Σινασός (Οθωμανική Περίοδος)

Transcript

1 Για παραπομπή : Καραχρήστος Ιωάννης,, 2005, Περίληψη : Οικισμός της Καππαδοκίας με ελληνορθόδοξο (κυρίως) και μουσουλμανικό πληθυσμό. Οι κάτοικοι έφταναν στα τέλη του 19ου αιώνα τους Οι Σινασίτες μετανάστευαν μαζικά στην Κωνσταντινούπολη, όπου κατά το 19ο αιώνα έφτασαν σχεδόν να μονοπωλούν το επάγγελμα του χαβιαρτζή και να ασκούν τον έλεγχο στην αντίστοιχη συντεχνία της πρωτεύουσας. Με τη συνδρομή τους η Σινασός σημείωσε αξιόλογη δραστηριότητα σε ό,τι αφορά την ίδρυση σχολείων και συλλόγων. Άλλες Ονομασίες Συνασός, Σινασούν, Mustafapaşaköy Γεωγραφική Θέση Κεντρική Μικρά Ασία Ιστορική Περιοχή Καππαδοκία Διοικητική Υπαγωγή Καϊμακαμλίκι Αραβισού, Μουτεσαριφλίκι Νίγδης, Βιλαέτι Ικονίου Γεωγραφικές Συντεταγμένες 38 ο 45 β. πλ. και 32 ο 40 Αν. μ. των Παρισίων 1. Ανθρωπογεωγραφία Η Σινασός βρίσκεται στην κεντρική Μικρά Ασία, και συγκεκριμένα σε ένα οροπέδιο της οροσειράς του Ταύρου, νοτιοδυτικά της Καισάρειας, από την οποία απέχει 12 ώρες. 1 Άλλες καταγεγραμμένες εκδοχές του ονόματος του οικισμού είναι Σινασούν, 2 αλλά και Συνασός. Το τουρκικό όνομα του οικισμού είναι Mustafapaşaköy. 3 Πρόκειται για μεικτό οικισμό με 700 περίπου σπίτια, από τα οποία στα 600 κατοικούσαν χριστιανοί ορθόδοξοι και στα υπόλοιπα 100 μουσουλμάνοι. 4 Οι χριστιανοί της Σινασού ήταν ελληνόφωνοι και μιλούσαν μια αρχαϊκή διάλεκτο με αρκετές επιρροές από την τουρκική γλώσσα. 5 Σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις ο χριστιανικός πληθυσμός του οικισμού παρουσίασε την ακόλουθη διακύμανση: άτομα το 1890, περίπου το 1900 και 878 το 1924, σύμφωνα με τα στοιχεία της «Επιτροπής Ανταλλαξίμων», ενώ οι ίδιοι οι πρόσφυγες ανεβάζουν το τελευταίο νούμερο σε άτομα. Η μείωση του χριστιανικού πληθυσμού θα πρέπει να συνδεθεί με την αυξανόμενη μετανάστευση της συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας προς την Κωνσταντινούπολη και άλλες πόλεις της Αυτοκρατορίας. Αντίθετα από τους χριστιανούς, ο αριθμός των μουσουλμάνων της Σινασού παρουσίασε αύξηση, καθώς το 1890 υπολογίζονταν γύρω στους 600 και κατά την περίοδο της Ανταλλαγής έφταναν τους Ως προς το ακριβές ύψος του πληθυσμού υπάρχουν και άλλες, ελαφρώς αποκλίνουσες, εκτιμήσεις. Σύμφωνα με τον Browning, ο χριστιανικός πληθυσμός της Σινασού κατά το 19ο αιώνα κυμαινόταν μεταξύ και κατοίκων, ο Κοντογιάννης κάνει λόγο για χριστιανούς και μουσουλμάνους και τέλος ο Φαρασόπουλος ανεβάζει τον αριθμό των χριστιανών σε 4.000, ενώ συμφωνεί με τον προηγούμενο συγγραφέα ως προς τον αριθμό των μουσουλμάνων Ιστορία Δε γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία ίδρυσης του οικισμού, ο οποίος όμως φαίνεται ότι είναι αρκετά παλιός. Στα μέσα του Δημιουργήθηκε στις 19/3/2017 Σελίδα 1/8

2 Για παραπομπή : Καραχρήστος Ιωάννης,, 2005, 14ου αιώνα η Σινασός πέρασε στην εξουσία των Οθωμανών. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες οι νέοι κυρίαρχοι δεν άσκησαν πιέσεις στους χριστιανούς κατοίκους για να αλλαξοπιστήσουν. Παράλληλα οι κάτοικοι απαλλάχτηκαν από τα βάρη που ήταν αναγκασμένοι να επωμίζονται κατά την προηγούμενη περίοδο λόγω της διάβασης στρατευμάτων και των συχνών επιδρομών. Η σταθεροποίηση του καθεστώτος του οικισμού, η οποία και ακολούθησε την οθωμανική κατάκτηση, είχε αποτέλεσμα να ακολουθήσει μια περίοδος σχετικής ευνομίας και ησυχίας. Προβλήματα εμφανίστηκαν ξανά κατά το 17ο αιώνα, εξαιτίας της αυθαίρετης διακυβέρνησης του ισχυρού τοπάρχη Σαπχάζαγά. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση οι κάτοικοι, προκειμένου να απαλλαγούν από το δυνάστη τους, έστειλαν κρυφά πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη το 1694 και εξέθεσαν στο σουλτάνο τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν. Η Πύλη έστειλε στη Σινασό μυστικό πληρεξούσιο με εντολή να διερευνήσει την κατάσταση. Όταν τελικά αποδείχθηκε ότι οι κάτοικοι έλεγαν την αλήθεια, ο Σαπχάζ-αγάς συνελήφθη, καταδικάστηκε σε θάνατο, η νομιμότητα αποκαταστάθηκε και μαζί της επανήλθε και η ευημερία. 8 Ο οικισμός εγκαταλείφθηκε οριστικά από τους ελληνορθόδοξους κατοίκους του το Μετά την έλευσή τους στο ελληνικό κράτος Σινασίτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Εύβοια, όπου και ίδρυσαν τη Νέα Σινασό, κοντά στην Αιδηψό Οικονομία 3.1. Αγροτική παραγωγή Στη Σινασό, όπως και σε αρκετούς ακόμα οικισμούς της Καππαδοκίας, οι δυνατότητες για ανάπτυξη αξιόλογης αγροτικής παραγωγής ήταν περιορισμένες. Τα προϊόντα που παράγονταν ήταν σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, σταφύλια, βερίκοκα, καρύδια, μήλα, ράμνος (πρινόκοκκος), τραγάκανθος (κόμμι) και όπιο. 10 Το φτωχό και βραχώδες έδαφος είχε αποτέλεσμα τη μικρή παραγωγή, που προοριζόταν κατά κύριο λόγο για τις ανάγκες της αυτοκατανάλωσης. Ενδεικτικό των παραπάνω προβλημάτων είναι και το γεγονός ότι το σιτάρι της Σινασού ήταν κακής ποιότητας και δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή ψωμιού. Μοναδική ελπίδα για κάποια ανάπτυξη και εμπορευματοποίηση της αγροτικής παραγωγής παρέμενε η αμπελουργία. Βέβαια, το παραγόμενο κρασί προοριζόταν κατά κύριο λόγο για τις ανάγκες της αυτοκατανάλωσης και μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του διοχετευόταν στην αγορά. Μια κάποια αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, η οποία παρατηρήθηκε, συνέπεσε χρονικά με την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Άγκυρας-Καισάρειας. Η ελπίδα ήταν φυσικά ότι η βελτίωση του συγκοινωνιακού δικτύου θα αύξανε τη ζήτηση και θα ευνοούσε τις δυνατότητες διάθεσης του συγκεκριμένου προϊόντος στην αγορά. Κάποιοι μάλιστα είδαν εκεί και μια πιθανότητα μείωσης των υψηλών ποσοστών μετανάστευσης από τον οικισμό, αλλά διαψεύστηκαν. 11 Ανάλογη προσπάθεια έγινε και στα τέλη του 19ου αιώνα με την ίδρυση σηροτροφείου από τα μέλη της επιτροπής της μονής Αγίου Νικολάου. Σύμφωνα με τα σχέδιά τους η ανάπτυξη της συγκεκριμένης καλλιέργειας θα αποτελούσε επαγγελματική διέξοδο, που θα συντελούσε στη μείωση της μετανάστευσης. Όμως, ούτε αυτή η προσπάθεια καρποφόρησε. Η καλλιέργεια των κτημάτων σταδιακά σχεδόν εγκαταλείφθηκε από τους χριστιανούς, οι οποίοι έπειτα από σχετική συμφωνία ανέθεταν τις αγροτικές εργασίες στους μουσουλμάνους κατοίκους. Όσοι χριστιανοί έκαναν γεωργικές εργασίες ασχολούνταν κυρίως με την αμπελουργία. Και πάλι όμως το ποσοστό ήταν χαμηλό και αφορούσε κατά κύριο λόγο γυναίκες και κάποιους άνδρες που είχαν παραμείνει στον οικισμό. 12 Στη Σινασό είχε επίσης αναπτυχθεί οικόσιτη κτηνοτροφία, η οποία επίσης ήταν προσανατολισμένη στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών της εκάστοτε οικογένειας Βιοτεχνική παραγωγή, εμπόριο, μετανάστευση Κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, σύμφωνα πάντα με τις διαθέσιμες μαρτυρίες, αναπτύχθηκε η αγορά της Σινασού, η οποία βρισκόταν στο κέντρο του οικισμού, στη θέση Μεσοχώρι. Προς το τέλος μάλιστα του αιώνα αριθμούσε περίπου 30 καταστήματα, όλα προσανατολισμένα στην εξυπηρέτηση των τοπικών αναγκών. Υπήρχαν μερικά εμπορικά και υφασματοπωλεία, κυρίως όμως παντοπωλεία, κρεοπωλεία, υποδηματοποιεία, ξυλουργεία, νερόμυλοι κ.λπ., ενώ σώζονται και αναφορές για σιτέμπορους, χτίστες, ζωγράφους, τοιχογράφους, σιδηρουργούς, ράπτες και χρυσοχόους, οι οποίοι Δημιουργήθηκε στις 19/3/2017 Σελίδα 2/8

