ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΣΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΚΑΙ ΣΗ ΑΓΩΓΗ ΣΗΝ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΣΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΚΑΙ ΣΗ ΑΓΩΓΗ ΣΗΝ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μεηαπηπρηαθό Πξόγξακκα πνπδώλ Γηδαθηηθή ησλ Θεηηθώλ Δπηζηεκώλ: Δθπαηδεπηηθά Πξνγξάκκαηα, Αμηνιόγεζε θαη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηελ Δθπαίδεπζε Αιηαλνπνύινπ Παλαγηώηα (Α.Μ : 272) Θέκα: Αμηνιφγεζε καζεζηαθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε wikis Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο: Σζέιηνο Νηθόιανο Πάηξα 2011

2 Γήισζε Αθαδεκατθήο Αθεξαηόηεηαο Η ππνγξάθνπζα κεηαπηπρηαθή θνηηήηξηα ηνπ Πξνγξάκκαηνο Μεηαπηπρηαθψλ Σπνπδψλ ηνπ Τ.Δ.Δ.Α.Π.Η Παλαγηψηα Αιηαλνπνχινπ (272) δειψλσ ππεπζχλσο φηη ε παξνχζα δηπισκαηηθή κνπ εξγαζία κε ηίηιν «Αμηνιφγεζε καζεζηαθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε wikis» έρεη γξαθηεί απφ εκέλα, ρσξίο νπνηαδήπνηε εμσηεξηθή κε αδεηνδνηεκέλε βνήζεηα, φηη δελ έρεη ππνβιεζεί ζε νπνηνδήπνηε ίδξπκα ή νξγαληζκφ πξνο αμηνιφγεζε, νχηε έρεη δεκνζηεπζεί ζην παξειζφλ κέξνο ηεο ή ζην ζχλνιφ ηεο απφ άιινπο ζπγγξαθείο. Οπνηαδήπνηε κέξε, ιέμεηο ή ηδέεο, ηεο κεηαπηπρηαθήο δηαηξηβήο, αλ θαη πεξηνξηζκέλα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ πηλάθσλ, γξαθεκάησλ, ραξηψλ θ.ιπ., ηα νπνία είλαη εηζεγκέλα απφ (ή κε βάζε) άιιεο πεγέο έρνπλ αλαγλσξηζηεί σο ηέηνηα ρσξίο θακία εμαίξεζε. 09/11/2011 Παλαγηψηα Αιηαλνπνχινπ (Υπνγξαθή) 2

3 Δπηζηεκνληθέο δεκνζηεύζεηο από ηελ παξνύζα κεηαπηπρηαθή εξγαζία Tselios, N., Altanopoulou, P., & Katsanos, C. (2011). Effectiveness of a framed wiki-based learning activity in the context of HCI education'. In Proceedings of PCI 2011, 15th Panhellenic Conference on Informatics, Kastoria, Greece, 30 September-2 October, 2011, Tselios, N., Altanopoulou, P., & Komis, V. (2011). Don t leave me alone: effectiveness of a framed wiki-based learning activity. In WikiSym 2011, International Symposium on Wikis and Open Collaboration, Mountain View, California, October 3-5, 2011,

4 Δπραξηζηίεο Η παξνχζα Γηπισκαηηθή Δξγαζία πξαγκαηνπνηήζεθε ζην πιαίζην ησλ ππνρξεψζεψλ κνπ γηα ην κεηαπηπρηαθφ πξφγξακκα «Γηδαθηηθή ησλ Θεηηθψλ Δπηζηεκψλ: Δθπαηδεπηηθά Πξνγξάκκαηα, Αμηνιφγεζε θαη Τερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηελ Δθπαίδεπζε» ηνπ ηκήκαηνο Δπηζηεκψλ ηεο Δθπαίδεπζεο θαη ηεο Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ηιηθία ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ. Σην ζεκείν απηφ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ φινπο φζνπο κε ζηήξημαλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ θαη ζπλέβαιαλ ζηελ πινπνίεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο. Ιδηαίηεξα ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπσλ θαζεγεηή ηεο παξνχζαο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο, ην Γξ. Νηθφιαν Τζέιην, γηα ηε βνήζεηα θαη ηελ πνιχηηκε θαζνδήγεζή ηνπ ζε φια ηα ζηάδηα εθπφλεζεο ηεο εξγαζίαο θαη γηα ηηο επνηθνδνκεηηθέο παξαηεξήζεηο ηνπ. Δπίζεο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο πξσηνεηείο θνηηεηέο ηνπ ηκήκαηνο ηνπ αθαδεκατθνχ έηνπο , γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηηο δχν έξεπλεο πνπ πινπνηήζεθαλ γηα απηή ηελ εξγαζία. Τέινο, ηηο επραξηζηίεο µνπ ζα ήζεια λα εθθξάζσ ζηνπο γνλείο κνπ θαη ζηνλ αδειθφ κνπ Γηάλλε γηα ηελ πνιχηηκε ζηήξημε πνπ κνπ παξείραλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ. 4

5 Περιεχόμενα 1.Δηζαγσγή Θεσξεηηθφ Πιαίζην Θεκειηψδεηο νξηζκνί Τερλνινγίεο Web Πιενλεθηήκαηα Μεηνλεθηήκαηα Δπηζθφπεζε Βαζηθψλ Υπεξεζηψλ Web 2.0 θαη νη Φξήζεηο ηνπο ζηελ Δθπαίδεπζε Blogs Wikis Δξγαιεία Κνηλσληθήο Γηθηχσζεο Δξγαιεία Σπλεξγαζίαο Δξγαιεία Γηακνηξαζκνχ Πεξηερνκέλνπ Σπζηήκαηα Γηαρείξηζεο Μάζεζεο Δξγαιεία Κνηλσληθήο Αλαδήηεζεο Δηθνληθνί θφζκνη Wikis Wikipedia Σχγθξηζε ησλ wiki κε άιιεο ηερλνινγίεο Πιενλεθηήκαηα Μεηνλεθηήκαηα Έξεπλεο γηα ηε καζεζηαθή απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ wiki Σπζηήκαηα γηα ηε δεκηνπξγία wiki Τχπνη Καηάιιεισλ Γηδαθηηθψλ Παξεκβάζεσλ Τν πιαίζην ζρεδηαζκνχ δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε wiki ησλ West and West Μεζνδνινγία Δξεπλεηηθή Μέζνδνο Πξψηε Δξεπλεηηθή Γηαδηθαζία Γηαδηθαζία θαη Γείγκα Υιηθά Πεξηγξαθή ηεο δξαζηεξηφηεηαο Γεχηεξε Δξεπλεηηθή Γηαδηθαζία Γείγκα Πεξηγξαθή δεχηεξεο δξαζηεξηφηεηαο

6 4.Παξνπζίαζε θαη Αλάιπζε Απνηειεζκάησλ Αλάιπζε Απνηειεζκάησλ Πξψηεο Έξεπλαο Γεκνγξαθηθά Σηνηρεία Πξψηεο Έξεπλαο Δξεπλεηηθά Δξσηήκαηα Πξψηεο Έξεπλαο Καηαλνκή Βαζκνινγίαο Πξψηεο Έξεπλαο Φξήζε ηνπ εξγαιείνπ ζηελ Πξψηε Έξεπλα Αμηνιφγεζε Γξαζηεξηφηεηαο Αλάιπζε Απνηειεζκάησλ Γεχηεξεο Γξαζηεξηφηεηαο Γεκνγξαθηθά Σηνηρεία Γεχηεξεο Έξεπλαο Δξεπλεηηθά Δξσηήκαηα Γεχηεξεο Έξεπλαο Καηαλνκή Βαζκνινγίαο Γεχηεξεο Έξεπλαο Φξήζε ηνπ εξγαιείνπ ζηε Γεχηεξε Έξεπλα Αμηνιφγεζε Γξαζηεξηφηεηαο Σπκπεξάζκαηα Βηβιηνγξαθία Παξάξηεκα

7 1 Δηζαγσγή Τα ηειεπηαία ρξφληα νη λέεο ηερλνινγίεο εκθαλίδνληαη ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο. Ιδηαίηεξν βάξνο έρεη δνζεί ζηηο δηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο, φπσο γηα παξάδεηγκα νη εθαξκνγέο πνπ εκπεξηθιείνληαη ζηηο ηερλνινγίεο Web 2.0. Οη ηερλνινγίεο απηέο δίλνπλ έκθαζε ζηε δεκηνπξγία ζπλεξγαηηθνχ, θεληξνρξεζηηθνχ θαη δηαδξαζηηθνχ πεξηερνκέλνπ (O Reilly, 2005). Σε απηέο ηηο ηερλνινγίεο ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη ηα wiki, ηα νπνία απνηεινχλ ζπλεξγαηηθά εξγαιεία γξαθήο. Ο θάζε ρξήζηεο κπνξεί λα πξνζζέηεη πεξηερφκελν θαη λα δηνξζψλεη ηηο πξνζζήθεο άιινπ ρξήζηε. Τν πεξηερφκελν απνζεθεχεηαη άκεζα θαη γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ απφ ηνπο άιινπο ρξήζηεο. Σθνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα κειεηεζεί ε επίδξαζε δχν νξγαλσκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζε δχν δηαθνξεηηθά πιαίζηα κε ηε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki ζην καζεζηαθφ απνηέιεζκα θνηηεηψλ παλεπηζηεκηαθνχ ηκήκαηνο. Πξνθεηκέλνπ λα κειεηεζεί ν παξαπάλσ ζθνπφο ζρεδηάζηεθαλ θαη πινπνηήζεθαλ δχν εξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο κε ηε ρξήζε wiki ζε δηαθνξεηηθά πιαίζηα θαη κε ηε ρξήζε δηαθνξεηηθνχ ηχπνπ wiki (West & West, 2009). Υηνζεηήζεθε ζρεδηαζκφο pretestposttest πξνθεηκέλνπ λα ειεγρζεί ε απνδνηηθφηεηα κεζφδνπ δηδαζθαιίαο πνπ βαζίδεηαη ζηε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki κέζσ ηεο επίδνζεο ησλ καζεηψλ (Shuttleworth, 2009). Γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ δχν wiki πηνζεηήζεθε ην πιαίζην πνπ πξνηείλνπλ νη West and West (2009). Ιδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη ζρεδηάζηεθε έλα wiki γηα θάζε κία απφ ηηο εξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο πνπ πεξηείρε φια ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηελ θάζε δξαζηεξηφηεηα. Δπηπιένλ, γηα θάζε ελφηεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ππήξρε ππνζηεξηθηηθή δνκή (scaffolding) κε απνηέιεζκα νη 7

8 θνηηεηέο λα είλαη ελήκεξνη γηα ην δεηνχκελν ηεο θάζε ελφηεηαο θαη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε ελδεηθηηθφ πιηθφ. Η πξψηε έξεπλα αθνξνχζε ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε απφ ηνπο πξσηνεηείο (πξψην εμάκελν ζπνπδψλ) θνηηεηέο ηνπ ηκήκαηνο Δπηζηεκψλ θαη Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ηιηθία ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ κηαο δξαζηεξηφηεηαο κε ζθνπφ ηελ θαηαζθεπή γλψζεο θαη θαηαλφεζεο κε ζέκα Η κεραλή αλαδήηεζεο Google. Η δξαζηεξηφηεηα πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ ππνρξεσηηθνχ καζήκαηνο Δηζαγσγή ζηηο ΤΠΔ. Η δεχηεξε έξεπλα αθνξνχζε ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε απφ ηνπο πξσηνεηείο (δεχηεξν εμάκελν ζπνπδψλ) θνηηεηέο ηνπ ίδηνπ ηκήκαηνο κηαο δξαζηεξηφηεηαο κε ζθνπφ ηελ πξναγσγή θξηηηθήο ζθέςεο θαη αλάπηπμεο επηρεηξεκαηνινγίαο κε ζέκα Τερληθέο αμηνιφγεζεο θαη επρξεζηίαο δηθηπαθψλ ηφπσλ θαη αμηνιφγεζε ηζηνηφπνπ κε ηα θξηηήξηα ηεο επξεηηθήο αμηνιφγεζεο. Η δξαζηεξηφηεηα πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ επηιεγφκελνπ καζήκαηνο Δηζαγσγή ζηελ Δπηζηήκε ηνπ Ιζηνχ. Τα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ππνδεηθλχνπλ ηελ απνδνηηθφηεηα ηεο ρξήζεο ηερλνινγίαο wiki ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία (κε ηε ρξήζε θαηάιιεια ζρεδηαζκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ). Τα απνηειέζκαηα δείρλνπλ βειηίσζε ζηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα ηδηαίηεξα ζηνπο θνηηεηέο πνπ είραλ ρακειή επίδνζε ζην αξρηθφ ηεζη (pretest). Η κέζε επίδνζε ησλ θνηηεηψλ ζηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα απφ 38,6% αλέβεθε ζην 54,9% κε ζπλνιηθή βειηίσζε δειαδή, 42,36 % θαη ζεσξείηαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή (Wilcoxon matched pairs signed ranks, p<0.0001, s). Σηε δεχηεξε δξαζηεξηφηεηα επίζεο, παξαηεξείηαη βειηίσζε κεγαιχηεξε απφ ηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα θαη απηφ ελδερνκέλσο λα εμαξηάηαη απφ ηε δηαθνξεηηθή θχζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο απηήο. Οη θνηηεηέο ζε απηή ηε δξαζηεξηφηεηα ζπκκεηείραλ ζε δηαδηθαζίεο πνπ σο ζθνπφ είραλ ηελ πξναγσγή θξηηηθήο ζθέςεο θαη αλάπηπμεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Αθφκε, ζπκκεηείραλ ελεξγά ζηελ αμηνιφγεζε ηζηνηφπνπ κε ηα θξηηήξηα ηεο επξεηηθήο αμηνιφγεζεο, αθνχ πξνεγνπκέλσο ηα είραλ εληνπίζεη θαη θαηαλνήζεη θαη είραλ βξεη δηαθνξέο θαη νκνηφηεηεο κε άιιεο ηερληθέο αμηνιφγεζεο. Η κέζε επίδνζε ησλ θνηηεηψλ ζηε δεχηεξε δξαζηεξηφηεηα απφ 35,2% αλέβεθε ζην 54% κε ζπλνιηθή βειηίσζε δειαδή, 53,7 % θαη ζεσξείηαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή (Wilcoxon matched pairs signed ranks, p<0.0001, s). 8

9 Ψζηφζν, δε δηαπηζηψζεθαλ δηαθνξέο ζηε καζεζηαθή βειηίσζε αλάκεζα ζηνπο δηαθνξεηηθνχο ξφινπο. Αθφκε, δε δηαπηζηψζεθαλ δηαθνξέο ζηε καζεζηαθή βειηίσζε αλάινγα κε ηε θαηεχζπλζε πνπ είραλ επηιέμεη νη θνηηεηέο ζην Λχθεην. Οη ζηάζεηο θαη ρξήζεηο ππνινγηζηή θαη Γηαδηθηχνπ απφ ηνπο θνηηεηέο εξκελεχνπλ κφιηο ην 14,4% ηεο ζπλνιηθήο δηαθχκαλζεο ηεο βειηίσζεο γηα ηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα, ελψ γηα ηε δεχηεξε δξαζηεξηφηεηα εξκελεχνπλ ην 27,7%. Σην επφκελν Κεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο έξεπλαο. Σηελ πξψηε ελφηεηα ηνπ δεπηέξνπ Κεθαιαίνπ επηρεηξείηαη λα δνζνχλ νξηζκνί ζρεηηθά κε ηηο έλλνηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη κεηθηή κάζεζε, έλλνηεο πνπ παξνπζηάδνληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο. Σηε δεχηεξε ελφηεηα αλαιχεηαη ν φξνο Web 2.0 θαη παξνπζηάδνληαη νη βαζηθέο ππεξεζίεο Web 2.0 πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ εθπαίδεπζε. Σηελ επφκελε ελφηεηα, παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηερλνινγίαο wiki, ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα απηήο, νη ρξήζεηο ηεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη κέζα απφ ηελ αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο δηεξεπλάηαη ε καζεζηαθή απνηειεζκαηηθφηεηα απηήο ηεο ηερλνινγίαο. Σηελ ηέηαξηε ελφηεηα ηνπ δεπηέξνπ Κεθαιαίνπ αλαιχεηαη ην πιαίζην ησλ West and West (2009), πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζε απηή ηελ έξεπλα γηα ηελ νξγάλσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ κε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki. Σην ηξίην Κεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο ζηελ νπνία βαζίδεηαη ε εξγαζία. Πην αλαιπηηθά, αλαθέξεηαη ν ζθνπφο θαη ηα εξσηήκαηα ηεο έξεπλαο, παξνπζηάδεηαη ε εξεπλεηηθή κέζνδνο θαη δηαδηθαζία πνπ αθνινπζήζεθε, ην εξγαιείν ηεο έξεπλαο, ηα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ, ην δείγκα θαη πεξηγξάθνληαη δηεμνδηθά νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ έπξεπε λα πινπνηεζνχλ απφ ηα εξεπλεηηθά ππνθείκελα. Σην ηέηαξην Κεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα απφ ηηο δχν εξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο. Τα απνηειέζκαηα παξνπζηάδνληαη κε ζαθήλεηα θαη κε πιεξφηεηα θαη ζπκβαδίδνπλ κε ηνπο αξρηθνχο ζηφρνπο ηεο έξεπλαο. Τέινο, ζην πέκπην θαη ηειεπηαίν Κεθάιαην ηεο εξγαζίαο, παξνπζηάδνληαη ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο, φπσο απηά πξνέθπςαλ απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ. Παξνπζηάδνληαη επίζεο, νη αδπλακίεο ηεο έξεπλαο θαη νη κειινληηθέο θαηεπζχλζεηο θαη πξνεθηάζεηο. 9

10 2 Θεσξεηηθό Πιαίζην θνπόο Σθνπφο απηνχ ηνπ Κεθαιαίνπ είλαη λα παξνπζηαζηεί ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο έξεπλαο ζηελ νπνία βαζίδεηαη ε εξγαζία. Σηελ πξψηε ελφηεηα δίλνληαη νξηζκνί ζρεηηθά κε ηηο έλλνηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη κεηθηή κάζεζε. Σηε δεχηεξε ελφηεηα αλαιχεηαη ν φξνο Web 2.0 θαη παξνπζηάδνληαη νη βαζηθέο ππεξεζίεο Web 2.0 πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ εθπαίδεπζε. Παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηερλνινγίαο wiki, ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα απηήο, νη ρξήζεηο ηεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη κέζα απφ ηελ αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο δηεξεπλάηαη ε καζεζηαθή απνηειεζκαηηθφηεηα απηήο ηεο ηερλνινγίαο. Σηελ ηέηαξηε ελφηεηα αλαιχεηαη ην πιαίζην ησλ West and West (2009), πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζε απηή ηελ έξεπλα γηα ηελ νξγάλσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ κε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki. Λέμεηο-Κιεηδηά: Δμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε Μεηθηή κάζεζε Web 2.0 Wiki Πιαίζην ζρεδηαζκνχ δξαζηεξηνηήησλ ησλ West and West (2009) 10

11 2. Θεσξεηηθό Πιαίζην 2.1 Θεκειηώδεηο νξηζκνί Μηα απφ ηηο εθπαηδεπηηθέο ρξήζεηο ηεο ηερλνινγίαο είλαη ε δηαδηθηπαθή κάζεζε. Η δηαδηθηπαθή κάζεζε είλαη επξέσο γλσζηή, γηαηί πξνζθέξεη επέιηθηε πξφζβαζε ζε καζεζηαθφ πεξηερφκελν θαη δηδαζθαιία ζε νπνηνδήπνηε ρψξν θαη ρξφλν. Γηα ην ιφγν απηφ ηα ηειεπηαία ρξφληα γίλεηαη ιφγνο γηα δηάθνξα είδε δηδαζθαιίαο πνπ δηαθέξνπλ απφ ηε παξαδνζηαθή δηδαζθαιία. Γελ είλαη ιίγνη νη φξνη πνπ ππάξρνπλ γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηα λέα είδε κάζεζεο θαη δηδαζθαιίαο. Ξεθηλψληαο κε ηνλ φξν εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ή εμ απνζηάζεσο κάζεζε (distance education), λνείηαη ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πνπ ζπκβαίλεη φηαλ ε πεγή πιεξνθφξεζεο θαη νη καζεηέο δηαρσξίδνληαη ή/θαη ρξνληθά ή/θαη ρσξηθά (Honeyman & Miller, 1993). Αθφκε, ν Keegan (1980) παξαζέηεη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ νξίδνπλ ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Απηά είλαη: Ο δηαρσξηζκφο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ καζεηή Η επηξξνή ελφο εθπαηδεπηηθνχ νξγαληζκνχ, ψζηε λα δηαρσξίδεηαη απφ ηελ ηδησηηθή κειέηε Η ρξήζε ηερλνινγηθψλ κέζσλ Η παξνρή ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο Η δπλαηφηεηα ζπλαληήζεσλ γηα δηδαθηηθνχο θαη θνηλσληθνχο ζθνπνχο Η ζπκκεηνρή ζε κηα βηνκεραληθνχ ηχπνπ κάζεζε πνπ αλ γίλεη απνδεθηή ζα δηαρσξίζεη ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε απφ άιινπο ηχπνπο εθπαίδεπζεο Δπίζεο, ν φξνο online learning αλαθέξεηαη ζηελ εθπαίδεπζε πνπ ζπκβαίλεη κε ηε ρξήζε Γηαδηθηχνπ (Nichols, 2003). H εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κπνξεί λα δηαρσξηζηεί ζε ζχγρξνλε θαη αζχγρξνλε. Οη Lever-Duffy et al. (2003), νξίδνπλ ηηο δχν απηέο θαηεγνξίεο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Σηε ζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, ε δηαδηθαζία ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο γίλνληαη ηαπηφρξνλα θαη ν εθπαηδεπηηθφο παξαδίδεη 11

