Κωνσταντίνος/Σιλουανός

Transcript

1 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, Περίληψη : Ο Κωνσταντίνος ήταν Αρμένιος και γεννήθηκε στη Μανάναλι των Αρσαμοσάτων ή Σαμοσάτων περίπου στις αρχές του 7ου αιώνα. Μανιχαίος στην πίστη, αποκήρυξε τα βιβλία της θρησκευτικής κοινότητάς του και προσπάθησε να προσαρμόσει τα δόγματά της στα κείμενα του Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων. Γύρω στο 655 εγκατέλειψε τη γενέτειρά του και εγκαταστάθηκε στην Κίβοσσα της Κολωνείας, όπου δίδαξε τη νέα πίστη. Περίπου το 682 συνελήφθη, κατόπιν εντολής του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Δ Πωγωνάτου, και λιθοβολήθηκε στην Κολώνεια. Άλλα Ονόματα Σιλουανός Τόπος και Χρόνος Γέννησης Περίπου αρχές 7ου αιώνα, Μανάναλις Αρμενίας Τόπος και Χρόνος Θανάτου Περίπου 682, Κολώνεια Κύρια Ιδιότητα Αιρεσιάρχης 1. Γέννηση Οικογένεια Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε περίπου στις αρχές του 7ου αιώνα. Γενέτειρά του ήταν η κώμη Μανάναλις της περιοχής των Αρσαμοσάτων ή Σαμοσάτων της Αρμενίας. Για την οικογένειά του ή την καταγωγή του δεν γνωρίζουμε τίποτα, εκτός από το ότι ήταν Αρμένιος και ανήκε στη θρησκευτική κοινότητα του μανιχαϊσμού, όπως και πολλοί άλλοι κάτοικοι της γενέτειράς του και της ευρύτερης περιοχής. Δεν φαίνεται να ήταν νυμφευμένος ή να απέκτησε παιδιά. Αργότερα, μετά τη μετεγκατάστασή του στα εδάφη του Βυζαντίου, υιοθέτησε έναν νέο, ο οποίος ονομαζόταν Ιούστος. 2. Εκπαίδευση Ανατροφή Για την εκπαίδευση και την ανατροφή του Κωνσταντίνου δεν έχουν σωθεί πληροφορίες. 3. Δράση Η πρώτη μνεία του Κωνσταντίνου τοποθετείται περίπου το έτος Τότε, ή λίγο νωρίτερα, φιλοξένησε στην οικία του στη Μανάναλι έναν διάκονο, ο οποίος επέστρεφε στην πατρίδα του έπειτα από την παραμονή του στη Συρία, όπου βρισκόταν αιχμάλωτος των Αράβων. 2 Ο διάκονος έφερε μαζί του από την αιχμαλωσία δύο βιβλία, το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων, τα οποία δώρισε στον Κωνσταντίνο σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη φιλοξενία που του είχε προσφέρει. Σύμφωνα με την παράδοση της θρησκευτικής κοινότητας που προέκυψε από τη διδασκαλία του Κωνσταντίνου, η δωρεά αυτών των βιβλίων έδωσε στον ιδρυτή της την ιδέα να αποκαθάρει το μανιχαϊσμό από τα παλαιότερα δόγματά του και να προσαρμόσει τα νοήματά τους στα λόγια του Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων. Οι μεταγενέστεροι Βυζαντινοί, από την άλλη, υποστήριζαν ότι ο Κωνσταντίνος προχώρησε στην πράξη αυτή όχι από γνήσιο μεταρρυθμιστικό πνεύμα, αλλά από καιροσκοπισμό και φόβο, επειδή ήθελε να αποφύγει τις διώξεις τις οποίες υφίσταντο οι Μανιχαίοι. 3 Το 655 περίπου ο Κωνσταντίνος εγκατέλειψε τη Μανάναλι και εγκαταστάθηκε σε βυζαντινό έδαφος, στο κάστρο της Κίβοσσας, κοντά στην Κολώνεια. Ο λόγος για τον οποίο αποφάσισε να μεταβεί στο Βυζάντιο δεν είναι γνωστός. Υποστηρίζεται ότι εγκατέλειψε τη Μανάναλι για να γλιτώσει από το διωγμό τον οποίο είχε εξαπολύσει εναντίον των Μανιχαίων ο καθολικός της Αρμενίας Ναρσής Γ ( ). 4 Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 1/9

2 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, Σύμφωνα με το δόγμα του Κωνσταντίνου, οι πιστοί δεν έπρεπε να διαβάζουν άλλα βιβλία εκτός από το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων. Μεγάλη σημασία έδωσε στα λεγόμενα των Πράξεων, ειδικά στην αφήγηση των περιοδειών του αποστόλου Παύλου. Ήδη πριν εγκαταλείψει τη Μανάναλι είχε ονομάσει τον εαυτό του Σιλουανό, από το όνομα του μαθητή που ακολούθησε τον απόστολο Παύλο στη Μακεδονία. Παράλληλα, αποκάλεσε Μακεδόνες το σύνολο των πιστών του στην Κίβοσσα. Η θρησκευτική κοινότητα η οποία προέκυψε από τη διδασκαλία του Κωνσταντίνου αργότερα πήρε την ονομασία παυλικιανισμός. 4. Θάνατος Η παραμονή και διδασκαλία του Κωνσταντίνου-Σιλουανού στην Κίβοσσα διήρκεσε 27 χρόνια. Το 682 περίπου 5 ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Δ ( ) έλαβε γνώση της δράσης του, ίσως από τον επίσκοπο Κολωνείας, και αποφάσισε να αποστείλει τον βασιλικό, Συμεών, με εντολή να τον συλλάβει και να τον θανατώσει διά λιθοβολισμού, τους δε μαθητές του να τους παραδώσει στις τοπικές εκκλησιαστικές αρχές, προκειμένου να επανέλθουν στην ορθόδοξη πίστη. Ο Συμεών έφτασε στην Κίβοσσα και, με τη βοήθεια ενός τοπικού αξιωματούχου ονόματι Τρύφωνος, συνέλαβε όλους τους Παυλικιανούς μαζί με τον διδάσκαλό τους και τους συγκέντρωσε στο νότιο μέρος του τείχους της Κολώνειας, σε ένα μέρος το οποίο κατόπιν ονομάστηκε Σωρός, από το πλήθος των λίθων που είχαν σωρευτεί εκεί για το λιθοβολισμό. Εκεί, έστησε τον Κωνσταντίνο-Σιλουανό απέναντί τους και τους διέταξε να τον λιθοβολήσουν. Οι οπαδοί του, όμως, ενώ υποκρίνονταν ότι υπακούουν στην εντολή του Συμεών, πρόσεχαν όταν έριχναν τις πέτρες να μη βλάπτουν καθόλου τον διδάσκαλό τους. Τότε ο θετός γιος του Κωνσταντίνου-Σιλουανού, ο Ιούστος (ο οποίος είχε μυηθεί στην πίστη των παυλικιανών από εκείνον), κατόπιν εντολής του Συμεών, τον κτύπησε καίρια με μια πέτρα, με αποτέλεσμα να τον σκοτώσει. 