ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (M.I.S.) ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (M.I.S.) ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τίτλος εργασίας: «Ανάπτυξη Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων για την Υποστήριξη Δημοσίων Διαβουλεύσεων» Συγγραφέας: Καραμάνου Αρετή Επιβλέπων Καθηγητής: Καθηγητής Ταραμπάνης Κωνσταντίνος Εξεταστική Επιτροπή: Καθηγητής Γεωργίου Ανδρέας Θεσσαλονίκη, Ιανουάριος 2010

2 2010, Καραμάνου Αρετή Η έγκριση της διπλωματικής εργασίας από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του Τμήματος (Ν.5343/32 αρ.202 παρ.2). ii

3 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... iii Κατάλογος Πινάκων... Error! Bookmark not defined. Επιτελική Σύνοψη... v 1. Εισαγωγή Περιγραφή του προβλήματος Εύρος της μελέτης Στόχοι της εργασίας Ηλεκτρονική Συμμετοχή (eparticipation) eparticipation Projects Demo-net WAVE CitizenShape DALOS HUWY TID VIDI «Επιχειρηματολογία» (Argumentation) Προέλευση των Επιχειρημάτων Είδη Διαλόγων «Εργαλεία Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» (Argument Visualisation Tools) Σχεδιασμός της Εφαρμογής του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Παρουσίαση της εφαρμογής του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Επέκταση του Birdeye RaVis στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Παρουσίαση των λειτουργιών του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Ενέργειες της εφαρμογής (Actions) Περιγραφή του SIOC Project Επιπλέον Λειτουργίες (Controls) Δυνατότητες αλληλεπίδρασης μέσω των κόμβων του γράφου Σύγκριση του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» με αντίστοιχα εργαλεία iii

4 5. Πηγαίος Κώδικας και Βάση Δεδομένων Google BirdEye Project Birdeye GeoVis Birdeye GuVis Birdeye Qavis Birdeye RaVis Birdeye TaVis «Τροφοδοσία» της εφαρμογής με XML Δημιουργία του User Interface με actionscript και mxml PHP και Βάση Δεδομένων στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Περιγραφή της Βάσης Δεδομένων του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Παραδείγματα καταχώρησης δεδομένων στην Βάση Δεδομένων Χρήση της PHP στην εφαρμογή E-Participation case-study «Άρθρο2: Κατάργηση της προσαύξησης μοριοδότησης λόγω εμπειρίας» Συμπεράσματα και Προτάσεις για Μελλοντική Έρευνα Συμπεράσματα Μελλοντική Έρευνα και Προοπτικές της εφαρμογής Βιβλιογραφία iv

5 Επιτελική Σύνοψη Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να παρουσιάσει ένα νέο εργαλείο οπτικοποίησης επιχειρημάτων το οποίο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε επιδιώκοντας να υπερκαλύψει τις αδυναμίες των ήδη υπαρχόντων. Επιπλέον, στα πλαίσια της παρουσίασης της εφαρμογής, περιγράφονται και κάποιες βασικές αρχές που διέπουν την «Ηλεκτρονική Συμμετοχή» και την «Επιχειρηματολογία», στους οποίους στηρίχτηκε η ανάπτυξή της. Η «Ηλεκτρονική Συμμετοχή» επιδιώκει να δώσει λύση σε ένα πρόβλημα που αφορά και απασχολεί τις κυβερνήσεις των χωρών στην Ευρώπη αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Σκοπός της λοιπόν είναι να διασυνδέσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, και κάνοντας χρήση της τεχνολογίας, τις κυβερνήσεις με τους πολίτες μιας χώρας, δίνοντας την δυνατότητα να πραγματοποιείται ένα είδος διαλόγου ανάμεσα τους. Με τον τρόπο αυτό, επιδιώκει την αναβάθμιση της σχέσης ανάμεσα σε πολιτικά πρόσωπα και απλούς πολίτες, αφού θα δοθεί η δυνατότητα, από την μια μεριά στους πολίτες να συμμετέχουν με ενεργό τρόπο στις επικείμενες πολιτικές αποφάσεις και τροποποιήσεις, και από την άλλη στις κυβερνήσεις να ενημερώνονται για τις απόψεις και ιδέες των απλών πολιτών. Παράλληλα, παρουσιάζονται και περιγράφονται κάποια από τα projects που έχουν υλοποιηθεί ως και σήμερα στα πλαίσια της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής». Για κάθε ένα από αυτά παρατίθεται μια σύντομη περιγραφή σχετικά με το αντικείμενό τους, τον σκοπό τον οποίο εξυπηρετούν και τους συμμετέχοντες σε αυτά. H «Επιχειρηματολογία» (Argumentation) σαν έννοια, έχει χρησιμοποιηθεί ήδη από την εποχή των Αρχαίων Ελλήνων. Η εργασία αυτή παραθέτει μια περιγραφή του όρου σύμφωνα με δημοσιεύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, και προβαίνει σε μια παρουσίαση των διαφόρων εργαλείων σχετικά με την οπτικοποίηση των επιχειρημάτων που έχουν υλοποιηθεί έως και σήμερα. Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» είναι ένα εργαλείο που παρέχει υπηρεσίες οπτικοποίησης ισχυρισμών, προτάσεων και επιχειρημάτων πάνω σε κάποιο θέμα. Το εργαλείο αυτό δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να παραθέτει τις απόψεις του μέσω ενός φιλικού User Interface, αλλά και να μελετήσει οποιεσδήποτε άλλες απόψεις έχουν ήδη παρατεθεί. Οι καταχωρήσεις μπορούν να ανήκουν σε μια από τις τρεις κατηγορίες: Issue, Position, v

6 Argument/Counterargument. Επιπλέον, δίνει την δυνατότητα στον χρήστη της ψήφου πάνω σε κάποιο επιχείρημα το οποίο έχει ήδη καταχωρηθεί. Τα δεδομένα του διαλόγου παρουσιάζονται με την μορφή γραφήματος, το οποίο ανανεώνεται κάθε φορά που πραγματοποιείται τροποποίησή τους. Τα δεδομένα καταχωρούνται σε μια Βάση Δεδομένων, η οποία και τροφοδοτεί το γράφημα. Στη συνέχεια πραγματοποιείται μια σύγκριση ανάμεσα στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» και σε άλλα, αντίστοιχα εργαλεία. Παρουσιάζονται οι ομοιότητες και οι διαφορές ανάμεσά τους και τα προτερήματα και μειονεκτήματα του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» σε σχέση με τις αντίστοιχες εφαρμογές. Το Άρθρο 2 ενός προτεινόμενου νομοσχεδίου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από την «Ανοικτή Διακυβέρνηση» χρησιμοποιήθηκε σαν παράδειγμα διαλόγου για την υλοποίηση της εφαρμογής. Τα πραγματικά σχόλια του διαλόγου αυτού οργανώθηκαν κατάλληλα, με αποτέλεσμα την διαμόρφωση ενός γραφήματος το οποίο θα αποτελέσει τα δεδομένα που θα χρησιμοποιήσει η εφαρμογή για να παρουσιάσει την λειτουργικότητα της. Τέλος, γίνεται μια παρουσίαση και ανάλυση της εφαρμογής από προγραμματιστική άποψη. Η παρουσίαση συμπεριλαμβάνει την περιγραφή του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν γλώσσες προγραμματισμού και εργαλεία στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων». Επιπλέον γίνεται μια προβολή της Βάσης Δεδομένων που σχεδιάστηκε και χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της εφαρμογής. vi

7 1. Εισαγωγή 1.1. Περιγραφή του προβλήματος Η «Ηλεκτρονική Συμμετοχή» επιδιώκει να διευρύνει, κάνοντας χρήση τις τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών, τον τρόπο με τον οποίο διασυνδέονται οι κυβερνήσεις των διαφόρων Ευρωπαϊκών χωρών με τους πολίτες. Απώτερος σκοπός είναι να διευρυνθεί η εμπιστοσύνη ανάμεσα στους δυο αυτούς συμμετέχοντες και να επαναφέρει την αξιοκρατία στον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων από τις κυβερνήσεις. Έως και σήμερα έχουν υλοποιηθεί ποικίλα projects που να επιδιώκουν να ικανοποιήσουν τον σκοπό της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής», ενώ πολλά από αυτά δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Στα πλαίσια της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής», η «Επιχειρηματολογία» (Argumentation), ορίζει τον τρόπο με τον οποίο ανταλλάσσονται επιχειρήματα για να επιλύσουν κάποιο επικείμενο πρόβλημα που παρουσιάζεται σε κάποιο διάλογο. Η θεωρία της «Επιχειρηματολογίας» αναγνωρίζει διάφορα είδη διαλόγων ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο αυτοί διεξάγονται. Βασικό μέλημα, όσον αφορά την «Επιχειρηματολογία», είναι να υλοποιηθούν εφαρμογές οι οποίες να προσφέρουν την οπτικοποίηση των δεδομένων που παρατίθενται σε διάφορους διαλόγους. Για τον λόγο αυτό, έχουν υλοποιηθεί εφαρμογές οι οποίες να ικανοποιούν την ανάγκη της οπτικοποίησης αυτής των διαλόγων με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» αποτελεί ένα εργαλείο οπτικοποίησης δεδομένων. Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει τα δεδομένα που εισάγονται σε έναν διάλογο είναι ευδιάκριτος. Επιπλέον οι λειτουργίες που παρέχονται στον χρήστη έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να τις χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε, χωρίς να είναι απαραίτητο να έχει αναπτυγμένες ιδιαίτερες ικανότητες και γνώσεις πάνω στις τεχνολογίες των υπολογιστικών συστημάτων Εύρος της μελέτης Για την ανάπτυξη της εφαρμογής του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», χρειάστηκε να μελετηθούν αρχικά οι βασικές αρχές της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής» και «Επιχειρηματολογίας». Επιπλέον, απαραίτητο κρίθηκε να μελετηθούν και να παρουσιαστούν κάποια project τα οποία έχουν ήδη υλοποιηθεί στα πλαίσια της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής». Η μελέτη των παραπάνω στοιχείων έγινε μόνο στα πλαίσια που απαιτούσε το εύρος της εφαρμογής, χωρίς περαιτέρω 1

8 ανάπτυξη λεπτομερειών, οι οποίες κρίθηκαν ότι ήταν έξω από τις ανάγκες της εργασίας. Αναγκαίο επίσης κρίθηκε να μελετηθούν και να παρουσιαστούν και κάποιες από τις αντίστοιχες εφαρμογές οι οποίες ήδη έχουν υλοποιηθεί σαν εργαλεία οπτικοποίησης επιχειρημάτων. Απώτερος σκοπός βέβαια ήταν να πραγματοποιηθεί μια σύγκριση με την εφαρμογή του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», και να παρατεθούν κάποια πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα σε σχέση με αυτές Στόχοι της εργασίας Βασικός στόχος της εργασίας είναι: να παρουσιάσει ένα νέο εργαλείο οπτικοποίησης επιχειρημάτων το οποίο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε επιδιώκοντας να υπερκαλύψει όσο το δυνατόν περισσότερες αδυναμίες των ήδη υπαρχόντων. Στα πλαίσια παρουσίασης της εφαρμογής, παρουσιάζονται επιπλέον: κάποιες βασικές αρχές που διέπουν την «Ηλεκτρονική Συμμετοχή» κάποιες βασικές αρχές που διέπουν την «Επιχειρηματολογία» στις οποίες στηρίχτηκε η ανάπτυξη της εφαρμογής. 2

