ΚΑΡΑΣΑΒΒΙ ΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙ ΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ

Transcript

1 ΚΑΡΑΣΑΒΒΙ ΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙ ΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΠΑΤΑΣΙ ΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΠΑΤΣΙ ΗΣ ΑΡΓΥΡΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΗΡΟ ΟΤΟΥ ΒΑΪΟΣ

2 Κεντρικά πρόσωπα του έργου είναι ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης. Πλάτων Ένας από τους µεγαλύτερους φιλόσοφους της αρχαίας Ελλάδας και όλων των εποχών ήταν ο Πλάτων. Ο Πλάτων γεννήθηκε το 427π.Χ,ενώ πέθανε το 347π.Χ. Ο Πλάτων από πολύ νέος µυήθηκε στην φιλοσοφία και ήταν µαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη. Μετά τον θάνατο του Σωκράτη πραγµατοποίησε µεγάλα ταξίδια και ήρθε έτσι σε επαφή µε τα ποικίλα φιλοσοφικά ρεύµατα της εποχής του. Όταν γύρισε το 387π.Χ στην Αθήνα ίδρυσε την Aκαδηµία η οποία ήταν ουσιαστικά το δεύτερο πανεπιστήµιο που ιδρύθηκε στον κόσµο. Το έργο του µε τη µορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο (του αποδίδονται ακόµα και µερικά νόθα έργα) και άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση µέχρι τις ηµέρες µας Ο Πλάτων, µεταξύ άλλων, έγραψε την Απολογία του Σωκράτους, η οποία θεωρείται ως µια σχετικά ακριβής καταγραφή της απολογίας του Σωκράτη στη δίκη που τον καταδίκασε σε θάνατο, το Συµπόσιο όπου µιλά για τη φύση του έρωτα, τον Πρωταγόρα, όπου µεταξύ άλλων θεµελιώνεται θεωρητικά η αρχή της «πρόληψης» που δεν λαµβάνει την ποινή ως απολύτως «ανταποδοτική», τον Παρµενίδη και τον Θεαίτητο όπου θεµελιώνει την αντικειµενικότητα του λόγου και της ιδέας, ενώ σε δύο µακρούς διαλόγους, την Πολιτεία και τους Νόµους, περιέγραψε την ιδανική πολιτεία. Ο Πλάτων ήταν κυρίως φιλόσοφος και όχι µαθηµατικός, άσχετα που βοήθησε την ανάπτυξη της γεωµετρίας. Ο Πλάτωνας διαµόρφωσε την αναλυτική αποδεικτική µέθοδο. Μεγάλη υπήρξε η συµβολή του Πλάτωνα και στην έρευνα των γεωµετρικών τόπων και στην στερεοµετρία. Πολλοί µεταγενέστεροι συγγραφείς θεωρούν τον Πλάτωνα υπεύθυνο για τον καταστατικό αυτοπεριορισµό που απαγορεύει τη χρήση άλλων οργάνων στην γεωµετρία µε εξαίρεση τον κανόνα και τον διαβήτη.

