Πολιτισμική Διαμεσολάβηση στο Σχολικό Πλαίσιο

Transcript

1 Πολιτισμική Διαμεσολάβηση στο Σχολικό Πλαίσιο Νιαστή Καλομοίρα Χαραλαμπάκη Αικατερίνη 2 η Δραστηριότητα Κοινωνική και Διαπολιτισμική Ψυχολογία στη Σχολική Κοινότητα ΠΜΣ Σχολικής Ψυχολογίας 2016

2 Περίγραμμα Παρουσίασης Πολυπολιτισμικότητα στο σχολείο Θεωρητικό Πλαίσιο Διαπολιτισμική Δραστηριότητα Πόροι, διάρκεια και ωφελούμενοι Αξιολόγηση δραστηριότητας

3 Πολυπολιτισμικότητα στο σχολείο Σημερινή Κατάσταση Σύγχρονο ελληνικό σχολείο πολυπολιτισμικό εξαιτίας διεθνών και τοπικών εξελίξεων (μετανάστευση, παγκόσμια οικονομία, Ευρωπαϊκή Ένωση). Περισσότερο από το 10% του μαθητικού πληθυσμού αποτελείται από παιδιά διαφορετικού πολιτισμικού υποβάθρου.

4 Πολυπολιτισμικότητα στο σχολείο Προβληματική Το σχολείο για τους αλλοδαπούς μαθητές είναι ένας χώρος όπου συχνά βιώνουν: -διάκριση -κοινωνικό αποκλεισμό Μια βασική αιτία αυτού του φαινομένου είναι η ίδια η λειτουργία του σχολείου: -βιβλία -διδακτέα ύλη -πρωινή προσευχή -εκπαιδευτικοί Το ελληνικό σχολείο δεν καλλιεργεί σε μεγάλο βαθμό τη συνεργασία, την ανταλλαγή ιδεών και το διάλογο διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων.

5 Πολυπολιτισμικότητα στο σχολείο Γενικός σκοπός Εξαιτίας αυτών των δεδομένων γίνεται επιτακτική η ανάγκη για εφαρμογή εναλλακτικών μορφών μάθησης και αλληλεπίδρασης, με απώτερο σκοπό την ευαισθητοποίηση των μαθητών απέναντι στις διακρίσεις και τον κοινωνικό αποκλεισμό εις βάρος των μεταναστών. Για τον λόγο αυτό δημιουργούνται και χρησιμοποιούνται ευρέως εκπαιδευτικά παιχνίδιαδραστηριότητες που βασίζονται στη βιωματική μάθηση.

6 Πολυπολιτισμικότητα στο σχολείο Στόχοι Η ενίσχυση της επικοινωνίας μεταξύ παιδιών από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα Η ενίσχυση της συνεργασίας και αλληλεγγύης Η αποδοχή της διαφορετικότητας Μέσω: της ενίσχυσης της κοινωνικής συναλλαγής μεταξύ των παιδιών

7 Θεωρητικό πλαίσιο Οι Αρχές της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης μέσα στο σχολικό περιβάλλον (Helmut Essinger, 1988). 1. Εκπαίδευση για ενσυναίσθηση (empathy) 2. Εκπαίδευση για αλληλεγγύη 3. Εκπαίδευση για διαπολιτισμικό σεβασμό 4. Εκπαίδευση εναντίον του εθνοκεντρικού τρόπου σκέψης

8 Το παιχνίδι ως μέσο διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (2013) «Τα παιχνίδια είναι μια από τις καλύτερες μεθόδους προκειμένου να βοηθήσουν τους ανθρώπους να κατανοήσουν φαινόμενα πολύπλοκα και ξένα προς την καθημερινότητά τους. Το παιχνίδι επιτρέπει στους συμμετέχοντες να βιώσουν συγκινήσεις με τρόπο πολύ προσωπικό και έντονο, αλλά σε μικρότερη κλίμακα απ ότι στην πραγματική ζωή. Ένα παιχνίδι προσομοίωσης λειτουργεί μέσα από τη δημιουργία μιας απλουστευμένης αλλά δυναμικής κλίμακας της πραγματικότητας. Είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος που επιτρέπει στους ανθρώπους να βιώσουν και να νιώσουν μια μακρινή προς αυτούς κατάσταση».