5. Αποτίμηση και κρίσεις Οι κρίσεις των ορθόδοξων Βυζαντινών για τον Κωνσταντίνο-Σιλουανό ήταν έντονα αρνητικές. Θεωρήθηκε ότι ήταν Μανιχαίος και ότι προσπάθησε να συγκαλύψει την αιρετική του πίστη με τα λόγια των αποστολικών κειμένων από καιροσκοπισμό και φόβο για τη ζωή του. Δεν διστάζουν, μάλιστα, να κάνουν λογοπαίγνια με το αποστολικό του παρωνύμιο Σιλουανός, μετατρέποντάς το σε Σαλοάνους, «ο σαλεμένος νους». Η παραφθορά αυτή του ονόματος μαρτυρείται κυρίως από τον Πέτρο Σικελιώτη, το ιστορικό έργο του οποίου αποτελεί μια από τις βασικότερες πηγές μας για τη δράση του Κωνσταντίνου. 6 Αντίθετα, οι Παυλικιανοί θεωρούσαν τον Κωνσταντίνο-Σιλουανό ιδρυτή της κοινότητάς τους και δημιουργό των δογμάτων της. Έτσι, τον τιμούσαν ως ισάξιο των αποστόλων του Χριστού, όπως και όλους τους διδασκάλους τους, και, όταν συλλαμβάνονταν και καλούνταν να αποκηρύξουν την πίστη τους, αρνούνταν να τον αναθεματίσουν. Η σύγχρονη έρευνα θεωρεί τον Κωνσταντίνο-Σιλουανό αναμορφωτή των δογμάτων του μανιχαϊσμού και δημιουργό της κοινότητας των παυλικιανών, υπεύθυνο για τη διάδοσή της από την Αρμενία στα βυζαντινά εδάφη. 1. Η Garsoïan, N., The Paulician Heresy. A Study of the Origin and Development of Paulicianism in Armenia and the Eastern Provinces of the Byzantine Empire (The Hague Paris 1967), σελ. 121, σημ. 34, τοποθετεί την εμφάνιση του Κωνσταντίνου-Σιλουανού στο έτος Ο Runciman, S., The Medieval Manichee. A Study of the Christian Dualist Heresy (Cambridge 1947, επανεκτύπωση 1955), σελ. 35, λανθασμένα θεωρεί ότι Διάκονος ήταν το όνομα του ανθρώπου τον οποίο φιλοξένησε ο Κωνσταντίνος-Σιλουανός και ότι αυτός ήταν που δίδαξε στον Κωνσταντίνο την αίρεση του μανιχαϊσμού στα Σαμόσατα. 3. Πέτρος Σικελιώτης, Ιστορία, βλ. Astruc, C. et al. (eds), "Les sources grecques pour l'histoire des Pauliciens d'asie Mineure", Travaux et Mémoires 4 (1970), Φώτιος Πατριάρχης, Διήγησις της νεοφανούς των Μανιχαίων αναβλαστήσεως, στο Astruc, C. et al. (eds), "Les sources grecques Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 2/9

3 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, pour l'histoire des Pauliciens d'asie Mineure", Travaux et Mémoires 4 (1970), Αντίθετα, κανένα τέτοιο σχόλιο δεν υπάρχει στο έργο του Πέτρου Ηγούμενου. Κατά τους Grégoire, H., "Sur l'histoire des Pauliciens", Académie royale de Belgique. Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques 22 (1936), σελ , και Loos, M., "Deux contributions à l'histoire des Pauliciens. I: À propos des sources grecques reflétant des Pauliciens", Byzantinoslavica 17 (1956), σελ , ο Πέτρος Σικελιώτης ταυτίζεται με τον Πέτρο Hγούμενο. Όπως υποστηρίζει ο Grégoire, το ιστορικό σύγγραμμα του Πέτρου Hγούμενου για τους παυλικιανούς συνιστά σύνοψη της Iστορίας των Παυλικιανών του Πέτρου Σικελιώτη, άποψη που δεν αποδέχεται ο Loos, ο οποίος θεωρεί ότι το ιστορικό σύγγραμμα του Πέτρου Hγούμενου έχει γραφτεί πριν από την Iστορία των Παυλικιανών. 4. Η Garsoïan, N., The Paulician Heresy. A Study of the Origin and Development of Paulicianism in Armenia and the Eastern Provinces of the Byzantine Empire (The Hague Paris 1967), σελ. 117, σημ. 13, θεωρεί ότι ο Κωνσταντίνος-Σιλουανός δεν εγκατέλειψε την Αρμενία εξαιτίας του διωγμού του Ναρσή Γ, διότι ο διωγμός αυτός έλαβε χώρα επί Ναρσή Β ( ). 5. Η Garsoïan, N., The Paulician Heresy. A Study of the Origin and Development of Paulicianism in Armenia and the Eastern Provinces of the Byzantine Empire (The Hague Paris 1967), σελ. 117, σημ. 15 και σελ. 121, σημ. 34, τοποθετεί το θάνατο του Κωνσταντίνου-Σιλουανού στο έτος 681. Ο Αναστασίου, Ι.Ε., Οι Παυλικιανοί. Η ιστορία και η διδασκαλία των από της εμφανίσεως μέχρι των νεωτέρων χρόνων (Αθήνα 1959), σελ. 37, τον τοποθετεί μεταξύ Πέτρος Σικελιώτης, Ιστορία, Astruc, C. et al. (eds), "Les sources grecques pour l'histoire des Pauliciens d'asie Mineure", Travaux et Mémoires 4 (1970), Βιβλιογραφία : Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Μ., "Η ανόρθωση", Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Η, Αθήνα 1979, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Αναστασίου Ι.Ε., Οι Παυλικιανοί. Η ιστορία και η διδασκαλία των από της εμφανίσεως μέχρι των νεωτέρων χρόνων, Αθήνα 1959 Χριστοφιλοπούλου Α., Βυζαντινή Ιστορία 2:1, Θεσσαλονίκη 1993 Garsoïan N., The Paulician Heresy. A Study of the Origin and Development of Paulicianism in Armenia and the Eastern Provinces of the Byzantine Empire, The Hague Paris 1967 Ostrogorsky G., Iστορία του βυζαντινού κράτους 2, Aθήνα 1979, Παναγόπουλος, I. (μτφρ.) Runciman S., The Medieval Manichee. A Study of the Christian Dualist Heresy, Cambridge 1947 Grégoire H., "Sur l histoire des Pauliciens", Académie royale de Belgique. Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques, 22, 1936, Lemerle P., "L histoire des Pauliciens d Asie Mineure d après les sources grecques", Travaux et Mémoires, 5, 1973, Loos M., "Deux contributions à l histoire des Pauliciens I: À propos des sources grecques reflétant des Pauliciens", Byzantinoslavica, 17, 1956, Ludwig C., "Wer hat was in welcher Absicht wie beschrieben? Bemerkungen zur Historia des Petros Sikeliotes über die Paulikianer", Berger, Α. et al. (eds), Varia II, Bonn 1987, ΠΟΙΚΙΛΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ 6, Πέτρος Σικελιώτης, Ιστορία, Les sources grecques pour l histoire des Pauliciens d Asie Mineure, Astruc, C. et al. (eds), Travaux et Mémoires 4, Paris 1970 Γεώργιος Μοναχός, Χρονικόν, de Boor, C. (ed.), Georgii Monachi Chronicon, Leipzig 1904 Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 3/9

4 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, "Makarios, αρ. 4672", Lilie, R.-J. et al. (eds), Prosopographie der Mittelbyzantinischen Zeit. Erste Abteilung ( ), Berlin New York 2000, Πέτρος Ηγούμενος, Περί Παυλικιανών των και Μανιχαίων, Les sources grecques pour l'histoire des Pauliciens d'asie Mineure, Astruc, C. et al. (eds), Travaux et Mémoires 4, Paris 1970 Φώτιος Πατριάρχης, Διήγησις της νεοφανούς των Μανιχαίων αναβλαστήσεως, Les sources grecques pour l'histoire des Pauliciens d'asie Mineure, Astruc, C. et al. (eds), Travaux et Mémoires 4, Paris 1970 Δικτυογραφία : Paulicians Νομίσματα Κωνσταντίνου Δ Γλωσσάριo : βασιλικός, ο Αξιωματούχος της αυτοκρατορικής αυλής του Βυζαντίου, επιφορτισμένος συνήθως με τη συνοδεία και την παρακολούθηση ξένων απεσταλμένων αλλά και με άλλες ειδικές αποστολές. διάκονος, ο Κατώτερο εκκλησιαστικό αξίωμα. Χειροτονούνταν κάποιος διάκονος από την ηλικία των 25 ετών και μετά. Επιτρεπόταν να είναι έγγαμος, αν ο γάμος είχε τελεστεί πριν από τη χειροτονία. καθολικός (αρμενκής εκκλησίας), ο Τίτλος (από το 363 μ.χ.) του αρχηγού της Αρμενικής Εκκλησίας. μανιχαϊσμός, ο Θρησκευτικό δόγμα που εμφανίσθηκε στην Ανατολή κατά τον 3ο αι. μ.χ. και συνδύαζε στοιχεία του χριστιανισμού, του βουδισμού και του ζωροαστρισμού. Η ονομασία του προέρχεται από τον Μάνη, μυθικό ιδρυτή της θρησκείας. Ο μανιχαϊσμός πρεσβεύει ότι στον κόσμο υπάρχουν δύο θεμελιώδεις, ισοδύναμες και ανταγωνιστικές αρχές, το καλό και το κακό. Πηγές Πέτρος Σικελιώτης, Ιστορία, Astruc, C. et al. (eds), ʺLes sources grecques pour lʹhistoire des Pauliciens dʹasie Mineureʺ, Travaux et Mémoires 4 (1970), σελ Πέτρος Ηγούμενος, Περί Παυλικιάνων των και Μανιχαίων, Astruc, C. et al. (eds), ʺLes sources grecques pour lʹhistoire des Pauliciens dʹasie Mineureʺ, Travaux et Mémoires 4 (1970), σελ. 81, Φώτιος Πατριάρχης, Διήγησις της νεοφανούς των Μανιχαίων αναβλαστήσεως, Astruc, C. et al. (eds), ʺLes sources grecques pour lʹhistoire des Pauliciens dʹasie Mineureʺ, Travaux et Mémoires 4 (1970), σελ Παραθέματα Ο Βυζαντινός μοναχός Πέτρος Σικελιώτης (9ος αιώνας) εξιστορεί τη δράση του Κωνσταντίνου Σιλουανού Ἐν ταῖς ἡμέραις Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως, τοῦ ἔγγονος Ἡρακλείου, γέγονέ τις Ἀρμένιος ὀνόματι Κωνσταντῖνος ἐν τῷ Σαμοσάτῳ τῆς Ἀρμενίας, ἐν κώμῃ Μανανάλει λεγομένῃ, ἥτις κώμη καὶ μέχρι τοῦ νῦν Μανιχαίους ἐκτρέφει. Οὗτος διάκονόν τινα αἰχμάλωτον πρὸς τὴν οἰκείαν πατρίδα ἐκ Συρίας ἐπανερχόμενον, ὡς ἀκριβῶς ἐμάθομεν, καὶ τὴν κώμην Μανάναλιν φθάσαντα, ξενίζει ἐπὶ ἡμέρας τινὰς ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ. Ὁ δὲ αἰχμάλωτος ἐκ Συρίας βίβλους ἐπιφερόμενος δύο, μίαν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 4/9

5 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, καὶ ἑτέραν τὴν τοῦ Ἀποστόλου, ταύτας δωρεῖται τῷ Κωνσταντίνω, ἀμειβόμενος αὐτῷ τὴν τῆς ξενοδοχίας ἀντάμειψιν. Ὁ δὲ λαβὼν τὰς δύο βίβλους τοῦ τε Εὐαγγελίου καὶ τοῦ Ἀποστόλου, καὶ τὴν ἀθέμιτον καὶ μυσαρὰν αὐτοῦ αἵρεσιν βλέπων βδελυκτὴν παρὰ πάντων καὶ φευκτέαν ὑπάρχουσαν διὰ τὰς ἐν αὐτῇ δυσφημίας τε καὶ αἰσχρουργίας, θέλων αὖθις ἀνανεώσασθαι τὸ κακόν, μηχανᾶται ἐκ διαβολικῆς ἐνεργείας μὴ ἀναγινώσκεσθαι ἑτέραν βίβλον τὸ παράπαν πλὴν τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τοῦ Ἀποστόλου, ὅπως δυνηθῇ δι αὐτῶν ἐπικαλύψαι τὴν τῆς κακίας βλάβην, ὥσπερ οἱ τὰ δηλητήρια φάρμακα διδόντες πίνειν διὰ μέλιτος ταῦτα ἐπικαλύπτουσιν. Καὶ δὴ ἐκ τῶν μνημονευθεισῶν μανιχαϊκῶν βίβλων τὰς ἀφορμὰς ἑκάστης βλασφημίας παρειληφώς, ἠδυνήθη ἐκ συνεργίας σατανικῆς τὰ τοῦ Ευαγγελίου καὶ τοῦ Ἀποστόλου νοήματα ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ πρὸς τὸ οἰκεῖον διαστρέψαι