Συνάδελφε Πρόεδρε της ΕΤΥΚ,

Transcript

1 Σε συνέχεια του τεύχους Μαΐου- Ιουνίου του «Τραπεζικού», όπου είχαν καλυφθεί οι εργασίες της 3 ης Παγκύπριας Συνέλευσης του Ταμείου Υγείας ΕΤΥΚ, παραθέτουμε σε αυτό το τεύχος αυτούσιες τις ομιλίες που έγιναν κατά τη διάρκεια της συνέλευσης. ƒ ƒπ ªπ π π ƒ ƒ À À- À Û Ó. π À Àƒ Συνάδελφε Πρόεδρε της ΕΤΥΚ, Συνάδελφοι και συναδέλφισσες μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΤΥΚ, Συνάδελφοι εκπρόσωποι του ΚΕΣΤ, Συνάδελφοι και συναδέλφισσες σύνεδροι, Η Τρίτη Παγκύπρια Συνέλευση του ΤΥ-ΕΤΥΚ σηματοδοτεί τη λήξη της πρώτης θητείας των μελών των ανώτερων Διοικητικών Οργάνων του Ταμείου. Αυτών που πριν τρεισήμισι χρόνια με όραμα, ενθουσιασμό και με διάθεση προσφοράς, αναλάμβαναν να υλοποιήσουν το μεγάλο στόχο της λειτουργίας του ενιαίου Ταμείου των Τραπεζοϋπαλλήλων και να δώσουν σάρκα και οστά στο όραμα το οποίο τα τελευταία χρόνια απετέλεσε πρώτιστο στόχο της ηγεσίας της συνδικαλιστικής μας Οργάνωσης, της ΕΤΥΚ. Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09 24

2 Συνάδελφοι και συναδέλφισσες, Η ιστορική αυτή στιγμή του Ταμείου, που σηματοδοτείται από την κατάθεση σήμερα ενώπιον του κορυφαίου οργάνου του Ταμείου του απολογισμού της πρώτης εκλελεγμένης ηγεσίας, συντελείται κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Οι ραγδαίες και πρωτόγνωρες εξελίξεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα του τόπου και οι επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αλλά και οι εξελίξεις στο χώρο των ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών, όπως η τάση για ανεξέλεγκτη αύξηση του κόστους παροχής των ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών, η εμπλοκή εξωγενών παραγόντων στον τομέα της υγείας και οι διεργασίες για εφαρμογή του ΓΕΣΥ, είναι παράγοντες που επιβάλλουν εγρήγορση σε όλο το φάσμα της συνδικαλιστικής δραστηριότητας, με την οποία ταυτίζεται η διαχείριση του Ταμείου Υγείας της ΕΤΥΚ. Παράλληλα οφείλουμε να επισημάνουμε τους εσωτερικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει το Ταμείο και οι οποίοι εστιάζονται στην απαράδεχτη συμπεριφορά κάποιων και την κατάχρηση εκ μέρους τους, των υπηρεσιών του Ταμείου με την υποβολή ψεύτικων και παραποιημένων απαιτήσεων. Για όλα τα πιο πάνω επιβάλλεται να καθοριστούν τα αναγκαία μέτρα. Μέτρα προληπτικά αλλά και κατασταλτικά, ούτως ώστε με σύνεση και αποφασιστικότητα και σε συνεργασία και με την καθοδήγηση της ΕΤΥΚ και της ηγεσίας της να διαφυλάξουμε και να προστατέψουμε το Ταμείο και να τροχιοδρομηθούν η παραπέρα πορεία και οι στόχοι μας. Η σημερινή Συνέλευση μέσα από τη συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων που θα ακολουθήσουν την ομιλία του Προέδρου και την κατάθεση του απολογισμού, θα καθορίσει τα πλαίσια εντός των οποίων θα πρέπει να κινηθεί η νέα ηγεσία για την προστασία και την ενδυνάμωση του Ταμείου προς αποκλειστικό όφελος εμάς και των οικογενειών μας. Με αυτές τις σκέψεις κηρύσσω την έναρξη των εργασιών της 3 ης Παγκύπριας Συνέλευσης του Ταμείου Υγείας ΕΤΥΚ και καλώ στο βήμα τον Πρόεδρο συνάδελφο Στέλιο Στυλιανού. 25 Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09

3 ªπ π ƒ ƒ À À- À Û Ó. π À À π À ΕΥΡΩΣΤΟΤΥ-ΕΤΥΚ ΨΗΛΟΕΠΙΠΕΔΟΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣΦΡΟΝΤΙΔΑΣ Συνάδελφε Πρόεδρε της ΕΤΥΚ, Αγαπητέ πρώην Πρόεδρε του ΤΥ- ΕΤΥΚ, Συνάδελφοι μέλη του ΔΣ της ΕΤΥΚ, Συνάδελφοι εκπρόσωποι του ΚΕΣΤ, Αγαπητοί Σύνεδροι, Είναι με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση που σας καλωσορίζω στην 3 η Παγκύπρια Συνέλευση του Ταμείου μας. Η φετινή συνέλευση είναι, πιστεύω, ξεχωριστή, γιατί το ΤΥ-ΕΤΥΚ έχει κλείσει τρία χρόνια ζωής και σήμερα η πρώτη Διαχειριστική Επιτροπή που είχε αναλάβει πράγματι ένα πολύ δύσκολο έργο, παραδίδει τα ηνία σε μια νέα Διαχειριστική Επιτροπή που εμείς σήμερα θα εκλέξουμε για να συνε- Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09 26