9 Στόχοι Διαπολιτισμικής Δραστηριότητας Ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων Δημιουργία θετικού κλίματος μέσα στην τάξη Ανάπτυξη δεξιοτήτων συνεργασίας και αλληλεγγύης Αποδοχή της διαφορετικότητας Ενίσχυση διαπροσωπικών σχέσεων

10 Διαπολιτισμική Δραστηριότητα Τσαφ τσουφ

11 Περιγραφή Δραστηριότητας 1. Ο δάσκαλος, περνώντας πίσω από τους μαθητές, ακουμπά κάθε παιδί στον ώμο και δίνει το όνομα Τσαφ και Τσουφ εναλλάξ, υποδηλώνοντας την ομάδα στην οποία ανήκει το κάθε παιδί. 2. Ο δάσκαλος αφηγείται μια ιστορία ενώ τα παιδιά βρίσκονται σκόρπια στο χώρο. «Σε ένα απομακρυσμένο νησί στον Ειρηνικό πριν πολλά πολλά χρόνια, έφτασαν δυο φυλές, οι ΤΣΑΦ και οι ΤΣΟΥΦ. Αποφάσισαν να μοιραστούν τη γη και γι αυτό έπρεπε να γνωριστούν πρώτα.»

12 3. Όλοι περπατούν στο δωμάτιο χαλαρά χωρίς να μιλούν. Σφίγγουν το δεξί χέρι όποιου συναντούν προσπαθώντας να έχουν ανέκφραστο πρόσωπο. Μετά από 5 λεπτά συνεχίζουν προσθέτοντας το όνομά τους (Τσαφ, Τσουφ) καθώς σφίγγουν το δεξί χέρι του άλλου που συναντούν. Έπειτα κρατώντας το δεξί χέρι σφιγμένο σφίγγουν το αριστερό χέρι κάποιου άλλου λέγοντας πάλι το όνομά τους. Έτσι καταλήγουν όλοι σε ένα διασκεδαστικό κουβάρι.

13 4. Ο δάσκαλος συνεχίζει την αφήγηση: «Τα μέλη των δύο φυλών ήταν πολύ αγαπημένα μεταξύ τους και ζούσαν ειρηνικά. Οι ΤΣΑΦ ήταν καλοί ξυλουργοί και κατασκεύαζαν ωραίες καλύβες και οι ΤΣΟΥΦ ήταν καλοί ξυλοκόποι και βοηθούσαν ο ένας τον άλλο. Ζούσαν αγαπημένοι και ενωμένοι. Στους Τσαφ άρεσε να γυρίζουν γύρω γύρω από τη φωτιά χορεύοντας και στους Τσουφ να τραγουδούν. Μα ένα βράδυ οι δύο φύλαρχοι τσακώνονται για το ποια είναι η καλύτερη φυλή και αποφασίζουν να χωρίσουν τις φυλές. Η φυλή των ΤΣΑΦ θα πάει στην αριστερή πλευρά του νησιού και η φυλή των ΤΣΟΥΦ στην δεξιά πλευρά».

14 5. Ο δάσκαλος δείχνει με τα χέρια τις περιοχές που έχει ορίσει στο χώρο της τάξης ως αριστερή και δεξιά πλευρά του νησιού, όπου θα πρέπει να καταλήξουν τα παιδιά από κάθε φυλή. Και συνεχίζει: «Επειδή είναι όμως νύχτα και φυσάει πολύ δυνατός αέρας τα μέλη των φυλών δεν μπορούν να δουν τίποτα. Για να μπορέσουν λοιπόν να βρουν τις καλύβες στην μεριά του νησιού που τους αντιστοιχεί πρέπει να λένε το όνομα της φυλής τους και να κατευθύνονται εκεί που ακούνε και τα υπόλοιπα μέλη της φυλής».

15 6. Τα παιδιά κλείνουν τα μάτια τους και θα πρέπει να βρουν σε ποια πλευρά πρέπει να πάνε. Όταν όλα τα παιδιά καταφέρουν να βρουν τα άλλα μέλη της φυλής τους και να πάνε στο μέρος του νησιού που πρέπει, τότε ανοίγουν τα μάτια τους και συνεχίζεται η ιστορία: «Μόλις οι φυλές φτάσανε στη δική τους πλευρά διαπίστωσαν ότι ο αέρας είχε καταστρέψει τις καλύβες τους και δεν είχαν που να μείνουν. Τις επόμενες ημέρες οι φυλές υπέφεραν πολύ. Γιατί ούτε καλύβες είχαν να μείνουν ούτε και τους φίλους τους να τους βοηθήσουν. Οι φύλαρχοί τους δεν τους επέτρεπαν να συνεργαστούν για να μπορέσουν να φτιάξουν πάλι τις καλύβες. Χωρίς μέρος να μείνουν και χωρίς τους φίλους τους οι φυλές έγιναν δυστυχισμένες και δεν προχωρούσε τίποτα στη ζωή τους. Μπροστά στον κίνδυνο και τη δυστυχία που έφερε στις φυλές τους η διχόνοια, οι φύλαρχοι ξέχασαν τις διαφωνίες τους και ένωσαν ξανά τις φυλές στο νησί, ώστε να συνεχίσουν τη ζωή τους όπως ήταν πριν.»