9 2. Ηλεκτρονική Συμμετοχή (eparticipation) Αν κάναμε μια αναφορά στην πολιτική κατάσταση που επικρατούσε τόσο στις ισχυρότερες όσο και στις ασθενέστερες χώρες της Ευρώπης πριν από αρκετά χρόνια, μια ματιά θα ήταν αρκετή για να διαπιστώσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες συμμετείχαν στις διάφορες πολιτικές διαδικασίες των χωρών αυτών. Τα πολιτικά καθεστώτα που επικρατούσαν τότε επέβαλλαν έναν εμφανή φανατισμό στον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες τα υποστήριζαν: σχεδόν με «κλειστά τα μάτια». Η πλήρης εμπιστοσύνη και η απόλυτη στήριξη τους ενός ή του άλλου πολιτικού κόμματος από τους ενήλικες πολίτες ήταν βασικό χαρακτηριστικό των πολιτικών απόψεων που επικρατούσαν τα χρόνια εκείνα, με αποτέλεσμα να γίνονται πιόνια της εκάστοτε κυβέρνησης. Με τη πάροδο των χρόνων όμως οι πολίτες άρχισαν να βλέπουν με καθαρότερο τρόπο τα πολιτικά γενόμενα της εκάστοτε χώρας, με αποτέλεσμα η απόλυτη αυτή εμπιστοσύνη να γκρεμιστεί και το χάσμα ανάμεσα σε πολιτικούς και απλούς πολίτες ολοένα να αυξάνεται. Σήμερα, αυτό που μπορεί κανείς πλέον να διαπιστώσει είναι η ολοένα και αυξανόμενη άρνηση των πολιτών απέναντι στον τρόπο δράσης των κυβερνήσεων και αυτό γιατί είναι ελάχιστοι οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να γίνει κάποιο είδος άμεσης διασύνδεσης και συζήτησης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους πολίτες. Οι πολίτες έχουν πια, όχι μόνο την απαίτηση, αλλά και την ανάγκη να μπορούν να αναπτύξουν ένα είδος συνεργασίας με την κυβέρνηση της χώρας τους και να νιώθουν ότι μπορούν και αυτοί να λάβουν, έστω και έμμεσα, μέρος στην λήψη πολιτικών αποφάσεων για θέματα που τους αφορούν, τους ενδιαφέρουν και τους επηρεάζουν. Η «Ηλεκτρονική Συμμετοχή» (Electronic Participation, eparticipation), επιδιώκει να δώσει λύση σε αυτό το πρόβλημα. Η «Ηλεκτρονική Συμμετοχή» στοχεύει στο να ανακαλύψει τρόπους διεύρυνσης του τρόπου διασύνδεσης των πολιτών με τις κυβερνήσεις κάνοντας χρήση ηλεκτρονικών μέσων και τεχνολογιών. Κάποιοι τρόποι διασύνδεσης θα μπορούσαν να είναι η δημόσια συμμετοχή σε πολιτικά ζητήματα, η πρόσβαση σε σχετικές πληροφορίες και, φυσικά, η διαφάνεια στον τρόπο αντιμετώπισης των ζητημάτων από τις κυβερνήσεις. Από τα παραπάνω προκύπτει πως ένας ορισμός της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής» θα μπορούσε να είναι ο επόμενος: «Ο όρος Ηλεκτρονική Συμμετοχή περιγράφει τις 3

10 προσπάθειες για διεύρυνση και εμβάθυνση της πολιτικής συμμετοχής καθιστώντας ικανή: την διασύνδεση των πολιτών μεταξύ τους την διασύνδεση των πολιτών με τους εκλεγμένους τους αντιπροσώπους και κυβερνήσεις χρησιμοποιώντας τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (Information and Communication Technologies-ICT)» [5] eparticipation Projects Ο θεσμός της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής», αν και είναι σχετικά νέος σε σχέση με το πότε παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, έχει να μας παρουσιάσει μια σειρά από projects τα οποία έχουν υλοποιηθεί για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες και απαιτήσεις του. Το κάθε ένα από αυτά υλοποιεί τις αρχές της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής» για διαφορετικό λόγο. Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να παρουσιάσει κάποια από τα βασικότερα projects της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής» που, είτε έχουν ήδη ολοκληρωθεί, είτε βρίσκονται ακόμη εν ενεργεία. Σε κάθε υπο-ενότητα παρουσιάζεται και αναλύεται ένα από αυτά τα projects και οι λειτουργίες που αυτό προσφέρει Demo-net To Demo-net 1 είναι ένα project το οποίο έχει διοργανωθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission) με σκοπό την αναβάθμιση του τρόπου με τον οποίο πραγματοποιούνται οι έρευνες στην Ευρώπη σχετικά με το αντικείμενο της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής». Το project ξεκίνησε στις 1 Ιανουαρίου 2006 με σκοπό να ολοκληρωθεί σε τέσσερα χρόνια από τότε. Οι συμμετέχοντες στο project προέρχονται από εκπαιδευτικά ιδρύματα σε όλη την Ευρώπη, όπως για παράδειγμα από την Γαλλία, την Ιταλία, την Τσεχία και την Ελλάδα με σκοπό την παράδοση επιστημονικών εργασιών και αναφορών σχετικά με το θέμα της «Ηλεκτρονικής Συμμετοχής» (eparticipation) WAVE To WAVE (Welcoming Argument Visualisation to Europe) 2 είναι ένα project το οποίο «στοχεύει στην βελτίωση της διαφάνειας στην λήψη αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο, χρησιμοποιώντας υψηλού επιπέδου τεχνικές οπτικοποίησης επιχειρημάτων, και με σκοπό να καταστήσει την σύνθετη Ευρωπαϊκή νομοθεσία σχετικά με την κλιματική αλλαγή πιο κατανοητή και

11 προσβάσιμη, τόσο στους πολίτες και τις εξειδικευμένες σχετικές ομάδες, όσο και στα πρόσωπα που σχετίζονται με την λήψη αποφάσεων στον τομέα αυτό» 3. Η ημερομηνία έναρξης του project ήταν η 1 η Φεβρουαρίου 2009 και το project προβλέπεται να ολοκληρωθεί σε 24 μήνες από την ημερομηνία έναρξης. Οι έξι συμμετέχουσες χώρες είναι το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Λιθουανία και η Μεγάλη Βρετανία. Το WAVE σκοπεύει χρησιμοποιήσει το Debategraph, μια πλατφόρμα οπτικοποίησης επιχειρημάτων 4. Το Debategraph προσφέρει την δυνατότητα στους συμμετέχοντες να παραθέτουν με εύκολο και γρήγορο τρόπο τις απόψεις τους στις διάφορες δημόσιες συζητήσεις (debates) ενισχύοντας τόσο την δημιουργία αντιπαραθέσεων πάνω στα διάφορα ζητήματα, αλλά και την συνεργασία όλων των συμμετεχόντων για την δημιουργία ενός είδους διασύνδεσης με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία CitizenShape Το CitizenShape 5 είναι ένα project το οποίο έχει σαν σκοπό την δημιουργία εργαλείων, εφαρμογών και υπηρεσιών, τα οποία θα προσφέρουν στους πολίτες την δυνατότητα να συμμετέχουν σε διαλόγους που θα πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με σκοπό την υλοποίηση της νομοθεσίας σχετικά με το περιβάλλον, σε τοπικό επίπεδο. Το project, με την χρήση ICT εργαλείων, επιδιώκει να προσελκύσει τους πολίτες να χρησιμοποιήσουν τις τεχνολογίες του Web 2 και να συμμετέχουν ενεργά στην λήψη αποφάσεων, παραθέτοντας τις απόψεις και ιδέες τους DALOS Βασικός στόχος του DALOS 6 project είναι να προσφέρει, κυρίως σε δικηγόρους, την δυνατότητα να ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται οι όροι της νομικής τόσο σε Ευρωπαϊκό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Για τον λόγο αυτό προτείνει την χρήση ειδικών γλωσσικών εργαλείων και εργαλείων διαχείρισης της γνώσης κατά την διάρκεια διεκπεραίωσης νομικών διαδικασιών. Η διαδικασία αυτή θα συντελέσει στην δημιουργία νομικών κειμένων που θα βασίζονται σε ένα κοινό πλαίσιο σε όλες τις χώρες. Τα νομικά κείμενα μπορεί να αφορούν, τόσο νόμους

12 που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή ένωση, όσο και νόμους των διαφόρων Ευρωπαϊκών χωρών HUWY To project HUWY 7 επιδιώκει να ενθαρρύνει τους νεότερους ανθρώπους να συμμετέχουν σε υλοποιήσεις που αφορούν το Διαδίκτυο και την διακυβέρνησή του. Χρησιμοποιεί την πραγματοποίηση «ακροάσεων», από οποίες επιδιώκει να παραλάβει την γνώμη την νεαρών ατόμων. Οι νέοι μπορούν να επιλέξουν ένα από τα θέματα των ακροάσεων, να το παραθέσουν στην Ιστοσελίδα τους σαν ένα είδος διαλόγου και στην συνέχεια να επιστρέψουν τα αποτελέσματα στο HUWY. Με τον τρόπο αυτό, ενθαρρύνονται οι νέοι να συμμετέχουν ενεργά στην Ευρωπαϊκή Δημοκρατία TID+ To TID+ 8 project έχει σαν στόχο να υλοποιήσει ένα online εργαλείο που θα πραγματοποιεί συζητήσεις πάνω σε θέματα νομοθεσίας και διακυβέρνησης και να παραδίδει τα αποτελέσματα πίσω στις κυβερνήσεις. Το εργαλείο αυτό θα είναι εύκολο σε χρήση από τους πολίτες και θα παρέχεται ελεύθερα με σκοπό να τους ενθαρρύνει να συμμετέχουν στις συζητήσεις VIDI Το VIDI 9 project πρόκειται συμπεριλάβει εργαλεία τα οποία θα υλοποιούν γλωσσική και στατιστική ανάλυση συζητήσεων. Τελικός σκοπός είναι να μπορούν να αναλυθούν τα περιεχόμενα των συζητήσεων καταλήγοντας σε κάποια συμπεράσματα, ανάλογα με τα δεδομένα τους

13 3. «Επιχειρηματολογία» (Argumentation) Το κεφάλαιο αυτό θα παρουσιάσει μια ανάλυση του όρου της «Επιχειρηματολογίας» καθώς και των βασικών αρχών που την διέπουν, σύμφωνα με τα δημοσιευμένα έγγραφα των projects του WAVE [5] και του Demo_net [6]. Από την εποχή της δημιουργίας του ARPANET, έγινε φανερή η ανάγκη της ύπαρξης και δημιουργίας των Δικτύων Επικοινωνιών των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Πρωταρχικός σκοπός λοιπόν ήταν η ικανοποίηση της ανάγκης για ανταλλαγή και διαμοιρασμό δεδομένων και πληροφοριών ανάμεσα στους χρήστες των τεχνολογιών των Δικτύων, αρχικά τοπικά και έπειτα σε παγκόσμιο επίπεδο. Στη συνέχεια όμως, προέκυψε μια επιπλέον δυνατότητα που θα μπορούσε να προσφέρει η τεχνολογία των Δικτύων: την συνεργασία ομάδων ατόμων με σκοπό την επίλυση προβλημάτων. Μια γενική ομαδοποίηση των προβλημάτων που μας απασχολούν θα μπορούσε να γίνει σε δυο κατηγορίες: τα θεωρητικά προβλήματα και τα πρακτικά προβλήματα. Σαν θεωρητικά, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τα προβλήματα που ασχολούνται με την οργάνωση και την αξιοποίηση της γνώσης για να καταλήξουμε σε κάποιο επιθυμητό συμπέρασμα. Από την άλλη μεριά, στα πρακτικά προβλήματα ανήκουν αυτά τα οποία απαιτούν την διαπεραίωση κάποιων συγκεκριμένων ενεργειών, οι οποίες δεν είναι απαραίτητα γνωστές εξ αρχής, έτσι ώστε να πραγματοποιήσουμε κάποιον στόχο. Επανερχόμενοι λοιπόν στο αρχικό μας ζήτημα, η τεχνολογία των Δικτύων Επικοινωνιών θα πρέπει να παρέχει την δυνατότητα στους χρήστες να μπορούν να συνεργάζονται με κοινό σκοπό την επίλυση κάποιων, πρακτικών πλέον, προβλημάτων Προέλευση των Επιχειρημάτων Η ύπαρξη της έννοιας του επιχειρήματος (argument) υπάρχει ήδη από την εποχή των Αρχαίων Ελλήνων και του Αριστοτέλη. Οι Αρχαίοι Έλληνες λοιπόν αναγνώριζαν τρεις διαφορετικές γλωσσικές επιστήμες: την Λογική, την Ρητορική και την Διαλεκτική, όπως φαίνεται και στον πίνακα 3.1. Η Λογική είναι η «ικανότητα να διεξάγουμε έρευνα, να λύνουμε προβλήματα, να εκτιμούμε, να κριτικάρουμε, να αποφασίζουμε για το πώς θα πράξουμε και να φτάνουμε σε μια κατανόηση του εαυτού μας, των άλλων ανθρώπων και του κόσμου» [2]. 7

