ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

Transcript

1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ Έρευνα που έγινε από το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ (ΙΤΕΠ) για το ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ Δεκέμβριος 2009 Για την εκπόνηση της έρευνας συνεργάστηκαν: Βασίλης Αθ. Πατσουράτης, Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γενικός Διευθυντής ΙΤΕΠ Ιωάννης Γερ. Χαλικιάς, Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΤΕΠ Σοφία Γ. Πανούση, Οικονομολόγος, Ερευνήτρια ΙΤΕΠ

2 Έρευνα για τον Βαθμό Ικανοποίησης των Τουριστών που επισκέπτονται την Κορινθία 1. Εισαγωγή Το Επιμελητήριο Κορινθίας, αναγνωρίζοντας τη σημασία του τουρισμού στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, ανέθεσε στο Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) την εκπόνηση μελέτης, όπου θα καταγράφεται η γενικότερη τουριστική υποδομή του νομού Κορινθίας και θα εκτιμηθεί ο βαθμός ικανοποίησης των τουριστών που επισκέπτονται το νομό. Στόχος της μελέτης αυτής, συνεπώς, είναι η καταγραφή με συστηματικό τρόπο όλων των πληροφοριών που αφορούν αφενός στις τουριστικές ανωδομές και υποδομές (καταλύματα, μαρίνες, χιονοδρομικά κέντρα κλπ.) και αφετέρου στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και, γενικά, στο προφίλ των τουριστών που επισκέπτονται το νομό Κορινθίας. Η γνώση των στοιχείων αυτών θα αποτελέσει ουσιαστικό εργαλείο για τη χάραξη ορθολογικής τουριστικής στρατηγικής στο νομό, γεγονός που θα αποβεί ιδιαίτερα χρήσιμο τόσο στην Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση όσο και σε φορείς, όπως η Νομαρχιακή Επιτροπή Τουριστικής Προβολής, τα Επιμελητήρια και οι Ενώσεις Ξενοδόχων, καθώς και σε κάθε ενδιαφερόμενο επενδυτή στην περιοχή. 2. Τάσεις στον Τουρισμό Το οικονομικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί υπό την επίδραση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης έχει επηρεάσει και τον διεθνή τουρισμό, αν και σχετικά ηπιότερα από άλλους κλάδους, όπως εκείνους των κατασκευών, της αυτοκινητοβιομηχανίας και της αγοράς ακινήτων και αυτό διότι οι διακοπές δεν θεωρούνται πλέον είδος πολυτελείας από μεγάλη μερίδα ανθρώπων, αλλά συγκαταλέγονται στις βασικές τους ανάγκες. Παρόλα αυτά, η τουριστική ζήτηση το 2008, όταν άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια της επερχόμενης κρίσης, μειώθηκε αισθητά, με τις διεθνείς τουριστικές αφίξεις να αυξάνονται μόνο κατά 2%, έναντι του 6,1% που ήταν ο ρυθμός ανάπτυξης κατά το Η περιορισμένη αυτή αύξηση ήταν αποτέλεσμα δύο αντίρροπων τάσεων κατά τη διάρκεια του έτους: κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008 η ανάπτυξη κυμάνθηκε στο +5%, μειωμένη κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο των προηγούμενων χρόνων, κυρίως λόγω της μείωσης των αεροπορικών ταξιδιών και της αύξησης των τιμών των καυσίμων και των κομίστρων, ενώ κατά το δεύτερο εξάμηνο παρουσίασε κατακόρυφη πτώση στο -1%, αντανακλώντας, με κάποια χρονική υστέρηση, τα σημάδια της διεθνούς οικονομικής ύφεσης. Η συνεχιζόμενη επιδείνωση και κορύφωση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το 2009 είχε ακόμα σοβαρότερες επιπτώσεις στην παγκόσμια τουριστική ζήτηση. Κατά το πρώτο 8μηνο του 2009 οι διεθνείς αφίξεις μειώθηκαν κατά 7%, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, ο οποίος προβλέπει μείωση της τάξης του 4-6% για ολόκληρο το Ακόμα πιο έντονη, όπως είναι φυσικό, είναι η επίδραση της οικονομικής κρίσης στις συναλλαγματικές εισπράξεις, οι οποίες μειώθηκαν κατά 9% το πρώτο 6μηνο του 2009 ενώ εκτιμάται ότι για ολόκληρο το έτος η μείωση θα είναι 7%. Σελίδα 2

3 Σε αυτό το κλίμα, τουρίστες και επιχειρήσεις διαμορφώνουν νέες συμπεριφορές. Οι μεν πρώτοι μειώνουν την απόσταση και τη διάρκεια παραμονής τους στον προορισμό και επιλέγουν χώρες με ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία που προσφέρουν καλή σχέση ποιότητας τιμής. Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα τα προβλήματα της μειωμένης ζήτησης και της δυσκολίας στη χρηματοδότηση και σε αυτό το πλαίσιο αναγκάζονται να αναθεωρήσουν πρακτικές και αντιλήψεις του παρελθόντος και να επανεξετάσουν τη σύνθεση και το μέγεθος των δαπανών τους. Στην Ελλάδα η πτωτική τάση των διεθνών αφίξεων έχει αρχίσει να εμφανίζεται ήδη από το Οι αφίξεις στα σύνορα από το εξωτερικό σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΣΥΕ1 μειώθηκαν κατά -1,4% το 2008 σε σχέση με το Για το 2009, δεν υπάρχουν στοιχεία για τις συνολικές αφίξεις από το εξωτερικό. Από συλλογή και επεξεργασία στοιχείων για τις αεροπορικές αφίξεις που έχει κάνει το ΙΤΕΠ, προκύπτει ότι στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας παρατηρείται μείωση της τάξης του -7,8% για την περίοδο Ιανουαρίου- Νοεμβρίου 2009 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του Η μείωση αυτή ίσως μετριαστεί λίγο αν ληφθούν υπόψη και οι αφίξεις με τα άλλα μέσα, και κυρίως οι οδικές από τα βόρεια σύνορα της χώρας. 3. Γενικές Πληροφορίες Νομού Κορινθίας Ο νομός Κορινθίας, με πρωτεύουσα την Κόρινθο, έχει έκταση τετ. χλμ. και πραγματικό πληθυσμό, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2001, κατοίκους. Αποτελείται από 15 δήμους, με μεγαλύτερο, πληθυσμιακά, δήμο τον Δήμο Κορινθίων ( κατ.). Συμμετέχει με ποσοστό 1,4% στον πραγματικό πληθυσμό της χώρας (απογραφή 2001), ενώ συμβάλει με το ίδιο ποσοστό (1,4%) στο ΑΕΠ της χώρας (στοιχεία 2006). Το κατά κεφαλή ΑΕΠ του νομού είναι , υψηλότερο κατά 7,5% του μέσου όρου της χώρας (στοιχεία 2006). Οι ιδιωτικές τουριστικές επενδύσεις ενταγμένες στο Γ ΚΠΣ ανέρχονται στις χιλ. στις 31/12/08. Η μικρή απόσταση που χωρίζει το νομό Κορινθίας από την Αθήνα, καθώς και η επέκταση του προαστιακού σιδηρόδρομου μέχρι το Κιάτο, διευκολύνουν πολύ την επικοινωνία των κατοίκων, αλλά και των επισκεπτών του νομού, με την πρωτεύουσα. Η πλούσια μορφολογία του εδάφους του, ο συνδυασμός βουνού και θάλασσας, η μεγάλη ακτογραμμή και η κομβική του θέση τον καθιστούν ιδιαίτερα προνομιακό τόπο για την ανάπτυξη του τουρισμού. Υπάρχουν ευκαιρίες για ανάπτυξη ιαματικού και συνεδριακού τουρισμού, αγροτουρισμού και οικοτουρισμού, τουρισμού άθλησης (θαλάσσιος, καταδυτικός, ορεινός), πολιτιστικού, θρησκευτικού και περιηγητικού τουρισμού. Αναγκαία χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος της περιοχής πρέπει να είναι η εξειδίκευση και η ποιότητα. 1 Τα στοιχεία για τις αφίξεις των αλλοδαπών τουριστών προέρχονται από την Έρευνα Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος και βασίζονται στην έννοια του κατοίκου και όχι της εθνικότητας, όπως γινόταν μέχρι πρόσφατα. Έτσι, δεν περιλαμβάνονται πλέον στους τουρίστες οι οικονομικοί μετανάστες στη χώρα μας. Σελίδα 3