12 ην κάζεκα κε ηε ρξήζε θαηάιιεισλ ππνζηεξηθηηθψλ δηαδηθηπαθψλ εξγαιείσλ θαη ν καζεηήο παξαθνινπζεί ην κάζεκα ζε δσληαλή ζχλδεζε. Η ηειεδηάζθεςε θαη ε επηθνηλσλία κέζσ δσκαηίσλ (chat room) είλαη ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ηεο ζχγρξνλεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο (Lever-Duffy et al., 2003). Σηελ αζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, ε κάζεζε ιακβάλεη ρψξα ηφζν ζε δηαθνξεηηθφ ρψξν, φζν θαη ζε δηαθνξεηηθφ ρξφλν, θαζψο ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα πξνζζέζεη ην θαηάιιειν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, ρσξίο απαξαίηεηα λα βξίζθνληαη νη καζεηέο ζπλδεδεκέλνη (Lever-Duffy et al., 2003). Οη καζεηέο εκπιέθνληαη ζε δηαδηθαζίεο κάζεζεο, θαζφηη κπνξνχλ λα ζπλδένληαη ζε νπνηαδήπνηε ρξφλν κέζσ θαηάιιεισλ ππεξεζηψλ Γηαδηθηχνπ φπνπ ζα πξνζθέξνληαη ηα καζεζηαθά πιηθά. Λφγσ ηνπ φηη ζήκεξα πινπνηείηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά κε ηελ ππνζηήξημε ηνπ ππνινγηζηή θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζε δηαδηθηπαθφ πεξηβάιινλ ηείλεη λα είλαη ηαπηφζεκε κε ηελ έλλνηα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο (e-learning) ( Δμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, 2011). Σηελ ειεθηξνληθή κάζεζε γίλεηαη ρξήζε ηερλνινγηθψλ εξγαιείσλ πνπ βαζίδνληαη ζην Γηαδίθηπν (Nichols, 2003). Τα ηειεπηαία φκσο ρξφληα εμ αηηίαο ησλ εθαξκνγψλ Web 2.0 επηθξαηεί ν φξνο ειεθηξνληθή κάζεζε 2.0 (E-Learning 2.0) (Karrer, 2007). Σε απηφ ηνλ ηξφπν κάζεζεο δίλεηαη έκθαζε ζηελ θνηλσληθή κάζεζε, κέζσ εθαξκνγψλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο (Web 2.0) φπσο είλαη ηα blogs, ηα wikis, νη εηθνληθνί θφζκνη θ.α. (Karrer, 2007). Η κάζεζε ζε απηή ηελ πεξίπησζε είλαη πξντφλ θνηλσληθήο δφκεζεο, ε νπνία επηηπγράλεηαη κέζσ ζπδεηήζεσλ θαη δηαδξάζεσλ (Karrer, 2007). Τα δηαδηθηπαθά εξγαιεία πνπ ζηεξίδνληαη ζε απηφλ ηνλ ηχπν κάζεζεο, δίλνπλ έκθαζε ζηελ εχθνιε δεκηνπξγία πεξηερνκέλνπ κε ζπλεξγαηηθφ ηξφπν (Karrer, 2007). Σπλαθήο κε ηνπο δχν παξαπάλσ φξνπο, ηεο εμ απνζηάζεσο θαη ηεο ειεθηξνληθή κάζεζεο, είλαη θαη ε θηλεηή κάζεζε (mobile learning) ε νπνία δίλεη έκθαζε ζηε θνξεηφηεηα ησλ ειεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε κάζεζε παξέρνληαο επειημία ζην καζεζηαθφ ρψξν ( MLearning, 2011). Τα πιενλεθηήκαηα θαη ηα νθέιε ησλ καζεηψλ κέζσ απηψλ ησλ ηχπσλ κάζεζεο θαηαδεηθλχνληαη θαη κέζα απφ έξεπλεο ( Allen et al., 2004 ; Means et al., 2009 ; Strother, 2002 ; Swan, 2003). Οη Means et al. (2009), δηεμήγαγαλ βηβιηνγξαθηθή έξεπλα γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηαδηθηπαθήο κάζεζεο θαη ηεο κάζεζεο πνπ ζπκβαίλεη ζε 12

13 κηα ηππηθή ηάμε. Αθνινχζσο, εθάξκνζαλ ηελ ηερληθή ηεο κεηα-αλάιπζεο. Απφ ηελ κεηα-αλάιπζε βξέζεθε πσο καζεηέο πνπ έρνπλ ζπκκεηάζρεη νιηθά ή κεξηθά ζε δηαδηθηπαθή κάζεζε, απνδίδνπλ θαιχηεξα ζε ζρέζε κε απηνχο πνπ παξαθνινπζνχλ ην ίδην κάζεκα κε παξαδνζηαθή δηδαζθαιία. Αθφκε, ε δηδαζθαιία πνπ ζπλδπάδεη ζηνηρεία παξαδνζηαθήο θαη δηαδηθηπαθήο κάζεζεο έρεη κεγαιχηεξα πιενλεθηήκαηα ζε ζρέζε κηα παξαδνζηαθή δηδαζθαιία (Means et al., 2009). Οη καζεηέο πνπ αθηέξσλαλ πεξηζζφηεξν ρξφλν ζε δξαζηεξηφηεηεο δηαδηθηπαθήο κάζεζεο απ φηη καζεηέο ηεο παξαδνζηαθήο κάζεζεο είραλ κεγαιχηεξν φθεινο (Means et al., 2009). Ψζηφζν, αξθεηέο κεηαβιεηέο δελ επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα. Η απνηειεζκαηηθφηεηα επίζεο ηεο δηαδηθηπαθήο κάζεζεο ήηαλ επξεία γηα δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν θαη δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο καζεηψλ. Η επίδξαζε ήηαλ κεγαιχηεξε γηα κειέηεο φπνπ ηα δχν είδε κάζεζεο πνηθίιινπλ απφ πιεπξάο δηδαθηηθνχ πιηθνχ, πηπρέο θαη κέζα ηεο δηδαζθαιίαο (Means et al., 2009). Αθφκε, εκθαλίδεηαη θαη ν φξνο κεηθηή κάζεζε (blended learning) ζπλδπάδνληαο ηα νθέιε ησλ παξαδνζηαθψλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο κε δξαζηεξηφηεηεο πνπ βαζίδνληαη ζηε ρξήζε ππνινγηζηή. Απηφο ν φξνο πεξηγξάθεη κηα εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή πνπ ζπλδπάδεη ηελ κεησπηθή θαη ηελ εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία (Nichols, 2003). Η βαζηθή αξρή ζχκθσλα κε ηνπο Garrison and Vaughan (2008), είλαη φηη ε κεησπηθή πξνθνξηθή επηθνηλσλία πνπ ζπκβαίλεη κέζα απφ ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο, ζπλδπάδεηαη κε ηελ γξαπηή επηθνηλσλία πνπ ζπκβαίλεη κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη θαη επέθηαζε κέζσ ηεο δηαδηθηπαθήο κάζεζεο. Οη Singh and Reed (2001), ηνλίδνπλ ηε ζεκαληηθφηεηα ηεο κεηθηήο κάζεζεο θαη ν Singh (2003) αλαθέξεη πσο ε κεηθηή κάζεζε δίλεη ζηνπο καζεηέο πεξηζζφηεξεο επηινγέο απφ απηέο ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη κάιηζηα ηείλεη λα είλαη θαη πην απνηειεζκαηηθή. 13

14 2.2 Σερλνινγίεο Web 2.0 Οη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο έρνπλ αιιάμεη ηνλ ηξφπν πξφζβαζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο πιεξνθνξίαο. Ο Tim O Reilly ην 2005 εηζήγαγε ηνλ φξν Web 2.0 δίλνληαο έκθαζε ζηε δεκηνπξγία ζπλεξγαηηθνχ, θεληξνρξεζηηθνχ θαη δηαδξαζηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Τέηνηεο ππεξεζίεο απνηεινχλ ηα ηζηνιφγηα (blogs), ηα wiki, ηα εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο (facebook, twitter), ηα εξγαιεία ζπλεξγαζίαο (google docs), ηα εξγαιεία δηακνηξαζκνχ πεξηερνκέλνπ (YouTube, slideshare), ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο κάζεζεο (moodle), ηα εξγαιεία θνηλσληθήο αλαδήηεζεο (delicious, dig) θ.α. Η ηερλνινγία απηή θάλεη ηελ εκθάληζε ηεο θαη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ηα ηειεπηαία ρξφληα, πξνσζψληαο ηα ιεγφκελα ηνπ Hargadon (2008), φηη δειαδή ην κέιινλ ηεο εθπαίδεπζεο είλαη νη ηερλνινγίεο Web 2.0. Αθφκε, κέζσ ηεο ηερλνινγίαο πξνσζείηαη ε ζπλεξγαζία θαη ε κάζεζε κε βάζε ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ. Ο καζεηήο βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο κε απνηέιεζκα λα κελ είλαη παζεηηθφο απνδέθηεο ηεο καζεζηαθήο πιεξνθνξίαο. Δπνκέλσο, ε κάζεζε πξνζαξκφδεηαη ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο θαη ζηα μερσξηζηά ελδηαθέξνληα ηνπ καζεηή. Οη δηδάζθνληεο κπνξνχλ λα πξνσζήζνπλ ηε ζπλεξγαζία φρη κφλν αλάκεζα ζηνπο καζεηέο ηνπο, αιιά θαη κεηαμχ ησλ ζπλαδέιθσλ ηνπο θαη καζεηψλ απ φιν ηνλ θφζκν (Grosseck, 2009). Σεκαληηθνί είλαη νη παξάγνληεο (ζηξαηεγηθέο) πνπ νδεγνχλ ζηελ θαηλνηφκα κάζεζε κέζσ ησλ ηερλνινγηψλ Web 2.0 ηα ιεγφκελα i-lands (innovative lands of learning) (Redecker, 2008): Μάζεζε θαη Δπίηεπμε: Τα ππνινγηζηηθά εξγαιεία κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη ζαλ κεζνδνινγηθά ή δηδαθηηθά εξγαιεία γηα λα ππνζηεξίμνπλ, εκπινπηίζνπλ θαη βειηηψζνπλ ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα. Γηαδίθηπν: Τα εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο ππνζηεξίδνπλ ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ καζεηψλ θαη κεηαμχ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ κέζα απφ δηαδηθηπαθέο θνηλφηεηεο. Πνηθηιία: Με απηέο ηηο ηερλνινγίεο ε κάζεζε δηεπξχλεηαη κε απνηέιεζκα άηνκα κε δηάθνξεο ειηθίεο, απφ δηάθνξα πνιηηηζκηθά πεξηβάιινληα, απινί καζεηέο κέρξη εξεπλεηέο κπνξνχλ λα εκπιαθνχλ ζηε κάζεζε εκπινπηίδνληάο ηελ. 14

15 Άλνηγκα ζηελ θνηλσλία: Οη ηερλνινγίεο είλαη αθφκε πξνζβάζηκεο απφ φια ηα κέιε ηεο θνηλσλίαο θαη απφ ηνπο γνλείο δηεπθνιχλνληαο ηελ πξφζβαζε ζηε πιεξνθνξία. Όινη νη παξαπάλσ παξάγνληεο πνηθίιινπλ αλάινγα κε ην επίπεδν ηεο εθπαίδεπζεο, γηα ην αλ πξφθεηηαη δειαδή γηα πξσηνβάζκηα, δεπηεξνβάζκηα ή ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε (Redecker, 2008). Η κάζεζε αθφκε, είλαη απνζπλδεδεκέλε κε ην ρψξν θαη ην ρξφλν θαη νη καζεηέο νξγαλψλνπλ ηε κάζεζε έμσ απφ ηα πιαίζηα πξνθαζνξηζκέλνπ ρψξνπ (φπσο ην ζρνιείν) θαη κπνξνχλ λα αθνινπζήζνπλ λέεο καζεζηαθέο ζηξαηεγηθέο (Redecker, 2008). Δπίζεο, επηηπγράλεηαη ε ζπλεξγαζία κε άιια ηδξχκαηα, ζε άιιεο γιψζζεο (Redecker, 2008). Γεληθά, ηα φξηα θαηαιχνληαη, θαζψο ππάξρεη εκπινθή ζηελ παγθφζκηα θνηλσλία γλψζεο (Redecker, 2008). Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο νη Patel and Solanki (2007), βξήθαλ φηη νη θνηηεηέο ηαηξηθήο θαη νη αζθνχκελνη γηαηξνί έρνπλ εμνηθείσζε ζηηο ηερλνινγίεο Web 2.0 γηα πξνζσπηθνχο θαη εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο. Ιδηαίηεξα είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηα άκεζα κελχκαηα (instant messaging), κε ηνλ δηακνηξαζκφ πεξηερνκέλνπ (media sharing) θαη κε ηα εξγαιεία θνηλσληθήο αλαδήηεζεο (social bookmarking). Σηελ έξεπλα απηή παξαηεξήζεθε έλα ελδηαθέξνλ γηα απηνχ ηνπ είδνπο ηηο ηερλνινγίεο, σζηφζν νη ζπκκεηέρνληεο ήζειαλ πεξηζζφηεξε εθπαίδεπζε ζηε ρξήζε απηήο ηεο ηερλνινγίαο θαη σο εκπφδηα ζεσξήζεθαλ ε έιιεηςε ρξφλνπ, ε πνηφηεηα ησλ πεγψλ θαη νη δπζθνιίεο πνπ πξνέθπςαλ κε ηε ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο. Σχκθσλα κε ηελ Kumar (2009), ηα blog, ηα podcast θαη ηα εξγαιεία ζπλεξγαζίαο (Google Office) είλαη νη πην ρξήζηκεο ηερλνινγίεο. Όκσο, ηα εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο δε ζεσξνχληαη ρξήζηκα ζηε δηδαζθαιία ή ζηε κάζεζε. Οη ηερλνινγίεο Web 2.0 εκπινπηίδνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη δεκηνπξγεί δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο καζεηψλ (Kumar, 2009). 15

16 2.2.1 Πιενλεθηήκαηα Όπσο αλαθέξεηαη ζηε Redecker (2008), κε ηηο ηερλνινγίεο Web 2.0 δίλνληαη λέεο επθαηξίεο γηα ηε ζχλδεζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηηο απαηηήζεηο ηεο ζχγρξνλεο θνηλσλίαο. Αθφκε, δίλεηαη έκθαζε ζηε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ζηελ θαηλνηνκία (Redecker, 2008). Πξνσζνχληαη ζχγρξνλεο ηάζεηο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, φπσο ε κάζεζε γηα κάζεζε, ε ζπλεξγαζία θαη ε κάζεζε πνπ λα ηαηξηάδεη ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο θαη ζηα ηδηαίηεξα ελδηαθέξνληα ησλ παηδηψλ (Redecker, 2008). Αθφκε, κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα, ψζηε λα παξάγνπλ αλεμάξηεηνπο θαη απηφλνκνπο ζπνπδαζηέο (Redecker, 2008). Δπηπξφζζεηα, ηα πιενλεθηήκαηα απφ ηε ρξήζε θεληξνρξεζηηθνχ πεξηερνκέλνπ είλαη φηη νη ρξήζηεο έρνπλ ηα εξγαιεία γηα λα θαηαζθεπάζνπλ νη ίδηνη πεξηερφκελν ην νπνίν αλαλεψλεηαη ζπλερψο απφ ηνπο ίδηνπο θαη απφ άιινπο ρξήζηεο θαη πξνσζείηαη ε ζπλεξγαζία (Mason & Rennie, 2007). Δπίζεο, ε επηθνηλσλία ησλ καζεηψλ κέζα απφ έλα θνηλφ ρψξν φπνπ κπνξνχλ λα δηακνηξάδνληαη ζθέςεηο θαη πεξηερφκελν, εκπίπηεη ζηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ γεγνλφο πνπ δεκηνπξγεί θίλεηξα γηα κάζεζε (Mason & Rennie, 2007). Η Grosseck (2009) αλαθέξεη επηπιένλ θάπνηα πιενλεθηήκαηα απφ ηε ρξήζε Web 2.0. Δλδεηθηηθά, αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη πιενλεθηήκαηα απνηεινχλ: ε κείσζε θφζηνπο ε επειημία ε εχθνιε θαη γξήγνξε πξφζβαζε ζηελ πιεξνθνξία ε ζπλεξγαζία ν έιεγρνο ζηηο πεγέο ε επθνιία ρξήζεο ε δεκηνπξγία ςεθηαθνχ πιηθνχ 16

17 2.2.2 Μεηνλεθηήκαηα Όπσο αλαθέξεηαη ζηε Redecker (2008), έλα απφ ηα ζεκαληηθά κεηνλεθηήκαηα είλαη ην πξφβιεκα ηεο ίζεο πξφζβαζεο ζε απηά ηα εξγαιεία. Η πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν δηαθέξεη αλάινγα κε ηελ ειηθία θαη ηελ θνηλσλία (Redecker, 2008). Δπίζεο, ηνλίδεη πσο νη ρξήζηεο πξέπεη λα δηαζέηνπλ θαη ηηο θαηάιιειεο δεμηφηεηεο πξνθεηκέλνπ λα επσθειεζνχλ απφ ηηο ηερλνινγίεο Web 2.0. Σεκαληηθφ είλαη ην πξφβιεκα ηεο δηαρείξηζεο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Όπσο αλαθέξεη, νη λένη είζηζηαη λα παξαζέηνπλ ηα πξνζσπηθά ηνπο ζηνηρεία, θσηνγξαθίεο θαη λα γξάθνπλ γηα ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο, κε ζθεπηφκελνη ηηο ζπλέπεηεο. Δθηφο φκσο απφ ηα πξνζσπηθά ηνπο ζηνηρεία νη λένη θνηλνπνηνχλ θαη πεξηερφκελν θαζφια επηηξεπηφ (Redecker, 2008). Τν θαηλφκελν ηνπ εζηζκνχ κε ην Γηαδίθηπν θαη κε ηνπο ππνινγηζηέο απνθηά κεγάιεο δηαζηάζεηο φπσο επίζεο, ην θαηλφκελν ηνπ δηαδηθηπαθνχ εθθνβηζκνχ (cyberbullying) θαη ηεο δηαδηθηπαθήο παξελφριεζεο (online grooming) (Redecker, 2008). Σεκαληηθφ είλαη ην δήηεκα ηεο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, αιιά θαη ην πξφβιεκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηηο δηαθεκίζεηο πνπ ίζσο λα απνζπά ηελ πξνζνρή ησλ καζεηψλ απφ ην καζεζηαθφ πεξηερφκελν (Redecker, 2008). Τέινο, είλαη απαξαίηεηε ε εθπαίδεπζε ησλ δαζθάισλ ζηελ εμνηθείσζε κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο (Redecker, 2008). Η Grosseck (2009) αλαθέξεη επηπιένλ θάπνηα κεηνλεθηήκαηα απφ ηε ρξήζε Web 2.0. Δλδεηθηηθά αμίδεη λα αλαθεξζνχλ ηα εμήο: ε ζχλδεζε ζην Γηαδίθηπν ε ρακειή πνηφηεηα πεξηερνκέλνπ ε ρακειή αζθάιεηα ν ρξφλνο θαη ε γλψζε πνπ επελδχεηαη ζηηο ηερλνινγίεο web 2.0 Σπκπεξαζκαηηθά, ν παηγληψδεο θαη δηαδξαζηηθφο ραξαθηήξαο ησλ εξγαιείσλ Web 2.0 θαη ν ζπλδπαζκφο νπηηθναθνπζηηθνχ πεξηερνκέλνπ είλαη ραξαθηεξηζηηθά πνπ ειθχνπλ ηνπο καζεηέο. Ψζηφζν, ρξεηάδεηαη ππνζηήξημε γηα λα κεησζεί ην ράζκα αλάκεζα ζηνπο καζεηέο ζρεηηθά κε ηηο βαζηθέο δεμηφηεηεο ρξήζεο ππνινγηζηψλ, ψζηε λα γίλεη εθηθηή ε ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ 2.0 ζηε δηα βίνπ κάζεζε. Τέινο, ρξεηάδεηαη έξεπλα, ψζηε λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απηέο νη ηερλνινγίεο ζε ηέηνην ζεκείν γηα λα 17

18 πξνσζεζνχλ ηα πιενλεθηήκαηα πξνθεηκέλνπ λα ελδπλακσζεί ε δηδαζθαιία (Grosseck, 2009). 18

19 2.3 Δπηζθόπεζε Βαζηθώλ Τπεξεζηώλ Web 2.0 θαη νη Υξήζεηο ηνπο ζηελ Δθπαίδεπζε Blogs Ο Barger ην 1999 εηζήγαγε ηνλ φξν weblog ή ελ ζπληνκία blog δειαδή, εκεξνιφγην ζην Γηαδίθηπν, πνπ απνηειεί έλαλ ηζηφηνπν, φπνπ ν ρξήζηεο κπνξεί λα εηζάγεη δηάθνξεο θαηαρσξήζεηο πνπ παξνπζηάδνληαη κε αληίζηξνθε ρξνλνινγηθή ζεηξά. Οη ρξήζηεο νλνκάδνληαη bloggers θαη ε δηαδηθαζία εηζαγσγήο θαηαρσξήζεσλ ζε απηνχ ηνπ είδνπο ηζηνηφπνπ νλνκάδεηαη blogging. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα πξνζζέηνπλ δηάθνξεο πιεξνθνξίεο νη νπνίεο ζπλδπάδνληαη κε εηθφλεο θαη βίληεν. Τν κέγεζνο ησλ blogs δηπιαζηάδεηαη θάζε 5-7 κήλεο θαη πεξηζζφηεξα απφ 100 ρηιηάδεο δεκηνπξγνχληαη θαζεκεξηλά (Pascu, 2008). Τα πεξηζζφηεξα blog δεκηνπξγνχληαη θαη ειέγρνληαη απφ κεκνλσκέλα άηνκα (Godwin-Jones, 2003). Κάζε εηζαγσγή πνπ ππάξρεη ζην blog κπνξεί λα ζρνιηαζηεί απφ ηνπο αλαγλψζηεο ηνπο (Godwin-Jones, 2003). Δθηφο απφ ηα πξνζσπηθά blog ππάξρνπλ θαη ηα blog πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο (Godwin- Jones, 2003). Οη καζεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ blog κπνξνχλ λα επσθειεζνχλ θαζ φηη πξνσζείηαη ε θξηηηθή ζθέςε (Duffy & Bruns, 2006 ; Hsu, 2007 ) θαη ρξεζηκνπνηείηαη κηα πην εθιεπηπζκέλε κνξθή γιψζζαο, κηαο θαη ηα θείκελα ησλ ρξεζηψλ είλαη πξνζβάζηκα ζε φινπο (Duffy & Bruns, 2006). Αθφκε, νη καζεηέο απνθηνχλ επηθνηλσληαθέο θαη ζπλεξγαηηθέο δεμηφηεηεο θαη δεκηνπξγηθφηεηα (Duffy & Bruns, 2006). Ψζηφζν, ηα blog ειέγρνληαη θαηά θχξην ιφγν απφ ηνλ ηδηνθηήηε ηνπο θαη ηα άηνκα δελ έρνπλ ειεπζεξία λα εθθξάζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο, ιφγσ ηνπ φηη δελ επηηξέπνληαη κνξθνπνηήζεηο θεηκέλσλ ησλ άιισλ αηφκσλ, φπσο ηζρχεη γηα παξάδεηγκα ζηελ πεξίπησζε ησλ wiki (Hsu, 2007). Τα blog κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηνπο καζεηέο ζαλ ςεθηαθά εκεξνιφγηα, φπνπ νη καζεηέο πξνζζέηνπλ ηα ζρφιηά ηνπο, έπεηηα απφ ηε κειέηε ηνπ δηδαθηηθνχ πιηθνχ (Seitzinger, 2006) ή σο ειεθηξνληθά πνξηθφιην, γηα ηελ παξνπζίαζε ησλ πξνζσπηθψλ ηνπο εξγαζηψλ (Godwin-Jones, 2003). Αθφκε, κπνξνχλ λα δεκνζηεχνπλ 19

