Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας

Transcript

1 Η δυσλεξία και η αντιμετώπισή της Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας Το παιδί είναι έξυπνο και γεμάτο ζωντάνια και φαντασία. Όμως, παρ όλα αυτά, στο σχολείο είναι τεμπέλης και επιπόλαιος και αδιαφορεί για τα μαθήματά του. Με λίγα λόγια δεν παίρνει τα γράμματα. Συνήθως βιαζόμαστε να το χαρακτηρίσουμε τεμπέλικο και ότι δεν θα γίνει τίποτα σπουδαίο στη ζωή του. Τι είναι η δυσλεξία; Με απλά λόγια είναι μια ανεξήγητη μαθησιακή δυσκολία στην εκμάθηση της γραφής και ανάγνωσης και είναι ανεξήγητη γιατί εμφανίζεται σε παιδιά με κανονική ή και ανώτερη ευφυΐα. Είναι μια εγκεφαλική δυσλειτουργία που όταν διαγνωσθεί έγκαιρα μπορεί να θεραπευτεί σε πολύ μεγάλο ποσοστό. 1 / 8

2 Η δυσλεξία είναι κληρονομική σε ποσοστό 70-80% και υπολογίζεται ότι παρουσιάζεται στα 12-15% του πληθυσμού της γης. Έρευνες έχουν δείξει ότι δημιουργείται από τον 3ο μήνα της κύησης και ότι παρουσιάζεται περισσότερο στ αγόρια από τα κορίτσια, σε αναλογία 4:1. Την δυσλεξία την αντιλαμβανόμαστε συνήθως αφού το παιδί φοιτήσει ένα διάστημα στην Α δημοτικού και εμφανίσει μια ανεξήγητη και απροσδόκητη δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης ή της γραφής ή και των δυο. Φυσικά κάθε μικρή επιβράδυνση ή δυσκολία στην εκμάθηση των πρώτων γραμμάτων, δεν σημαίνει οπωσδήποτε δυσλεξία. Μπορεί το παιδί, για παράδειγμα, να αντιμετωπίζει ένα παροδικό ή μονιμότερο ψυχολογικό πρόβλημα ή ίσως να υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα με τον δάσκαλο. Εάν όμως ένα παιδί εμφανίσει έντονη δυσκολία στους πρώτους μήνες της σχολικής εκπαίδευσης ή αν κάνει κάποια απ τα τυπικά λάθη, όπως παραλείψεις γραμμάτων, αντιστροφές γραμμάτων ή αριθμών, ή επαναλήψεις λέξεων (το αυτοκίνητο αυτοκίνητο είναι πράσινο), (αυτοκίνητο), (αυτοκίνητο) ή καθρεπτική γραφή (σαν να τα βλέπει στον καθρέφτη) και αντιμεταθέσεις συλλαβών (παπούτσι-παποατσι), τότε θα πρέπει οι γονείς να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό. Η δυσλεξία, αν διαγνωσθεί έγκαιρα, μπορεί να θεραπευτεί σε μεγάλο ποσοστό. Επομένως, εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση ή καλύτερα η πρόγνωση της δυσλεξίας, καθορίζει και την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισής της. Οι γονείς και οι δάσκαλοι, οι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα μαθησιακών δυσκολιών και δυσλεξίας, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τον δυσλεξικό μαθητή μέσα και έξω από το σχολείο. Η πολιτεία με τη σειρά της ορίζει ότι ο δυσλεξικός έφηβος δικαιούται συμπληρωματική βοήθεια μέσω προγραμμάτων ενισχυτικής διδασκαλίας (βλ. Νόμο 1824 περί ενισχυτικής διδασκαλίας ΦΕΚ ) και απαλλαγή από τις γραπτές εξετάσεις, όπως ορίζει το Π.Δ. 420/ για τις Περιπτώσεις υποκαταστάσεως γραπτών δοκιμασιών και προφορικών. 2 / 8

