Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή Human Computer Interaction

Transcript

1 Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή Human Computer Interaction

2 Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισμικού Usability Evaluation

3 3

4 Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισμικού Τι είναι; Η διαδικασία συλλογής στοιχείων από τη λειτουργία ενός συστήματος, ώστε να μετρηθεί η ποιότητά του, όπως για παράδειγμα η ευχρηστία του. 4

5 Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισμικού Ευχρηστία λογισμικού είναι η ικανότητα ενός διαδραστικού συστήματος να λειτουργεί αποτελεσματικά και αποδοτικά ενώ παρέχει υποκειμενική ικανοποίηση στους χρήστες του. 5

6 6

7 Τί είναι ευχρηστία (Usability)? 7 Copyright Michael J. Darnell

8 Τί είναι ευχρηστία (Usability)? 8 Copyright Michael J. Darnell

9 Τί είναι ευχρηστία (Usability)? Can you turn on the TV in someone else s house? Can you set the VCR to tape a show in someone else s house? (or in your own?) 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 15

16 16

17 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 43

44 44

45 Ορισμοί και Πρότυπα ISO/IEC (1999). Το ISO/IEC Information Technology. Software product quality: quality model, ορίζει την ποιότητα ως: «Η ικανότητα ενός προϊόντος να επιτρέπει σε συγκεκριµένους χρήστες να επιτύχουν συγκεκριµένους στόχους µε αποδοτικότητα, παραγωγικότητα, ασφάλεια και ικανοποίηση σε συγκεκριµένα περιβάλλοντα χρήσης αυτού». 45

46 Ορισμοί και Πρότυπα To πρότυπο ISO 9126 Software Quality Product Evaluation: Quality Characteristics and Guidelines for their use «Το σύνολο των χαρακτηριστικών και των γνωρισμάτων ενός προϊόντος λογισμικού που έχουν να κάνουν µε τη δυνατότητά του να ικανοποιήσει συγκεκριμένες ανάγκες» 46

47 47

48 Τα έξι χαρακτηριστικά ποιότητας ενός προϊόντος λογισµικού 48

49 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Λειτουργικότητα (Functionality): Το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων ενός προϊόντος λογισµικού που αφορούν στην ύπαρξη ενός συνόλου «λειτουργιών» και των ιδιοτήτων τους. 49

50 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Λειτουργικότητα (Functionality): Οι λειτουργίες είναι αυτές που ικανοποιούν ορισµένες ή εξυπακουόµενες ανάγκες. 50

51 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Αξιοπιστία (Reliability): Το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων ενός προϊόντος λογισµικού που αφορούν στην ικανότητά του να: διατηρεί το επίπεδο της απόδοσής του κάτω από συγκεκριµένες συνθήκες για µια καθορισµένη χρονική περίοδο. 51

52 Αξιοπιστία (Reliability) Παράγοντες ποιότητας λογισμικού 52

53 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Αποδοτικότητα (Efficiency): Το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων ενός προϊόντος λογισµικού που αφορούν στη σχέση µεταξύ του επιπέδου απόδοσης του λογισµικού και του συνόλου των πόρων που χρησιµοποιήθηκαν, κάτω από συγκεκριµένες συνθήκες. 53

54 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Αποδοτικότητα (Efficiency): 54

55 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού ιατηρησιµότητα (Maintainability): Το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων ενός προϊόντος λογισµικού που αφορούν στην προσπάθεια που χρειάζεται για τη εφαρµογή συγκεκριµένων τροποποιήσεων. 55

56 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού ιατηρησιµότητα (Maintainability): Οι τροποποιήσεις µπορεί να περιλαµβάνουν διορθώσεις, βελτιώσεις ή προσαρµογές του προϊόντος λογισµικού σε αλλαγές του περιβάλλοντος χρήσης. 56

57 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Μεταφερσιµότητα (Portability): Το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων ενός προϊόντος λογισµικού που αφορούν στην ικανότητά του να µεταφερθεί από ένα περιβάλλον σε ένα άλλο. 57

58 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Μεταφερσιµότητα (Portability): Το περιβάλλον µπορεί να περιλαµβάνει περιβάλλον υλικού, λογισµικού ή οργανωτικό. 58

59 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Μεταφερσιµότητα (Portability): 59

60 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Ευχρηστία (Usability): Το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων ενός προϊόντος λογισµικού που αφορούν στην προσπάθεια που απαιτείται για τη χρήση & την ιδιαίτερη αξιολόγηση της χρήσης από ένα προκαθορισµένο σύνολο χρηστών. 60

61 Παράγοντες ποιότητας λογισμικού Ευχρηστία (Usability) 61

62 Τί είναι ευχρηστία (Usability)? 62

63 63

64 Προδιαγραφές Ευχρηστίας Σύμφωνα με το ΙSO 9241, προτείνεται να χρησιμοποιούνται προδιαγραφές ευχρηστίας κατά την φάση σύνταξης προδιαγραφών απαιτήσεων ενός συστήματος ή προϊόντος. 64