20 δηάθνξα άξζξα πξνσζψληαο ηελ ηδηνθηεζία θαη ηελ ππεπζπλφηεηα απφ κέξνπο ησλ καζεηψλ, θαζ φηη ν θαζέλαο κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε ζηα θείκελά ηνπο, κηαο θαη δηαηίζεληαη ειεχζεξα ζην Γηαδίθηπν (Godwin-Jones, 2003). Δπηπξφζζεηα, νη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηα blog γηα λα παξαζέηνπλ αλαθνηλψζεηο θαη ρξήζηκα λέα γηα ηνπο καζεηέο (Franklin & Van Harmelen, 2007). Οη Lowe and Williams (2004), ρξεζηκνπνίεζαλ blog ζηνπο καζεηέο ηνπο θαη δηαπίζησζαλ πσο απνηεινχλ εξγαιεία ηα νπνία ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία, ζηε κνξθνπνίεζε θαη ζην «αλέβαζκα» ςεθηαθνχ πιηθνχ. Αθφκε, νη ίδηνη ππνζηεξίδνπλ πσο ε πξνζζήθε πξαγκαηηθνχ θνηλνχ πνπ πξνζζέηεη ζρφιηα ζπκβάιιεη ζην λα είλαη νη καζεηέο πεξηζζφηεξν πξνζεθηηθνί ζηε ρξήζε ηεο γιψζζαο. Γεληθά, ζεσξνχλ πσο ε ρξήζε ησλ blog ζηελ εθπαίδεπζε έρεη ζεηηθή επηξξνή ζηηο δεμηφηεηεο γξαθήο ησλ καζεηψλ Wikis Έλα wiki είλαη έλαο ηζηφηνπνο πνπ επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο ζπλεξγαηηθά λα πξνζζέηνπλ, λα αθαηξνχλ θαη λα επεμεξγάδνληαη πεξηερφκελν. Σε αληίζεζε κε ηα blog έρνπλ ηζηνξηθφ πνπ επηηξέπεη ηελ επεμεξγαζία πξνεγνχκελσλ εθδφζεσλ, ην πεξηερφκελν κπνξεί λα εκπινπηίζεη κε εηθφλεο, ήρν, βίληεν θαη ζπλδέζκνπο ζε άιιεο ζειίδεο. Σθνπφο ησλ wiki είλαη λα πξνσζείηαη ε κάζεζε ζηαδηαθά ζηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ κε ην πεξηερφκελν λα έρεη κηα κνληκφηεηα θαη λα έρεη δεκηνπξγεζεί ζσζηά (Godwin- Jones, 2003). Τα πιενλεθηήκαηα ησλ wiki είλαη φηη επηηξέπνπλ ζε κέιε λα ζπλεξγάδνληαη θαη λα πξνζζέηνπλ πεξηερφκελν (Hsu, 2007). Ψζηφζν, ε δνκή δελ είλαη νξγαλσκέλε θαη πνιινί είλαη απηνί πνπ εθθξάδνπλ ακθηβνιίεο γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ πιηθνχ πνπ δεκνζηεχεηαη ζε ηέηνηνπο ηζηνηφπνπο (Hsu, 2007). Κάπνηεο ελδεηθηηθέο εθπαηδεπηηθέο ρξήζεηο ηνπ wiki είλαη ε δεκηνπξγία project κέζα απφ ζπλεξγαζία (Franklin & Van Harmelen, 2007 ; Hsu, 2007), ε πξνψζεζε δξαζηεξηνηήησλ γξαθήο πνπ βαζίδνληαη ζε νξγαλσκέλε δνκή (scaffolding) ε νπνία έρεη πινπνηεζεί απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο (Franklin &Van Harmelen, 2007). Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ηα wiki παξνπζηάδνληαη ζε επφκελε ελφηεηα ηνπ ζεσξεηηθνχ πιαηζίνπ. 20

21 2.3.3 Δξγαιεία Κνηλσληθήο Γηθηύσζεο Όπσο αλαθέξεηαη ζηε Redecker (2008), ηα εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο ζρεδηάζηεθαλ ψζηε λα πξνσζήζνπλ ηελ επηθνηλσλία, ηε ζπλεξγαζία θαη ην δηακνηξαζκφ πεξηερνκέλνπ (Cachia, 2008 ; Childnet International, 2008 ). Δπηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα ζπλδένληαη κε θίινπο, λα ζηέιλνπλ κελχκαηα θαη λα «αλεβάδνπλ» πξνζσπηθέο πιεξνθνξίεο θαη θάζε είδνπο πιηθφ. Μεξηθά παξαδείγκαηα απνηεινχλ ην Facebook ( ην MySpace ( ην twitter ( θ.α. Σε κεληαία βάζε ε ρξήζε ηέηνησλ εξγαιείσλ απνηειεί ηελ ηξίηε δεκνθηιέζηεξε δξαζηεξηφηεηα ζηελ Δπξψπε (Pascu, 2008). Έξεπλεο δείρλνπλ πσο ην 60% ησλ λέσλ ζπδεηά γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ εθπαίδεπζε θαη ην 50% ζπδεηά γηα ζρνιηθέο εξγαζίεο (Childnet International, 2008). Μηα απφ ηηο ζεκαληηθέο εθπαηδεπηηθέο ρξήζεηο ησλ εξγαιείσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο, είλαη φηη νη ρξήζηεο κε θνηλά ελδηαθέξνληα κπνξνχλ λα πξνζζέηνπλ πιηθφ θαη άιιν ζρεηηθφ πεξηερφκελν πξνθεηκέλνπ λα βειηηψλνπλ ηηο γλψζεηο ηνπο πάλσ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζέκα (Franklin & Van Harmelen, 2007). Όπσο αλαθέξεηαη ζηε Redecker (2008), νη Davies and Cranston (2008) παξαηήξεζαλ πσο νη λένη ρξεζηκνπνηνχλ εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο γηα λα : 1)Έξρνληαη ζε επαθή κε θίινπο 2)Κάλνπλ λέεο επαθέο 3) Μνηξάδνπλ πεξηερφκελν 4)Αλαθαιχπηνπλ ηελ ηαπηφηεηά ηνπο 5) Έρνπλ πξφζβαζε ζε πιεξνθνξία θαη κάζεζε Δξγαιεία πλεξγαζίαο Οη δηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο γξαθείνπ, φπσο ην Web office, είλαη παθέηα ινγηζκηθνχ πνπ κνηάδνπλ κε ηηο εθαξκνγέο ηνπ Microsoft Office ή ηνπ Open Office θαη δηαζέηνπλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ, ινγηζηηθά θχιια θαη παξνπζηάζεηο. Δπηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηελ ηαπηφρξνλε ζπλεξγαηηθή επεμεξγαζία εγγξάθσλ (Franklin & Van 21

22 Harmelen, 2007). Ο ρξήζηεο έρεη εχθνιε πξφζβαζε κέζα απφ δηάθνξεο ζπζθεπέο θαη εμαηηίαο ηνπ γεγνλφηνο φηη νη αιιαγέο απνζεθεχνληαη άκεζα, δελ απαηηείηαη απνζηνιή κελπκάησλ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ. Φαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ην Google Docs (docs.google.com). Τα πιενλεθηήκαηα ζηελ εθπαίδεπζε είλαη φηη νη καζεηέο κπνξνχλ λα δεκηνπξγνχλ ζπλεξγαηηθά πεξηερφκελν κε ζηφρν ηελ πξνψζεζε γλψζεο θαη φηη απνηειεί ππνθαηάζηαζε άιισλ παξαδνζηαθψλ κεζφδσλ γηα θνηλνπνίεζε αλαθνηλψζεσλ ή εξγαζηψλ πξνο ηνπο καζεηέο (Τζέιηνο, 2011) Δξγαιεία Γηακνηξαζκνύ Πεξηερνκέλνπ Πξφθεηηαη γηα ζπζθεπέο πνπ δηακνηξάδνπλ ςεθηαθφ πιηθφ θαη επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα αλαδεηνχλ πεξηερφκελν θαζψο θαη λα αλεβάδνπλ. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα παξάγνπλ ηα δηθά ηνπο βίληεν ή θσηνγξαθίεο, ηα νπνία αλεβάδνληάο ηα ζε ηέηνηεο ππεξεζίεο λα είλαη δηαζέζηκεο γηα ην επξχ θνηλφ (Anderson, 2007). Παξαδείγκαηα είλαη ην YouTube (ηαηλίεο), itunes (podcasts and vodcasts), Flickr (εηθφλεο), Slideshare (παξνπζηάζεηο), DeviantArt (έξγα ηερλεο), Scribd (έγγξαθα) (Franklin & van Harmeler, 2007). Τέηνηα εξγαιεία επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα έρνπλ πξφζβαζε ζε πεξηερφκελν πνπ είλαη δηαζέζηκν ζε δηεζλή θιίκαθα (Hsu, 2007). Όκσο, δελ πξνσζείηαη ε ζπλεξγαζία θαη ην πεξηερφκελν δελ είλαη δηαδξαζηηθφ (Hsu, 2007). Ο καζεηήο ρξεζηκνπνηψληαο podcast κπνξεί λα θαηαγξάθεη ηηο ζθέςεηο ηνπ (Seitzinger, 2006) πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Μάζεζεο Κάπνηεο εθαξκνγέο είλαη εηδηθά ζρεδηαζκέλεο γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο. Τν moodle γηα παξάδεηγκα, απνηειεί κηα πιαηθφξκα ηειεθπαίδεπζεο πνπ δηαηίζεηαη ειεχζεξα. Οη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ λα ζρεδηάζνπλ δηαδηθηπαθά καζήκαηα, δίλνληαο επθαηξίεο ζηνπο καζεηέο γηα αιιειεπίδξαζε (Redecker, 2008). Πην πξφζθαηα ην sloodle, δίλεη ηε δπλαηφηεηα ππνζηήξημεο εηθνληθνχ θφζκνπ (virtual world) θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην πεξηβάιινλ ηνπ moodle θάλνληαο ηε δηδαζθαιία πην εχθνιε (Redecker, 2008). 22

23 2.3.7 Δξγαιεία Κνηλσληθήο Αλαδήηεζεο Πξφθεηηαη γηα ηα εξγαιεία Delicious ( θαη Digg ( πνπ παξέρνπλ απνηειέζκαηα αλαδήηεζεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο πξνηάζεηο ρξεζηψλ (Τζέιηνο, 2011). Σηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία νη δηδάζθνληεο θαη νη καζεηέο κπνξνχλ λα πξνζζέζνπλ πιηθφ πνπ λα ζρεηίδεηαη κε ηηο αλάγθεο ηνπ καζήκαηνο (Τζέιηνο, 2011) Δηθνληθνί θόζκνη Δίλαη ειεθηξνληθά παηρλίδηα πνπ πξνζνκνηψλνπλ θάπνηεο απφ ηηο θαηαζηάζεηο ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ. Τν πην δεκνθηιέο ίζσο παηρλίδη πνπ εκπίπηεη ζε απηή ηελ θαηεγνξία είλαη ην Second Life ( φπνπ νη ρξήζηεο δεκηνπξγνχλ ην ραξαθηήξα ηνπο (avatar) πξνθεηκέλνπ λα εμεξεπλήζεη απηφλ ηνλ ηδεαηφ θφζκν. Τα εηθνληθά παηρλίδηα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ εθπαίδεπζε, πξνζνκνηψλνληαο κηα εηθνληθή ηάμε ή έλα εηθνληθφ εξγαζηήξην. Ο εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα νξίζεη δηαδηθηπαθή ζπλάληεζε κέζσ ηνπ παηρληδηνχ πξνθεηκέλνπ λα γίλεη κηα δηάιεμε, λα εμεηάζεη ηνπο καζεηέο ηνπ ή λα ιχζεη ελδερφκελεο απνξίεο. 23

24 2.4 Wikis Ο Cunningham ρξεζηκνπνίεζε πξψηνο ηε ιέμε wiki, πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε ραβαλέδηθε ιέμε wiki wiki θαη ζεκαίλεη γξήγνξα, ελλνψληαο κηα ζπιινγή απφ ηζηνζειίδεο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα δηακνξθσζνχλ εχθνια απφ ηνλ θαζέλα (West & West, 2009 ; Godwin-Jones, 2003) θαη δεκηνχξγεζε ην πξψην wiki ην 1995 πνπ νλνκαδφηαλ wikiwikiweb. Σηηο αξρέο ηνπ 2000 ηα wiki ρξεζηκνπνηνχληαλ απφ εηαηξείεο σο ινγηζκηθφ γηα πξνψζεζε ζπλεξγαζίαο. Σηηο κέξεο εμαθνινπζνχλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη απφ εηαηξείεο, αιιά θαη απφ ζρνιεία θαη παλεπηζηήκηα ( Wiki, 2011), κε απνηέιεζκα λα πξνσζείηαη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ, ε αηνκηθή εξγαζία (θαζφηη ν θαζέλαο κπνξεί λα γξάςεη πεξηερφκελν ζε ζειίδεο) θαη ε επηθνηλσλία κέζσ ηνπ κελνχ ζπδήηεζεο θαη ηελ αμηνιφγεζε (Karasavvidis, 2010). Ψζηφζν, γηα λα είλαη επηηπρέο ην εγρείξεκα ρξεηάδεηαη θαηάιιειε πξνεηνηκαζία, ζρεδηαζκφο θαη δηαρείξηζε (West & West, 2009). Όπσο αλαθέξεη θαη ε Notari (2009), ε ρξήζε ηνπ wiki ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία έρεη θαιχηεξα απνηειέζκαηα κε ηε ρξήζε ελφο θαιά δνκεκέλνπ ζελαξίνπ. Τα wiki είλαη εξγαιεία πνπ πξνσζνχλ ηε ζπλεξγαηηθή γξαθή ζην Γηαδίθηπν (West & West, 2009) θαη θαη επέθηαζε ηε ζπλεξγαηηθή δεκηνπξγία ππεξθεηκέλσλ (Karasavvidis, 2010). Απνηεινχλ ζπλεξγαηηθά πεξηβάιινληα κάζεζεο πνπ πξνσζνχλ ηελ αιιειεπίδξαζε θαη ηε ζπλεξγαζία ζε κηα δηαδηθηπαθή ηάμε. Τα wiki είλαη ρξήζηκα, εχθνια θαη ζπλεξγαηηθά πεξηβάιινληα πνπ θάλνπλ ηε κάζεζε πην ελδηαθέξνπζα. Τα wiki επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα δεκηνπξγνχλ πεξηερφκελν θαη λα ην δηακνξθψλνπλ. Γελ επηηξέπεηαη φκσο, ε ηαπηφρξνλε επεμεξγαζία ζειίδσλ απφ πνιινχο ζπγγξαθείο (West & West, 2009). Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα κνξθνπνηνχλ θαη λα πξνζζέηνπλ ζειίδεο. Τν θάζε κέινο ηνπ wiki κπνξεί πέξα απφ θείκελν, λα πξνζζέηεη θαη δηάθνξα πνιπκέζα (εηθφλα, ήρνο θαη βίληεν), ελψ παξάιιεια λα αλαδηακνξθψλεη πιηθφ πνπ έρεη πξνζζέζεη θάπνηνο άιινο ζην ίδην wiki. Τν πεξηερφκελν απνζεθεχεηαη άκεζα θαη γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ απφ ηνπο ππφινηπνπο ρξήζηεο. Δπίζεο, ππνζηεξίδνπλ ηε δεκηνπξγία πνιιψλ ηζηνζειίδσλ απφ πνιινχο ζπγγξαθείο, θαζ φηη δελ ππάξρεη πεξηνξηζκφο ησλ ρξεζηψλ. Τν πεξηερφκελν ηνπ wiki 24

25 δελ αλήθεη ζε θαλέλαλ, θαζ φηη φινη νη ρξήζηεο είλαη ππεχζπλνη γη απηφ (Lamb, 2011). Δπίζεο, είλαη αλεμάξηεην ρξφλνπ θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ δελ ηειεηψλεη πνηέ (Lamb, 2011). Ο θαζέλαο κπνξεί λα πξνζζέηεη πεξηερφκελν, αιιά ηαπηφρξνλα ζα πξέπεη λα δέρεηαη θάζε αιιαγή ή αθφκα θαη δηαγξαθή ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ (Lamb, 2004). Τν wiki είλαη εχθνιν ζηε ρξήζε ηνπ θαη απαηηείηαη έλαο θπιινκεηξεηήο πξνθεηκέλνπ λα δνπιέςεη θάπνηνο κε wiki (Karasavvidis, 2010 ; Wei et al., 2005). Η γιψζζα mark-up ζηελ νπνία βαζίδεηαη ην wiki είλαη εχθνιε, ηα url ζπλδένληαη επθνιφηεξα θαη γεληθά ε ππεξζχλδεζε πεξηερνκέλνπ γίλεηαη κε απιφ ηξφπν (Lamb, 2004). Η δνκή είλαη ειεχζεξε θαη νξίδεηαη απφ ηα κέιε ηνπ wiki πνπ πξέπεη λα παξαθνινπζνχλ ηηο αιιαγέο πνπ γίλνληαη, ψζηε λα απνηξέπνληαη ιάζε, παξαηππίεο θαη θαηλφκελα βαλδαιηζκνχ θαη ινγνθινπήο. Αθφκε, ρξεζηκνπνηείηαη πεξηβάιινλ επεμεξγαζίαο WYSIWYG (what you see is what you get) (Godwin-Jones, 2003). Όηαλ δειαδή, ν ρξήζηεο ρξεζηκνπνηεί ην πεξηβάιινλ επεμεξγαζία κηαο ζειίδαο wiki, γηα λα πξαγκαηνπνηήζεη αιιαγέο ή πξνζζήθεο πεξηερνκέλνπ, γλσξίδεη θαη ηε κνξθή πνπ ζα έρεη ε ζπγθεθξηκέλε ζειίδα πνπ επεμεξγάδεηαη, φηαλ ζα δεκνζηεπζεί ζην Γηαδίθηπν. Τα wiki δηαζέηνπλ ηζηνξηθφ ζην νπνίν απνζεθεχνληαη αλά πάζα ζηηγκή νη αιιαγέο πνπ γίλνληαη (Chatfield, 2009), κε απνηέιεζκα νη ρξήζηεο λα έρνπλ πξφζβαζε ζε δηάθνξεο εθδφζεηο ηνπ πιηθνχ ηνπο. Οη αιιαγέο απνζεθεχνληαη ηφζν ζε επίπεδν ζειίδαο, φζν ζε επίπεδν ηζηνηφπνπ. Σεκαληηθφ είλαη θαη ην κελνχ ηεο ζπδήηεζεο πνπ δηαζέηνπλ ηα wiki (Chatfield, 2009), ην νπνίν επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο λα ζέηνπλ εξσηήζεηο θαη θαη επέθηαζε απαληήζεηο, πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ην πεξηερφκελφ ηνπ. Τα wiki κπνξεί λα είλαη ειεχζεξα (free wikis services), επί πιεξσκή (fee based wikis services) ή λα «θηινμελνχληαη» ζε θάπνην δηθηπαθφ ηφπν (self hosted wikis) (West & West, 2009). Μπνξεί αθφκε λα είλαη δεκφζηα ή ηδησηηθά (West & West, 2009). Τα ηδησηηθά wiki είλαη νξαηά κφλν ζε φζνπο έρνπλ θσδηθφ πξφζβαζεο ή ζε φζνπο έρεη ζηαιεί πξφζθιεζε γηα λα ζπκκεηάζρνπλ ζε απηφ. Δπίζεο, δηαζέηνπλ δηάθνξα εξγαιεία κνξθνπνίεζεο θαη δηάθνξα ζηπι ζεκάησλ (West & West, 2009). Γηα λα δεκηνπξγεζεί έλα wiki ρξεηάδεηαη λα επηιερζεί ε θαηάιιειε ππεξεζία, λα δεκηνπξγεζεί ν ινγαξηαζκφο (απαηηείηαη δηεχζπλζε ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ), λα 25

26 δνζεί ην φλνκα ηεο ηζηνζειίδαο θαη ζηε ζπλέρεηα λα πξνζθιεζνχλ ηα κέιε κέζσ ησλ δηεπζχλζεσλ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ. Σηνλ Πίλαθα 1 παξνπζηάδνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ wikis. Πίλαθαο 1:Σπγθεληξσηηθφο πίλαθαο κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ wiki Υαξαθηεξηζηηθά ησλ Wiki Σπλεξγαηηθφ εξγαιείν γξαθήο Ο θάζε ρξήζηεο κπνξεί λα πξνζζέηεη πεξηερφκελν θαη λα δηνξζψλεη ηα ιεγφκελα άιινπ ρξήζηε Τν πεξηερφκελν απνζεθεχεηαη άκεζα θαη γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ απφ ηνπο άιινπο ρξήζηεο Τν πεξηερφκελν δελ αλήθεη ζε θαλέλαλ θαη είλαη αλεμάξηεην ρξφλνπ Δπθνιία ζηε ρξήζε (εχθνιε ππεξζχλδεζε ηζηνζειίδσλ, πεξηβάιινλ επεμεξγαζίαο WYSIWYG) Έρνπλ ειεχζεξε δνκή Γηαζέηνπλ ηζηνξηθφ, φπνπ απνζεθεχνληαη φιεο νη εθδφζεηο Γηαζέηνπλ κελνχ ζπδήηεζεο 26

27 2.4.1 Wikipedia Τν πην γλσζηφ θαη επξχ wiki απνηειεί ε εγθπθινπαίδεηα Wikipedia ( Πξφθεηηαη γηα κηα εγθπθινπαίδεηα πνπ δηαηίζεηαη ειεχζεξα ζην Γηαδίθηπν (βι. Δηθφλα 1). Γηαηίζεηαη ζε πνιιέο γιψζζεο, φπσο θαη ζηα Διιεληθά. Υπνζηεξίδεηαη απφ ηνλ κε θεξδνζθνπηθφ νξγαληζκφ Wikimedia foundation κε ηδξπηή ηεο ηνλ Jimmy Wales. Δηθόλα 1: Σηηγκηφηππν ηεο αξρηθήο ζειίδαο απφ ηελ ειεχζεξε εγθπθινπαίδεηα Βηθηπαίδεηα Οη ελ δπλάκεη ζπγγξαθείο ηεο είλαη φινο ν θφζκνο. Ο θαζέλαο ινηπφλ, κπνξεί λα γξάςεη θάπνην ιήκκα ζε αληίζηνηρν άξζξν, λα δηνξζψζεη θείκελν θαη λα ζπκκεηέρεη ζε ζπδεηήζεηο. Γηα ην ιφγν απηφ πνιινί είλαη εθείλνη πνπ έρνπλ ακθηζβεηήζεη ηελ αμηνπηζηία ηεο. Ψζηφζν, ν Giles (2005) κειέηεζε ηελ Wikipedia κε ηελ εγθπθινπαίδεηα Britannica θαη βξήθε φηη αλάκεζα ζε 42 ιήκκαηα ε Wikipedia πεξηείρε θαηά κέζν φξν 4 αλαθξίβεηεο ζε ζρέζε κε ηηο 3 θαηά κέζν φξν πνπ πεξηείρε αληίζηνηρα ε Britannica. Η αλαδήηεζε ηεο πιεξνθνξίαο γίλεηαη κε κεραλή αλαδήηεζεο ζε ζεκαηηθφ θαηάινγν, αιθαβεηηθφ θαηάινγν ή ζε θαηάινγν άξζξσλ. Ο ρξήζηεο κπνξεί λα πινεγεζεί αλάκεζα ζηελ αξρηθή ζειίδα, ζηα αμηφινγα άξζξα, ζηα ηξέρνληα γεγνλφηα αθφκε θαη λα αλαηξέμεη ζε θάπνηα ηπραία ζειίδα. 27