14 Η Ρητορική είναι η δυνατότητα της παρατήρησης των διαθέσιμων μέσων πειστικότητας [1]. Η Διαλεκτική είναι ένα είδος συλλογισμού ο οποίος βασίζεται στην ανταλλαγή επιχειρημάτων ή αντεπιχειρημάτων που υποστηρίζουν ισχυρισμούς και αντιισχυρισμούς αντίστοιχα. Επιστήμη Λογική Ρητορική Διαλεκτική Αντικείμενο Ικανότητα διεξαγωγής έρευνας, επίλυσης προβλημάτων, εκτίμησης, κριτικής Δυνατότητα παρατήρησης των διαθέσιμων μέσων πειστικότητας Ανταλλαγή επιχειρημάτων ή αντεπιχειρημάτων για την υποστήριξη ισχυρισμών, αντι-ισχυρισμών αντίστοιχα. Πίνακας 1: Οι Γλωσσικές Επιστήμες σύμφωνα με τους Αρχαίους Έλληνες Στην επιστήμη της Διαλεκτικής λοιπόν, ένα επιχείρημα (argument) είναι το στοιχείο που παρέχει μια διασύνδεση ανάμεσα σε μια σειρά υποθέσεων (premises) και στο συμπέρασμα που μπορεί να προκύψει από αυτές. Αντίστοιχα, ο όρος «επιχειρηματολογία» (argumentation) θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι αναφέρεται στην διαδικασία της ανταλλαγής και εκτίμησης των επιχειρημάτων. Στόχος της «επιχειρηματολογίας» θα μπορούσε να είναι ο προσδιορισμός του κατά πόσο κάποιος ισχυρισμός ή υπόθεση είναι αληθινή και αποδεκτή. Ένα ερώτημα που είναι πολύ φυσικό να προκύψει από τους παραπάνω ισχυρισμούς, είναι το ποια είναι τα κριτήρια, πότε δηλαδή μπορεί κάποιος να καταλήξει στο αν κάποιος ισχυρισμός είναι ή όχι αληθινός. Αν χρησιμοποιήσουμε την θεωρία του Walton για να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ένα επιχείρημα είναι έγκυρο μόνο όταν υποστηρίζει τον στόχο και τον σκοπό του διαλόγου στον οποίο χρησιμοποιείται. Αυτό φυσικά σημαίνει ότι για να συμπεράνουμε την εγκυρότητα ενός επιχειρήματος, δεν αρκεί να αναλύσουμε μόνο το περιεχόμενό του, αλλά και τον τρόπο και την χρονική στιγμή την οποία χρησιμοποιήθηκε πάνω σε κάποιο 8

15 διάλογο. Πολλές φορές λοιπόν χρειαζόμαστε και κάποιες επιπλέον πληροφορίες για να μπορέσουμε να διακρίνουμε αν κάποιο επιχείρημα μπορεί να καταλήξει με ορθό τρόπο ή όχι στο υποφαινόμενο συμπέρασμα Είδη Διαλόγων Ο τρόπος με τον οποίο διεξάγεται ένας διάλογος μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Διαφορετικό επίσης μπορεί να είναι και το περιεχόμενο ενός διαλόγου αλλά και τα συμμετέχοντα μέλη σε αυτόν. Παρακάτω παρουσιάζονται οι βασικότερες κατηγορίες διαλόγων. «Διάλογοι Πειστικότητας» (Persuasion Dialogues): ασχολούνται με την εξακρίβωση του αν ένας ισχυρισμός ισχύει ή όχι. Συνήθως διαχωρίζουμε τους συμμετέχοντες αυτού του είδους διαλόγου σε δυο κατηγορίες: στους «υποστηρικτές» (proponents), οι οποίοι είναι αυτοί που υποστηρίζουν τον ισχυρισμό, και στους αντικρουόμενους (respondents) οι οποίοι είναι αυτοί που αντικρούουν τον ισχυρισμό. Σε αυτή την κατηγορία διαλόγων μπορούμε να διακρίνουμε δυο υποκατηγορίες, την «διαμάχη» (dispute), στην οποία οι αντικρουόμενοι προβάλλουν και δικά τους επιχειρήματα για να αντικρούσουν τον ισχυρισμό και τον «αρνητισμό» (dissent), στον οποίο οι αντικρουόμενοι απλά προβάλλουν την αμφιβολία τους σχετικά με τον επικείμενο ισχυρισμό, χωρίς να χρησιμοποιούν δικά τους επιχειρήματα. «Διάλογοι Εύρεσης Πληροφορίας» (Information Seeking Dialogues): συνήθως έχουν σαν αφετηρία την υποβολή μιας ερώτησης, με βάση την οποία αναζητούνται κάποιες συμβουλές για την επίλυση κάποιου προβλήματος. Μια υποκατηγορία στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε να είναι οι «διαβουλεύσεις εξειδικευμένων ατόμων» (expert consultations), για παράδειγμα ιατρών ή δικηγόρων με σκοπό την επίλυση κάποιου ζητήματος. «Διάλογοι Διαπραγμάτευσης» (Negotiation Dialogues): έχουν σκοπό την κατάληξη σε μια συμφωνία (deal). Αφετηρία τους συνήθως είναι μια προσφορά η οποία μπορεί είτε να γίνει αποδεκτή, είτε να αντικρουστεί με μια αντίστοιχη αντι-προσφορά. «Έρευνα» (Inquiry): Η μεθοδική έρευνα κάποιου ζητήματος που έχει σκοπό την κατανόηση και επεξήγηση παρατηρήσεων και δεδομένων που το αφορούν. 9

16 «Διαβουλευτικοί Διάλογοι» (Deliberation Dialogues): Σκοπός τους είναι η επιλογή μιας ενέργειας η οποία εξαρτάται από τους ίδιους τους συμμετέχοντες και τα ενδιαφέροντα τους. Οι συμμετέχοντες βέβαια δεν είναι απαραίτητο να συμμετέχουν στον διάλογο στο σύνολό τους, ενώ μπορεί να εκπροσωπούνται από αντιπροσώπους. Πρωταρχικός σκοπός λοιπόν σε αυτό το είδος του διαλόγου, πρέπει να είναι η αναγνώριση των ίδιων των ομάδων συμμετεχόντων και άμεσα ενδιαφερόντων του διαλόγου και η αναγνώριση των κοινών ενδιαφερόντων και χαρακτηριστικών τους. «Εριστικοί Διάλογοι» (Eristic Dialogues): Η ρίζα της ονομασίας των διαλόγων αυτών προέρχεται από την Αρχαία Ελληνική λέξη «εριστικός», που περιγράφεται ως το άτομο «που αγαπά τις έριδες ή που τις προκαλεί». Οι Εριστικοί Διάλογοι λοιπόν μπορούν να θεωρηθούν ότι είναι ένα συναισθηματικό είδος διαλόγου που έχουν σαν σκοπό απλά και μόνο την έκφραση του θυμού, της διαφωνίας και άλλων ισχυρών συναισθημάτων των συμμετεχόντων, πάνω σε κάποιο επιχείρημα. Οι πραγματικοί διάλογοι βέβαια που συναντούμε και στους οποίους συμμετέχουμε στην καθημερινή μας ζωή, δεν μπορούν να υπαχθούν αποκλειστικά σε μια από τις παραπάνω κατηγορίες, αλλά αποτελούν έναν συνδυασμό δυο ή και περισσότερων από τις κατηγορίες που προαναφέρθηκαν. Στην παρακάτω εικόνα φαίνονται συνολικά οι κατηγορίες των διαλόγων που περιγράφθηκαν παραπάνω. Διάλογοι Πειστικότητας Εύρεσης Πληροφορίας Διαπραγμ/σης Έρευνα Συσκεπτικοί Εριστικοί Διαμάχη Άρνηση Εικόνα 3.1: Οι κατηγορίες Διαλόγων 10

17 3.3.«Εργαλεία Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» (Argument Visualisation Tools) Τα «Εργαλεία Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», αποτελούν εργαλεία λογισμικού τα οποία παρουσιάζουν τα επιχειρήματα των συμμετεχόντων σε διαλόγους με τρόπο όσο το δυνατόν πιο ευδιάκριτο και απλό. Η δημιουργία και χρήση αυτών των εργαλείων μπορεί να αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση εκπαιδευτικών αναγκών, όπως για παράδειγμα την εκπαίδευση των κριτικών δυνατοτήτων, ενώ άλλα από αυτά εξυπηρετούν την παρουσίαση στρατηγικών αποφάσεων μέσα σε μεγάλες επιχειρήσεις. Παρακάτω αναφέρονται κάποια από τα βασικότερα «Εργαλεία Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», συνοδευμένα από μια σύντομη περιγραφή τους. amap 10 : Δημιουργήθηκε με σκοπό να αποδείξει το κατά πόσο ένα «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» μπορεί να ενισχύσει την πιο ευδιάκριτη παρουσίαση περίπλοκων επιχειρημάτων. Απώτερος σκοπός του είναι να βοηθήσει τον μέσο πολίτη να συμμετάσχει σε περίπλοκα θέματα πολιτικής. Argue! Και ArguMed 11 : Στο ArgueMed, που αποτελεί τον απόγονο του Argue!, οι χρήστες μπορούν να παραθέτουν τα επιχειρήματά τους και να τα χαρακτηρίζουν σαν «υπόθεση» (assumption), «αιτία» (reason) ή «επίθεση» (attack). Το σύστημα λειτουργεί με τέτοιο τρόπο που να μπορεί να αποφασίσει εάν το επιχείρημα ισχύει ή όχι, ή δεν ισχύει κανένα από τα δυο. Argumentations.com 12 : Απαιτεί την εγγραφή των χρηστών για να συμμετέχουν σε διαλόγους, συζητήσεις, διαμάχες κτλ, παρέχοντας την δυνατότητα παράθεσης μεγάλης ποικιλίας επιχειρημάτων. Argumentative 13 : Προβάλλει τα επιχειρήματα σε δενδρική μορφή, και επιτρέπει με εύχρηστο τρόπο στους χρήστες να παραθέτουν επιχειρήματα, «αιτίες» (reasons), «ενστάσεις» (objections) και «βοήθειες» (helpers). Οι «αιτίες» είναι απόψεις οι οποίες υποστηρίζουν τον κύριο ισχυρισμό ή το

18 συμπέρασμα του διαλόγου, οι «ενστάσεις» είναι απόψεις που αντιτίθενται στον κύριο ισχυρισμό, ενώ οι «βοήθειες» είναι απόψεις που υποστηρίζουν κάποια υπάρχουσα «αιτία». Araucaria 14 : Χρησιμοποιείται για την ανάλυση επιχειρημάτων με την υποστήριξη ποικίλλων διαγραμματικών μορφών. Belvedere 15 : Αποτελεί ένα σύστημα παρουσίασης επιχειρημάτων που υποστηρίζει πολλές μορφές αναπαράστασης, όπως ιεραρχικές μορφές, γραφήματα και πίνακες, γύρω από κάποια θέματα. CATO και CATO-Dial: Δημιουργήθηκαν με σκοπό να διδάσκουν σε φοιτητές νομικής τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να παρουσιάζονται τα επιχειρήματα βασισμένα σε νόμους, σε περίπτωση νομικών ζητημάτων. Compedium 16 : Είναι ένα εργαλείο το οποίο υλοποιήθηκε με σκοπό να καθοδηγεί την διεξαγωγή διαλόγων, και χρησιμοποιήθηκε εκτενώς για την επίλυση προβλημάτων εμπορικών επιχειρήσεων. Η σχεδίασή του πραγματοποιήθηκε για να θέσει εφικτές κάποιες από τις λειτουργίες τις οποίες το αντίστοιχο εργαλείο QuestMap (βλ. παρακάτω) δεν μπορούσε να προσφέρει. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι ότι δίνει την δυνατότητα στους χρήστες να μετατρέψουν κάποιο διάλογο σε πολλές και διαφορετικές μορφές κειμένου. ConvinceMe 17 : Υλοποιήθηκε κυρίως σαν εκπαιδευτικό εργαλείο, που βοηθάει τους μαθητές να παραθέτουν τις σκέψεις και απόψεις τους με δομημένο τρόπο. Οι χρήστες μπορούν να καταθέτουν υποθέσεις (hypotheses) ή αποδείξεις (evidence), καθώς και να παραθέτουν στοιχεία που να στηρίζουν τους ισχυρισμούς τους, αλλά και να τους συνδέουν μεταξύ τους