3 Αριστοτέλης Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το 384 π. Χ. και πέθανε σε ηλικία 62 ετών το 322 π. Χ. από στοµαχικό νόσηµα. Καταγόταν από τα Στάγειρα ενώ οι γονείς του ήταν ο Νικόµαχος και η Φαιστιάδα. Ο Αριστοτέλης έχασε τους γονείς του σε νεαρή ηλικία και έτσι αυτόν και τα αδέρφια του ανέλαβε ο Πρόξενος. Το 367 π. Χ. στάλθηκε στην Αθήνα για να φοιτήσει στην ακαδηµία του Πλάτωνα όπου και παρέµεινε εκεί 20 χρόνια ως µαθητής και ως δάσκαλος. Το 342 π. Χ. ανέλαβε τη διαπαιδαγώγηση του Μ. Αλεξάνδρου µε τον οποίο συνδέθηκε µε στενή φιλία και αλληλοεκτίµηση. Το 335 π. Χ. ίδρυσε τη δική του σχολή στην Αθήνα η οποία ονοµάστηκε Περιπατητική όπου δίδαξε για 13 έτη αφιερωµένος στη διδασκαλία και τη συγγραφή. Οι Αθηναίοι στράφηκαν εναντίον του για να εκδικηθούν των Αλέξανδρο κατηγορώντας τον ότι προσβάλλει τα θεία. Ο Αριστοτέλης εκτός από µέγας φιλόσοφος ήταν και συγγραφέας και βαθύς κάτοχος των µαθηµατικών. Ήταν ο πρώτος που έκανε την διάκριση µεταξύ γεωµετρίας και γεωδαισίας, µεταξύ αριθµητικής και λογιστικής. Μέσα από τα έργα του αποδεικνύεται ότι ασχολήθηκε µε πολλούς τοµείς (αστρονοµία, φυσική, γεωλογία κ.α.) ενώ ο υπολογισµός των έργων του ανέρχεται σε χίλιες πραγµατείες. Oι Αλεξανδρινοί υπολόγιζαν ότι ο Αριστοτέλης έγραψε 400 περίπου συνολικά βιβλία. Ο ιογένης ο Λαέρτιος υπολόγισε το έργο του σε στίχους και βρήκε ότι έφταναν τις 44 µυριάδες, δηλ Μεγάλο µέρος από το έργο του αυτό χάθηκε. Πολλοί διανοούµενοι της εποχής του αµφισβητούσαν τη διδασκαλία του και τον µάχονταν. Η αναγνώριση του έργου του έγινε µετά τον θάνατο του καθώς κάθε φιλοσοφική µελέτη περιλαµβάνει το όνοµα του. Για αυτό το λόγο άλλωστε θεωρείται µία από τις µεγαλύτερες και ισχυρότερες διάνοιες της αρχαίας Ελλάδας. Το έργο του Αριστοτέλη "Ηθικά Νικοµάχεια" µεταφρασµένο στα Λατινικά

4 Πλάτωνας και Αριστοτέλης στην τοιχογραφία συστηµατοποιεί. Απεικονίζονται όρθιοι στο κέντρο. Ο Πλάτωνας µε τη µορφή του Leonardo da Vinci, δείχνει µε το δεξί χέρι προς τον ουρανό κρατώντας στο αριστερό τον Τίµαιο, ενώ ο Αριστοτέλης στρέφει το δεξί χέρι στη γη κρατώντας στο άλλο τα Ηθικά. Οι χειρονοµίες εκφράζουν την ουσία της σκέψης τους : η µία οραµατικά υπερβατική και η άλλη εγκόσµια. Ο Πλάτωνας επινοεί µία τόσο φωτεινή και υψηλή µορφή του καλού που είναι αδύνατο να περιγραφεί, ενώ ο Αριστοτέλης επινοεί πιο ανθρώπινες αξίες. Ο Πλάτωνας εξερευνά, αναρωτιέται, υποδεικνύει δρόµους, δοκιµάζει χίλιες υποθέσεις, ενώ ο Αριστοτέλης διδάσκει, θεµελιώνει και Ακόµη και τα έργα τους διαφέρουν: Οι διάλογοι του Πλάτωνα είναι αριστουργήµατα της παγκόσµιας φιλολογίας, καθώς και έργα ιδρυτικά της δυτικής φιλοσοφίας. Ο Αριστοτέλης από την άλλη µεριά φαίνεται καθηγητικός και µερικές φορές αδέξιος. Πρέπει όµως να έχουµε κατά νου πως αυτό που διαβάζουµε είναι οι σηµειώσεις του και όχι τα διορθωµένα και ολοκληρωµένα έργα του, τα οποία χάθηκαν.

