Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Δρ. Ιωάννης Σ. Τουρτούρας Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Δ.Π.Θ.

2 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο υλοποίησης της Πράξης «Απόκτηση Ακαδημαϊκής Διδακτικής Εμπειρίας σε Νέους Επιστήμονες Κατόχους Διδακτορικού» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Page 2

3 Τι είναι η ζωή; Άθροισμα αποφάσεων. Διαδοχή αδράνειας και κινητικότητας. Όχι μόνο ΤΙ αλλά και ΠΟΤΕ αποφασίζουμε. Η λήψη αποφάσεων είναι θεμελιώδης διαδικασία επιβίωσης και βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Page 3

4 Τι είναι η ζωή; Συγκροτημένη και ελεύθερη προσωπικότητα είναι εκείνη που μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις. Τι αξία έχει η ζωή μας αν δεν είμαστε ελεύθεροι να πάρουμε τις αποφάσεις που θεωρούμε σημαντικές στο κοινωνικό μας πλαίσιο; Μία χρήσιμη θεωρία λήψης αποφάσεων πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στη δυσκολία εκπαίδευσης και εφαρμογής της και στις ανθρώπινες ανάγκες που καλείται να θεραπεύσει. The final test of a theory is its capacity to solve the problems which originated it. (G. Dantzig) Page 4

5 Επιχειρησιακή Έρευνα Έρευνα σε Επιχειρήσεις; Έρευνα Μάρκετινγκ; Διοίκηση; Αποφάσεις; Βελτιστοποίηση; Η Επιχειρησιακή Έρευνα είναι παντού!!! Page 5

6 Επιχειρησιακή Έρευνα Γεννήθηκε πριν από 70 περίπου χρόνια. Γεννήθηκε από τον μαθηματικό G.B.Dantzig ( ) Page 6

7 Ιστορική αναδρομή Εισήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αναπτύχθηκε κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο για προβλημάτων με την εφαρμογή ποσοτικών μεθόδων. Δημιουργήθηκαν Ομάδες Επιστημόνων (από διάφορες ειδικότητες) για την αντιμετώπιση δύσκολων προβλημάτων, όπως: την επίλυση η αξιοποίηση των ραντάρ. ο προσδιορισμός του βάθους έκρηξης των βομβών βυθού. ο προσδιορισμός του άριστου μεγέθους των νηοπομπών. ο προσδιορισμός του χρώματος βαφής των αεροπλάνων, κ.ά. Page 7 επιχειρησιακών

8 Ιστορική αναδρομή Προβλήματα που επέλυσε: I. Ορισμός βέλτιστων συστημάτων. τοποθεσιών για την εγκατάσταση οπλικών II. Καθορισμός του άριστου μεγέθους των πολεμικών αποστολών. III. Επιλογή τρόπων προστασίας των αμάχων πληθυσμού, κ.ά. IV. Ανάπτυξη συγκεκριμένων μαθηματικών μοντέλων για την επίλυση των προβλημάτων. Πρωτοπόροι: Dantzig, Bellman, Ackoff Page 8

9 Ιστορική αναδρομή Μετά τη λήξη του πολέμου βρήκε ευρεία εφαρμογή στη Βιομηχανία, τις Κατασκευές και στην Οικονομία. Αναπτύχθηκαν πολλές εφαρμογές, λογισμικό και εξειδικεύσεις στους τομείς εφαρμογής της Επιχειρησιακής Έρευνας. Η Ελλάδα έχει μεγάλη συμβολή στην ανάπτυξη και διάδοση της Επιχειρησιακής Έρευνας. Έλληνες Επιχειρησιακοί Ερευνητές στελεχώνουν πολλά από τα Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, Γαλλία, Μ. Βρεττανία και στην Ελλάδα. (Α. Τσουκιάς, Β. Πάσχος, Ι. Σίσκος, Π. Παρδαλός, Γ. Πραστάκος, κ.ά.). Page 9