19 Debategraph 18 : Το Debategraph είναι ένα εργαλείο, το οποίο προσφέρει την δυνατότητα στους χρήστες να προβάλουν τα χαρακτηριστικά ενός διαλόγου είτε σε μορφή κειμένου, είτε σε αλληλεπιδραστική, δυναμική μορφή, μέσω δηλαδή ενός «χάρτη διαβούλευσης» (debate map). Ανάμεσα στις δυνατότητες που προσφέρει στους χρήστες είναι να δημιουργούν διαλόγους και να προσθέτουν νέα επιχειρήματα, τα οποία μπορούν και να φιλτράρουν ή να βαθμολογήσουν, να δημοσιοποιούν τους διαλόγους, να τους διαμοιράζονται και να τους επαναχρησιμοποιούν, αλλά και να παρουσιάζουν την εξέλιξη των διαλόγων με τροφοδοσία RSS. Επιπλέον, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι μέσω του «χάρτη διαβούλευσης» παρουσιάζονται στον χρήστη όχι μόνο όσες ιδέες έχουν παρατεθεί, αλλά και η σχέση που υπάρχει ανάμεσά τους. Debatewise 19 : To Debatewise αποτελεί ένα εργαλείο διεξαγωγής διαλόγων για οποιαδήποτε θέματα. Σκοπός του είναι να προσφέρει υλοποίηση online διαλόγων που να αποτελούν παραλλαγή ενός πραγματικού, ρεαλιστικού διαλόγου. Οι συμμετέχοντες μπορούν να παίρνουν μέρος στον διάλογο ή απλά να παρακολουθούν την εξέλιξή του. Dialaw 20 : Αποτελεί ένα είδος παιχνιδιού που εξελίσσεται ανάμεσα σε δυο παίχτες, οι οποίοι εκθέτουν τις απόψεις τους πάνω σε κάποιο θέμα, με σκοπό να αποφασιστεί αν συμφωνούν ή διαφωνούν σύμφωνα με τις ιδέες που έχουν παραθέσει. Ο διάλογος παρουσιάζεται σε δενδρική μορφή. Το τέλος του παιχνιδιού σηματοδοτείται όταν οι παίκτες τελικά συμφωνήσουν μεταξύ τους. Parmenides 21 : To Parmenides είναι ένα εργαλείο το οποίο έχει υλοποιηθεί για να υποστηρίζει διαλόγους ανάμεσα σε κυβερνήσεις και πολίτες. Τα επιχειρήματα τα οποία παρατίθενται από τους χρήστες καταχωρούνται σε μια Βάση Δεδομένων. Η λειτουργία αυτή προσφέρει την δυνατότητα της περαιτέρω ανάλυσής τους και της αναγνώρισης των αδυναμιών ή των προτερημάτων του θέματος για το οποίο γίνεται ο διάλογος και

20 PLAID: Το εργαλείο αυτό σχεδιάστηκε με σκοπό να διδάξει σε φοιτητές της νομικής να παραθέτουν επιχειρήματα σαν απαντήσεις σε νομικά θέματα. Η υλοποίησή του αποτελεί ένα είδος παιχνιδιού ανάμεσα στον φοιτητή και στον υπολογιστή. Το εργαλείο σχεδιάστηκε από το Πανεπιστήμιο Liverpool του Ηνωμένου Βασιλείου. QuestMap 22 : Αρχικά δημιουργήθηκε με σκοπό να υποστηρίξει την συνεργασία και την οργάνωση δεδομένων μιας μεγάλης εμπορικής εταιρίας στην Καλιφόρνια. Έπειτα όμως εξελίχθηκε σε εργαλείο που προσφέρει όχι μόνο την διαχείριση των δεδομένων και πληροφοριών, αλλά και την διεξαγωγή online συναντήσεων από στελέχη, με σκοπό την αντιμετώπιση και διαχείριση προβλημάτων. Reason!Able και Relational 23 : Τα εργαλεία αυτά αρχικά σχεδιάστηκαν έχοντας σαν σκοπό να εκπαιδεύσουν τις κριτικές ικανότητες των φοιτητών που το χρησιμοποιούσαν. Μετέπειτα όμως εξελίχθηκαν σε εργαλεία πραγματοποίησης ομαδικών συνδιαλέξεων. Τα εργαλεία αυτά μετατρέπουν έναν σύνθετο διάλογο σε απλή διαγραμματική μορφή, η οποία παρουσιάζεται και στους χρήστες. RiskAgora 24 : Το Risk Agora έχει σαν θεματολογία τους κινδύνους που μπορεί να προκαλέσουν οι χημικές ουσίες στην υγειά των ζωντανών οργανισμών αλλά και στο περιβάλλον. Δεν έχει σχεδιαστεί για να υλοποιήσει κάποιου είδους διάλογο στον οποίο οι χρήστες παραθέτουν τα επιχειρήματά τους, αλλά απλά για να παρουσιάσει τους παραπάνω κινδύνους. Truthmapping 25 : Το Truthmapping διεξάγει διαλόγους, οι οποίοι μοιάζουν να έχουν την μορφή μιας απλής συζήτησης (conversation), απαλείφοντας όμως τα μειονεκτήματα της σαν τρόπο διεξαγωγής διαλόγου. Με βάση το θέμα που επιλέγεται, παρουσιάζονται τα σχόλια που έχουν παρατεθεί για αυτό, με τρόπο εύχρηστο, εφόσον η ροή των απαντήσεων δεν συμπεριλαμβάνει κάθε φορά τον ισχυρισμό για τον οποίο παρατίθεται η και

21 απάντηση όπως γίνεται συνήθως σε συζητήσεις. Το γεγονός αυτό το κάνει λιγότερο χρονοβόρο προς ανάγνωση των απόψεων που έχουν κατατεθεί. 15

22 4. Σχεδιασμός της Εφαρμογής του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για να αποτελέσει ένα web-based εργαλείο οπτικοποίησης επιχειρημάτων και άλλων δεδομένων. Η εφαρμογή αυτή στηρίζεται στο project Birdeye RaVis του Google του οποίου τις λειτουργίες χρησιμοποιεί και επεκτείνει για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της. Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η εφαρμογή του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», τα επιπλέον χαρακτηριστικά σε σχέση με το αρχικό εργαλείο και η λειτουργικότητά του. Τέλος, παρατίθεται μια σύγκριση ανάμεσα στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» και σε κάποια άλλα, αντίστοιχα εργαλεία. Η εφαρμογή του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» βρίσκεται εγκατεστημένη στον ακόλουθο Δικτυακό Τόπο : is/aretisravis.html# 4.1. Παρουσίαση της εφαρμογής του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Ο σχεδιασμός της εφαρμογής του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» αποτελεί επέκταση του ανοιχτού λογισμικού BirdEye Ravis. Το RaVis, όπως θα περιγραφθεί και στο κεφάλαιο 5, αποτελεί ένα εργαλείο οπτικοποίησης δεδομένων. Έχει υλοποιηθεί σε συνδυασμό με το εργαλείο Adobe Flex και βασίζεται στον συνδυασμό δυο διαφορετικών γλωσσών: της Actionscript και της mxml. Στο στάδιο στο οποίο βρίσκεται τώρα το RaVis, χρησιμοποιεί ένα εύχρηστο User Interface και λαμβάνοντας σαν τροφοδοσία (feed) ένα αρχείο XML το οποίο περιέχει τα δεδομένα που θέλουμε να παρουσιάσουμε, οπτικοποιεί αυτά τα δεδομένα σε μια ευδιάκριτη μορφή, η οποία παρουσιάζει επιπλέον και την οποιαδήποτε σχέση τυχόν υπάρχει ανάμεσα στα δεδομένα μας. Το τελικό αποτέλεσμα λοιπόν είναι ένα γράφημα, που αποτελείται από κόμβους (τα δεδομένα μας) και από ζεύξεις που συνδέουν τους κόμβους που σχετίζονται μεταξύ τους. Το interface του RaVis παρέχει δυνατότητες όπως την επιλογή του τρόπου με τον 16

23 οποίο θα παρουσιάζεται το γράφημα - layout (π.χ. δενδρική μορφή), την επιλογή του τρόπου παρουσίασης των κόμβων node styles (π.χ. οι κόμβοι να είναι εικόνες ή απλοί κύκλοι), την επιλογή του τρόπου παρουσίασης των ακμών edge style κ.α Επέκταση του Birdeye RaVis στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Οι λειτουργίες που προσφέρει το Birdeye RaVis επεκτάθηκαν και προσαρμόστηκαν στις ανάγκες δημιουργίας του νέου εργαλείου «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων». Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» εκμεταλλεύεται όλες τις διευκολύνσεις που παρέχει το Birdeye RaVis, που αφορούν κυρίως τον τρόπο παρουσίασης του γραφήματος. Επιπλέον, παρέχει κάποια χαρακτηριστικά που το μετατρέπουν από ένα εργαλείο παρουσίασης γραφημάτων, σε ένα εργαλείο παρουσίασης επιχειρημάτων. Για τον λόγο αυτό, έχουν προστεθεί κάποιες επιπλέον βασικές λειτουργίες. Οι λειτουργίες αυτές παρουσιάζονται τόσο στο βασικό μενού που βρίσκεται στα αριστερά του γραφήματος, όσο και πάνω στο γράφημα με το μενού του δεξί κλικ πάνω σε κάποιο κόμβο. Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» έχει μετατρέψει τους κόμβους του γραφήματος του RaVis σε Ισχυρισμούς (Issues), Προτάσεις (Positions), Επιχειρήματα (Arguments) και Αντεπιχειρήματα (Counterarguments). Η σημασία των παραπάνω θέσεων του διαλόγου παρουσιάζεται σε επόμενη ενότητα. Η κάθε κατηγορία χαρακτηρίζεται από ένα διαφορετικό εικονίδιο έτσι ώστε να γίνεται εύκολα η αναγνώριση του είδους του κάθε κόμβου. Το γράφημα της εφαρμογής έχει υλοποιηθεί ώστε να περιλαμβάνει έναν κεντρικό κόμβο που είναι το θέμα του διαλόγου και στη συνέχεια, δημιουργούνται τρεις ομόκεντροι κύκλοι με κέντρο τον κόμβο αυτό. Στην περιφέρεια του ομόκεντρου κύκλου που βρίσκεται πιο κοντά στον κεντρικό κόμβο, παρουσιάζονται οι Ισχυρισμοί που αναφέρονται στο κεντρικό θέμα. Στον επόμενο ομόκεντρο κύκλο παρουσιάζονται οι Προτάσεις πάνω στους Ισχυρισμούς. Στην περιφέρεια του τελευταίου ομόκεντρου κύκλου παρουσιάζονται τα Επιχειρήματα και τα Αντεπιχειρήματα που έχουν κατατεθεί πάνω στις Προτάσεις. Η σύνδεση μεταξύ των συνδεόμενων κόμβων παρουσιάζεται με μία ζεύξη ανάμεσά τους. Στις ζεύξεις ανάμεσα σε Προτάσεις και Επιχειρήματα/Αντεπιχειρήματα, το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» έχει προσθέσει επιπλέον έναν δεκαδικό αριθμό, ο οποίος υποδεικνύει τον μέσο όρο ψηφοφορίας που έχει κατατεθεί για το κάθε ένα από αυτά. 17