28 2.4.2 ύγθξηζε ησλ wiki κε άιιεο ηερλνινγίεο Οη West and West (2009), πξνζπαζνχλ λα ζπγθξίλνπλ ηα wiki κε άιιεο αζχγρξνλεο ηερλνινγίεο, φπσο ηα ηζηνιφγηα (blogs) θαη νη ζπδεηήζεηο (threated discussions). Σπγθξίλνληαο ινηπφλ, ηα wiki κε ηα blog, παξαηεξείηαη πσο θαη ηα δχν εξγαιεία επηηξέπνπλ ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ ηνπο. Όκσο, ζηα ηζηνιφγηα νη πξνζζήθεο πεξηερνκέλνπ γίλνληαη ζε ρξνλνινγηθή ζεηξά θαη δηαρεηξίδνληαη απφ έλα θπξίσο άηνκν (West & West, 2009). Τα wiki απφ ηελ άιιε, επηηξέπνπλ κηα πεξηζζφηεξν δπλακηθή νξγάλσζε, ε νπνία κάιηζηα γίλεηαη αλάκεζα ζε φια ηα κέιε πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ (West & West, 2009). Δπηπξφζζεηα, ζηα ηζηνιφγηα δελ κπνξνχλ λα ππάξμνπλ αιιαγέο ζηηο πξνζζήθεο πεξηερνκέλνπ θάηη πνπ ηζρχεη ζηελ πεξίπησζε ησλ wiki (West & West, 2009). Τα εξγαιεία πνπ ππνζηεξίδνπλ ζπδεηήζεηο κε ηε κνξθή forum (threated discussions), επηηξέπνπλ λα δηακνξθψλεηαη πεξηερφκελν απφ άιινπο ρξήζηεο, ρσξίο φκσο απηφ λα είλαη απνηέιεζκα ζπλεξγαζίαο (West & West, 2009). Η νξγάλσζε είλαη ζηαηηθή θαη ην πεξηερφκελν δελ κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί απφ ηνπο ρξήζηεο (West & West, 2009). Σηε ζειίδα επηρεηξείηαη κηα ζχγθξηζε ησλ wiki κε ηηο θνηλέο ζειίδεο. Με βάζε απηή ηε ζχγθξηζε, ε ζχληαμε ζην wiki είλαη ειεχζεξε θαη αλνηρηή ζε ζρέζε κε ηελ πεξηνξηζκέλε πνπ πθίζηαηαη ζηα θνηλά web sites. Η γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηα wiki είλαη ε γιψζζα κε κνξθή θεηκέλνπ ζε αληίζεζε κε ηηο γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηε δεκηνπξγία ηζηνζειίδσλ. Τν ραξαθηεξηζηηθφ ησλ wiki είλαη ε απνζήθεπζε πξνεγνχκελσλ εθδφζεσλ θαη ε εχθνιε δεκηνπξγία ζειίδσλ, ραξαθηεξηζηηθά πνπ δελ αληηζηνηρνχλ ζηηο θιαζζηθέο ζειίδεο. Σην wiki, φπσο αλαθέξζεθε, ζπκκεηέρνπλ πνιινί ζπγγξαθείο θαη ην πεξηερφκελν είλαη ζπλεξγαηηθφ, ελψ ζηηο θιαζζηθέο ηζηνζειίδεο ν αξηζκφο ησλ ζπγγξαθέσλ είλαη πεξηνξηζκέλνο θαη ην πεξηερφκελν πεξηζζφηεξν πξνζσπηθφ. Τέινο, ν βαζκφο αζθαιείαο ζην wiki είλαη ρακειφο, ελψ ζηα θνηλά sites πςειφο θαη ην πεξηερφκελν ζπλήζσο ζηαηηθφ, γεγνλφο πνπ δελ ηζρχεη ζηελ πεξίπησζε ησλ wiki. 28

29 2.4.3 Πιενλεθηήκαηα Πιενλέθηεκα απφ ηε ρξήζε ηέηνηνπ είδνπο ηερλνινγίαο είλαη φηη ν θαζέλαο κπνξεί λα ζπκκεηέρεη ζε δηαδηθαζίεο ζπγγξαθήο θαη κνξθνπνίεζεο (Hsu, 2007 ; Wei et al., 2005), κέζα απφ ζπλεξγαηηθφ ηξφπν. Μάιηζηα ην πεξηερφκελν κπνξεί λα αλαλεψλεηαη ζε ιίγν ρξνληθφ δηάζηεκα (Raitman et al., 2005). Τα άηνκα γηα παξάδεηγκα πνπ ζπλεξγάδνληαη ρξεζηκνπνηψληαο έλαλ απιφ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ, αλαγθάδνληαη λα ζηέιλνπλ δηάθνξεο εθδφζεηο ηνπ πιηθνχ ηνπο ρξεζηκνπνηψληαο γηα παξάδεηγκα, ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν ( ). Με ηα wiki ν ζσξφο απηφο απφ e- mail κε αληίγξαθα εξγαζηψλ εμαιείθεηαη (Wei et al., 2005). Τα wiki απνηεινχλ εχθνια εξγαιεία πνπ ν θαζέλαο κπνξεί λα κάζεη λα ηα ρεηξίδεηαη. Γελ απαηηείηαη γλψζε html (Duffy & Bruns, 2006 ; Godwin-Jones, 2003), ρξεζηκνπνηείηαη πεξηβάιινλ επεμεξγαζίαο WYSIWYG (Godwin-Jones, 2003) θαη ε ππεξζχλδεζε ζειίδσλ γίλεηαη κε εχθνιν ηξφπν (Lamb, 2004). Τα κέιε ηνπ wiki κπνξνχλ λα ζπλεξγάδνληαη ζε νπνηνδήπνηε ρξνληθφ δηάζηεκα θαη ρψξν, αθνχ ην κφλν πνπ απαηηείηαη είλαη κηα ζχλδεζε ζην Γηαδίθηπν (Raitman et al., 2005) θαη έλαο θπιινκεηξεηήο (Karasavvidis, 2010 ; Wei et al., 2005). Τν ραξαθηεξηζηηθφ απηφ είλαη πιενλέθηεκα ηδηαίηεξα γηα άηνκα πνπ ηαμηδεχνπλ ή γηα άηνκα πνπ δελ θαηέρνπλ ζπλαθή πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ (Wei et al., 2005). Δπίζεο, είλαη πνιχ πηζαλφλ, ζηα πιαίζηα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, λα ζπλεξγαζηνχλ άηνκα κέζσ ηνπ wiki, ηα νπνία δελ έρνπλ ζπλαληεζεί πνηέ. Τα wiki δίλνπλ ηελ επθαηξία ζε απηά ηα άηνκα λα δεκηνπξγνχλ πξνθίι, αλεβάδνληαο θσηνγξαθίεο θαη δηάθνξα ελδηαθέξνληα, ψζηε ε παξνπζία ηνπο ζην wiki λα είλαη πην δσληαλή (Wei et al., 2005). Αθφκε, ππάξρνπλ πνιιέο πιαηθφξκεο πνπ ππνζηεξίδνπλ απηή ηε ηερλνινγία, νη νπνίεο είλαη ειεχζεξεο, απαηηψληαο κφλν ηε δεκηνπξγία θάπνηνπ ινγαξηαζκνχ ( Advantages and Disadvantages, n.d.). Δπηπξφζζεηα, δελ ππάξρεη θάπνηα δνκή κε απνηέιεζκα ν θαζέλαο λα κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ηε δηθή ηνπ δνκή. Σεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη ην ηζηνξηθφ πνπ δηαζέηνπλ ηα wiki (Chatfield, 2009), ψζηε νη ρξήζηεο αλά πάζα ζηηγκή λα κπνξνχλ λα επηζηξέςνπλ ζε πξνεγνχκελεο εθδφζεηο. 29

30 Δπηπιένλ, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο ρξήζηεο λα ειέγρνπλ ηηο αιιαγέο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη, πνηνο ρξήζηεο πξαγκαηνπνηεί ηηο αιιαγέο θαη ηελ αθξηβή ψξα. Πιενλέθηεκα απνηειεί θαη ην κελνχ ηεο ζπδήηεζεο πνπ δηαζέηνπλ ηα wiki (Chatfield, 2009), ην νπνίν απνηειεί έλαλ αζχγρξνλν ηξφπν επηθνηλσλίαο κέζσ ηνπ wiki, φπνπ ηα κέιε κπνξνχλ λα εθθξάδνπλ ελδερφκελεο απνξίεο ηνπο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζε δηάθνξεο ζπδεηήζεηο πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ην πεξηερφκελφ ηνπ. Οη ρξήζηεο βειηηψλνπλ ηηο δεμηφηεηεο επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ θαη ηε ιεθηηθή ηνπο έθθξαζε, θαζφηη νη ίδηνη παξάγνπλ ηε γλψζε κε απνηέιεζκα λα δεζκεχνληαη γηα ηε ηειηθή κνξθή ηεο εξγαζίαο ηνπο θαη λα πξνζηαηεχνπλ ηελ θνηλφηεηα βνεζψληαο ηα άιια κέιε (Neumann & Hood, 2010). Τα wiki κπνξνχλ λα εκπινπηίδνπλ ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε ησλ καζεηψλ κέζσ Γηαδηθηχνπ, φπσο επίζεο λα βειηηψζνπλ ηε δηαδηθηπαθή κάζεζε θαη δηδαζθαιία (Augar et al., 2004). Αθφκε, ππνζηεξίδνπλ ηελ νκαδηθή εξγαζία θαη εληζρχνπλ ηελ αηνκηθή ζπκκεηνρή ζε θάζε νκαδηθή εξγαζία (Elgort, 2007). 30

31 2.4.4 Μεηνλεθηήκαηα Τα wikis βέβαηα, έρνπλ θαη νξηζκέλα κεηνλεθηήκαηα. Η αλνηρηή θχζε θαη ε επειημία ηεο δνκήο πνπ παξέρεηαη απνηειεί γηα παξάδεηγκα, κεηνλέθηεκα ζε πεξίπησζε πνπ ην πιηθφ ηνπ wiki απνηειεί εκπηζηεπηηθφ έγγξαθν θάπνηεο θνξέο έρεη σο απνηέιεζκα λα παξνπζηάδεηαη ε πιεξνθνξία αλνξγάλσηε ( Advantages and Disadvantages, n.d.). Αθφκε, νξηζκέλε ρξήζηεο ζεσξνχλ πσο ε δηεπηθάλεηα ρξήζεο ηνπ wiki δελ είλαη εχθνιε (Raitman et al., 2005) θαη πσο ε ρξήζε γξαθηθψλ είλαη πεξηνξηζκέλε (Raitman et al., 2005; Wei et al., 2005) Σπλάκα, είλαη επάισην ζε βαλδαιηζκφ θαζφηη νη ρξήζηεο κπνξεί λα κελ είλαη ηππηθνί κε ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο ( Advantages and Disadvantages, n.d.). Σπρλά εληνπίδνληαη θαη ειεθηξνληθέο δηακάρεο αλάκεζα ζε κέιε κε αληίζεηεο απφςεηο, γεκίδνληαο έηζη ην ηζηνξηθφ κε δηαδνρηθέο αιιαγέο (Wei et al., 2005). Έπεηηα, πξνθεηκέλνπ λα βειηηψζνπλ ηηο δπλαηφηεηεο κνξθνπνίεζεο ζα πξέπεη λα κάζνπλ ηνλ θψδηθα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζην wiki (Wei et al., 2005). Η δηαδηθαζία κνξθνπνίεζεο πνπ παξέρεη ην wiki θαη ε παξαθνινχζεζε αιιαγψλ, δελ είλαη δηαδηθαζίεο πνπ κνηάδνπλ κε απηέο πνπ παξέρνληαη ζην Microsoft Word πνπ έρεη σο απνηέιεζκα νη ρξήζηεο λα είλαη απφκαθξνη ή θνβηζκέλνη ζηε ρξήζε απηήο ηεο ηερλνινγίαο (Wei et al., 2005). Γηα θάπνηνπο ρξήζηεο κεηνλέθηεκα απνηειεί ε ζχλδεζε ζην Γηαδίθηπν πνπ είλαη απαξαίηεηα ζηελ πεξίπησζε ησλ wikis. Αθφκε, κεηνλεθηήκαηα απνηεινχλ ην γεγνλφο φηη δελ παξέρεηαη ηαπηφρξνλε επεμεξγαζία ζειίδσλ θαη φηη απνηειεί έλαλ απξφζσπν εξγαιείν ζπλεξγαζίαο (Raitman et al., 2005). Πνιινί είλαη απηνί πνπ εθθξάδνπλ ακθηβνιίεο γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ πιηθνχ πνπ δεκνζηεχεηαη ζε ηέηνηνπο ηζηνηφπνπο (Hsu, 2007). Σεκαληηθφ είλαη νη καζεηέο λα δηαζέηνπλ πξαθηηθέο πνπ λα πξνσζνχλ ηε ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Σε πεξίπησζε πνπ δε δηαζέηνπλ ηέηνηνπ είδνπο πξαθηηθέο έρεη σο απνηέιεζκα λα πξνσζείηαη ε αηνκηθή γξαθή (Grant, 2006) ή λα ζπλεξγάδνληαη ειάρηζηα κέιε ζην wiki, νη νπνίνη λα έρνπλ θαη ηνλ θπξίαξρν ξφιν (Wei et al., 2005). Δπίζεο, πέξα απφ ηελ έιιεηςε ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο θπξηαξρεί θαη ν αληαγσληζκφο αλάκεζα ζηα κέιε θαη ν δηζηαγκφο απφ ηα κέιε λα ζπκκεηέρνπλ ζε 31

32 δηαδηθαζίεο επεμεξγαζίαο ηνπ πεξηερνκέλνπ πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί απφ άιινπο ρξήζηεο (Karasavvidis, 2010). Αθφκε, επεηδή πνιιά κέιε κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ζε έλα wiki, ηίζεηαη θαη ην δήηεκα ηεο ινγνθινπήο. Πνιιά κέιε θαη κάιηζηα θάπνηεο θνξέο αλψλπκα, κπνξνχλ λα πξνζζέζνπλ πιηθφ ην νπνίν είλαη πξντφλ ινγνθινπήο. Σε θάζε πεξίπησζε, εθφζνλ εληνπηζηεί ηέηνηνπ είδνπο πιηθφ ηα κέιε θαζίζηαληαη ππεχζπλα. Σεκαληηθφ ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε είλαη λα θαιιηεξγεζεί ζηνπο καζεηέο έλα είδνο θνπιηνχξαο ζρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ. Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα κάζνπλ φηη είλαη πνηληθφ αδίθεκα λα αληηγξάθνπλ πιεξνθνξίεο απφ άιιεο πεγέο θαη πσο πξέπεη λα παξαθξάδνπλ ηηο πεγέο πξνζζέηνληαο πάληα ηελ θαηάιιειε πεγή. Απηφ ζα πξέπεη λα ηζρχζεη ζε φια ηα καζήκαηα, φρη κφλν ζηελ πεξίπησζε ησλ wikis, θαη ζα πξέπεη λα εμαζθεζνχλ κε κηθξφηεξεο εξγαζίεο. Αθφκε, ζηελ πεξίπησζε ησλ wiki, επεηδή ζπλεξγάδνληαη πνιιά άηνκα κεηαμχ ηνπο, ζα πξέπεη ζπλνιηθά ε δηαδηθαζία ζπγγξαθήο φρη κφλν λα πξαγκαηνπνηείηαη απφ φια ηα κέιε, αιιά θαη λα ειέγρεηαη επίζεο. Γηα παξάδεηγκα, αλ θάπνην κέινο εζθεκκέλα ή κε πξαγκαηνπνηήζεη ινγνθινπή ηα άιια κέιε ζα πξέπεη λα ην εληνπίζνπλ θαη λα ην δηνξζψζνπλ. Αθφκε, ελαιιαθηηθή ζηξαηεγηθή απνηειεί ε δεχηεξε επθαηξία ζηνπο καζεηέο κε ραξαθηεξηζηηθή πεξίπησζε απηή πνπ ζην άξζξν Wikis: Collaborative Publishing or Reason to Plagiarize?, φπνπ ε εθπαηδεπηηθφο ρξεζηκνπνίεζε wiki ζε ηάμε θαη δηαπίζησζε κηα πην εθιεπηπζκέλε κνξθή γιψζζαο, ε νπνία δελ ηαίξηαδε κε ην πξνθίι ησλ καζεηψλ (The University of Alabama Computers and Applied Technology Program, 2009). Χάρλνληαο ε ίδηα ηα θείκελα ησλ καζεηψλ δηαπίζησζε θάπνηα δείγκαηα αληηγξαθήο θαη απνθάζηζε λα δηδάμεη ζηνπο καζεηέο ηξφπνπο παξάθξαζεο θαη έπεηηα άθεζε ρξφλν ζηνπο καζεηέο λα θάλνπλ δηνξζψζεηο αλ ην ζεσξνχζαλ απαξαίηεην. Όπσο φκσο αλαθέξεηαη ζηνλ Lamb (2011) θαηλφκελα αληηγξαθήο ζε wiki είλαη ζπρλά απνδεθηά. Τέηνηνπ είδνπο θαηλφκελα κπνξνχλ λα κεησζνχλ, κέζσ ηεο ρξήζεο ειεχζεξνπ πιηθνχ ( Wiki, 2011). Σηνλ Πίλαθα 2 παξνπζηάδνληαη ηα θπξηφηεξα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ησλ wiki. 32

33 Πιενλεθηήκαηα Πξνσζείηαη ε ζπλεξγαζία Γξήγνξε αλαλέσζε πεξηερνκέλνπ Δπθνιία ζηε ρξήζε Μεηνλεθηήκαηα Κάπνηα wiki παξνπζηάδνπλ αλνξγάλσηε πιεξνθνξία εμαηηίαο ηεο αλνηρηήο δνκήο Πεξηνξηζκέλε ρξήζε γξαθηθψλ Φαηλφκελα βαλδαιηζκνχ Απαηηείηαη κφλν ζχλδεζε ζην Γηαδίθηπν Πνιιέο θαη ειεχζεξεο πιαηθφξκεο πνπ ππνζηεξίδνπλ απηή ηελ ηερλνινγία Αλνηρηή δνκή κε απνηέιεζκα ν θαζέλαο λα κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ηε δηθή ηνπ δνκή Ιζηνξηθφ γηα αλαδήηεζε πξνεγνχκελσλ εθδφζεσλ Γηαζέηνπλ κελνχ ζπδήηεζεο γηα ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ κειψλ Οη ρξήζηεο βειηηψλνπλ ηηο δεμηφηεηεο επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ θαη ηε ιεθηηθή ηνπο έθθξαζε Οη δηαδηθαζίεο ζπγγξαθήο θαη κνξθνπνίεζεο δελ είλαη γλσζηέο Γελ παξέρεηαη ηαπηφρξνλε επεμεξγαζία ζειίδσλ Κάπνηνη ρξήζηεο πξνηηκνχλ ηελ αηνκηθή εξγαζία Φαηλφκελα αληαγσληζκνχ αλάκεζα ζηα κέιε Γηζηαγκφο γηα ηελ επεμεξγαζία πεξηερνκέλνπ άιισλ ρξεζηψλ Φαηλφκελα ινγνθινπήο Πίλαθαο 2: Σπγθεληξσηηθφο πίλαθαο κε ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ησλ wiki 33

34 2.4.5 Έξεπλεο γηα ηε καζεζηαθή απνηειεζκαηηθόηεηα ησλ wiki Σε απηήλ ηελ ελφηεηα ζα παξνπζηαζηνχλ έξεπλεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε καζεζηαθή απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ wiki. Ο Honegger (2005), ππνζηεξίδεη πσο ηα wiki κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ζηα ζρνιεία εμ αηηίαο ηεο απιφηεηάο ηνπο, ηνπ αλνηρηνχ πεξηβάιινληνο θαη ηεο ειεχζεξεο δνκήο. Όκσο, ηνλίδεη πσο ππάξρνπλ θαη θάπνηα εκπφδηα φπσο γηα παξάδεηγκα, ε έιιεηςε δηαθνκηζηψλ, δεμηνηήησλ ΤΠΔ θαη θνπιηνχξαο ηεο κάζεζεο. Δκπφδην επίζεο απνηειεί θαη ε γιψζζα, θαζ φηη ηα πεξηζζφηεξα wiki ππνζηεξίδνληαη ζηελ αγγιηθή γιψζζα. Οη Barkley, Cross and Major (2005), ζε έξεπλά ηνπο δειψλνπλ πσο ε ζπλεξγαζία βειηηψλεη ηε κάζεζε θαη απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα γηα ηελ αθαδεκατθή επίδνζε θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ καζεηψλ. Η Elgort (2007), ππνζηεξίδεη πσο ηα wikis ελζαξξχλνπλ ηελ πξνζσπηθή ζπκκεηνρή ζε νκαδηθέο εξγαζίεο. Οη Raitman et al. (2005), δηαπηζηψλνπλ πσο ηα πιενλεθηήκαηα ησλ wikis, ζχκθσλα κε ηηο απφςεηο σλ καζεηψλ, είλαη ε επθνιία πξφζβαζεο θαη ην ραιαξφ πεξηβάιινλ πνπ παξέρνπλ, θαζψο ην θάζε κέινο κπνξεί λα εθθέξεη ηελ άπνςή ηνπ. Αθφκε, είλαη εχθνιν λα δεη θαλείο ηηο αιιαγέο πνπ έρνπλ γίλεη απφ άιια κέιε, παξέρεη γξήγνξε θαηαβίβαζε (download) θαη ηε δπλαηφηεηα λα ππνγξάςεη θαλείο φηαλ θάλεη αιιαγέο θαη λα πξνζζέζεη ηελ ψξα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ε αιιαγή. Ψζηφζν, θάπνηα απφ ηα κεηνλεθηήκαηα πνπ αλαθέξνπλ είλαη φηη ηα wiki δελ παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα ηαπηφρξνλεο πξνζζήθεο πεξηερνκέλνπ, έρνπλ πεξηνξηζκέλεο ιεηηνπξγίεο html θαη παξέρνπλ κηα ιηηή δηεπηθάλεηα ρξήζεο, ρσξίο φκσο λα δηαζέηνπλ θάπνην είδνο εηδνπνίεζεο ζε πεξίπησζε αιιαγήο. Οη Wheeler and Wheeler (2009), δηαπίζησζαλ πσο νη καζεηέο κε ηα wiki βειηηψλνπλ ηηο δεμηφηεηεο γξαθήο θαη έδεημαλ πεξηζζφηεξν ελδηαθέξνλ ζηελ αλαθνξά ησλ πεγψλ ηνπο, ςάρλνληαο γηα ην φζν ην δπλαηφλ αμηφπηζηεο πεγέο. Ψζηφζν, δηαπίζησζαλ πσο δελ πξνσζήζεθε ε ζπλεξγαηηθή γξαθή, θαζ φηη ήηαλ απξφζπκνη λα αιιάμνπλ ην πεξηερφκελν ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπο. Δπηπξφζζεηα, νη Ebner et al. (2008) θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ε ρξήζε ησλ wiki ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία είλαη πεξίπινθε θαη ρξεηάδεηαη ρξφλνο γηα λα 34