4 χίσει το έργο της προηγούμενης, να βελτιώσει και να αναπτύξει το Ταμείο Υγείας των τραπεζοϋπαλλήλων. Σήμερα θεωρώ ότι εκτός των συνηθισμένων διαδικασιών πρέπει να προχωρήσουμε και σε μια καλόπιστη κριτική για το έργο που έχει επιτελεστεί την πρώτη τριετία λειτουργίας του ταμείου. Έχουμε υποχρέωση να μελετήσουμε και να δούμε που πήγαμε καλά και πού υστερήσαμε για να μπορέσουμε στη συνέχεια με τις κατάλληλες κινήσεις να προχωρήσουμε μπροστά. Πριν όμως προχωρήσουμε σε μια στο μέτρο του δυνατού ανάλυση της πορείας του Ταμείου την προηγούμενη τριετία, θα ήθελα να αναφερθώ στις πιο σημαντικές δραστηριότητες του Ταμείου για την περίοδο που διανύσαμε από την προηγούμενη παγκύπρια συνέλευση μέχρι σήμερα. Και γι αυτή την περίοδο συνεχίστηκε με πλήρη ομαλότητα η συνηθισμένη και καθημερινή δραστηριότητα του ταμείου, αυτή της διεκπεραίωσης των απαιτήσεων των μελών του που ξεκινά με τη συλλογή των απαιτήσεων, στη συνέχεια το διαχωρισμό και την κωδικοποίησή τους, την καταχώρησή τους στο σύστημα, τον έλεγχό τους, την πληρωμή προς τα μέλη και τέλος τη φύλαξή τους. Το 2008 το Ταμείο χειρίστηκε πέραν των απαιτήσεων και εξέτασε πέραν των αποδείξεων. Από αυτούς τους αριθμούς αν συνυπολογίσουμε και τις επιπλέον παράλληλες εργασίες με τις κύριες που έχουμε αναφέρει πιο πάνω, όπως η τήρηση του μητρώου, η ενημέρωση και η επαφή με τα μέλη, η αλληλογραφία κ.α, εύκολα αντιλαμβάνεστε πόσο δύσκολο έργο έχει να επιτελεστεί από τα άτομα που είναι επιφορτισμένα με αυτό το καθήκον από τη Διαχειριστική Επιτροπή. Αυτό μας φέρνει στο κόστος διαχείρισης του Ταμείου που είναι πράγματι πολύ χαμηλό και διατηρείται γύρω στο 1,5 %. Αν δεν είναι το χαμηλότερο είναι από τα χαμηλότερα κόστα που έχουν αντίστοιχα Ταμεία Υγείας ή άλλοι Οργανισμοί κερδοσκοπικοί ή μη. Το χαμηλό αυτό κόστος διαχείρισης οφείλεται, κυρίως, σε τέσσερεις παράγοντες: Στην εθελοντική προσφορά υπηρεσιών από διάφορα στελέχη του Ταμείου και της ΕΤΥΚ. Στις αποσπάσεις που έχει κερδίσει η συνδικαλιστική μας Οργάνωση, αφού τα άτομα αυτά εργάζονται για το Ταμείο και πληρώνονται από τις Τράπεζες. Στη στήριξη που μας δίνει η ΕΤΥΚ, όσον αφορά χώρους εργασίας, λογιστικές υπηρεσίες κ.α. Και τέλος στην υπεύθυνη πολιτική που εφαρμόζει η Διαχειριστική Επιτροπή. Τα αποτελέσματα του Ταμείου για το έτος 2008 ήταν επίσης όπως και τις προηγούμενες χρονιές ικανοποιητικά. Το Ταμείο είχε εισφορές και άλλες εισπράξεις της τάξης των 17,8 εκατομμυρίων ευρώ και πληρωμές γύρω στα 15,1 εκατομμύρια ευρώ. Δημιούργησε εκ. υπέρβαση έναντι εσόδων με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα αποθεματικά του Ταμείου στα 6,2 εκ. περίπου. 27 Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09

5 Κάθε Ταμείο του δικού μας μεγέθους και του δικού μας τρόπου λειτουργίας, έστω και αν δεν είναι κερδοσκοπικό, πρέπει να έχει ένα ικανοποιητικό αποθεματικό για να αισθάνεται ασφάλεια και σιγουριά στην πορεία του. Το σημερινό αποθεματικό μετά από τρία χρόνια λειτουργίας του Ταμείου είναι ικανοποιητικό αλλά αν το δούμε σε μακροπρόθεσμη βάση, αυτό πρέπει να επιδιώξουμε να αυξηθεί περισσότερο. Σήμερα το Ταμείο σε μηνιαία βάση πληρώνει περίπου όσα εισπράττει και στο τέλος έχει σαν πλεόνασμα ένα μικρό υπόλοιπο συν την εισφορά του 13 ου μισθού. Εδώ θέλω να ευχαριστήσω την ηγεσία της ΕΤΥΚ που μέσα από τις ενέργειές της διευθέτησε να παίρνουμε αυτή την εισφορά. Αν μπορούσε κάποιος να πει με βεβαιότητα ότι αυτό θα συνεχιστεί, δεν θα είχαμε κανένα πρόβλημα. Όμως αν αναλογιστούμε, πρώτον, τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν όλα τα αλληλοβοηθητικά ταμεία υγείας και δεύτερο ότι, παρόλο που οι καλύψεις μας είναι ικανοποιητικές, θέλουμε να τις αυξήσουμε, τότε σήμερα έχουμε μια καθαρή ένδειξη ότι το Ταμείο μας άρχισε να δέχεται πιέσεις. Για το τι πρέπει να γίνει σχετικά με αυτό το θέμα θα επανέλθω όταν θα αναφερθώ στο πρόγραμμα δράσης της επόμενης Διαχειριστικής Επιτροπής. Τους πρώτους μήνες του φετινού χρόνου διεξήχθηκαν οι εκλογές των αντιπροσώπων του Ταμείου Υγείας και στη συνέχεια έγινε η εκλογή των νέων Επαρχιακών Επιτροπών. Εσείς είστε οι νέοι αντιπρόσωποι του Ταμείου και θέλω να τονίσω ότι ο ρόλος σας στην ανάπτυξη και βελτίωση του Ταμείου είναι σημαντικός και δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στην παρουσία σας στην Παγκύπρια συνέλευση η οποία επίσης είναι πολύ σημαντική αφού η συνέλευση είναι αυτή που καθορίζει τη πολιτική που θα ακολουθήσει το Ταμείο. Η λέξη αντιπρόσωπος καθορίζει ουσιαστικά το ρόλο σας που είναι η ουσιαστική εκπροσώπηση του Ταμείου στο χώρο εργασίας και η προώθηση της πολιτικής και των υποθέσεων του Ταμείου ανάμεσα στα υπόλοιπα μέλη. Σήμερα επίσης θα εκλέξετε τη νέα Διαχειριστική Επιτροπή του Ταμείου η οποία με τη δική σας βοήθεια και των Επαρχιακών Επιτροπών πρέπει να εφαρμόσει όσα σήμερα θα αποφασίσουμε και να προχωρήσει στην ανάπτυξη και βελτίωση του Ταμείου μας. Η διαφάνεια είναι μια από τις αρχές που το Ταμείο ακολουθεί και γι αυτό φρόντισε, για να δεσμεύει πάντοτε όσους είναι στη διαχείριση, μέσα από καταστατικές πρόνοιες, το Ταμείο να υπόκειται σε δύο ελέγχους, τον εξωτερικό και τον έλεγχο που διενεργεί κάθε χρόνο ο ΚΕΣΤ. Την έκθεση των εξωτερικών ελεγκτών μπορείτε να τη δείτε στην έκθεση δράσης που σας έχει σταλεί. Όσον αφορά τα αποτελέσματα του τελευταίου ελέγχου του ΚΕΣΤ αυτά ήταν πολύ ικανοποιητικά κάτι που μας έδωσε ιδιαίτερη ικανοποίηση. Οι έλεγχοι αυτοί θα εξακολουθήσουν να γίνονται και τα βιβλία του Ταμείου είναι ανοικτά σε όποιον θέλει να ελέγξει οτιδήποτε. Το τελευταίο θέμα που θέλω να αναφερθώ πριν προχωρήσουμε σε μια ανασκόπηση της τριετίας που πέρασε είναι τα πρώτα βήματα του Ταμείου στην ανάπτυξη των Διεθνών του Σχέσεων. Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09 28