βούλημα τὰς δὲ πολλάκις μνημονευθείσας βίβλους τῶν Μανιχαίων, ὡς προείρηται, ἀπερρίψατο διὰ τὸ καὶ μάλιστα πολλοὺς ὁρᾶν ἕνεκεν αὐτῶν ξίφεσιν ἀποκτεννομένους. Οἱ γὰρ θειότατοι καὶ ὀρθόδοξοι ἡμῶν τῶν ὄντως χριστιανῶν βασιλεῖς μετὰ πάντων τῶν ἀγαθῶν αὐτῶν κατορθωμάτων θεσπίζουσι καὶ τοῦτο Μανιχαίους καὶ Μοντανοὺς ξίφει τιμωρεῖσθαι, τὰς δὲ βίβλους αὐτῶν εὑρισκομένας πυρὶ παραδίδοσθαι εἰ δέ τις φωραθείη ταύτας ἀποκρύπτων, τὸν τοιοῦτον ψήφῳ θανάτου καθυποβάλλεσθαι, τὰ δὲ υπάρχοντα αὐτῷ ἐν τῷ τοῦ δημοσίου εἰσκομίζεσθαι μέρει. Ὁ γοῦν τοῦ Μάνεντος μαθητὴς Κωνσταντῖνος, ἵνα τοὺς μαθητευομένους αὐτῷ τελείως δελεάσας ἀπολέσῃ, καὶ ποιήσῃ εὐπαράδεκτα τὰ παρ αὐτοῦ λεγόμενα, τὰς Οὐαλεντίνου βλασφημίας καὶ τερατολογίας, τῶν τριάκοντα αἰώνων, φημί, καὶ θεῶν, ἔτι δὲ καὶ τὴν τοῦ Κουβρίκου περὶ τοῦ ὑετοῦ πλαστώδη μυθολογίαν, ὅς φησιν ἐξ ἱδρώτων νεανίσκου εὐειδοῦς κατατρέχοντος παρθένῳ γίνεσθαι τὸν ὑετόν, καὶ ἄλλα τινὰ ἀφ ἑαυτοῦ ὡς δυσπαράδεκτα ἠθέλησεν ἀποσείσασθαι, οὐχ ἵνα τὴν μεγίστην λωφήσῃ κακίαν, ἀλλ ἵνα πρὸς ἑαυτὸν πολλοὺς ἐφελκύσηται. Βασιλείδου δὲ τοῦ δυσωνύμου τὰς ἀσελγείας τε καὶ τὰ μιάσματα καὶ τῶν λοιπῶν ἁπάντων τὸν δυσώδη ὑποδεξάμενος βόρβορον, ἀναδείκνυται νέος τις ὀδηγὸς ἀπωλείας. Ὅθεν ἅπαντες οἱ νῦν περιόντες τῶν Μανιχαίων παῖδες, τὰς δραματουργίας ταύτας ἀγνοοῦντες, προθύμως ἀναθεματίζουσι Σκυθιανὸν Βουδδᾶν τε καὶ Μάνεντα, τοὺς τῆς κακίας γεγονότας ἀρχηγέτας Κωνσταντῖνον δὲ τοῦτον, τὸν καὶ Σιλουανὸν ἑαυτὸν ὀνομάσαντα, καὶ τοὺς μετ αὐτὸν ἀναδειχθέντας, ὡς ἀποστόλους Χριστοῦ καὶ ἰσοτίμους Παύλου ἡγοῦνται. Οὗτος τοίνυν ὁ Κωνσταντῖνος ὁ καὶ Σαλοάνους τὴν Μανάναλιν καταλείψας, ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς Κίβοσσαν τὸ κάστρον πλησίον Κολωνείας, λέγων ἑαυτὸν εἶναι τὸν ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς τοῦ ἀποστόλου ἐμφερόμενον Σιλουανόν, ὃν ἀπέστειλεν ὡς πιστὸν μαθητὴν Παῦλος εἰς Μακεδονίαν. Ἐπεδείκνυεν δὲ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ καὶ τὴν τοῦ Ἀποστόλου βίβλον, ἥνπερ εἴληφε παρὰ τοῦ προμνημονευθέντος διακόνου τοῦ αἰχμαλώτου, λέγων «Ὑμεῖς ἐστε οἱ Μακεδόνες, ἐγὼ δέ εἰμι Σιλουανός, ὁ ὑπὸ Παύλου ὑμῖν ἀποσταλείς». Καὶ τοῦτο δὲ μετὰ χρόνους ἑξακοσίους τῆς μαρτυρίας Παύλου ἀναφανεὶς ἔλεγεν, ὡς γὰρ προείρηται, ἐπὶ Κωνσταντίνου τοῦ ἔγγονος Ἡρακλείου. Καὶ δὴ ἐν ὅλοις ἔτεσιν εἴκοσι καὶ ἑπτὰ διατρίψας ἐκεῖσε, πολλοὺς τῶν ἐγχωρίων πλανήσας, ἀξίαν τῆς ἑαυτοῦ διδασκαλίας τὴν καταστροφὴν τοῦ βίου ἐδέξατο. Ὁ γὰρ βασιλεύς, οὐκ οἶδ ὅπως μαθὼν τὰ κατ αὐτόν, ἀποστέλλει βασιλικόν τινα, Συμεῶνα καλούμενον, παραγγείλας αὐτῷ λιθοβολῆσαι τὸν τῆς κακίας ἐργάτην, τοὺς δὲ μαθητὰς αὐτοῦ ὡς ἐξ ἀγνοίας ἀπατηθέντας ἐν ἐκκλησίαις Θεοῦ πρὸς ἐπιστροφὴν παραδοθῆναι καὶ διόρθωσιν, εἰ καὶ ἀδιόρθωτοι ἔμειναν ὅπερ καὶ γέγονεν. Ἐλθὼν γὰρ ὁ Συμεών, καὶ παραλαβὼν μεθ ἑαυτοῦ τινα τῶν ἐκεῖσε ἀρχόντων τοὔνομα Τρύφωνα, καὶ γενόμενος ἐπὶ τοῦ τόπου, συλλαμβάνει τοὺς πάντας καὶ, ἐνέγκας αὐτοὺς κατὰ τὸ νότιον μέρος τοῦ κάστρου Κολωνείας, ἵστησι τὸν δείλαιον, καὶ τοὺς αὐτοῦ μαθητὰς κατέναντι αὐτοῦ, οἷς καὶ παρεκελεύσατο λιθοβολῆσαι αὐτόν. Οἱ δὲ τοὺς λίθους λαμβάνοντες, καὶ ὡς πρὸς τὰς ἑαυτῶν ζώνας τὰς χεῖρας προσκλίνοντες, ὀπισθοφανῶς τῆς χειρὸς τοὺς λίθους ἠκόντιζον, φειδόμενοι τοῦ οἰκείου διδασκάλου, ὡς ἅτε δὴ ἐκ Θεοῦ ἀποσταλέντος αὐτοῖς. Οὗτος οὖν ὁ Σαλοάνους πρὸ χρόνων τινῶν Ἰοῦστόν τινα καλούμενον εἰς υἱοθεσίαν λαβών, καὶ τὴν μανιχαϊκὴν διδάξας αἵρεσιν, ἀξίαν τῆς ἀνατροφῆς καὶ διδασκαλίας τὸ τηνικάδε παρ αὐτοῦ τὴν ἀμοιβὴν ἐδέξατο. Ἐπιταχθεὶς γὰρ παρὰ τοῦ βασιλικοῦ ὁ Ἰοῦστος καὶ δραξάμενος λίθον, ὡς νέον Γολιὰθ τοῦτον πατάξας ἀπέκτεινεν καὶ ἦλθεν ἐπ αὐτῷ ἡ δαυιτικὴ φωνὴ ἡ λέγουσα «Λάκκον ὤρυξεν καὶ ἀνέσκαψεν αὐτόν», καὶ «ἐπιστρέψει ὁ πόνος αὐτοῦ εἰς κεφαλὴν αὐτοῦ». Ὁ δὲ τόπος ἐκεῖνος διὰ τοὺς συναχθέντας ἐπ αὐτῷ λίθους Σωρὸς ἐκλήθη μέχρι τῆς σήμερον. [Επί βασιλείας Κωνσταντίνου, του εγγονού του Ηρακλείου, ζούσε ένας Αρμένιος ονόματι Κωνσταντίνος στην περιοχή των Σαμοσάτων της Αρμενίας, στην κώμη που λεγόταν Μανάναλις, η οποία ακόμη και σήμερα είναι κοιτίδα Μανιχαίων. Αυτός, όπως μάθαμε με σαφήνεια, φιλοξένησε για κάποιες ημέρες στο σπίτι του έναν διάκονο ο οποίος επέστρεφε στην πατρίδα του μετά από αιχμαλωσία στη Συρία. Ο αιχμάλωτος έφερνε μαζί του από τη Συρία δύο βιβλία, το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων, τα οποία και χάρισε στον Κωνσταντίνο ως ανταμοιβή για τη φιλοξενία. Αυτός, παίρνοντας τα δύο βιβλία, το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων, και βλέποντας ότι την παράνομη και βρωμερή αίρεσή του την απεχθάνονταν και την απέφευγαν όλοι, λόγω των βλασφημιών και των ακολασιών της, και θέλοντας πάλι να ανανεώσει το κακό, μηχανεύεται με τη βοήθεια του διαβόλου το εξής: να μην διαβάζουν οι πιστοί στην αίρεσή του κανένα άλλο βιβλίο εκτός από το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων, για να μπορέσει με αυτά να καλύψει τη βλάβη που προκαλούσε η κακία του, όπως ακριβώς όσοι δίνουν δηλητήρια καλύπτουν τη γεύση τους με μέλι. Μάλιστα, πήρε από τα προαναφερθέντα βιβλία των Μανιχαίων τις βάσεις για τη βλασφημία του και μπόρεσε, με τη βοήθεια του Σατανά, να διαστρέψει την ερμηνεία των νοημάτων του Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων όπως ήθελε αυτός. Τα δε βιβλία των Μανιχαίων, τα οποία αναφέραμε πολλές φορές Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 5/9