65 Προδιαγραφές Απαιτήσεων 65

66 Προδιαγραφές Ευχρηστίας Η μέτρηση της ευχρηστίας ενός συστήματος, είναι επιθυμητή, ώστε να γίνει δυνατή η σύγκριση του συστήματος με άλλα συστήματα ή ο αντικειμενικός προσδιορισμός των δεικτών ποιότητας του. 66

67 Δείκτες Ευχρηστίας Οι δείκτες μπορούν να ποσοτικοποιηθούν, ώστε να μετασχηματιστούν σε στόχους ευχρηστίας (usability objectives) κατά την φάση σύνταξης προδιαγραφών του λογισμικού 67

68 Δείκτες Ευχρηστίας Οι δείκτες στη συνέχεια μπορούν να αποτελέσουν μετρήσιμες παραμέτρους κατά την φάση 68 αξιολόγησης του συστήματος.

69 Στόχοι Ευχρηστίας Οι στόχοι ευχρηστίας έχουν άμεση συνάρτηση βεβαίως με το προφίλ των τυπικών χρηστών του συστήματος, οι οποίοι πρέπει να έχουν σαφώς προσδιοριστεί κατά τη σύνταξη των προδιαγραφών αυτών, και να περιγράφονται μαζί με το πλαίσιο τυπικής χρήσης του. 69

70 Στόχοι Ευχρηστίας Άλλα συστήματα σχεδιάζονται κύρια για έμπειρους χρήστες, άλλα για αρχάριους, ευκαιριακούς ή συνδυασμό αυτών. Ανάλογα με την έμφαση του συστήματος, επιλέγονται διαφορετικοί δείκτες ευχρηστίας. 70

71 Δείκτες Ευχρηστίας Οι κύριοι δείκτες είναι πέντε, οι οποίοι αφορούν τους έμπειρους, ευκαιριακούς και άπειρους χρήστες ενός συστήματος. 71

72 Δείκτες Ευχρηστίας Ευκολία και ταχύτητα εκμάθησης χρήσης του συστήματος από νέους χρήστες 72

73 Δείκτες Ευχρηστίας Υψηλή απόδοση εκτέλεσης των λειτουργιών του από πεπειραμένους χρήστες 73

74 Δείκτες Ευχρηστίας Ικανότητα συγκράτησης της ικανότητας χρήσης του συστήματος με την πάροδο του χρόνου από ευκαιριακούς χρήστες 74

75 Δείκτες Ευχρηστίας Μικρός αριθμός εσφαλμένων χειρισμών κατά την χρήση του συστήματος και εύκολος τρόπος ανάνηψης από αυτά 75

76 Δείκτες Ευχρηστίας Υποκειμενική ικανοποίηση των χρηστών από την επαφή τους με το σύστημα. 76

77 Μετρήσιμα μεγέθη [Whiteside et.al. 88] 1.Χρόνος συμπλήρωσης μιας καθορισμένης εργασίας 2.Ποσοστό εργασίας που ολοκληρώνεται σε ορισμένο χρόνο 3. Ποσοστό εργασίας που εκτελείται ανά μονάδα χρόνου (ταχύτητα) 4.Χρόνος που καταναλώνεται στη διόρθωση σφαλμάτων 5.Χρόνος που καταναλώνεται στη χρήση HELP και εγχειριδίων 77

78 Μετρήσιμα μεγέθη [Whiteside et.al. 88] 1.λόγος επιτυχών προσπαθειών / αποτυχίες 2.αριθμός εντολών που απαιτούνται 3.συχνότητα χρήσης HELP και εγχειριδίων 4.αριθμός επαναλήψεως αποτυχημένων εντολών 5.αριθμός επιτυχημένων και αποτυχημένων προσπαθειών 6. αριθμός περιπτώσεων που το ενδιάμεσο εξαπατά τον χρήστη 7. αριθμός θετικών και αρνητικών χαρακτηριστικών που θυμάται ο χρήστης 78

79 Μετρήσιμα μεγέθη [Whiteside et.al. 88] 8. αριθμός διαθέσιμων εντολών που δεν χρησιμοποιήθηκαν 9.αριθμός υποχωρήσεων του χρήστη 10.αριθμός χρηστών που προτιμούν το σύστημα 11.αριθμός προσπαθειών κατά τις οποίες ο χρήστης αναγκάστηκε να παρακάμψει ένα πρόβλημα 12.αριθμός προσπαθειών κατά τις οποίες ο χρήστης διακόπηκε κατά την εκτέλεση του έργου 13. αριθμός περιπτώσεων που ο χρήστης χάνει τον έλεγχο του συστήματος 14. αριθμός περιπτώσεων που ο χρήστης εκφράζει απογοήτευση / ευχαρίστηση 79