6 Τριμελής αντιπροσωπεία του Ταμείου μας τον Οκτώβριο του 2008 συμμετείχε στο Διεθνές Συνέδριο της ΟΑΤΥΕ (Ομοσπονδία Αυτοδιαχειριζόμενων Ταμείων Υγείας Ελλάδας) με θέμα «Κακές Πρακτικές - Διαφθορά στον Τομέα της Υγείας». Υπενθυμίζουμε ότι οι σχέσεις μας με την ΟΑΤΥΕ εγκαινιάστηκαν πέρσι στην 2 η Παγκύπρια Συνέλευση του ΤΥ ΕΤΥΚ όπου μας τίμησαν με την παρουσία τους τα τρία ανώτατα στελέχη της Ομοσπονδίας. Επίσης εκπρόσωπος του Ταμείου μας συμμετείχε ως παρατηρητής στην 23 η Γενική Συνέλευση της ΑΙΜ. Η ΑΙΜ είναι ένας διεθνής οργανισμός που εκπροσωπεί τα αλληλοβοηθητικά ταμεία και έχει σαν αποστολή την υπεράσπιση και προώθηση σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο των αρχών και των συμφερόντων τους. Οι αρχές που στηρίζονται αυτά τα ταμεία είναι: Υγεία και ευημερία, Αλληλεγγύη, Αυτόνομη Διαχείριση, Μη κερδοσκοπικός προσανατολισμός, Υπευθυνότητα, και Κοινωνική Δημοκρατία. Αρχές που ασπάζεται απόλυτα και το ΤΥ-ΕΤΥΚ. Μέσα από τη συμμετοχή μας στις πιο πάνω εκδηλώσεις αντλήσαμε σημαντική πληροφόρηση και ανταλλάξαμε απόψεις με συναδέλφους που ασχολούνται με το ίδιο αντικείμενο και τέλος πήραμε εμπειρίες που έχουμε την άποψη ότι θα μας βοηθήσουν στην ανάπτυξη του δικού μας Ταμείου. Αγαπητοί συνάδελφοι, Η δημιουργία του ΤΥ- ΕΤΥΚ αποφασίστηκε τέλος του 2005 μετά από τις πολυετείς, επίμονες και επίπονες προσπάθειες της Οργάνωσής μας με την υπογραφή της συλλογικής σύμβασης Έχει κλείσει τώρα τρία χρόνια λειτουργίας, η θητεία της πρώτης επιτροπής έληξε.βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να εκλέξουμε τη νέα διαχειριστική επιτροπή και θεωρούμε χρήσιμο να προχωρήσουμε σε μια καλόπιστη κριτική για το έργο που έγινε και να καταλήξουμε στο πρόγραμμα δράσης που θα επιφορτιστεί η νέα διαχειριστική επιτροπή να υλοποιήσει. Το Ταμείο ξεκίνησε χωρίς καμιά απολύτως υποδομή, χωρίς κανένα εξοπλισμό όπου μια διοικούσα επιτροπή με μόνη τη συμπαράσταση της ΕΤΥΚ ανέλαβε μέσα σε λίγους μήνες να στήσει εξ υπαρχής ένα Ταμείο Υγείας που να εξυπηρετεί, τότε, μέλη περίπου. Αυτή η διοικούσα επιτροπή προχώρησε άμεσα στη συγγραφή του καταστατικού, τη διενέργεια των πρώτων εκλογών και της πρώτης παγκύπριας συνέλευσης όπου εκλέγηκε η πρώτη διαχειριστική επιτροπή και εγκρίθηκε το καταστατικό. Στη συνέχεια η Διαχειριστική Επιτροπή ανέλαβε το υπόλοιπο έργο και συνέλεξε και καταχώρησε τα στοιχεία των μελών και των εξαρτωμένων τους και έστησε όλον το μηχανισμό, για να πληρώσει τις πρώτες απαιτήσεις τον Φεβρουάριο του 2006 μόλις λίγους μήνες μετά τη γέννηση του Ταμείου, έγκαιρα και χωρίς κανένα πρόβλημα. Στη συνέχεια η όλη υποδομή τεχνολογική και άλλη συνεχώς βελτιωνόταν, για να έχουμε σήμερα ένα πολύ ικανοποιητικό σύστημα λειτουργίας του Ταμείου, με πλήρη στοιχεία για τις εισροές και εκροές του Ταμείου, καθώς και ένα πολύ βελτιωμένο μητρώο μελών. Πράγματα που δεν υπήρχαν στα προηγούμενα ταμεία. Αυτή η υποδομή και η πληροφόρηση που μας παρέχει μας δίνει την ευχέρεια να αναλύσουμε τα αποτελέσματα του 29 Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09