6 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, προηγουμένως, τα απέρριψε, όπως είπαμε, για τον επιπλέον λόγο ότι έβλεπε εξαιτίας τους πολλούς να εκτελούνται με ξίφος, διότι οι θειότατοι και ορθόδοξοι βασιλείς μας, εμάς των πραγματικών Χριστιανών, μαζί με όλα τα άλλα ευεργετικά επιτεύγματά τους έχουν θεσπίσει και αυτό: να εκτελούνται με ξίφος οι Μανιχαίοι και οι Μοντανοί, τα δε βιβλία τους να καίγονται, ενώ όποιος συλληφθεί να τα κρύβει να εκτελείται και η περιουσία του να δημεύεται. Ο μαθητής του Μάνη Κωνσταντίνος, λοιπόν, για να δελεάσει τους πιστούς του ώστε να τους καταστρέψει ολοκληρωτικά και για να γίνουν πιο παραδεκτά τα λεγόμενά του, θέλησε να αποστασιοποιηθεί από τις απαράδεκτες βλασφημίες και τερατολογίες του Ουαλεντίνου (μιλάω για τους τριάντα αιώνες και τους θεούς), τα παραμύθια του Κουβρίκου για τη βροχή (που λέει ότι η βροχή προέρχεται από τον ιδρώτα ενός όμορφου νεαρού που κυνηγάει μία παρθένα) και άλλα παρόμοια. Αυτό το έκανε όχι για να αποφύγει τη μεγαλύτερη κακία, αλλά για να προσελκύσει πολλούς στο πλευρό του. Παραδεχόμενος δε τις ασέλγειες και τα μιάσματα του καταραμένου Βασιλείδη και τη βρωμερή λάσπη των υπολοίπων, αναδείχθηκε σε νέο οδηγό απωλείας. Εξ ου και όλοι οι σημερινοί πιστοί των Μανιχαίων, αγνοώντας τους θεατρινισμούς αυτούς, πρόθυμα αναθεματίζουν τον Σκυθιανό, τον Βουδδά και τον Μάνη, αυτούς που υπήρξαν ιδρυτές της κακίας αυτής όμως αυτόν τον Κωνσταντίνο, που ονόμασε τον εαυτό του Σιλουανό, και όσους τον διαδέχθηκαν τους θεωρούν απόστολους του Χριστού και ισότιμους του Παύλου. Αυτός λοιπόν ο Κωνσταντίνος ο «Σαλεμένος Νους» εγκατέλειψε την Μανάναλιν και ήλθε και εγκαταστάθηκε στο κάστρο της Κίβοσσας κοντά στην Κολώνεια, υποστηρίζοντας ότι είναι ο Σιλουανός που αναφέρεται στις επιστολές του αποστόλου Παύλου, που τον έστειλε ο Παύλος ως πιστό μαθητή στη Μακεδονία. Έδειχνε και στους μαθητές του ο Κωνσταντίνος το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων, το οποίο είχε πάρει από τον αιχμάλωτο διάκονο που προαναφέραμε, και τους έλεγε: «Εσείς είστε οι Μακεδόνες και εγώ είμαι ο Σιλουανός, που ο Παύλος με έστειλε σε σας». Αυτό το έλεγε έχοντας εμφανιστεί εξακόσια χρόνια μετά το μαρτύριο του Παύλου, όπως είπαμε ήδη, την εποχή του Κωνσταντίνου του εγγονού του Ηρακλείου. Στην Κίβοσσα παρέμεινε επί 27 έτη, παραπλανώντας πολλούς ντόπιους, αλλά ο θάνατός του ήταν άξιος της διδασκαλίας του. Όταν ο αυτοκράτωρ έμαθε, δεν ξέρω πώς, τα σχετικά με τον Κωνσταντίνο, έστειλε έναν αυτοκρατορικό πράκτορα ονόματι Συμεών με την εντολή να λιθοβολήσει τον πρωτεργάτη της αίρεσης και τους μαθητές του, οι οποίοι είχαν εξαπατηθεί από άγνοια, να τους παραδώσει στις εκκλησίες του Θεού για να επιστρέψουν στην ορθόδοξη πίστη, αν και τελικά δεν διορθώθηκαν. Αυτό και έγινε. Φτάνοντας ο Συμεών στην Κίβοσσα, πήρε μαζί του έναν από τους τοπικούς αξιωματούχους, τον Τρύφωνα, συνέλαβε όλους τους αιρετικούς και, αφού τους συγκέντρωσε στο νότιο μέρος του κάστρου της Κολώνειας, έστησε τον δύστυχο Κωνσταντίνο απέναντι από τους μαθητές του και τους διέταξε να τον λιθοβολήσουν. Αυτοί, όμως, παίρνοντας τις πέτρες στα χέρια τους, έστρεφαν τα χέρια προς τα κάτω και έκαναν πως πετούν την πέτρα, ενώ την έριχναν προς τα πίσω, λυπούμενοι τον δάσκαλό τους που τον πίστευαν σταλμένο από τον Θεό. Αυτός λοιπόν ο «Σαλεμένος Νους» είχε υιοθετήσει πριν από κάποια χρόνια κάποιον Ιούστο και του είχε διδάξει την πίστη των Μανιχαίων ο Ιούστος, όμως, του ξεπλήρωσε τώρα την ανατροφή και την διδασκαλία όπως ακριβώς το άξιζε, διότι, όταν τον διέταξε ο Συμεών, πήρε πέτρα και κτύπησε τον Κωνσταντίνο σαν να ήταν νέος Γολιάθ. Και ακούστηκε η φωνή του Δαβίδ να λέει: «Άνοιξε λάκκο και τον ανέσκαψε» και «το κακό του θα επιστρέψει στο κεφάλι του». Το δε μέρος εκείνο μέχρι σήμερα ονομάζεται Σωρός, λόγω των λίθων που συσσωρεύθηκαν εκεί.] Πέτρος Σικελιώτης, Ιστορία, Astruc, C. et al. (eds), ʺLes sources grecques pour lʹhistoire des Pauliciens dʹasie Mineureʺ, Travaux et Mémoires 4 (1970), σελ Ο Πέτρος Ηγούμενος (πιθανώς ο ίδιος με τον Πέτρο Σικελιώτη) αναφέρεται στον Κωνσταντίνο Σιλουανό Οὗτοι οἱ Παυλικιάνοι μετὰ χρόνους τινὰς τῆς διδαχῆς τοῦδε τοῦ Παύλου, οὐ πολλοῦ, ἕτερον ἔσχον διδάσκαλον, Κωνσταντῖνον καλούμενον, ὅστις