80 Μετρήσιμα μεγέθη [Whiteside et.al. 88] 1. ποσοστό σφαλμάτων 2. ποσοστό ανταγωνιστικών προϊόντων που εκτελούν την ίδια εργασία καλύτερα 3. ποσοστό θετικών και αρνητικών σχολίων χρηστών 80

81 Ένα παράδειγμα παράμετρος: ευκολία εγκατάστασης προϊόντος σε τυπικό υπολογιστή μέθοδος μέτρησης: ο χρόνος που απαιτείται για την εγκατάσταση του προϊόντος χειρότερη περίπτωση : 1 μέρα με χρήση εγχειριδίων συνήθης περίπτωση : 1 ώρα χωρίς εγχειρίδια βέλτιστη περίπτωση : 10 λεπτά με εγχειρίδια τρέχουσα κατάσταση : πολλοί χρήστες αδυνατούν να εγκαταστήσουν το προϊόν 81

82 Ευχρηστία Σύµφωνα µε το διεθνές πρότυπο ISO/IEC 9126, η ευχρηστία ορίζεται ως: «Το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων ενός προϊόντος λογισµικού που αφορούν στην προσπάθεια που απαιτείται για τη χρήση και την ιδιαίτερη αξιολόγηση αυτής της χρήσης από ένα προκαθορισµένο σύνολο χρηστών.» 82

83 Παράγοντες Ευχρηστίας Ευκολία εκµάθησης (learnability): Η δυνατότητα του προϊόντος λογισµικού που αφορά στην εύκολη εκµάθηση, από µέρους των χρηστών, της λειτουργικότητας του. 83

84 Παράγοντες Ευχρηστίας Ευκολία εκµάθησης (learnability): Πρόκειται για µια µετρική του εξετάζει την ευκολία µε την οποία ένας χρήστης µπορεί να γίνει αποδοτικός και την ταχύτητα της εκ νέου εκµάθησης του προϊόντος από την πλευρά του χρήστη µετά από περιόδους µη χρήσης αυτού. 84

85 Παράγοντες Ευχρηστίας Ευκολία κατανόησης (Understandability): Η δυνατότητα του προϊόντος λογισµικού να υποδεικνύει στους χρήστες τον τρόπο εκτέλεσης των ενεργειών και το περιβάλλον χρήσης αυτών. 85

86 Παράγοντες Ευχρηστίας Λειτουργικότητα (operability): Η δυνατότητα του προϊόντος λογισµικού να επιτρέπει στους χρήστες του να εκτελούν και να ελέγχουν τις λειτουργίες του. 86

87 Παράγοντες Ευχρηστίας Ελκυστικότητα (attractiveness): Η δυνατότητα του προϊόντος λογισµικού να είναι ευχάριστο στους χρήστες. Αποτελεσµατικότητα (Effectiveness): η ακρίβεια και η πληρότητα µε την οποία συγκεκριµένοι χρήστες µπορούν να επιτύχουν συγκεκριµένα αποτελέσµατα. Αποδοτικότητα (Efficiency): η ποσότητα των πόρων που χρησιµοποιούνται σε σχέση µε την ακρίβεια και την πληρότητα µε την οποία οι χρήστες επιτυγχάνουν συγκεκριµένα αποτελέσµατα. Μετράει δηλαδή το πόσο γρήγορα ένας χρήστης µπορεί να εκτελέσει µια εργασία και το ρυθµό λάθους στην εκτέλεση συγκεκριµένων εργασιών. 87

88 Παράγοντες Ευχρηστίας Ελκυστικότητα (attractiveness): Η δυνατότητα του προϊόντος λογισµικού να ναι ευχάριστο στους χρήστες 88

89 Παράγοντες Ευχρηστίας Ελκυστικότητα (attractiveness): Η δυνατότητα του προϊόντος λογισµικού να ναι ευχάριστο στους χρήστες 89

90 Παράγοντες Ευχρηστίας Αποτελεσµατικότητα (Effectiveness): η ακρίβεια και η πληρότητα µε την οποία συγκεκριµένοι χρήστες µπορούν να επιτύχουν συγκεκριµένα αποτελέσµατα. 90

91 Παράγοντες Ευχρηστίας Αποδοτικότητα (Efficiency): η ποσότητα των πόρων που χρησιµοποιούνται σε σχέση µε την ακρίβεια και την πληρότητα µε την οποία οι χρήστες επιτυγχάνουν συγκεκριµένα αποτελέσµατα. Μετράει δηλαδή το πόσο γρήγορα ένας χρήστης µπορεί να εκτελέσει µια εργασία και το ρυθµό λάθους στην εκτέλεση συγκεκριµένων εργασιών. 91