5 Αναξαγόρας Ο Αναξαγόρας ήταν σπουδαίος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και αστρονόµος, γεννήθηκε στις Κλαζοµένες της Ιωνίας κοντά στο 500π.Χ. Ήταν γιος του Ηγησίβουλου και σε ηλικία 20 ετών εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου µετέφερε τη φιλοσοφία από την Ιωνία. Γενικά ο Αναξαγόρας προσπάθησε να ανανεώσει την ιωνική Φυσιολογία και να την συνδυάσει µε τις πνευµατικές κατακτήσεις του Παρµενίδη και του Εµπεδοκλή. Για τη γη ο Αναξαγόρας πιστεύει πως έχει τυµπανοειδές σχήµα και πως συγκρατείται στον αέρα σύµφωνα µε τον Αριστοτέλη. Ο νους, το σηµείο κλειδί της φιλοσοφίας του δεν αναµιγνύεται µε τίποτα και είναι µόνος µε τον εαυτό του. Ο νους γνωρίζει τα πάντα και έχει τη µεγαλύτερη δύναµη, ελέγχει όσα έχουν ψυχή, επίσης ελέγχει την έναρξη της κοσµικής περιστροφής. Ο Αναξαγόρας υπήρξε ο πρώτος Ίωνας στοχαστής που µετοίκησε στην Αθήνα, σύµφωνα µε την παράδοση της φιλοσοφίας. Ο Αναξαγόρας δεν µπορούσε παρά να παίξει πολύ σηµαντικό ρόλο καθώς αποτελούσε κατά κάποιο τρόπο τον εξισορροπητικό παράγοντα µεταξύ πολιτικής εξουσίας και πολιτών. Η κοσµολογία του Αναξαγόρα κινείται στο πλαίσιο της ιωνικής παράδοσης. Η δική του θεωρία υποστηρίζει ότι στην ιστορία του σύµπαντος υπήρχε µια αρχική κατάσταση. Ο Αναξαγόρας ωστόσο δεν κάνει λόγο για ένα πρωταρχικό υλικό, όπως οι Ίωνες στοχαστές, αλλά για µια αρχική αδιαφοροποίητη κατάσταση στην οποία περιέχονται όλα τα σπέρµατα των όντων. Ο Αναξαγόρας φαίνεται να περιορίζει την κοσµολογική λειτουργεία του στην εκκίνηση της περιστροφικής κοσµικής κίνησης η οποία ακολούθως συνεχίζεται και επεκτείνεται βάσει δικών της νόµων. Σε σχέση µε τη γνώση ο Αναξαγόρας πιστεύει ότι αυτή αναπτύσσεται µέσω της εµπειρίας της µνήµης, της σοφίας και της τεχνικής. Πιστεύει ωστόσο ότι η γνώση δεν είναι αυτόσκοπος αντίθετα αυτή καταξιώνεται µέσα από την πρακτική εφαρµογή της, στρέφει το βλέµµα του σε εκείνες τις τέχνες που είναι διανοητικές, αλλά συνδέονται στενά µε την χειρωνακτική εργασία και υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος έιναι το ευφυέστερο ζώο, επειδή έχει χέρια.

6 Αναξίµανδρος Ο Αναξίµανδρος ήταν ένας από τους µεγαλύτερους φιλοσόφους, µαθηµατικούς και αστρονόµους της εποχής του, εισάγοντας καινοτόµες ιδέες και θεωρίες στην εποχή του, οι οποίες προκαλούν έκπληξη ακόµη και στην εποχή µας. Γεννήθηκε το 610 π.χ. και πέθανε λίγο µετά το 547 π.χ. όπως µας µαρτυρεί ο Απολλόδωρος. Έζησε στην Μίλητο της Ιωνίας, όπου και έγινε διάδοχος του µέντορά του Θαλή στην Ιωνική Σχολή. Χαρακτηριστική Θεωρία που ανέπτυξε είναι αυτή του απείρου και της δηµιουργίας του κόσµου. Μια εξίσου ενδιαφέρουσα θεωρία είναι αυτή της εξέλιξης. Σύµφωνα µε αυτήν η ζωή ξεκίνησε από την θερµότητα του ήλιου και οι πρώτοι οργανισµοί ήταν ιχθυόµορφα. Αυτή η εξέλιξη οδήγησε στον άνθρωπο. Ο Αναξίµανδρος ήταν ο πρώτος που χρησιµοποίησε µαθηµατικούς υπολογισµούς στις αστρονοµικές µελέτες. Με τις Θεωρίες και τις ιδέες που έφερε, βοήθησε τον κόσµο γύρω να ξεφύγει από τις Θεϊκές δεισιδαιµονίες. Αξιοµνηµόνευτο είναι επίσης ένα γεγονός που έγινε το 550 π.χ. στην Σπάρτη. Τότε πρόβλεψε έναν σεισµό και έσωσε τους πολίτες της πόλης. Επινόησε ηλιακά ρολόγια και τον χάρακα. Τέλος, στο έργο του περί της φύσεως παρουσίασε χάρτες οι οποίοι απεικόνιζαν τις αποστάσεις µεταξύ των ουράνιων σωµάτων.

7 ιογένης Ο ιογένης γεννήθηκε στη Σινώπη περίπου το 412π.Χ, στην Κόρινθο, την ηµέρα που πέθανε ο Σωκράτης σύµφωνα µ' ένα θρύλο, και πέθανε το 323 π. Χ. σε βαθύ γέρας. Εξορίστηκε απ την Σινώπη για άγνωστο αδίκηµα και έτσι νέος πήγε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να µαθητεύσει κοντά στον ιδρυτή της κυνικής φιλοσοφίας Αντισθένη. Η παράδοση λέει οι είχε µόνιµη κατοικία µέσα σ' ένα πιθάρι µε φύλακες τα σκυλιά του αποδεικνύοντας ότι ακόµα και το σπίτι ήταν περιττό ενώ γυρνούσε στους δρόµους όλη ήµερα µε ένα φανάρι δείχνοντας έτσι ότι Αναζητούσε τον άνθρωπο. Οι Αθηναίοι τον υπεραγαπούσαν για την ετοιµότητα και την ευφυΐα του καθώς και για τον αδυσώπητο και τραχύ άτροπο µε τον οποίο έσκωπτε τα κακώς έχοντα στην κοινωνία Θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος της κυνικής φιλοσοφίας. Χρησιµοποιούσε τον αστεϊσµό και το λογοπαίγνιο ως µέσο για τα διδάγµατα του. Πίστευε πως η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στη φυσική ζωή και µονό µε την αυτάρκεια, τη λιτότητα, την αυτογνωσία και την άσκηση µπορεί κάνεις να την εξασφαλίσει. Ο ιογένης έθιξε αποκλειστικά κοινωνικά και ηθικά προβλήµατα ενώ η διδασκαλία του ήταν ουσιαστικά επαναστατική και ανατρεπτική για την τάξη του. Επεδίωκε ριζική µεταβολή και µεταµόρφωση της ανθρωπινός κοινωνίας και της διεφθαρµένης ανθρωπινός φάσεως προβάλλοντας τα επιχειρηµατία του. Κατά τη γνώµη του αυτό θα γινόταν µε την επιστροφή του ανθρώπου στη φύση. Είναι γνωστό ένα ανέκδοτο για τον ιογένη: Ενας φαλακρός τον έβριζε, ο ιογένης αδιαφορούσε, αλλά αυτός επέµεινε, οπότε ο ιογένης γύρισε και του είπε: «εν σου ανταποδίδω τις βρισιές αλλά θα ήθελα να πω ένα µπράβο στις τρίχες σου, γιατί απαλλάχτηκαν από ένα κακορίζικο κεφάλι». Στην τοιχογραφία κάθεται στη µέση της αίθουσας µε πενιχρή ενδυµασία και περίπου σε περιφρονητική στάση σε σχέση µε τη µεγαλοπρέπεια του χώρου.