ἑαυτὸν Σιλουανὸν μετωνόμασεν. Τοῦτον οὖν ἔχουσιν ἀρχηγὸν τῶν διδασκάλων αὐτῶν, καὶ οὐχὶ τὸν Παῦλον. Οὗτος γὰρ αὐτοῖς παρέδωκε τὰς μὲν αἱρέσεις αὐτοῦ οὐκ ἐγγράφως, ἀλλ ἀγράφως κατὰ παράδοσιν, τὸ Εὐαγγέλιον δὲ καὶ τὸν Ἀπόστολον ἐγγράφως ἀπαράλλακτα μὲν τῇ γραφῇ καὶ τοῖς λόγοις ὡς τὰ καὶ παρ ἡμῖν ὄντα αὐτοῖς παραδούς, διαστρέψας δὲ ἕκαστον κεφάλαιον πρὸς τὰς ἑαυτοῦ αἱρέσεις, νομοθετήσας αὐτοῖς καὶ τοῦτο, μὴ δεῖν ἑτέραν βίβλον τὴν οἱανοῦν ἀναγινώσκειν εἰ μὴ τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὸν Ἀπόστολον. [Αυτοί οι Παυλικιανοί, μετά την παρέλευση κάποιων ετών από την διδασκαλία ετούτου του Παύλου, ο οποίος δεν έγινε και πολύ γνωστός, απέκτησαν άλλον διδάσκαλο, τον Κωνσταντίνο, ο οποίος έδωσε στον εαυτό του το νέο όνομα Σιλουανός. Αυτόν έχουν αρχηγό των διδασκάλων τους οι Παυλικιανοί και όχι τον Παύλο. Αυτό συμβαίνει διότι ο Κωνσταντίνος ήταν που τους παρέδωσε τις ιδέες του όχι γραπτώς, αλλά αγράφως, προφορικά, όμως το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων τους τα παρέδωσε γραπτώς. Τους τα έδωσε ίδια και απαράλλακτα στο κείμενο και στα λεγόμενά τους με τα δικά μας κείμενα, όμως διέστρεψε τα νοήματά τους για να ταιριάζουν με την αίρεσή του και επέβαλε στους Παυλικιανούς να μην διαβάζουν κανένα άλλο βιβλίο εκτός από το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων.] Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 6/9

7 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, Πέτρος Ηγούμενος, Περί Παυλικιάνων των και Μανιχαίων, Astruc, C. et al. (eds), ʺLes sources grecques pour lʹhistoire des Pauliciens dʹasie Mineureʺ, Travaux et Mémoires 4 (1970), σελ. 81. Απαρίθμηση του Κωνσταντίνου Σιλουανού μεταξύ των διδασκάλων των Παυλικιανών Μάνεντα τοίνυν καὶ Παῦλον καὶ Ἰωάννην, καὶ ἄλλους οὓς ἐάν τις εἴπῃ αὐτοῖς, προθύμως ἀναθεματίζουσιν. Κωνσταντῖνον δὲ τὸν Σιλουανὸν ἐπικληθέντα, καὶ Συμεὼν τὸν καὶ Τίτον, καὶ Γεγνέσιον τὸν καὶ Τιμόθεον, καὶ Ἰωσὴφ τὸν καὶ Ἐπαφρόδιτον, καὶ Βαάνην τὸν ρυπαρόν, καὶ Σέργιον τὸν καὶ Τυχικόν, ὡς διδασκάλους αὐτῶν οὐδαμῶς ἀναθεματίζουσιν, ἀλλ ἔχουσιν αὐτοὺς ὥσπερ ἀποστόλους Χριστοῦ. [Τον Μάνη, λοιπόν, και τον Παύλο και τον Ιωάννη και όποιους άλλους αναφέρει κάποιος στους Παυλικιανούς αυτοί τους αναθεματίζουν με προθυμία. Όμως τον Κωνσταντίνο που ονομάστηκε Σιλουανός και τον Συμεών Τίτο και τον Γεγνέσιο Τιμόθεο και τον Ιωσήφ Επαφρόδιτο και τον Βαάνη τον Ρυπαρό και τον Σέργιο Τυχικό δεν τους αναθεματίζουν, διότι είναι διδάσκαλοί τους και τους έχουν όπως ακριβώς τους αποστόλους του Χριστού.] Πέτρος Ηγούμενος, Περί Παυλικιάνων των και Μανιχαίων, Astruc, C. et al. (eds), ʺLes sources grecques pour lʹhistoire des Pauliciens dʹasie Mineureʺ, Travaux et Mémoires 4 (1970), σελ Περιγραφή της δράσης του Κωνσταντίνου Σιλουανού στο ιστορικό έργο του πατριάρχη Φωτίου Κἀκεῖθεν διὰ τῶν ἐφεξῆς διαδόχων τῆς ἀσεβείας μέχρι τῶν χρόνων Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως ἀπόγονος δὲ ἦν οὗτος Ἡρακλείου τῆς τοιαύτης θεομαχίας ἀκαινοτομήτου παρατεινομένης, καὶ πολλῶν μὲν παραινέσεων καὶ διδασκαλιῶν, εἰ καὶ πρὸς ἀνόητον ἀπεκρίθησαν πέρας, καταβληθέντων, πολλῶν δὲ εὐσεβῶν βασιλέων ξίφει τὴν δίκην τοὺς ἀποστάτας εἰσπραττομένων καὶ μηδ οὕτως τῆς ἀσεβοῦς φορᾶς ἱσταμένης, ἐπιγίνεταί τις τοῖς ἀποστάταις Ἀρμένιος ὀνόματι Κωνσταντῖνος. Μανάναλις, κώμη Σαμοσάτων, πατρὶς αὐτῷ ἐπιγράφεται, ἥτις καὶ μέχρι τοῦ νῦν Μανιχαίων τροφὸς ὑπάρχει καὶ ἐνδιαίτημα. Ἀλλὰ γὰρ οὗτος ὁ Κωνσταντῖνος τῶν τῆς ἐκκλησίας τινὰ διακόνων ἀπὸ τῆς κατὰ Συρίαν αἰχμαλωσίας πρὸς τὴν οἰκείαν ὑποστρέφοντα πατρίδα ἐπὶ ἡμέρας οὐκ ὀλίγας ἐξένιζε. Βίβλους δὲ ἀπὸ Συρίας ὁ αἰχμάλωτος συνεπεφέρετο αὐτῷ δύο, μίαν μὲν τοῦ ἁγίου εὐαγγελίου, ἑτέραν δὲ τοῦ μεγάλου ἀποστόλου Παύλου, ἃς ὥσπερ ἀμειβόμενος τῆς ξενίας ὁ ξενισθεὶς καὶ ἀγνοῶν τοῦ ξενίσαντος τὸ δυσσεβὲς τῆς θρησκείας τὰς ἱερὰς ἀντεδωρεῖτο βίβλους. Κατιδὼν δὲ ὁ Ἀρμένιος Κωνσταντῖνος βδελυκτὴν καὶ πᾶσι φευκτήν καὶ ἀποτρόπαιον τὴν αὐτοῦ δυσσέβειαν καὶ ἀποστασίαν, τῇ τοῦ διαβόλου συμβουλῇ μηχανᾶται τοιόνδε πάσας μὲν ὅσας αὐτοῦ ἡ θρησκεία ἠγάπα τε καὶ περιεπτύσσετο βίβλους ἀποβάλλεται καὶ ἀποσκορακίζει, γυμνὰ δὲ τὰ δόγματα τῶν γραμμάτων παρακατασχὼν πειρᾶται τὰς τοῦ Εὐαγγελίου λέξεις καὶ τοῦ Ἀποστόλου τούτοις ἐναρμόζειν τε καὶ περιάπτειν. Διὸ πάσης αὐτοῦ τῶν δυσσεβημάτων καταψηφισάμενος βίβλου, μόνῳ προσανέχειν τῷ Εὐαγγελίῳ καὶ τῷ Ἀποστόλῳ πρόσταγμά τε καὶ σπούδασμα ποιεῖται, ὡς ἂν δυνηθείη, διὰ τῆς τοιαύτης κακοτεχνίας ἐπικαλυψάμενος αὐτοῦ τὸν βόρβορον τῆς ἀποστασίας, πολλοῖς τὸν θανατηφόρον ἰὸν τῶν δηλητηρίων αὐτοῦ δοξασμάτων ἐγκεράσαι. Ἀλλ ἀποπέμπεται μέν, ὥσπερ εἴρηται, σχήματι μόνῳ καὶ πλάσματι τὰς τῶν Μανιχαίων βίβλους, ἅτε δὴ καὶ ὁρῶν τοὺς τῶν Χριστιανῶν νόμους τοὺς ὅσοι κέχρηνται ταῖς τῆς ἀποστασίας βίβλοις τῷ ξίφει παραδιδόντας καὶ αὐτὰς ἐκείνας