35 εληαρζνχλ ζηελ εθπαίδεπζε. Σε έξεπλά ηνπο δηαπηζηψζεθε πσο θαλέλαο απφ ηνπο καζεηέο δε δεκηνχξγεζε θάπνην άξζξν, νχηε έθαλε θάπνηα αιιαγή ζηα ήδε ππάξρνληα θαηά ηε δηάξθεηα νιφθιεξνπ εμακήλνπ. Σε αληίζεζε κε ην παξαπάλσ, νη Tétard et al. (2009) δειψλνπλ πσο νη θνηηεηέο παλεπηζηεκίνπ είλαη επραξηζηεκέλνη κε ηε ρξήζε απηήο ηεο ηερλνινγίαο, θαζ φηη παξάγνπλ ηελ πιεξνθνξία νη ίδηνη θαη πηζηεχνπλ πσο ηέηνηεο ηερλνινγίεο ζα πξέπεη λα ελζσκαησζνχλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Οη Mindel and Verma (2006), ζε έξεπλά ηνπο βξήθαλ φηη ηα wiki κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε πνιιά είδε εξγαζηψλ, βνεζψληαο ηνπο καζεηέο ζηελ νξγάλσζή ηνπο θαη πσο είλαη ζεκαληηθή ε ππνζηήξημε απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Οη Ravid, Kalman and Rafaeli (2008), ρξεζηκνπνίεζαλ ηε ηερλνινγία wiki πξνθεηκέλνπ λα θηηάμνπλ έλα εγρεηξίδην γηα ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα. Μέζα ζε δχν ρξφληα δεκηνπξγήζεθαλ 564 ππνθεθάιαηα κέζα απφ ζπλεξγαζία 7 παλεπηζηεκηαθψλ ηκεκάησλ θαη πηζηεχνπλ πσο ηέηνηνπ είδνπο δηαδηθαζίεο ζηελ εθπαίδεπζε ζα πξέπεη λα απμεζνχλ αλ κειεηεζνχλ δηάθνξεο παξάκεηξνη. Οη Deters et al. (2010), κειέηεζαλ ηηο απφςεηο ησλ καζεηψλ γχξσ απφ ηελ ηερλνινγία wiki φηαλ απηή ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη βξήθαλ πσο νη καζεηέο παξ φιν πνπ ζηελ αξρή ήηαλ δηζηαθηηθνί, ζηελ πνξεία ε ζπλνιηθή εκπεηξία ηνπο κε ηε ρξήζε απηήο ηεο ηερλνινγίαο ήηαλ ζεηηθή θαη ζεψξεζαλ πσο ηα wiki απνηεινχλ θαιά ζπλεξγαηηθά εξγαιεία. Οη Engstrom and Jewett (2005), ζε εξεπλά ηνπο βξήθαλ φηη νη καζεηέο πξνηηκνχλ πεξηζζφηεξν άκεζνπο ηξφπνπο επηθνηλσλίαο απφ ηα wiki θαη πξνηηκνχλ ηελ αηνκηθή εξγαζία. Σχκθσλα κε ηνπο Raman et al. (2005), ην wiki απνηειεί έλα ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηε βειηίσζε ηεο ππάξρνπζαο γλψζεο, αιιά δελ απνηειεί έλα εξγαιείν πνπ ζα βνεζήζεη λα δεκηνπξγεζεί λέα γλψζε κε ζπλεξγαηηθφ ηξφπν. Οη Neumann and Hood (2009), ρξεζηκνπνίεζαλ wiki ζηα πιαίζηα κεηθηήο κάζεζεο πξνθεηκέλνπ λα πξνσζεζεί ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε. Οη καζεηέο απέθηεζαλ δεμηφηεηεο απηναμηνιφγεζεο, εμνηθεηψζεθαλ κε ηε ζπγγξαθή αλαθνξψλ θαη ζπλεξγάζηεθαλ κεηαμχ ηνπο. Ψζηφζν, ππήξραλ θαη θάπνηα κεηνλεθηήκαηα. Σπλνιηθά, ε ζπκκεηνρή 35

36 ήηαλ κηθξή θαζφηη κφλν 2 απφ ηηο 22 νκάδεο νινθιήξσζαλ ηε δξαζηεξηφηεηα. Καηαιήγνπλ φηη ε εκπινθή ησλ καζεηψλ κπνξεί λα εληζρπζεί κε ηε ρξήζε wiki, φκσο δελ ππάξρεη απφδεημε φηη κπνξνχλ λα βειηησζνχλ θαη ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα ζε ζρέζε κε κηα παξφκνηα αηνκηθή δηεξγαζία. Η Cole (2009), ζε έξεπλά ηεο παξαηήξεζε πσο νη θνηηεηέο δελ πξαγκαηνπνίεζαλ θάπνηα αλάξηεζε ζην wiki πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ελφο παλεπηζηεκηαθνχ καζήκαηνο. Οη θνηηεηέο δηθαηνιφγεζαλ ηε κε ζπκκεηνρή ηνπο ζηε δξαζηεξηφηεηα, ιφγσ ηεο δπζθνιίαο πνπ παξνπζηάδεη ε ηερλνινγία wiki, ηεο έιιεηςεο ρξφλνπ, ηηο ακθηβνιίαο πνπ είραλ γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ πιηθνχ θαη ζην γεγνλφο φηη δελ έβξηζθαλ θάπνηα αμία ζε απηφ πνπ έθαλαλ. Ο Baltzersen (2010), ρξεζηκνπνίεζε επίζεο ηερλνινγία wiki ζε θνηηεηέο ζηα πιαίζηα παλεπηζηεκηαθνχ καζήκαηνο. Βξήθε πσο θαλέλαο απφ ηνπο θνηηεηέο δελ ήηαλ δπζαξεζηεκέλνο κε ηελ εκπινθή ηνπο κε ηε δξαζηεξηφηεηα. Δπίζεο, ε δεκνζίεπζε ηεο εξγαζίαο ζην Γηαδίθηπν δελ ήηαλ θάηη αξλεηηθφ γηα απηνχο, αιιά αληηζέησο απνηέιεζε θίλεηξν γηα λα παξάγνπλ θαιχηεξν απνηέιεζκα. Αθφκα, ήηαλ ελδηαθέξνπζα γηα απηνχο ε δπλαηφηεηα δηφξζσζεο ησλ θεηκέλσλ ησλ άιισλ ζπκκεηερφλησλ θαη ε ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα παξάγεη ζεκαληηθά καζεζηαθά απνηειέζκαηα. Ο Karasavvidis (2010), δηεξεχλεζε ηε ζηάζε θνηηεηψλ απέλαληη ζηε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki. Απφ απηή ηελ έξεπλα αλαγλσξίζηεθαλ 7 ηχπνη πξνβιεκάησλ: Δπέλδπζε ζε ρξφλν θαη πξνζπάζεηα. Δπίπνλε ε δηαδηθαζία ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Λνγνθινπή ζηα θείκελα ησλ θνηηεηψλ. Έιιεηςε επηθνηλσλίαο. Έιιεηςε ζπλεξγαζίαο. Δλδνηαζκνί ζρεηηθά κε ηελ εγθπξφηεηα πεξηερνκέλνπ. Δλδνηαζκνί ζρεηηθά κε ηελ πξαγκαηνπνίεζε αιιαγψλ ζηα θείκελα ησλ ζπκθνηηεηψλ ηνπο. Οη Τζέιηνο et al. (2011), ρξεζηκνπνίεζαλ ηερλνινγία wiki ζηα πιαίζηα εξγαζηεξηαθνχ καζήκαηνο ζε παλεπηζηεκηαθφ ηκήκα θαη δηαπίζησζαλ πσο ε 36

37 βειηίσζε ησλ θνηηεηψλ ήηαλ ζεκαληηθή ηδηαίηεξα γηα ηνπο θνηηεηέο πνπ είραλ ρακειή αξρηθή επίδνζε. 37

38 2.4.6 πζηήκαηα γηα ηε δεκηνπξγία wiki Το παράδειγμα του ΜediaWiki Τν mediawiki είλαη έλα ειεχζεξν ινγηζκηθφ, ην νπνίν απαηηεί ηελ εγθαηάζηαζε ζε θάπνην θπιινκεηξεηή (βι. Δηθφλα 2). Αλαπηχρζεθε απφ ηε Wikimedia Foundation θαη απνηειεί ην ινγηζκηθφ ζην νπνίν ζηεξίδεηαη ε ζπγγξαθή ηεο ειεχζεξεο εγθπθινπαίδεηαο Wikipedia (Mediawiki, 2011). Το παράδειγμα του wikispaces Δηθόλα 2: Σηηγκηφηππν απφ ηελ αξρηθή ζειίδα ηνπ MediaWiki Τν wikispaces ( απνηειεί κηα ππεξεζία θηινμελίαο ζειίδσλ wiki πνπ δεκηνπξγήζεθε ην 2005 (βι. Δηθφλα 3). Η ππεξεζία δηαηίζεηαη δσξεάλ ζε πεξίπησζε πνπ ν ρξήζηεο ζέιεη λα δεκηνπξγήζεη έλα δεκφζην ή έλα πξνζηαηεπκέλν wiki. Η δεκηνπξγία ηδησηηθνχ wiki απαηηεί ηελ πιεξσκή ελφο πνζνχ. 38

39 Δηθόλα 3: Σηηγκηφηππν απφ ηελ αξρηθή ζειίδα ηνπ Wikispaces Οη ρξήζηεο κπνξνχλ πνιχ απιά λα δεκηνπξγήζνπλ ινγαξηαζκφ ζε απηή ηελ πιαηθφξκα, εθφζνλ δηαζέηνπλ έλα ινγαξηαζκφ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ. Σην wikispaces. Ο θάζε ρξήζηεο κπνξεί λα πξνζζέζεη πεξηερφκελν, θάλνληαο θιηθ ζην θνπκπί edit, φπνπ εκθαλίδεηαη ε κπάξα κνξθνπνίεζεο πνπ πεξηέρεη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο κνξθνπνίεζεο θαη πην εμεηδηθεπκέλεο. Μφιηο ν ρξήζηεο απνζεθεχζεη ην πεξηερφκελν, απηφκαηα αλεβαίλεη ζηε ζειίδα θαη κπνξεί ν θαζέλαο λα έρεη πξφζβαζε ζε απηφ, δηαβάδνληάο ην θαη ηξνπνπνηψληαο ην. Να ζεκεησζεί πσο ηε ζηηγκή πνπ θάπνηνο ρξήζηεο πξαγκαηνπνηεί θάπνηα αιιαγή ή πξνζζέηεη πεξηερφκελν, θαλέλαο άιινο δελ κπνξεί λα κνξθνπνηήζεη. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ ππεξζπλδέζκνπο, θαζψο φπσο ζεκεηψλνπλ νη Cunningham and Leuf (2001) ην wiki είλαη κηα ζπιινγή απφ αιιειέλδεηεο ηζηνζειίδεο. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ θαηά θχξην ιφγν δχν θαηεγνξίεο ππεξζπλδέζκνπο, ζε εμσηεξηθέο ζειίδεο ή ζε εζσηεξηθέο ζειίδεο πνπ ππάξρνπλ ζην wiki. Οη εμσηεξηθνί ζχλδεζκνη δεκηνπξγνχληαη απηφκαηα, ελψ αλ ε «ζεξκή» ιέμε ηνπ εζσηεξηθνχ ζπλδέζκνπ ηαπηίδεηαη κε ηνλ ηίηιν ηεο ζειίδαο πνπ ππάξρεη ήδε ζην wiki, επίζεο δεκηνπξγείηαη απηφκαηα. Σε αληίζεηε πεξίπησζε ν ρξήζηεο ζα πξέπεη λα επηιέμεη ην φλνκα ηεο ζειίδαο ηνπ wiki, πξνθεηκέλνπ λα ελεξγνπνηήζεη ην ζχλδεζκν. Σεκαληηθφ, είλαη φηη δηαζέηεη έλα κελνχ ζπδήηεζεο (ζε κνξθή forum), φπνπ νη ρξήζηεο κπνξνχλ λα πνζηάξνπλ ηα εξσηήκαηά ηνπο πνπ πξνθχπηνπλ κέζα απφ ηε 39

40 ζπλεξγαηηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηα. Oη ρξήζηεο «αλεβάδνπλ» ην ζέκα θαη ην θείκελν ηνπ κελχκαηνο θαη νη ππφινηπνη κπνξνχλ λα ην δνπλ θαη λα απαληήζνπλ. Απφ ην πιατλφ κελνχ ν ρξήζηεο κπνξεί λα ειέγμεη ηηο αιιαγέο πνπ ζπκβαίλνπλ ζην wiki. Οη αιιαγέο θαίλνληαη γεληθά ζην wiki, ζε φιεο ηηο ζειίδεο δειαδή, αιιά θαη ζε θάζε ζειίδα μερσξηζηά θαη αλαγξάθνληαη ζηνηρεία φπσο ε εκεξνκελία πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ε αιιαγή, ν ρξήζηεο πνπ ηελ πξαγκαηνπνίεζε θαη θπζηθά νη αιιαγέο. Σεκαληηθή είλαη ε δπλαηφηεηα ηεο εηδνπνίεζεο πνπ παξέρεηαη ζην wikispaces ζε πεξίπησζε πνπ ζπκβεί θάπνηα αιιαγή ζε θάπνηα απφ ηηο ζειίδεο ηνπ wiki. Τέινο, κέζα απφ ην κελνχ δηαρείξηζε ηνπ wiki, είλαη δπλαηφ λα πξνζθιεζνχλ κέιε, λα ξπζκηζηνχλ νη άδεηεο ρξήζεο θαη ηα δηθαηψκαηα ησλ ρξεζηψλ θαη ην ζέκα ή ην ζηπι πνπ επηζπκνχλ νη ρξήζηεο λα έρεη ην wiki ηνπο. PBworks Τν φλνκά ηνπ είλαη ζπληνκνγξαθία ηνπ peanut butter wiki (easy as a peanut butter sandwich) θαη δηαηίζεηαη ζηελ ηζηνζειίδα ( βι. Δηθφλα 4). Οη ρξήζηεο έρνπλ λα επηιέμνπλ αλάκεζα ζε πέληε ξφινπο. Δηθόλα 4: Σηηγκηφηππν απφ ηελ αξρηθή ζειίδα ηνπ PBworks Αξρηθά, ππάξρεη ν δηαρεηξηζηήο πνπ κπνξεί λα αιιάμεη ηα πάληα ζην wiki, νη ζπληάθηεο πνπ είλαη βνεζνί ησλ δηαρεηξηζηψλ, ν ζπγγξαθέαο πνπ πξνηείλεηαη σο ξφινο απφ ηα πξνζθεθιεκέλα κέιε θαη νη αλαγλψζηεο πνπ δελ θάλνπλ ηξνπνπνηήζεηο 40

41 ζην wiki. Έλαο δηαθνξεηηθφο ξφινο ζην PBwiki 2.0 είλαη ην ιεγφκελν «επίπεδν ζειίδαο κφλν» (Page Level only), φπνπ κεκνλσκέλνη ρξήζηεο έρνπλ άδεηα ηξνπνπνίεζεο γηα νξηζκέλεο ζειίδεο ηνπ wiki. 41

42 2.4.7 Σύπνη Καηάιιεισλ Γηδαθηηθώλ Παξεκβάζεσλ Τα wiki φπσο αλαθέξζεθε, κπνξνχλ λα ζρεδηαζηνχλ ψζηε λα πξνσζήζνπλ ηελ θαηαζθεπή ηεο γλώζεο. Γηα λα γίλεη απηφ, πξέπεη λα ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο γηα ζπιινγή θαη νξγάλσζε πιηθνχ, κε απνηέιεζκα λα κεηαζρεκαηίδεηαη ε πιεξνθνξία κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο ησλ καζεηψλ. Σηε ζπλέρεηα αθνινπζνχλ δηάθνξνη ηχπνη δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε wiki, φπσο αλαθέξνληαη ζηνπο West and West (2009). Σξάπεδα Τιηθνύ Απηφ ην wiki είλαη θαηάιιειν γηα αξράξηνπο καζεηέο. Γίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο καζεηέο λα παξνπζηάδνπλ ηελ πιεξνθνξία ζρεηηθά κε θάπνην ζέκα κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα έρεη λφεκα γηα εθείλνπο. πρλέο Δξσηήζεηο Οη ζπρλέο εξσηήζεηο (faq), παξέρνπλ απαληήζεηο ζηηο ζπρλφηεξεο εξσηήζεηο ησλ καζεηψλ. Μέζσ ηνπ wiki νη καζεηέο κπνξνχλ λα θάλνπλ εξσηήζεηο, αιιά θαη λα ηηο απαληνχλ. Η πιεξνθνξία κνηξάδεηαη ζε φιε ηελ νκάδα θαη νη καζεηέο έρνπλ ηελ ειεπζεξία λα νξγαλψλνπλ ηηο εξσηήζεηο θαη απαληήζεηο. Δύξεζε ιαζώλ θαη δηόξζσζε Απηφ ην wiki είλαη έλαο θαιφο ηξφπνο γηα λα εηζαρζνχλ νη καζεηέο ζηε δηαδηθαζία ηεο επεμεξγαζίαο. Φξεζηκνπνηείηαη φηαλ νη καζεηέο πξέπεη λα θαζνξίζνπλ ηελ αθξίβεηα θαη ηελ εγθπξφηεηα ηεο πιεξνθνξίαο. Δίλαη θαηάιιειν γηα καζήκαηα φπσο, καζεκαηηθά, θπζηθέο επηζηήκεο, θνηλσληθέο επηζηήκεο θαη πιεξνθνξηθή. Ιζηνξηθή γξακκή ηνπ ρξόλνπ Τνπνζεηψληαο δηάθνξα γεγνλφηα ζε κηα γξακκή ηνπ ρξφλνπ βνεζά ηνπο καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηελ ηζηνξηθή πεξίνδν πνπ κειεηνχλ, αιιά θαη ηνλ αληίθηππν ηνπ θάζε γεγνλφηνο. Οη καζεηέο κέζσ ηνπ wiki κπνξνχλ λα δεκηνπξγνχλ νη ίδηνη ηζηνξηθέο γξακκέο ρξφλνπ. Δίλαη θαηάιιειν γηα ηζηνξηθή έξεπλα θαη γηα ζπγθεθξηκέλα πξφζσπα ή γεγνλφηα πνπ έρνπλ ηζηνξηθή ζεκαζία. 42

43 ρνιηαζκέλε Βηβιηνγξαθία Δίλαη κηα αιθαβεηηθή ιίζηα κε πεγέο πνπ πεξηέρεη ζπλήζσο ηελ αλαθνξά θαη ηελ πεξηγξαθή ηεο. Απηά ηα wiki είλαη θαηάιιεια φηαλ ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα πεξηιακβάλνπλ ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξίαο θαη αμηνιφγεζε απηήο. Online Γηάινγνο Οη καζεηέο κέζσ ησλ wiki κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ ζε νκάδεο δηαιφγνπ. Οη δηάινγνη κπνξνχλ λα βαζίδνληαη ζηελ αλάιεςε ξφισλ ή ζε κηα δεκφζηα ζπδήηεζε (debate), φπνπ ν θαζέλαο δηαιέγεη θάπνηνλ ραξαθηήξα θαη θαη επέθηαζε ππνζηεξίδεη κηα πιεπξά ηνπ ζέκαηνο. Αθφκε, νη καζεηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ςάμνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ραξαθηήξα ή γηα ηε ζέζε πνπ ζα ππνζηεξίμνπλ θαη λα ζρεδηάζνπλ ηελ απάληεζε, ψζηε λα αξκφδεη ζηε ζπδήηεζε. Πεξίιεςε Η πεξίιεςε είλαη έλαο ηξφπνο γηα λα δηαπηζησζεί ε θαηαλφεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο πεγήο, επηηξέπεη ζηνπο καζεηέο λα δηαηππψλνπλ ηηο θεληξηθέο ηδέεο θαη είλαη θαηάιιειν γηα φια ηα καζήκαηα. Δγθπθινπαίδεηα ηεο ηάμεο Σθνπφο ηεο δεκηνπξγίαο εγθπθινπαίδεηαο ηάμεο, είλαη νη καζεηέο λα δεκηνπξγήζνπλ ζπλεξγαηηθά έλα πινχζην πιηθφ αλαθνξηθά κε έλα ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Αθνξά κεγάιε νκάδα καζεηψλ θαη κπνξνχλ λα δηακνξθσζνχλ πνιιέο ηζηνζειίδεο. Γίλεηαη έκθαζε ζηελ ειεπζεξία ησλ καζεηψλ γηα λα θηηαρηεί ε εγθπθινπαίδεηα απνηειεζκαηηθά. Τα wiki κπνξνχλ λα πξνσζήζνπλ ηελ θξηηηθή ζθέςε, ηθαλφηεηα πνπ εκπεξηθιείεη ηε ιήςε απφθαζεο θαη ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ. Απηφ επηηπγράλεηαη κέζσ δηάθνξσλ πξφηδεθη πνπ αλαιχνληαη παξαθάησ ζχκθσλα κε ηνπο West and West (2009). ελάξηα ηύπνπ «Ση ζα γηλόηαλ αλ ;» Μέζσ απηνχ ηνπ wiki νη καζεηέο κπνξνχλ λα αλαζεσξήζνπλ κηα θαηάζηαζε θαη λα πξνβιέςνπλ πνηα ζα είλαη ηα απνηειέζκαηα θαη νη ζπλέπεηεο αλ έλαο ή πεξηζζφηεξνη παξάγνληεο αιιάμνπλ. Μπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζε νπνηνδήπνηε κάζεκα. 43

44 Μειέηε Πεξίπησζεο Με απηφ ην wiki νη καζεηέο κπνξνχλ λα αλαθαιχςνπλ ζε βάζνο έλα ζπγθεθξηκέλν πξαγκαηηθφ πξφβιεκα. Φξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο καζεηέο γηα λα θαηαθηήζνπλ ηθαλφηεηεο φπσο, ε αλάιπζε πεξίπησζεο θαη γηα λα ιχζνπλ πξνβιήκαηα ζπλεξγαηηθά. Γεκόζηα πδήηεζε Δπηηξέπνπλ ζηνπο καζεηέο λα αλαθαιχςνπλ ηελ αληίζεηε πιεπξά ελφο δεηήκαηνο κέζσ ελφο δνκεκέλνπ δηαιφγνπ. Πξέπεη επίζεο λα είλαη ζε ζέζε λα ηεθκεξηψζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο κε επηρεηξήκαηα. Οη καζεηέο νηθεηνπνηνχληαη κε ηα δεηήκαηα-θιεηδηά ελφο ζέκαηνο θαη απνθηνχλ κηα ηζνξξνπεκέλε άπνςε γη απηφ. πλεξγαηηθή Δξεπλεηηθή Δξγαζία Τν ζπγθεθξηκέλν wiki απεπζχλεηαη ζε κηθξέο νκάδεο ησλ δχν έσο ηεζζάξσλ αηφκσλ θαη δίλνπλ έκθαζε ζηελ έξεπλα, ζηε γξαθή θαη ζηε ζπλεξγαζία. Φξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο καζεηέο γηα λα εξεπλήζνπλ θαη λα αλαθαιχςνπλ έλα ζέκα ζε πεξηζζφηεξν βάζνο. Αμηνιόγεζε ή Δξεπλεηηθή Δξγαζία Φξεζηκνπνηείηαη απφ εξεπλεηηθή νκάδα γηα λα απνθηήζνπλ ηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζρεδηαζκνχ εξσηήζεσλ, λα αλαθαιχςνπλ ηε ζεκαληηθφηεηα ελφο εξεπλεηηθνχ ζέκαηνο θαη λα ζρεδηάζνπλ έξεπλα πνπ λα εκπεξηθιείεη ηε ρξήζε εξεπλεηηθψλ δεδνκέλσλ. Γνκεκέλε Γξαθή Όπσο αλαθέξεηαη ζηνπο West and West (2009), ηέηνηνπ είδνπο wiki παξέρνπλ ηε δνκή ελφο πεξηερνκέλνπ γηα θάπνην ζέκα, αιιά ππάξρνπλ θελά ζηελ πιεξνθνξία πνπ νη καζεηέο θαινχληαη λα ζπκπιεξψζνπλ (Bean, 2001). Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ θαιχηεξε νξγάλσζε ηεο ζθέςεο ησλ καζεηψλ. Nominal Group Technique Με απηή ηελ ηερληθή νη καζεηέο ζπκκεηέρνπλ ζε δηαδηθαζίεο ιήςεο απφθαζεο αλαθνξηθά κε έλα ζπγθεθξηκέλν πξφβιεκα. 44