4 4. Τουριστική Υποδομή 4.1. Τουριστικές Επιχειρήσεις Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΣΥΕ (2005), στο νομό Κορινθίας δραστηριοποιούνται τουριστικές επιχειρήσεις, ο κύκλος εργασιών των οποίων ανήλθε σε 111,5 εκατ.. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι ξενοδοχεία, κάμπινγκ, λοιπά τουριστικά καταλύματα, εστιατόρια, μπαρ, καντίνες και catering (Πίνακας 1). Στην ανάλυση που ακολουθεί, η μελέτη εστιάζει στην εξέταση του ξενοδοχειακού δυναμικού του νομού, γιατί γι αυτά μόνο υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία (αριθμός ξενοδοχείων, αφίξεις, διανυκτερεύσεις κλπ.). Για το άλλο σημαντικό κομμάτι του καταλυματικού δυναμικού του νομού που είναι τα ενοικιαζόμενα δωμάτια αλλά και τα κάμπινγκ (παρά τον μικρό τους αριθμό), δυστυχώς, δεν υπάρχουν επαρκή και αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, ώστε να χρησιμοποιηθούν και να οδηγήσουν στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Πίνακας 1 Αριθμός Τουριστικών Επιχειρήσεων & Κύκλος Εργασιών Είδος Επιχείρησης Επιχειρήσεις 2003 Κύκλος Εργασιών Επιχειρήσεις 2004 Κύκλος Εργασιών Επιχειρήσεις 2005 Κύκλος Εργασιών Ξενοδοχεία , , ,49 Εγκαταστάσεις κατασκήνωσης (κάμπινγκ) και άλλες επιχειρήσεις παροχής καταλύματος για μικρή χρονική διάρκεια , ,87 Εστιατόρια , , ,57 Μπαρ , , ,81 Καντίνες και τροφοδοσία με τρόφιμα (κέτερινγκ) , , , , , ,41 Σύνολο Πηγή: ΕΣΥΕ Ξενοδοχειακό Δυναμικό α. Χωροταξική Κατανομή Ο νομός Κορινθίας κατέχει το 15% περίπου των ξενοδοχειακών καταλυμάτων της Πελοποννήσου και μόλις το 1,2% των ξενοδοχειακών καταλυμάτων της χώρας (ΞΕΕ, Νοέμβριος 2009, Πίνακας 2). Το ξενοδοχειακό δυναμικό (μετρούμενο σε μονάδες) του νομού Κορινθίας σημείωσε μικρή μόνο αύξηση κατά την τελευταία 10ετία σύμφωνα με τα Σελίδα 4

5 στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (περίπου 6,5% ) (Πίνακας 3). Συγκεκριμένα από το 2000 προστέθηκαν μόνο 7 νέες μονάδες στην περιοχή. Σε όρους δε κλινών η αύξηση είναι ακόμα πιο μικρή (περίπου 4%, ή σε απόλυτα μεγέθη 336 κλίνες) (Διάγραμμα 1). Αντίθετα, στην ευρύτερη Περιφέρεια της Πελοποννήσου είναι αισθητή η αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού, αφού η Πελοπόννησος βρίσκεται σήμερα στη δεύτερη θέση ως προς το μέσο μέγεθος ξενοδοχείων 5*****, μετά τα Δωδεκάνησα, ξεπερνώντας την Κρήτη. Το ποσοστό, όμως, των ξενοδοχείων 5***** στο νομό Κορινθίας είναι περίπου το ίδιο με το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο της χώρας (2,6% για την Κορινθία, 2,8% για το σύνολο της χώρας), ενώ το ποσοστό αυτό για την Πελοπόννησο είναι 1,5%. Σε όρους ξενοδοχειακών κλινών τα ποσοστά αυτά είναι εντελώς διαφορετικά. Οι ξενοδοχειακές κλίνες των πέντε αστέρων αποτελούν το 15,7% των συνολικών κλινών της Κορινθίας, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για την Πελοπόννησο και το σύνολο της χώρας είναι περίπου 12,0%. Σελίδα 5

6 Πίνακας 2 Κατανομή Ξενοδοχειακού Δυναμικού Νομού Κορινθίας ανά Δήμο 5***** Δήμοι Ν. Κορινθίας Μον. Κλιν. 4**** Μον. 3*** Κλιν. Μον. 2** Κλιν. Δήμος Κορινθίων 1* Μον. Κλιν. Μον. Κλιν Γενικό Άθροισμα Μον. Κλιν. Μέσο Μέγεθος (σε Κλίνες) Δήμος Αγ. Θεοδώρων Δήμος Άσσου-Λεχαίου Δήμος Βέλου Δήμος Βόχας Δήμος Ευρωστίνης Δήμος ΛουτρακίουΠεραχώρας Δήμος Νεμέας Δήμος Ξυλοκάστρου Δήμος Σαρωνικού Δήμος Συκιωνίων Δήμος Σολυγείας Δήμος Στυμφαλίας Δήμος Φενεού ΣΥΝΟΛΟ ΝΟΜΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας, Νοέμβριος Σελίδα 6

7 Έτος Μ 5***** Δ Κ Μ **** Δ Πίνακας 3 Διαχρονική Εξέλιξη Ξενοδοχειακού Δυναμικού Νομός Κορινθίας 3*** 2** Κ Μ Δ Κ Μ Δ Κ Μ 1* Δ Κ Γενικό άθροισμα Μ Δ Κ Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας, Διάγραμμα 1 Διαχρονική Εξέλιξη Ξενοδοχειακού Δυναμικού Νομός Κορινθίας Μονάδες Κλίνες Σελίδα 7

8 Μεγάλη συγκέντρωση καταλυμάτων παρατηρείται, όπως είναι φυσικό, στο Δήμο Λουτρακίου-Περαχώρας της τάξης του 55% και ακολουθεί ο Δήμος Ξυλοκάστρου με 13% των ξενοδοχειακών καταλυμάτων (Διάγραμμα 2). Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Δήμος των Αγίων Θεοδώρων με μόνο 3 ξενοδοχεία έχει σχεδόν την ίδια δυναμικότητα σε κλίνες με το Δήμο Λουτρακίου-Περαχώρας, γεγονός που δείχνει ότι το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων της περιοχής είναι μεγάλο (370 κλίνες). Διάγραμμα 2 Ποσοστιαία Συγκέντρωση Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Δήμο Νομός Κορινθίας (Νοέμβριος 2009) Δήμος Συκιωνίων Λοιποί Δήμοι Ν. Δήμος Βέλου 2,0% Κορινθίας Δήμος 2,3% 6,4% Βόχας Δήμος Άσσου2,4% Λεχαίου 2,9% Δήμος Κορινθίων 3,3% Δήμος Αγίων Θεοδώρων 12,8% Δήμος Ξυλοκάστρου 13,0% Δήμος ΛουτρακίουΠεραχώρας 54,9% β. Κατανομή με βάση το Μέγεθος Το μέσο μέγεθος των ξενοδοχειακών καταλυμάτων είναι 75 κλίνες, όσο περίπου και ο μέσος όρος για το σύνολο της χώρας (76 κλίνες) και αρκετά μεγαλύτερος από τον μέσο όρο της Πελοποννήσου που είναι 63 κλίνες (Βλ. Πίνακας 2). Παρόλο που το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων του νομού είναι 75 κλίνες, αν αφαιρέσουμε 4 μεγάλα ξενοδοχεία (3 ξενοδοχεία 3*** στους Αγίους Θεοδώρους και 1 ξενοδοχείο 5***** στο Βραχάτι), το μέσο μέγεθος πέφτει στις 66 κλίνες. Το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων του Δήμου Λουτρακίου-Περαχώρας είναι 88 κλίνες, ενώ της Κορίνθου είναι 57 κλίνες, και μάλιστα χαμηλής κατηγορίας. Στο Ξυλόκαστρο το μέσο μέγεθος είναι 56 κλίνες, ενώ στους δήμους με τις ορεινές περιοχές το μέσο μέγεθος πέφτει κάτω από τις 20 κλίνες. Σελίδα 8