3 Για παραπομπή : Καραχρήστος Ιωάννης,, 2005, δραστηριοποιούνταν επαγγελματικά στη Σινασό. Εκτός από τους λίγους, σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία, ντόπιους τεχνίτες και εμπόρους, η Σινασός αποτέλεσε πόλο έλξης για άλλους από τη γύρω περιοχή, πολλοί από τους οποίους μάλιστα εγκαταστάθηκαν μόνιμα και παντρεύτηκαν εκεί. 13 Ωστόσο, η συντριπτική πλειονότητα του ενεργού ανδρικού πληθυσμού βρήκε διέξοδο στη μετανάστευση. 14 Τα κυριότερα αίτια που προκάλεσαν τη μετανάστευση, όπως άλλωστε είναι γνωστό και από άλλους οικισμούς της Καππαδοκίας, ήταν η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού σε συνδυασμό με το άγονο του εδάφους. Οι Σινασίτες αρχικά ασχολήθηκαν με την παραγωγή και εμπορία του λινέλαιου, γεγονός που είχε αποτέλεσμα να μετακινούνται εποχικά σε μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας. Οι μετακινήσεις αυτές γίνονταν κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης. Στη συνέχεια επέστρεφαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους και ασχολούνταν με την καλλιέργεια των κτημάτων τους. Η εγκατάστασή τους στην Κωνσταντινούπολη μαρτυρείται ήδη από την εποχή του σουλτάνου Μωάμεθ Β του Πορθητή, η μεγάλη πύκνωση του μεταναστευτικού ρεύματος όμως ξεκίνησε από τα τέλη του 18ου και συνεχίστηκε στο 19οαιώνα. Μετά την εγκατάστασή τους στην πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, οι περισσότεροι ασχολήθηκαν και εκεί με την παραγωγή λινέλαιου και σησαμέλαιου, ενώ κάποιοι έγιναν παντοπώλες και ιχθυοπώλες. Οι τελευταίοι πάστωναν τα ψάρια που δεν αγοράζονταν και τα πουλούσαν αργότερα ως παστά. Εκτός από τα παστά ψάρια, εμπορεύονταν επίσης χαβιάρια, αβγοτάραχο και άλλα συναφή είδη, τα οποία είχαν μεγάλη ζήτηση ιδιαίτερα σε περιόδους νηστείας. Λόγω της φύσης του επαγγέλματός τους εγκαταστάθηκαν στο Γαλατά και σε άλλες παραθαλάσσιες περιοχές της Κωνσταντινούπολης. Με τον καιρό σχεδόν όλα τα αντίστοιχα καταστήματα πέρασαν στην ιδιοκτησία τους, εξέλιξη που είχε αποτέλεσμα να πάρουν τον έλεγχο μιας από τις συντεχνίες της πρωτεύουσας, αυτής των χαβιαρτζήδων. 15 Όσο ίσχυαν οι περιορισμοί που ευνοούσαν τις συντεχνίες, οι Σινασίτες μετανάστες ασκούσαν το συγκεκριμένο επάγγελμα. Μετά τη χαλάρωση των αυστηρών περιορισμών που αφορούσαν τις συντεχνίες, όταν το επάγγελμα του χαβιαρτζή έπαψε πια να είναι τόσο επικερδές, αρκετοί από αυτούς δραστηριοποιήθηκαν κυρίως στο εμπόριο αποικιακών ειδών και υφασμάτων, ενώ άλλοι έγιναν παντοπώλες και χρωματοπώλες. Στο τέλος του 19ου αιώνα Σινασίτες εγκαταστάθηκαν επίσης στη Μερσίνα και την Άγκυρα. Η αποδημία των ανδρών γινόταν συνήθως σε σχετικά μικρή ηλικία, αμέσως μετά την αποφοίτησή τους από το σχολείο, σε ηλικία ετών. 16 Στην Κωνσταντινούπολη τους υποδέχονταν οι ήδη εγκατεστημένοι συντοπίτες τους, τους παρείχαν εργασία στα καταστήματά τους και γενικά τους επέβλεπαν μέχρι την ενηλικίωσή τους. Μετά την ολοκλήρωση της μαθητείας στο επάγγελμα φρόντιζαν να ανοίξουν τη δική τους επιχείρηση, συνήθως έχοντας κάποιο συντοπίτη ως συνέταιρο. Επέστρεφαν τότε στην πατρίδα τους, παντρεύονταν και έπειτα από παραμονή μερικών μηνών γύριζαν στην Κωνσταντινούπολη για να αναλάβουν ξανά τα ηνία της επιχείρησης, την οποία κατά τη διάρκεια της απουσίας τους διαχειριζόταν ο συνέταιρός τους. Τα ταξίδια αυτά προς τον τόπο καταγωγής τους επαναλαμβάνονταν σε τακτά χρονικά διαστήματα, τα οποία ποίκιλλαν ανάλογα με τις ιδιαίτερες κάθε φορά ανάγκες. Τόσο η αποχώρηση όσο και η