10 Ιστορική αναδρομή Μεταλλουργία. Σιδηροδρομικά δίκτυα. Μεταφορές. Βιομηχανία τροφίμων. Βιομηχανία διύλισης. Υπηρεσίες (τράπεζες, ασφάλειες) κ.ά. Ανάπτυξη πληροφορικής τεχνολογίας. Page 10

11 Σημαντικοί σταθμοί επιχειρησιακής έρευνας: στην εξέλιξη 1943: Νευρωνικά δίκτυα, W.S. McCulloch και W.H. Pitts. 1944: Εκθετική Εξομάλυνση, R.G. Brown. 1944: Θεωρία Παιγνίων και Οικονομική Συμπεριφορά, J v. Neumann και Ο. Morgenstern. 1947: Αλγόριθμος Simplex, Dantzig : Ανάπτυξη της Δυΐκής Θεωρίας. Page 11 της

12 Σημαντικοί σταθμοί στην εξέλιξη της επιχειρησιακής έρευνας: 1972: Ο αλγόριθμος Simplex δεν είναι πολυωνυμικός, Klee-Minty: Εκθετική συμπεριφορά. 1982: Υπολογισμός Borgwardt, H.K. Μέσης Πολυπλοκότητας Αλγορίθμου Simplex, 1984: Ανακάλυψη πολυωνυμικού αλγορίθμου Εσωτερικών Σημείων, Karmarkar. 1991: Ανακάλυψη Αλγορίθμων Εξωτερικών Σημείων τύπου Simplex, Paparrizos. Page 12

13 Αλλαγές στις επιχειρήσεις Αύξηση μεγέθους και πολυπλοκότητας επιχειρήσεων. Δημιουργία πολυεθνικών επιχειρήσεων. Εξειδίκευση της εργασίας. Επιμερισμός των διοικητικών εργασιών. Page 13

14 Προβλήματα από την Εξειδίκευση και τον επιμερισμό της εργασίας Τα τμήματα της εταιρείας αποτελούν ξεχωριστές οντότητες με διαφορετικούς στόχους: Τμήμα Παραγωγής: Στόχος η μέγιστη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Οικονομικό Τμήμα: Στόχος η δημιουργία καθαρού κέρδους. Τμήμα Πωλήσεων: Στόχος η συνεχής διαθεσιμότητα των προϊόντων. Τμήμα Μάρκετινγκ: Στόχος η αποτελεσματική δημιουργία δικτύου διανομής και προώθησης προϊόντων. Page 14

15 Προβλήματα επιχειρήσεων από την πολυπλοκότητα των Δύσκολη η κατανομή του ανθρώπινου δυναμικού. Δύσκολη η διαχείριση των υλικών. Η ανάγκη επίλυσης προβλημάτων κατανομής πόρων με πιο αποδοτικό τρόπο δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για την εμφάνιση της Ε.Ε. Page 15

16 Επιχειρησιακή Έρευνα Έχει ως αντικείμενο την επίλυση επιχειρησιακών προβλημάτων με ένα λογικό, επιστημονικό και συστηματικό τρόπο και την ανάπτυξη των αντίστοιχων μεθοδολογιών (Υψηλάντης). Ο Όρος Επιχειρησιακή αναφέρεται στη λειτουργία (Operation) και όχι σε Επιχείρηση ή Εταιρεία. Ουσιαστικά αποτελεί μια διεπιστημονική μαθηματική επιστήμη αντλώντας τεχνικές από την Μαθηματική Μοντελοποίηση, την Στατιστική και την Μαθηματική Αριστοποίηση. Page 16

17 Επιχειρησιακή Έρευνα Η Επιχειρησιακή Έρευνα είναι η εφαρμογή επιστημονικής (scientific) προσέγγισης για την παροχή συμβουλών στους λήπτες αποφάσεων για την επίλυση «πολύπλοκων» επιχειρησιακών προβλημάτων σε συστήματα: τα οποία λειτουργούν υπό συνθήκες αβεβαιότητας (uncertainty), ανταγωνισμού (conflict) και κινδύνου (risk), στα οποία εμπλέκονται ανθρώπινο δυναμικό, κεφάλαια, εξοπλισμός, μεθοδολογίες κλπ Page 17 πρώτες ύλες,