45 Γνκεκέλε Κξηηηθή Σε απηφλ ηνλ ηχπν πξφηδεθη νη καζεηέο αμηνινγνχλ θξηηηθά θάπνην πξνηφλ γηα παξάδεηγκα κε θνηλψο απνδεθηά θξηηήξηα. Η εθαξκνγή γλώζεο ζε άιιν πιαίζην βαζίδεηαη ζηε ζρέζε κεηαμχ πεξηβάιινληνο θαη πεξηερνκέλνπ. Τν πεξηβάιινλ είλαη απηφ πνπ δίλεη λφεκα ζην πεξηερφκελν. Η κάζεζε βαζίδεηαη ζε πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο θαη πξνβιήκαηα (West & West, 2009). Σεκαληηθφ είλαη αθφκε λα εθαξκφδνπλ ηηο δεμηφηεηεο ζε λέεο θαηαζηάζεηο θαη ζε λέα πξνβιήκαηα. Τα wiki πνπ ζηεξίδνληαη ζε απηή ηε κάζεζε, φπσο αλαθέξνπλ νη West and West (2009) είλαη: Πξνγξακκαηηζκόο Γεγνλόηνο Μπνξεί λα είλαη κηα κηθξή δηαδηθηπαθή ζπλεδξία, κηα ζπδήηεζε, κηα ςεπδήο εθινγή ή κηα ππεξεζία κάζεζεο. Απαηηεί ηθαλφηεηεο δηακφξθσζεο πξνγξάκκαηνο θαη ειέγρνπ νινθιήξσζεο θαζεθφλησλ. Υαξηνγξάθεζε Δίλαη κηα ηερληθή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο επηρεηξήζεηο, ψζηε ε δνπιεηά λα γίλεηαη πην απνδνηηθή. Πεξηιακβάλεη ζχκβνια θαη βέιε δείρλνληαο ηε «ξνή» αλάκεζα ζε δηαδηθαζίεο επηηξέπνληαο ζηνπο καζεηέο λα αλαγλσξίζνπλ ηπρφλ πξνβιήκαηα θαη ηπρφλ επθαηξίεο γηα βειηίσζε. Δηθνληθό εξγαζηήξην Τν εηθνληθφ εξγαζηήξην ρξεζηκνπνηείηαη γηα επηζηεκνληθή έξεπλα, γηα αλάπηπμε δεμηνηήησλ φπσο, ε παξαηήξεζε, ν ζρεδηαζκφο θαη ε εθηέιεζε επηζηεκνληθψλ πεηξακάησλ. Έξεπλα πεδίνπ Φξεζηκνπνηείηαη ζε δηάθνξα πεδία, φπνπ νη εξεπλεηέο ζπιιέγνπλ δεδνκέλα θαη ηα αλαιχνπλ, είηε πνζνηηθά, είηε πνηνηηθά. Γίλεηαη έκθαζε δειαδή, ζηε ζπιινγή δεδνκέλσλ θαη ζηελ αλάιπζή ηνπο. 45

46 Γεκηνπξγία ηζηνξίαο Με απηφ ην wiki πξνσζείηαη ε δεκηνπξγηθή γξαθή θαη θαιιηεξγείηαη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ, ε δεκηνπξγηθφηεηα θαη νη δεμηφηεηεο γξαθήο. Team Challenge Ο εθπαηδεπηηθφο δίλεη κηα πξφθιεζε ζηνπο καζεηέο πνπ βαζίδεηαη ζε πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο θαη νη καζεηέο θαινχληαη λα ηελ επηιχζνπλ, αλαπηχζζνληαο θξηηηθή ζθέςε θαη ζηξαηεγηθέο επίιπζεο πξνβιήκαηνο. Media Design Project Πξφθεηηαη γηα νκαδηθέο εξγαζίεο πνπ επηθεληξψλνληαη ζηελ αλαγλψξηζε κηαο αλάγθεο θαη ζην ζρεδηαζκφ θαηάιιειεο ιχζεο γηα ηελ θάιπςε απηήο. Βαζίδνληαη ζε πξαγκαηηθνχ ηχπνπ δηαδηθαζίεο, φπνπ νη καζεηέο ειέγρνπλ ην πξφηδεθη θαη παξέρνπλ αλαηξνθνδφηεζε ζηα κέιε ππνζηεξίδνληαο ηε ζπκκεηνρή φισλ. Service Learning Project Φξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο κειέηεο θνηλσληθψλ ζεκάησλ θαη γηα ηε δηακφξθσζε ππεχζπλσλ πνιηηψλ. Σπκπεξαζκαηηθά, ηα wiki κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ κηθξέο θαη κεγάιεο νκάδεο κάζεζεο θαη γηα κηθξφ ή γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα θαηαιχνληαο ηα φξηα ηεο ηάμεο. Μπνξνχλ λα πξνσζήζνπλ ηε ζπλεξγαζία θαη κηα πινχζηα θαη ελεξγεηηθή κάζεζε απφ πιεπξάο καζεηψλ. Τν ζεκαληηθφηεξν είλαη φηη ηα wiki πξνσζνχλ ηε ζπλεξγαηηθή γξαθή θαη θαη επέθηαζε δεμηφηεηεο φπσο, ε αλαδήηεζε ηεο θαηάιιειεο πιεξνθνξίαο θαη ε ζχληαμε θεηκέλνπ. Η ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ κε ηε ζπλεξγαηηθή γξαθή κπνξεί λα πξνσζήζεη ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ ηθαλφηεηα λα γξάθνπλ κε ζαθήλεηα, κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη καθξνπξφζεζκε επηξξνή ζηηο κειινληηθέο ζπνπδέο ηνπο θαη ζηελ εξγαζία ηνπο. Πέξα απφ ηηο παξαπάλσ εθπαηδεπηηθέο ρξήζεηο ηνπ wiki πνπ ηζρχνπλ θαηά θχξην ιφγν γηα ηνπο καζεηέο, ηα wiki κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη απφ ηνπο δαζθάινπο σο έλα ρψξν ζηνλ νπνίν λα δεκνζηεχνπλ πιηθφ ζρεηηθφ κε ην κάζεκα θαη σο ζπλεξγαηηθφ εξγαιείν αλάκεζα ζε άιινπο δαζθάινπο φπνπ ζα κνηξάδνπλ γλψζεηο, απφςεηο ζρεηηθά κε εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο (Duffy & Bruns, 2006). 46

47 2.5 Σν πιαίζην ζρεδηαζκνύ δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε wiki ησλ West and West Η εμ απνζηάζεσο ζπλεξγαηηθή κάζεζε κε ηερλνινγία wiki γηα λα είλαη επηηπρήο ζα πξέπεη λα ζπλνδεχεηαη απφ έλα πεξηβάιινλ κε θαιά νξγαλσκέλν πεξηερφκελν. Απηφο είλαη θαη ν ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, δειαδή ην λα παξέρεη ην πεξηερφκελν ζην νπνίν ζα πξαγκαηνπνηείηαη ε κάζεζε (West & West, 2009). Σχκθσλα κε ηνπο West and West (2009), απηφ πξαγκαηνπνηείηαη ζέηνληαο ην ζθνπφ θαη ηνπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο ηεο δξαζηεξηφηεηαο κε ηε ρξήζε wiki, ζρεδηάδνληαο ην πεξηερφκελν πνπ ζα ππνζηεξίδεη, πξνεηνηκάδνληαο ηνπο καζεηέο ζην λέν καζεζηαθφ πεξηβάιινλ θαη πξνσζψληαο ζπλεξγαηηθέο δηαδηθαζίεο. Πην αλαιπηηθά, ην πιαίζην ησλ West and West (2009) ρσξίδεηαη ζε ηξεηο θάζεηο. Η πξψηε θάζε αθνξά ζηελ πξνεηνηκαζία ησλ καζεηψλ. Αξρηθά, νη καζεηέο ζα πξέπεη λα θαηέρνπλ θάπνηεο δεμηφηεηεο θαη ηθαλφηεηεο, ψζηε λα εξγαζηνχλ ζε πεξηβάιινλ wiki. Ξεθηλψληαο κε ηηο γλσζηηθέο δεμηφηεηεο, θάζε καζεηήο ζα πξέπεη λα έρεη αλαπηχμεη δεμηφηεηεο έξεπλαο, γξαθήο θαη επνηθνδνκεηηθήο κνξθνπνίεζεο. Δπηπξφζζεηα, ζα πξέπεη λα έρεη αλαπηχμεη δεμηφηεηεο ρξήζεο Γηαδηθηχνπ (West & West, 2009). Γηα παξάδεηγκα, νη καζεηέο ζα πξέπεη λα ρεηξίδνληαη κε άλεζε ηελ πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν θαη ηνπο θπιινκεηξεηέο, λα ζπλδένληαη ζε ινγαξηαζκνχο πνπ απαηηνχλ θσδηθνχο πξφζβαζεο, λα γξάθνπλ θείκελν ζε πεξηβάιινλ HTML θαη λα εξγάδνληαη κε ςεθηαθφ πιηθφ. Τέινο, ζα πξέπεη λα έρνπλ αλαπηχμεη δεμηφηεηεο ζπλεξγαζίαο. Αθφκε, νη καζεηέο ζα πξέπεη λα έρνπλ νξηζκέλα πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά. Να είλαη «αλνηρηνί» ζε πξνηάζεηο, αθέξαηνη θαη λα έρνπλ απηφνξγάλσζε (West & West, 2009). Ψζηφζν, θαη ν εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα εμνηθεησζεί κε ηε ηερλνινγία wiki θαη κε ην πεξηβάιινλ ζην νπνίν ζα εξγαζηεί, λα ςάμεη γηα αληίζηνηρα δείγκαηα θαη λα πξνεηνηκαζηεί γηα πηζαλέο εξσηήζεηο καζεηψλ (West & West, 2009). Πξνεηνηκάδνληαο ηνπο καζεηέο, ζα πξέπεη λα ηνπο ελεκεξψζεη γηα ηε εθπαηδεπηηθή αμία θαη ηνλ ζθνπφ ηεο δξαζηεξηφηεηαο βαζηζκέλε ζε ηερλνινγία wiki (West & West, 2009). Ο εθπαηδεπηηθφο πξέπεη αξρηθά λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο λα θαηαιάβνπλ ηη είλαη έλα wiki θαη λα ηνπο βνεζήζεη λα κάζνπλ ην λέν καζεζηαθφ πεξηβάιινλ (West & West, 2009). Μηα δνθηκαζηηθή εθαξκνγή είλαη απαξαίηεηε γηα 47

48 λα εμνηθεησζνχλ νη καζεηέο. Σε πεξίπησζε πνπ ν εθπαηδεπηηθφο δψζεη θάπνην εξσηεκαηνιφγην, κπνξεί λα πξνζζέζεη εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ρξήζε Γηαδηθηχνπ θαη ηε ζπλεξγαζία (West & West, 2009). Θα πξέπεη επίζεο, λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο ψζηε λα έρνπλ απάληεζε ζην εξψηεκα: «Τη είλαη wiki;» θαη λα εμαζθεζνχλ ζην πεξηβάιινλ ζην νπνίν ζα αλαπηπρζεί ε δξαζηεξηφηεηα (West & West, 2009). Έπεηηα, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα παξέρεη ζηνπο καζεηέο ζπλδέζκνπο απφ άιιεο εξγαζίεο πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ζε πεξηβάιινλ wiki (West & West, 2009). Η δεχηεξε θάζε αθνξά ην ζρεδηαζκφ ηεο καζεζηαθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ βαζίδεηαη ζε ηερλνινγία wiki θαη απνηειεί κηα ζεκαληηθή δηαδηθαζία. Αξρηθά, ν εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα νξίζεη ην ζθνπφ ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ή ηνπ πξφηδεθη θαη ζηε ζπλέρεηα λα νξίζεη ηνλ ηνκέα ηεο κάζεζεο. Απηφ ζα βνεζήζεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ψζηε λα επηιέμεη ηνλ θαηάιιειν ηχπν ή θαηεγνξία wiki. Οη West and West (2009), βαζίδνληαη ζηελ ηαμηλνκία ηνπ Bloom (1956) γηα ηνπο ηνκείο ηεο κάζεζεο θαη δηαρσξίδνπλ ηξεηο θαηεγνξίεο wiki ή ηξεηο ηχπνπο δηδαθηηθψλ παξεκβάζεσλ πνπ αλαιχζεθαλ ζηελ πξνεγνχκελε ελφηεηα ηνπ Κεθαιαίνπ. Η πξψηε θαηεγνξία wiki ρξεζηκνπνηείηαη γηα θαηαζθεπή γλψζεο θαη δίλεηαη έκθαζε ζηελ απνκλεκφλεπζε θαη ζηελ θαηαλφεζε. Παξαδείγκαηα πνπ αλήθνπλ ζε απηή ηελ θαηεγνξία είλαη νη ζπρλέο εξσηήζεηο, γισζζάξη, πεξηιήςεηο, εγθπθινπαίδεηα ηεο ηάμεο θ.α. Η δεχηεξε θαηεγνξία wiki ρξεζηκνπνηείηαη γηα πξνψζεζε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο θαη δίλεηαη έκθαζε ζηελ αλάιπζε θαη ζηελ αμηνιφγεζε. Παξαδείγκαηα πνπ αλήθνπλ ζε απηή ηελ θαηεγνξία είλαη νη κειέηεο πεξίπησζεο, ε αληηπαξάζεζε απφςεσλ, ε ζπλεξγαηηθή εξεπλεηηθή εξγαζία, νη θξηηηθέο θ.α. Η ηξίηε θαηεγνξία αθνξά ηελ εθαξκνγή γλψζεο ζε άιιν πιαίζην κε έκθαζε ζηελ εθαξκνγή θαη ζηε δεκηνπξγία πεξηερνκέλνπ κε ηππηθά πξφηδεθη ηελ έξεπλα πεδίνπ, εηθνληθφ επηζηεκνληθφ εξγαζηήξην, δεκηνπξγία ηζηνξίαο θ.α. Σηε ζπλέρεηα, ζα πξέπεη λα νξηζηνχλ ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα ή νη ζηφρνη (West & West, 2009). Αθνχ ινηπφλ, έρεη πξνζδηνξηζηεί ν ζθνπφο, ν καζεζηαθφο ηνκέαο θαη νη ζηφρνη ζεηξά έρεη ν ζρεδηαζκφο ηνπ wiki. Σε θάζε wiki ππάξρεη ηνπιάρηζηνλ ε αξρηθή ζειίδα, φπνπ γίλεηαη ιφγνο γηα ην ζθνπφ θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Μπνξεί επίζεο λα ππάξρεη θαη έλα κελνχ κε ζπλδέζκνπο πξνο ηηο άιιεο ζειίδεο ηνπ wiki (West & West, 2009). Οη ππφινηπεο ζειίδεο ζα πξέπεη λα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηελ θάζε δξαζηεξηφηεηα. Οη ζειίδεο απηέο εθηφο απφ ηνλ ηίηιν ζα πξέπεη λα παξέρνπλ 48

49 ππνζηεξηθηηθή δνκή κε ηε κέζνδν ηνπ scaffolding (Bruner,1975 ; Vygotsky, 1978). Θα πξέπεη λα ππάξρνπλ δειαδή, νη ππνελφηεηεο ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη θάησ απφ θάζε ππνελφηεηα πεξηερφκελν πνπ ζα θαηεπζχλεη ηνπο καζεηέο ζηε ζπγγξαθή θαηάιιεινπ πεξηερνκέλνπ (West & West, 2009). Όηαλ νινθιεξσζνχλ φια ηα παξαπάλσ ν εθπαηδεπηηθφο είλαη έηνηκνο λα θαιέζεη ηηο νκάδεο πξνθεηκέλνπ λα ζπλεξγαζηνχλ ζην δηθφ ηνπο wiki. Σηε ζπλέρεηα, είλαη ζεκαληηθφ λα δηακνηξαζηνχλ θαηάιιεινη ξφινη αλάκεζα ζηα κέιε, νη νπνίνη λα ζπλάδνπλ κε ηνπο ζηφρνπο ηνπ πξφηδεθη θαη λα είλαη επέιηθηνη, ψζηε λα κνηξάδνληαη νη αξκνδηφηεηεο (West & West, 2009). Τέινο, ζε απηή ηε θάζε πξέπεη λα πξνζδηνξηζηεί θαη ν ηξφπνο αμηνιφγεζεο. Καιφ ζα είλαη λα ππάξρεη ζειίδα ζην wiki πνπ λα πεξηέρεη ηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο θαη λα επηζεκαλζεί ην αλ ζα ππάξμεη αηνκηθή ή νκαδηθή βαζκνιφγεζε (West & West, 2009). Αθφκε, φπσο ππνζηεξίδνπλ νη Palloff and Pratt (2005), νη ζπλεξγαηηθνχ ηχπνπ δξαζηεξηφηεηεο είλαη θαιχηεξν λα αμηνινγνχληαη κε νκαδηθφ ηξφπν. Δπνκέλσο, κπνξνχλ θαη νη ίδηνη νη καζεηέο λα ζπκκεηέρνπλ ζηε βαζκνιφγεζε ηεο εξγαζίαο ηνπο κέζα απφ κηα απηναμηνιφγεζε. Αθνινπζεί ε ηξίηε θάζε πνπ αθνξά ηε δηαρείξηζε ηνπ wiki. Οη εθπαηδεπηηθνί πξέπεη λα ειέγρνπλ ηελ πνξεία ηνπ wiki, λα δηαζθαιίδνπλ ηελ ηζάμηα ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ, λα επηιχνπλ ηηο ελδερφκελεο «ζπγθξνχζεηο» κεηαμχ ηνπο θαη λα ελζαξξχλνπλ ηελ αλάπηπμε ινγηθήο ζθέςεο (West & West, 2009). Πην αλαιπηηθά, ν εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα είλαη έηνηκνο λα αληηκεησπίζεη δηάθνξεο θαηαζηάζεηο πνπ ίζσο δπζθνιέςνπλ ηε πνξεία ηνπ πξφηδεθη. Όπσο είλαη αλακελφκελν ζε θάζε ηη θαηλνχξγην θπξηαξρεί ν θφβνο. Ο εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο, νξγαλψλνληαο ζπδεηήζεηο φπνπ λα ζέηνπλ ηα εξσηήκαηά ηνπο (West & West, 2009). Αθφκε, κπνξεί λα ηνλψζεη ηελ απηνπεπνίζεζε ησλ καζεηψλ απέλαληη ζηε ρξήζε wiki θαη ζηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπο, δεκηνπξγψληαο ζε wiki κηθξέο αζθήζεηο (West & West, 2009). Πξνθεηκέλνπ λα δνζεί λέα ψζεζε, ν εθπαηδεπηηθφο ζα παξνηξχλεη ηνπο καζεηέο λα επηθνηλσλνχλ δηαδηθηπαθά, ρξεζηκνπνηψληαο ην κελνχ ζπδήηεζε (discussion) πνπ βξίζθεηαη ζε πιαηθφξκεο wiki, είηε ρξεζηκνπνηψληαο άιια εξγαιεία επηθνηλσλίαο (West & West, 2009). Αθφκε, νη καζεηέο γηα λα γλσξηζηνχλ κεηαμχ ηνπο θαη γηα λα πξνζσπνπνηήζνπλ ην wiki κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ ζπλδέζκνπο κε ζειίδεο πξνθίι, φπνπ λα αλαθέξνπλ θάπνηα ζεκαληηθά ζηνηρεία γηα ηνλ εαπηφ ηνπο (West & West, 2009). Έπεηηα, είλαη γεγνλφο πσο ηέηνηνπ είδνπο πξφηδεθη μεθηλνχλ κε πξνγξαθηθέο δηαδηθαζίεο, φπνπ νη 49

50 καζεηέο νξγαλψλνπλ ηηο ζθέςεηο ηνπο πξνηνχ μεθηλήζνπλ λα γξάθνπλ (West & West, 2009). Τέηνηνπ είδνπο δηαδηθαζίεο κπνξνχλ λα ππνζηεξηρηνχλ κέζα ζην wiki. Μεηά απφ ηηο παξαπάλσ δηαδηθαζίεο είλαη ινγηθφ νη καζεηέο λα εκπιαθνχλ κε ην πξφηδεθη ελεξγά θαη λα πξνζζέηνπλ πεξηερφκελν ζην wiki. Τψξα ζα πξέπεη λα πξνσζεζεί ε απηφ-νξγάλσζε ησλ καζεηψλ, ζέηνληαο εξσηήκαηα θαη πξνζπαζψληαο λα απαληήζνπλ ζε απηά έρνληαο απηνγλσζία (West & West, 2009). Δπηπξφζζεηα, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί κέζα απφ ην wiki λα παξέρεη αλαηξνθνδφηεζε βνεζψληαο ηνπο καζεηέο λα εμειηρζνχλ (West & West, 2009). Σε απηφ ην ζεκείν πξέπεη λα ηνληζηεί πσο αξθεηνί καζεηέο δηζηάδνπλ λα ηξνπνπνηήζνπλ πεξηερφκελν πνπ έρνπλ πξνζζέζεη άιια κέιε ηεο νκάδαο. Όκσο, νη West and West (2009), ππνζηεξίδνπλ πσο νη καζεηέο δέρνληαη αιιαγέο ζηηο δηθέο ηνπο πξνζζήθεο αλ νη αιιαγέο απηέο είλαη επνηθνδνκεηηθέο. Όπσο αλαθέξεηαη ζηνπο West and West (2009), o Mader (2008) αλαγλσξίδεη θάπνηεο ζπκπεξηθνξέο ρξεζηψλ νη νπνίεο δελ είλαη επνηθνδνκεηηθέο γηα ηελ εμέιημε ηνπ wiki θαη απνηεινχλ παξαδείγκαηα πξνο απνθπγή: Do - it all: Απηφ ην άηνκν ειέγρεη ην wiki θαη δελ αθήλεη άιινπο λα εκπιαθνχλ κε ηε δηθή ηνπ αξκνδηφηεηα. OverOrganizer: Απηφ ην άηνκν μνδεχεη ρξφλν γηα λα αλαδηνξγαλψλεη φ,ηη έρνπλ θάλεη ν ππφινηπνη. WikiTroll: Απηφ ην άηνκν θάλεη αξλεηηθά ζρφιηα ρσξίο λα ζπλεηζθέξεη νπζηαζηηθά. Wikiphobe: Απηφ ην άηνκν πξνηείλεη άιια κέζα εξγαζίαο εθηφο απφ ηα wiki. Empty Page:. Απηφ ην άηνκν δεκηνπξγεί άδεηεο ζειίδεο, ρσξίο δνκή θαη πεξηκέλεη απφ άιινπο λα ηηο ζπκπιεξψζνπλ. Lockdown Manager: Απηφ ην άηνκν δελ επηηξέπεη ζε άιια κέιε λα θάλνπλ επεμεξγαζία ζην wiki. Δπίζεο, ζπρλά ζε ζπλεξγαηηθέο εξγαζίεο δε δηαζθαιίδεηαη ε ηζάμηα ζπκκεηνρή φισλ ησλ κειψλ. Τα wiki πξνζθέξνπλ δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ειέγρεη ηε ζπκκεηνρή ησλ κειψλ, θαζφηη δηαζέηνπλ ηζηνξηθφ φπνπ απνζεθεχνληαη φιεο νη 50