7 Ταμείου και να οδηγηθούμε σε ορθολογιστικότερες αποφάσεις. Η Οργάνωση και η λειτουργία του Ταμείου είναι πιστεύω στα θετικά της τριετούς πορείας του Ταμείου. Τα άλλα σημεία που κατά την άποψή μου συγκαταλέγονται στα θετικά της πορείας του Ταμείου είναι: Οι βελτιωμένες καλύψεις σε σχέση με τα προηγούμενα ταμεία καθώς και η κάλυψη των εξαρτωμένων μέχρι τα 24. Η εφαρμογή της αρχής της απόλυτης διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της πραγματικά αυτόνομης διαχείρισης χωρίς καμιά επιρροή. Η διενέργεια εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου. Το χαμηλό κόστος διαχείρισης. Η δημιουργία ενός ικανοποιητικού αποθεματικού. Η συμφωνία με τα κλινικά εργαστήρια και το ογκολογικό. Η ανταπόκριση σε όλα τα περιστατικά άσχετα ύψους ποσού. Με λίγα λόγια και για να μην σπαταλώ τον πολύτιμό σας χρόνο σήμερα έχουμε ένα σύγχρονο Ταμείο βασισμένο σε μια λειτουργική υποδομή που μπορεί με ομαλότητα κάθε μήνα να διεκπεραιώνει πέραν των 7000 απαιτήσεων, να διατηρεί ένα πολύ ικανοποιητικό αρχείο και ανταποκρίνεται άμεσα και στις πιο δύσκολες και δαπανηρές ανάγκες των μελών του. Εάν στην κριτική μας σταματούσαμε εδώ θα είχαμε λάθος. Το Ταμείο πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν κατάφερε να αξιοποιήσει το μέγεθός του στο βαθμό που θα έπρεπε. Έχω πει ότι το Ταμείο στο ξεκίνημα του είχε περίπου μέλη, Σήμερα έχει περίπου μέλη και κατατάσσεται, αν όχι το μεγαλύτερο σε ένα από τα μεγαλύτερα Ταμεία της χώρας μας. Ίσως η απειρία μας, ίσως η προτεραιότητα που δόθηκε στην οργάνωση του Ταμείου, ίσως η ατολμία μας, ίσως το διαφορετικό και πρωτόγνωρο περιβάλλον που εισήλθαμε, ίσως η διατήρηση της απόλυτης ελευθερίας στην επιλογή φορέων ιατροφαρμακευτικής φροντίδας των μελών μας, δεν μας άφησαν να επωφεληθούμε του μεγάλου μεγέθους του Ταμείου μας. Αυτό είναι το κύριο σημείο που υστέρησε το Ταμείο πιστεύω στην πρώτη του τριετή πορεία. Γι αυτό η νέα Διαχειριστική Επιτροπή που θα εκλεγεί σήμερα μέσα από τις δημοκρατικές διαδικασίες του ΤΥ - ΕΤΥΚ, πρέπει με τη βοήθεια όλων μας να επικεντρωθεί και να προχωρήσει σε επωφελείς για το Ταμείο συμφωνίες με παροχείς ιατρικής φροντίδας ή σε άλλες ενέργειες που να εξυπηρετούν τα μέλη μας με χαμηλότερο κόστος. Πριν όμως προχωρήσουμε σε πιο συγκεκριμένες εισηγήσεις για το θέμα, θα ήθελα να Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09 30

8 αναφερθώ στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα Ταμεία Υγείας, γιατί αυτό θα μας βοηθήσει να καταλήξουμε σε πιο ασφαλή συμπεράσματα. Επικρατεί σήμερα τόσο στους παροχείς ιατροφαρμακευτικής φροντίδας όσο και στα μέλη μας μια κουλτούρα που υποθέτει ότι το Ταμείο έχει απεριόριστους πόρους και μπορεί να καλύπτει οτιδήποτε. Αποτέλεσμα αυτής της κουλτούρας είναι πολλές φορές να έρχονται στο Ταμείο ψευδείς παραστάσεις, για να ικανοποιηθεί απόλυτα το κανονικό αίτημα του μέλους ή ανάλογα με τους κανονισμούς να αναγράφεται στην απόδειξη αυτό που συμφέρει στο μέλος και όχι αυτό που έγινε στην πραγματικότητα. Επιπλέον υπάρχει και μια μικρή μερίδα μελών που μπορεί συνειδητά να προχωρεί και σε άλλες χειρότερες πράξεις σε βάρος του Ταμείου. Οι δημογραφικές αλλαγές μπορεί να δημιουργούν κάποια πίεση ή και κάποια χαλάρωση στα έσοδα του Ταμείου. Για παράδειγμα στο ξεκίνημα το Ταμείο είχε μέλη και εξαρτώμενα. Σήμερα έχει μέλη και εξαρτώμενα, συνολικά το Ταμείο εξυπηρετεί άτομα. Η ηλικία που βρίσκονται αυτά τα άτομα και η εξέλιξη τους στη διάρκεια του χρόνου δημιουργεί διαφορετικές ανάγκες στην ιατροφαρμακευτική τους κάλυψη και φέρνει επίσης διαφορετικά έσοδα στο Ταμείο. Επομένως είναι και αυτό ένα θέμα που πρέπει να μελετάται, για να μπορεί το Ταμείο να προβλέπει τις ανάγκες του. Η τεχνολογία στην ιατρική φροντίδα εξελίσσεται ραγδαίως και αυτό έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα και ένα σημαντικό μειονέκτημα. Υπάρχει μεγαλύτερη ευχέρεια στη διάγνωση και αποτελεσματικότερη και ευκολότερη θεραπεία. Από την άλλη υπάρχει αυξημένο κόστος. Με αυτό δεν θέλουμε να πούμε ότι στα μέλη μας δεν πρέπει να παρέχονται οι σύγχρονες ιατρικές μέθοδοι αλλά πρέπει σαν Ταμείο να αναγνωρίσουμε το κόστος για να δούμε, πως θα ανταπεξέλθουμε. Αν αυτή η ποσοστιαία αύξηση του κόστους της ιατρικής φροντίδας ξεπερνά την ποσοστιαία αύξηση των εσόδων του Ταμείου τότε το ταμείο βρίσκεται υπό πίεση. Τα έσοδα του Ταμείου το τέλος του 2006 ήταν περίπου 50,3 ανά άτομο. Σήμερα μετά από δύο χρόνια είναι περίπου 56, Ευρώ ανά άτομο. Υπήρξε δηλαδή μια αύξηση της τάξης του 12,5 % στη διετία. Φαίνεται όμως ότι η αύξηση της ιατρικής φροντίδας ήταν σημαντικά μεγαλύτερη. Τα λειτουργικά έξοδα είναι μια άλλη πρόκληση που μπορεί να αντιμετωπίζουν τα Ταμεία υγείας όμως με τα σημερινά δεδομένα το δικό μας Ταμείο φαίνεται ότι μπορεί να τα διατηρεί σταθερά. Τέλος υπάρχει στο σύγχρονο τρόπο ζωής αύξηση των ασθενειών, των επιδημιών και κυρίως των χρόνιων ασθενειών. Όλα αυτά αναπόφευκτα επιφέρουν μια αύξηση στην ιατροφαρμακευτική κάλυψη. Έχοντας υπόψη τα όσα έχουμε πει μέχρι τώρα πρέπει η νέα Διαχειριστική Επιτροπή να προχωρήσει στην εφαρμογή του δίπτυχου: 31 Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09

