Ανάγνωση. Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων. Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων. Κατανόηση κειμένου

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ανάγνωση. Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων. Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων. Κατανόηση κειμένου"

Ἄρης Παπαστεφάνου
9 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Ανάγνωση Ικανότητα γρήγορης και αυτόματης αναγνώρισης λέξεων Γνώση γραμμάτων και αντιστοιχίας γραμμάτων φθόγγων Γνώση σημασίας λέξεων (λεξιλόγιο πρόσληψης) Κατανόηση κειμένου Οικειότητα με γραπτέςλέξειςκαι συνθετικά

φθόγγων Γνώση σημασίας λέξεων (λεξιλόγιο πρόσληψης)

3 Ανατομικό περίγραμμα του εγκεφαλικού μηχανισμού για τη λειτουργία της ανάγνωσης Μετωπιαίο τμήμα: περιοχή Broca Οπίσθιο τμήμα: Περιοχή Wernicke Οπίσθιο τμήμα: γωνιώδης έλικα Κοιλιακό τμήμα: ατρακτοειδής έλικα γλωσσοειδής έλικα

Οπίσθιο τμήμα: Περιοχή Wernicke Οπίσθιο τμήμα: γωνιώδης

4 Επιμέρους διεργασίες ;; Φωνολογική επεξεργασία μέσω κανόνων άρθρωσης / φώνησης Φωνολογική επεξεργασία Αντιστοιχία οπτικού συμβόλου ήχου Συγκρότησηαναπαράσταση λέξεων ;; Γραφημική ανάλυση

5 Φυσιολογική λειτουργία του εγκεφαλικού μηχανισμού της ανάγνωσης ποτήρι Αριστερό ημ. Δεξί ημ.

6 Διαταραχές της ανάγνωσης και της γραφής Επίκτητη αλεξία / δυσλεξία με αγραφία Επίκτητη αλεξία / δυσλεξία χωρίς αγραφία με ή χωρίς ομώνυμη (δεξιά) ημιανοψία Μετωπιαία αλεξία Αλεξία / δυσλεξία σχετιζόμενη με σύνδρομο αφασίας Αναπτυξιακή δυσλεξία

με ή χωρίς ομώνυμη (δεξιά) ημιανοψία Μετωπιαία αλεξία Αλεξία

7 Αλεξία / δυσλεξία με αγραφία Δυσκολία στην αναγνώριση γραμμάτων, λέξεων, αριθμών, και μουσικών σημείων Δυσκολία στο γράψιμο λέξεων Διατηρείται η ικανότητα γραφής γραμμάτων καθ υπαγόρευση Δυσκολία στην αντιγραφή γραμμάτων Δυσκολία στην κατανόηση λέξεων που ακούν γράμμα-γράμμα Συνυπάρχουν σημεία ρέουσας αφασίας ή συνδρόμου Gerstman (+δυσαριθμησία, σύγχυση δεξιού/αριστερού, αμφοτερόπλευρη αγνωσία δακτύλων Βλάβη στη γωνιώδη έλικα (Αρ.)

γραμμάτων Δυσκολία στην κατανόηση λέξεων που ακούν γράμμα-γράμμα Συνυπάρχουν σημεία ρέουσας αφασίας ή

8 Αλεξία / δυσλεξία χωρίς αγραφία Δυσκολία στην αναγνώριση λέξεων με διατήρηση ικανότητας αναγνώρισης γραμμάτων Διατηρείται η ικανότητα γραφής λέξεων και φράσεων τις οποίες ο ασθενής δεν μπορεί να διαβάσει Καθ υπαγόρευση ή αυθόρμητη γραφή >> αντιγραφή Διατηρείται η ικανότητα αναγνώρισης και κατανόησης λέξεων που ακούν γράμμα-γράμμα Συνυπάρχουν προβλήματα βραχύχρονης μνήμης δυσκολία στην εύρεση του ονόματος χρωμάτων (ή και άλλων αντικειμένων) δεξιά ομώνυμη ημιανοψία Έμφρακτο της αριστερής οπίσθιας εγκεφαλικής αρτηρίας αποσύνδεση κατά άλλα υγιούς γωνιώδους έλικας

αναγνώρισης και κατανόησης λέξεων που ακούν γράμμα-γράμμα Συνυπάρχουν προβλήματα βραχύχρονης μνήμης δυσκολία στην εύρεση του ονόματος

9 Μετωπιαία αλεξία Δυσκολία στην αναγνώριση (κυρίως) ψευδολέξεων και νέων λέξεων με διατήρηση ικανότητας αναγνώρισης κοινών λέξεων Δυσκολία στην κατανόηση συνδετικών μερών του λόγου σε αντίθεση με ουσιαστικά και ρήματα. Παθολογία του μετωπιαίου λοβού (συνυπάρχει μη ρέουσα αφασία, δεξιά ημιπάρεση

κατανόηση συνδετικών μερών του λόγου σε αντίθεση με ουσιαστικά και ρήματα.