9 γ. Κατανομή με βάση την Κατηγορία Η πλειονότητα των ξενοδοχείων του νομού είναι 3*** και 2**, με το αθροιστικό τους ποσοστό να ανέρχεται σε 78% περίπου (Διάγραμμα 3). Τα αντίστοιχα ποσοστά για την Πελοπόννησο και το σύνολο της χώρας είναι 73% και 69% περίπου. Το 46% της δυναμικότητας των ξενοδοχείων του Δήμου Λουτρακίου-Περαχώρας είναι 5 και 4 αστέρων και συγκεντρώνει το 85% της δυναμικότητας των ξενοδοχείων 5 αστέρων του νομού. Διάγραμμα 3 Ποσοστιαία Κατανομή Καταλυμάτων Ν. Κορινθίας ανά Κατηγορία (Νοέμβριος 2009) 1* 10,4% 5***** 2,6% 2** 47,8% 4**** 9,6% 3*** 29,6% Ο Δήμος Ξυλοκάστρου, που είναι ο δεύτερος δήμος σε συγκέντρωση ξενοδοχείων δεν έχει κανένα ξενοδοχείο 5 αστέρων και μόνο ένα 4 αστέρων. Τέλος, ο δήμος Κορινθίων, που είναι ο πρώτος πληθυσμιακά δήμος του νομού, έχει μόνο 5 ξενοδοχεία χαμηλών κατηγοριών (τα 4 ξενοδοχεία είναι 2 αστέρων και το άλλο 1 αστέρα). δ. Λοιπά Χαρακτηριστικά του Ξενοδοχειακού Δυναμικού Από τα 115 ξενοδοχεία του νομού τα 62 (το 54,0%) έχουν συνεχή 12μηνη λειτουργία, ενώ τα υπόλοιπα λειτουργούν σε εποχική βάση. Όσον αφορά τη νομική τους μορφή, το 48,7% των ξενοδοχείων (56 ξενοδοχεία) είναι ατομικές επιχειρήσεις, το 34,8% (40 ξενοδοχεία) είναι ανώνυμες εταιρείες και εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, το 15,7% είναι ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες, ενώ υπάρχει και μια Κοινοπραξία, στην οποία ανήκει το Καζίνο του Λουτρακίου. Στις ορεινές περιοχές του νομού υπάρχουν 17 ξενοδοχειακές μονάδες συνολικής δυναμικότητας 438 κλινών (μέσο μέγεθος 26 κλίνες), οι 16 από τις οποίες είναι συνεχούς Σελίδα 9

10 λειτουργίας. Το 47,0% των μονάδων αυτών είναι 3*** και σε ποσοστό 65,0% η νομική τους μορφή είναι η ατομική επιχείρηση. Είναι θετικό το γεγονός ότι το 54,0% περίπου των ξενοδοχείων του νομού έχουν ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, που σημαίνει ότι είναι εύκολη η ηλεκτρονική πρόσβαση στα ξενοδοχεία εκ μέρους των αλλοδαπών αλλά και των ημεδαπών τουριστών. Υπηρεσίες πρόσβασης των πελατών στο διαδίκτυο προσφέρει μόνο το 29,6% των ξενοδοχείων. Συνεδριακό κέντρο διαθέτουν μόνο 4 ξενοδοχεία (συνολικής δυναμικότητας κλινών), ενώ αίθουσα συνεδρίων διαθέτουν 25 ξενοδοχεία (συνολικής δυναμικότητας κλινών). Όσον αφορά τις υπηρεσίες υγείας και ευεξίας προσφέρονται μόνο από τα 4-5 μεγάλα ξενοδοχεία του νομού. Το 42,6% των ξενοδοχείων διαθέτει εστιατόριο και το 58,2% διαθέτει μπαρ. Γκαράζ διαθέτουν μόνο 5 ξενοδοχεία, ενώ χώρο στάθμευσης διαθέτουν 77 ξενοδοχεία (67,0%) Ειδικές Τουριστικές Υποδομές Ο νομός Κορινθίας διαθέτει αρκετές εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, όπως λιμάνια, μαρίνες, συνεδριακά κέντρα, χιονοδρομικό κέντρο, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ. Στην Κόρινθο υπάρχει το κύριο λιμάνι του νομού, ενώ μικρότερο λιμάνι (και τουριστικό αγκυροβόλιο) υπάρχει και στο Κιάτο. Λόγω της μεγάλης ακτογραμμής του, ο νομός διαθέτει τουριστικούς λιμένες-αγκυροβόλια στο Λουτράκι, στο Βραχάτι, στο Ξυλόκαστρο, οι οποίες έχουν μάλιστα βραβευτεί και με τις γαλάζιες σημαίες της ΕΕ. Στο Λουτράκι ολοκληρώθηκε πρόσφατα και ήδη λειτουργεί το νέο υπερσύγχρονο υδροθεραπευτήριο υψηλών προδιαγραφών, καθώς επίσης και το Αλεξάνδρειο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο, ένας υπερσύγχρονος πολυχώρος με άρτια τεχνολογική υποδομή, που μπορεί να φιλοξενήσει επαγγελματικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις υψηλών απαιτήσεων, όπως συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες, εκθέσεις κλπ. Διαθέτει αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, αμφιθέατρο 400 ατόμων, άνετο φουαγιέ, βεστιάριο, εστιατόριο, υπηρεσίες μετάφρασης & διερμηνείας, ιδιωτική βεράντα με εκπληκτική θέα, ευρύχωρο πάρκινγκ. Ακόμα, στο Λουτράκι επαναλειτουργεί από το 1995 το Club Hotel Casino Loutraki, το μεγαλύτερο σε μέγεθος καζίνο της Ευρώπης. Στη Ζήρεια, μόλις 10 χλμ. από τα Τρίκαλα Κορινθίας λειτουργεί το ομώνυμο αθλητικό χιονοδρομικό κέντρο που διαθέτει πίστες για αρχάριους και προχωρημένους, παιχνίδια με έλκηθρα, αυτοκινητάκια χιονιού (snowmobile), μεγάλη ποικιλία διαδρομών για σκι αντοχής και τέλος πλήρως οργανωμένο σαλέ για την ξεκούραση των επισκεπτών. Επίσης, στην ίδια περιοχή, στο Ρέθι Κορινθίας, λειτουργεί από το Σεπτέμβριο του 2006 κέντρο ελεύθερης ιππασίας και ορεινών δραστηριοτήτων. Διαθέτει ήρεμα και φιλικά άλογα για βόλτα στις γύρω ρεματιές και τις χιονισμένες πλαγιές της Ζήρειας, πόνυ για την εξοικείωση των παιδιών με το ευγενές ολυμπιακό άθλημα της ιππασίας, καθώς και εγκαταστάσεις και ειδικό εξοπλισμό για τοξοβολία. Σελίδα 10

11 5. Τουριστική Κίνηση 5.1. Διανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχειακά καταλύματα στο νομό Κορινθίας παρουσιάζουν μια αυξητική τάση κατά την εξαετία , με εξαίρεση το 2006, οπότε σημειώθηκε σημαντική μείωση της τάξης του 11,0% περίπου. Επίσης, το 2008 σημειώθηκε κάμψη των διανυκτερεύσεων κατά -3,2%, ποσοστό χαμηλότερο από το αντίστοιχο της Πελοποννήσου (-5,3%) (Πίνακας 4, Διάγραμμα 4). Πίνακας 4 Τουριστική Κίνηση σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα Νομός Κορινθίας Αφίξεις Έτος Ημεδαποί Αλλοδαποί Διανυκτερεύσεις Σύνολο Ημεδαποί Αλλοδαποί ,3 27,4-11,1 13,4-3,2 Πληρότητα 34,5% 32,1% 39,6% 37,2% 37,1% 38,4% ,1 11,8-10,2 19,5-5,3 38,2% 34,5% 39,9% 37,5% 37,8% 36,5% ,5 4,7 5,0 13,0 0,02 60,7% 55,6% 58,6% 59,8% 57,0% 56,7% Σύνολο Δ% Διαν/σεων Πελοπόννησος Σύνολο Χώρας Πηγή: ΕΣΥΕ Η μέση πληρότητα των ξενοδοχείων του νομού για την περίοδο κυμαίνεται από 32% έως 38%, όπως και η αντίστοιχη πληρότητα των ξενοδοχείων της Πελοποννήσου (3440%), αλλά αρκετά χαμηλότερη από τη μέση πληρότητα των ξενοδοχείων όλης της χώρας που κυμαίνεται από 56-61%. (Στους Πίνακες 4 7 παρουσιάζεται αναλυτικά η εξέλιξη της τουριστικής κίνησης στα ξενοδοχεία του νομού Κορινθίας). Σελίδα 11

12 Διάγραμμα 4 Διαχρονική Εξέλιξη Διανυκτερεύσεων στα Ξενοδοχεία του Νομού Κορινθίας και της Πελοποννήσου Σύνολο διαν/σεων Ν. Κορινθίας Σύνολο Διανυκτερεύσεων Πελοπονήσου Από τις διανυκτερεύσεις τουριστών που πραγματοποιήθηκαν στα ξενοδοχεία του νομού το 2008, το 63% αφορά διανυκτερεύσεις ημεδαπών και μόνο το 37% αφορά διανυκτερεύσεις αλλοδαπών τουριστών (Διάγραμμα 5). Διάγραμμα 5 Ποσοστιαία Κατανομή Ημεδαπών και Αλλοδαπών Τουριστών στα Ξενοδοχεία του Νομού Κορινθίας 2008 Αλλοδαποί 36,5% Ημεδαποί 63,5% Σελίδα 12