επιστροφή των μεταναστών δε γίνονταν ατομικά αλλά σε ομάδες. Αποτελούσε σημαντικό γεγονός που προσλάμβανε τελετουργικό χαρακτήρα όχι μόνο για τους ίδιους και τους συγγενείς τους, αλλά για ολόκληρο τον οικισμό. Πριν από τη βελτίωση των συγκοινωνιών, που επήλθε με την επέκταση του σιδηροδρόμου, το ταξίδι διαρκούσε ημέρες και γινόταν κάτω από αντίξοες και επικίνδυνες συνθήκες. Στην Κωνσταντινούπολη οι Σινασίτες αποτελούσαν μια σχετικά κλειστή ομάδα που, πέρα από το εμπόριο, δεν ερχόταν σε ιδιαίτερη επαφή με τους κατοίκους της πόλης. Οι μεταξύ τους διαφορές επιλύονταν από αντιπροσωπεία της δημογεροντίας, η οποία έδρευε στην Κωνσταντινούπολη, ενώ και αυτοί με τη σειρά τους επηρέαζαν σημαντικά τη διαχείριση των κοινοτικών υποθέσεων της Σινασού. Άλλωστε ποτέ δε διέκοπταν τις σχέσεις τους με την ιδιαίτερη πατρίδα τους, μια και εκεί ζούσαν οι οικογένειές τους και εκεί θα επέστρεφαν οριστικά και εκείνοι, όταν σε ηλικία ετών περίπου, και έχοντας εξασφαλίσει κάποιο εισόδημα, θα αποσύρονταν από την ενεργό δράση. 17 Σε αυτούς άλλωστε οφείλονται και οι σχετικά μεγάλες επενδύσεις για κατασκευή πολυτελών κατοικιών, που άλλαξαν την όψη του οικισμού. 4. Διοικητικό καθεστώς, κοινωνική διαστρωμάτωση Δημιουργήθηκε στις 19/3/2017 Σελίδα 3/8

4 Για παραπομπή : Καραχρήστος Ιωάννης,, 2005, Η Σινασός διοικητικά υπαγόταν στον καϊμακαμλίκι της Αραβισού, του μουτεσαριφλίκι της Νίγδης, του βιλαετίου του Ικονίου. 18 Προς τα τέλη του 19ου αιώνα η Σινασός διοικούνταν από οκταμελή δημογεροντία, η οποία εκλεγόταν από όλους τους άνδρες κατοίκους ηλικίας άνω των 20 ετών και η θητεία της ήταν ετήσια. Οι δημογέροντες προέρχονταν συνήθως από το ανώτερο κοινωνικό στρώμα, το οποίο περιλάμβανε τις οικογένειες των προυχόντων (τσορμπατζήδων). 19 Η εκλογή των δημογερόντων έπρεπε να επικυρωθεί από το οθωμανικό κράτος, προκειμένου να έχει ισχύ. Στα καθήκοντα της δημογεροντίας συμπεριλαμβανόταν η είσπραξη των φόρων και η αποστολή τους στο κυβερνητικό ταμείο. Είχε επίσης την ευθύνη για την τήρηση της τάξης, ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να ενημερώνει την κυβέρνηση για όσα συνέβαιναν στη Σινασό και να καταγγέλλει τα ταραχοποιά στοιχεία. Επαγρυπνούσε για την προστασία των υλικών και ηθικών συμφερόντων των οικογενειών των μεταναστών και ασκούσε διαιτησία σε διαφορές που ανέκυπταν μεταξύ των μελών της, μεταναστών και μη, πριν αυτοί καταφύγουν στα οθωμανικά δικαστήρια. Ο στόχος ήταν να επιλύονται αυτές οι διαφορές εντός της κοινότητας, ο οποίος γινόταν όλο και δυσκολότερος προς το τέλος του 19ου αιώνα, πιθανότατα λόγω της μεγάλης αύξησης του αριθμού των μεταναστών. Η διαιτησία πραγματοποιούνταν κατά τις συνεδριάσεις της δημογεροντίας στο λεγόμενο σύστημα, δηλαδή το κοινοτικό δικαστήριο στη συνοικία Καπάλο. Η δημογεροντία τέλος είχε την εποπτεία των ναών, των σχολείων και των υπόλοιπων κοινοτικών ιδρυμάτων, διόριζε και έλεγχε τους επιτρόπους των ναών, την εφορεία των σχολείων, την αντιπροσωπεία της δημογεροντίας στην Κωνσταντινούπολη και την εφοροεπιτροπή των σχολείων. Τα καθήκοντα της δημογεροντίας, των ιερέων, των εφόρων, των επιτρόπων, αλλά και όλων των μελών της κοινότητας ήταν σαφώς καθορισμένα στον κανονισμό της κοινότητας, ο οποίος αναθεωρούνταν ανά πενταετία. 