10 Η ανάγνωση ως δεξιότητα: Ανάπτυξη Εξαρτάται από τοεπίπεδο ανάπτυξης τριών επιμέρους δεξιοτήτων:» Φωνολογική επίγνωση = επίγνωση ότι στον προφορικό λόγο οι λέξεις αποτελούνται από ξεχωριστούς φθόγγους (πέρα από τιςσυλλαβές) & ικανότητα νοητικής αναπαράστασης και χειρισμού των φθόγγων» Αρχή του αλφαβήτου = επίγνωση ότι μεμονωμένα γράμματα και συνδυασμοί γραμμάτων αντιστοιχούν σε ξεχωριστούς φθόγγους» Ορθογραφική ενημερότητα = Εξοικείωση με την γραφημική συγκρότηση λέξεων (κοινούς και επιτρεπόμενους συνδυασμούς γραμμάτων, προθέματα, καταλήξεις κλπ)

των φθόγγων» Αρχή του αλφαβήτου = επίγνωση ότι μεμονωμένα γράμματα και συνδυασμοί γραμμάτων αντιστοιχούν σε ξεχωριστούς φθόγγους»

11 Φωνολογική επίγνωση Παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλή συσχέτιση με τη μετέπειτα αναγνωστική ικανότητα (παιδιά με χαμηλή φωνολογική επίγνωση στο νηπιαγωγείο-1η Τάξηέχουναυξημένες πιθανότητες σχολικής αποτυχίας στην ανάγνωση Αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την επίτευξη επαρκούς αναγνωστικής ικανότητας

νηπιαγωγείο-1η Τάξηέχουναυξημένες πιθανότητες σχολικής αποτυχίας στην

12 Στάδια Ανάπτυξης της Αναγνωστικής Δεξιότητας Επίγνωση του γραμματικο-συντακτικού ρόλου προθεμάτων & καταλήξεων Αυτόματη αναγνώριση οικείων λέξεων χωρίς χρονοβόρα αποκωδικοποίηση (γιαεκφοράκαικατανόηση) Κατανόηση κειμένου Πλήρης επίγνωση της αντιστοιχίας γραμμάτων-φθόγγων Ικανότητα αποκωδικοποίησης νέων λέξεων Ικανότητα τεμαχισμού προφερόμενων λέξεων Πιο συστηματική συσχέτιση μεταξύ γραμμάτων και φθόγγων Αναγνώριση λέξεων με συνδυασμό γραφημικής επεξεργασίας και αποκωδικοποίησης Επίγνωση της διαφοράς γραπτού λόγου από άλλα τυπωμένα ερεθίσματα Περιστασιακή αναγνώριση κάποιων λέξεων με χαρακτηριστική γραφημική δομή Γράμματα δεν συσχετίζονται με φθόγγους

τεμαχισμού προφερόμενων λέξεων Πιο συστηματική συσχέτιση μεταξύ γραμμάτων και φθόγγων Αναγνώριση λέξεων με συνδυασμό γραφημικής επεξεργασίας και αποκωδικοποίησης

13 Διδασκαλία της ανάγνωσης Η πλειοψηφία των παιδιών χρειάζεται συστηματική διδασκαλία για να μάθει να διαβάζει (δεν αρκεί η έκθεση σε γραπτά ερεθίσματα)

14 Αναπτυξιακή διαταραχή της ανάγνωσης Εκσεσημασμένη δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης, ειδικότερα σε παιδιά με: Φυσιολογική νοημοσύνη (& λεξιλόγιο προφορικού λόγου) όταν δεν συντρέχουν αισθητηριακά ελλείμματα ελλιπής εκπαίδευση συναισθηματικές διαταραχές