πυρὸς δαπάνην ποιουμένους, τὰ μέντοι τῶν δοξασμάτων ἐπικαιρότατα καὶ τέλεια πρὸς ἀσέβειαν περιθάλπων τε καὶ περιπτυσσόμενος τοῖς δεσποτικοῖς καὶ ἀποστολικοῖς ὑποβάλλειν τε καὶ ὑποτιθέναι ῥήμασιν μηχανὴν πᾶσαν καὶ ἀγῶνα ἐτίθετο. Τὰς δέ γε Οὐαλεντίνου τερατολογίας τῶν τριάκοντα αἰώνων καὶ θεῶν, καὶ τὴν τοῦ Κουβρίκου περὶ τοῦ ὑετοῦ βδελυκτὴν μυθοποιίαν, Βασιλείδου τε τὰ μιάσματα καὶ τὰς ἀσελγείας καὶ τῶν παραπλησίων τὸν δυσώδη βόρβορον, οὔτε σὺν παρρησίᾳ ἠσπάζετο, οὔτε κατὰ γνώμην καὶ μυσταγωγίαν ἀπεστρέφετο, ἀλλ οἷά τις πρόσφατος καὶ καινὸς νομοθέτης, ἐκ πόρνης τε καὶ πολυπλόκου δυσσεβείας δόγματα τεκὼν ἀποστασίας, ὁδηγὸς καὶ προστάτης τοῖς πειθομένοις ἐσχάτης ἀπωλείας ἀναδείκνυται. Ὅθεν οἱ νῦν τῶν Μανιχαίων παῖδες, ὡς καὶ πρὶν ἔφθην εἰπών, Σκυθιανὸν μὲν καὶ Βούδην καὶ Μάνεντα προθύμως τῷ ἀναθέματι πέμπουσι, Κωνσταντῖνον δὲ ἐς τὰ μάλιστα θειάζουσί τε καὶ περιέπουσιν, καὶ δὴ καὶ τοὺς μετ αὐτὸν ἀναδειχθέντας διαδόχους ἵσα καὶ Χριστοῦ γεραίρουσιν, ἵνα μὴ πλέον εἴπω, ἀποστόλοις. Ἀλλ οὗτος ὁ ἐκ Κωνσταντίνου Σιλουανὸς εἰς Κίβωσσαν ἀπὸ Μανανάλεως μετελθών ὢ ψυχῆς ἀθέου καὶ γνώμης πᾶσαν ἀναισχυντίαν καὶ ψεῦδος οὐδὲν ἡγουμένης, ἑαυτὸν ἔλεγεν εἶναι ὃν αἱ τοῦ θεσπεσίου Παύλου ἐπιστολαὶ ἐπὶ μνήμης φέρουσι Σιλουανόν. Καὶ τί ἄν τις εἴποι πρὸς τοσαύτην ἐμβροντησίαν; Εἰς ποῖον δὲ ἄτοπον ἐπενεχθέντα τις ἐπιδειξάμενος αἰσχυνθῆναι παρασκευάσει τὸν ἀπ αὐτῆς ἀρχῆς οὕτω διὰ καταφώρου κλοπῆς καὶ φρενοβλαβείας οὐκ ἐρυθριάσαντα προελθεῖν; Πλὴν ἀλλ οὕτω περιφανῶς τερατευόμενος καὶ ψευδολογῶν εὗρεν οὓς εἵλκυσε πείθεσθαι αὐτῷ, καὶ Μακεδόνας μὲν ἐκάλει τοὺς τῆς ἀπάτης μαθητάς, ἑαυτὸν δέ, ὡς προείρηται, Σιλουανόν, ἀπεστάλθαι τε παρὰ τοῦ θεσπεσίου Παύλου πρὸς αὐτούς, καὶ πολλὰ τοιαῦτα ἄλλα διερραψῴδει τε καὶ συνέπλαττεν. Ἀλλ εἴκοσι μὲν καὶ ἑπτὰ διατρίψας ἔτη ὅλα ἐν οἷς εἴρηται τόποις τὸ λαοπλανὲς ἐκεῖνο Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 7/9

8 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, καὶ κακομήχανον τέρας, πολλούς τε τῶν ἐγχωρίων τῆς αὐτῆς μετασχεῖν παρασκευάσας λύμης, καὶ κατάφωρος ἐφ οἷς ἐθεομάχει γεγονὼς καὶ λίθων βολαῖς τὴν δίκην ὑποσχὼν ἔδυ εἰς Ἅιδου. Κωνσταντῖνος γὰρ ὁ βασιλεὺς τὰ κατ αὐτὸν ἀναπεπυσμένος στέλλει τινὰ τοὔνομα Συμεῶνα τὸν μὲν λαοπλάνον ὑπαγαγεῖν τῇ δίκῃ, ὅσοι δὲ τῆς ἐκείνου πλάνης μετέσχον, εἶτα ταύτης ἀφίστανται καὶ τὴν τῶν μετανοούντων χώραν ὁλοψύχως ἀναπληροῦσιν, τούτους ἄρα πρὸς μάθησιν τῶν ὀρθῶν δογμάτων καὶ κατάγνωσιν ἐπὶ πλέον τῆς ἀποστασίας ταῖς τοῦ θεοῦ προσκαρτερεῖν παραδοῦναι ἐκκλησίαις. Καταλαβὼν δὲ ὁ ἀπεσταλμένος τὴν χώραν ἐν ᾗ τὸ τῆς πλάνης ἠνέῳκτο ἐργαστήριον, καὶ συμπαραλαβών τινα τῶν ἐκεῖσε ἐπαρχόντων, Τρύφων ἦν τῷ ἀνδρὶ ὄνομα, συλλαμβάνει μὲν τοὺς ἠπατημένους, συλλαμβάνει δὲ καὶ τὸν τῆς ἀπωλείας διδάσκαλον, καὶ τοὺς μὲν πρὸς μετάνοιαν ὁλοψύχως ὁρῶντας, ἢ δοκοῦντας ὁρᾶν, τῶν τοῦ θεοῦ ἐκκλησιῶν τοῖς ἐφόροις ἐνεχείριζεν, τοὺς δ ἔτι πνέοντας τὴν ἀποστασίαν ὑφ ἓν ποιησάμενος καὶ εἰπὼν ἃ τοῖς τοιούτοις ἀκούειν ἥρμοζεν, σκοπὸν μὲν αὐτοῖς προτίθησι τὸν καθηγεμόνα τῆς πλάνης, αὐτοὺς δὲ βάλλειν προστάσσει τοῖς λίθοις. Ἀλλ οἱ μὲν ἄλλοι ὀκνηρότερόν πως ἥπτοντο τοῦ ἔργου, Ἰοῦστος δέ τις ὄνομα, υἱὸς κατὰ θέσιν πεποιημένος τῷ Κωνσταντίνῳ, παρ ᾧ καὶ τὴν μανιχαϊκὴν αἵρεσιν ἐμαθητεύθη, ὃς ἐπιγνούς, ὡς ἔοικεν, εἰς οἷον αὐτὸν βάραθρον ὁ διδάσκαλος ἐμβεβλήκει, χειροπλήθη λίθον λαβὼν καὶ πληγὴν καιρίαν τῷ κακῷ διδασκάλῳ ἐντεινάμενος, τοῦ ζῆν τὸν ἄθλιον ἀθλίως ἀπήλασεν μεθ ὃν καὶ τὸ λοιπὸν πλῆθος συνεπιθέμενοι τῷ ἔργῳ σωρὸν λίθων τὸ πτῶμα εἰργάσαντο, ὡς καὶ μέχρι νῦν ἐκεῖθεν Σωρὸν ἐπίκλησιν τὸν χῶρον λαχεῖν. [Και από εκεί, μέσω των επομένων διαδόχων της ασέβειας, η αίρεση αυτή διατηρήθηκε χωρίς αλλαγή μέχρι την εποχή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου (αυτός ήταν απόγονος του Ηρακλείου) και, παρά το ότι πολλές παραινέσεις και συμβουλές δόθηκαν (αν και δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα) και πολλοί ευσεβείς αυτοκράτορες τιμώρησαν με ξίφος τους αιρετικούς, η πορεία της ασέβειας αυτής δεν είχε τέλος. Τότε εμφανίσθηκε ανάμεσα στους αιρετικούς ένα Αρμένιος ονόματι Κωνσταντίνος. Πατρίδα του ήταν η Μανάναλις, κώμη της περιοχής των Σαμοσάτων, στην οποία έως σήμερα γεννιούνται και κατοικούν Μανιχαίοι. Όμως, ο Κωνσταντίνος αυτός φιλοξένησε για αρκετές ημέρες έναν διάκονο της Εκκλησίας που επέστρεφε στην πατρίδα του έπειτα από αιχμαλωσία στη Συρία. Ο αιχμάλωτος κουβαλούσε μαζί του από τη Συρία δύο βιβλία: το ένα ήταν το Ευαγγέλιο, το άλλο ήταν του μεγάλου αποστόλου Παύλου. Αυτά τα ιερά βιβλία ο φιλοξενούμενος τα χάρισε στον Κωνσταντίνο ως ανταμοιβή για τη φιλοξενία, μη γνωρίζοντας ότι αυτός που τον φιλοξενούσε ήταν αιρετικός. Βλέποντας ο Αρμένιος Κωνσταντίνος ότι την ασέβειά του και την αποστασία του την σιχαίνονταν όλοι, την απέφευγαν και τους ήταν αποτρόπαια, μηχανεύεται