20 Οι σχέσεις της κοινότητας με την παροικία της Κωνσταντινούπολης δεν εξαντλούνται στον έλεγχο της δημογεροντίας και της αντιπροσωπείας της στις υποθέσεις των μεταναστών, αλλά ήταν αμφίδρομες. Και οι μετανάστες, ατομικά αλλά και συλλογικά, επενέβαιναν σε ζητήματα που απασχολούσαν την κοινότητα. Στην Κωνσταντινούπολη ιδρύθηκαν αδελφότητες, σύλλογοι και επιτροπές με φιλανθρωπικούς και φιλεκπαιδευτικούς σκοπούς που αφορούσαν τη Σινασό. Επίσης οι μετανάστες έκαναν ατομικές δωρεές, αλλά ενίσχυαν και μέσα από οργανωμένες προσπάθειες σχολεία και ιδρύματα που λειτουργούσαν στη γενέτειρά τους. Τέλος στην πρωτεύουσα υπήρχε αντιπροσωπεία της εφορείας των σχολείων, 21 ενώ στις τακτικές προσόδους της κοινότητας ανήκαν και έσοδα από ακίνητα που αυτή κατείχε στην Κωνσταντινούπολη. 5. Θρησκεία Εκκλησιαστικά η Σινασός ανήκε στη μητρόπολη Καισαρείας. Στον οικισμό υπήρχαν δύο ναοί. Ο παλαιότερος, των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, βρισκόταν στη συνοικία του «Κήπου» κοντά στην πλατεία της αγοράς. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, χτίστηκε το 1729 εντός μόλις 80 ημερών, όσο δηλαδή διαρκούσε και η σχετική διορία που είχε δοθεί για αυτό το σκοπό στους κατοίκους με φιρμάνι. Ο ναός επισκευάστηκε το 1850 με δαπάνες των κατοίκων. Ο νεότερος ναός, εκείνος των Ταξιαρχών, βρισκόταν στη νέα συνοικία που ήταν χτισμένη στην πλαγιά του ομώνυμου λόφου. Ανεγέρθηκε το 1840 και ο εσωτερικός του διάκοσμος ολοκληρώθηκε το 1889, επίσης με δαπάνες των κατοίκων. Εκτός από τους δύο ναούς υπήρχαν και πολλά παρεκκλήσια, εντός και εκτός του οικισμού, αρκετά μάλιστα από τα οποία ήταν λαξευμένα σε βράχους. Τέλος υπήρχε και μοναστήρι αφιερωμένο στον άγιο Νικόλαο. Η μονή, εκτός από την ιδιαίτερη σημασία που είχε για την τοπική λατρεία ως τόπος προσκυνήματος, διατηρούσε ξενώνα εντός του οικισμού, όπου παρείχε τροφή και στέγη σε άπορους, ενώ έδινε και χρηματική βοήθεια σε άπορες οικογένειες της Σινασού. Θεωρούνταν άτυπη υποχρέωση των κατοίκων να στηρίξουν τη μονή στο φιλανθρωπικό της έργο, συμπεριλαμβάνοντάς τη στη διαθήκη τους. Ολοκληρώνουμε τα σχετικά με τη λαϊκή θρησκευτικότητα με μια σύντομη αναφορά στο χατζηλίκι, το οποίο φαίνεται ότι αποτελούσε εδραιωμένη πρακτική με αρκετά μεγάλη διάδοση και στα δύο φύλα, κυρίως όμως στους άνδρες. Η ομαδική αναχώρηση των προσκυνητών γινόταν την Καθαρά Δευτέρα. Πριν από την αναχώρησή τους γινόταν παράκληση στην εκκλησία, κατά τη διάρκεια της οποίας τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας και οι προσκυνητές έδιναν αμοιβαία συγχώρεση για τις πράξεις τους. Κατευθύνονταν προς τη Μερσίνα, απ όπου έπαιρναν το πλοίο για την Παλαιστίνη. Οι προσκυνητές γιόρταζαν το Πάσχα στους Αγίους Τόπους, βαφτίζονταν στον Ιορδάνη ποταμό και αγόραζαν συγχωροχάρτια, τα σάβανά τους και δώρα για συγγενείς και φίλους. Από τα Ιεροσόλυμα επέστρεφαν την Κυριακή του Θωμά. 22 Δημιουργήθηκε στις 19/3/2017 Σελίδα 4/8

5 Για παραπομπή : Καραχρήστος Ιωάννης,, 2005, 6. Εκπαίδευση Πριν από την ίδρυση του πρώτου οργανωμένου σχολείου, που χρονολογείται το 1821, την εκπαίδευση στη Σινασό αναλάμβαναν είτε ο ιερέας της ενορίας είτε κάποιος δάσκαλος ο οποίος δίδασκε στους μαθητές γραφή, ανάγνωση και αριθμητική. Το ποσό που απαιτήθηκε για την ίδρυση του σχολείου ανερχόταν σε γρόσια και συγκεντρώθηκε χάρη στις δωρεές του γνωστού ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη και δεκαπέντε χαβιαρτζήδων, καθώς και μόνιμων κατοίκων της Σινασού. 