24 Όπως αναφέρθηκε στην αρχή της ενότητας, ένα άλλο στοιχείο που προστέθηκε στο Birdeye RaVis είναι το επεξεργασμένο μενού στα αριστερά του γραφήματος. Στο μενού λοιπόν προστέθηκαν λειτουργίες οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την συμμετοχή στον διάλογο που υλοποιείται από την εφαρμογή. Με τις λειτουργίες αυτές, μπορεί κάποιος να συμμετέχει ενεργά στον διάλογο, εισάγοντας τους ισχυρισμούς του πάνω στο κεντρικό θέμα, εισάγοντας τις Προτάσεις του πάνω σε κάποιο Ισχυρισμό ή εισάγοντας Επιχειρήματα και Αντεπιχειρήματα πάνω σε κάποια Πρόταση. Επιπλέον, προστέθηκε η δυνατότητα της κατάθεσης ψήφου πάνω σε κάποιο Επιχείρημα ή Αντεπιχείρημα, με βάση μια προτεινόμενη κλίμακα ψηφοφορίας. Τέλος, έχει προστεθεί η δυνατότητα εξαγωγής των δεδομένων του διαλόγου σε SIOC δεδομένα. Επιλέγοντας δεξί κλικ πάνω σε κάποιο κόμβο του διαλόγου, το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» έχει προσθέσει την δυνατότητα να επεξεργαστεί κάποιος τον συγκεκριμένο κόμβο ανάλογα με το είδος του. Αν λοιπόν επιλέξει κάποιος, για παράδειγμα, έναν κόμβο - Επιχείρημα, η εφαρμογή, του δίνει την δυνατότητα να επεξεργαστεί το συγκεκριμένο επιχείρημα, να το διαγράψει ή και να ψηφίσει για αυτό. Αντίστοιχα, αν επιλεγεί ένας κόμβος Πρόταση, το μενού που παρουσιάζεται του δίνει την δυνατότητα να επεξεργαστεί την Πρόταση, να την διαγράψει μαζί με όλα τα Επιχειρήματα/Αντεπιχειρήματα που αναφέρονται σε αυτήν ή να προσθέσει ένα νέο Επιχείρημα ή Αντεπιχείρημα υπέρ ή κατά της επιλεγμένης Πρότασης αντίστοιχα. Με παρόμοιο τρόπο έχουν υλοποιηθεί και τα αντίστοιχα μενού στις υπόλοιπες κατηγορίες κόμβων. Στα βασικά controls του Birdeye RaVis, το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» έχει προσθέσει ένα επιπλέον χαρακτηριστικό. Αυτό είναι η δυνατότητα να επιλέξει ο χρήστης τον «Βαθμό Επεκτασιμότητας» (Degrees of Separation). Η λειτουργία αυτή στην ουσία δίνει την δυνατότητα να επιλέξει κάποιος το «βάθος» της παρουσίασης των κόμβων, ή αλλιώς ποιες από τις κατηγορίες των κόμβων επιθυμεί να προβάλλονται στον διάλογο. Αν για παράδειγμα επιλέξει «Βαθμό Επεκτασιμότητας» ίσο με 1, τότε στο γράφημα του διαλόγου θα προβάλλονται μόνο το κεντρικό θέμα και οι Ισχυρισμοί που έχουν κατατεθεί για αυτό και θα αποκρυφτούν όλοι οι υπόλοιποι κόμβοι. Αυξάνοντας τον «Βαθμό Επεκτασιμότητας» σε 2, θα προβληθούν επιπλέον και οι Προτάσεις πάνω στους Ισχυρισμούς κ.ο.κ. Τελευταίο χαρακτηριστικό που έχει προστεθεί στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» και συμβάλει κατά πολύ στην επέκταση της λειτουργικότητάς του 18

25 σε σχέση με Birdeye RaVis, είναι η αποθήκευση των δεδομένων. Το Birdeye RaVis, δίνει την δυνατότητα να προσθέσεις ή να διαγράψεις κόμβους, όμως δεν παρέχει την δυνατότητα αποθήκευσης ή διαγραφής αντίστοιχα των δεδομένων αυτών. Ενώ λοιπόν όταν κάποιος, για παράδειγμα, προσθέσει έναν κόμβο φαίνεται να εισάγεται ο κόμβος στο γράφημα άμεσα, η προσθήκη αυτή είναι φαινομενική. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, όταν κάποιος επανεκκινήσει την εφαρμογή ή την ανανεώσει, ο νέος κόμβος να μην εμφανίζεται πλέον. Αυτό οφείλεται στο ότι η εφαρμογή του Birdeye Ravis, με τον τρόπο που είναι υλοποιημένη, δεν υποστηρίζει την καταχώριση των νέων δεδομένων. Η «αδυναμία» αυτή έχει προσπεραστεί στην εφαρμογή του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», η οποία, όχι μόνο παρουσιάζει άμεσα οποιαδήποτε λειτουργία πραγματοποιήσει κάποιος (π.χ. εισαγωγή νέου Επιχειρήματος στον διάλογο), αλλά αποθηκεύει τις πληροφορίες της λειτουργίας που πραγματοποιήθηκε σε μια Βάση Δεδομένων και ενημερώνει ταυτόχρονα οποιαδήποτε άλλη λειτουργία σχετίζεται με αυτή. Σαν αποτέλεσμα, οποιαδήποτε στιγμή και αν εκτελέσει ή ανανεώσει κάποιος τα δεδομένα της εφαρμογής, ο διάλογος που θα προβληθεί θα συμπεριλαμβάνει όλα τα δεδομένα που έχουν καταχωρηθεί έως και εκείνη την στιγμή. Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» τελικά, επέκτεινε τις παρεχόμενες λειτουργίες του Birdeye RaVis με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να παρουσιάσει ένα εργαλείο που να προσφέρει αποτελεσματικά έναν εύχρηστο τρόπο συμμετοχής σε έναν διάλογο επιχειρημάτων. Οι λειτουργίες που προστέθηκαν έχουν αυξήσει κατά πολύ την διαδραστικότητα του γραφήματος, δίνοντας την δυνατότητα της ευκολότερης χρήσης του. Τέλος, η καταχώρηση των δεδομένων του διαλόγου στην Βάση Δεδομένων αποτελεί μια σημαντική λειτουργία της εφαρμογής, αφού πρώτον, την κάνει πιο ρεαλιστική και δεύτερον πιο λειτουργική. Τα δεδομένα που καταχωρούνται μπορούν επιπλέον να υπαχθούν σε περαιτέρω επεξεργασία, για παράδειγμα για εξαγωγή των βασικών συμπερασμάτων σχετικά με το κεντρικό θέμα που παρουσιάζεται. Όλες οι λειτουργίες που παρέχει το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» παρουσιάζονται με τρόπο αναλυτικό στην επόμενη υπο-ενότητα Παρουσίαση των λειτουργιών του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» αποτελείται από μια βασική πλατφόρμα, η οποία προσανατολίζει πλήρως τον εκάστοτε χρήστη για τις 19

26 λειτουργίες και δυνατότητες που του προσφέρονται μέσα από την εφαρμογή. Κατά την έναρξη λοιπόν του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» εμφανίζεται στον χρήστη η οθόνη που φαίνεται στην εικόνα 4.4. Εικόνα 4.4: Η οθόνη έναρξης του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Η οθόνη έναρξης αποτελείται από τρία διαφορετικά κομμάτια. Στο πάνω κομμάτι της οθόνης εμφανίζεται το λογότυπο του ISLAB (Information System Lab) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, συνοδευμένο από το όνομα της εφαρμογής. Στο κεντρικό κομμάτι της οθόνης παρουσιάζεται το γράφημα με τα Issues που έχουν παρατεθεί πάνω στο κεντρικό θέμα του διαλόγου. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι έχει επιλεχθεί, κατά την έναρξη της εφαρμογής και για λόγους ευκρίνειας, να παρουσιάζονται μόνο τα Issues που έχουν καταγραφεί στον διάλογό μας και όχι τα Positions, τα Arguments και Counterarguments τα οποία μπορεί να εμφανίσει ο χρήστης με λειτουργία που θα περιγραφεί σε παρακάτω σημείο του εγγράφου. Στο αριστερό κομμάτι της οθόνης έναρξης υπάρχουν όλες οι ενέργειες (actions) στις οποίες μπορεί να προβεί ο χρήστης, αλλά και τα controls που παρέχει η εφαρμογή σχετικά με τον τρόπο παρουσίασης των δεδομένων. Στην εικόνα 4.5 παρουσιάζεται το use case diagram στο οποίο διαφαίνονται όλες οι δυνατότητες του χρήστη, τόσο όσον αφορά τα actions, όσο και τα controls. 20

27 Εικόνα 4.5: Το Use Case Diagram της εφαρμογής Ενέργειες της εφαρμογής (Actions) Ξεκινώντας με την περιγραφή των ενεργειών που παρέχει η εφαρμογή στον χρήστη, αυτές συμπεριλαμβάνουν τις παρακάτω: Δημιουργία καινούριου Χάρτη ( Create New Map ). Η λειτουργία αυτή δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να προσθέσει ένα καινούριο θέμα προς διάλογο. Ο χρήστης μπορεί να συμπληρώσει το θέμα του διαλόγου στο πλαίσιο κειμένου που του προσφέρεται και, επιλέγοντας το κουμπί Ok, να δημιουργηθεί ένα νέο γράφημα, στο οποίο θα μπορούν πλέον να προστεθούν τα νέα επιχειρήματα. Προβολή Προϋπάρχοντος Χάρτη ( View Another Map ). Η λειτουργία αυτή δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να επιλέξει μέσα από μια λίστα με τα θέματα που έχουν ήδη προστεθεί, προς προβολή. Αυτόματα, το γράφημα που εμφανίζεται στην κεντρική οθόνη θα περιλαμβάνει πλέον μόνο ισχυρισμούς και επιχειρήματα που έχουν κατατεθεί σχετικά με το θέμα που έχει επιλέξει. Δημιουργία καινούριου Ισχυρισμού ( Add a new Issue ). Η λειτουργία αυτή δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να προσθέσει ένα καινούριο Issue στον διάλογο, το οποίο να αφορά τον κεντρικό μας θέμα. Οποιαδήποτε στιγμή ο χρήστης επιλέξει αυτή την λειτουργία, μπορεί να συμπληρώσει τον ισχυρισμό του στο πλαίσιο κειμένου που του προσφέρεται και, επιλέγοντας 21

28 το κουμπί Ok, να προσθέσει στο γράφημα την δική του ιδέα. Αυτόματα, το γράφημα που εμφανίζεται στην κεντρική οθόνη θα ανανεωθεί και θα συμπεριλάβει πλέον και το νέο Issue που μόλις προστέθηκε. Εικόνα 4.6: Εισαγωγή νέου Ισχυρισμού (Issue) Δημιουργία καινούριας Πρότασης ( Add a new position ). Η λειτουργία αυτή δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να προσθέσει μια νέα Πρόταση πάνω σε κάποιο Issue που ήδη υπάρχει. Με την επιλογή της λειτουργίας αυτής, ο χρήστης καλείται να επιλέξει από μια λίστα, έναν από τους Ισχυρισμούς (Issues) που υπάρχουν ήδη καταχωρημένα στον διάλογο. Αμέσως μετά μπορεί να περιγράψει τη νέα Πρόταση που θέλει να προσθέσει πάνω στον επιλεγμένο Ισχυρισμό. Επιλέγοντας το κουμπί Ok, η Πρότασή του καταχωρείται και το γράφημα της κεντρικής οθόνης ανανεώνεται αυτόματα περιλαμβάνοντας πλέον και την καινούρια Πρόταση του χρήστη. Εικόνα 4.7: Εισαγωγή νέας Πρότασης (Position) Δημιουργία καινούριου Επιχειρήματος/Αντεπιχειρήματος ( Add a new Argument/Counterargument ). Η λειτουργία αυτή δίνει την δυνατότητα 22

29 στον χρήστη να εισάγει ένα καινούριο επιχείρημα που θα είναι υπέρ ή κατά κάποιας υπάρχουσας Πρότασης (Position). Με την επιλογή της λειτουργίας αυτής, ο χρήστης καλείται αρχικά να επιλέξει από μια λίστα με τις διαθέσιμες Προτάσεις, αυτή για την οποία θέλει να καταθέσει το Επιχείρημά του. Στη συνέχεια πρέπει να επιλέξει το είδος του Επιχειρήματος του, αν δηλαδή αυτό είναι υπέρ του επιλεγμένου ισχυρισμού ή κατά (Argument ή Counterargument). Έπειτα μπορεί πλέον να περιγράψει το Επιχείρημά του στο πλαίσιο κειμένου το οποίο του παρέχεται. Επιλέγοντας του κουμπί Ok καταχωρείται το Επιχείρημά του και αυτόματα το γράφημα της κεντρικής οθόνης ανανεώνεται περιλαμβάνοντας πλέον το Επιχείρημα που μόλις εισάχθηκε από τον χρήστη. Εικόνα 4.8: Δημιουργία νέου Επιχειρήματος/Αντεπιχειρήματος (Argument/Counterargument) Κατάθεση Ψήφου ( Vote ). Η λειτουργία αυτή δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να ψηφίσει για κάποιο Επιχείρημα ή Αντεπιχείρημα. Η διαδικασία γίνεται ως εξής: Ο χρήστης καλείται να επιλέξει μέσα από μια λίστα όλων των Επιχειρημάτων που έχουν καταχωρηθεί, αυτό για το οποίο θέλει να ψηφίσει. Στη συνέχεια μπορεί να επιλέξει να προσδώσει έναν βαθμό στο επιλεγμένο Επιχείρημα σε μία κλίμακα από το ένα έως και το πέντε. Το ένα αντιστοιχεί σε διαφωνία πάνω στο συγκεκριμένο Επιχείρημα, ενώ το πέντε αντιστοιχεί σε πλήρη συμφωνία πάνω στο συγκεκριμένο Επιχείρημα. Επιλέγοντας το κουμπί Ok, καταχωρείται η ψήφος του και ανανεώνεται αυτόματα το γράφημα, περιλαμβάνοντας πλέον και την ψήφο που μόλις καταχωρήθηκε. Ο τρόπος υπολογισμού των ψήφων γίνεται ως εξής: 23