3 Δυσλεξικά παιδιά: ποια είναι; Δεν πρέπει να συγχέεται ο δυσλεξικός μαθητής με το ειδικό παιδί που παρουσιάζει στοιχεία δυσλεξικά. Το δεύτερο μπορεί να έχει νοητική καθυστέρηση, αισθητηριακές βλάβες (κωφό, βαρήκοο, τυφλό), πολιτισμική αποστέρηση, εγκεφαλική βλάβη, συναισθηματικές διαταραχές αλλά δεν είναι δυσλεξικό. Ο δυσλεξικός μαθητής: * Έχει νοημοσύνη φυσιολογική μέχρι πολύ υψηλή, που χαρακτηρίζει όλες τις πλευρές της καθυστερημένης του αγωγής * Η συμπεριφορά του στο σχολείο και στο σπίτι δείχνει πως είναι πιο έξυπνος απ ότι φανερώνει η επίδοσή του στην ανάγνωση, τη γραφή και μερικές φορές την αριθμητική * Είναι το παρεξηγημένο παιδί που χαρακτηρίζεται συχνά σαν οκνηρό, κουτό, τεμπέλικο, ανυπάκουο και αδιάφορο για σχολική μάθηση * Είναι ο μαθητής που απογοητεύει και προβληματίζει τον δάσκαλο, τον γονιό, τον εαυτό του τον ίδιο. Γιατί άραγε οι συμμαθητές του κατανοούν με τόση ευκολία ορισμένα μαθήματα, ενώ δεν φαίνονται πιο έξυπνοι ή πιο εργατικοί; Μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζονται στο 5-20% του σχολικού πληθυσμού Η δυσλεξία είναι γνωστή πάνω από 100 χρόνια 5-7% του πληθυσμού έχει δυσλεξία όπως υπολογίζουν Βρετανοί, Γάλλοι και Σκανδιναβοί Η αναλογία είναι 4 αγόρια 1 κορίτσι Σ ένα δυσλεξικό άτομο μπορεί να συνυπάρχουν φωνολογικές, οπτικο-ακουστικές και οπτικο-χωρικές δυσλειτουργίες Μπορούμε να επέμβουμε εποικοδομητικά και αποτελεσματικά Πριν από οποιαδήποτε διάγνωση, είναι απαραίτητο να γίνονται λεπτομερείς εξετάσεις του ακουστικού συστήματος, του οπτικού συστήματος, του φωνολογικού και του νευρολογικού-μυικού συστήματος του παιδιού (ανήκουν στην αναπτυξιακή παιδιατρική). 3 / 8

4 Το πλέον βασικό είναι ότι αυτά τα παιδιά συγχρόνως με την εξειδικευμένη διδασκαλία χρειάζονται κατανόηση, συμπαράσταση και ενθάρρυνση από το σχολείο, το σπίτι και γενικά το άμεσο περιβάλλον. Η θεραπευτική αγωγή τους δεν πρέπει να εστιάζεται μόνο στο ακουστικό σύστημα ή μόνο στο οπτικό ενός δυσλεξικού παιδιού. Δεν πρέπει να το βλέπουμε σαν μεμονωμένη επιστήμη ή τεχνική ή μέθοδο αγωγής που μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα της ειδικής μαθησιακής δυσκολίας. Κάθε περίπτωση χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση και εξατομικευμένο πρόγραμμα και μέθοδο διδασκαλίας. Συνήθως παρουσιάζουν πάρα πολύ σοβαρά προβλήματα στην ανάγνωση και στην ορθογραφία περισσότερο και λιγότερο συνήθως στα μαθηματικά (μπορεί και στα 3). Χαρακτηριστικό είναι η αστάθεια (2 φορές σωστά και η 3η λάθος στην ίδια σελίδα ή ίδια πρόταση). Το διαβάζει και δεν βρίσκει το πρόβλημα το παιδί. Κακογραμμένο, δυσανάγνωστο, αργό γράψιμο Πρόσθετα στοιχεία: * Δεν είναι αγράμματα τα παιδιά αυτά. Είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα * Δεν έχουμε αντικειμενικό test παγκοσμίως * Η δυσλεξία δεν είναι περιβαλλοντικό πρόβλημα * Προβλήματα μνήμης-ακολουθίας * Σύγχυση προσανατολισμού * Έλλειψη προσοχής και αυτοσυγκέντρωσης * Προβλήματα αλληλοδιαδοχής * Προβλήματα προφορικού λόγου * Αναγνωστικής ορθογραφικές δυσκολίες ΣΧΕΤΙΚΟ 4 / 8