13 Αντίστοιχη αναλογία καταγράφεται και στις διανυκτερεύσεις τουριστών στα ξενοδοχεία της Πελοποννήσου (68% ημεδαποί, 32% αλλοδαποί), σε αντίθεση με την κατανομή των διανυκτερεύσεων μεταξύ αλλοδαπών και ημεδαπών τουριστών στα ξενοδοχεία της χώρας που είναι 26% και 74%, αντίστοιχα. Από τη συγκριτική εξέταση των στοιχείων του Πίνακα 4, προκύπτει ότι το τουριστικό μερίδιο του νομού Κορινθίας στο σύνολο του τουρισμού της χώρας είναι πολύ μικρό και κυμαίνεται για μεν το εσωτερικό τουρισμό γύρω στο 3% για δε τον αλλοδαπό τουρισμό γύρω στο 1%. Για τα έτη τα μερίδια αυτά απεικονίζονται στον Πίνακας 5. Πίνακας 5 Μερίδια του Τουρισμού του νομού Κορινθίας στον Τουρισμό της Πελοποννήσου και της Ελλάδας (Διανυκτερεύσεις στα Ξενοδοχειακά Καταλύματα) Σύνολο Ημεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο Ημεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο 2008 Αλλοδαποί στον τουρισμό της 29,9 39,3 34,1 Πελοποννήσου στον τουρισμό της 2,7 1,0 1,4 χώρας Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Πίνακα Ημεδαποί 2006 Σύνολο Αλλοδαποί Μερίδια (%) Ημεδαποί ,0 40,1 33,8 30,1 35,3 32,1 30,6 37,3 32,8 2,7 0,7 1,2 2,7 0,7 1,2 2,9 0,6 1,2 Αναλυτικά στοιχεία για τις διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχειακά καταλύματα ανά δήμο υπάρχουν διαθέσιμα από την ΕΣΥΕ μόνο μέχρι το 2007 (Πίνακας 6). Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι το τουριστικό μοντέλο του νομού Κορινθίας ακολουθεί κατά κύριο λόγο το καλοκαιρινό πρότυπο, με το Δήμο Λουτρακίου-Περαχώρας να συγκεντρώνει πάνω από το 77% του συνολικού τουρισμού του νομού. Το ποσοστό είναι ακόμα μεγαλύτερο (82% περίπου) για τους αλλοδαπούς τουρίστες (Διάγραμμα 6). Σελίδα 13

14 Διάγραμμα 6 Ποσοστιαία Κατανομή Διανυκτερεύσεων Τουριστών ανά Δήμο Ν. Κορινθίας 2007 Δήμος Κορινθίων 77,2% 5,4% Δήμος ΆσσουΛεχαίου Δήμος Βέλου 1,5% 2,3% 2,6% Δήμος Βόχας 2,9% 2,9% Δήμος Αγίων Θεοδώρων 5,1% Δήμος ΛουτρακίουΠεραχώρας Δήμος Ξυλοκάστρου Λοιποί Δήμοι Ν. Κορινθίας Παρά το γεγονός ότι ο Δήμος των Αγίων Θεοδώρων διαθέτει την ίδια περίπου δυναμικότητα σε κλίνες με το Δήμο Λουτρακίου-Περαχώρας, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τις διανυκτερεύσεις. Συγκεντρώνει το 2,6% των συνολικών διανυκτερεύσεων (στοιχεία ΕΣΥΕ 2007) και το 3,0% των διανυκτερεύσεων αλλοδαπών τουριστών. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Δήμο Ξυλοκάστρου είναι 5,1% και 2,1%. Ο Δήμος Κορινθίων συγκεντρώνει κυρίως ημεδαπό τουρισμό σε ποσοστό σχεδόν τριπλάσιο από τον αλλοδαπό (Πίνακας 7). Σελίδα 14

15 Πίνακας 6 Διανυκτερεύσεις Τουριστών στα Ξενοδοχειακά Καταλύματα των Δήμων του Ν. Κορινθίας 2007 Δήμοι Δήμος Κορινθίων Δήμος Αγίων Θεοδώρων Δήμος Άσσου-Λεχαίου Δήμος Βέλου Δήμος Βόχας Δήμος Λουτρακίου-Περαχώρας Δήμος Νεμέας Δήμος Ξυλοκάστρου Δήμος Σαρωνικού Δήμος Συκιωνίων Δήμος Σολυγείας Δήμος Στυμφαλίας Δήμος Φενεού ΝΟΜΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ Αλλοδαποί Ημεδαποί Σύνολο Αλλοδαποί Ημεδαποί Σύνολο Μερίδια Ημ.& Αλλ. Στο Δήμο 2006 Μερίδια Ημ.& Αλλ. Στο Δήμο Αλλοδαποί 18,3 48,8 58,8 80,8 37,4 44,5 31,0 16,8 80,6 8,7 14,8 0,0 0,9 42,0 Αλλοδαποί 19,2 41,3 70,2 52,5 30,4 49,6 27,4 20,2 23,5 13,8 35,0 0,0 4,2 44,8 Ημεδαποί Σύνολο 81,7 51,2 41,2 19,2 62,6 55,5 69,0 83,2 19,4 91,3 85,2 99,1 58,0 Ημεδαποί Σύνολο 80,8 58,7 29,8 47,5 69,6 50,4 72,6 79,8 76,5 86,2 65,0 95,8 55,2 Πίνακας 7.- Μερίδια ΔιανυκτερεύσεωνΤουριστών κάθε Δήμου στο Σύνολο του ΝομούΚορινθίας Δήμοι Δήμος Κορινθίων Δήμος Αγίων Θεοδώρων Δήμος Άσσου-Λεχαίου Δήμος Βέλου Δήμος Βόχας Δήμος Λουτρακίου-Περαχώρας Δήμος Νεμέας Δήμος Ξυλοκάστρου Δήμος Σαρωνικού Δήμος Συκιωνίων Δήμος Σολυγείας Δήμος Στυμφαλίας Δήμος Φενεού ΝΟΜΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ Αλλοδαποί 1,3 3,0 3,3 2,9 4,8 81,6 0,1 2,1 0,6 0,3 0,0 0,0 0, Ημεδαποί 4,1 2,3 1,7 0,5 5,9 73,9 0,1 7,4 0,1 2,6 0,1 0,4 0,9 Σύνολο 2,9 2,6 2,3 1,5 5,4 77,1 0,1 5,1 0,3 1,7 0,0 0,3 0,5 Αλλοδαποί 1,8 1,5 3,9 0,6 4,0 84,4 0,1 2,9 0,5 0,3 0,0 0,0 0, Ημεδαποί 6,2 1,8 1,4 0,5 7,4 69,7 0,1 9,3 1,2 1,3 0,0 0,6 0,6 Σύνολο 4,2 1,7 2,5 0,5 5,8 76,3 0,1 6,4 0,9 0,8 0,0 0,3 0,4 Σελίδα 15

