Φαρµακολογία και Τοξικολογία του Οινοπνεύµατος

Transcript

1 Φαρµακολογία και Τοξικολογία του Οινοπνεύµατος Μάνια Στεφανίδου Λουτσίδου Αναπλ. Καθηγήτρια Τοξικολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

2 Ιστορική αναδροµή Γνωστό το οινόπνευµα από τη Νεολιθική εποχή στην Κίνα, σε κεραµικά σκεύη ηλικίας ετών, βρέθηκαν αποξηραµένα σταφύλια Στη Μεσόγειο ή καλλιέργεια της αµπέλου ήταν γνωστή από το π.χ π.χ. Ο αυτοκράτορας Hammurabi της Βαβυλώνας θεσπίζει νόµους για την πώληση και τη χρήση του κρασιού π.χ. -Στην Αρχαία Ελλάδα λατρεία του θεού ιονύσου ή Βάκχου

3 Ιστορική αναδροµή Οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιµοποιούσαν το κρασί ως «γιατρικό» εσωτερικής και εξωτερικής χρήσης. Αναφέρεται από τον Όµηρο Οι Ρωµαίοι ως ευφορικό χρησιµοποιούσαν το κρασί Οι Άραβες επινοήσαν την απόσταξη τον 12ο αιώνα. Οι Αλχηµιστές προέβησαν σε απόσταξη τον 16ο αιώνα. Από τον 18ο αιώνα άρχισε η χρήση του οινοπνεύµατος υπό τη µορφή αλκοολούχων ποτών

4

5

6

7 Αιθυλική αλκοόλη Η πιο διαδεδοµένη ευφορική ουσία Προκαλεί εθισµό Προκαλεί εξάρτηση

8 Αιθυλική αλκοόλη H H H C C OH H H (CH 3 -CH 2 -OH)

9 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΑΙΘΥΛΙΚΗΣ ΑΛΚΟΟΛΗΣ C 6 H 12 O 6 2(CH 3 -CH 2 -OH) + 2CO 2

10 ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩ Η ΠΟΤΑ Είδος ποτού Περιεκτικότητα % v/v Μπύρα Κρασί Ούζο και τσίπουρο Κονιάκ Whiskey, rum, gin, vodka d EtOH : 0,79 Kg/L

11 ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ Από το στοµάχι κατά 20% Από το έντερο κατά 80% Η απορρόφηση ολοκληρώνεται εντός 45min 3 ωρών.

12 Παράγοντες που προσδιορίζουν την απορρόφηση του οινοπνεύµατος Η πληρότητα του στοµάχου µε τροφές Το είδος της τροφής Το είδος του οινοπνευµατώδους ποτού Η ταχύτητα µε την οποία καταναλώνονται τα ποτά Το φύλο του ατόµου (οι γυναίκες µεθούν γρηγορότερα) Ιδιοσυστασιακοί και άλλοι παράγοντες Η περιεκτικότητα του ποτού σε CO 2

13 ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΤΟΥ ΣΕ ΙΟΞΕΙ ΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ Το CO 2 επιταχύνει τη διέλευση του οινοπνεύµατος µέσω των βλεννογόνων και έτσι η απορρόφηση είναι ταχύτερη Το CO 2 επιταχύνει την πρόκληση µέθης Η κατανάλωση ουίσκυ σε συνδυασµό µε Η κατανάλωση ουίσκυ σε συνδυασµό µε σόδα επιταχύνει την απορρόφηση του οινοπνεύµατος και την εγκατάσταση µέθης.

14 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΙΘΥΛΙΚΗΣ ΑΛΚΟΟΛΗΣ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Αίµα 1,00 Πλάσµα ή ορός 1,12 1,20 Ούρα 1,30 Ε.Ν.Υ. 1,10 Εγκέφαλος 0,85 Ήπαρ 0,85 Εκπνεόµενος αέρας 1/2100

15 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΙΘΥΛΙΚΗΣ ΑΛΚΟΟΛΗΣ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Η συγκέντρωση του οινοπνεύµατος στο αίµα είναι µεγίστη min µετά τη λήψη.

16 ΒΙΟΜΕΤΑΤΡΟΠΗ (ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ) ΑΙΘΥΛΙΚΗΣ ΑΛΚΟΟΛΗΣ Η αιθυλική αλκοόλη βιοµετατρέπεται σε ακεταλδεΰδη οξικό οξύ CO 2 + H 2 O Αλκοολική αφυδρογονάση Αλδεϋδική αφυδρογονάση - MFOS

17 CH3CH2OH Alcohol Dehydrogenase > CH3CHO Ethanol Acetaldehyde CH3CHO CH3CHO Aldehyde Dehydrogenase Acetaldehyde Dehydrogenase > CH3COOH Acetic Acid

18 Μέσος ρυθµός βιοµετατροπής του οινοπνεύµατος : 0,1 g/kg*/h Για κάθε άτοµο µε δεδοµένη κατάσταση υγείας, ο ρυθµός βιοµετατροπής είναι σταθερός. Μέσος ρυθµός µείωσης της συγκέντρωσης οινοπνεύµατος στο αίµα: 15 mg/dl/h (Vd:0,70) (Vd M : 0.68, Vd F : 0.55)

19 ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Οι γυναίκες έχουν λιγότερη αλκοολική αφυδρογονάση από τους άνδρες και µεταβολίζουν το οινόπνευµα βραδύτερα από τους άνδρες Η αλδεϋδική αφυδρογονάση ποικίλλει στις διάφορες φυλές. Το 50% των Ασιατών έχουν αδρανές το ένζυµο αυτό

20 ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Οι γυναίκες έχουν λιγότερη αλκοολική αφυδρογονάση από τους άνδρες και µεταβολίζουν το οινόπνευµα βραδύτερα από τους άνδρες. Οι άνδρες έχουν περισσότερους µυς από τις γυναίκες. ενώ οι γυναίκες έχουν περισσότερο λίπος από τους άνδρες. Όσο περισσότερο λίπος, τόσο λιγότερο αίµα. Όσο περισσότεροι µυς, τόσο περισσότερο αίµα, που αραιώνει το οινόπνευµα και µειώνει τη συγκέντρωση οινοπνεύµατος στο αίµα.

21 ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ Με τα ούρα Με τον εκπνεόµενο αέρα Με τον ιδρώτα

22 ΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Τοπική δράση Συστηµατική δράση Χρόνιες επιδράσεις

23 ΟΞΕΙΑ ΡΑΣΗ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ Κατασταλτικό του ΚΝΣ Αγγειοδιασταλτικό Ελαττώνει τη µνήµη και την ικανότητα συγκέντρωσης Ελλαττώνει την κρίση Ελαττώνει τα αντανακλαστικά Ελαττώνει τη libido

24 ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΙΘΑΝΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Αλκοολισµός, Θάνατος από οξεία δηλητηρίαση Θάνατος από καρκίνο (στοµατική κοιλότητα, οισοφάγος, στόµαχος, ήπαρ) Θάνατος από ατύχηµα (λόγω καταστολής και µείωσης της προσοχής)

25 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΗΠΑΡ Λιπώδης εκφύλιση Κίρρωση Πυλαία υπέρταση Μειωµένη παραγωγή βιταµινών Μειωµένη παραγωγή ορµονών

26 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΑΙΘΑΝΟΛΗΣ ΣΤΟ ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ Καταστρέφει το βλεννογόνο και τις εντερικές λάχνες Μειώνει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και βιταµινών Αυξάνει την παραγωγή τριγλυκεριδίων και χοληστερόλης

27 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΠΑΓΚΡΕΑΣ Αυξάνει τη συγκέντρωση των παγκρεατικών ενζύµων Προκαλεί παγκρεατίτιδα Μειώνει την παραγωγή ινσουλίνης Προκαλεί δευτεροπαθή διαβήτη

28 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΣΤΟ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΟ Μειώνει την παραγωγή ερυθρών, λευκών αιµοσφαιρίων και αιµοπεταλίων Προκαλεί αναιµία

29 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΣΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Wernicke-Korsakoff s Syndrome

30 ΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΜΕ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ Οξεία (µέθη) Χρόνια (αλκοολισµός)

31 ΜΕΘΗ Η κατάσταση εκείνη στην οποία περιέρχεται ένα άτοµο, µετά από κατανάλωση οινοπνευµατώδους ποτού, σε ποσότητα ικανή να το αποστερήσει, προσωρινά, από τον έλεγχο των σωµατικών ή των πνευµατικών λειτουργιών του, ή να επηρεάσει αυτές, σε τέτοιο σηµείο, ώστε να µπορεί να προξενήσει βλάβη σε άλλο άτοµο ή ουσιώδη διατάραξη της δηµόσιας τάξης.

32 Το οινόπνευµα είναι κατασταλτικό του ΚΝΣ

33 ΟΞΕΙΑ ΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΜΕ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ Το οινόπνευµα πλην της καταστολής του Κ.Ν.Σ.. προκαλεί: Περιφερική αγγειοδιαστολή Γαστρίτιδα Υπογλυκαιµία

34 Συγκέντρωση αλκοόλης στο αίµα (mg/100ml mg/100ml) Συµπτωµατολογία Μέχρι 50 Άτοµο νηφάλιο, ελαφρές διαταραχές, δύσκολα διαγνώσιµες (υποθάλαµος) (µεταιχµιακό σύστηµα, παρεγκεφαλίδα) Άρση των φυσιολογικών αναστολών, ευφορία, φλυαρία, υπερεκτίµηση ικανοτήτων. Μείωση ικανοτήτων, σύγχυση, αποπροσανατολισµός, ασυγχρονισµός κινήσεων, διαταραχές στην οµιλία.

35 Συγκέντρωση αλκοόλης στο αίµα (mg/100ml mg/100ml) Συµπτωµατολογία Επίταση των ανωτέρω, ελάττωση των αντανακλαστικών, απώλεια των αισθήσεων (δικτυωτός σχηµατισµός εγκεφαλικού στελέχους) Αναισθησία, καταστολή των αντανακλαστικών, απώλεια θερµαντικού > 350 (αναπνευστικό και αγγειοκινητικό κέντρο) Κώµα - θάνατος

36 Το άτοµο υπό την επήρεια οινοπνεύµατος αισθάνεται και βιώνει κατά τα πρώτα στάδια της µέθης: Ευφορία ιαταραχές του λόγου Λογόρροια Υπερεκτίµηση των ικανοτήτων του Άρση των φυσιολογικών αναστολών Ελάττωση της προσοχής Κατάργηση των λεπτών κινήσεων

37 ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΠΗΡΕΙΑ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ Βρίσκεται το άτοµο το οποίο λόγω της κατανάλωσης ποτού πνευµατικών εµφανίζει οινοπνευµατώδους και µείωση των σωµατικών ικανοτήτων του, µε τρόπο ώστε, κάτι το οποίο επιχειρεί, να µη µπορεί να το εκτελέσει µε την απαιτούµενη, εκ των περιστάσεων, επιµέλεια και ακρίβεια.

38 Επίδραση στην ικανότητα οδήγησης Καταστολή του ΚΝΣ Αύξηση του χρόνου αντίδρασης στα ερεθίσµατα Ελάττωση της ικανότητας εκτίµησης του χώρου και των αποστάσεων Υπερεκτίµηση των ικανοτήτων του ατόµου

39 ιερεύνηση οδικού τροχαίου ατυχήµατος Οινόπνευµα Φάρµακα που επηρεάζουν την ικανότητα οδήγησης Τοξικές ουσίες εξαρτησιογόνες, ψυχοδραστικές ή ναρκωτικές ουσίες Άρθρο 42 Κ.Ο.Κ (ν.2696/99) ΦΕΚ 57Α όπως τροποποιήθηκε από την 2 του Άρθρου 43 του ν. 2963/2001, ΦΕΚ268Α 43500/5691/2002 Κοινή Υπ. Απόφαση Υπ. Υγείας και Πρόνοιας, ηµόσιας Τάξης και Επικοινωνιών

40 ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΥΘΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΟΙΝΕΣ (Άρθρο 42, ΚΟ.Κ. 1999) mg/dl πρόστιµο δρχ mg/dl Πρόστιµο δρχ. και αφαίρεση της αδείας οδήγησης για 3 µήνες > 110 mg/dl Πρόστιµο δρχ., αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 6 µήνες, φυλάκιση τουλάχιστον 2 µηνών, αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας και των πινακίδων από 10 ηµέρες έως 6 µήνες Επί υποτροπής εντός διετίας, αφαίρεση της άδειας οδήγησης για πέντε έτη

41 Η εφ άπαξ λήψη 23,8 γρ. οινοπνεύµατος δηλαδή: 604 ml µπύρας 5% ή 274 ml κρασιού 11% ή 75 ml whisky 40% από άνδρα 70 κιλών θα οδηγήσει σε συγκέντρωση οινοπνεύµατος στο αίµα του της τάξης του 0.5 g/l µετά από 1 ώρα περίπου.

42 ΑΠΟ ΕΚΤΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ g ηµερησίως > 40 g ηµερησίως βαθµιαία αύξηση νοσηρότητας και θνητότητας < 60 g ηµερησίως για την αποφυγή ψυχολογικών επιπτώσεων και τη διατήρηση µιας κατάστασης ισορροπίας

43 A Small Dose of Alcohol

44 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕΘΗΣ ιατήρηση της αναπνοής και της θερµοκρασίας του ασθενούς. Αποµάκρυνση µη απορροφηθέντος οινοπνεύµατος. Αλκαλική διούρηση. Αντιµετώπιση καταστολής, υπογλυκαιµίας, γαστρίτιδας. Συµπτωµατική αγωγή Χορήγηση αντιδότων (flumazenil,

45 ΧΡΟΝΙΑ ΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΜΕ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ (ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ) Εξάρτηση από το Οινόπνευµα. Τοξικοµανία που εγκαθίσταται µετά από µακροχρόνια κατανάλωση µεγάλων ποσοτήτων οινοπνεύµατος. Ακολουθεί συγκεκριµένα κριτήρια (DSM IV)

46 ΧΡΟΝΙΑ ΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΜΕ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ (ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ) Επιδράσεις στο Νευρικό Σύστηµα Κίρρωση ήπατος Μυοκαρδιοπάθεια Αποικοδόµηση ψυχισµού

47 ΧΡΟΝΙΑ ΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΜΕ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ Ήπαρ Νεφροί Καρδιά Πεπτικό Κ.Ν.Σ. Ψυχοπαθολογικές καταστάσεις Λιπώδη εκφύλιση Κίρρωση Νεφροσκλήρυνση Λιπώδης εκφύλιση, µυοκαρδιοπάθεια, υπερτροφία Οξεία και χρόνια γαστρεντερίτιδα Αλκοολικός τρόµος, πολυνευρίτιδα, ατροφία εγκεφάλου Παραλήρηµα ζηλοτυπίας, οξεία αλκοολική ψύχωση, ψευδαίσθησεις, Σύνδροµο Wernicke- Korsakow.

48 ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΥ Παθήσεις οφειλόµενες σε διαιτητικές διαταραχές Παθήσεις οφειλόµενες στην τοξική δράση του οινοπνεύµατος

49 FAS: Εµβρυϊκό αλκοολικό σύνδροµο Το οινόπνευµα διέρχεται τον πλακούντα και µπορεί να επηρεάσει το έµβρυο νεογνά στις ΗΠΑ ετησίως µε το σύνδροµο αυτό Χαρακτηριστικά του συνδρόµου: Καθυστέρηση της ανάπτυξης υσπλασία προσώπουgrowth retardation Μικροκεφαλία ιανοητική καθυστέρηση

50 ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ Τρόµος Ναυτία Ευερεθιστότητα ιέγερση Ταχυκαρδία Υπέρταση Σπασµοί Ψευδαισθήσεις

51 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ Το οινόπνευµα εµπλέκεται στο 60-70% των ανθρωποκτονιών 65% των αυτοκτονιών 60% των επιθέσεων 50% των σοβαρών τροχαίων ατυχηµάτων 50% των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας 47% των σοβαρών τραυµατισµών 40% των δηλητηριάσεων εκ λάθους 22% των ορθοπεδικών περιστατικών στα νοσοκοµεία

52 ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ Έχει αθροιστική συνεργική δράση µε τις βενζοδιαζεπίνες Έχει δυναµική συνεργική δράση µε τα βαρβιτουρικά Μειώνει τη δραστικότητα των αντιβιοτικών

53 ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

54 ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ Η ευφορική ουσία που πρέπει να καταναλώνεται µε µέτρο Η υπερκατανάλωση µπορεί να οδηγήσει στον αλκοολισµό Ο αλκοολισµός είναι ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβληµα

55