92 Παράγοντες Ευχρηστίας Ικανοποίηση (Satisfaction): η ελευθερία και η ανοχή που δείχνει ο χρήστης στην αλληλεπίδρασή του µε το προϊόν. Πρόκειται για την αποδεκτικότητα του συστήµατος από τους χρήστες και άλλα άτοµα που επηρεάζονται από τη χρήση του. Μετράει το βαθµό στον οποίο οι χρήστες µένουν ευχαριστηµένοι από το προϊόν, τη συµπεριφορά τους, την αντίληψη και τα αισθήµατά τους σχετικά µε αυτό. 92

93 Παράγοντες Ευχρηστίας Περιβάλλον χρήσης (Context of use): το περιβάλλον του χρήστη, οι πόροι υλικού και λογισµικού που χρησιµοποιούνται, το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο χρησιµοποιείται το προϊόν93

94 94

95 Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισμικού Η αξιολόγηση της ευχρηστίας του συστήματος είναι βασική διαδικασία κατά τη σχεδίαση - διαμορφωτική αξιολόγηση, με στόχο να διαπιστωθεί εάν το λογισμικό καλύπτει τις ανάγκες από την ανάλυση που προηγήθηκε και εάν μπορεί να βελτιωθεί ώστε να γίνει ελκυστικότερο και αποτελεσματικότερο. 95

96 Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισμικού Η αξιολόγηση της ευχρηστίας του συστήματος είναι βασική διαδικασία κατά τη σχεδίαση - συμπερασματική αξιολόγηση η οποία αποτιμά συνολικά τη συμβολή της χρήσης του λογισμικού για τις συνθήκες εργασίας των μαθητών/ριών και της διδασκαλίας γενικότερα 96

97 Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισμικού Αναλυτικές τεχνικές : στο εργαστήριο χωρίς συμμετοχή χρηστών

98 Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισμικού Πειραματικές τεχνικές : στο εργαστήριο με χρήστες

99 Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισμικού Διερευνητικές τεχνικές : στο πεδίο με χρήστες

100 Γιατί είναι σημαντική η αξιολόγηση; Η αξιολόγηση είναι σημαντική γιατί μπορεί να απαλλάξει τους κατασκευαστές από μελλοντικά προβλήματα και κυρίως να συμβάλλει στη βελτίωση αυτής καθεαυτής της σχεδίασης και της ανάπτυξης του προϊόντος. 100

101 101

102 102

103 Ανάλυση πληκτρολογήσεων Μέθοδος ποσοτικής ανάλυσης ενεργειών του χρήστη που επιτρέπει την πρόβλεψη της απόδοσης του συστήματος. Παραδοχή: μέσος έμπειρος αλάνθαστος χρήστης Περιγραφή από τους [Card et al.(1983)] Η μέθοδος έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του μοντέλου GOMS Είναι επίπονη η χρήση της, αλλά μπορεί να δώσει αποτελέσματα με ακρίβεια 103

104 Model Human Processor (MHP) Ιδιαίτερα χρήσιμη μέθοδος για συγκριτική μελέτη εναλλακτικών σχεδιασμών ή για λεπτομερή ανάλυση συχνά επαναλαμβανόμενων εργασιών (πχ. Σταθμοί εργασίας τηλεφωνητριών). 104

105 Μέσοι χρόνοι τυπικών πληκτρολογήσεων Φυσικές Κινήσεις Νοητικές Ενέργειες ΕΝΕΡΓΕΙΑ Πληκτρολόγηση (πληκτρολόγιο ή πλήκτρο δεικτικής συσκευής) Μεταφορά της δεικτικής συσκευής σε επιθυμητό σημείο στην οθόνη Μετακίνηση χεριού προς πληκτρολόγιο, δεικτική συσκευή, ή function key. Χρόνος (sec) Τ K = 0.28 Τ P = 1.1 Τ Η = 0. 4 Νοητική προετοιμασία Τ M = 1.35 Επιλογή μεταξύ εναλλακτικών μεθόδων Τ S =

106 Παράδειγμα... 2 File Save as 4 1 Give file name: Eikona1 OK Cancel Σχήμα 5.1 Αποθήκευση του σχεδίου στο αρχείο "Eikona1" 3 ο χρήστης τοποθετεί το χέρι του στη δεικτική συσκευή (Τ Η ), προετοιμάζεται νοητικά (Τ Μ ), μεταφέρει τον δρομέα στο μενού File (T P ) και ανοίγει το μενού (Τ Κ ). επιλογή από το μενού (νοητική προετοιμασία, μετακίνηση στην επιλογή Save as, πάτημα πλήκτρου (Τ 106 Μ + T P +T K )