16 6. Αξιοποίηση του Ξενοδοχειακού Δυναμικού Μετά την παρουσίαση της ξενοδοχειακής προσφοράς και της τουριστικής κίνησης του νομού Κορινθίας επιχειρείται ο υπολογισμός του υπερβάλλοντος παραγωγικού δυναμικού του Νομού. Ειδικότερα, υπολογίστηκαν τα ποσοστά των ξενοδοχειακών κλινών που λειτουργούν καθ όλη τη διάρκεια του έτους και εκείνων που λειτουργούν εποχικά, με βάση τα στοιχεία που διαθέτει το Ξ.Ε.Ε. και υπολογίστηκε, εν συνεχεία, η μέση διάρκεια λειτουργίας των κλινών κάθε νομού και κάθε περιφέρειας, ως σταθμισμένος μέσος. Στην στήλη 1 του Πίνακας 8παρουσιάζονται οι διαθέσιμες κλίνες του νομού και στη στήλη 2 η μέση διάρκεια λειτουργίας των καταλυμάτων. Η στήλη 3 αναφέρεται στις εφικτές διανυκτερεύσεις και είναι το γινόμενο των δύο προηγούμενων στηλών, ενώ τέλος, η στήλη 4 αναφέρεται στις πραγματοποιηθείσες διανυκτερεύσεις, με βάση τα στοιχεία της ΕΣΥΕ για το Η σύγκριση των στηλών 3 και 4 φανερώνει τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ του εφικτού αριθμού διανυκτερεύσεων και του πραγματοποιηθέντος αριθμού διανυκτερεύσεων. Η στήλη 5 είναι αποκαλυπτική του μεγέθους του υπερβάλλοντος δυναμικού του νομού. Η φέρουσα ικανότητα των κλινών επιτρέπει την πραγματοποίηση διανυκτερεύσεων, ενώ οι πραγματοποιηθείσες το 2008 ανέρχονται σε Με άλλα λόγια υπάρχει μια πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα που ανέρχεται σε 216,4%. Πίνακας 8 Υπερβάλλον Παραγωγικό Δυναμικό Νομού Κορινθίας Υφιστάμενες Κλίνες (1) Ημέρες Λειτουργίας* (2) Εφικτές Διανυκτερεύσεις (3)=(1)*(2) Πραγματοποιηθείσες Διανυκτερεύσεις (4) Υπερβάλλον Δυναμικό (5) ,39% *Σταθμισμένος Μέσος Πηγή: ΕΣΥΕ, ΞΕΕ. Το παραπάνω μέγεθος, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου 3299/04 προστέθηκαν (ή προστίθενται) στο υπάρχον δυναμικό νέες κλίνες, καθιστά σαφές ότι οι επενδύσεις δεν πρέπει να κινούνται προς την κατεύθυνση της αύξησης του αριθμού των κλινών, αλλά προς την κατεύθυνση της ποιοτικής αναβάθμισης της υφιστάμενης τουριστικής προσφοράς, τον εκσυγχρονισμό των καταλυμάτων κάθε μορφής και των άλλων τουριστικών επιχειρήσεων και τη διαφοροποίηση της τουριστικής προσφοράς, μέσω της ανάπτυξης εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδομής και ανάδειξης των παραδοσιακών κτιρίων, με την απόδοσή τους σε τουριστικές χρήσεις. Ειδικότερα για τον Αναπτυξιακό Νόμο 3299/04, στον Νομό Κορινθίας από τον Μάιο του 2005 ως και τον Οκτώβριο του 2009 έχουν υπαχθεί 11 τουριστικές επενδύσεις, με συνολικό Σελίδα 16

17 προϋπολογισμό 35,5 δις. Το 29,9% της συνολικής επιχορήγησης αφορά εγκατάσταση κάποιας ειδικής τουριστικής υποδομής, το 39,5% εκσυγχρονισμό ξενοδοχείων και το υπόλοιπο 30,6% ίδρυση ξενοδοχείου (17,6% για ίδρυση ξενοδοχείου 3* και 82,4% για ίδρυση ξενοδοχείων 4*). Στον Πίνακας 9 παρουσιάζονται 3 δείκτες, οι οποίοι δείχνουν την αξιοποίηση του ξενοδοχειακού δυναμικού κάθε δήμου. Είναι: ο πρώτος δείκτης (διανυκτερεύσεις/κλίνες) δείχνει το βαθμό αξιοποίησης της δυναμικότητας των καταλυμάτων μιας περιοχής. Φανερώνει δηλαδή την ύπαρξη ή μη πλεονάζουσας δυναμικότητας. ο δεύτερος δείκτης είναι ο δείκτης ξενοδοχειακής πυκνότητας ή έντασης (κλίνες/km2). Μετράει την πυκνότητα προσφοράς των καταλυμάτων σε μια περιοχή, προκειμένου να συγκριθεί αυτή με άλλους τουριστικούς προορισμούς. Χρησιμοποιείται για να εξηγήσει τους απόλυτους δείκτες της τουριστικής προσφοράς (αριθμός κλινών κλπ.), λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά της περιοχής (έκταση, πληθυσμός κλπ.). Επιπλέον δείχνει την ικανότητα υποδοχής τουριστών μιας περιοχής σε σχέση με μια άλλη. ο τρίτος δείκτης (αφίξεις/πληθυσμός) δείχνει την τουριστική πίεση που ασκείται σε έναν τουριστικό προορισμό. Από τους δείκτες αυτούς μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα, αλλά πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί κατά την ανάγνωση των στοιχείων του σχετικού πίνακα. Έτσι, από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι τα ξενοδοχεία του Δήμου Βόχας έχουν την καλύτερη αξιοποίηση της δυναμικότητάς τους, όμως δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι αναφερόμαστε μόνο σε ένα ξενοδοχείο. Ο Δήμος Λουτρακίου-Περαχώρας έχει την καλύτερη αξιοποίηση της δυναμικότητάς του με 128 διανυκτερεύσεις ανά κλίνη. Αντίθετα, ο Δήμος των Αγίων Θεοδώρων, που έχει περίπου ίδια δυναμικότητα με το Λουτράκι, έχει πολύ χαμηλή αξιοποίηση των κλινών που διαθέτει (18,6 διανυκτερεύσεις/κλίνη), όπως χαμηλή είναι και η αξιοποίηση των κλινών στο Δήμο Ξυλοκάστρου (36 διανυκτερεύσεις/κλίνη). Καλύτερη επίδοση παρουσιάζει ο Δήμος Κορινθίων με 82 διανυκτερεύσεις/κλίνη. Όπως είναι φυσικό, τη μεγαλύτερη δυνατότητα υποδοχής τουριστών παρουσιάζει ο Δήμος Λουτρακίου-Περαχώρας, σύμφωνα με το δείκτη της ξενοδοχειακής πυκνότητας (24,1) και ακολουθείται από το Δήμο των Αγίων Θεοδώρων (11,3). Τέλος, με βάση τον τρίτο δείκτη και πάλι ο Δήμος Λουτρακίου-Περαχώρας δέχεται τη μεγαλύτερη τουριστική πίεση (13 τουρίστες ανά κάτοικο). Η τουριστική πίεση που δέχεται ο Δήμος Λουτρακίου-Περαχώρας φαίνεται καλύτερα από τον αριθμό των τουριστών που επισκέπτονται την περιοχή ανά κατοίκους που είναι τουρίστες (Πίνακας 9, στήλη 9). Σελίδα 17

18 Πίνακας 9 Τουριστική Δραστηριότητα επιμέρους Δήμων Νομού Κορινθίας Πληθυσμός (Απογραφή 2001) Γεωγραφική Έκταση (τετρ. χλμ.) Κλίνες Αφίξεις σε Ξενοδοχ. Καταλ Διανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχ. Καταλ Δείκτης Αξιοποίησης Δείκτης Ξενοδ. Πυκνότητας Δείκτης Τουρ. Πίεσης Τουρίστες ανά κάτοικοι Δήμοι* (1) (2) (3) (4) (5) (6)=(5):(3) (7)=(3):(2) (8)=(4):(1) (9) Δήμος Κορινθίων Δήμος Αγίων Θεοδώρων Δήμος Άσσου-Λεχαίου Δήμος Βέλου Δήμος Βόχας Δήμος Λουτρακίου-Περαχώρας Δήμος Νεμέας Δήμος Ξυλοκάστρου Δήμος Σαρωνικού Δήμος Συκιωνίων Δήμος Σολυγείας Δήμος Στυμφαλίας Δήμος Φενεού ,2 98,0 25,5 77,0 87,9 196,9 192,5 310,3 136,6 171,3 179,5 205,1 226, ,9 18,6 73,9 58,8 209,4 128,0 57,1 36,0 20,0 75,4 3,3 19,2 34,7 2,8 11,3 9,8 2,6 2,3 24,1 0,1 3,6 0,9 1,0 0,7 0,5 0,5 0,4 1,5 0,8 0,9 1,7 13,2 0,0 1,3 0,2 0,3 0,1 0,5 0, * Δεν περιλαμβάνονται οι δήμοι Ευρωστίνης και Τενέας γιατί δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την τουριστική κίνηση στα ξενοδοχεία της περιοχής. Πηγή: ΕΣΥΕ, ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Σελίδα 18