23 Σύμφωνα με το καταστατικό του σχολείου, προστάτης και γενικός έφορος ήταν ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Πολύκαρπος, ενώ επιτόπου έφοροι, και επομένως ουσιαστικοί διευθυντές, ήταν οι εκάστοτε δημογέροντες. Αυτοί διόριζαν τέσσερις επιτρόπους, δύο στη Σινασό και δύο στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίοι είχαν την ευθύνη της οικονομικής διαχείρισης και υπέβαλλαν ετήσια αναφορά στην εφορεία της σχολής. Η φήμη της σχολής επεκτάθηκε και εκτός της Σινασού και μέχρι την ίδρυση της σχολής του Ζιντζίντερε φοιτούσαν εκεί και παιδιά από άλλες κοινότητες των επαρχιών Καισαρείας και Ικονίου. Το 1840 η σχολή μεταστεγάστηκε σε νέο, μεγαλύτερο κτήριο, το οποίο διέθετε 10 αίθουσες διδασκαλίας, βιβλιοθήκη και αίθουσα τελετών και χτίστηκε με δαπάνες των κατοίκων. Η φοίτηση στη σχολή αρρένων ολοκληρωνόταν σε εννέα τάξεις: τέσσερις δημοτικού, τρεις ελληνικού σχολείου και δύο που αντιστοιχούσαν στις δύο πρώτες τάξεις του γυμνασίου. Οι μαθητές διδάσκονταν γλώσσες (ελληνικά, τουρκικά και γαλλικά), μαθηματικά, θρησκευτικά, ιστορία, φυσιογνωσία (φυσική και φυσική ιστορία), εμπορικά μαθήματα και τεχνικά. Η εκπαίδευση παρεχόταν δωρεάν και ήταν υποχρεωτική, ενώ στους άπορους μαθητές δίνονταν τα βιβλία και, σε κάποιες περιπτώσεις, εξασφαλιζόταν και η διατροφή τους. Μέχρι το 1872 η εκπαίδευση των κοριτσιών ήταν υποβαθμισμένη. Οι λιγοστές μαθήτριες διδάσκονταν από έναν ιερέα ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. Τη χρονιά εκείνη ιδρύθηκε το πρώτο παρθεναγωγείο στη Σινασό και δύο χρόνια αργότερα, έπειτα από έρανο στον οποίο συμμετείχαν ενεργά οι Σινασίτες της Κωνσταντινούπολης, χτίστηκε άλλο κτήριο στο οποίο και μεταστεγάστηκε το νέο σχολείο. Λειτουργούσε ως τετρατάξιο δημοτικό μέχρι το 1893, οπότε και αναβαθμίστηκε σε επτατάξια πλήρη αστική σχολή. Οι μαθήτριες διδάσκονταν ελληνικά, θρησκευτικά, οικιακή οικονομία, ιστορία, φυσιογνωσία, μαθηματικά και τεχνικά. 7. Κοινοτικά και ευαγή ιδρύματα Ο ξενώνας είναι το πρώτο από μια σειρά κοινοτικών ιδρυμάτων. Χτίστηκε το 1869 με δαπάνες του Χρήστου Λουκά Φεγγαρίνα, βρισκόταν στο κέντρο του οικισμού δίπλα από την αγορά και προοριζόταν να στεγάσει την αυξανόμενη εμπορική κίνηση. Τα έσοδα διατίθεντο υπέρ του ταμείου των φτωχών. Το αναγνωστήριο ή καφφείον βρισκόταν επίσης στην πλατεία της αγοράς και χτίστηκε το 1890 με δαπάνες των κατοίκων. Διέθετε επτά καταστήματα, δωμάτια και μια αίθουσα καφενείου, η οποία χρησίμευε και ως αναγνωστήριο, όπου οι κάτοικοι μπορούσαν να διαβάσουν ελληνικές εφημερίδες. Τα έσοδα από τα ενοίκια ενίσχυαν τον προϋπολογισμό των σχολείων. Για τον ίδιο σκοπό προορίζονταν επίσης τα έσοδα των λουτρών, τα οποία και χτίστηκαν το Τέλος τον προϋπολογισμό των σχολείων ενίσχυαν και τα έσοδα από την ενοικίαση των σφαγείων και του φαρμακείου, που ήταν επίσης κοινοτικά. 8. Σύλλογοι Η κατασκευή και συντήρηση των σχολείων και των υπόλοιπων δημόσιων κτηρίων της κοινότητας απαιτούσαν υψηλές δαπάνες. Προκειμένου να εξευρεθούν οι απαραίτητοι πόροι δημιουργήθηκαν διάφοροι σύλλογοι, τόσο στην ίδια τη Σινασό όσο και στην Κωνσταντινούπολη. Κάποιοι μάλιστα από αυτούς τους συλλόγους διαλύθηκαν μετά την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου για τον οποίο είχαν ιδρυθεί. Τέτοιες είναι οι περιπτώσεις της «Αδελφότητος της Σχολής» (Κωνσταντινούπολη ) με στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων για την αποπεράτωση της σχολής αρρένων και του κτηρίου του «Συστήματος», καθώς και της «Αδελφότητος του Παρθεναγωγείου» (Κωνσταντινούπολη ). Μια άλλη κατηγορία συλλόγων ήταν οι φιλεκπαιδευτικοί, που στόχο τους είχαν την οργάνωση διαλέξεων, την παροχή χρημάτων για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων, την παροχή οικονομικής ενίσχυσης σε άπορους μαθητές και τέλος την εκπαίδευση δασκάλων, νηπιαγωγών, φαρμακοποιών και μαιών, οι οποίοι έπρεπε μετά το πέρας των σπουδών τους να Δημιουργήθηκε στις 19/3/2017 Σελίδα 5/8