8 Ηράκλειτος Ο Ηράκλειτος γεννήθηκε στην Έφεσο κατά το 544 π. Χ και πέθανε το 484π.Χ σε ηλικία 60 ετών. Πατέρας του ήταν ο Βλύσων ή ο Ηράκων. Ανήκε στο γένος των Ανροκλείδων που εξορµήσθηκαν από την Αθήνα και έκτισαν την Έφεσο στην Ιωνία. Αποτελούσε ένα από τους νεότερους Ίωνες φιλοσόφους κι ο οποίος λόγω της σκοτεινότητας του ύφους του ονοµάστηκε σκοτεινός. Η συµπαράσταση του στο πλευρό των αριστοκρατικών έφτασε µέχρι το άσπονδο µίσος του προς το δήµο. Παρά την περιφρόνηση του εναντίον πολλών συγχρόνων και αρχαιοτέρων φιλοσόφων θεωρείται ένας από τους πιο βαθυστόχαστους και πρόδροµος των φυσικών επιστηµών και της ατοµικής εποχής µας. Από τα αποσπάσµατα του έργου του Περί φύσεως που έχουν διασωθεί φαίνεται ότι ο χαρακτήρας του γραπτού έργου του είναι αποφθεγµατικός. Η δοµή και η σύνθεση των αφορισµών του είναι λεπτοµερειακά επεξεργασµένη ενώ το ύφος του αινιγµατικό. Μέληµα του είναι η αφύπνιση των ανθρώπων και η καθοδήγηση τους προς τη λογική σκέψη που καθορίζει και συνδέει τη βαθύτερη φύση των πραγµάτων. Με αυτό τον τρόπο διακρίνει την πολυτελή και ανούσια γνώση των πραγµάτων από την ουσιαστική και τη βαθιά. Η παροιµιώδης φράση που χαρακτηρίζει τη φιλοσοφία του Ηρακλείτου: «Τα πάντα ρει, µηδέποτε κατά τ' αυτό µένειν» και υπενθύµιζε ότι «δεν µπορείς να µπεις δυο φορές στον ίδιο ποταµό» Στην τοιχογραφία απεικονίζεται µπροστά στο κέντρο στην πλευρά του Πλάτωνα, µε τη µορφή του Μιχαήλ Άγγελου, σε στάση περισυλλογής, στηριγµένος στον αριστερό του αγκώνα σ ένα κύβο µαρµάρου.

9 Ξενοκράτης Ο Ξενοκράτης γεννήθηκε στη Χαλκηδόνα και πέθανε στην Αθήνα σε βαθιά γεράµατα σε ηλικία 80 περίπου ετών. Ήταν πλατωνικός φιλόσοφος και ανέλαβε τη διεύθυνση της ακαδηµίας µετά το θάνατο του Σπεύσιππου. Μέχρι την ηλικία των 30 ετών ζούσε άσωτο βίο ανάµεσα σε κάθε λογής απολαύσεις και διασκεδάσεις. Όταν µπήκε στην ακαδηµία για να σπουδάσει φιλοσοφία άλλαξε ριζικά και έγινε εγκρατής και ηθικός. Απολάµβανε τον σεβασµό και την αµέριστη εκτίµηση των Αθηναίων ενώ πρώτος φρόντισε να συλλέξει και να εκδώσει τα έργα του Πλάτωνα. Παράλληλα έγραψε ο ίδιος ένα πλήθος σηµαντικών έργων ( Λογιστικά, Τα περί Αστρολογίας κ.α. ). Πρώτος διαίρεσε τη φιλοσοφία σε τρία µέρη, τη διαλεκτική, τη φυσική και την ηθική. Ασχολήθηκε επίσης µε την φύση των Θεών και τη σχέση τους µε τα ουράνια σώµατα. Επιπλέον ήταν γνώστης της πυθαγόρειας διδασκαλίας ενώ διατύπωσε και πλατωνικά διατάγµατα µε πυθαγόρεια επένδυση