5 Σημάδια δυσλεξίας στην ηλικία των 7-13 ετών Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας * Ανικανότητα ανάγνωσης ή η αναγνωστική ηλικία είναι πολύ πιο χαμηλή από αυτήν βάσει της χρονολογικής του ηλικίας. * Δυσκολία με τους ήχους των γραμμάτων. * Φτωχός, ανώριμος γραφικός χαρακτήρας. * Ακατάλληλα ορθογραφικά λάθη και προτίμηση στο να χρησιμοποιεί μικρές, παρόμοιες λέξεις. Πιο πολύπλοκες λέξεις γράφονται ή βάσει της φωνολογίας τους ή τις μαντεύουν. * Όταν διαβάζουν δυνατά ή γράφουν, μπερδεύουν γράμματα, όπως φ,β,θ,δ,μ,ν,ο,α,σ,ζ,λ,ρ,π,μπ. Προβλήματα παρουσιάζουν και οι συνδυασμοί γραμμάτων, όπως στρ. * Δεν χρησιμοποιούν σημεία στίξης όταν διαβάζουν ή γράφουν μια ιστορία. Οι εκθέσεις ή οι ιστορίες τους είναι συχνά σύντομες, με λίγα στοιχεία περιγραφής των χαρακτήρων ή πλοκής. * Αν δυσκολεύονται να διαβάσουν ευχάριστα ή δυνατά, αυτό τους δημιουργεί προβλήματα στο ν αλλάξουν πληθυντικό με ενικό αριθμό και χρόνους ρημάτων ή να μπερδεύουν λέξεις όπως σάκα και κάσα. * Προβλήματα στο να ακούνε με προσοχή μια ιστορία και να διατηρούν τις πληροφορίες στο μυαλό τους. Πιο εύκολα διηγούνται μια ιστορία παρά τη γράφουν. * Δυσκολία στην αντιγραφή απ τον πίνακα. Παραλείπουν σειρές, γράμματα και αριθμούς ή τα μεταφέρουν αλλού. * Μπορεί να αντιστρέφουν αριθμούς, π.χ. 42 για 24 ή 3 για ε. * Μεγάλες δυσκολίες στο να θυμηθούν την προπαίδεια με τη σειρά, τις μέρες της εβδομάδας, τους μήνες και αλφάβητο. * Προβλήματα με τις μουσικές νότες και την ώρα. * Αδεξιότητα και έλλειψη συγχρονισμού κινήσεων. * Μερικά δυσλεκτικά παιδιά δυσκολεύονται να καταλάβουν τι τους λες και τους παίρνει κάποια ώρα ν απαντήσουν. * Αναπτύσσονται δευτερογενή συμπτώματα, όπως αίσθημα ματαίωσης, αποτυχία και προβλήματα συμπεριφοράς. * Αδιαφορία να πάνε στο σχολείο, που μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά οικογενειακά προβλήματα. 5 / 8

6 ΣΧΕΤΙΚΟ 11 ερωτήσεις για τη δυσλεξία Γράφει: Τσουκαλά Μαρινέλλα, Μ.Α., CCC-SLP, Παθολόγος Λόγου - Φωνής - Ομιλίας Τι είναι η δυσλεξία; Δυσλεξία είναι η ειδική μαθησιακή δυσκολία που εντοπίζεται στο γραπτό λόγο και αφορά ιδιαίτερα την ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία. Προϋποθέτει ότι το παιδί έχει φυσιολογική νοημοσύνη και έχει μπει σ ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου, αποκλείονται τα παιδιά που έχουν χαμηλή νοημοσύνη, απουσίες από το σχολείο για μεγάλα χρονικά διαστήματα και συχνές αλλαγές σχολικού περιβάλλοντος. Πόσο συχνά συναντάται η δυσλεξία; Η δυσλεξία είναι 'γνωστή' πάνω από 100 χρόνια. Είναι έμφυτη και σε ποσοστό 70-80% κληρονομική. Παρουσιάζεται στο 12-15% του πληθυσμού της γης. Υπολογίζεται ότι η δυσλεξία παρατηρείται στο 3% των παιδιών και σε αναλογία 4:1 αγόρια:κορίτσια. Δυσλεξία παρατηρείται σε μεγαλύτερο ποσοστό σε αριστερόχειρες. Ποια είναι τα αίτια; 6 / 8