51 αιιαγέο πνπ γίλνληαη αλά κέινο. Αθφκε, ζην wiki κπνξνχλ λα ππάξρνπλ δηάθνξα εξσηήκαηα ζην κελνχ ζπδήηεζεο πνπ δηαζέηνπλ, ηα νπνία ζα θαινχληαη νη καζεηέο λα απαληήζνπλ αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ή λα ζπκκεηέρνπλ ζε αηνκηθέο δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο κε ηε κνξθή εξσηεκάησλ (West & West, 2009). Σηελ φιε δηαδηθαζία κπνξεί λα πξνθχςνπλ θαη θάπνηεο αληηζέζεηο αλάκεζα ζηελ νκάδα. Σε απηή ηελ πεξίπησζε ζα πξέπεη λα γίλεη αμηνιφγεζε ησλ ζηφρσλ θαη ησλ ξφισλ πνπ έρνπλ αλαιάβεη νη ζπκκεηέρνληεο θαη ζε θάπνηεο ελδερνκέλσο ζπάληεο πεξηπηψζεηο κπνξεί ν εθπαηδεπηηθφο λα δηακεζνιαβήζεη έρνληαο κηα ζχγρξνλε δηαδηθηπαθή ζπδήηεζε κε ηνπο ζπκκεηέρνληεο ρξεζηκνπνηψληαο θαηάιιεια εξγαιεία (West & West, 2009). Σην ηέινο ηνπ πξφηδεθη ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο λα ζπιινγηζηνχλ θαη λα ελζσκαηψζνπλ φ, ηη έκαζαλ κε απηή ηελ ελαζρφιεζή ηνπο κε πξνεγνχκελεο γλψζεηο ηνπο (West & West, 2009). Έπεηηα απφ ηε κειέηε ησλ βαζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ wiki θαη απφ ηελ αλαζθφπεζε ησλ εξεπλψλ πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί κε ηε ρξήζε απηήο ηεο ηερλνινγίαο ζηελ εθπαίδεπζε, ζπκπεξαίλεηαη πσο είλαη έλα εξγαιείν ην νπνίν κπνξεί λα επηθέξεη ζεκαληηθά νθέιε ζηνπο καζεηέο. Ψζηφζν, παξ φιν πνπ ππάξρνπλ έξεπλεο γχξσ απφ ην ζέκα απηφ, επηβάιιεηαη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ θαη άιιεο ζε δηάθνξεο ειηθίεο καζεηψλ, ψζηε λα δηεξεπλεζεί κε πνηνλ ηξφπν εληζρχνπλ ηε κάζεζε. Οη καζεηέο κε ηε ρξήζε ησλ wiki κεηαηξέπνληαη απφ παζεηηθνχο δέθηεο ηεο γλψζεο, ζε ελεξγνχο, φπνπ νη ίδηνη παξάγνπλ ηε γλψζε. Δπηπξφζζεηα, βειηηψλεηαη ε θξηηηθή ηνπο ηθαλφηεηα θαη νη καζεηέο καζαίλνπλ λα ζπλεξγάδνληαη κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο ζε έλα θνηλφ πιαίζην, βειηηψλνληαο ζρεηηθέο ηθαλφηεηεο. Ψζηφζν, ζηνλ αληίπνδα βξίζθνληαη ηα θαηλφκελα αληηγξαθήο θαη βαλδαιηζκνχ. Ο εθπαηδεπηηθφο έρεη ηνλ θχξην ξφιν πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηνχλ απηά ηα πξνβιήκαηα κέζα απφ ζρεηηθέο καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο. Δπίζεο, ζα πξέπεη λα θαιιηεξγεζεί θαη ζρεηηθή θνπιηνχξα ζηνπο καζεηέο πνπ ζα ηνπο επηηξέπεη λα 51

52 επεμεξγάδνληαη θείκελα άιισλ, αιιά ηαπηφρξνλα θαη νη ίδηνη λα δέρνληαη ζρεηηθέο αιιαγέο θαη ηξνπνπνηήζεηο. Δπνκέλσο, ζα πξέπεη νη καζεηέο απφ κηθξή ειηθία λα εκπιέθνληαη ζε δηαδηθαζίεο ζπλεξγαζίαο θαη λα ππάξρεη ε αίζζεζε ηεο θνηλφηεηαο, κε απνηέιεζκα λα θαιιηεξγείηαη ε επγελήο άκηιια θαη νη καζεηέο λα αηζζάλνληαη ζπλνδνηπφξνη ζην ηαμίδη ηεο κάζεζεο. Σπκπεξαζκαηηθά, ζε απηφ ην Κεθάιαην παξνπζηάζηεθε ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο εξγαζίαο. Σηελ πξψηε ελφηεηα ηνπ δεπηέξνπ Κεθαιαίνπ επηρεηξήζεθε λα δνζνχλ νξηζκνί ζρεηηθά κε ηηο έλλνηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη κεηθηή κάζεζε, έλλνηεο πνπ παξνπζηάδνληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο. Σηε δεχηεξε ελφηεηα αλαιχζεθε ν φξνο Web 2.0 θαη παξνπζηάζηεθαλ νη βαζηθέο ππεξεζίεο Web 2.0 πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ εθπαίδεπζε. Σηελ επφκελε ελφηεηα, παξνπζηάζηεθαλ αλαιπηηθά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηερλνινγίαο wiki, ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα απηήο, νη ρξήζεηο ηεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη κέζα απφ ηελ αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο δηεξεπλήζεθε ε καζεζηαθή απνηειεζκαηηθφηεηα απηήο ηεο ηερλνινγίαο. Σηελ ηέηαξηε ελφηεηα ηνπ δεπηέξνπ Κεθαιαίνπ αλαιχζεθε ην πιαίζην ησλ West and West (2009), πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζε απηή ηελ έξεπλα γηα ηελ νξγάλσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ κε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki. Σθνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα κειεηεζεί ε επίδξαζε δχν νξγαλσκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζε δχν δηαθνξεηηθά πιαίζηα κε ηε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki ζην καζεζηαθφ απνηέιεζκα θνηηεηψλ παλεπηζηεκηαθνχ ηκήκαηνο. Σην επφκελν Κεθάιαην (Κεθάιαην 3) παξνπζηάδεηαη ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο ζηελ νπνία βαζίδεηαη ε εξγαζία. Πην αλαιπηηθά, αλαθέξεηαη ν ζθνπφο θαη ηα εξσηήκαηα ηεο έξεπλαο, παξνπζηάδεηαη ε εξεπλεηηθή κέζνδνο θαη ε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζήζεθε, ην εξγαιείν ηεο έξεπλαο, ηα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ, ην δείγκα θαη πεξηγξάθνληαη δηεμνδηθά νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ έπξεπε λα πινπνηεζνχλ απφ ηα εξεπλεηηθά ππνθείκελα. Σην ηέηαξην Κεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα απφ ηηο δχν εξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο. Τα απνηειέζκαηα παξνπζηάδνληαη κε ζαθήλεηα θαη κε πιεξφηεηα θαη ζπκβαδίδνπλ κε ηνπο αξρηθνχο ζηφρνπο ηεο έξεπλαο. Τέινο, ζην πέκπην θαη ηειεπηαίν Κεθάιαην ηεο εξγαζίαο, παξνπζηάδνληαη ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο, φπσο απηά πξνέθπςαλ απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ. 52

53 Παξνπζηάδνληαη επίζεο νη αδπλακίεο ηεο έξεπλαο θαη νη κειινληηθέο θαηεπζχλζεηο θαη πξνεθηάζεηο. 53

54 3 Μεζνδνινγία θνπόο Σθνπφο απηνχ ηνπ Κεθαιαίνπ είλαη λα παξνπζηαζηεί ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο ζηελ νπνία βαζίδεηαη ε εξγαζία. Πην αλαιπηηθά, αλαθέξεηαη ν ζθνπφο θαη ηα εξσηήκαηα ηεο έξεπλαο, παξνπζηάδεηαη ε εξεπλεηηθή κέζνδνο θαη ε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζήζεθε, ην εξγαιείν ηεο έξεπλαο, ηα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ, ην δείγκα θαη πεξηγξάθνληαη δηεμνδηθά νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ έπξεπε λα πινπνηεζνχλ απφ ηα εξεπλεηηθά ππνθείκελα. Λέμεηο-Κιεηδηά: Σθνπφο Δξσηήκαηα Δξεπλεηηθή κέζνδνο Δξεπλεηηθή δηαδηθαζία Δξγαιείν Υιηθά Γείγκα Γξαζηεξηφηεηεο 54

55 Μεζνδνινγία Σθνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα κειεηεζεί ε επίδξαζε δχν νξγαλσκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζε δχν δηαθνξεηηθά πιαίζηα κε ηε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki ζην καζεζηαθφ απνηέιεζκα θνηηεηψλ παλεπηζηεκηαθνχ ηκήκαηνο. Πξνθεηκέλνπ λα κειεηεζεί ν παξαπάλσ ζθνπφο ζρεδηάζηεθαλ θαη πινπνηήζεθαλ δχν εξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο κε ηε ρξήζε wiki ζε δηαθνξεηηθά πιαίζηα θαη κε ηε ρξήζε δηαθνξεηηθνχ ηχπνπ wiki (West & West, 2009). Η πξψηε έξεπλα αθνξνχζε ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε απφ ηνπο πξσηνεηείο (πξψην εμάκελν ζπνπδψλ) θνηηεηέο ηνπ ηκήκαηνο Δπηζηεκψλ θαη Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ηιηθία ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ κηαο δξαζηεξηφηεηαο κε ζθνπφ ηελ θαηαζθεπή γλψζεο θαη θαηαλφεζεο κε ζέκα H κεραλή αλαδήηεζεο Google. Η δξαζηεξηφηεηα πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ ππνρξεσηηθνχ καζήκαηνο Δηζαγσγή ζηηο ΤΠΔ, ην νπνίν δηαηίζεηαη ζην πξναλαθεξφκελν ηκήκα ζην πξψην εμάκελν ζπνπδψλ. Η δεχηεξε έξεπλα αθνξνχζε ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε απφ ηνπο πξσηνεηείο (δεχηεξν εμάκελν ζπνπδψλ) θνηηεηέο ηνπ ηκήκαηνο Δπηζηεκψλ θαη Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ηιηθία ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ κηαο δξαζηεξηφηεηαο κε ζθνπφ ηελ πξναγσγή θξηηηθήο ζθέςεο θαη αλάπηπμεο επηρεηξεκαηνινγίαο κε ζέκα Τερληθέο αμηνιφγεζεο θαη επρξεζηίαο δηθηπαθψλ ηφπσλ θαη αμηνιφγεζε ηζηνηφπνπ κε ηα θξηηήξηα ηεο επξεηηθήο αμηνιφγεζεο. Η δξαζηεξηφηεηα πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ επηιεγφκελνπ καζήκαηνο Δηζαγσγή ζηελ Δπηζηήκε ηνπ Ιζηνχ, ην νπνίν δηαηίζεηαη ζην πξναλαθεξφκελν ηκήκα ζην δεχηεξν εμάκελν ζπνπδψλ. Τα εξσηήκαηα ηεο έξεπλαο γηα θάζε κία απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο είλαη ηα εμήο: 1. Αλ ππάξρεη καζεζηαθή βειηίσζε ησλ καζεηψλ κεηά ηε δξαζηεξηφηεηα κε ηε ρξήζε wiki. 2. Αλ ππάξρνπλ δηαθνξέο ζηε καζεζηαθή βειηίσζε αλά ζεκαηηθή ελφηεηα (ηζρχεη κφλν γηα ηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα). 3. Αλ ππάξρνπλ δηαθνξέο ζην καζεζηαθφ απνηέιεζκα ζηνπο θνηηεηέο πνπ ζπγθέληξσζαλ ρακειή βαζκνινγία ζην pretest, ζε ζρέζε κε εθείλνπο πνπ ζπγθέληξσζαλ πςειή βαζκνινγία. 4. Αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε αλάκεζα ζηελ επίδνζε πνπ είραλ νη θνηηεηέο ζην pretest εξσηεκαηνιφγην πνπ ζπκπιήξσλαλ πξηλ ηελ εθάζηνηε δξαζηεξηφηεηα 55

56 θαη ζηε βειηίσζε ζην posttestπνπ ζπκπιήξσλαλ κεηά απφ ηελ εθάζηνηε δξαζηεξηφηεηα. 5. Αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ηνπ ξφινπ πνπ αλέιαβαλ νη θνηηεηέο θαη ηεο βειηίσζεο 6. Aλ ππάξρεη ζπζρέηηζε ηεο βειηίσζεο κε ηελ θαηεχζπλζε ζην ιχθεην. 7. Αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ηεο βειηίσζεο θαη ζηάζεσλ θαη ρξήζεσλ ππνινγηζηψλ/δηαδηθηχνπ. 8. Πνηεο είλαη νη ζπκπεξηθνξέο θαηαλνκήο βαζκνινγίαο. 9. Αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ βαζκνινγίαο ζην wiki θαη ηεο επίδνζεο ζην posttest. 10. Αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ βαζκνινγίαο ζην wiki θαη ηεο καζεζηαθήο βειηίσζεο. 11. Αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ξφινπ θαη δξάζεο (αξηζκφο ελεξγεηψλ) φπσο απνηππψλεηαη ζην wiki. 12. Αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε καζεζηαθήο βειηίσζεο θαη βαζκνχ δξάζεο. 13. Αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε ηεο επίδνζεο ζην posttest θαη βαζκνχ δξάζεο. 14. Να δηαπηζησζνχλ νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ δχν δξαζηεξηνηήησλ. 3.1 Δξεπλεηηθή Μέζνδνο Υηνζεηήζεθε ζρεδηαζκφο pretest-posttest πξνθεηκέλνπ λα ειεγρζεί ε απνδνηηθφηεηα κεζφδνπ δηδαζθαιίαο πνπ βαζίδεηαη ζηε ρξήζε ηερλνινγίαο wiki κέζσ ηεο επίδνζεο ησλ θνηηεηψλ (Shuttleworth, 2009). Φξεζηκνπνηήζεθε θαη ζηηο δχν εξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο εξσηεκαηνιφγην γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζπκπιεξψζεθε απφ ηνπο θνηηεηέο ζηελ αξρή θαη ζην ηέινο ηεο έξεπλαο. Οη ζπκκεηέρνληεο δε γλψξηδαλ φηη ζα ζπκπιεξψζνπλ θάπνην εξσηεκαηνιφγην πξηλ θαη κεηά απφ ηε δξαζηεξηφηεηα. Τα εξσηεκαηνιφγηα (pretest) πεξηείραλ ηφζν δεκνγξαθηθνχ ηχπνπ εξσηήκαηα, φζν θαη γλσζηηθνχ ηχπνπ. Οη δεκνγξαθηθνχ ηχπνπ εξσηήζεηο ζρεηίδνληαλ κε πξνζσπηθέο εξσηήζεηο αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ησλ ΤΠΔ, ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη ησλ wikis, ελψ νη γλσζηηθνχ ηχπνπ εξσηήζεηο ζρεηίδνληαλ κε ηελ ηζηνξία θαη ηηο ππεξεζίεο ηεο κεραλήο αλαδήηεζεο Google γηα ηελ πξψηε έξεπλα, ελψ γηα ηε δεχηεξε ζρεηίδνληαλ κε ηερληθέο αμηνιφγεζεο θαη επρξεζηίαο δηθηπαθψλ ηφπσλ. Σε θάζε εξσηεκαηνιφγην posttest ππήξραλ θαη εξσηήζεηο αμηνιφγεζεο πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηε ζπλεξγαζία ησλ 56

57 θνηηεηψλ, ην βαζκφ εκπινθήο ηνπο, ηε βειηίσζε αλά δξαζηεξηφηεηα πνπ ζεψξεζαλ φηη επηηεχρζεθε θ.α. Τα εξσηεκαηνιφγηα παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζην Παξάξηεκα. 3.2 Πξώηε Δξεπλεηηθή Γηαδηθαζία Γηαδηθαζία θαη Γείγκα Σηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 146 πξσηνεηείο θνηηεηέο ηνπ ηκήκαηνο Δπηζηεκψλ ηεο Δθπαίδεπζεο θαη ηεο Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ηιηθία ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ, 2 αγφξηα θαη 144 θνξίηζηα, ειηθίαο (κέζνο φξνο=19.24, sd=3.58). Σηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ αθφκε 35 άηνκα, ηα νπνία φκσο δελ απάληεζαλ ην εξσηεκαηνιφγην (είηε ην pretest, είηε ην posttest) θαη γη απηφ ην ιφγν εμαηξέζεθαλ απφ ηελ αλάιπζε. Η πιεηνςεθία ησλ ζπκκεηερφλησλ (136/146) ήηαλ 17 έσο 22 ρξφλσλ. Η έξεπλα πινπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ππνρξεσηηθνχ καζήκαηνο πνπ παξαθνινπζνχζαλ νη πξσηνεηείο θνηηεηέο ηνπ ηκήκαηνο Δπηζηεκψλ ηεο Δθπαίδεπζεο θαη ηεο Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ηιηθία ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ κε ηίηιν Δηζαγσγή ζηηο ΤΠΔ, ην νπνίν δηαηίζεηαη ζην πξψην εμάκελν ζπνπδψλ. Η δξαζηεξηφηεηα έιαβε ρψξα ζην δηάζηεκα απφ ηηο 29/11/2010 έσο 16/12/2010, δηάζηεκα ζην νπνίν νη θνηηεηέο ζα έπξεπε λα νινθιεξψζνπλ ηε δξαζηεξηφηεηα. Η ζπκκεηνρή ζηελ εξγαζία ήηαλ ππνρξεσηηθή θαη ήηαλ κία απφ ηηο ηέζζεξηο εξγαζίεο πνπ ζα έπξεπε νη θνηηεηέο λα νινθιεξψζνπλ ζηα πιαίζηα ηνπ εξγαζηεξίνπ ηνπ καζήκαηνο. Η δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο ήηαλ ε αθφινπζε: αξρηθά, νη θνηηεηέο ζηα πιαίζηα ηνπ εξγαζηεξίνπ ηνπ καζήκαηνο, ζπκπιήξσλαλ ην pretest εξσηεκαηνιφγην θαη ζηε ζπλέρεηα, κέζσ δηαιέμεσο, δίλνληαλ γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ηα wiki θαη νδεγίεο γηα ηε ρξήζε ηεο πιαηθφξκαο wikispaces ( κε ηελ νπνία ζα πινπνηνχζαλ ηε δξαζηεξηφηεηα. Τέινο, νη θνηηεηέο πιεξνθνξνχληαλ γηα ηελ εξγαζία ηελ νπνία θαη έπξεπε λα πινπνηήζνπλ. Πην αλαιπηηθά, νη θνηηεηέο ζπκπιήξσλαλ ην pretest εξσηεκαηνιφγην θαη κέζσ δηαιέμεσο πιεξνθνξνχληαλ γηα ηα wiki θαη κάζαηλαλ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαη ηηο βαζηθέο ρξήζεηο ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε. Αλαθνξά έγηλε θαη ζην πην ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα wiki πνπ απνηειεί ε ειεχζεξε εγθπθινπαίδεηα Wikipedia. Σηε ζπλέρεηα, παξνπζηάζηεθε ζε απηνχο ε πιαηθφξκα wikispaces ( Οη θνηηεηέο εγγξάθηεθαλ ζηελ πιαηθφξκα θαη έκαζαλ πψο 57

58 λα εηζάγνπλ δεδνκέλα ζην wiki, πψο λα απνζεθεχνπλ, πψο λα θάλνπλ βαζηθέο κνξθνπνηήζεηο θαη λα εηζάγνπλ ππεξζπλδέζκνπο θαη ςεθηαθφ πιηθφ (widgets). Σηε ζπλέρεηα, εμνηθεηψζεθαλ κε ηε κνξθνπνίεζε ηνπ κελνχ πινήγεζεο, κε ην πψο πξνζζέηνπκε θάπνηα εξψηεζε θαη θαη επέθηαζε θάπνηα απάληεζε ζην κελνχ ζπδήηεζε, πψο δεκηνπξγνχκε λέεο ζειίδεο θαη ηέινο πψο αιιάδεηαη ην ζέκα ηνπ εθάζηνηε wiki. Ο θάζε θνηηεηήο πξφζζεζε πεξηερφκελν γηα έλα ζέκα πνπ ηνλ ελδηάθεξε θαη έπεηηα θάιεζε ηνπιάρηζηνλ έλαλ ζπκθνηηεηή ηνπ, ψζηε λα γίλεη κέινο ζην wiki ηνπ, ν νπνίνο έθαλε θάπνηεο ηξνπνπνηήζεηο. Δπνκέλσο, νη θνηηεηέο εμνηθεηψζεθαλ κε ηε ρξήζε ηεο πιαηθφξκαο θαη κε ηε γεληθφηεξε θηινζνθία ησλ wiki, φπνπ ηα κέιε ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο, πξνζζέηνληαο πεξηερφκελν θαη δηνξζψλνληαο ην πεξηερφκελν ησλ άιισλ κειψλ. Σηε ζπλέρεηα, παξνπζηάζηεθε ζηνπο θνηηεηέο ε εξγαζία πνπ έπξεπε λα πινπνηήζνπλ. Γηα ηε δξαζηεξηφηεηα ζρεδηάζηεθε wiki ζην νπνίν παξνπζηάδνληαη φια ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηελ εξγαζία ( Σπγθεθξηκέλα, ζην παξαπάλσ wiki παξνπζηάδνληαη νη ζηφρνη, αλαιπηηθέο νδεγίεο, ππνζηεξηθηηθή δνκή γηα θάζε κία απφ ηηο ελφηεηεο ζχκθσλα κε ηε κέζνδν ηνπ scaffolding, θξηηήξηα αμηνιφγεζεο θαη ρξήζηκν πιηθφ αλαξηεκέλν κε κνξθή ππεξζπλδέζκσλ. Οη θνηηεηέο κειέηεζαλ φια ηα παξαπάλσ θαη ζε πεξίπησζε απνξηψλ δφζεθαλ πεξαηηέξσ δηεπθξηλήζεηο. Έπεηηα, νη θνηηεηέο ρσξίζηεθαλ ειεχζεξα ζε 33 νκάδεο ησλ 5 αηφκσλ, ζε 2 ησλ 4 αηφκσλ θαη ππήξραλ θαη άιιεο 2 νκάδεο κε 2 θαη 6 άηνκα αληίζηνηρα. Κάζε κέινο ηεο νκάδαο είρε έλα ζπγθεθξηκέλν ξφιν φπσο ζπιιέθηεο, νξγαλσηήο, αξρηζπληάθηεο θαη ειεγθηήο (West & West, 2009). Τέινο, ε θάζε νκάδα είρε πεξηζψξην δχν εβδνκάδσλ γηα λα πινπνηήζεη ηελ παξαπάλσ εξγαζία ζην δηθφ ηεο wiki. Οη θνηηεηέο έπξεπε λα γίλνπλ κέιε ζην δηθφ ηνπο wiki (ην νπνίν είρε δεκηνπξγεζεί απφ ηνλ εξεπλεηή), λα ζπκπιεξψζνπλ ηα πξνζσπηθά ηνπο ζηνηρεία θαη ηνλ ξφιν πνπ επέιεμαλ θαη λα παξαζέζνπλ ηα ζρεηηθά κε ηελ εξγαζία δεηνχκελα. 58

59 3.2.2 Τιηθά H ππεξεζία wikispaces ( ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ εθθψλεζε ηεο εξγαζίαο θαη σο πιαηθφξκα ζηελ νπνία εξγάζηεθαλ νη νκάδεο. Τα online εξσηεκαηνιφγηα δεκηνπξγήζεθαλ κε ηε ρξήζε ηεο ππεξεζίαο Survey Monkey ( Τα δεδνκέλα νξγαλψζεθαλ θαη αλαιχζεθαλ κε ηε ρξήζε ησλ εξγαιείσλ Excel 2007 θαη SPSS v17.0. Η παξνπζίαζε ηεο εξγαζίαο ζηνπο θνηηεηέο θαη ε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηα εξγαζηήξηα ηνπ καζήκαηνο Πεξηγξαθή ηεο δξαζηεξηόηεηαο Ο ζρεδηαζκφο ηεο δξαζηεξηφηεηαο βαζίδεηαη ζην πιαίζην πνπ πξνηείλνπλ νη West and West (2009) θαη πεξηιακβάλεη ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ ζθνπνχ θαη ησλ ζηφρσλ, ην ιεπηνκεξή ζρεδηαζκφ ηεο θάζε επηκέξνπο ζεκαηηθήο ελφηεηαο θαη ηελ πξνεηνηκαζία ησλ θνηηεηψλ γηα ηελ εξγαζία ζην λέν καζεζηαθφ πεξηβάιινλ. Γηα λα επηηεπρζνχλ νη καζεζηαθνί ζηφρνη νη θνηηεηέο έπξεπε λα ζπκκεηέρνπλ ζε ηέζζεξηο δηαδηθαζίεο. Αξρηθά, έπξεπε λα αλαδεηήζνπλ πιεξνθνξίεο, λα αλαπηχμνπλ ηελ επηρεηξεκαηνινγία ηνπο θαη λα ππνζηεξίμνπλ ηηο ζέζεηο ηνπο. Γηα ην ζθνπφ απηφ ζα έπξεπε λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηα κέιε ηεο νκάδαο ηνπο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζε δηαδηθαζίεο ζπγγξαθήο θαη κνξθνπνίεζεο θεηκέλνπ. Η εξγαζία παξνπζηάζηεθε ζηνπο θνηηεηέο κέζσ wiki (δηαζέζηκν ζην Γφζεθαλ νη ζηφρνη ηεο εξγαζίαο, νδεγίεο, θξηηήξηα βαζκνιφγεζεο θαη ιεπηνκεξή ζηνηρεία κε δνκή scaffolding (βι. Δηθφλα 5) γηα θάζε ελφηεηα κε ρξήζηκνπο ζπλδέζκνπο. 59

