județ eană a Arhivelor Naț ionale Brăila, Fond Comunitatea Greacă din Brăila 9/ Regarding these associations see,. Filip, C., Comunitatea greacă de la Brăila, (Brăila 2004), pp Μάνεσης, Σ., «Η ελληνική κοινότης Κωνστάντζης Ρουμανίας», στο Melanges offerts à Octave et Melpo Merlier II (Αθήνα 1952), pp ; Papacostea-Danielopolu, C., Comunităț ile greceşti din România în secolul al XIX-lea (Bucureşti 1996), pp Κανονισμός της Αλληλοβοηθητικής Αδελφότητος του εν Βραΐ λα Ελληνικού Φιλομούσου Συλλόγου (Brăila 1890), p Κανονισμός της Αλληλοβοηθητικής Αδελφότητος Βραΐ λας (Ελληνικού Φιλομούσου Συλλόγου (Bucureşti 1931). Βιβλιογραφία : Αναγνωστοπούλου Σ., Μικρά Ασία, 19ος αι Οι Eλληνορθόδοξες Κοινότητες. Aπό το Μιλλέτ των Ρωμιών στο Ελληνικό Έθνος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1997 Εξερτζόγλου Χ., Εθνική Ταυτότητα στην Κωνσταντινούπολη τον 19ο αι. Ο Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως , Αθήνα 1996 Σταματόπουλος Δ., Μεταρρύθμιση και εκκοσμίκευση. Προς μία ανασύνθεση της ιστορίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον 19ο αιώνα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2003 Μάνεσης Σ., "Η ελληνική κοινότης Κωνστάντζης Ρουμανίας", Mélanges offerts à Octave et Melpo Mérlier, τόμ. ΙΙ, Αθήνα 1952, Καραθανάσης Α., "Η φιλανθρωπική ελληνική αδελφότητα του Γαλατσίου (1861)", Βαλκανική Βιβλιογραφία, 6, 1977, Papacostea-Danielopolu C., Comunităț ile greceşti din România în secolul al XIX-lea, Bucureşti 1996 Κάννερ Έ., Φτώχεια και Φιλανθρωπία στην Ορθόδοξη Κοινότητα της Κωνσταντινούπολης , Αθήνα 2004 Μπελιά Ε., "Ο Ελληνισμός της Ρουμανίας κατά το διάστημα (Συμβολή στην ιστορία του επί τη βάσει των ελληνικών)", Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, 26, 1983, 5-62 Κοντογεώργης Δ., "Οι ελληνικοί σύλλογοι στη Ρουμανία κατά το 19ο αιώνα. Συμβολή στη μελέτη της ανάπτυξης του συλλογικού φαινομένου στον παροικιακό ελληνισμό", Δημάδης, Κ.Α. (επιμ.), Ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στην εποχή του Διαφωτισμού και στον 20ό αιώνα, τόμ. Γ, Αθήνα 2007, Filip C., Comunitatea greacă de la Brăila, , Brăila 2004 Δημιουργήθηκε στις 4/2/2017 Σελίδα 4/5

5 Πηγές Direcția Județeană a Arhivelor Naționale Brăila, Fond Comunitatea Greacă din Brăila. Historical Archives of the Hellenic Ministry of Foreign Affairs, f. 77/3, Greek Philomousos Association of Brăila, Καταστατικόν του Φιλομούσου Συλλόγου Βραΐλας (n.p. n.d.). Λόγος εναρκτήριος του εν Βραΐλα Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου κατά την έναρξιν των συνεργασιών της Β Περιόδου αυτού. Δημοσιευθείς κατ αίτησιν των παρευρεθέντων μελών κατά την συνεδρίασιν της 18 Οκτωβρίου 1870 (Brăila 1870). Λόγος εκφωνηθείς την 9 Ιανουαρίου 1872, ημέραν της επετείου εορτής του εν Βραΐλᾳ Ελληνικού Φιλομ. Συλλόγου υπό του προέδρου αυτού Επαμινώνδα Γεωργαντόπουλου, Ιατρού, και η Συνέλευσις της 16 Ιανουαρίου (Brăila 1872). Λογοδοσία της Επιτροπής της ενταύθα Ελλ. Κοινότητος του λήξαντος έτους Απαρτιζομένης εκ των κυρίων Μ. Γκιώνη, Γ. Μάτσα, Μ. Γριμάνη, Γ. Τραυλού και Π. Λαζαρή, αναγνωσθείσα εν γενική των μελών συνεδριάσει τη 17η Φεβρουαρίου 1880 (Brăila 1880). Η Μέλισσα του Δουνάβεως, Ημερολόγιον της Εφημερίδος «των Συλλόγων» του έτους Προς όφελος του εν Βραΐλα Ελληνικού Φιλομούσου Συλλόγου (Brăila 1873). Κανονισμός της Αλληλοβοηθητικής Αδελφότητος του εν Βραΐλα Ελληνικού Φιλομούσου Συλλόγου (Brăila 1890). Κανονισμός της Αλληλοβοηθητικής Αδελφότητος του εν Βραΐλα Ελληνικού Φιλομούσου Συλλόγου (Brăila 1894). Κανονισμός της Αλληλοβοηθητικής Αδελφότητος Βραΐλας (Ελληνικού Φιλομούσου Συλλόγου) (Bucureşti 1931). Παραθέματα From Κανονισμός της Αλληλοβοηθητικής Αδελφότητος του εν Βραΐλα Ελλην. Φιλομούσου Συλλόγου Ἄρθρον 2: Σκοπὸς τοῦ ἀνωτέρω σωματείου εἶναι ἡ δωρεὰν παροχή, Ἰατρικῆς περιθάλψεως καὶ φαρμάκων εἰς τοὺς ἀσθενοῦντας ἐκ τῶν ἀπόρων μελῶν καὶ τὰς οἰκογενείας αὐτῶν, καθὼς καὶ ἡ μετὰ θάνατον ἐφάπαξ κατὰ τὸ ἑνὸν χρηματικὴ βοήθεια ταῖς ἀπορφανισθείσαις οἰκογενείας αὐτῶν». Κανονισμός της Αλληλοβοηθητικής Αδελφότητος του εν Βραΐλα Ελληνικού Φιλομούσου Συλλόγου (Brăila 1894), p Δημιουργήθηκε στις 4/2/2017 Σελίδα 5/5