30 προστίθενται όλοι οι βαθμοί που έχουν ψηφιστεί για κάθε Επιχείρημα, και διαιρείται το άθροισμά τους με το αριθμητικό σύνολο των ψήφων. Το αποτέλεσμα είναι ο μέσος όρος ψηφοφορίας για κάθε Επιχείρημα και παρουσιάζεται πάνω στην ζεύξη που συνδέει το Επιχείρημα με την Πρόταση για την οποία έχει κατατεθεί. Εικόνα 4.9: Κατάθεση Ψήφου (Vote) SIOC data. Η λειτουργία αυτή δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να εξαγάγει τα δεδομένα που έχουν καταχωρηθεί στον διάλογο σε περιγραφική μορφή SIOC (Semantically Interlinked Online Communities). Εικόνα 4.10: SIOC Data Αν ο χρήστης επιλέξει την υπερσύνδεση Export to SIOC Data, αυτόματα δημιουργείται το αρχείο sioc.rdf με δεδομένα που φορτώνει από τα δεδομένα του γραφήματος. Τα περιεχόμενα του αρχείου παρουσιάζονται στον χρήστη με το άνοιγμα ενός νέου παράθυρου. Στην επόμενη ενότητα θα γίνει μια σύντομη περιγραφή του SIOC project. 24

31 Εικόνα 4.11: Export as SIOC Data Περιγραφή του SIOC Project Το SIOC project έχει σαν στόχο την δημιουργία μιας διασύνδεσης ανάμεσα σε δεδομένα που παρατίθενται στο Διαδίκτυο online (π.χ. από forums, message boards κτλ.). Με βάση ένα δικό του είδος «οντολογίας» (ontology) που έχει δημιουργήσει, παρέχει την δυνατότητα μετατροπής των δεδομένων αυτών σε μορφή RDF. To αποτέλεσμα της χρησιμοποίησης του SIOC project σε εφαρμογές και Ιστοσελίδες, είναι η πραγμάτωση μιας «γέφυρας» ανάμεσα στις παραπάνω εφαρμογές, η οποία θα συνδέει δεδομένα τα οποία σχετίζονται μεταξύ τους, αλλά παρουσιάζονται σε διαφορετικές Ιστοσελίδες παράθεσης δεδομένων. Όπως πολύ πετυχημένα αναφέρεται στον Δικτυακό Τόπο του SIOC project, «τα διάφορα community sites είναι σαν νησιά τα οποία όμως δεν συνδέονται μεταξύ τους με γέφυρες. Μπορεί κάποιος να ανακαλύψει κάποια πληροφορία σε ένα forum, αλλά να μην γνωρίζει ότι υπάρχει επιπλέον σχετική πληροφορία σε άλλα community sites»

32 Εικόνα 4.12: Βασικές SIOC κλάσεις Επιπλέον Λειτουργίες (Controls) Εκτός από τις λειτουργίες που παρέχονται στον χρήστη σχετικά με την διεξαγωγή του διαλόγου, το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» παρέχει και κάποιες επιπλέον λειτουργίες που έχουν να κάνουν με τον τρόπο παρουσίασης των δεδομένων που εισάγονται από τους συμμετέχοντες. Για να παρουσιαστούν στον χρήστη αυτές οι επιπλέον λειτουργίες, αρκεί αυτός να επιλέξει το Controls που βρίσκεται στο κάτω μέρος του αριστερού κομματιού της οθόνης έναρξης. Με την επιλογή του αυτή θα εμφανιστούν στο αριστερό μέρος της οθόνης οι παρακάτω επιλογές: Layout. Οι επιλογές του Layout έχουν να κάνουν με τον τρόπο παρουσίασης των κόμβων της κεντρικής οθόνης. Αρχικά, μέσω μιας λίστας μπορεί ο χρήστης να επιλέξει ένα από τα βασικά Layouts του γράφου που του παρέχονται. Το προεπιλεγμένο Layout του γράφου είναι το ConcentricRadial, σύμφωνα με το οποίο παρατίθεται το βασικό θέμα του διαλόγου στο κέντρο του γράφου και όλοι οι Ισχυρισμοί συνενώνονται με αυτό σχεδιάζοντας έναν κύκλο γύρο από αυτό. Στη συνέχεια ο κάθε Ισχυρισμός αποτελεί το κέντρο ενός κύκλου στου οποίου την περίμετρο βρίσκονται όλες οι αντίστοιχες Προτάσεις κ.ο.κ.. Άλλες επιλογές του Layout μπορεί να είναι Tree, με το οποίο παρατίθενται οι κόμβοι σε μορφή δέντρου, SingleCycleCircle, με το οποίο όλοι οι κόμβοι ανεξαιρέτως σχηματίζουν έναν κύκλο κτλ. Η δεύτερη επιλογή του Layout είναι το Link Length. Με την λειτουργία αυτή ο χρήστης μπορεί να ορίσει ο ίδιος το μήκος των ακμών που συνδέουν

33 τους κόμβους του γραφήματος. Η λειτουργία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο όταν το Autofit (βλ. παρακάτω) δεν είναι ενεργοποιημένο. Μία άλλη επιλογή της λειτουργίας του Layout είναι το Disable Animations, η οποία αν ενεργοποιηθεί από τον χρήστη, εμποδίζει την παρουσίαση τυχόν animation που υπάρχουν στο γράφημα. Η τελευταία επιλογή της λειτουργίας του Layout, το Autofit, αν έχει ενεργοποιηθεί από τον χρήστη, φροντίζει ώστε οι κόμβοι οι οποίοι εμφανίζονται στην κεντρική οθόνη της εφαρμογής, να παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να χωράνε πλήρως σε αυτήν. Εικόνα 4.13: Layout Control View Controls. Το μενού αυτό της εφαρμογής δίνει τις παρακάτω δυνατότητες: o o o Birdeye Zoom. Ορίζει σε μια κλίμακα από 0.25 έως και 2 το ποσοστό του zoom in ή zoom out της προβολής του γραφήματος. Scaling. Ορίζει σε μία κλίμακα από 0.5 έως και 2 το μέγεθος των εικονιδίων των κόμβων που ανήκουν στο γράφημα. Refresh Graph. Με την επιλογή του κουμπιού Refresh Graph, ανανεώνεται εξολοκλήρου το γράφημα, οι κόμβοι, οι ακμές και τα δεδομένα που επιδεικνύουν τα παραπάνω. 27

34 Εικόνα 4.14: View Controls Degrees of Separation. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να ορίσει τον βαθμό στον οποίο οι κόμβοι είναι ορατοί. Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενη ενότητα, κατά την έναρξη της εφαρμογής, είναι ορατοί στον χρήστη μόνο οι κόμβοι-ισχυρισμοί που έχουν καταχωρηθεί στο γράφημα. Αν ο χρήστης επιθυμήσει να παρουσιάζονται στην κεντρικοί οθόνη και τα υπόλοιπα στοιχεία του διαλόγου (π.χ. Προτάσεις, Επιχειρήματα κτλ.) θα πρέπει να αυξήσει τον βαθμό στο control αυτό. Για παράδειγμα, αν ο βαθμός του Degrees of Separation αυξηθεί σε 2, τότε εκτός από τους Ισχυρισμούς θα παρουσιάζονται στην κεντρική οθόνη και οι Προτάσεις που αντιστοιχούν σε αυτούς. Στις εικόνες 4.15 και 4.16 φαίνεται ένα παράδειγμα πριν και μετά την αύξηση του Degrees of Separation. Εικόνα 4.15: Το γράφημα με Degrees of Separation 1 28

35 Εικόνα 4.16: Το γράφημα με Degrees of Separation Δυνατότητες αλληλεπίδρασης μέσω των κόμβων του γράφου Όλες οι βασικές λειτουργίες που προσφέρει η εφαρμογή στον χρήστη μέσω του αριστερού μενού, μπορούν να πραγματοποιηθούν και από την κεντρική οθόνη στην οποία παρουσιάζονται οι κόμβοι με τα δεδομένα. Με την λειτουργία του «δεξί κλικ» ο χρήστης μπορεί να προβεί σε κατάλληλες ενέργειες, ανάλογα με το είδος του κόμβου τον οποίο έχει επιλέξει. Θα μπορούσε κανείς λοιπόν να διαχωρίσει τις λειτουργίες αυτές ανάλογα με το είδος του κόμβου ως εξής: Κεντρικός κόμβος. Αν ο χρήστης επιλέξει δεξί κλικ πάνω στον κεντρικό κόμβο, η μόνη λειτουργία που του προσφέρεται είναι να προσθέσει ένα νέο Ισχυρισμό πάνω στον κόμβο αυτό. Να προσθέσει δηλαδή ένα καινούριο θέμα-σχόλιο πάνω στο κεντρικό θέμα του διαλόγου. Αν, λοιπόν ο χρήστης επιθυμήσει να πραγματοποιήσει την παραπάνω λειτουργία, αρκεί να επιλέξει New Issue από το μενού που θα του παρουσιαστεί. Στη συνέχεια, καλείται να συμπληρώσει το σχόλιο που επιθυμεί να προσθέσει σε ένα πλαίσιο κειμένου που θα εμφανιστεί και επιλέγοντας το κουμπί Ok, ο Ισχυρισμός του έχει καταχωρηθεί. Η αυτόματη ανανέωση του γράφου που ακολουθεί παρουσιάζει πλέον το ανανεωμένο γράφημα, συμπεριλαμβάνοντας και τον Ισχυρισμό που μόλις εισήχθη. 29

36 Εικόνα 4.17: New Issue από το μενού του δεξί κλικ στον κεντρικό κόμβο Issue. Αν ο χρήστης κάνει δεξί κλικ πάνω σε κάποιο Ισχυρισμό, τότε μπορεί να επιλέξει μια από τις παρακάτω λειτουργίες που του παρέχονται. o Edit Issue. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να αλλάξει το περιεχόμενο του Ισχυρισμού που έχει επιλέξει. Στη ουσία αυτό που μπορεί να αλλάξει είναι η περιγραφή του συγκεκριμένου Ισχυρισμού και το χρώμα του κόμβου. o New Position. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να προσθέσει μια νέα Πρόταση - Position στο Issue που έχει επιλέξει. Στη συνέχεια καλείται να δώσει μια περιγραφή της νέας Πρότασης, η οποία και καταχωρείται στο γράφημα. Το γράφημα και πάλι ανανεώνεται αυτόματα για να παρουσιάσει και τα καινούρια καταχωρημένα δεδομένα. o Delete Issue and Sub Tree. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να διαγράψει κάποιο Ισχυρισμό. Για λόγους ευκρίνειας, κάθε φορά που διαγράφεται ένας κόμβος Issue, διαγράφονται παράλληλα και όλα τα Επιχειρήματα και Αντεπιχειρήματα που τον αφορούν. Μετά την διαγραφή του Ισχυρισμού και του «Υποδένδρου» του, ανανεώνεται 30