9 ΧρηστήΔιαχείριση-ΧρηστήΧρήση Με τον όρο χρηστή διαχείριση δεν εννοούμε, μόνο έντιμη, την οποία θεωρούμε δεδομένη, αλλά μια διαχείριση ευέλικτη που συνεχώς θα μελετά τις εξελίξεις και θα παίρνει τα κατάλληλα μέτρα, για να βελτιώνεται και να αναπτύσσεται το Ταμείο. Η νέα διαχειριστική επιτροπή πρέπει να θέσει κάποιους βραχυπρόθεσμους στόχους και κάποιους μεσοπρόθεσμους στόχους τους οποίους να υλοποιήσει μέσα στη διάρκεια της τριετούς θητείας της. Σαν άμεσος στόχος πρέπει να τεθεί η αναθεώρηση των καλύψεων και των κανονισμών. Έχουν περάσει τρία χρόνια από την εφαρμογή των πρώτων κανονισμών και της ρύθμισης των καλύψεων. Σήμερα υπάρχει αρκετή εμπειρία και πληροφόρηση μέσα από τα συστήματα του Ταμείου που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση του πιο πάνω στόχου. Με αυτόν τον τρόπο θα γίνει ένα βήμα προς τον περιορισμό των «λανθασμένων εκροών» του Ταμείου και θα βελτιωθούν κάποια πράγματα που δεν είχαν προβλεφθεί στο ξεκίνημα του Ταμείου. Όσον αφορά αυτό το θέμα υπάρχει ολοκληρωμένη εισήγηση η οποία θεωρήσαμε ότι δεν έπρεπε να μπει σε εφαρμογή ακριβώς στη λήξη της δικής μας θητείας. Η εισήγηση θα παραδοθεί στη νέα Διαχειριστική Επιτροπή για αξιολόγηση και αξιοποίηση. Σαν πρώτη προτεραιότητα η νέα Διαχειριστική Επιτροπή πρέπει να θέσει το θέμα της εξεύρεσης τρόπων εξοικονόμησης πόρων επωφελούμενη του μεγάλου μεγέθους του Ταμείου. Και γι αυτό το θέμα υπάρχει αρκετή εμπειρία και πληροφόρηση μέσα από το αρχείο του Ταμείου ώστε να μελετηθούν οι δαπάνες του και να αποφασιστούν ενέργειες που θα συνδράμουν στη μείωση των εξόδων. Για παράδειγμα η μεγαλύτερη σήμερα δαπάνη του Ταμείου είναι η φαρμακευτική κάλυψη που αγγίζει σχεδόν το 20% των εξόδων μας. Πρέπει πλέον να τολμήσουμε να προχωρήσουμε σε καινοτόμες λύσεις. Δεν θέλω να δεσμεύσω τη Διαχειριστική Επιτροπή με συγκεκριμένη εισήγηση αλλά το συντομότερο μια επιτροπή πρέπει να μελετήσει όλες τις πιθανές λύσεις σε αυτό το πρόβλημα και η Διαχειριστική Επιτροπή να προχωρήσει στην υλοποίηση της πιο ενδεδειγμένης. Με τον ίδιο τρόπο πρέπει να προσεγγιστούν όλοι οι μεγάλοι τομείς των εξόδων μας. Φυσικά εξυπακούεται ότι η βελτίωση της δομής και των μηχανισμών του Ταμείου θα εξακολουθήσει να βρίσκεται στις προτεραιότητες της Διαχειριστικής Επιτροπής γιατί το σημερινό επίπεδο λειτουργικότητας του Ταμείου πρέπει να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί. Τώρα έρχομαι στο δεύτερο όρο του δίπτυχου που θέσαμε, στη χρηστή χρήση. Εδώ θέλω να επαναλάβω το δικό σας σημαντικό ρόλο στην επίτευξη της χρηστής χρήσης. Σαν αντιπρόσωποι του Ταμείου πρέπει να καταφέρουμε να περάσουμε το μήνυ- Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09 32