6 Για παραπομπή : Καραχρήστος Ιωάννης,, 2005, δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά στη Σινασό. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν ο «Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος» (Σινασός 1867), η «Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης Πρόοδος» (Κωνσταντινούπολη ) και η «Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης Ιωάννης Πρόδρομος» (Κωνσταντινούπολη ). Μεικτό χαρακτήρα, φιλεκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό, είχε η «Αδελφότης Έλεος» (Κωνσταντινούπολη ), ενώ περισσότερο φιλανθρωπικό χαρακτήρα είχαν η «Αγαθοεργός Αδελφότης των Αγίων Πάντων» (Σινασός 1870), το «Ταμείον των Πτωχών» (Σινασός), 24 ο Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» (Σινασός 1877) και η «Ανώνυμος Μετοχική Τραπεζιτική Εταιρεία» (Σινασός 1874). Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως συνέβαινε άλλωστε και σε άλλες περιοχές, όλοι ιδρύθηκαν μετά τις αλλαγές που έφερε η περίοδος των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και οι οποίες έδωσαν το πλαίσιο που επέτρεψε τη συλλογική οργάνωση των υπηκόων. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η ίδρυση και η λειτουργία των συλλόγων της Σινασού, οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν έδρα την Κωνσταντινούπολη, σκιαγραφεί με τον πλέον εύγλωττο τρόπο τις σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ της παροικίας και του τόπου καταγωγής. 1. Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Ποιμενίδη, Φ., «Πρόλογος», στο Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Εκδόσεις Άγρα (Αθήνα 1986), σελ Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ. 9 Κοντογιάννης, Π., Γεωγραφία της Μικράς Ασίας: Φυσική σύστασις της χώρας, πολιτική γεωγραφία, φυσικός πλούτος (Αθήνα 1921), σελ Browning, R., «Ιστορική αναδρομή», στο Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Εκδόσεις Άγρα (Αθήνα 1986), σελ Σταματόπουλος, Κ., «Η καθημερινή ζωή στη Σινασό της Καππαδοκίας», στο Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Εκδόσεις Άγρα (Αθήνα 1986), σελ Browning, R., «Ιστορική αναδρομή», στο Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Εκδόσεις Άγρα (Αθήνα 1986), σελ. 21 Κοντογιάννης, Π., Γεωγραφία της Μικράς Ασίας: Φυσική σύστασις της χώρας, πολιτική γεωγραφία, φυσικός πλούτος (Αθήνα 1921), σελ. 153 Φαρασόπουλος, Σ., Τα Σύλατα: Μελέτη του νομού Ικονίου υπό γεωγραφικήν, φιλολογικήν και εθνολογικήν έποψιν (Αθήνα 1895), σελ Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Σωφρονιάδης, Σ., Η Σινασός της Καππαδοκίας και τα Δημοτικά της Τραγούδια (Αθήνα 1958), σελ Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Ασβεστή, Μ., Επαγγελματικές ασχολίες των Ελλήνων της Καππαδοκίας (Αθήνα 1980), σελ Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Φαρασόπουλος, Σ., Τα Σύλατα: Μελέτη του νομού Ικονίου υπό γεωγραφικήν, φιλολογικήν και εθνολογικήν έποψιν Δημιουργήθηκε στις 19/3/2017 Σελίδα 6/8

7 Για παραπομπή : Καραχρήστος Ιωάννης,, 2005, (Αθήνα 1895), σελ Ασβεστή, Μ., Επαγγελματικές ασχολίες των Ελλήνων της Καππαδοκίας (Αθήνα 1980), σελ Δε διαθέτουμε ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των μεταναστών. Με αυτή, όμως, την εκτίμηση συμφωνεί το σύνολο της σχετικής βιβλιογραφίας. 15. Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Κοντογιάννης, Π., Γεωγραφία της Μικράς Ασίας (Αθήνα 1921), σελ Σύμφωνα με άλλη άποψη, η Σινασός ήταν μουδουρλίκι του καϊμακαμλικίου Προκοπίου, του μουτεσαριφλικίου Νίγδης, του βαλελικίου Ικονίου Σταματόπουλος, Κ., «Η καθημερινή ζωή στη Σινασό της Καππαδοκίας», στο Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Εκδόσεις Άγρα (Αθήνα 1986), σελ Αυτή η ονομασία απαντά και σε άλλους οικισμούς της Καππαδοκίας. 