37 το γράφημα καταχωρημένα. παρουσιάζοντας τα δεδομένα που έχουν απομείνει Εικόνα 4.18: New Position με δεξί κλικ σε Ισχυρισμό. Position. Αν ο χρήστης κάνει δεξί κλικ σε κάποια Πρόταση (Position), οι δυνατότητες που του παρέχονται είναι: o Edit Position. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να τροποποιήσει κάποια χαρακτηριστικά της Πρότασης που έχει επιλέξει. Συγκεκριμένα, με αυτήν την επιλογή ο χρήστης μπορεί να αλλάξει την περιγραφή της επιλεγμένης Πρότασης ή το χρώμα του κόμβου στον οποίο ανήκει. Οι τροποποιήσεις καταχωρούνται και ανανεώνεται ο διάλογος συμπεριλαμβάνοντας τες. o New Argument. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να παραθέσει ένα καινούριο Επιχείρημα ή Αντεπιχείρημα στην Πρόταση που έχει επιλέξει. Ο χρήστης καλείται να επιλέξει το είδος του Επιχειρήματος (Argument ή Counterargument) και να το περιγράψει στο πλαίσιο κειμένου που του παρέχεται. Το νέο Επιχείρημα καταχωρείται και το γράφημα ανανεώνεται με τα νέα δεδομένα που καταχωρήθηκαν. o Delete Position and Sub Tree. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να διαγράψει την επιλεγμένη Πρόταση. Όπως και στην αντίστοιχη περίπτωση της διαγραφής ενός Ισχυρισμού, έτσι και εδώ, με την 31

38 διαγραφή μιας Πρότασης προκαλείται και η διαγραφή όλων των Επιχειρημάτων που την αφορούν. Εικόνα 4.19: New Argument με δεξί κλικ σε κάποιον Ισχυρισμό (Position) Argument. Αν ο χρήστης επιλέξει δεξί κλικ πάνω σε κάποιο κόμβο- Επιχείρημα (Argument ή Counterargument), οι δυνατότητες που του παρέχονται είναι: o Edit Argument. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να αλλάξει κάποια από τα χαρακτηριστικά του επιλεγμένου επιχειρήματος και συγκεκριμένα την περιγραφή του επιχειρήματος, αλλά και το χρώμα του κόμβου στον οποίο προβάλλεται. Οι αλλαγές καταχωρούνται και το γράφημα ανανεώνεται αυτόματα. o Delete Argument. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να διαγράψει το επιλεγμένο Επιχείρημα. Μετά την διαγραφή έχουμε και πάλι ανανέωση του γράφου στον οποίο παρουσιάζονται μόνο τα δεδομένα που έχουν παραμείνει μετά την διαγραφή του Επιχειρήματος. o Vote for this Argument. Δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να ψηφίσει για το επιλεγμένο Επιχείρημα. Ο τρόπος καταχώρησης της ψήφου είναι όμοιος με την αντίστοιχη λειτουργία που υπάρχει στο αριστερό μενού και περιγράφηκε σε προηγούμενη ενότητα. Ο 32

39 χρήστης μπορεί να επιλέξει τον βαθμό ψήφου μέσα από μια κλίμακα από ένα έως και πέντε. Η ψήφος του καταχωρείται και η επιλογή του συνυπολογίζεται στον μέσο όρο ψήφων για το συγκεκριμένο Επιχείρημα. Τέλος, το γράφημα παρουσιάζει τα ανανεωμένα αποτελέσματα. Εικόνα 4.20: Vote για κάποιο Επιχείρημα 4.2.Σύγκριση του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» με αντίστοιχα εργαλεία Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» δεν αποτελεί το μοναδικό εργαλείο που υλοποιήθηκε για να οπτικοποιεί επιχειρήματα και άλλα δεδομένα. Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο, υπάρχει μια σειρά από ήδη υλοποιημένα εργαλεία, τα οποία σχεδιάστηκαν για να προσφέρουν παρόμοιες λειτουργίες με το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων». Στην ενότητα αυτή θα γίνει μια σύγκριση ανάμεσα στην εφαρμογή του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» και σε κάποια από τα εργαλεία αυτά. Το amap 28 αποτελεί ένα εργαλείο οπτικοποίσης επιχειρημάτων το οποίο στοχεύει κυρίως στο να προβάλλει με τρόπο ευδιάκριτο τον διάλογο που διεξάγεται. Ένα

40 από τα χαρακτηριστικά του είναι ότι ο χρήστης ο οποίος δημιουργεί έναν διάλογο, προσκαλεί μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου υποψήφιους συνομιλητές του να απαντήσουν και να προβάλουν τις απόψεις τους σχετικά με το θέμα το οποίο έχει δημιουργήσει, δίνοντας του μια πιο ρεαλιστική μορφή διαλόγου. Η λειτουργία αυτή δεν παρέχεται από το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων». Βασικό μειονέκτημα του εργαλείου, είναι ο τρόπος με τον οποίο κάποιος χρήστης μπορεί να καταθέσει την άποψή του πάνω στο θέμα. Πρακτικά όμως, και ενώ το amap καταφέρνει όντως να παρουσιάσει με πολύ ευδιάκριτο τρόπο τις παραθέσεις του διαλόγου, κατά την εισαγωγή ενός νέου ισχυρισμού σε αυτόν, η εφαρμογή οδηγεί τον χρήστη σε νέα οθόνη, η οποία δεν παρουσιάζει μπροστά του τις ιδέες που ήδη έχουν κατατεθεί. Αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να εισάγει ο χρήστης μια άποψη η οποία ήδη υπάρχει, ενώ δεν του δίνεται και η δυνατότητα να κάνει αντιπαράθεση σε κάποιο ήδη υπάρχον επιχείρημα. Σε αντίθεση με τα παραπάνω, η εφαρμογή του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» όχι μόνο προβάλλει ξεκάθαρα τα δεδομένα του διαλόγου, αλλά επιπλέον όλες οι λειτουργίες που παρέχονται στον χρήστη μπορούν να πραγματοποιηθούν στην ίδια οθόνη, έτσι ώστε ο χρήστης να μπορεί να μελετήσει τις υπάρχουσες ιδέες κατά την διάρκεια εισαγωγής μιας νέας. Επιπλέον λειτουργία του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» είναι ότι υποστηρίζει την κατάθεση ψήφου για κάποιο επιχείρημα, την εισαγωγή κάποιου αντεπιχειρήματος πάνω σε κάποια άποψη, αλλά και την διαγραφή ισχυρισμών και επιχειρημάτων. Ακόμη, το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» δίνει την δυνατότητα επεξεργασίας του τρόπου με τον οποίο παρουσιάζονται τα δεδομένα του διαλόγου, αλλά και την εξαγωγή SIOC δεδομένων. Ένα άλλο εργαλείο οπτικοποίησης επιχειρημάτων που παρουσιάστηκε είναι το Debatewise 29. Το Debatewise σαν εργαλείο προσφέρει παρόμοιες λειτουργίες με το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων». Οι απόψεις οι οποίες κατατίθενται πάνω σε κάποιο θέμα παρουσιάζονται με ευανάγνωστο τρόπο, δίνεται η δυνατότητα να επικροτήσει ή να απορρίψει κάποιος μία άποψη ή ακόμη και να απαντήσει σε αυτή. Παρέχεται επίσης η δυνατότητα της κατάθεσης ψήφου για κάποια θέση που έχει εισαχθεί. Όλες οι παραπάνω λειτουργίες παρέχονται με αντίστοιχο τρόπο και από το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων». Βασικό μειονέκτημα όμως του Debatewise είναι ότι οι ισχυρισμοί προβάλλονται σε μορφή κειμένου, κάνοντάς το να μοιάζει με μια εξελιγμένη μορφή ενός forum. Στο σημείο αυτό φαίνεται να

41 υπερέχει το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», το οποίο παρουσιάζει τα δεδομένα σε μορφή διαδραστικού γραφήματος. Με τον τρόπο αυτό παρουσίασης των δεδομένων, φαίνεται να είναι πιο εύκολο κανείς να μελετήσει τις απόψεις που υπάρχουν και να έχει μια πιο γενική εικόνα σχετικά με το ποιες από αυτές υπερισχύουν στον διάλογο. Το Parmenides 30 αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο υλοποιεί στην ουσία ένα είδος δημοψηφίσματος πάνω σε κάποιο θέμα που έχει επιλεγεί. Οι χρήστες μπορούν να ψηφίσουν σχετικά με το αν συμφωνούν ή διαφωνούν (Ναι ή όχι) με το θέμα που έχει επιλεγεί. Αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες δεν μπορούν να καταθέσουν πραγματικά τις δικές τους απόψεις με μορφή κειμένου. Τα αποτελέσματα καταχωρούνται σε μια Βάση Δεδομένων. Ένα βασικό μειονέκτημα είναι ότι οι χρήστες δεν μπορούν να μελετήσουν τις απόψεις των άλλων χρηστών ή να αντιπαραθέσουν κάτι σε αυτές. To Parmenides έχει ίσως διαφορετικό στόχο σε σχέση με το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», για αυτό και οι λειτουργίες που προσφέρει είναι συγκριτικά λίγες. To ConvinceMe 31 σαν εργαλείο, έχει και αυτό αρκετές ομοιότητες με το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων». Προσφέρει παρόμοιες λειτουργίες στον χρήστη, ενώ τα δεδομένα παρουσιάζονται ευανάγνωστα στον χρήστη σε διαγραμματική μορφή. Μειονέκτημα αποτελεί ότι δεν μπορεί κάποιος να αποθηκεύσει online τα δεδομένα του διαλόγου που έχει δημιουργήσει, παρά μόνο αν κατεβάσει και εγκαταστήσει την εφαρμογή στον υπολογιστή του. Σε σχέση με όλα τα προηγούμενα εργαλεία, από τα βασικότερα μειονεκτήματα του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» φαίνεται να είναι η έλλειψη υποστήριξης πολλών χρηστών, έτσι ώστε να διεξάγεται ένας πραγματικός διάλογος ανάμεσα σε πραγματικούς συμμετέχοντες. Αυτή όμως αποτελεί μία αδυναμία που θα παρουσιαστεί σε παρακάτω κεφάλαιο, σαν προτάση προοπτικής και εξέλιξης της εφαρμογής. Εν κατακλείδι, το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» έχει καταφέρει να συνδυάσει τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν πολλές από τις υπάρχουσες αντίστοιχες εφαρμογές. Τα βασικότερα από αυτά είναι η παρουσίαση με ευδιάκριτο

42 τρόπο και με την χρήση γραφήματος των απόψεων, των ισχυρισμών και των επιχειρημάτων, ο απλός τρόπος με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι λειτουργίες που προσφέρει και η καταχώρηση των δεδομένων σε Βάση Δεδομένων, έτσι ώστε να είναι δυνατή η περεταίρω επεξεργασία τους. Τέλος, βασικό πλεονέκτημα που δεν παρατηρήθηκε στις εφαρμογές που μελετήθηκαν, είναι η εξαγωγή των δεδομένων του διαλόγου σε SIOC data. 36

43 5. Πηγαίος Κώδικας και Βάση Δεδομένων Το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» είναι μια εφαρμογή που υλοποιείται από διάφορες γλώσσες προγραμματισμού. Όπως ήδη έχει αναφερθεί σε προηγούμενες ενότητες, η εφαρμογή είναι υλοποιημένη σε συνεργασία με τις βασικές βιβλιοθήκες του εργαλείου Adobe Flex. Το μεγαλύτερο κομμάτι της εφαρμογής είναι βασισμένο σε κώδικα γραμμένο σε actionscript και mxml. Οι γλώσσες αυτές χρησιμοποιήθηκαν για την υλοποίηση του User Interface της εφαρμογής και των βασικότερων λειτουργιών που παρέχει στον χρήστη. Επιπλέον, τα δεδομένα τα οποία χρησιμοποιούνται και παρουσιάζονται στο γράφημα της κεντρικής οθόνης, δίδονται σαν feed από ένα αρχείο xml, το οποίο είναι γραμμένο και δομημένο με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες της εφαρμογής. Τέλος, χρησιμοποιήθηκε η γλώσσα προγραμματισμού PHP, σε συνεργασία με την υλοποίηση μιας Βάσης Δεδομένων για να αποθηκεύονται τα δεδομένα του διαλόγου που παραθέτει ο χρήστης. Στην Εικόνα 5.1, παρατίθεται το Διάγραμμα Κλάσεων της εφαρμογής του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Δεδομένων», που παρουσιάζει τη δομή του συστήματος προβάλλοντας τις βασικότερες κλάσεις του συστήματος, τα χαρακτηριστικά τους και τις σχέσεις που τις συνδέουν. Εικόνα 5.1: Το Class Diagram της εφαρμογής 37