107 Παράδειγμα (συνεχ.) Τ 0 =Τ Η +Τ Μ +T P +Τ Κ + (Τ Μ + T P +T K ) +Τ Μ +Τ Η + 8*Τ Κ +Τ Η +T P +Τ Κ = Φυσικές Κινήσεις Νοητικές Ενέργειες 0,40+1,35+1,10+0,28+ (1,35+1,10+0,28)+1,35+0,40+ 8*0,28+0,40+1,10+ 0,28 sec = 11,36 sec. ΕΝΕΡΓΕΙΑ Χρόνος sec) ( Πληκτρολόγηση (πληκτρολόγιο ή Τ πλήκτρο δεικτικής συσκευής) K = 0.28 Μεταφορά της δεικτικής συσκευής σε επιθυμητό σημείο στην οθόνη Τ P = 1.1 Μετακίνηση χεριού προς πληκτρολόγιο, δεικτική συσκευή, Τή Η = 0. 4 function key. Νοητική προετοιμασία Τ M = 1.35 Επιλογή μεταξύ εναλλακτικών μεθόδων Παραλλαγή: αν με <enter> ενεργοποιείται το [ΟΚ] ποιο το επι% κέρδος; Τ S =

108 108

109 Γνωσιακό Περιδιάβασμα (cognitive walkthrough) Τεχνική που αφορά κύρια ανάλυση διαδραστικών συστημάτων διερευνητικής αλληλεπίδρασης 109

110 Γνωσιακό Περιδιάβασμα (cognitive walkthrough) Η αξιολόγηση αφορά τη συσχέτιση στόχων του χρήστη - αποκρίσεων συστήματος στα πλαίσια 110 συγκεκριμένων σεναρίων χρήσης.

111 Γνωσιακό Περιδιάβασμα (cognitive walkthrough) Ο αξιολογητής κάνει τα εξής : (α) προσδιορίζει τυπικούς χρήστες 111

112 Γνωσιακό Περιδιάβασμα (cognitive walkthrough) Ο αξιολογητής κάνει τα εξής : (β) ορίζει τυπικές εργασίες χρηστών 112

113 Γνωσιακό Περιδιάβασμα (cognitive walkthrough) Ο αξιολογητής κάνει τα εξής : (γ) καθορίζει τυπικές σωστές ακολουθίες ενεργειών για κάθε εργασία χρήστη 113

114 Γνωσιακό Περιδιάβασμα :Ερωτήσεις Ε1: Η επόμενη σωστή ενέργεια γίνεται σαφής στον χρήστη; 114

115 Γνωσιακό Περιδιάβασμα :Ερωτήσεις Ε2: Ο χρήστης μπορεί να συνδέσει την περιγραφή της σωστής ενέργειας με τον στόχο του; 115

116 Γνωσιακό Περιδιάβασμα :Ερωτήσεις Ε3: Ο χρήστης καταλαβαίνει σωστά την απόκριση του συστήματος, δηλαδή θα του είναι κατανοητό αν έχει κάνει σωστή ή λάθος επιλογή; 116

117 Γνωσιακό Περιδιάβασμα :Ερωτήσεις Το αποτέλεσμα της μεθόδου αυτής είναι η ανακάλυψη σχεδιαστικών ατελειών του υπό αξιολόγηση συστήματος, δηλαδή περιοχών του στις οποίες η απάντηση σε κάποια από τα παραπάνω Ε1-3 είναι αρνητική. Σε μια τέτοια περίπτωση προτείνεται αντιμετώπιση της ατέλειας. 117

118 Παράδειγμα: Αξιολόγηση e-travel site Task: Booking 118

119 Παράδειγμα: Αξιολόγηση e-travel site Task: Booking Scenario: You are looking for the price of a ticket in association with date and time factors. Determine the item you wish to book or buy among probably some other options given. Select town or even airport you wish to leave from and going to. If you don t know the names or the abbreviations find out from information given from the site. Choose the departing date, the time, the booking class, and the number of people travelling with you. Because you are looking for the best available price and you don t mind to be precise to the dates you ve given choose these dates to be flexible but near to what you want. Submit your choices. 119

120 Ερωτήσεις πάνω στο σενάριο Did you easily find the searching area where you can place your options? In the area where you can choose the departure and the arrival airport or town did you have to write down to the form the name or the abbreviation or you could select from a list given? If you should write down was there any help to find out the correct abbreviation or spelling? Were there any error messages in case something wrong has been typed? In the departing and returning date forms was there the help of a calendar or you should type yourself the exact date? Could you select flexible dates for example ±3 days from what you ve chosen? When you selected the persons traveling was it obvious what they meant with the term Adult or Senior, or Children? Could you search for a one way trip if you wish? When you submitted your choices for a query at their databases were you informed that some action was taken place? Did some results come out? 120

121 121

122 Ευρετική Αξιολόγηση Υποκειμενική μέθοδος εξέτασης του συστήματος από ειδικούς ευχρηστίας που στηρίζονται στην εφαρμογή γνωστών εμπειρικών αρχών σχεδιασμού διαδραστικών συστημάτων. 122