με τη βοήθεια του Διαβόλου το εξής: όλα τα βιβλία που αγαπούσε και ασπαζόταν η θρησκεία του τα αποτάσσεται και τα απορρίπτει από την άλλη, πήρε τα νοήματα των βιβλίων αυτών και προσπάθησε να τα προσαρμόσει και να τα εναρμονίσει με τα λεγόμενα στο Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων. Για τον λόγο αυτόν απέρριψε όλα τα βιβλία που προέρχονταν από την αίρεσή του και αποφάσισε να μελετά μόνο το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων, για να μπορέσει, καλύπτοντας με τη μηχανορραφία αυτή τη λάσπη της αποστασίας του, να εμποτίσει πολλούς με το θανατηφόρο δηλητήριο της αίρεσής του. Αλλά τα βιβλία των Μανιχαίων προσποιήθηκε μόνον ότι τα απέρριψε (για τον επιπλέον λόγο ότι έβλεπε τους νόμους των Χριστιανών να καταδικάζουν σε θάνατο διά ξίφους όσους χρησιμοποιούν τα αιρετικά βιβλία και τα ίδια να τα καίνε), όμως τα σημαντικότερα και ασεβέστερα από τα δόγματά τους τα διατηρούσε και τα ασπαζόταν και αγωνιζόταν με κάθε τρόπο να εναρμονίσει σε αυτά τις ευαγγελικές και αποστολικές ρήσεις. Από την άλλη, ούτε ασπαζόταν ευθαρσώς ούτε αποκήρυττε τις τερατολογίες του Ουαλεντίνου για τους τριάντα αιώνες και τους θεούς, τα αισχρά παραμύθια του Κουβρίκου για τη βροχή, τις βρωμιές και τις ακολασίες του Βασιλείδη και τη βρωμερή λάσπη των ομοίων τους, αλλά, σα νέος και καινοτόμος νομοθέτης, γεννώντας δόγματα από μια εκπορνευόμενη και περίπλοκη αίρεση, αναδείχθηκε για όσους τον πίστεψαν σε οδηγό και προστάτη στο δρόμο της απωλείας. Εξ ου και οι Μανιχαίοι, όπως είπα και πριν, πρόθυμα αναθεματίζουν τον Σκυθιανό, τον Βούδη και τον Μάνη, αλλά τον Κωνσταντίνο τον εκθειάζουν και τον σέβονται πάρα πολύ και μάλιστα θεωρούν τους διαδόχους του ισότιμους με τους αποστόλους του Χριστού, για να μην πω ανώτερους. Αλλά αυτός ο Κωνσταντίνος Σιλουανός, μεταβαίνοντας από τη Μανάναλι στην Κίβωσσα ω! άθεη ψυχή και γνώμη που δεν υπολογίζει την ντροπή και το ψέμα, έλεγε ότι είναι ο Σιλουανός που μνημονεύουν οι επιστολές θεσπέσιου Παύλου. Τι θα μπορούσε να πει κανείς μπροστά σε τέτοια λόγια που σε αφήνουν εμβρόντητο; Έως ποιο παράλογο σημείο θα έλεγε κάποιος ότι θα ντρεπόταν να φτάσει αυτός, όταν ήδη από την αρχή προχώρησε σε τέτοια κατάφωρη κλοπή και φρενοβλάβεια; Όμως, αν και έλεγε τερατολογίες και ψέμματα τόσο εμφανώς, κατάφερε να βρει ακολούθους και αποκαλούσε τους μαθητές της απάτης του Μακεδόνες, τον δε εαυτό του, όπως ειπώθηκε πιο πριν, τον αποκαλούσε Σιλουανό και έλεγε ότι είχε σταλεί από τον θεσπέσιο Παύλο σʹ αυτούς και πολλά άλλα τέτοια παραμύθια έπλαθε. Αλλά, έχοντας παραμείνει σε εκείνο το μέρος επί 27 έτη το λαοπλάνο εκείνο και απατηλό τέρας και έχοντας πείσει πολλούς ντόπιους να συμμετάσχουν στη βρωμιά του, συνελήφθη για την αιρετική του πίστη και τιμωρήθηκε με λιθοβολισμό και βούλιαξε στον Άδη. Διότι ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος έμαθε τη δράση του και έστειλε εκεί κάποιον ονόματι Συμεών για να δικάσει τον λαοπλάνο και να παραδώσει στις εκκλησίες του Θεού, για να διδαχθούν την ορθόδοξη πίστη και να συνειδητοποιήσουν την αίρεσή τους, όσους είχαν λάβει μέρος στην πλάνη του Κωνσταντίνου και έπειτα απομακρύνθηκαν και δήλωσαν ότι μετανοούν. Ο απεσταλμένος έφτασε στην περιοχή όπου είχε ανοίξει το εργαστήριο της απάτης και, παίρνοντας μαζί Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 8/9

9 Για παραπομπή : Μακρυπούλιας Χρήστος,, 2003, του έναν από τους ντόπιους άρχοντες ονόματι Τρύφωνα, συλλαμβάνει τους αιρετικούς και τον διδάσκαλο της απωλείας και τους μεν, όσοι ολόψυχα ήθελαν να μετανοήσουν ή φαινόταν να ήθελαν, παραδίδει στους επιτρόπους των εκκλησιών, όσους όμως παρέμεναν πιστοί στην αίρεση τους συγκέντρωσε και, λέγοντας τους όσα ταιριάζει να ακούνε τέτοιοι άνθρωποι, έστησε απέναντί τους ως στόχο τον αρχηγό της αίρεσης και τους διέταξε να τον λιθοβολήσουν. Αλλά οι μεν άλλοι το έκαναν με κάποια οκνηρία, ο Ιούστος όμως, θετός γιος του Κωνσταντίνου και μυημένος από αυτόν στην αίρεση των Μανιχαίων, γνωρίζοντας, όπως φάνηκε, σε ποιο γκρεμό τον είχε ρίξει ο δάσκαλός του, παίρνει στα χέρια του μία μεγάλη πέτρα και με αυτήν πλήγωσε καίρια τον ταλαίπωρο και του στέρησε τη ζωή. Κατόπιν και όλοι οι υπόλοιποι ακολούθησαν το παράδειγμά του και κάλυψαν το πτώμα με έναν σωρό από πέτρες, γιʹ αυτό και έως σήμερα το μέρος εκείνο ονομάζεται Σωρός.] Φώτιος Πατριάρχης, Διήγησις της νεοφανούς των Μανιχαίων αναβλαστήσεως, Astruc, C. et al. (eds), ʺLes sources grecques pour lʹhistoire des Pauliciens dʹasie Mineureʺ, Travaux et Mémoires 4 (1970), σελ Χρονολόγιο Περ. αρχές 7ου αι.: Γέννηση Κωνσταντίνου στη Μανάναλιν Περ. 655: Μετάβαση του Κωνσταντίνου στην Κίβοσσα : Διδασκαλία του Κωνσταντίνου στην Κίβοσσα Περ. 682: Θάνατος του Κωνσταντίνου διά λιθοβολισμού στην Κολώνεια Δημιουργήθηκε στις 15/2/2017 Σελίδα 9/9