20. Σαραντίδης-Αρχέλαος, Ι., Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού (Αθήνα 1899), σελ Μακρόπουλος, Η., Υπό την σκιά των προγόνων: Ιστορικά σημειώματα της καππαδοκικής πόλεως Σινασού και της εν αυτή οικογενείας Μακροπούλου εξ οικογενειακών πηγών συλλεγέντα και καταρτισθέντα υπό Ηλία Μακροπούλου, χάριν δε των ιδίων απογόνων εκδοθέντα (χ.τ. 1948), σελ Σταματόπουλος, Κ., «Η καθημερινή ζωή στη Σινασό της Καππαδοκίας», στο Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Εκδόσεις Άγρα (Αθήνα 1986), σελ Σταματόπουλος, Κ., «Η καθημερινή ζωή στη Σινασό της Καππαδοκίας», στο Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Εκδόσεις Άγρα (Αθήνα 1986), σελ Δε γνωρίζουμε τον ακριβή χρόνο λειτουργίας του συλλόγου. Βιβλιογραφία : Μακρόπουλος Η., Υπό την σκιά των προγόνων: Ιστορικά σημειώματα της καππαδοκικής πόλεως Σινασού και της εν αυτή οικογενείας Μακροπούλου..., χ.τ Σαραντίδης Αρχέλαος, Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού, Αθήνα 1899 Ασβέστη Μ., Επαγγελματικές ασχολίες των Ελλήνων της Καππαδοκίας, Αθήνα 1980 Κοντογιάννης Π., Γεωγραφία της Μικράς Ασίας. Φυσική σύστασις της χώρας, πολιτική γεωγραφία, φυσικός πλούτος, Αθήναι 1921 Σταματόπουλος Κ.Μ., "Η καθημερινή ζωή στη Σινασό της Καππαδοκίας", Ποιμενίδη, Φ. (επιμ.), Η Σινασός της Καππαδοκίας, Άγρα, Αθήνα 1986, Δημιουργήθηκε στις 19/3/2017 Σελίδα 7/8

8 Για παραπομπή : Καραχρήστος Ιωάννης,, 2005, Φαρασόπουλος Σ., Τα Σύλατα: Μελέτη του νομού Ικονίου υπό γεωγραφικήν, φιλολογικήν και εθνολογικήν έποψιν, Αθήνα 1895 Browning R., "Ιστορική αναδρομή", Φ. Ποιμενίδη, Η Σινασός της Καππαδοκίας, Άγρα, Αθήνα 1986, Ποιμενίδη Φ., "Πρόλογος", Φ. Ποιμενίδη, Η Σινασός της Καππαδοκίας, Άγρα, Αθήνα 1986, 9-12 Σωφρονιάδης Σ., Η Σινασός της Καππαδοκίας και τα Δημοτικά της Τραγούδια, Αθήνα 1958 Χατζηιωσήφ Χ., Συνασός, ιστορία ενός τόπου χωρίς ιστορία, Ηράκλειο 2005 Γλωσσάριo : βιλαέτι (βαλιλίκι), το Η ανώτατη βαθμίδα της διοίκησης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία αφορούσε μεγάλες διοικητικές περιοχές. Οι μεγάλες επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ονομάζονταν αρχικά εγιαλέτ. Η νέα διαίρεση του 1864 εισήγαγε τον όρο βιλαγέτ (vilayet), κατά αντιστοιχία προς το γαλλικό διοικητικό όρο départment, μικρότερης όμως έκτασης. Ο διοικητής του βιλαετιού ονομαζόταν βαλής και είχε εκτεταμένες δικαιοδοσίες. καϊμακαμλίκι, το Oθωμανική διοικητική μονάδα που αντικατέστησε τον καζά στην Ύστερη Οθωμανική περίοδο, μετά τη διοικητική μεταρρύθμιση του μουτεσαριφλίκι, το Οθωμανική διοικητική μονάδα μεσαίου μεγέθους που αντικατέστησε το σαντζάκι κατά την Ύστερη Οθωμανική περίοδο, μετά τη διοικητική μεταρρύθμιση του σχολική εφορεία, η Η σχολική εφορεία αποτελούνταν από μέλη είτε εκλεγμένα από την κοινότητα είτε ορισμένα από επιτροπή, τα οποία είχαν υποχρέωσή τους να φροντίζουν για τη σωστή λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Τανζιμάτ, τα Οι μεταρρυθμίσεις του 19ου αιώνα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία που εγκαινιάστηκαν το 1839 με το διάγγελμα του Χάτι Σερίφ και τερματίστηκαν με την παραχώρηση συντάγματος το Οι μεταρρυθμίσεις, που θεωρήθηκαν προσπάθεια εκσυγχρονισμού και φιλελευθεροποίησης του κράτους, αφορούσαν όλο το φάσμα της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής στην αυτοκρατορία. Ιδιαίτερη σημασία είχαν εκείνες που εξίσωναν νομικά τους μουσουλμάνους με τους μη μουσουλμάνους υπηκόους. Δημιουργήθηκε στις 19/3/2017 Σελίδα 8/8