10 Σωκράτης Ο Σωκράτης ήταν Αθηναίος φιλόσοφος που γεννήθηκε το 470π.Χκαι µια από τις σηµαντικότερες φυσιογνωµίες του ελληνικού και παγκόσµιου πνεύµατος και πολιτισµού και ένας από τους ιδρυτές της δυτικής φιλοσοφίας. Τις φιλοσοφικές του έρευνες παρακολουθούσαν πολλοί, ιδιαίτερα νέοι,που ένιωθαν ευχαρίστηση ακούγοντάς τον να µιλάει και να συζητάει για κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά και θρησκευτικά θέµατα. Έτσι σχηµατίστηκε γύρω του ένας όµιλος που δεν αποτελούσε σχολή γιατί ο Σωκράτης δεν δίδαξε συστηµατικά, αλλά διαλεγόταν σε κάθε σηµείο της πόλης µε ανθρώπους κάθε κοινωνικής τάξης και σε αντίθεση µε τους σοφιστές δεν έπαιρνε χρήµατα από τους µαθητές του. Απέφευγε την εµπλοκή στην πολιτική και προτιµούσε να πορεύεται τη δική του ανεξάρτητη πορεία. Μόνη εξαίρεση όταν τον καλούσε η πατρίδα. Το 399π.Χ διατυπώθηκε σε βάρος του κατηγορία για ασέβεια προς τους Θεούς και για διαφθορά των νέων. Γι' αυτό το λόγο καταδικάστηκε σε θάνατο. Κατηγορήθηκε κυρίως για την διδασκαλία του, η οποία επιδρούσε στους νέους και γι αυτό θεωρήθηκε ανατρεπτικός. Ουσιαστικό κίνητρο όµως υπήρξε η αντιζηλία του µε σηµαντικούς άντρες της εποχής. Στη διάρκεια της δίκης ο Σωκράτης έδειξε θάρρος και τόλµη. Από τον διάλογο του Πλάτωνα Κρίτων µαθαίνουµε ότι ο Σωκράτης µπορούσε να σωθεί καθώς οι φίλοι του µπορούσαν να τον βοηθήσουν να αποδράσει, ωστόσο προτίµησε να πεθάνει ως νοµοταγής πολίτης πίνοντας το κώνειο που πρόσταζε ο νόµος. Ο Σωκράτης δεν άφησε κανένα σύγγραµµα και ότι γνωρίζουµε γι αυτόν προήλθε από όσα έγραψαν οι µαθητές του σχετικά µε αυτό, καθώς και από συγγραφείς που ασχολήθηκαν µε την µελέτη της προσωπικότητας του. Σύµφωνα µε όλους αυτούς ο Σωκράτης είχε σαν βάση της φιλοσοφίας του όχι τη φύση, αλλά τον άνθρωπο. Για τον χαρακτήρα του Σωκράτη συµφωνούν όλες οι πηγές. Η εξωτερική του µορφή δεν είχε τίποτα από την ελληνική καλλονή και τον τύπο του φυσιογνωµικά εξελιγµένου Έλληνα καθώς ήταν άσχηµος. Ψυχικά όµως και πνευµατικά ήταν υπέροχος. ΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟ ΟΣ Η µαιευτική ήταν η µέθοδος η οποία σε συνδυασµό µε τη χρήση της ειρωνείας αποτελούσε χαρακτηριστικό της Σωκρατικής διδασκαλίας. Σύµφωνα µε αυτή τη µέθοδο, ο Σωκράτης κατά τις συζητήσεις του, προσποιούµενος

11 την πλήρη άγνοια για το θέµα που συζητούσε κάθε φορά, προσπαθούσε µέσα από ερωτήσεις να εκµαιεύσει την αλήθεια από τον συνοµιλητή του. Ουσιαστικά ο Σωκράτης επωµιζόταν το ρόλο της συνείδησης και µέσα από αυτήν τη διαδικασία ερωταπαντήσεων δηµιουργούσε ένα πνεύµα διαλόγου στη συζήτηση. Ο συνοµιλητής λοιπόν απαντώντας σε αυτές τις ερωτήσεις έφτανε σε ένα συµπέρασµα, στην αλήθεια για τον Σωκράτη από µόνος του. Ο Σωκράτης απεικονίζεται στο αριστερό τµήµα της τοιχογραφίας να συνοµιλεί µε τον βιογράφο του Ξενοφώντα και τον γνωστό πολιτικοστρατιωτικό ταραξία Αλκιβιάδη.