10 μα σε όλα τα μέλη μας ότι το Ταμείο έχει περιορισμένους πόρους, πρέπει να είμαστε φειδωλοί και σωστοί στη χρήση του, για να το έχουμε αρωγό στις πραγματικά δύσκολες περιπτώσεις μας. Πρέπει να προχωρήσουμε σε μια καλύτερη ενημέρωση των μελών μας για την αποστολή του Ταμείου, να ερχόμαστε σε συχνότερη επαφή με τα μέλη μας, να τους ακούμε και να τους εξηγούμε. Είχα την ευκαιρία μετά από προτροπή του Προέδρου της ΕΤΥΚ διεξαγωγής ενός σεμιναρίου για τα αυτοδιαχειριζόμενα ταμεία υγείας. Το σεμινάριο παρακολούθησαν περίπου 27 άτομα, όλοι μέλη του ΤΥ-ΕΤΥΚ. Το σεμινάριο άφησε άριστες εντυπώσεις, το κυριότερο όμως ήταν ότι όσοι το παρακολούθησαν κατάλαβαν καλύτερα την αποστολή του Ταμείου και εμείς ακούσαμε από τους συμμετέχοντες μέσα από τις ασκήσεις που τέθηκαν πολύ αξιόλογες εισηγήσεις που απαντούν στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα ταμεία υγείας. Αυτές τις εισηγήσεις θα μεταφέρω στη νέα Διαχειριστική Επιτροπή για αξιολόγηση και πιθανή αξιοποίηση. Επομένως η δική μου εισήγηση στη νέα Διαχειριστική Επιτροπή είναι η εφαρμογή του δίπτυχου χρηστή διαχείριση - χρηστή χρήση όπως το έχουμε εξηγήσει. Πριν κλείσω θα ήθελα να εκφράσω εκ μέρους του Ταμείου τις θερμές μας ευχαριστίες προς την ΕΤΥΚ και τον Πρόεδρό της, πρώτα γιατί βρισκόμαστε σαν Ταμείο εν ζωή χάριν των δικών τους προσπαθειών και ενεργειών και για τη συμπαράσταση και στήριξη που έχουμε στη λειτουργία του Ταμείου. Σας ευχαριστούμε θερμά. Θέλω όμως να τονίσω ένα πράγμα. Για όλους εμάς η ΕΤΥΚ, το ΤΥ- ΕΤΥΚ και το ΤΕΤΥΚ είναι ένα σώμα, είμαστε εμείς και έτσι πρέπει να παραμείνουμε στο πνεύμα της συνδικαλιστικής αλληλεγγύης, για να εξυπηρετούμε σωστά τα μέλη μας. Τις θερμές μου ευχαριστίες θέλω να εκφράσω σε όλους που με οποιοδήποτε τρόπο βοήθησαν στη λειτουργία και ανάπτυξη του Ταμείου από οποιαδήποτε θέση καθώς επίσης και σε όλους τους συνεργάτες μου που είναι επιφορτισμένοι με τη διεκπεραίωση του πραγματικά δύσκολου έργου του Ταμείου. Σας ευχαριστώ. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το συνάδελφο Μάριο Νίκου ο οποίος θα απομακρυνθεί προσωρινά από το Ταμείο λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων. Ο Μάριος είναι ένας αξιόλογος συνεργάτης, έχει προσφέρει πάρα πολλά στο Ταμείο από τη σύστασή του μέχρι σήμερα και τον ευχαριστούμε. Δεν τον αποχαιρετούμε, γιατί θα εξακολουθήσει να είναι μέλος του Ταμείου και θα είναι στη διάθεσή μας όποτε τον χρειαστούμε. Τέλος ευχαριστώ όλους εσάς για την υπομονή σας να με ακούσετε και για την εδώ παρουσία σας που δείχνει το ενδιαφέρον σας για το Ταμείο. Εύχομαι στη νέα Διαχειριστική Επιτροπή κάθε επιτυχία στο έργο της και σας καλώ όλους να την στηρίξετε για να έχουμε ένα ανθηρό και εύρωστο Ταμείο Υγείας που θα μας παρέχει ένα ψηλό επίπεδο ιατροφαρμακευτικής φροντίδας. 33 Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09

11 ªπ π ƒ ƒ À À Û Ó. À Ã ø ΟΡΑΜΑΜΑΣΕΝΑΠΑΝΙΣΧΥΡΟΤΥ-ΕΤΥΚ ΠΟΥΘΑΠΡΟΣΦΕΡΕΙΤΑΜΕΓΙΣΤΑΣΤΑΜΕΛΗΤΟΥ Αγαπητοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες, Δεν θα πω πολλά, αλλά έχω προβληματιστεί αν πρέπει να πούμε μόνο τα καλά ή αν θα πρέπει να προβληματιστούμε για το μέλλον του Ταμείου και τις πραγματικότητές του. Καταρχήν θα έλεγα ότι η παρουσία στο συνέδριο δεν είναι η αναμενομένη κι αυτό πρέπει να μας προβληματίσει. Υπάρχει μεγάλος αριθμός απουσιών από την αίθουσα και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει, αν σημαίνει μείωση του ενδιαφέροντος των συναδέλφων ή αν σημαίνει μη καλή κινητοποίηση ή μη καλή οργάνωση ή μη καλή συνειδητοποίηση. Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09 34