123 Ευρετική Αξιολόγηση Η αξιολόγηση με τη μέθοδο αυτή εστιάζεται σε δύο βασικά σημεία: 1. Τη γενική σχεδίαση των οθονών του συστήματος. 2. Τη ροή διαλόγων, μηνυμάτων και ενεργειών που απαιτούνται για να γίνει μια συγκεκριμένη διεργασία. 123

124 124

125 Ποιος είναι ο ιδανικός αριθμός ειδικών; 125

126 Παραδοσιακή" αξιολόγηση (Ευρετική Heuristic) Τι είναι; Jakob Nielsen Ευρετική αξιολόγηση είναι μια ευρέως αποδεκτή μέθοδος για πιθανά προβλήματα χρήσης και είναι δημοφιλής και στον ακαδημαϊκό κόσμο και στη βιομηχανία δεδομένου ότι μπορεί να ολοκληρωθεί σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. 126

127 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 1. Αποφυγή περιττών στοιχείων (μινιμαλισμός ) 127

128 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 2. Χρήση κατανοητής προς τους χρήστες γλώσσας 128

129 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 3. Ελαχιστοποίηση του μνημονικού φορτίου 129

130 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 4. Διατήρηση συνέπειας σε ολόκληρη την διεπιφάνεια 130

131 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 5. Παροχή ανάδρασης (Feedback ) 131

132 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 6. Παροχή εύκολων και σαφών Εξόδων Διαφυγής 132

133 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 7. Παροχή συντομεύσεων 133

134 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 8. Παροχή σαφών μηνυμάτων λάθους 134

135 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 9. Σχεδιασμός για αποτροπή σφαλμάτων χρήστη 135

136 Κανόνες ευρετικής αξιολόγησης 10. Επαρκής υποστήριξη - Βοήθεια και Εγχειρίδια 136

137 Heuristics (Evaluation Table) Degree of system conformance with each particular rule [1..5] Severity Rating [0..1] Comment Visibility of System Status Match between system and the real world - Consistency User control and freedom Error prevention Recognition rather than recall Flexibility and efficiency of use Aesthetic and minimalist design 137

138 Degree of Conformance The range of assigned values is [1..5]. Severity rating - importance weight - is also given to each rule, indicating the relevance of the general principle to the system according to the experts opinion. The range of assigned values is [0..1]. Degree of conformance 1 = Not at all conformance 2 = 3 = 4 = 5 = Absolute conformance with the rule 138

139 Severity Rating [weight assignment] Please rate the severity rating for each particular rule. 0 = this is not a usability problem 0.25 = cosmetic problem only need not fixed unless extra time is available on project 0.50 = minor usability problem fixing this should be given low priority 0.75 = major usability problem important to fix, so should be given high priority 1 = usability catastrophe imperative to fix this before product can be released 139

140 Formula e = Σ w i r i r i = average score of rule i (heuristic) - degree of conformance with each particular rule. w i = the relative weight of this rule according to ALL experts opinions - relevance of the general principle to the system 140

141 141

142 Πρωτόκολλο ομιλούντων υποκειμένων (think aloud protocol) Oι χρήστες καλούνται να εκφράσουν μεγαλόφωνα τις σκέψεις, απόψεις και τα συναισθήματα τους ενώ αλληλεπιδρούν με το σύστημα. H μέθοδος απαιτεί σχετικά λίγους πόρους, έχει δε αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική [Jeffries91, Savage96]. 142

143 Πρωτόκολλο ομιλούντων υποκειμένων (think aloud protocol) Γνωστές παραλλαγές του πρωτοκόλλου : (1) πρωτόκολλο κρίσιμης απόκρισης (critical response): ο χρήστης εκφέρει άποψη μεγαλόφωνα μόνο κατά τη διάρκεια προκαθορισμένης εργασίας, τμήματος του όλου έργου 143

144 Πρωτόκολλο ομιλούντων υποκειμένων (think aloud protocol) Γνωστές παραλλαγές του πρωτοκόλλου : (2) πρωτόκολλο περιοδικής καταγραφής (periodic report), ο χρήστης περιγράφει μεγαλόφωνα τη σκέψη του μόνο αφού εκτελέσει ένα συγκεκριμένο έργο, ώστε να μην διαταράσσεται η ομαλή εκτέλεση του έργου. 144

145 Ομιλούντα υποκείμενα: διαδικασία (α) Ορίζουμε στους χρήστες τις εργασίες που πρέπει να εκτελέσουν (β) τους ζητάμε να εκφράσουν μεγαλόφωνα τις σκέψεις τους ενώ εκτελούν την εργασία που τους έχει ανατεθεί. (γ) Οι σκέψεις των χρηστών καταγράφονται συγχρόνως με τις ενέργειες τους. (δ) Στη συνέχεια γίνεται ανάλυση και σχολιασμός του υλικού. Oh, I think you clicked on the wrong icon Hmm, what does this do? I ll try it Ooops, now what happened? Now, why did it do that? 145