44 Στις επόμενες ενότητες του κεφαλαίου αυτού, θα περιγραφούν, αρχικά η βασική εφαρμογή που αποτέλεσε την βάση της ανάπτυξης του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων», το Birdeye RaVis, και στη συνέχεια θα παρουσιαστούν κάποια βασικά τμήματα κώδικα της υλοποίησης της εφαρμογής του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Google BirdEye Project To BirdEye του Google είναι ένα project το οποίο έχει σαν βασικό σκοπό την ανάπτυξη open source λογισμικού το οποίο να παρέχει οπτικοποίηση πληροφοριών διαφόρων μορφών με εύχρηστο και αποτελεσματικό τρόπο 32. Οι σχεδιαστές του BirdEye για τον λόγο αυτό, έχουν αναπτύξει διάφορες βιβλιοθήκες στις οποίες θα βασιστεί το λογισμικό αυτό και οι οποίες θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα από όποιον κρίνει ότι του είναι χρήσιμες. To project έχει ολοκληρωθεί μέχρι κάποιο βασικό στάδιο αλλά υποβάλλεται σε συνεχείς ανανεώσεις, βελτιώσεις και προσθήκες νέων λειτουργιών. Οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ολοκληρωμένα κομμάτια του project, να τα μελετήσει αλλά και να τα τροποποιήσει ανάλογα με τις δικές του ανάγκες και απαιτήσεις. Το project υλοποιείται από πέντε διαφορετικά λογισμικά κομμάτια: το GeoVis, το GuVis, το QaVis, το RaVis και το TaVis Birdeye GeoVis Το GeoVis, με την υλοποίηση του GeoVis Explorer, αποτελεί μια εφαρμογή παρουσίασης χαρτών, παρέχοντας παράλληλα επιπλέον λειτουργίες με σκοπό την ανάλυση διαφόρων χωρικών δεδομένων που παρουσιάζονται στους διάφορους χάρτες

45 Εικόνα 5.2: Ο GeoVis Explorer Birdeye GuVis To GuVis 34 (General Utility Library), συμπεριλαμβάνει UI controls, animation, φίλτρα και πολυχρηστικές συναρτήσεις για χρήση σε συνεργασία με οποιαδήποτε από τις βιβλιοθήκες του BirdEye. Το GuVis project βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή Birdeye Qavis Η βιβλιοθήκη του QaVis 35 συμπεριλαμβάνει συμβατικές προσεγγίσεις με σκοπό την ανάλυση, την ερμηνεία και την παρουσίαση αριθμητικών δεδομένων. Συνιστώσες της βιβλιοθήκης αποτελούν Δενδρικοί Χάρτες (TreeMaps), γραφικές παραστάσεις (π.χ. πίττες, γραμμές, στήλες κτλ.), Διαγράμματα Παράλληλων Συντεταγμένων (Parallel Coordinates Plot) κ.ά.. Το project υλοποιείται με τον QaVis Explorer, αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη

46 Εικόνα 5.3: Ο QaVis Explorer Birdeye RaVis To RaVis 36 επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν διασυνδέσεις οπτικοποιημένων δεδομένων (data visualization interfaces), με σκοπό την ανάλυση σχεσιακών ομάδων δεδομένων όπως κοινωνικά δίκτυα (social networks), οργανωτικά δέντρα, συστήματα πλοήγησης, taxonomies, σχήματα Βάσεων Δεδομένων (database schemas) κτλ. Η βιβλιοθήκη του RaVis έχει δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να είναι εύκολα επεκτεινόμενη από τους χρήστες σχετικά με την διασύνδεση ή τον τρόπο παρουσίασης των δεδομένων. Οποιοσδήποτε επιπλέον αλγόριθμος παρουσίασης των δεδομένων μπορεί να υλοποιηθεί απλά με μια νέα κλάση η οποία θα περιλαμβάνει τον μαθηματικό τρόπο υπολογισμού της επιθυμητής παρουσίασης των δεδομένων To RaVis, αποτελεί και το εργαλείο στο οποίο στηρίχτηκε ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων». Το Birdeye RaVis έχει υλοποιηθεί σε συνδυασμό με το εργαλείο Adobe Flex και βασίζεται στον συνδυασμό δυο διαφορετικών γλωσσών: της Actionscript και της mxml. Στο στάδιο στο οποίο βρίσκεται τώρα το RaVis, χρησιμοποιεί ένα εύχρηστο User Interface και λαμβάνοντας σαν τροφοδοσία (feed) ένα αρχείο XML το οποίο περιέχει τα δεδομένα που θέλουμε να παρουσιάσουμε, οπτικοποιεί αυτά τα

47 δεδομένα σε μια ευδιάκριτη μορφή, η οποία παρουσιάζει επιπλέον και την οποιαδήποτε σχέση τυχόν υπάρχει ανάμεσα στα δεδομένα μας. Το τελικό αποτέλεσμα λοιπόν είναι ένα γράφημα, που αποτελείται από κόμβους (τα δεδομένα μας) και από ζεύξεις που συνδέουν τους κόμβους που σχετίζονται μεταξύ τους. Το interface του RaVis παρέχει δυνατότητες όπως την επιλογή του τρόπου με τον οποίο θα παρουσιάζεται το γράφημα - layout (π.χ. δενδρική μορφή), την επιλογή του τρόπου παρουσίασης των κόμβων node styles (π.χ. οι κόμβοι να είναι εικόνες ή απλοί κύκλοι), την επιλογή του τρόπου παρουσίασης των ακμών edge style κ.α. Εικόνα 5.4: O RaVis Explorer Birdeye TaVis Η βιβλιοθήκη του TaVis 37 παρέχει δυνατότητες ανάλυσης χρονολογικών δεδομένων και άλλων σχετικών δεδομένων. Η γενική ιδέα της υλοποίησης της βιβλιοθήκης του TaVis είναι παρόμοια με την υλοποίηση του SIMILE 38. Το project δεν έχει ολοκληρώσει κάποια έκδοση ακόμη και βρίσκεται υπό κατασκευή. Και τα πέντε παραπάνω λογισμικά βασίζονται σε βιβλιοθήκες που υλοποιήθηκαν για λειτουργία σε συνδυασμό με το εργαλείο Adobe Flex. Στην Ηλεκτρονική Σελίδα του BirdEye έχουν παρατεθεί όλα τα ολοκληρωμένα παραδείγματα του project, οι

48 βιβλιοθήκες, καθώς και ένα forum, στο οποίο επιλύονται οποιεσδήποτε απορίες των χρηστών, αλλά και γίνονται αναφορές σε τυχόν προβλήματα του λογισμικού που παρουσιάστηκαν κατά την χρήση του. 5.2.«Τροφοδοσία» της εφαρμογής με XML Το αρχείο το οποίο «τροφοδοτεί» την εφαρμογή με δεδομένα είναι γραμμένο σε γλώσσα XML. Όπως προαναφέρθηκε, το αρχείο αυτό είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες τις εφαρμογής. Με τρόπο δηλαδή που να μπορεί η εφαρμογή να το διαβάζει και να αναγνωρίζει εύκολα και γρήγορα τους κόμβους, το είδος τους (Issue, Position, Argument, Counterargument), τον τρόπο που αυτοί συνδέονται μεταξύ τους και κάποια άλλα χαρακτηριστικά, όπως το χρώμα τους, την εικόνα που θα τους αντιπροσωπεύει κτλ. Το παρακάτω κομμάτι κώδικα είναι αντιπροσωπευτικό της γλώσσας XML που χρησιμοποιήθηκε. <Graph> <Node id="1" name="0" desc="κατάργηση Μοριοδότησης Προϋπηρεσίας ΑΣΕΠ " nodecolor="0xffffff" nodesize="50" nodeclass="earth" nodeicon="issueicon" x="10" y="10" /> <Node id="3" name ="2" desc="κατάργηση Ορισμένων Μορφών Εργασίας" nodecolor="0xffffff" nodesize="50" nodeclass="tree" nodeicon ="position2icon" x="10" y="10" /> <Edge fromid="1" toid="3" edgelabel="" flow="1" color="0x000000" edgeclass="" edgeicon="" /> </Graph> Το παραπάνω απλοποιημένο παράδειγμα γραφήματος (Graph) σε XML, δηλώνει την ύπαρξη δυο κόμβων (Nodes) με τα χαρακτηριστικά που ακολουθούν, οι οποίοι συνενώνονται με ζεύξεις (Edges). Κάθε φορά που ο χρήστης εισάγει, διαγράφει ή τροποποιεί τα δεδομένα του διαλόγου, τροποποιείται και το αρχείο XML καθώς εισάγονται νέες γραμμές, διαγράφονται άλλες ή τροποποιούνται κάποια χαρακτηριστικά υπαρχόντων γραμμών. Ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιούνται οι προηγούμενες λειτουργίες θα περιγραφεί σε επόμενη ενότητα του κεφαλαίου Δημιουργία του User Interface με actionscript και mxml Το εργαλείο Adobe Flex παρέχει έτοιμες βιβλιοθήκες για την υλοποίηση των απαραίτητων συστατικών (components) της εφαρμογής. Το User Interface του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» χρησιμοποιεί τις βιβλιοθήκες αυτές, σε 42

49 συνδυασμό με την βιβλιοθήκη του Birdeye RaVis (την libravis.swc) για την υλοποίηση του γραφήματος. Για τον λόγο αυτό, το User Interface του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» αποτελεί στην ουσία επέκταση του Birdeye RaVis, υλοποιημένο με την ίδια λογική, αλλά εκτεταμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρει τις πρόσθετες επιθυμητές λειτουργίες στον χρήστη και να παρουσιάζει τα δεδομένα του διαλόγου με τρόπο που να ικανοποιεί τις ανάγκες της εφαρμογής. Κατά αυτόν τον τρόπο, στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» έχουν προστεθεί οι βασικές λειτουργίες που προσφέρονται στον χρήστη από το αριστερό μενού της εφαρμογής, δηλαδή οι λειτουργίες Add a new Issue, Add a new Position, Add a new Argument/Counterargument, Vote και SIOC Data. Αντίστοιχα, έχουν προστεθεί και οι παρόμοιες λειτουργίες πάνω στο γράφημα, με την δημιουργία του μενού που ενεργοποιείται με δεξί κλικ από τον χρήστη PHP και Βάση Δεδομένων στο «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Η περιγραφή της εφαρμογής μέχρι και αυτό το σημείο υποδεικνύει ότι το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» αποτελεί απλά μια προέκταση του Birdeye RaVis του Google. Το κυρίως χαρακτηριστικό όμως που κάνει το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» να ξεχωρίζει από τον εμπνευστή του, το Birdeye RaVis, είναι αυτό που δεν είναι ορατό άμεσα στους χρήστες. Σε αντίθεση λοιπόν με το RaVis που ο μόνος τρόπος να αποθηκεύεις νέα δεδομένα ή να τροποποιείς υπάρχοντα είναι με το να τροποποιείς «χειροκίνητα» το αρχείο XML τροφοδοσίας, το «Εργαλείο Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» χρησιμοποιεί έναν πιο πρακτικό τρόπο για την λειτουργία αυτή. Ο τρόπος αυτός περιλαμβάνει την χρήση μιας Βάσης Δεδομένων για την αποθήκευση όλων των στοιχείων που εισάγει ο χρήστης Περιγραφή της Βάσης Δεδομένων του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» Η Βάση Δεδομένων του «Εργαλείου Οπτικοποίησης Επιχειρημάτων» απαιτεί την χρήση μικρής ποσότητας σχεσιακών πινάκων για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της. Στην εικόνα 6.2 φαίνεται το Διάγραμμα Οντοτήτων Σχέσεων της εφαρμογής. 43

50 Εικόνα 5.5: Entity Relationship Diagram Στη συνέχεια, περιγράφεται το σχεσιακό σχήμα της Βάσης Δεδομένων. User Id Name Όπου: Id: Πρωτεύον κλειδί. Το id του User. Name: Το όνομα του User Issue Id Name Text Date User_id Όπου: id: Πρωτεύον κλειδί. Το id του issue Name: Το όνομα του Issue Text: Η περιγραφή του Issue Date: Ημερομηνία εισαγωγής ή τροποποίησης του Issue (χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες των SIOC data) User_id: Ξένο κλειδί. Αναφέρεται στο id του User. Χρησιμοποιείται για την αναγνώριση του User που εισάγει το κάθε Issue. 44