12 Ξεκινώντας θ αναφερθώ στο ΓΕΣΥ και στην προσπάθεια κάποιων να το επιβάλουν άρον-άρον. Παρόλα αυτά, αυτή την περίοδο βγήκαν στην επιφάνεια τόσα πολλά προβλήματα που αποδεικνύουν όλα εκείνα τα οποία λέγαμε εμείς πριν 3 και 4 χρόνια, ότι δηλαδή το ΓΕΣΥ ήταν πολύ δύσκολο να εφαρμοσθεί με τον τρόπο που ήθελαν να το εφαρμόσουν κάποιοι, για να προσφέρει στον κόσμο. Βλέπουμε ότι ανεβαίνουν τα κόστη, όλες οι μελέτες που γίνονται τώρα και οι προβλέψεις προσεγγίζουν τις δικές μας τότε προβλέψεις, και οι τότε παρουσιάσεις τους φαίνεται ότι ήταν εικονικές. Στο τέλος της ημέρας το κόστος του θα φθάσει και θα ξεπεράσει το 17%. Ένα δυσβάσταχτο κόστος για μας. Θα το επωμισθούν και πάλι οι φορολογούμενοι, που στο τέλος της ημέρας θα είναι υπάλληλοι όπως εμείς, οι οποίοι έχουν διαφανή εισοδήματα που θα πληρώσουν το κόστος και όχι οι ελεύθεροι επαγγελματίες όπως οι εμπόροι, οι γιατροί και οι δικηγόροι. Θα είναι ένα επιπλέον, πολύ σημαντικό και πολύ δυσβάσταχτο κόστος το οποίο στο τέλος της ημέρας δεν θα μας προσφέρει και ανάλογου είδους και επιπέδου υπηρεσίες. Εκεί είναι το πρόβλημα και η τραγωδία. Όσον αφορά το δικό μας Ταμείο, δηλαδή το ΤΥΕΤΥΚ, πρέπει να πούμε ότι δεν πρέπει να μας παρασύρουν οι αριθμοί. Μπορεί φαινομενικά κάποιοι αριθμοί να ήχησαν με πολλά μηδενικά, αλλά εκείνοι που ξέρουν ακριβώς πώς βγαίνουν οι αριθμοί αυτοί ξέρουν πως στην πράξη δεν σημαίνουν τίποτε. Όλα τα έσοδα, απορροφούνται και διαχέονται στους συναδέλφους για πληρωμή των απαιτήσεών τους. Απορροφούνται όλα και μένουν μόνο οι εισφορές του 13 ου.είναι και αυτό ανησυχητικό, γιατί οι προβλέψεις μας έλεγαν πως έπρεπε να αποταμιεύονται πολύ περισσότερα. Πρέπει επίσης να προβληματιστούμε και για το γεγονός ότι πολλά έξοδα, και το ξέρουμε όλοι, είναι κοινό μυστικό, που το Ταμείο Υγείας αναγκάζεται να καταβάλλει, είναι οι φουσκωμένοι λογαριασμοί των φαρμακείων ή των γιατρών κ.ο.κ. Δεν υπάρχει κανένας πιστεύω στην αίθουσα που να μην ξέρει ότι αυτό είναι σύνηθες φαινόμενο σε επίπεδο φαρμακοποιών και γιατρών, να παραφουσκώνουν τους λογαριασμούς και πολύ σύνηθες φαινόμενο οι συναδέλφοι να το αξιοποιούν και να εισπράττουν περισσότερα λεφτά. Αν δεν μπορέσουμε να έχουμε την αυτοσυγκράτηση και το σεβασμό, αναγνωρίζοντας ότι αυτά τα λεφτά μπαίνουν εκεί για να μας εξυπηρετήσουν περισσότερο στις δύσκολες ώρες, και προσπαθεί ο καθένας από τα μέλη μας να λαφυραγωγήσει σε βάρος τους, αντιλαμβάνεστε ότι σε κάποιο στάδιο το Ταμείο δεν θα είναι ανθεκτικό και δεν θα είναι βιώσιμο. Σε μια τέτοια περίπτωση πολύ περισσότερο θα πάμε σε επίπεδα πολύ χειρότερα απ ότι ήμαστε προηγουμένως. Θα είναι ντροπή και διασυρμός για μας, ένα Ταμείο μέσα από τις δικές μας διαδικασίες να μην επιβιώσει. Από την άλλη πρέπει να τολμήσουμε να δούμε, το είπα και σε προηγούμενα συνέδρια του Ταμείου Υγείας και θα ήθελα η νέα διαχειριστική επιτροπή να το λάβει σοβαρά υπόψη και να εξετάσουμε σοβαρά την περίπτωση κατά πόσο πρέπει να έχουμε δικά μας φαρμακεία. Ήδη εμείς, τουλάχιστον στο επίπεδο το δικό μας, έχουμε μιλήσει και με άλλους ημικρατικούς οργανισμούς, ακόμα και με την ΠΑΣΥΔΥ και είναι διατεθειμένοι να συζητήσουν μαζί μας τη δημιουργία φαρμακείων δικών μας, που να είναι 35 Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09

13 βιώσιμα και πέραν των άλλων να ξέρουμε ότι τουλάχιστον δεν θα εκδίδονται πλαστές αποδείξεις τις οποίες πρέπει να πληρώνει το Ταμείο Υγείας. Άρα μόνο αν περιορίσουμε τα επιπλέον ποσά που πληρώνουμε σε φάρμακα κι άλλες υπηρεσίες, τότε με βάση τα μεγέθη μπορεί να φθάσουμε και 2 εκατομμύρια το χρόνο πλεόνασμα, μόνο από την ενέργεια μας αυτή. Αν υπολογίσουμε ότι το ίδιο πράγμα μπορούμε να κάνουμε και με τους γιατρούς, αντιλαμβάνεστε ότι θα μπορούσαμε να φτιάξουμε ένα Ταμείο που να έχει πολύ περισσότερα αποθεματικά. Πρέπει να παραμείνουμε στα μακροχρόνια οράματά μας όταν ξεκινήσαμε πριν κάποια χρόνια, τότε που παλεύαμε γι αυτά τα πράγματα. Έπρεπε σήμερα να βρισκόμαστε στο σημείο να έχουμε μια δική μας κλινική που να προσφέρει στους συναδέλφους και όχι μόνο να αγοράζουμε υπηρεσίες απ έξω. Αυτά είναι κλασικά παραδείγματα για να επιβιώσουν κάποια ταμεία έτσι ώστε να μπορεί ο κόσμος να κάνει εξετάσεις με χαμηλό κόστος αλλά και να μπορεί να αγοράζει υπηρεσίες από εξωτερικούς συνεργάτες διατηρώντας ψηλά επίπεδα χωρίς να μας εκμεταλλεύονται. Ακόμα πρέπει να τολμήσουμε και να φτάσουμε σε σημείο να υπογράψουμε συμφωνίες με ιδρύματα εκτός Κύπρου, αν χρειάζεται. Αλλά πρέπει να είμαστε τολμηροί, και δυστυχώς δεν υπήρξαμε μέχρι τώρα. Όμως ούτε προς τους συναδέλφους βγήκαμε τολμηρά να πούμε ότι δεν δεχόμαστε αυτές τις υπερβολές, τις οποίες πρέπει να περιορίσουμε μέσα σε λογικά επίπεδα, και ούτε με τον ίδιο τρόπο κινηθήκαμε προς τους συνεργάτες μας φαρμακοποιούς και γιατρούς. Πρέπει να καταλάβουμε ότι τα λεφτά τα οποία διαχειριζόμαστε δεν είναι δικά μας με τη στενή έννοια του όρου, αλλά του συνόλου των συναδέλφων και από τη στιγμή που μας τα εμπιστεύονται οι συναδέλφοι, πρέπει να βρούμε τον καλύτερο τρόπο να τα διαχειριστούμε προς όφελος των συναδέλφων χωρίς να ξοδεύουμε ένα σεντ παραπάνω, ωσάν να είναι στην κυριολεξία οικογενειακά μας λεφτά. Όταν φτάσουμε σ αυτό το επίπεδο, θα βελτιωθούμε πιστεύω πολύ και τα έσοδα θα ναι πολύ καλύτερα. Ένα άλλο σημείο, που αν είχαμε σήμερα την οικονομική ευχέρεια θα έπρεπε να δούμε με περισσότερη φιλικότητα, είναι η κάλυψη των συνταξιούχων. Όπως ανέφερε και ο κ. Παχύς, που έφυγε πρόσφατα, και ήταν λάθος που δεν έκανα αναφορά ειδικά για τον κ. Παχύ, ο οποίος δεν υπηρέτησε μόνο την ΕΤΥΚ αλλά ήταν από εκείνους που από τα πρώτα βήματα, τις σκέψεις, τη σύλληψη της ιδέας να δημιουργήσουμε ενιαίο ταμείο υγείας, ήταν πάντα μαζί μας και ήταν πάντα παρών. Έχει προσφέρει από τη θέση του προέδρου πάρα πολύ και νοιώθω την υποχρέωση να τον ευχαριστήσω. Έπρεπε να δημιουργήσουμε ένα απόθεμα με το οποίο να μπορούμε να καλύψουμε, μερικώς τουλάχιστον, σήμερα ή να έχουμε τη δυνατότητα να καλύψουμε στο σύντομο μέλλον τους συνταξιούχους. Σταδιακά πρέπει να μπουν και οι συνταξιούχοι. Δεν υπάρχει άλλη διέξοδος και πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ιδιαίτερα με την εφαρμογή του ΓΕΣΥ ότι είναι αναγκαστική υποχρέωσή μας. Πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και όχι να λέμε μόνο ωραία λόγια. Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09 36