146 146

147 Εργαστήρι Ευχρηστίας Λογισμικού 147

148 Εργαστήρι Ευχρηστίας Λογισμικού Παράθυρο παρατήρησης Καταγραφικός εξοπλισμός Λογισμικό καταγραφής συμβάντων Χώρος παρατήρησης 148

149 To Usability lab της Microsoft 149

150 To Usability lab της Microsoft 150

151 To Usability lab της Microsoft 151

152 To Usability lab της Microsoft 152

153 User screen Observation data video audio Analysis tools needed 153

154 154

155 Συνεντεύξεις υποκειμένων Άμεση δομημένη μέθοδος αξιολόγησης συστήματος. Σε αντίθεση με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων, κατά τη μέθοδο αυτή, η επαφή του αξιολογητή με το χρήστη είναι άμεση. Οι ερωτήσεις μιας συνέντευξης συνήθως είναι δομημένες ώστε να είναι δυνατή η συγκριτική αξιολόγηση ενός συστήματος σε σχέση με άλλα παρόμοια. Η συνέντευξη είναι χρήσιμο να ακολουθεί μια ιεραρχική δομή, αρχίζοντας με καταγραφή της γενικής εντύπωσης του χρήστη για το σύστημα και να επικεντρώνεται στη συνέχεια σταδιακά σε πιο ειδικά θέματα. 155

156 Συνεντεύξεις υποκειμένων Πλεονέκτημα : ευελιξία και η δυνατότητα καταγραφής λεπτομερώς απόψεων χρηστών έναντι του συστήματος Μειονεκτήματα : εγγενής δυσκολία ανάλυσης και σύγκρισης του υλικού και η συναγωγή γενικών συμπερασμάτων 156

157 ears neck feet 157

158 Συμπλήρωση ερωτηματολογίων Δοκιμασμένη μέθοδος καταγραφής της αντίδρασης των χρηστών στη χρήση ενός λογισμικού ή προϊόντος. Σε αντίθεση με τη συνέντευξη, λιγότερο ευέλικτη, αφού οι ερωτήσεις είναι καταγραμμένες και δεν μπορούν να αλλάξουν κατά περίπτωση, η διαχείριση ερωτηματολογίων και η συναγωγή συμπερασμάτων είναι πολύ πιο εύκολη. 158

159 Συμπλήρωση ερωτηματολογίων ένα ερωτηματολόγιο πρέπει να διαχυθεί σε μεγάλο πλήθος υποκειμένων. Η ευκρίνεια στη διατύπωση των ερωτήσεων είναι βασικό χαρακτηριστικό των ερωτηματολογίων. Μειονεκτήματα: υποκειμενική άποψη των χρηστών για το σύστημα. Πολλές φορές οι χρήστες εκφράζουν θετικές ή αρνητικές κρίσεις όχι επειδή αυτό προκύπτει από την προσωπική τους εμπειρία. 159

160 Τύποι ερωτηματολογίων-1 ανοικτές ερωτήσεις Κατά την γνώμη σας τα μηνύματα λάθους είναι ευκολονόητα;. κλειστές ερωτήσεις Χρησιμοποιείτε τα Πλήκτρα λειτουργιών (function keys) ; πάντα [ ], συχνά [ ], σπάνια [ ], ποτέ [ ]. προκαθορισμένη κλίμακα πολλαπλών σημείων (multipoint scale) Παρέχονται επεξηγήσεις κατά την εγκατάσταση του λογισμικού: Δεν αφορά το παρόν σύστημα : καθόλου συνεχώς 160

161 Τύποι ερωτηματολογίων-2 Πίνακες Σημασιολογικών Αποχρώσεων (Semantic Differentials) Κυκλώστε τον αριθμό που ταιριάζει καλύτερα στην άποψη σας για τη διεπιφάνεια: Απλή Σύνθετη Αξιόπιστη Αναξιόπιστη Ελκυστική Απωθητική κλίμακας Likert: Πιστεύω ότι οι υπολογιστές μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση Συμφωνώ έντονα Συμφωνώ Συμφωνώ με επιφυλάξεις Ουδέτερος Διαφωνώ ελαφρά Διαφωνώ Διαφωνώ έντονα κατάταξη αντικειμένων Κατατάξτε τις παρακάτω λειτουργίες με βάση τη χρησιμότητα τους: (κλίμακα από 1-4, με 1 την πιο χρήσιμη λειτουργία: PASTE [ ] DUPLICATE [ ] GROUP [ ] CLEAR [ ] 161