60 Δηθόλα 5: Υπνζηεξηθηηθή Γνκή πξψηεο Θεκαηηθήο Δλφηεηαο ηεο πξψηεο Γξαζηεξηφηεηαο Γηα ηελ θαιχηεξε ππνζηήξημε ηεο δξαζηεξηφηεηαο ην wiki πνπ ζρεδηάζηεθε, πέξα απφ ηα δεηνχκελα ηεο δξαζηεξηφηεηαο, πεξηείρε ρξήζηκν πιηθφ θαη νξγαλσκέλε δνκή γηα θάζε ζεκαηηθή ελφηεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο ζε κνξθή scaffolding. Με απηφλ ηνλ ηξφπν πξνζθέξεηαη ζηνπο θνηηεηέο ε εμσηεξηθή δνκή γηα θάζε ελφηεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη θάπνηεο αμηφινγεο πεγέο. Δπηπξφζζεηα, ζχκθσλα κε ηνλ McKenzie (2000) ε ππνζηεξηθηηθή δνκή (scaffolding) έρεη νθηψ ραξαθηεξηζηηθά ηδηαίηεξα ρξήζηκα γηα ηε κάζεζε πνπ ζπκβαίλεη ζε έλα ειεθηξνληθφ πεξηβάιινλ: 1. Παξέρνληαη ζαθείο νδεγίεο πξνο ηνπο καζεηεπφκελνπο 2. Απνζαθελίδεηαη ν ζθνπφο ηεο δξαζηεξηφηεηαο 3. Βνεζά ηνπο καζεηέο λα παξακείλνπλ ζπγθεληξσκέλνη ζηε δξαζηεξηφηεηα 4. Παξέρνληαη θξηηήξηα αμηνιφγεζεο πνπ νξίδνπλ ηελ αξηζηεία 5. Παξέρνληαη ζαθείο βηβιηνγξαθηθέο πεγέο 6. Μεηψλεηαη ε αβεβαηφηεηα, ε έθπιεμε θαη ε απνγνήηεπζε 7. Πξνζθέξεη απνδνηηθφηεηα 8. Γίλεηαη λέα ψζεζε Οη θνηηεηέο κέζα απφ ηε δξαζηεξηφηεηα ζα έπξεπε λα θαηαλνήζνπλ: Τηο βαζηθέο ρξήζεηο ηνπ Wiki Τε ζεκαζία ηνπ Wiki ζηελ εθπαίδεπζε 60

61 Τελ ηζηνξία ηεο κεραλήο αλαδήηεζεο Google Τηο δπλαηφηεηεο πνπ ηνπο δίλεη κηα κεραλή αλαδήηεζεο Πνηνο είλαη ν ξφινο ηνπ Google ζηελ Δθπαίδεπζε Πνχ έγθεηηαη ην ηερλνινγηθφ πιενλέθηεκα ηεο Google Πνην είλαη ην θαηάιιειν πιαίζην γηα έλα νξγαληζκφ ψζηε λα ελζαξξχλεη ηε δεκηνπξγία ηεο γλψζεο, ζχκθσλα κε ηε Google θαη κε ην πέξαο ηεο δξαζηεξηφηεηαο νη θνηηεηέο ζα έπξεπε λα είλαη ηθαλνί: Να ρξεζηκνπνηνχλ έλα Wiki Να αλαιακβάλνπλ ξφινπο κέζα ζε έλα ζπλεξγαηηθφ ζελάξην θαη λα δξνπλ αλάινγα κε απηνχο Να επηρεηξεκαηνινγνχλ θαηάιιεια, γηα ηηο ζεηηθέο θαη αξλεηηθέο πηπρέο ζεκαληηθψλ ηερλνινγηθψλ ππεξεζηψλ φπσο ην Google Να ζπλζέηνπλ θαη λα αμηνινγνχλ πιεξνθνξίεο απφ δηάθνξεο πεγέο (Γηαδίθηπν, βηβιίν, επηζηεκνληθά θείκελα, εθεκεξίδεο) Να δνκνχλ θαη λα νξγαλψλνπλ ηα απνηειέζκαηα κηαο δηαδηθαζίαο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ κε ζπλεθηηθφ ηξφπν Τν ζέκα επηιέρζεθε θαζ φηη νη θνηηεηέο πξέπεη λα είλαη ηθαλνί λα αληηιεθζνχλ ηνλ αληίθηππν ησλ κεραλψλ αλαδήηεζεο ηφζν ζε πξνζσπηθφ θαη θνηλσληθφ επίπεδν, φζν θαη ζε επίπεδν εθπαίδεπζεο. Αθφκε, ην ζέκα είλαη θαηάιιειν δηφηη πξνζθέξεη πνηθίιε ζεκαηνινγία γηα παξάζεζε επηρεηξεκάησλ. Τέινο, εκπεξηέρεηαη ζηελ χιε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ καζήκαηνο. Τν wiki πεξηείρε δέθα ζεκαηηθέο ελφηεηεο. Οη ζεκαηηθέο ελφηεηεο ήηαλ νη ηδξπηέο ηεο Google, ε ηζηνξία ηεο Google, ν αιγφξηζκνο Pagerank, νη ηερληθέο αλαδήηεζεο, ηερλνινγηθή ππνδνκή, ην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ, νη ππεξεζίεο ηεο Google, ην επηρεηξεκαηηθφ κνληέιν, νη εθπαηδεπηηθέο ρξήζεηο ησλ κεραλψλ αλαδήηεζεο θαη νη θίλδπλνη ιφγσ κνλνπσιίνπ. Σηελ πξψηε ζεκαηηθή ελφηεηα νη θνηηεηέο ζα έπξεπε λα αλαθέξνπλ βαζηθά βηνγξαθηθά ζηνηρεία ησλ ηδξπηψλ ηεο Google θαη βαζηθά ζεκεία ηεο επαγγεικαηηθήο θαξηέξαο ηνπο. Σηε δεχηεξε ζεκαηηθή ελφηεηα ζα έπξεπε λα αλαθέξνπλ ηα βαζηθά επηρεηξεκαηηθά βήκαηα ηεο Google θαη λα δεκηνπξγήζνπλ κε απηά κηα ηζηνξηθή γξακκή ρξφλνπ. Αληηθείκελν ηεο ηξίηεο ζεκαηηθήο είλαη ε κειέηε ηνπ ηξφπνπ 61

62 δηεμαγσγήο ησλ αλαδεηήζεσλ ζηε κεραλή αλαδήηεζεο Google θαη θαη επέθηαζε ε πεξηγξαθή ηνπ αιγνξίζκνπ PageRank θαη ηνπ ηξφπνπ πνπ πξαγκαηνπνηείηαη αλάιπζε ζην πεξηερφκελν ησλ ηζηνζειίδσλ κε βάζε ηηο ιέμεηο-θιεηδηά πνπ ν ρξήζηεο δίλεη γηα ηελ αλαδήηεζε. Η πεξηγξαθή ησλ ηειεζηψλ θαη ησλ παξακέηξσλ ζχλζεηεο αλαδήηεζεο ήηαλ αληηθείκελν ηεο ηέηαξηεο ζεκαηηθήο, ελψ ζηελ πέκπηε ζεκαηηθή ζα έπξεπε λα αλαθεξζνχλ ζην ππνινγηζηηθφ δίθηπν θαη ζηε ζπλδεζκνινγία απηνχ ηνπ δηθηχνπ πνπ δηαζέηεη ε εηαηξεία. Σηελ έθηε ζεκαηηθή απαηηνχηαλ λα κειεηεζεί ην πξνζσπηθφ πνπ απαζρνιεί ε Google θαη πην ζπγθεθξηκέλα πψο πξνζιακβάλεηαη ην πξνζσπηθφ ζηελ εηαηξεία, ηη ππεξεζίεο παξέρεη ζην πξνζσπηθφ, ηη ζεκαίλεη ην 20% time, λα αληηπαξαζέζνπλ ην επαγγεικαηηθφ πεξηβάιινλ ηεο εηαηξίαο κε κηα ζπκβαηηθή εηαηξεία θαη ηέινο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ ππεξεζία "Google maps" θαη λα ππνζεκεηψζνπλ ηα θπξηφηεξα γξαθεία ηεο Google ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Ακεξηθή. Σηελ έβδνκε ζεκαηηθή νη ζπκκεηέρνληεο πεξηέγξαςαλ ηηο βαζηθέο ππεξεζίεο ηεο Google, ελψ ζηελ φγδνε αλαθέξζεθαλ ζηηο επηρεηξεκαηηθέο πξσηνβνπιίεο ηεο Google γηα πξνζέιθπζε ρξήκαηνο. Σηελ έλαηε ζεκαηηθή θαινχληαλ λα δηεξεπλήζνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη κεραλέο αλαδήηεζεο απνηεινχλ κέξνο ηεο κάζεζεο θαη λα πεξηγξάςνπλ κηα δξαζηεξηφηεηα γηα θάπνην γλσζηηθφ αληηθείκελν γηα καζεηέο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε ηε ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ Google. Σηε ηειεπηαία ζεκαηηθή ελφηεηα, νη θνηηεηέο αλαθέξζεθαλ ζηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην ελδερφκελν κνλνπψιην ηεο Google θαη ζε δεηήκαηα ζρεηηθά κε ην απφξξεην (privacy) ησλ ρξεζηψλ ηεο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ζε θάζε ζεκαηηθή ζα έπξεπε λα αλαθέξνπλ ηηο πεγέο ηνπο. Η αλαδήηεζε πξφζζεηνπ ππνζηεξηθηηθνχ πιηθνχ φρη κφλν ήηαλ επηζπκεηή, αιιά απνηεινχζε θαη έλα απφ ηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο. Τα ππφινηπα θξηηήξηα ήηαλ ε ζπλέπεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ θεηκέλνπ σο πξνο ηα δεηνχκελα ηεο θάζε ζεκαηηθήο ελφηεηαο, ε ζπλνρή ζηελ νξγάλσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ζηε κνξθνπνίεζε, ε ζαθήλεηα θαη ε θαιή νξγάλσζε πεξηερνκέλνπ, ε θαηάιιειε έθηαζε θεηκέλνπ, ν ζσζηφο δηακνηξαζκφο ξφισλ, ε ρξήζε πνηθίινπ θαη θαηάιιεινπ πιηθνχ, ε ρξήζε πεγψλ θαη ε παξαγσγή απζεληηθνχ θεηκέλνπ. Κάζε θξηηήξην απνηεινχζε ην 10% ηεο ζπλνιηθήο βαζκνινγίαο. Πην ζπγθεθξηκέλα, γηα ηα δχν ηειεπηαία θαη εμαηηίαο ηεο αλνηρηήο θχζεο ησλ εθαξκνγψλ Web 2.0 (Huijser, 2008 ; West & West, 2009) δηδάρζεθαλ πψο πξέπεη λα γξάθνπλ ρξεζηκνπνηψληαο άιιεο πεγέο θαη πψο λα αλαθέξνπλ ηηο πεγέο ηνπο. 62

63 Δπηπξφζζεηα, ην θάζε κέινο ζηελ νκάδα είρε έλα ζπγθεθξηκέλν ξφιν (West and West, 2009). Υπήξραλ δχν ζπιιέθηεο νη νπνίνη ήηαλ ππεχζπλνη λα ζπιιέμνπλ θαηάιιειν πιηθφ ζρεηηθφ κε ην ζέκα πνπ έρεη αλαιάβεη ε νκάδα. Ο δεχηεξνο ξφινο ήηαλ απηφο ηνπ νξγαλσηή ν νπνίνο ήηαλ ππεχζπλνο λα νξγαλψζεη ην πιηθφ πνπ ζα ζπλέιεγαλ νη ζπιιέθηεο θαη λα ειέγμεη αλ έρεη ζπλάθεηα κε ηνπο ζηφρνπο ηνπ ζελαξίνπ θαη λα ην αμηνινγήζεη. Ο αξρηζπληάθηεο ήηαλ ν ηξίηνο ξφινο θαη ήηαλ ππεχζπλνο λα ειέγμεη γξακκαηηθά θαη ζπληαθηηθά ην πεξηερφκελν ηεο θάζε ζεκαηηθήο ελφηεηαο πνπ ζα γξαθηεί, φπσο επίζεο λα ειέγμεη ηε κνξθνπνίεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηέινο ν ειεγθηήο πνπ έιεγρε ην πεξηερφκελν ηεο εξγαζίαο σο πξνο ηελ πιεξφηεηά ηνπ, ηε δνκή ηνπ, ηε ζπλέπεηά ηνπ ζε ζπλάξηεζε κε ηα εξσηήκαηα ηεο θάζε ζεκαηηθήο ελφηεηαο, ηε ζπλνρή θαη ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ πξφζζεηνπ πιηθνχ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί, πσο φινη αλεμάξηεηα απφ ην ξφιν πνπ είραλ, έπξεπε λα εξγαζηνχλ θαη σο ζπληάθηεο θεηκέλνπ θάλνληαο επηπξφζζεηα ηηο θαηάιιειεο κνξθνπνηήζεηο ζηα θείκελα ηεο εξγαζίαο. Τν θάζε άηνκν κπνξνχζε λα ζπκκεηέρεη ειεχζεξα θαη ζηηο αξκνδηφηεηεο άιισλ ξφισλ. Τέινο, ε δξαζηεξηφηεηα βαζκνινγήζεθε ζε εθαηνληάβαζκε θιίκαθα. Η βαζκνινγία πνιιαπιαζηάζηεθε κε ηνλ αξηζκφ ησλ κειψλ θαη δφζεθε ζηνπο θνηηεηέο. Αθνινχζσο, νη θνηηεηέο ηεο θάζε νκάδαο κνίξαζαλ ηε βαζκνινγία αλάινγα κε ηε ζπλεηζθνξά ηνπ θάζε κέινπο. 63

64 3.3 Γεύηεξε Δξεπλεηηθή Γηαδηθαζία Σε δεχηεξε θάζε δηεμήρζε λέα έξεπλα πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζνχλ νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο κε ηελ πξνεγνχκελε εξγαζία θαη βαζίζηεθε ζηα ίδηα εξσηήκαηα, ζηελ ίδηα εξεπλεηηθή κέζνδν θαη δηαδηθαζία θαη ζηα ίδηα πιηθά κε ηελ πξψηε έξεπλα Γείγκα Σε απηή ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 36 θνηηεηέο ηνπ ηκήκαηνο Δπηζηεκψλ ηεο Δθπαίδεπζεο θαη ηεο Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ηιηθία ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ, 1 αγφξη θαη 35 θνξίηζηα, ειηθίαο (κέζνο φξνο =19.36, sd=1,18). Σηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ αθφκε 6 άηνκα, ηα νπνία φκσο δελ απάληεζαλ ην εξσηεκαηνιφγην (είηε ην pretest είηε ην posttest) θαη γη απηφ ην ιφγν εμαηξέζεθαλ απφ ηελ αλάιπζε. Η έξεπλα πινπνηήζεθε ζηα πιαίζηα επηιεγφκελνπ καζήκαηνο πνπ παξαθνινπζνχζαλ νη ζπκκεηέρνληεο κε ηίηιν Δηζαγσγή ζηελ Δπηζηήκε ηνπ Ιζηνχ, ην νπνίν πξνζθέξεηαη ζην πξναλαθεξφκελν ηκήκα ζην δεχηεξν εμάκελν ζπνπδψλ. Η δξαζηεξηφηεηα έιαβε ρψξα ζην δηάζηεκα απφ ηηο 3/5/2011 έσο 20/5/2011, δηάζηεκα κέζα ζην νπνίν νη θνηηεηέο ζα έπξεπε λα νινθιεξψζνπλ ηε δξαζηεξηφηεηα. Η ζπκκεηνρή ζηελ εξγαζία ήηαλ ππνρξεσηηθή θαη ήηαλ κία απφ ηηο ηέζζεξηο εξγαζίεο πνπ ζα έπξεπε νη θνηηεηέο λα νινθιεξψζνπλ ζηα πιαίζηα ηνπ εξγαζηεξίνπ ηνπ καζήκαηνο. Η δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο ήηαλ παξφκνηα κε ηελ πξψηε έξεπλα. Αξρηθά, νη θνηηεηέο ζηα πιαίζηα ηνπ εξγαζηεξίνπ ηνπ καζήκαηνο, ζπκπιήξσλαλ ην pretest εξσηεκαηνιφγην θαη ζηε ζπλέρεηα, κέζσ δηαιέμεσο, δίλνληαλ γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ηα wiki πξνθεηκέλνπ λα ζπκεζνχλ ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηε ρξήζε ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε. Οη θνηηεηέο αζρνιήζεθαλ κε ηε ρξήζε ηεο πιαηθφξκαο wikispaces ( ζε κηθξφηεξν βαζκφ βέβαηα θαζ φηη νη πεξηζζφηεξνη θνηηεηέο είραλ κεγάιε εμνηθείσζε έπεηηα απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα. Τέινο, νη θνηηεηέο πιεξνθνξνχληαλ γηα ηελ εξγαζία ηελ νπνία θαη έπξεπε λα πινπνηήζνπλ. Ο ζρεδηαζκφο θαη απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο βαζίζηεθε ζην πιαίζην πνπ πξνηείλνπλ νη West and West (2009). Σε wiki δφζεθαλ φια ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηελ εξγαζία ( Παξνπζηάζηεθαλ δειαδή, νη ζηφρνη, 64

65 αλαιπηηθέο νδεγίεο, ππνζηεξηθηηθή δνκή γηα θάζε κία απφ ηηο ελφηεηεο ζχκθσλα κε ηε κέζνδν ηνπ scaffolding, θξηηήξηα αμηνιφγεζεο θαη ρξήζηκν πιηθφ αλαξηεκέλν κε κνξθή ππεξζπλδέζκσλ. Οη θνηηεηέο κειέηεζαλ φια ηα παξαπάλσ θαη ζε πεξίπησζε απνξηψλ δφζεθαλ πεξαηηέξσ δηεπθξηλήζεηο. Σηε ζπλέρεηα ρσξίζηεθαλ ειεχζεξα ζε 9 νκάδεο ησλ 4 αηφκσλ θαη ζε κία νκάδα ησλ 5 αηφκσλ. Κάζε κέινο ηεο νκάδαο είρε έλα ζπγθεθξηκέλν ξφιν φπσο ζπιιέθηεο, ζπληνληζηήο, αξρηζπληάθηεο θαη ειεγθηήο. Η θάζε νκάδα είρε πεξηζψξην δχν εβδνκάδσλ γηα λα πινπνηήζεη ηελ παξαπάλσ εξγαζία ζην δηθφ ηεο wiki. Οη θνηηεηέο έπξεπε λα γίλνπλ κέιε ζην δηθφ ηνπο wiki (ην νπνίν είρε δεκηνπξγεζεί απφ ηνλ εξεπλεηή), λα ζπκπιεξψζνπλ ηα πξνζσπηθά ηνπο ζηνηρεία θαη ηνλ ξφιν πνπ επέιεμαλ θαη λα παξαζέζνπλ ηα ζρεηηθά κε ηελ εξγαζία δεηνχκελα Πεξηγξαθή δεύηεξεο δξαζηεξηόηεηαο Γηα λα επηηεπρζνχλ νη καζεζηαθνί ζηφρνη νη θνηηεηέο έπξεπε λα ζπκκεηέρνπλ ζε ηέζζεξηο δηαδηθαζίεο, φκνηεο κε ηελ πξψηε δξαζηεξηφηεηα. Αξρηθά, έπξεπε λα αλαδεηήζνπλ πιεξνθνξίεο, λα αλαπηχμνπλ ηελ επηρεηξεκαηνινγία ηνπο θαη λα ππνζηεξίμνπλ ηηο ζέζεηο ηνπο. Γηα ην ζθνπφ απηφ έπξεπε λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηα κέιε ηεο νκάδαο ηνπο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζε δηαδηθαζίεο ζπγγξαθήο θαη κνξθνπνίεζεο θεηκέλνπ. Η εξγαζία παξνπζηάζηεθε ζηνπο θνηηεηέο κέζσ wiki (δηαζέζηκν ζην Γφζεθαλ νη ζηφρνη ηεο εξγαζίαο, νδεγίεο, θξηηήξηα βαζκνιφγεζεο θαη ιεπηνκεξή ζηνηρεία κε δνκή scaffolding (βι. Δηθφλα 6) γηα θάζε ελφηεηα κε ρξήζηκνπο ζπλδέζκνπο. 65

66 Δηθόλα 6: Υπνζηεξηθηηθή Γνκή πξψηεο Θεκαηηθήο Δλφηεηαο ηεο πξψηεο Γξαζηεξηφηεηαο Οη θνηηεηέο κέζα απφ ηε δξαζηεξηφηεηα ζα έπξεπε: Να θαηαλνήζνπλ ηηο βαζηθέο ρξήζεηο ηνπ Wiki Να θαηαλνήζνπλ ηε ζεκαζία ηνπ Wiki ζηελ εθπαίδεπζε Να θαηαλνήζνπλ ζε βάζνο ηελ έλλνηα ηεο επρξεζηίαο Να δηεξεπλήζνπλ ηηο κεζφδνπο αμηνιφγεζεηο επρξεζηίαο ινγηζκηθνχ Να θαηαλνήζνπλ ηελ επξεηηθή κέζνδν αμηνιφγεζεο Να αμηνινγήζνπλ ηελ επρξεζηία έλαλ δηθηπαθνχ ηφπνπ κε ηε ρξήζε ηεο κεζφδνπ ηεο επξεηηθήο αμηνιφγεζεο θαη κε ην πέξαο ηεο δξαζηεξηφηεηαο νη θνηηεηέο ζα έπξεπε λα είλαη ηθαλνί: Να ρξεζηκνπνηνχλ έλα Wiki Να αλαιακβάλνπλ ξφινπο κέζα ζε έλα ζπλεξγαηηθφ ζελάξην θαη λα δξνπλ αλάινγα κε απηνχο Να ζπλζέηνπλ θαη λα αμηνινγνχλ πιεξνθνξίεο απφ δηάθνξεο πεγέο (Γηαδίθηπν, βηβιίν, επηζηεκνληθά θείκελα, εθεκεξίδεο) Να δνκνχλ θαη λα νξγαλψλνπλ ηα απνηειέζκαηα κηαο δηαδηθαζίαο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ κε ζπλεθηηθφ ηξφπν Να εθαξκφζνπλ ηνπο θαλφλεο ηεο επξεηηθήο αμηνιφγεζεο ζε νπνηνδήπνηε άιιν πιαίζην 66