19 7. Οικονομικά Αποτελέσματα των Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων του νομού Κορινθίας Στην ενότητα αυτή επιχειρείται ανάλυση των πιο πρόσφατων διαθέσιμων χρηματοοικονομικών καταστάσεων των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον νομό Κορινθίας. Η χρηματοοικονομική ανάλυση προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες αναφορικά με την πορεία των βασικών οικονομικών μεγεθών των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και οδηγεί σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα σχετικά με τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Συνεπώς η ανάλυση αποτελεί μια αρχική προσέγγιση των ενδεχόμενων επιπτώσεων της κρίσης στα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων, συνολική εικόνα των οποίων θα έχουμε με τις δημοσιεύσεις των καταστάσεων αυτών για το έτος 2009, στις αρχές του επόμενου έτους. Η χρηματοοικονομική ανάλυση βασίζεται στα στοιχεία των δημοσιευμένων λογιστικών καταστάσεων των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων για τα έτη Οι πηγές της ανάλυσης είναι το αρχείο των λογιστικών καταστάσεων από τη βάση δεδομένων της ICAP. Συγκεκριμένα, αναλύονται στοιχεία δημοσιευμένων καταστάσεων από 35 επιχειρήσεις για το έτος 2006, από 38 επιχειρήσεις για το έτος 2007 και από 28 επιχειρήσεις για το έτος Η ανάλυση γίνεται με βάση τις ενοποιημένες λογιστικές καταστάσεις όλων των επιχειρήσεων του δείγματος2. Περιλαμβάνει την παρουσίαση και σύγκριση των βασικών μεγεθών των λογιστικών καταστάσεων των επιχειρήσεων, των βασικών χρηματοοικονομικών αριθμοδεικτών των επιχειρήσεων για την τριετία και καταλήγει με τα σχετικά συμπεράσματα Πορεία Βασικών Μεγεθών Λογιστικών Καταστάσεων Εφαλτήριο της χρηματοοικονομικής ανάλυσης αποτελεί η πορεία του συνόλου του ενεργητικού των επιχειρήσεων και του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, κατά τα τελευταία τρία έτη. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο διαφορετικός αριθμός των επιχειρήσεων από έτος σε έτος επηρεάζει τα αποτελέσματα. Για να ξεπεραστεί το πρόβλημα αυτό υπολογίζεται το σύνολο ενεργητικού και ο κύκλος εργασιών ανά επιχείρηση για κάθε έτος και παρουσιάζονται τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Το Διάγραμμα 7 παρουσιάζει την πορεία του συνόλου του ενεργητικού των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον νομό Κορινθίας καθώς και τους ετήσιους ρυθμούς αύξησης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης, διακρίνεται μια συνεχής αύξηση του συνόλου του ενεργητικού των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, παρατηρείται αύξηση του συνόλου του ενεργητικού ανά επιχείρηση, από 1,51 εκατ. σε 1,69 εκατ. με ρυθμό ανάπτυξης 12% για την περίοδο 2006/2007, ο οποίος ωστόσο μειώνεται στο 6,28% για την περίοδο 2007/2008 (από 1,69 εκατ. σε 1,80 εκατ). 2 Στο παράρτημα παρουσιάζονται οι ενοποιημένες λογιστικές καταστάσεις του δείγματος για την περίοδο Σελίδα 19

20 Διάγραμμα 7 Πορεία Συνόλου Ενεργητικού (μεγέθη ανά επιχείρηση) Απόλυτες αξίες Σύνολο ενεργητικού Ετήσιος ρυθμός αύξησης 21,0% 15,0% 9,0% Ρυθμός αύξησης συνόλου ενεργητικού 3,0% -3,0% 06/07 07/08-9,0% Η πορεία του κύκλου εργασιών και οι αντίστοιχοι ετήσιοι ρυθμοί αύξησης παρουσιάζονται στο Διάγραμμα 8. Όπως φαίνεται από το διάγραμμα, η πορεία του κύκλου εργασιών διαφέρει ως προς τους ετήσιους ρυθμούς αύξησης, καθώς για την περίοδο 2006/2007 παρατηρείται αύξηση του κύκλου εργασιών ανά επιχείρηση κατά 5,6% (από 343,4 χιλ. σε 362,5 χιλ.), ο οποίος αυξάνεται για την περίοδο 2007/2008 στο 29,4% (από 362,5 χιλ. σε 469,0 χιλ.). Σελίδα 20

21 Διάγραμμα 8 Πορεία Κύκλου Εργασιών (μεγέθη ανά επιχείρηση) Απόλυτες αξίες Κύκλος Εργασιών Ετήσιος ρυθμός αύξησης 21,0% 15,0% 9,0% Ρυθμός αύξησης κύκλου εργασιών 3,0% -3,0% 06/07 07/08-9,0% 7.2. Αριθμοδείκτες Οι αριθμοδείκτες συνδυάζουν στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων και προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά τη χρηματοοικονομική κατάσταση μιας επιχείρησης. Οι αριθμοδείκτες που αναλύονται είναι οι εξής: Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων Περιθώρια μικτού και λειτουργικού κέρδους Γενική ρευστότητα Σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια Οι αριθμοδείκτες αυτοί καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της λειτουργίας μιας επιχείρησης όπως την αποδοτικότητά της, την κερδοφορία της, τη ρευστότητά της και τη διάρθρωση των κεφαλαίων της. Συνεπώς, υπολογίζοντας τους εν λόγω αριθμοδείκτες για το σύνολο επιχειρήσεων του δείγματος, συνάγονται χρήσιμα συμπεράσματα για τις βασικές Σελίδα 21

22 δραστηριότητες των επιχειρήσεων αυτών. Οι αριθμοδείκτες υπολογίζονται και αναλύονται με βάση τις ενοποιημένες λογιστικές καταστάσεις του δείγματος για τα έτη Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων Η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων υπολογίζεται ως εξής: Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων = Κέρδη προ φόρων Ίδια κεφάλαια Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει την αποτελεσματικότητα με την οποία μία επιχείρηση χρησιμοποιεί τα κεφάλαια των μετόχων της, καθώς παρουσιάζει το μέγεθος των κερδών που δημιουργήθηκαν από τα κεφάλαια που έχουν επενδύσει οι μέτοχοι στην επιχείρηση. Ο δείκτης αποδοτικότητας των ιδίων κεφαλαίων για το σύνολο του δείγματος παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 9. Το βασικό συμπέρασμα από τον δείκτη αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων είναι ότι μετά από ένα θετικό πρόσημο για τα έτη 2006 και 2007, και ενώ βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα το 2007 (28,5%), το 2008 παίρνει αρνητική τιμή (-3,4%), γεγονός που οφείλεται στα αρνητικά κέρδη προ φόρων των επιχειρήσεων για το έτος αυτό. Λαμβανομένης υπόψη της μεγάλης αύξησης του κύκλου εργασιών για το 2008, η αρνητική αυτή εξέλιξη οφείλεται είτε σε προβλήματα στο περιθώριο μικτού κέρδους, είτε σε προβλήματα στο περιθώριο λειτουργικού κέρδους, τα οποία υπολογίζονται και αναλύονται παρακάτω. Διάγραμμα 9 Αποδοτικότητα Ιδίων Κεφαλαίων 38,00% 31,00% 24,00% Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων 17,00% 10,00% 3,00% -4,00% Τα δεδομένα χρησιμοποιούνται όπως εξάγονται από τη βάση δεδομένων της ICAP. Τυχόν λάθη στα σύνολα οφείλονται στις στρογγυλοποιήσεις των επιμέρους λογαριασμών. Σελίδα 22

23 Περιθώρια μικτού και λειτουργικού κέρδους Το περιθώριο μικτού κέρδους υπολογίζεται ως εξής: Περιθώριο Μικτού Κέρδους = Μικτό Κέρδος Πωλήσεις Ο αριθμοδείκτης αυτός παρέχει πληροφορίες σχετικά με την ικανότητα της διοίκησης της επιχείρησης να ελαχιστοποιεί το κόστος των πωλήσεων της, ενώ αντανακλά σε κάποιο βαθμό και την τιμολογιακή πολιτική της επιχείρησης. Το περιθώριο λειτουργικού κέρδους υπολογίζεται ως εξής: Περιθώριο Λειτουργικού Κέρδους = Λειτουργικό Κέρδος Πωλήσεις Ο αριθμοδείκτης αυτός λαμβάνει υπόψη του και τα λοιπά λειτουργικά έσοδα και έξοδα (μαζί με το κόστος των πωλήσεων), καθώς και τις χρηματοοικονομικές δαπάνες και δείχνει την ικανότητα της διοίκησης να διαχειρίζεται το σύνολο των λειτουργικών εσόδων και δαπανών σχετικά με την παραγωγή κέρδους. Τα περιθώρια μικτού και λειτουργικού κέρδους για το σύνολο του δείγματος παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 10. Διάγραμμα 10 Περιθώρια Μικτού και Λειτουργικού Κέρδους 57,00% 55,00% 53,00% Περιθώριο μικτού κέρδους 51,00% 49,00% 47,00% ,00% -5,00% ,00% -7,00% Περιθώριο λειτουργικού κέρδους -8,00% -9,00% -10,00% Σελίδα 23