16 7. Τα παιδιά υποδύονται πως υποφέρουν χωρίς την βοήθεια της άλλης φυλής και στο τέλος επανενώνονται με χαρά. «Όμως επειδή κατάλαβαν πόσο έχει ανάγκη η μια φυλή την άλλη αποφάσισαν να γνωριστούν καλύτερα και γι αυτό έπαιξαν ένα παιχνίδι. Κάθε μέλος κάθε φυλής έγραψε 2 ομοιότητες και 2 διαφορές που έχει με ένα άλλο μέλος απ την άλλη φυλή.» 8. Ο δάσκαλος ζητάει απ όλους τους μαθητές να σκεφτούν 2 άλλους μαθητές της τάξης. Όλοι πρέπει να γράψουν για τον καθέναν απ τους 2 που σκέφτηκαν, δύο λόγους που τους μοιάζουν και 2 λόγους που είναι διαφορετικοί. Στο τέλος συζητούν για τις ομοιότητες και τις διαφορές τους.

17 Αξιολόγηση Τα παιδιά μετά το παιχνίδι κάθονται σε κύκλο. Ο δάσκαλος χρησιμοποιεί βοηθητικές ερωτήσεις, όπως : Ήταν άβολα όσο δεν μιλούσες σε κανένα; Ήταν δύσκολο να ψάχνεις τα χέρια άλλων παιδιών για να τα πιάσεις; Πώς ένιωσες όταν έσφιγγες το χέρι κάποιου άλλου παιδιού; Σας άρεσε το παιχνίδι; Σας φάνηκε δύσκολο; Ήταν εύκολο ή δύσκολο να βρείτε τη φυλή σας με κλειστά μάτια; Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πήρατε από αυτό το παιχνίδι; Ήταν δύσκολο να επιλέξεις μόνο δύο συμμαθητές σου; Πώς ένιωσες που σε επέλεξε ο συμμαθητής σου; Είναι πιο σημαντικές οι ομοιότητες ή οι διαφορές που έχετε μεταξύ σας;

18 Πόροι- Διάρκεια- Ωφελούμενοι Πόροι: Δεν απαιτούνται ιδιαίτεροι πόροι αφού είναι μια βιωματική δραστηριότητα. Διάρκεια: Εξαρτάται από τον εκάστοτε εκπαιδευτικό. Ιδανικά η δραστηριότητα μπορεί να ολοκληρωθεί σε μια διδακτική ώρα. Ωφελούμενοι: Όλοι οι μαθητές της τάξης, εκπαιδευτικός.

19 Αξιολόγηση δραστηριότητας Εσωτερική αξιολόγηση (από το δάσκαλο και τους μαθητές με βάση τις ερωτήσεις που προηγήθηκαν) Διαχρονική αξιολόγηση (επαναληπτικές μετρήσεις με βάση το κοινωνιόγραμμα) Δυνατότητα στατιστικής ανάλυσης

20 Διαχρονική αξιολόγηση Μελέτη της ψυχοδυναμικής της ομάδας με τη χρήση κοινωνιογράμματος. Κοινωνιόγραμμα: Χάρτης που δείχνει το δίκτυο των διαπροσωπικών σχέσεων ανάμεσα στα μέλη της ομάδας.

21 Ερωτήσεις για τη δημιουργία κοινωνιογράμματος 1. Ποιός είναι ο καλύτερός σου φίλος; 2. Αν αντάλλαζες δώρα με ένα συμμαθητή σου, ποιόν θα προτιμούσες; 3. Αν πηγαίνατε εκδρομή με λεωφορείο, με ποιόν θα ήθελες να καθίσεις; 4. Αν άλλαζες θέση στην τάξη με ποιόν θα ήθελες να καθίσεις; 5. Με ποιόν συμμαθητή σου θα ήθελες να βγάλετε μαζί μια αναμνηστική φωτογραφία; Για κάθε ερώτηση το κάθε παιδί προτείνει τρεις συμμαθητές του, με σειρά προτίμησης.

22 Δημιουργία κοινωνιογράμματος Τα αγόρια παριστάνονται με κύκλους και τα κορίτσια με τετράγωνα. Κάθε μαθητής ονομάζεται με έναν αύξοντα αριθμό. Οι προτιμήσεις εκφράζονται με γραμμές μεταξύ των κύκλων και των τετραγώνων, υποδηλώνοντας και τη σειρά προτίμησης, ανάλογα 1,2,3. Έτσι, διαπιστώνουμε αν τα παιδιά από διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια έχουν ενταχθεί στην ομάδα της τάξης και πόσο αποδεκτά είναι από τους συμμαθητές τους.

23 Βιβλιογραφία Βιβλιογραφία Γκόβας. Ν., (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις, παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο. Essinger, H. (1988) «Interkultureller Erziehung in multiethnischen Gesellschaften». In G. Pommerin, Und im Ausland sind die Deutsche auch Fremde. Frankfurt, p

24 Ευχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας!