ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 430 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την καταλληλότητα του άρθρου 3 παράγραφος 1 της οδηγίας 2002/47/ΕΚ για τις συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας EL EL

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο δανειολήπτης παρέχει ασφάλεια στον δανειοδότη ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος οικονομικής ζημίας του δανειοδότη αν ο δανειολήπτης αθετήσει τις υποχρεώσεις του. Από τότε που ξεκίνησε η οικονομική κρίση, η παροχή ασφάλειας καθίσταται ολοένα και πιο σημαντική λόγω της ανάγκης της αγοράς για πιο εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και κανονιστικές απαιτήσεις. H οδηγία 2002/47/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Ιουνίου 2002, για τις συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2009/44/ΕΚ (FCD) δημιουργεί ένα εναρμονισμένο νομικό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ για τη σύναψη και την εκτέλεση συμφωνιών παροχής ασφάλειας, δηλ. τις «συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας με μεταβίβαση τίτλου» δυνάμει των οποίων η πλήρης κυριότητα της ασφάλειας μεταβιβάζεται στον ασφαλειολήπτη) ή «συμφωνίες εγγυοδοσίας με παροχή χρηματοοικονομικής ασφάλειας» (δυνάμει των οποίων ο ασφαλειολήπτης λαμβάνει δικαίωμα ασφάλειας π.χ. ενέχυρο με ή χωρίς παράδοση του ενεχυριάσματος). Αρχικά, η FCD κάλυπτε μόνο τα μετρητά και τα χρηματοπιστωτικά μέσα που χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια. Κατήργησε τις τυπικές απαιτήσεις που επέβαλαν τα κράτη μέλη στις συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας ή στην παροχή ασφάλειας, π.χ. απαιτήσεις όσον αφορά τη μορφή της σχετικής συμβατικής τεκμηρίωσης, της καταχώρισης ή άλλης κοινοποίησης. Δεδομένου ότι η συνέπεια της αδυναμίας συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις αυτές ήταν συχνά μια άκυρη ή μη εκτελεστή ασφάλεια έναντι τρίτων, η άρση των εμποδίων αυτών διευκόλυνε την κυκλοφορία των μετρητών και των χρηματοπιστωτικών μέσων σε ολόκληρη την ΕΕ. Το 2009, η FCD τροποποιήθηκε ώστε να επιτρέψει τη χρησιμοποίηση των «πιστωτικών απαιτήσεων» ως ασφάλειας. Η «πιστωτική απαίτηση» ορίζεται στην FCD ως χρηματική απαίτηση που πηγάζει από συμφωνία βάσει της οποίας ένα πιστωτικό ίδρυμα χορηγεί πίστωση υπό τη μορφή δανείου. Το σχήμα 1 δείχνει τη διάθεση πιστωτικής απαίτησης ως ασφάλειας όταν ο ασφαλειοδότης (Β) μεταβιβάζει την πιστωτική του απαίτηση έναντι του οφειλέτη (Α) στον ασφαλειολήπτη (Γ). Πιο περίπλοκα σενάρια τα οποία ενέχουν τρίτο (Δ) αφορούν τη διάθεση της ίδιας πιστωτικής απαίτησης περισσότερες από μία φορές (π.χ. αν ο Γ μεταβιβάζει την απαίτηση περαιτέρω) ή αν ο σύνδικος πτώχευσης αμφισβητεί κατά πόσον η απαίτηση μεταβιβάστηκε έγκυρα από την περιουσία του Β. 2

3 Σχήμα 1: ασφάλειας Έννομες σχέσεις σε σχέση με τη διάθεση πιστωτικών απαιτήσεων ως A ΥΠΟΧΡΕΟΣ πιστωτικής απαίτησης (π.χ. επιχείρηση) Δ ΤΡΙΤΟΣ (π.χ. άλλος ασφαλειολήπτης ή σύνδικος πτώχευσης του Β) B ΠΙΣΤΩΤΗΣ πιστωτικής απαίτησης (τράπεζα) = ΑΣΦΑΛΕΙΟΔΟΤΗΣ ΣΧΈΣΗ 2 συμφωνία παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας βάσει της οποίας η πιστωτική απαίτηση παρέχεται ως ασφάλεια Γ ΑΣΦΑΛΕΙΟΛΗΠΤΗΣ (π.χ. ΕΚΤ) Η αναθεώρηση της FCD το απαγορεύει στα κράτη μέλη να προβλέπουν ότι η σύναψη ή το κύρος των συμφωνιών παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας που αφορούν πιστωτικές απαιτήσεις εξαρτώνται από την τήρηση τυπικών πράξεων όπως είναι η καταχώριση ή η ενημέρωση του οφειλέτη. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι μια συμφωνία παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας που αφορά πιστωτική απαίτηση (σχέση 2 του σχήματος 1) δεν καθίσταται άκυρη επειδή δεν έχει καταχωριστεί σε μητρώο δημόσιας αρχής ή δεν έχει κοινοποιηθεί στον οφειλέτη. Δίνει επίσης τη δυνατότητα στα κράτη μέλη 2 να απαιτούν την τήρηση τυπικών πράξεων όπως είναι η καταχώριση ή η ενημέρωση, οι οποίες αφορούν πιστωτικές απαιτήσεις που χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια για λόγους ολοκλήρωσης, προτεραιότητας, εκτελεστότητας ή χρησιμοποίησης στο πλαίσιο αποδεικτικής διαδικασίας έναντι του οφειλέτη (σχέση 3 του σχήματος 1) ή τρίτων (σχέση 4 του σχήματος 1). Σύμφωνα με την αναθεώρηση του 2009, ζητήθηκε από την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ως προς το κατά πόσον η δυνατότητα των κρατών μελών εξακολουθεί να είναι σκόπιμη 3. Η έκθεση αυτή αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόστηκε το άρθρο 3 παράγραφος 1 της FCD, τα αποτελέσματά του και κατά πόσον απαιτούνται τροποποιήσεις της οδηγίας. 2. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η παρούσα έκθεση επικεντρώνεται στην εφαρμογή του άρθρου 3 παράγραφος 1 της αναθεωρημένης FCD. Στο πεδίο εφαρμογής της εμπίπτει το κατά πόσον η οδηγία λειτουργεί κατά τρόπο αποδοτικό και αποτελεσματικό όσον αφορά τις τυπικές πράξεις που απαιτούνται για την παροχή πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας. Για την προετοιμασία της παρούσας έκθεσης, η Επιτροπή απέστειλε στα κράτη μέλη, στην ΕΚΤ και στα κράτη μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) ερωτηματολόγιο σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 3 παράγραφος 1 της FCD Άρθρο 3 παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο πρώτη πρόταση της FCD. Άρθρο 3 παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο δεύτερη πρόταση της FCD. Άρθρο 3 παράγραφος 1 τρίτο εδάφιο της FCD. 3

4 Απάντησαν 25 κράτη μέλη. 4 Η παρούσα αξιολόγηση βασίζεται κυρίως σε εκείνο το υλικό. Η έκθεση λαμβάνει επίσης υπόψη απαντήσεις που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης για την οικοδόμηση Ένωσης Κεφαλαιαγορών 5. Ορισμένες συμπληρωματικές πληροφορίες για το δίκαιο των κρατών μελών προέρχονται από μια εξωτερική μελέτη που διενεργήθηκε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την αποτελεσματικότητα της εκχώρησης απαίτησης έναντι τρίτων και την προτεραιότητα της εκχωρημένης απαίτησης έναντι δικαιώματος άλλου προσώπου ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1. Οικονομική σημασία των πιστωτικών απαιτήσεων Το σχήμα 2 δείχνει την αύξηση της χρήσης πιστωτικών απαιτήσεων στις πιστωτικές πράξεις του Ευρωσυστήματος. Το 2004, αυτές αντιπροσώπευαν το 4% των συνολικών ασφαλειών. Έως το τέλος του 2015, το ποσοστό αυτό είχε αυξηθεί σε 21%. Η πλέον απότομη αύξηση παρατηρήθηκε μεταξύ των ετών 2006 και 2007, κάτι που μπορεί να αποδοθεί στην απόφαση του Ευρωσυστήματος να συμπεριλάβει τις πιστωτικές απαιτήσεις στον κατάλογο ασφαλειών που γίνονται δεκτές για πιστοδοτικές πράξεις με αντικείμενο την κατηγορία των μη εμπορεύσιμων περιουσιακών στοιχείων από την 1η Ιανουαρίου Αυτό διαμόρφωσε ενιαίες προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων για τον προσδιορισμό της επιλεξιμότητας των πιστωτικών απαιτήσεων που χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια, για τις εν λόγω πράξεις 8. Οι απαντήσεις των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ επιβεβαιώνουν ότι οι πιστωτικές απαιτήσεις είναι ευρέως αποδεκτές από τις κεντρικές τράπεζές τους 9 ή χρησιμοποιούνται συχνά ως ασφάλεια Δεν ελήφθησαν απαντήσεις από την Ελλάδα, την Πολωνία, τη Σλοβακία και τα κράτη του ΕΟΧ. Οι απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο των συμμετεχόντων οι οποίοι συμφώνησαν με τη δημοσίευσή τους βρίσκονται στη διεύθυνση: Μελέτη του «British Institute of International and Comparative Law» [εφεξής «BIICL»]: «The use of credit claims as collateral for Eurosystem credit operations», K. Tamura, E. Tabakis, ECB Occasional Paper Series No 148, June 2013 [εφεξής «Tamura/Tabakis»]. Άρθρο , κατευθυντήρια γραμμή (ΕΕ) 2015/510 της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της 19ης Δεκεμβρίου 2014, σχετικά με την εφαρμογή του πλαισίου νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος (ΕΚΤ/2014/60) [εφεξής «Γενική Τεκμηρίωση της ΕΚΤ»]. Βέλγιο, Γερμανία, Φινλανδία, Ιταλία, Ιρλανδία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία. Αυστρία, Γαλλία. 4

5 Σχήμα 2: Στοιχεία της ΕΚΤ σχετικά με τις πιστωτικές απαιτήσεις στις πιστωτικές πράξεις του Ευρωσυστήματος Δισ. ευρώ, μετά την αποτίμηση και τις περικοπές, μέσοι όροι των στοιχείων του τέλους του μήνα για κάθε χρονική περίοδο Έτος Χρήση Πιστωτικών Απαιτήσεων: Συνολικές Ασφάλειες: Πιστωτικές Απαιτήσεις ως % των συνολικών ασφαλειών που χρησιμοποιήθηκαν: , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % Πηγή: Σημείωση: Τα στοιχεία για τις πιστωτικές απαιτήσεις την περίοδο είναι τα συγκεντρωτικά δεδομένα για τα «μη εμπορεύσιμα περιουσιακά στοιχεία» (πριν από το 2012, οι πιστωτικές απαιτήσεις δεν καταχωρούνταν χωριστά Τα στοιχεία αυτά απεικονίζουν το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων που υπάγονται στην κατηγορία των μη εμπορεύσιμων περιουσιακών στοιχείων. Τα υπόλοιπα είναι καταθέσεις καθορισμένης διαρκείας και καταθέσεις σε μετρητά). Εκτός της ζώνης του ευρώ, η κατάσταση διαφέρει και τα στοιχεία είναι περιορισμένα. H αποδοχή των πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας εκτός της ζώνης του ευρώ φαίνεται να είναι χαμηλή. Η Τσεχική Δημοκρατία και η Λιθουανία επιβεβαίωσαν ότι αυτές χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια στις αγορές τους. Η Βουλγαρία και η Ουγγαρία ανέφεραν ότι δεν χρησιμοποιούνται ευρέως. Μόνο η Δανία ανέφερε ότι η κεντρική τράπεζά της κάνει αποδεκτές τις πιστωτικές απαιτήσεις ως ασφάλεια. Σύμφωνα με άλλες αναφορές η Τράπεζα της Αγγλίας τις κάνει επίσης αποδεκτές αλλά με περιορισμένο τρόπο 11. Οι συνθήκες της αγοράς και οι κανονιστικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο συνεπάγονται ότι τα πιστωτικά ιδρύματα αντιμετωπίζουν πολλές απαιτήσεις για την παροχή εγγυήσεων 12. Η ΕΕ ανέκαθεν βασιζόταν στην τραπεζική χρηματοδότηση 13. Σύμφωνα με στοιχεία του τέλους του 2013, οι μη χρηματοδοτικές εταιρείες εξαρτώνται από τα τραπεζικά δάνεια για την κάλυψη περίπου του 15% των συνολικών Tamura/Tabakis, σ , 25. Καταλληλότητα και διαθεσιμότητα της ασφάλειας. Συνέχεια της έκθεσης «Collateral eligibility requirements a comparative study across specific frameworks» του Ιουλίου 2013 που εκπονήθηκε από το «ECB contact group on euro securities infrastructures» (εφεξής «COGESI») τον Ιούλιο 2014 [εφεξής «ECB COGESI»], σ. 18. Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την Πράσινη Βίβλο για την οικοδόμηση Ένωσης Κεφαλαιαγορών, SWD(2015) 13 final, σ

6 χρηματοδοτικών τους αναγκών (έναντι 10% στις ΗΠΑ 14 ). Συνεπώς, τα πιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ έχουν πιστωτικές απαιτήσεις οι οποίες, αν είναι κατάλληλες, είναι δυνατόν να παρασχεθούν ως ασφάλεια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι πιστωτικές απαιτήσεις στην ευρωζώνη είναι σχεδόν 4,4 τρισ. ευρώ, δηλ. το ένα τρίτο της συνολικής αξίας των αποδεκτών εμπορεύσιμων περιουσιακών στοιχείων για το Ευρωσύστημα 15. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την σημασία της FCD για την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου, εφόσον είναι αναγκαίο και κατάλληλο να χρησιμοποιούνται οι πιστωτικές απαιτήσεις ως ασφάλεια Εφαρμογή της οδηγίας 2009/44/EK Η οδηγία 2009/44/EΚ για την αναθεώρηση της FCD εκδόθηκε στις 6 Μαΐου Εφαρμόστηκε στα περισσότερα κράτη μέλη το 2011 και μεταφέρθηκε στο εθνικό δίκαιο όλων των κρατών μελών έως το H FCD υπόκειται επίσης στη Συμφωνία για τον ΕΟΧ 16, και την εφαρμόζουν το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία και η Ισλανδία Χρήση της δυνατότητας που προβλέπεται στο άρθρο 3 παράγραφος 1 Για να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος και να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της αγοράς, το άρθρο 3 παράγραφος 1 της FCD απαγορεύει στα κράτη μέλη να επιβάλλουν «τυπικές απαιτήσεις» στις συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας 17 και να εξαρτούν την παροχή χρηματοοικονομικής ασφάλειας από την τήρηση οποιασδήποτε «τυπικής πράξης». Οι έννοιες αυτές δεν ορίζονται αλλά παρατίθενται παραδείγματα στις αιτιολογικές σκέψεις 18. Το άρθρο 1 παράγραφος 5 διευκρινίζει ότι η συμπερίληψη σε κατάλογο απαιτήσεων ο οποίος υποβάλλεται στον ασφαλειολήπτη πρέπει να θεωρείται ως απόδειξη της παροχής ασφάλειας και όχι ως τυπική πράξη. Από τις απαντήσεις των κρατών μελών στο ερωτηματολόγιο προκύπτουν τέσσερα ζητήματα. Πρώτον, σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 5, ορισμένα κράτη μέλη 19 απαιτούν η χρήση πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας να αποδεικνύεται από τη συμπερίληψη σε κατάλογο απαιτήσεων ο οποίος υποβάλλεται στον ασφαλειολήπτη. Δεύτερον, τα κράτη μέλη φαίνεται να έχουν διαφορετικές ερμηνείες σχετικά με το τι είναι «τυπική πράξη». Τα περισσότερα από αυτά φαίνεται να θεωρούν τις φυσικές πράξεις που απαιτούνται εκτός συστήματος λογιστικών εγγράφων σε σχέση με την παροχή ασφαλειών ως τυπικές πράξεις, αλλά ορισμένα εξαιρούν ορισμένες πράξεις Χρηματοοικονομικοί λογαριασμοί των ΗΠΑ για το 2ο τρίμηνο του 2014 (Ομοσπονδιακή Τράπεζα). Τα στοιχεία στα οποία βασίστηκαν οι Tamura/Tabakis, σ. 10, διάγραμμα 1, αποδεικνύουν ακόμη περισσότερο τη σημασία των πιστωτικών απαιτήσεων ως σταθερής πηγής χρηματοδότησης για την οικονομία της ζώνης του ευρώ: 40% στη ζώνη του ευρώ έναντι 10% στις ΗΠΑ. ECB COGESI, σ. 9. Η οδηγία 2009/44/ΕΚ ενσωματώθηκε στη Συμφωνία για τον ΕΟΧ με την απόφαση της Μεικτής Επιτροπής αριθ. 50/2010. Άρθρο 1 παράγραφος 5 πρώτο και τέταρτο εδάφιο της FCD. πρβλ. Αιτιολογική σκέψη 10. Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Εσθονία, Λετονία, Πορτογαλία (αν οι πιστωτικές απαιτήσεις παρέχονται ως ασφάλεια στην κεντρική τράπεζα), Ισπανία, Ρουμανία, Σλοβενία. π.χ. την ενημέρωση του οφειλέτη στην περίπτωση των συμφωνιών εγγυοδοσίας με παροχή χρηματοοικονομικής ασφάλειας ή τη μεταβίβαση των δικαιολογητικών εγγράφων που συνοδεύουν την πιστωτική απαίτηση στον ασφαλειολήπτη. 6

7 Επομένως, είναι δύσκολο να συναχθεί ποια κράτη μέλη πράγματι έχουν χρησιμοποιήσει τη δυνατότητα να απαιτούν την τήρηση τυπικών πράξεων για λόγους ολοκλήρωσης, προτεραιότητας, εκτελεστότητας ή χρησιμοποίησης στο πλαίσιο αποδεικτικής διαδικασίας έναντι του οφειλέτη (σχέση 3 του σχήματος 1) ή τρίτων (σχέση 4 του σχήματος 1). Τρίτον, βάσει δικής τους εκτίμησης, τα μισά κράτη μέλη 21 δεν χρησιμοποίησαν τη δυνατότητα αυτή. Σε αυτά τα κράτη μέλη μπορεί να μην υπάρχει τυπική απαίτηση ενημέρωσης του οφειλέτη, αλλά εξακολουθούν να ισχύουν κανόνες προστασίας των οφειλετών. Αν ο οφειλέτης δεν είναι ενήμερος για τη συμφωνία παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας και εξοφλήσει την πιστωτική απαίτηση, απαλλάσσεται 22. Συνεπώς, οι πληρωμές αυτές μπορούν να αφαιρούνται από την αξία της απαίτησης που παρέχεται ως ασφάλεια ενέχοντας τον κίνδυνο για τον ασφαλειολήπτη να πάψει να υφίσταται η ασφάλεια. Ως εκ τούτου, η ενημέρωση του οφειλέτη μπορεί να θεωρείται ως απαιτούμενη για την εκτελεστότητα ή/και την πιστοποίηση έναντι του οφειλέτη, εκτός αν η προστασία του οφειλέτη μπορεί να εξαιρεθεί από τη σύμβαση πίστωσης 23. Τέταρτον, τα μισά από τα κράτη μέλη 24 χρησιμοποίησαν αυτήν τη δυνατότητα. Όλα τα κράτη μέλη εκτός από ένα απαιτούν την ενημέρωση του οφειλέτη 25. Αλλά οι εθνικές νομοθεσίες διαφέρουν σχετικά με τον χαρακτήρα του όρου αυτού. Η Βουλγαρία, το Βέλγιο 26, η Εσθονία, η Φινλανδία και η Πορτογαλία απαιτούν την ενημέρωση του οφειλέτη ως μία και μόνη τυπική πράξη δεσμευτικού χαρακτήρα. Η Ουγγαρία επίσης απαιτεί τη διαβίβαση των δικαιολογητικών εγγράφων στον ασφαλειολήπτη. Άλλα κράτη μέλη αφήνουν την επιλογή μεταξύ της ενημέρωσης του οφειλέτη και άλλης τυπικής πράξης στους αντισυμβαλλομένους. H Αυστρία απαιτεί την ενημέρωση του οφειλέτη ή την καταχώρηση στα βιβλία του ασφαλειοδότη. Η Λιθουανία και η Μάλτα απαιτούν την ενημέρωση του οφειλέτη ή τη δημόσια ανακοίνωση σε εφημερίδα. Οι Κάτω Χώρες απαιτούν την ενημέρωση του οφειλέτη ή την εγγραφή σε μη δημοσιοποιημένο μητρώο που τηρείται από τις φορολογικές αρχές Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γαλλία, Ιρλανδία, Λετονία, Ρουμανία, Σλοβενία και Σουηδία. Η Εσθονία και η Γερμανία, οι οποίες δεν απάντησαν στην Ερώτηση 4 φαίνεται πως ανήκουν επίσης στην ομάδα αυτή. π.χ. αυτό ορίζεται ρητά στην Τσεχική Δημοκρατία (παράγραφος 1882 του τσεχικού Aστικού Kώδικα), στη Γερμανία (παράγραφος 407 του γερμανικού Αστικού Κώδικα), στην Εσθονία (παράγραφος 317 του εσθονικού ιδιοκτησιακού δικαίου), στην Ισπανία (άρθρο 1526 του ισπανικού Αστικού Κώδικα), στο Λουξεμβούργο (άρθρο 14 παράγραφος 2 του λουξεμβουργιανού νόμου περί συμφωνιών παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας, στη Σουηδία (τμήματα 10 και 29 του σουηδικού νόμου περί γραμματίων εις διαταγήν) και στην Πολωνία (άρθρο 512 του πολωνικού Αστικού Κώδικα). BIICL, σ. 221, παράγραφος 404 και επ. του γερμανικού Αστικού Κώδικα δεν συνιστούν υποχρεωτική νομοθεσία, δηλ. οι κανόνες αυτοί μπορούν να εξαιρεθούν από μια συμβατική συμφωνία. Σε άλλες έννομες τάξεις, το ζήτημα υπόκειται σε ερμηνεία. Η οδηγία 2008/48/EK της 23ης Απριλίου 2008 για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης επιτρέπει τη μη ενημέρωση του οφειλέτη (καταναλωτή) αλλά η έλλειψη ενημέρωσης δεν μπορεί να επιδεινώσει τη θέση του καταναλωτή (άρθρο 17, αιτιολογική σκέψη 41). Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ιταλία, Λιθουανία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο. Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ιταλία, Λιθουανία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία. Η Κύπρος απαιτεί εγγραφή στο μητρώο εταιρειών. Για τους ασφαλειολήπτες εκτός από την Εθνική Τράπεζα του Βελγίου. Απάντηση των Κάτω Χωρών και του BIICL, σ

8 Υπάρχουν επίσης διαφορές στον σκοπό της απαίτησης ειδοποίησης. Στα περισσότερα κράτη μέλη, η ειδοποίηση καθιστά τη συμφωνία παροχής ασφάλειας εκτελεστή έναντι του οφειλέτη της πιστωτικής απαίτησης (σχέση 3 του σχήματος 1). Στην Αυστρία 28, στη Βουλγαρία, στη Φινλανδία, στη Λιθουανία, στη Μάλτα και στις Κάτω Χώρες η ειδοποίηση του οφειλέτη καθιστά τη συμφωνία παροχής ασφάλειας εκτελεστή έναντι τρίτων (σχέση 4 του σχήματος 1). Τα εν λόγω κράτη μέλη θεωρούν την απαίτηση ως πράξη δημοσιοποίησης 29 η οποία κατοχυρώνει την ασφάλεια δικαίου, την προστασία των δικαιωμάτων όλων των μερών 30 και συμβάλλει στην καταπολέμηση της απάτης (δηλ. συμφωνίες παροχής ασφάλειας που συνάφθηκαν μετά την έναρξη των διαδικασιών αφερεγγυότητας αλλά έχουν προχρονολογηθεί με την πρόθεση της εξαπάτησης άλλων πιστωτών) 31. Σε ορισμένες έννομες τάξεις η ειδοποίηση του οφειλέτη αποτελεί κριτήριο αποφασιστικής σημασίας, το οποίο προσδιορίζει ποιος από τους ασφαλειολήπτες μπορεί να έχει προτεραιότητα. Σύμφωνα με το αγγλικό 32, το ολλανδικό 33, το ιταλικό 34 και το πορτογαλικό δίκαιο 35, δίνεται προτεραιότητα στη συμφωνία παροχής ασφάλειας με μεταβίβαση τίτλου η οποία κοινοποιείται πρώτα στον οφειλέτη Άλλα ζητήματα εφαρμογής Τα κράτη μέλη επεσήμαναν δύο περιπτώσεις στις οποίες ενδέχεται να απαιτούνται διαφορετικές τυπικές πράξεις. Πέντε κράτη μέλη ανέφεραν ότι υπάρχουν ειδικοί κανόνες για τις τυπικές πράξεις όταν οι πιστωτικές απαιτήσεις χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια που παρέχεται στις κεντρικές τράπεζές τους. Στο Βέλγιο, απαιτείται καταχώρηση αντί ενημέρωσης του οφειλέτη αν ο ασφαλειολήπτης είναι η κεντρική τράπεζα. Αυτό καθιστά την απαίτηση εκτελεστή έναντι τρίτων και δίνει προτεραιότητα στην κεντρική τράπεζα. Στη Λιθουανία, όταν οι πιστωτικές απαιτήσεις χρησιμοποιούνται ως εγγύηση για τις κεντρικές τράπεζες της ΕΕ, απαιτείται δημόσια ανακοίνωση στον δικτυακό τόπο της Τράπεζας της Λιθουανίας. Η Σλοβενία απαιτεί ειδοποίηση του οφειλέτη για να περιοριστούν τα δικαιώματα συμψηφισμού του αν παρέχονται πιστωτικές απαιτήσεις σε κεντρικές τράπεζες της ΕΕ. Αντιθέτως, στην Πορτογαλία και (προσωρινά) στην Ιταλία δεν απαιτείται εγγραφή ή ενημέρωση του οφειλέτη αν παρέχονται πιστωτικές απαιτήσεις στην κεντρική τράπεζα. Και στις δύο περιπτώσεις, τα δικαιώματα της κεντρικής τράπεζας κατισχύουν οποιωνδήποτε άλλων δικαιωμάτων επί των ίδιων απαιτήσεων, ακόμα και αν κοινοποιούνται στον οφειλέτη κατόπιν της συμφωνίας παροχής ασφάλειας. Τέσσερα κράτη μέλη ανέφεραν ότι απαιτούνται ειδικές τυπικές πράξεις όταν οι πιστωτικές απαιτήσεις που εξασφαλίζονται με υποθήκη χρησιμοποιούνται ως εγγύηση. Στη Γερμανία, εκτός από τη συμφωνία παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας με μεταβίβαση τίτλου η οποία αφορά πιστωτική απαίτηση που εξασφαλίζεται με υποθήκη, πρέπει να δίνεται πιστοποιητικό υποθήκης ή μεταβίβασης της απαίτησης που έχει καταχωριστεί στο κτηματολόγιο. Στη Λιθουανία, η μεταβίβαση απαίτησης που Άρθρο 6 παράγραφος 109 του αστικού κώδικα της Λιθουανίας. Απάντηση της Αυστρίας. Απάντηση της Βουλγαρίας. Απάντηση της Φινλανδίας. Απάντηση του Ηνωμένου Βασιλείου και του BIICL, σ. 337, BIICL, σ Απάντηση της Ιταλίας. Άρθρο 584 του πορτογαλικού Αστικού Κώδικα. 8

9 εξασφαλίζεται με υποθήκη πρέπει να είναι καταχωρισμένη προκειμένου να είναι εκτελεστή έναντι τρίτων. Στην Πορτογαλία, τα ενέχυρα για τις πιστωτικές απαιτήσεις που εξασφαλίζονται με υποθήκη πρέπει να είναι καταχωρισμένα. Όσον αφορά τις πιστωτικές απαιτήσεις υπό τη μορφή υποθήκης επί ακινήτων που εξασφαλίζει (ειδικές ) υποσχετικές που καλύπτονται από ενυπόθηκα δάνεια, η ιρλανδική κεντρική τράπεζα απαιτεί οι συμφωνίες παροχής ασφάλειας να έχουν τη μορφή τίτλων και τα στοιχεία να είναι καταχωρισμένα Αποτελεσματικότητα Η οδηγία 2009/44/EΚ είχε ως στόχο να διευκολυνθεί η χρήση πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας 36. Το παρόν τμήμα εξετάζει αν ο εν λόγω στόχος επιτεύχθηκε και κατά πόσον η δυνατότητα του άρθρου 3 παράγραφος 1 επηρέασε το αποτέλεσμα. Οποιαδήποτε ποσοτική εκτίμηση των επιπτώσεων της οδηγίας 2009/44/EΚ σχετικά με τη διάθεση των πιστωτικών απαιτήσεων είναι δύσκολή 37. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωσυστήματος (σχήμα 2), από το 2011 έως το 2012, δηλ. όταν η οδηγία 2009/44/EΚ εφαρμόστηκε σε όλα τα κράτη μέλη, η χρήση των πιστωτικών απαιτήσεων ως εγγυήσεων αυξήθηκε από το 23% στο 26% των συνολικών ασφαλειών που χρησιμοποιήθηκαν. Ωστόσο, μεταξύ των ετών 2012 και 2013 μειώθηκε από 26% σε 19%. Αρκετοί παράγοντες ενδέχεται να έχουν επηρεάσει τη χρήση πιστωτικών απαιτήσεων σε πιστωτικές πράξεις του Ευρωσυστήματος. Η εφαρμογή της οδηγίας 2009/44/EΚ συνέπεσε με την οικονομική κρίση και τις αλλαγές στο πλαίσιο ασφαλειών του Ευρωσυστήματος. Ως εκ τούτου, η αυξημένη χρήση των πιστωτικών απαιτήσεων ως εγγυήσεων για το Ευρωσύστημα μπορεί να εξηγηθεί από την αυξημένη ζήτηση για χρηματοδότηση από τις κεντρικές τράπεζες και από τα κίνητρα των συμμετεχόντων στη αγορά για παροχή σχετικά μη ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων, π.χ. πιστωτικών απαιτήσεων, με ταυτόχρονη διατήρηση των περισσότερο ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων για άλλες συναλλαγές 38. Έγιναν επίσης τεχνικές και λειτουργικές προσαρμογές σε μεμονωμένες κεντρικές τράπεζες, πχ. η Deutsche Bundesbank και η Banque de France (και οι δύο με αντισυμβαλλομένους με μεγάλο οφειλόμενο ποσό πιστωτικών απαιτήσεων) εφάρμοσαν αυτόματες διεπαφές επικοινωνίας, οι οποίες επιτρέπουν την αποτελεσματική διάθεση πιστωτικών απαιτήσεων 39. Πέντε κράτη μέλη 40 επεσήμαναν ότι η FCD συνέβαλε στη χρήση πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας. Ωστόσο, η εκτίμηση του κατά πόσον η δυνατότητα του άρθρου 3 παράγραφος 1 μείωσε ή αύξησε τον νομικό κίνδυνο διαφέρει. Κατά μια άποψη, η εν λόγω δυνατότητα είναι αναγκαία για την ασφάλεια δικαίου καθώς ελλείψει οποιασδήποτε τυπικής πράξης η εξακρίβωση του αν η πιστωτική απαίτηση παρέχεται ως ασφάλεια ή όχι κατέστη δαπανηρή και όχι πάντα εφικτή. 41 Κατά δεύτερη άποψη, η Αιτιολογική σκέψη 6 της οδηγίας 2009/44/ΕΚ. Tamura/Tabakis, σ. 27, υποσημείωση 41. Tamura/Tabakis, σ. 13. Tamura/Tabakis, σ. 22. Δανία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Απαντήσεις της Λιθουανίας, του Βελγίου, της Βουλγαρίας, των Κάτω Χωρών και του Ηνωμένου Βασιλείου. 9

10 εξάλειψη της απόκλισης των τυπικών απαιτήσεων μεταξύ των κρατών μελών θα ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου 42. Η Πράσινη Βίβλος για την οικοδόμηση Ένωσης Κεφαλαιαγορών 43 έθεσε το ερώτημα ποια μέτρα θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη διασυνοριακή ροή των ασφαλειών. Ανταποκρινόμενο στη διαβούλευση ένα ενδιαφερόμενο μέρος υποστήριξε ότι απαιτείται η κατάργηση όλων των τυπικών απαιτήσεων, π.χ. υποχρεώσεις αναγγελίας και καταχώρησης, για τη διευκόλυνση της χρήσης των πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας 44. Δύο απαντήσεις υποστήριξαν την εναρμόνιση των κανόνων περί σύγκρουσης δικαίων για να ενισχυθεί η προστασία των ασφαλειοληπτών από τη δυνατότητα καθορισμού του δικαίου που διέπει τις τυπικές απαιτήσεις οι οποίες πρέπει να πληρούνται για να καθίσταται η διάθεση των πιστωτικών απαιτήσεων που παρέχονται ως ασφάλεια αποτελεσματική έναντι τρίτων 45. Η ΕΚΤ πρότεινε να αποκλειστεί το δικαίωμα συμψηφισμού του οφειλέτη όσον αφορά πιστωτικές απαιτήσεις οι οποίες διατέθηκαν ως ασφάλεια για τις κεντρικές τράπεζες, αλλά αυτό υπερβαίνει το πεδίο εφαρμογής της παρούσας έκθεσης. Συνολικά, ο στόχος της FCD να διευκολυνθεί η χρήση πιστωτικών απαιτήσεων έχει επιτευχθεί. Υπάρχουν αποδείξεις ότι η συμπερίληψη των πιστωτικών απαιτήσεων στο εναρμονισμένο πλαίσιο ασφαλειών έχει διευκολύνει τη χρησιμοποίησή τους σε ορισμένες έννομες τάξεις. Για παράδειγμα, οι συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας με μεταβίβαση τίτλου απαγορεύονταν βάσει του ολλανδικού δικαίου 46 αλλά η εφαρμογή της FCD μετέβαλε το γεγονός αυτό, με τη χρήση των πιστωτικών απαιτήσεων στις Κάτω Χώρες να αυξάνεται. Η FCD έχει επίσης καταργήσει τις τυπικές απαιτήσεις για τη σύναψη ή το κύρος των συμφωνιών παροχής ασφάλειας. Στην πραγματικότητα, ο κίνδυνος ακύρωσης των συμφωνιών αυτών έχει εξαλειφθεί, ενισχύοντας τη διάθεση των πιστωτικών απαιτήσεων. Από την επισκόπηση της εφαρμογής προκύπτει ότι οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών στις διατυπώσεις και στις τεχνικές που είναι διαθέσιμες για την εξασφάλιση των πιστωτικών απαιτήσεων παραμένουν. Εντούτοις, ακόμα και όταν οι πιστωτικές απαιτήσεις που παρέχονται ως ασφάλεια εξακολουθούν να υπόκεινται σε εθνικές τυπικές απαιτήσεις, εφόσον πληρούνται, η ευκολία εκτέλεσης που προβλέπει η FCD (π.χ. οι πιστωτικές απαιτήσεις που παρέχονται ως ασφάλεια μπορούν να ρευστοποιηθούν με πώληση ή κτήση κυριότητας και συμψηφισμό και δεν ισχύουν διατυπώσεις όσον αφορά την εκ των προτέρων κοινοποίηση, τον τρόπο ρευστοποίησης που έχει υποδειχθεί ή την πάροδο χρονικής περιόδου) είναι προς όφελος της ασφάλειας. Όσον αφορά τον βαθμό στον οποίο ο στόχος αυτός έχει επιτευχθεί, δεν μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι όλα τα νομικά εμπόδια στη χρήση των πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας εντός της ΕΕ έχουν αρθεί. Ειδικότερα, η διασυνοριακή χρήση των πιστωτικών απαιτήσεων που παρέχονται ως ασφάλεια εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από νομική ανασφάλεια λόγω των συνεπειών των διαφορετικών εθνικών απαιτήσεων και της ατελούς εναρμόνισης των κανόνων περί σύγκρουσης δικαίων σε επίπεδο ΕΕ. Μολονότι υπάρχουν εναρμονισμένοι κανόνες περί σύγκρουσης δικαίων για Απάντηση της Γερμανίας. COM(2015) 63 final, σ. 26, Ερώτηση 27. Απάντηση της BNP Paribas στην Ερώτηση 27. Απάντηση της ΕΚΤ, σ. 24 Απάντηση της Γενικής Γραμματείας Δημόσιου Ταμείου και Οικονομικής Πολιτικής (Ισπανία) στην Ερώτηση 27. BIICL, σ

11 το εφαρμοστέο δίκαιο όσον αφορά τη σχέση μεταξύ του οφειλέτη και του πιστωτή πιστωτικής απαίτησης (σχέση 1 του σχήματος 1), του ασφαλειοδότη και του ασφαλειολήπτη (σχέση 2 του σχήματος 1) και του ασφαλειολήπτη και του οφειλέτη (σχέση 3 του σχήματος 1) 47, το εφαρμοστέο δίκαιο στην αποτελεσματικότητα της παροχής πιστωτικής απαίτησης ως ασφάλειας έναντι τρίτων, π.χ. ποιες τυπικές πράξεις απαιτούνται για τη διασφάλιση της εκτελεστότητας έναντι άλλων αιτούντων και της σειράς προτεραιότητας μεταξύ πολλαπλών μεταβιβάσεων της ίδιας πιστωτικής απαίτησης (σχέση 4 του σχήματος 1), εξακολουθεί να καθορίζεται από εθνικούς κανόνες περί σύγκρουσης δικαίων στα κράτη μέλη 48. Συνεπώς, ο ασφαλειολήπτης ενδέχεται να υποθέσει ότι έχει προτεραιότητα επειδή οι τυπικές απαιτήσεις του κράτους μέλους A έχουν πληρωθεί, ενώ ο τρίτος επικαλείται τις τυπικές απαιτήσεις του κράτους μέλους B και θεωρεί επίσης έχει προτεραιότητα έναντι των δικαιωμάτων του άλλου Αποδοτικότητα Εξισορροπώντας τις δυσκολίες όσον αφορά τη χρησιμοποίηση των πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας με τη σημασία των τραπεζικών δανείων στην πραγματική οικονομία, η Επιτροπή θεωρεί ότι ο στόχος της FCD έχει επιτευχθεί με το μικρότερο κόστος για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Οι συνεχείς τυπικές απαιτήσεις επιβάλλουν πρόσθετο κόστος στον ασφαλειοδότη. Ακόμα και αν η απαίτηση ενημέρωσης του οφειλέτη δεν είναι δαπανηρή για ένα πιστωτικό ίδρυμα, η απαίτηση ενδέχεται να επηρεάσει δυσμενώς με έμμεσο τρόπο τις σχέσεις με τους πελάτες. Ορισμένα αποδεικτικά στοιχεία δείχνουν ότι η απαίτηση ενημέρωσης μπορεί να θέσει εμπόδια στην κινητοποίηση των τραπεζικών δανείων 49. Αυτό ενδέχεται να επηρεάσει το ποσό του κεφαλαίου στους ισολογισμούς των τραπεζών το οποίο δεν αξιοποιείται αποδοτικότερα στην οικονομία. Ωστόσο, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι υπάρχουν εναλλακτικά νομικά μέσα τα οποία επιτρέπουν στις τράπεζες να αξιοποιούν καλύτερα τα αδρανή περιουσιακά στοιχεία τους, π.χ. εκδίδοντας αξιόγραφα που εξασφαλίζονται με πιστωτικές απαιτήσεις, και συνεπώς να αποκτούν κεφάλαια τα οποία θα χρησιμοποιήσουν για τη σύναψη πρόσθετων δανείων. Για τον ασφαλειολήπτη, η τήρηση τυπικών απαιτήσεων μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κόστους που προκύπτει από τον νομικό κίνδυνο που συνεπάγεται η αποδοχή πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας. Σε αντίθεση με τα εμπορεύσιμα αξιόγραφα, οι πιστωτικές απαιτήσεις είναι συνήθως προσαρμοσμένες στις ανάγκες του οφειλέτη. Κατά συνέπεια, σε περίπτωση που η ασφάλεια πρέπει να ρευστοποιηθεί, οι πιστωτικές απαιτήσεις δεν είναι συνήθως άμεσα μετατρέψιμες σε μετρητά χωρίς προηγούμενη επικοινωνία με τον οφειλέτη. Ως εκ τούτου, κρίσιμος παράγοντας για τον καθορισμό της αξίας των ασφαλειών είναι η εκτελεστότητα της πιστωτικής απαίτησης έναντι του οφειλέτη (σχέση 3 του σχήματος 1). Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πιστωτικές απαιτήσεις μπορούν να ρευστοποιηθούν γρήγορα σε περίπτωση αθέτησης του Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 593/2008 της 17ης Ιουνίου 2008 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές (Ρώμη Ι). Η έννοια της «εκχώρησης» του άρθρου 14 του κανονισμού Ρώμη I ισχύει για όλες τις «συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας» που καλύπτονται από την FCD συμπεριλαμβανομένης της ρητής μεταβίβασης απαίτησης, της μεταβίβασης απαίτησης προς εξασφάλιση άλλης απαίτησης, καθώς και της παροχής εγγύησης ή άλλων δικαιωμάτων εξασφάλισης επί απαίτησης. BIICL, σ και επ. δείχνει ότι οι κανόνες περί σύγκρουσης δικαίων των κρατών μελών προβλέπουν διαφορετικές λύσεις σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στη σχέση 4 του σχήματος 1. Απάντηση της Γερμανίας. 11