7 Δεν είναι ασθένεια. Δεν είναι εμπόδιο. Τα αίτια της δυσλεξίας είναι νευρολογικής φύσεως. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει πως τα ακουστικά και οπτικά κέντρα του εγκεφάλου των δυσλεξικών ατόμων είναι 27% μικρότερα από εκείνα των μη δυσλεξικών ατόμων. Πότε ο γονιός αντιλαμβάνεται ότι κάτι συμβαίνει με το παιδί: Τη δυσλεξία την αντιλαμβανόμαστε συνήθως αφού το παιδί φοιτήσει για ένα διάστημα στην Α δημοτικού και εμφανίσει μια ανεξήγητη και απροσδόκητη δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης ή της γραφής ή και των δυο. Πρέπει με τα πρώτα λάθη να ανησυχήσουμε; Μια μικρή επιβράδυνση ή δυσκολία στην εκμάθηση των πρώτων γραμμάτων, δεν σημαίνει οπωσδήποτε δυσλεξία. Μπορεί το παιδί για παράδειγμα να αντιμετωπίζει ένα παροδικό ή μονιμότερο ψυχολογικό πρόβλημα ή ίσως να υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα με τον δάσκαλο. Ποια είναι κάποια από αυτά τα σημάδια; Έντονη δυσκολία στους πρώτους μήνες της σχολικής εκπαίδευσης ή αν κάνει κάποια από τα τυπικά λάθη όπως παραλείψεις γραμμάτων, αντιστροφές γραμμάτων ή αριθμών ή επαναλήψεις λέξεων ή 'καθρεπτική' γραφή, αντιμεταθέσεις συλλαβών, τότε θα πρέπει οι γονείς να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό. Πόσο δύσκολη είναι η θεραπεία της δυσλεξίας; Η δυσλεξία, αν διαγνωσθεί έγκαιρα, μπορεί να θεραπευτεί σε μεγάλο ποσοστό. Πρέπει επομένως να τονίσουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση ή καλύτερα η πρόγνωση της δυσλεξίας, καθορίζει και την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισής της. 7 / 8

8 Πόσο διαρκεί η αποκατάσταση; Αυτό εξαρτάται από την κάθε περίπτωση. Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό μάθησης, αλλά συγχρόνως και οι γονείς οφείλουν να βοηθήσουν συναισθηματικά την προσπάθεια των παιδιών τους. Σε περίπου δυο μήνες το πολύ, το παιδί και οι γονείς καθώς και οι δάσκαλοι βλέπουν τα πρώτα σημάδια βελτίωσης. Ποιο είναι το ποσοστό δυσλεξίας στην Ελλάδα; Μετά από έρευνες του Υπουργείου, το ποσοστό δυσλεξίας φάνηκε πως ανέρχεται στο 5%. Παλαιότερα που η ενημέρωση ήταν ελλιπής, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θεωρούσαν 'αδιάφορους' ή 'τεμπέληδες' τους μαθητές εκείνους που είχαν δυσκολία στην ανάγνωση, στη γραφή, στη μνήμη ή στα μαθηματικά και δεν ασχολούνταν ιδιαίτερα μαζί τους. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης διάγνωσης; Εάν γίνει η διάγνωση έγκαιρα και από κάποιον ειδικό στις δυο πρώτες τάξεις του δημοτικού, το ποσοστό επιτυχίας στην αντιμετώπιση της δυσλεξίας είναι εξαιρετικά ομαλό. Ποια είναι η επίδοση των μαθητών με δυσλεξία στα προφορικά; Στις προφορικές εξετάσεις η επίδοσή τους είναι σαφώς καλύτερη από την εικόνα που παρουσιάζουν στα γραπτά τους. Περισσότερα άρθρα για την Δυσλεξία %C1%ED%E1%E6%DE%F4%E7%F3%E7 8 / 8