18 Διεθνής Ονομασία Επιστημονικού Πεδίου; Διοικητική Επιστήμη (Management Science) Page 18 Επιχειρησιακή Έρευνα (Operations Research) Επιστήμη Αποφάσεων (Decision Science)

19 Page 19

20 Page 20

21 Page 21

22 Ορισμός (1) Η Επιχειρησιακή Έρευνα αποσκοπεί στο να ερευνήσει ποσοτικά εάν ένας οργανισμός παίρνει από τη λειτουργία του εξοπλισμού του τη βέλτιστη δυνατή συνεισφορά σε σχέση με τον ολικό αντικειμενικό σκοπό του, ποιες αλλαγές σε εξοπλισμό και μεθόδους απαιτούνται για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων με το μικρότερο δυνατό κόστος σε προσπάθεια και χρόνο και τέλος σε ποιο βαθμό μεταβολές στους επιμέρους αντικειμενικούς σκοπούς (τακτικοί αντικειμενικοί σκοποί) θα συνεισέφεραν στην πιο οικονομική και έγκαιρη εκτέλεση του ολικού στρατηγικού αντικειμενικού σκοπού. Watson-Watt Page 22

23 Ορισμός (2) Επιχειρησιακή Έρευνα είναι η εφαρμογή της σύγχρονης επιστήμης πάνω σε πολύπλοκα προβλήματα που ανακύπτουν στη διεύθυνση και διοίκηση μεγάλων συστημάτων, αποτελούμενων από ανθρώπους, μηχανές, υλικά και κεφάλαια στη βιομηχανία, τις επιχειρήσεις, τις Κυβερνητικές Υπηρεσίες και την Άμυνα. Εταιρεία Επιχειρησιακής Έρευνας της Μεγάλης Βρετανίας (Operational Research Society) Page 23

24 Ορισμός (3) Επιχειρησιακή Έρευνα είναι η επιστημονική προετοιμασία των αποφάσεων της Διοικήσεως (με την επιστημονική ανάλυση των δεδομένων και τη δημιουργία μαθηματικών προτύπων). Ελληνική Εταιρεία Επιχειρησιακών Ερευνών, Ε.Ε.Ε.Ε Page 24

25 Τι είναι η Επιχειρησιακή Έρευνα Πιο συγκεκριμένος ορισμός: «Επιχειρησιακή Έρευνα είναι ο κλάδος της Διοίκησης Επιχειρήσεων που ασχολείται με την κατασκευή μαθηματικών μοντέλων και τη βέλτιστη λήψη αποφάσεων για την επίλυση επιχειρησιακών προβλημάτων του αληθινού κόσμου». Πού εφαρμόζεται; Εφαρμόζεται σε προβλήματα, τα οποία έχουν να κάνουν με τη διεξαγωγή, τον συντονισμό δραστηριοτήτων σε μια επιχείρηση ή μια οργάνωση. Page 25

26 Πεδία εφαρμογής Βελτιστοποίηση δικτύων (και στην παραγωγή). Παροχή υπηρεσιών. Συστήματα αναμονής και εξυπηρέτησης. Δημόσιος και Ιδιωτικός Τομέας. Page 26

27 Πεδία εφαρμογής Εύρεση βέλτιστου μείγματος προϊόντων. Κατανομή πρώτων υλών σε ανταγωνιστικές δραστηριότητες. Μείξη πρώτων υλών. Επιλογή χαρτοφυλακίου. Κατάρτιση διαφημιστικού σχεδίου. Page 27

28 Πεδία εφαρμογής Σχεδιασμός δυναμικότητας συστημάτων. Χωροθέτηση παραγωγικών ή άλλων εγκαταστάσεων. Προγραμματισμός και οργάνωση παραγωγής. Προγραμματισμός έργων (χρόνος, κόστος, ποιότητα). Συγκοινωνίες (διαδρομές, δίκτυα κλπ). Page 28