νοημοσύνη (& λεξιλόγιο προφορικού λόγου) όταν δεν συντρέχουν

15 Αναπτυξιακή διαταραχή της ανάγνωσης: Επιμέρους προβλήματα (δεξιότητες) Αναγνώριση λέξεων Φωνολογική αποκωδικοποίηση λέξεων Ορθογραφία γραφημική επίγνωση Κατανόηση κειμένου Φωνολογική επίγνωση γλ Ομοιοκαταληξία-ρίμα = επιτρεπτός συνδυασμός γτ Τεμαχισμός = μη επιτρεπτός συνδυασμός Σύνθεση Κάνω, φτάνω, ράνω, πάνω = κοινοί συνδυασμοί γραμμάτων στο σώμα λέξεων

Φωνολογική επίγνωση γλ Ομοιοκαταληξία-ρίμα = επιτρεπτός συνδυασμός γτ Τεμαχισμός = μη

16 Ταχεία και αυτόματη αναγνώριση λέξεων γλώσοα γλώσσα καπέλο καράβι ποτήρι Ταχεία και αυτόματη ανάγνωση (εκφορά) λέξεων γλώσοα γλώσσα καπέλο καράβι ποτήρι

17 Υποβόσκουσες Διαταραχές / Ελλείμματα Στη μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών που δυσκολεύονται να μάθουν να διαβάζουν, προεξάρχον έλλειμμα είναι στην ικανότητα φωνολογικής επεξεργασίας του γραπτού και προφορικού λόγου Σε ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών το πρόβλημα εστιάζεται στην κατανόηση του γραπτού λόγου, ιδιαίτερα σε παιδιά με Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής Μειοψηφία παιδιών με δυσλεξία παρουσιάζουν επαρκή ικανότητα φωνολογικής επεξεργασίας αλλά σημαντικά ασθενέστερη ικανότητα αναγνώρισης λέξεων (ιδιαίτερα εκείνων με ανώμαλη ορθογραφία)

στην κατανόηση του γραπτού λόγου, ιδιαίτερα σε παιδιά με Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής Μειοψηφία παιδιών με δυσλεξία παρουσιάζουν

18 Υποβόσκουσες Διαταραχές / Ελλείμματα Διαταραχές οπτικής επεξεργασίας: δυσλειτουργία του μεγαλοκυτταρικού τμήματος του οπτικού συστήματος εμποδίζει την φυσιολογική εναλλαγή οπτικών σημάτων κατά την επαναπροσήλωση των ματιών σε καινούργιο τμήμα λέξης ή κειμένου Συνυπάρχουν δυσκολίες πρόσληψης κινούμενων ερεθισμάτων;; Ναι, αλλά συνεισφέρουν ελάχιστα στην αναγνωστική δεξιότητα Διαταραχέςστιςγρήγορεςκινήσειςτωνματιών: Καλά σχεδιασμένες μελέτες δεν φανερώνουν διαφορές μεταξύ φυσιολογικών/δυσλεξικών παιδιών Παρεμβάσεις για τη «διόρθωση» οφθαλμικών κινήσεων δεν προσφέρουν ειδικά πλεονεκτήματα

κινούμενων ερεθισμάτων;; Ναι, αλλά συνεισφέρουν ελάχιστα στην αναγνωστική δεξιότητα Διαταραχέςστιςγρήγορεςκινήσειςτωνματιών: Καλά σχεδιασμένες

19 Ημισφαιρική επικράτηση στην αναπτυξιακή δυσλεξία Παιδιά με δυσλεξία Παιδιά χωρίς προβλήματα στην ανάγνωση Δεξί Ημισφαίριο Αριστερό Ημισφαίριο Simos et al. Cerebral Cortex, 2000

20 Ανάγνωση λέξεων Παιδιά με δυσλεξία Παιδιά χωρίς προβλήματα στην ανάγνωση Δεξί Ημισφαίριο Αριστερό Ημισφαίριο

21 Συνοσηρότητα δυσλεξίας με διαταραχή ελαττωματικής προσοχής Παιδιά με δυσλεξία Παιδιά με ΔΕΠΥ χωρίς προβλήματα στην ανάγνωση Παιδιά χωρίς προβλήματα στην ανάγνωση ή προσοχή

22 Before After Simos et al., Neurology 2002

Σχετικά έγγραφα

«Δυσλεξία» (Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή)

«Δυσλεξία» (Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή) Τι είναι, τι δεν είναι, τι μπορούμε να κάνουμε για το παιδί Παναγιώτης Σίμος, Ph.D. Επίκτητη vs. Αναπτυξιακή δυσκολία ανάγνωσης Δυσλεξία vs. «φτωχή» αναγνωστική