162 Questionnaire Development Lifecycle Stages Objectives 1. Forming the survey Define Questionnaire scope: 1. Survey 2. Psychometric 2. Item sampling 3. Pilot trial Select items from different sources of literature: 1. Guidelines 2. Heuristics 3. Questionnaires 4. Checklists Test for:. 1. Validity 2. Reliability 4. Production version The Questionnaire can be used in research 5. Next version Revise Questionnaire based on new evidence 162

163 Παράδειγμα 163

164 Παράδειγμα SUS (System Usability Scale) 164

165 Παράδειγμα Walkthrough 165

166 Τί είναι ευχρηστία (Usability)? 166

167 Επιλέγοντας τους χρήστες για την αξιολόγηση Αντιπροσωπευτική ανάγκη για τους πραγματικούς χρήστες. πρέπει να είναι πραγματικοί εθελοντές τους πείσετε ότι εξετάζεται το σύστημα και όχι οι χρήστες προστατεύστε την ιδιωτικότητα των χρηστών και ενημερώστε τους παρέχετε την κατάρτιση στο επίπεδο που αναμένετε από πραγματικούς χρήστες αρχικά κάνετε μια πειραματική μελέτη μεταξύ σας ή με τους συναδέλφους 167

168 Clearly marked exit? Nielsen s guidelines 168

169 169

170 To use or not to use guidelines? There are lots of Web usability guidelines, style guides, etc, e.g.: NCI s Research-based Guidelines IBM s Ease of Use Guidelines Yale s Web Style Guide And the various books 170

171 NIST Web Metrics tools WebSAT (Static Analyzer Tool) Checks web page HTML against typical usability guidelines WebCAT (Category Analysis Tool) Lets the usability engineer construct and conduct a web category analysis WebVIP (Variable Instrumenter Program) Instruments a website to capture a log of user interaction 171

172 NIST Web Metrics tools FLUD (Framework for Logging Usability Data) A file format and parser for representation of user interaction logs FLUD Viz (FLUD Visualization Tool- 2D) Produces a 2D visualization of a single user session VisVIP (FLUD Visualization Tool- 3D & 2D ) Produces a 3D visualization of user navigation paths through a website TreeDec (Tree Decorator Program) Adds navigation aids to the pages of a website 172

173 More On-line AUE Tools (Automated Usability Evaluation) Bobby (1996) First released in Available from CAST, 1999 to Watchfire,2003; web-based and offline, with ranking; fault analyzer Doctor HTML (Imagiware, 1997) Web-based, a Web page analysis tool which retrieves an HTML page and reports on any problems that it finds. WebXACT (Watchfire, 2003) Web-based, a free online tool for testing single pages of web content for quality, accessibility, and privacy issues. 173

174 How designers think readers read web pages

175 How users really use the web - We look for anything that is interesting, or vaguely resembles what we are looking for

176 Usability tools: Eye tracking Eye tracking tools show where users were looking, in what order, and for how long 176

177 Eye tracking 177

178 W3C Πρότυπα Σχεδίασης WAI Standards Προτεραιότητα 1- Κατάργηση εμποδίων που καταστούν αδύνατη την πρόσβαση Προτεραιότητα 2 - Κατάργηση εμποδίων που καταστούν δύσκολη την πρόσβαση Προτεραιότητα 3 - Κατάργηση εμποδίων που δημιουργούν δυσκολίες στην πρόσβαση 178

179 Colour Checkers Colour Contrast color_contrast.htm ColorVisibilityProgram.html (Beta version) Colour tester colour blind Legible text 179

180 Link Checkers Link checkers: non-existent URLs solutions/linkbot/looking-for-linkbot.asp Cannot check for incorrect addresses 180

181 Tidy Pros Offers to fix code Formats HTML Works with HTML/XHTML/ Cleans up Word conversions Advice on accessibility & internationalisation Pros cont GUI front-end available Interfaces with several authoring tools Cons Very technical 181

182 Code Validators HTML Validator W3C: (Validate a document online) NetMechanic, WebDesignGroup CSS Validator SMIL Validator 182

183 Website Usability Constructs Simplicity Scope Timeliness Readability Scanability Learnability Consistency Content Relevancy Navigability Privacy Credibility Tele- Presence Flexibility Reliability/ Accessibility Security Community Interactivity

184 Causal Relationship between Website Usability Constructs Simplicity Scanability Scope Timeliness Readability Learnability - Consistency + + Navigability - Content + Relevancy Privacy Credibility Tele- Presence Flexibility Reliability/ Accessibility Security Community Interactivity

185 Effects of Usability Constructs to Diverse Dependent Variables Simplicity Scanability Scope Timeliness Readability Actual Purchase Revisit Intention Learnability Consistency Navigability - Content + Relevancy Purchase Intention Satisfaction Privacy Credibility Tele- Presence Flexibility Loyalty Affect Reliability/ Accessibility Security Community Interactivity Price Time Scarcity Convenience Fun Usefulness