29 Κλάδοι Εφαρμογής Βιομηχανία Μεταφορές Αυτοκινητοβιομηχανία Πληροφορική Ηλεκτρονική Επικοινωνίες Υγεία Χρηματιστήριο Δημόσιος Τομέας Εμπόριο Οικονομία Γεωπονία Ναυπηγική Αεροναυπηγική Page 29

30 Πού, Πώς, Ποιός, Πότε? Πού θα πρέπει να εγκατασταθεί ένας ΧΥΤΑ; Ένα εργοστάσιο; Ένα κέντρο διανομής; Ένα αεροδρόμιο (κριτήρια;) Πώς θα πρέπει να σχεδιαστεί μία νέα γραμμή παραγωγής; Πώς θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα κατάστημα γρήγορου φαγητού; Ένα τραπεζικό υποκατάστημα; (κριτήρια;) Page 30

31 Πού, Πώς, Ποιός, Πότε? Ποιο (Πόσο) είναι το κατάλληλο επίπεδο δυναμικότητας για μια νέα χειρουργική κλινική; Ποιο είναι το κατάλληλο μείγμα παραγωγής; Ποιο είναι το μέγιστο πλήθος αεροσκαφών που μπορεί να χειριστεί ο πύργος ελέγχου;(κριτήρια;) Πότε θα πρέπει να επεκταθεί η δυναμικότητα της χειρουργικής κλινικής ώστε να καλύψει εγκαίρως τη ζήτηση; Πότε θα πρέπει να ξεκινήσει η διαδικασία συντήρησης; (κριτήρια;) Page 31

32 Παράγοντες που επηρέασαν την ανάπτυξη της Επιχειρησιακής Έρευνας Ανάπτυξη μαθηματικών μοντέλων και εργαλείων. Γραμμικός Προγραμματισμός Μέθοδος Simplex Δυναμικός Προγραμματισμός Έλεγχος Αποθεμάτων Θεωρία Αναμονής Ανάπτυξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής (Γρήγορη επίλυση προβλημάτων και καλύτερη διαχείριση πληροφοριών) Page 32

33 Στάδια Αντιμετώπισης Προβλημάτων υπευθύνους λήψης αποφάσεων Page 33 από τους

34 Αναγνώριση ύπαρξης προβλήματος και περιγραφή αυτού Η αναγνώριση του προβλήματος. Συμπτώματα και αιτίες που προξενούν το πρόβλημα. Σύνδεση συγκεκριμένου προβλήματος με άλλα προβλήματα. Ενιαία αντιμετώπιση με πολλά προβλήματα που συνδέονται μεταξύ τους. Με ποιο τρόπο η λύση ενός προβλήματος θα επηρεάσει άλλα προβλήματα της επιχείρησης. Page 34

35 Θεμελιώδεις Αρχές της Επιχειρησιακής Έρευνας Η χρήση επιστημονικών μεθόδων (scientific methods) Η συστημική προσέγγιση (systems approach) Βασικά χαρακτηριστικά Η επιστημονική προσέγγιση. Η επεξεργασία των δεδομένων. Ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία. Page 35

36 Ποιοτική ανάλυση Οι αλλαγές στη νομοθεσία. Τεχνολογική εξέλιξη. Πολιτικές αλλαγές κ.ο.κ. Ίσως να αποτελεί ένα "στυλ" διοίκησης. Υιοθέτηση γενικότερης στρατηγικής και νέες περιοχές δραστηριοτήτων και εφαρμογών των μεθόδων της Επιχειρησιακής Έρευνας. Page 36

37 Βιβλιογραφία Εισαγωγή στην Επιχειρησιακή Έρευνα, Κολέτσος Ιωάννης, Στογιάννης Δημήτρης, 2η έκδοση, ΑΘΗΝΑ Επιχειρησιακή έρευνα, Κώστογλου Βασίλειος Ι., Εκδόσεις Α. ΤΖΙΟΛΑ & ΥΙΟΙ Α.Ε., Διοικητική επιστήμη, Anderson David R., Sweeney Dennis J., Williams Thomas A., Martin Kipp, Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΕ, Page 37

38 Ευχαριστώ Για Την Προσοχή Σας! Δρ. Ιωάννης Σ. Τουρτούρας Page 38