24 Το βασικό συμπέρασμα σχετικά με την πορεία του μικτού κέρδους είναι ότι κυμαίνεται κοντά και λίγο πάνω από το 50% καθώς αυξάνεται από το 50% το 2006 στο 54,4% το 2007 για να μειωθεί κοντά στο 51% για το έτος Αντιθέτως, αρνητικά είναι τα αποτελέσματα από τον υπολογισμό του περιθωρίου του λειτουργικού κέρδους, καθώς αυτό είναι αρνητικό για όλη την τριετία, ενώ παρατηρείται μια μεγάλη πτώση για το 2007, από -4,5% το 2006 στο -9,0%, και καταλήγει στο -8,0% το Συνεπώς, φαίνεται ότι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα στη διευθέτηση των λειτουργικών τους εξόδων, με αποτέλεσμα το λειτουργικό τους κέρδος να είναι αρνητικό και επομένως να οδηγεί και σε αρνητικό περιθώριο λειτουργικού κέρδους. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σε πρόσφατη μελέτη για τον ξενοδοχειακό κλάδο για όλη την επικράτεια, το περιθώριο μικτού κέρδους κυμαίνονταν για την τριετία στο 25%, συμπεραίνεται ότι η βασικότερη αιτία εμφάνισης αρνητικών προ φόρων αποτελεσμάτων για το 2008 είναι το αρνητικό περιθώριο λειτουργικού κέρδους Γενική ρευστότητα Ο δείκτης γενικής ρευστότητας υπολογίζεται ως εξής: Γενική ρευστότητα = Κυκλοφορούν ενεργητικό Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει τη δυνατότητα κάλυψης των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων μιας επιχείρησης από όλα τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού της, το οποίο περιλαμβάνει τα αποθέματα, τις απαιτήσεις και τα διαθέσιμα. Ο δείκτης γενικής ρευστότητας για το σύνολο του δείγματος παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 11. Διάγραμμα 11 Γενική Ρευστότητα 2,3 2,1 1,9 1,7 Γενική 1,5 1,3 1,1 0, Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι καθ όλη τη διάρκεια των τριών ετών, η γενική ρευστότητα των επιχειρήσεων παραμένει πάνω από την μονάδα, αν και οριακά για το 2008, γεγονός που υποδηλώνει ότι το κυκλοφορούν ενεργητικό σε γενικές γραμμές είναι σε θέση να καλύψει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις. Ωστόσο, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι παρατηρείται μια μεγάλη πτώση της γενικής ρευστότητας από το 2007 (2,23) στο 2008 (1,00). Σελίδα 24

25 Ξένα προς ίδια κεφάλαια Ο δείκτης ξένων προς ίδια κεφάλαια υπολογίζεται ως εξής: Ξενα προς ιδια κεφαλαια = Βραχυπροθεσμα + μεσο-μακροπροθεσμα Κεφαλαια Ιδια κεφαλαια Πρόκειται για έναν από τους βασικότερους δείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης της επιχείρησης, καθώς δείχνει τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο ξένα και στα ίδια κεφάλαια, προσδιορίζοντας τον βαθμό της χρηματοοικονομικής μόχλευσης. Ο δείκτης ξένων προς ίδια κεφάλαια για το σύνολο του δείγματος παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 12. Διάγραμμα 12 Ξένα προς Ίδια Κεφάλαια 0,75 0,7 0,65 0,6 Ξένα προς ίδια κεφάλαια 0,55 0,5 0,45 0, Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τον υπολογισμό του εν λόγω αριθμοδείκτη είναι ότι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις του δείγματος χρησιμοποιούν κυρίως ίδια κεφάλαια για τη χρηματοδότησή τους, καθώς η υψηλότερη συμμετοχή των ξένων κεφαλαίων σε σχέση με τα ίδια παρατηρείται το 2006, στο 0,73. Ενώ για το 2007 παρατηρείται μια αποπληρωμή των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων με συνέπεια ο δείκτης να μειωθεί δραστικά στο 0,45, το 2008 παρατηρείται μια αύξηση της χρηματοοικονομικής τους μόχλευσης, καθώς ο εν λόγω δείκτης προσεγγίζει ξανά τα επίπεδα του 2006 και διαμορφώνεται στο 0, Συμπεράσματα Τα βασικά συμπεράσματα από τη χρηματοοικονομική ανάλυση των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων του νομού Κορινθίας για τα έτη , είναι δύο. Πρώτον, διακρίνεται μια δυσκολία στην αντιμετώπιση των λειτουργικών δαπανών των επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα τα περιθώρια μικτού κέρδους κυμαίνονται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα κέρδη να κυμαίνονται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα επηρεάζοντας με τον τρόπο αυτό και την αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων. Εξαίρεση αποτελεί το 2006, για το οποίο όμως τα σχετικά υψηλά κέρδη προ φόρων οφείλονται στα πολύ υψηλά μη λειτουργικά έσοδα, όπως φαίνεται και από τον ενοποιημένο ισολογισμό. Σελίδα 25

26 Ένα δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι παρατηρείται μια αυξητική πορεία τόσο του συνόλου του ενεργητικού όσο και του συνόλου του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, γεγονός το οποίο είναι ενθαρρυντικό, εάν ληφθεί υπόψη ότι το 2008 ενδεχομένως να αναμένονταν κάποιες πρώτες αρνητικές επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης για τον κλάδο. Στα επιμέρους στοιχεία των επιχειρήσεων, τόσο η ρευστότητα όσο και η χρηματοοικονομική μόχλευση δεν φαίνεται να προκαλούν κάποιες ανησυχίες. Ενδεχομένως να πρέπει να σημειωθεί η έντονη πτώση της γενικής ρευστότητας των επιχειρήσεων από το 2007 στο Σελίδα 26

27 7.4. Παράρτημα Ενότητας 7: Ενοποιημένες λογιστικές καταστάσεις δειγμάτων 4 Αριθμός επιχειρήσεων στο δείγμα (28) (38) (35) ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΚΑΘΑΡΑ ΠΑΓΙΑ ΓΗΠΕΔΑ - ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΚΤΙΡΙΑ-ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΣΩΜΑΤΕΣ ΑΚΙΝΗΤΟΠ.-ΔΑΠ.ΠΟΛ.ΑΠΟΣΒ. ΜΕΙΟΝ ΣΥΣΣΩΡΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΑΠΟΣΒ. ΚΤΙΡΙΩΝ-ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟΣΒ.ΔΑΠΑΝ.ΠΟΛ.ΑΠΟΣΒ.-ΑΣΩΜ.ΑΚΙΝ. ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΕΤΟΙΜΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ-ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ ΥΛΕΣ & ΥΛΙΚΑ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΑΠΑΙΤ. ΠΕΛΑΤΩΝ-ΓΡΑΜΜ.ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ ΧΡΕΩΓΡΑΦΑ ΛΟΙΠΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΑΜΕΙΟ - ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ , , , , , , , ,00 0, , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 440, , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 0,00 0, , , , , , , , , , , , , ,00 0, , , , , , , , , , , , , ,00 284, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΜΕΤΟΧΙΚΟ-ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΑΔΙΑΝ. ΚΕΡΔΗ-ΣΥΣΣΩΡΕΥΜΕΝΕΣ ΖΗΜΙΕΣ ΜΕΣΟ.& ΜΑΚΡΟ. ΥΠΟΧ.& ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΜΕΣΟΜΑΚΡ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΟΦΕΙΛΕΣ ΣΕ ΤΡΑΠ.-ΔΟΣΕΙΣ Μ.ΔΑΝΕΙΩΝ ΓΡΑΜ. ΠΛΗΡΩΤΕΑ-ΠΡΟΜ/ΤΕΣ-ΠΙΣΤΩΤΕΣ ΜΕΡΙΣΜ.ΠΛΗΡΩΤ.-ΚΕΡΔΗ ΠΡΟΣ ΔΙΑΝΟΜΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΜΕΤΟΧΩΝ-ΕΤΑΙΡΩΝ ΛΟΙΠΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΕΩΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ (ΠΩΛΗΣΕΙΣ) ΜΕΙΟΝ ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ ΜΙΚΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ & ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤ. ΕΣΟΔΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΒ. ΕΚΤΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ ΑΠΟΣΒ. ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ ΚΕΡΔΟΣ ΠΡΟ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΚΑΘΑΡΑ ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΦΟΡΟΣ ΕΙΔΟΔΗΜΑΤΟΣ 4 Τα δεδομένα χρησιμοποιούνται όπως εξάγονται από τη βάση δεδομένων της ICAP. Τυχόν λάθη στα σύνολα οφείλονται στις στρογγυλοποιήσεις των επιμέρους λογαριασμών. Σελίδα 27