12 αντισυμβαλλομένου, τα κριτήρια επιλεξιμότητας του Ευρωσυστήματος απαιτούν την γνωστοποίηση στον οφειλέτη σε κάθε περίπτωση 50. Πέραν της περιορισμένης ρευστότητάς τους, οι πιστωτικές απαιτήσεις διαφέρουν από τα εμπορεύσιμα αξιόγραφα καθώς δεν καταχωρίζονται γενικά σε ηλεκτρονικούς λογαριασμούς, αλλά αποδεικνύονται μόνο με σύμβαση πίστωσης. Συνεπώς, υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος να παρασχεθεί η ίδια πιστωτική απαίτηση ως ασφάλεια σε τρίτους. Το σκεπτικό στο οποίο βασίζεται η απαίτηση ενημέρωσης είναι ότι αν ο οφειλέτης πρέπει να γνωρίζει τη συμφωνία παροχής ασφάλειας, μπορεί να λειτουργήσει ως πιθανή πηγή πληροφόρησης όσον αφορά την ύπαρξη πιστωτικής απαίτησης που παρέχεται ως ασφάλεια 51. Όπως προκύπτει από αυστηρότερους κανόνες για τις τυπικές απαιτήσεις σε ορισμένες έννομες τάξεις, αν η κεντρική τράπεζα λάβει πιστωτική απαίτηση ως ασφάλεια 52, τυπικές πράξεις προστατεύουν τον ασφαλειολήπτη από τον κίνδυνο δυνητικών διαφορών με τρίτους οι οποίες αφορούν την εκτελεστότητα και την προτεραιότητα (σχέση 4 του σχήματος 1). Επομένως, η δυνατότητα της FCD η οποία επιτρέπει στα κράτη μέλη να διατηρούν τυπικές απαιτήσεις μπορεί να είναι επωφελής για τους ασφαλειολήπτες στις σχετικές δικαιοδοσίες. Όσον αφορά τον οφειλέτη, συνήθως δεν έχει σημασία αν εξοφλεί το δάνειο στην τράπεζα ή στον ασφαλειολήπτη, επομένως η θέση του δεν επηρεάζεται, κατ αρχήν, δυσμενώς από τη συμφωνία παροχής ασφάλειας. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να προστατευτεί ο οφειλέτης από τον κίνδυνο να πληρώσει δύο φορές (τον αρχικό πιστωτή και τον ασφαλειολήπτη ως τον νέο κύριο της απαίτησης). Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να γίνει αυτό, π.χ. τυπικές απαιτήσεις για τη σύναψη ή το κύρος της συμφωνίας παροχής ασφάλειας ή για την ολοκλήρωση, την προτεραιότητα, την εκτελεστότητα ή τη χρησιμοποίηση στο πλαίσιο αποδεικτικής διαδικασίας έναντι του οφειλέτη ή τρίτων. Οι διαθέσιμες δυνατότητες διέπονται από την FCD. Δεδομένου ότι τα τραπεζικά δάνεια αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή χρηματοδότησης για μη χρηματοδοτικές εταιρείες στην ΕΕ 53, το γεγονός ότι η FCD δεν επηρέασε τους κανόνες που απαλλάσσουν τον οφειλέτη, αν αυτός εξοφλήσει το δάνειο στον αρχικό πιστωτή χωρίς να είναι ενήμερος για τη συμφωνία παροχής ασφάλειας, έχει θετικό κοινωνικό αντίκτυπο. Όσον αφορά τα κράτη μέλη, η εν λόγω δυνατότητα μείωσε το κόστος εφαρμογής της FCD. Επίσης, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα κράτη μέλη επιβαρύνθηκαν με κόστος που προέκυψε από νομικές δυσκολίες, καθώς δεν παρασχέθηκαν αποδεικτικά στοιχεία, π.χ. δικαστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν κατ εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας για τη μεταφορά του άρθρου 3 παράγραφος Εν κατακλείδι, η FCD λειτουργεί αποδοτικά για τυπικές πράξεις που απαιτούνται για τη διάθεση πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας σε εγχώριο περιβάλλον. Φαίνεται πως υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για ορισμένες τυπικές απαιτήσεις. Όταν όλα τα στοιχεία που συνδέονται με την κατάσταση υπάγονται σε μία έννομη τάξη, η συμμόρφωση δεν είναι δύσκολη. Σε διασυνοριακά πλαίσια, το πρόβλημα δεν είναι τόσο η ύπαρξη διαφορετικών τυπικών απαιτήσεων, αλλά η δυσκολία να καθοριστεί ποια εθνική απαίτηση ισχύει. Το κόστος της εύρεσης του δικαίου που ισχύει για τυπικές πράξεις οι οποίες απαιτούνται για Στοιχείο β) του άρθρο 99 παράγραφος 1 και άρθρο 103, Γενική Τεκμηρίωση της ΕΚΤ. Tamura/Tabakis, σ. 20. Τμήμα ECB/EC Survey on the access to finance of enterprises in the euro area, Νοέμβριος 2014, σ. 8, διάγραμμα 6. Απαντήσεις στην Ερώτηση 2. 12

13 τη διασφάλιση της εκτελεστότητας ή της προτεραιότητας έναντι τρίτων (σχέση 4 του σχήματος 1) και της δέουσας επιμέλειας ενδέχεται να είναι υψηλό 55. Η έλλειψη εναρμονισμένων κανόνων περί σύγκρουσης δικαίων επίσης αυξάνει τον αριθμό των ουσιαστικών δικαίων που ενδέχεται να έχουν εφαρμογή στη διάθεση πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας, γεγονός που μπορεί να καταστήσει ακόμα δυσκολότερη την πλήρωση των κριτηρίων επιλεξιμότητας του Ευρωσυστήματος ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 1 Σε σχέση με το άρθρο 3 παράγραφος 1 της FCD θα μπορούσαν να εξεταστούν πολλές επιλογές πολιτικής. Πρώτον, θα μπορούσε να διατηρηθεί η υπάρχουσα κατάσταση. Η επιλογή αυτή προτιμάται σαφώς από δώδεκα κράτη μέλη 57 τα οποία ισχυρίζονται ότι η διάταξη εξαίρεσης επιτρέπει μια εύλογη ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων. Θεωρούν ότι οι απαιτήσεις δημοσιοποίησης σε εθνικό επίπεδο είναι απαραίτητες για την προστασία του οφειλέτη και τρίτων, για την καταπολέμηση της απάτης, εφόσον δεν υπάρχει εναρμόνιση σε επίπεδο ΕΕ αποτελεσμάτων και προτεραιοτήτων τρίτων. Σύμφωνα με την άποψή τους, η δυνατότητα αυτή προσφέρει την ευκαιρία να αντιμετωπιστεί, σε εθνικό επίπεδο, ο νομικός κίνδυνος που διατρέχει η αγορά με την επαλήθευση των πιστωτικών απαιτήσεων. Ήταν κατανοητό ότι ενθαρρύνεται η απουσία τυπικών απαιτήσεων με σκοπό την ενίσχυση της διάθεσης των πιστωτικών απαιτήσεων. Ωστόσο, αν οι τυπικές απαιτήσεις δεν έχουν βαρύτητα, θα ήταν προτιμότερο από νομική άποψη να προβλέπονται προκειμένου να διασφαλίζεται η προτεραιότητα του ασφαλειολήπτη. Αυτό ενδέχεται να εξακολουθεί να δημιουργεί νομική ανασφάλεια στις περιπτώσεις που οι μεταβιβάσεις απαιτήσεων έχουν κάποια διασυνοριακή διάσταση. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μετριαστεί με ομοιόμορφους κανόνες περί σύγκρουσης δικαίων για την αποτελεσματικότητα των πιστωτικών απαιτήσεων έναντι τρίτων και τη σειρά προτεραιότητας μεταξύ πολλαπλών μεταβιβάσεων της ίδιας απαίτησης. Δεύτερον, η δυνατότητα του άρθρου 3 παράγραφος 1 θα μπορούσε να καταργηθεί. Η κατάργησή της θα υποχρέωνε τα κράτη μέλη να καταργήσουν όλες τις εθνικές διατάξεις για τις πιστωτικές απαιτήσεις που χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια οι οποίες αφορούν την τήρηση τυπικών πράξεων, π.χ. την καταχώρηση ή ενημέρωση του οφειλέτη. Η επιλογή αυτή υποστηρίζεται από τέσσερα κράτη μέλη 58 τα οποία υποστηρίζουν ότι η διαγραφή της εν λόγω δυνατότητας θα δημιουργούσε ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε επίπεδο ΕΕ και θα ενίσχυε την ασφάλεια δικαίου ενθαρρύνοντας τη διασυνοριακή χρήση των πιστωτικών απαιτήσεων. Σύμφωνα με αντικρουόμενες απόψεις η διαγραφή της δυνατότητας αυτής θα εξέθετε τους οφειλέτες και τους ασφαλειολήπτες σε κινδύνους η αντιμετώπιση των οποίων εξασφαλίζεται επί του παρόντος με εθνικές απαιτήσεις BIICL, σ Τα νομικά έξοδα για διασυνοριακές πράξεις που αφορούν εκχωρήσεις μπορούν να ανέρχονται σε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες λίρες/ευρώ. Το άρθρο 97 της Γενικής Τεκμηρίωσης της ΕΚΤ προβλέπει ότι δεν μπορεί να είναι περισσότερα από δύο τα δίκαια που έχουν εφαρμογή (α) στον αντισυμβαλλόμενο (β) στον πιστωτή (γ) στον οφειλέτη (δ) στον εγγυητή (εάν υπάρχει) (ε) στη δανειακή σύμβαση (στ) στη σύμβαση παροχής της δανειακής απαίτησης ως ασφάλειας Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Εσθονία, Φινλανδία, Κροατία, Λιθουανία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σουηδία, Σλοβενία και Ηνωμένο Βασίλειο. Γερμανία, Γαλλία, Λετονία, Ρουμανία 13

14 Τρίτον, θα μπορούσε να εξεταστεί μια αναθεώρηση της FCD. Η αναθεώρηση αυτή θα εστίαζε στην εναρμόνιση των ζητημάτων ουσιαστικού δικαίου, π.χ. των τυπικών πράξεων που απαιτούνται για την ολοκλήρωση, την προτεραιότητα, την εκτελεστότητα ή τη χρησιμοποίηση στο πλαίσιο αποδεικτικής διαδικασίας έναντι του οφειλέτη ή τρίτων, όταν οι πιστωτικές απαιτήσεις χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια καθώς και στην σκοπιμότητα της διασφάλισης ότι ο συμψηφισμός αποκλείεται εντελώς όσον αφορά τις πιστωτικές απαιτήσεις που διατίθενται ως ασφάλεια για τις κεντρικές τράπεζες. Η αναθεώρηση αυτή θα μπορούσε επίσης να εξετάσει τις ελλείψεις της FCD οι οποίες αφορούν άλλους τύπους ασφαλειών οι οποίοι επισημάνθηκαν από συμμετέχοντες στη δημόσια διαβούλευση για την Ένωση Κεφαλαιαγορών ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ H δράση σε επίπεδο ΕΕ πρέπει να σέβεται την αρχή της αναλογικότητας. Οι τυπικές απαιτήσεις ενδέχεται να εκπληρώνουν έναν χρήσιμο σκοπό και ως εκ τούτου η απαίτηση να διαγραφούν πλήρως δεν θα ήταν σκόπιμη. Η παροχή της επιλογής των εν λόγω απαιτήσεων στα κράτη μέλη δημιουργεί δυσκολίες σε διασυνοριακές καταστάσεις αλλά η εναρμόνισή τους ενδέχεται να παρεμποδίζει άλλες αλληλένδετες διατάξεις του εθνικού δικαίου. Το κόστος και τα οφέλη οποιασδήποτε εναρμόνισης πρέπει να εξισορροπηθούν πολύ προσεκτικά και πρέπει να εξετάζονται μόνο στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης ύστερα από μια ενδελεχή αξιολόγηση της FCD. Σε αυτό το πλαίσιο, το άρθρο 3 παράγραφος 1 της FCD φαίνεται ότι εξακολουθεί να είναι κατάλληλο. Όπως ανακοινώθηκε στο «Σχέδιο δράσης για την οικοδόμηση Ένωσης Κεφαλαιαγορών», η Επιτροπή έχει ξεκινήσει μια ευρεία επανεξέταση της προόδου όσον αφορά την άρση των φραγμών στη διασυνοριακή εκκαθάριση και διακανονισμό προκειμένου, μεταξύ άλλων, να βελτιωθεί η ασφάλεια δικαίου όσον αφορά τη διασυνοριακή ανταλλαγή ασφαλειών. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή έχει συγκροτήσει ομάδα εμπειρογνωμόνων, το Ευρωπαϊκό Μετασυναλλακτικό Φόρουμ (European Post- Trade Forum), με σκοπό τον προσδιορισμό των εμποδίων που απομένουν. Επιπλέον, έως το 2017 η Επιτροπή θα προωθήσει εγκαίρως στοχοθετημένες ενέργειες με σκοπό τη μείωση της αβεβαιότητας που περιβάλλει την ιδιοκτησία των κινητών αξιών και, επίσης, θα προτείνει ενιαίους κανόνες για τον προσδιορισμό, με ασφάλεια δικαίου, του εφαρμοστέου εθνικού δικαίου στα αποτελέσματα της εκχώρησης απαιτήσεων σε τρίτους 60. Το γεγονός αυτό θα συμβάλει στην επίτευξη μεγαλύτερης ασφάλειας δικαίου και σε περιπτώσεις διασυνοριακής χρήσης πιστωτικών απαιτήσεων ως ασφάλειας και θα διορθώσει τα μειονεκτήματα της υπάρχουσας κατάστασης SEC(2015) 184 final, σ. 57. COM(2015) 468 final, σ