14 Ήδη σαν ΕΤΥΚ ζητήσαμε από τις Τράπεζες να συζητήσουμε και το θέμα αυτό το οποίο έχουμε εγείρει και αφορά την κάλυψη και των αφυπηρεσάντων. Ελπίζω να επικρατήσει η λογική από το Σύνδεσμο Τραπεζών και να καταλάβουν ότι έχουν υποχρέωση να συνεισφέρουν για τους πρώην υπαλλήλους τους. Έχουμε και μεις υποχρέωση σ ένα λογικό βαθμό να υποστηρίζουμε τους πρώην συναδέλφους μας, και έχουν και οι ίδιοι να συμβάλουν, έστω και με τα σημερινά τους εισοδήματα σ ένα βαθμό. Άρα με την τριπλή διάσταση των εσόδων πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να λύσουμε κι αυτό το θέμα. Πρέπει να το λύσουμε, αλλά με την οικονομική πορεία του Ταμείου σήμερα δεν μπορούμε. Γι αυτό πρέπει να βελτιώσουμε τη διαχείρισή του, να περιορίσουμε τα έξοδα, όχι την εξυπηρέτηση αλλά περιορίζοντας την υφαρπαγή, τη λεηλασία, την κλοπή από το ταμείο μας το ένα, και το δεύτερο η δημιουργία προϋποθέσεων, για να έχουμε δικά μας φαρμακεία, δημιουργώντας έτσι την υποδομή για να μην γίνεται κατάχρηση. Δεν μπορούμε να αφήνουμε κάποιους να καταχρώνται το ταμείο μας και να το οδηγήσουν στη χρεωκοπία. Πιστεύω πως πρέπει να γίνουν, και με τους φαρμακοποιούς και τους γιατρούς και με πολλές άλλες ειδικότητες, συμφωνίες, συμφωνίες αυστηρές και δίκαιες για εκείνους και δίκαιες για το ταμείο και τους συναδέλφους. Παράλληλα να πω, ότι από το πρώτο εξάμηνο του 2010, για σκοπούς σεμιναρίων που προγραμματίζει η ΕΤΥΚ, μέσα στα θέματα που προτείνουμε, τα συνδικαλιστικά θέματα, θα φροντίσουμε να έχουμε ένα ή δύο σεμινάρια που να αφορούν τη διαχείριση των ταμείων Υγείας έτσι ώστε να δώσουμε την ευκαιρία σε περισσότερους από σας, που ενδιαφέρονται πραγματικά να εμβαθύνουν περισσότερο, να παρακολουθήσουν αυτά τα σεμινάρια και να μην περιοριζόμαστε σε μια γενική συνέλευση όπου θα πούμε κάποια πράγματα μια φορά το χρόνο και τελειώσαμε. Θα τολμήσω να πω ότι όπως και στην ΕΤΥΚ, έτσι και εδώ πρέπει να τολμήσουμε να κάνουμε τομές και να πάμε σε νεότερους ανθρώπους ή και παλαιότερους αλλά να είναι εκείνοι που πραγματικά ενδιαφέρονται και να μπορούν να συμπορεύονται με το γενικότερο πνεύμα των Ταμείων Υγείας. Στενά, στεγανά κατεστημένα τα οποία απλώς εικονικά, συμμετέχουν για το θεαθήναι, πρέπει να καταλάβουμε ότι πρέπει να τα κόψουμε, να τα απομονώνουμε και να κτίσουμε πάνω σ εκείνους που πραγματικά ενδιαφέρονται, πονούν και είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν χρόνο και πνεύμα για να συμβάλουν στην ανάπτυξη και αναβάθμιση του ΤΥ-ΕΤΥΚ. Τελειώνοντας, θα ήθελα να πω ότι μπορεί να επεσήμανα κάποια πράγματα που χρειάζονται βελτίωση αλλά παράλληλα οφείλω να πω ότι γίνεται και μια αξιόλογη δουλειά απ όλους τους εμπλεκομένους. Απλούστατα πιστεύω ότι οι δυνατότητές μας είναι πολύ περισσότερες. Υπάρχουν οι προοπτικές και αφού ωρίμασαν οι συνθήκες νομίζω είναι ντροπή να μην μπορέσουμε να βελτιώσουμε το επίπεδό μας και να το ανεβάσουμε εκεί που πρέπει να είναι. Πρέπει να έχουμε στόχο και όραμα για να μπορούμε να συνεχίσουμε. 37 Ú appleâ ÈÎfi π À - À 09