28 8. Ποιοτική και Ποσοτική Ανάλυση Αποτελεσμάτων Έρευνας για τα Χαρακτηριστικά των Τουριστών που Επισκέπτονται την Κορινθία Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Στην έρευνα συμμετείχαν 125 τουρίστες που επισκέφθηκαν το Νομό Κορινθίας κατά την περίοδο Ιουλίου - Αυγούστου Η γεωγραφική κατανομή του δείγματος είναι η εξής: Λουτράκι (57), Αρχαία Κόρινθος (23), Βραχάτι (5), Κοκκώνι (3), Κιάτο (20) και Ξυλόκαστρο (17). Η συντριπτική πλειοψηφία είναι Έλληνες (84%), 12,8% προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ από τη λοιπή Ευρώπη και εκτός Ευρώπης προέρχεται μόλις το 3,2% (Διάγραμμα 13). Διάγραμμα 13 Ποσοστιαία Κατανομή Ερωτηθέντων με βάση την Εθνικότητα 12,8% 1,6% 1,6% ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 84,0% ΛΟΙΠΗ ΕΥΡΩΠΗ ΕΚΤΟΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Διάγραμμα 14 Κατανομή με βάση το Φύλο Γυναίκα 44,4% Άνδρας 55,6% Το 55,6% είναι άνδρες, έναντι 44,4% των γυναικών με μέση ηλικία τα 42,7 έτη (Διάγραμμα 14). Ειδικότερα, το 1,9% των ερωτηθέντων έχει ηλικία κάτω των 20 ετών, το 45,4% έχει ηλικία μεταξύ 20 και 39 ετών, 42,6% μεταξύ 40 και 59 ετών, 7,4% μεταξύ 60 και 79, και 2,8% είναι 80 ετών και άνω (Διάγραμμα 15). Η σχέση ανδρών/γυναικών για το σύνολο της 5 Η έρευνα πεδίου διεξήχθη από συνεργάτες του Επιμελητηρίου Κορινθίας. Σελίδα 28

29 χώρας, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ)6, είναι αντίστροφη από αυτή της Κορινθίας, υπερτερούν δηλαδή οι γυναίκες των ανδρών, ενώ δεν διαφέρει ουσιαστικά η ηλικιακή κατανομή. Διάγραμμα 15 Κατανομή Δείγματος ανά Ηλικία 7,4% 2,8% 1,9% 45,4% 42,6% < < < < 80 >= 80 Όσον αφορά την οικογενειακή τους κατάσταση, από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι έγγαμοι με παιδιά είναι το 48,8%, έγγαμοι χωρίς παιδιά το 14% και άγαμοι το 37,2%. Το 69,8% έχει ανώτερη (31,1%) ή ανώτατη (38,7%) εκπαίδευση, ενώ 18,5% έχουν μέση εκπαίδευση και 11,7% κατώτερη ή βασική. Το επίπεδο εκπαίδευσης σε συνδυασμό με το επάγγελμα αποκαλύπτει και την κοινωνική τάξη των τουριστών. Συγκεκριμένα, το 64% είναι μισθωτοί, εκ των οποίων 5,7% είναι ανειδίκευτοι εργάτες / υπάλληλοι, 14,3% ειδικευμένοι εργάτες / υπάλληλοι, 41,4% υπάλληλοι γραφείου και 38,6% ανώτερα στελέχη ή ειδικοί επιστήμονες. Το υπόλοιπο 36% είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, εκ των οποίων 7,7% αγρότες, 61,5% επιχειρηματίες ή ελεύθεροι επαγγελματίες και 30,8% ελεύθεροι επαγγελματίες με επιστημονική ειδικότητα. Αυτό σημαίνει ότι περίπου το 35% ανήκει στην 6 ΙΤΕΠ (2009), Έρευνα για τα Χαρακτηριστικά των Τουριστών από τις Ανεπτυγμένες Χώρες του Εξωτερικού, Αθήνα. Σελίδα 29

30 ανώτερη κοινωνική τάξη (Α/Β), 45% στη μεσαία (C1 και C2) και 20% στην κατώτερη κοινωνική τάξη (D και Ε)7 (Πίνακας 10). Πίνακας 10 Εισοδηματικές Κατηγορίες με βάση το τυποποιημένο Σύστημα της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Ερευνών Κοινής Γνώμης & Μάρκετινγκ - ESOMAR Κατηγορία Διευθυντικό Στέλεχος με ανώτατη εκπαίδευση Μεσαία & απλά στελέχη με ανώτερη/ανώτατη εκπαίδευση Ειδικευμένος τεχνίτης με μέση ή ανώτερη εκπαίδευση Υπάλληλος γραφείου με κατώτερη εκπαίδευση Ανειδίκευτος εργάτης με στοιχειώδη εκπαίδευση Διάγραμμα 16 Κατανομή με βάση την Οικογενειακή Κατάσταση Κοινωνική Τάξη Α/Β C1 C2 D E Διάγραμμα 17 Κατανομή με βάση το Μορφωτικό Επίπεδο 14,0% 8,4% 37,2% 5,9% Άγαμος 18,5% 30,3% Έγγαμος με παιδιά Έγγαμος χωρίς παιδιά 48,8% 5,9% 31,1% Βασική εκπαίδευση ή μικρότερη Κατώτερη (έως 3η τάξη Γυμνασίου) Μέση (έως 3η τάξη Λυκείου) Ανώτερη (Τεχν. Σχολές, Κολλέγια, κλπ.) Ανώτατη (Πανεπιστήμια, κλπ.) Μεταπτυχιακές σπουδές Η παραπάνω κατανομή είναι συμβατή με την εισοδηματική κατάσταση των ερωτώμενων, σύμφωνα με τις απαντήσεις εκείνων που δέχτηκαν να δηλώσουν σε ποια εισοδηματική τάξη ανήκουν. Ειδικότερα, 4,2% δήλωσε καθαρό μηνιαίο εισόδημα άνω των 5.000, 16,7% , 59,4% και 19,8% κάτω των Τα ευρήματα αυτά είναι συνεπή με τα αντίστοιχα ευρήματα της μελέτης του ΙΤΕΠ για τα χαρακτηριστικά των αλλοδαπών τουριστών που επισκέπτονται τη χώρα μας. 7 Η κατάταξη στις διάφορες εισοδηματικές κατηγορίες γίνεται σύμφωνα με το τυποποιημένο σύστημα της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Ερευνών Κοινής Γνώμης & Μάρκετινγκ (European Society for Opinion & Marketing Research - ESOMAR). Σελίδα 30

31 8.2. Χαρακτηριστικά Ταξιδιού Η συντριπτική πλειοψηφία (85,6%) επισκέφθηκε το νομό Κορινθίας με Ι.Χ. αυτοκίνητο, 12,8% με λεωφορείο και 1,6% με πλωτό μέσο. Οι θερινές διακοπές ήταν ο κύριος σκοπός του ταξιδιού στο 80,9% των επισκεπτών, επαγγελματικοί λόγοι στο 11,8%, ενώ στο 7,3% η επίσκεψη αποτελούσε ενδιάμεση στάση. Διάγραμμα 18 Κατανομή με βάση το Μέσο Μεταφοράς 12,8% 1,6% Ι.Χ. αυτοκίνητο 85,6% Διάγραμμα 19 Κατανομή με βάση το Σκοπό του Ταξιδιού 7,3% 11,8% Διακοπές / αναψυχή Λεωφορείο Ενδιάμεση στάση 80,9% Επαγγελματικοί λόγοι Πλοίο Το 68,9% κατέλυσε σε ξενοδοχείο, 20,4% φιλοξενήθηκε από φίλους / συγγενείς και 10,7% έμειναν σε ενοικιαζόμενο δωμάτιο. Από εκείνους που έμειναν σε ξενοδοχείο ή σε ενοικιαζόμενο δωμάτιο, το 62,4% έκανε απευθείας την κράτηση, 18,8% μέσω διαδικτύου και 18,8% μέσω πρακτορείου. Διάγραμμα 20 Κατανομή με βάση το Κατάλυμα και τη Μέθοδο Κράτησης Συγγενείς/Φίλοι Ξενοδοχεία/Ενοικιαζόμενα Δωμάτια Απευθείας Διαδίκτυο Πρακτορείο Σελίδα 31

32 Διάγραμμα 21 Κατανομή Αριθμού Ημερών Παραμονής Η μέση διάρκεια παραμονής των επισκεπτών που δήλωσαν ότι έμεινα σε ξενοδοχεία της περιοχής (εκτός Κορίνθου) ανέρχεται σε 7,3 ημέρες (έχουν εξαιρεθεί λίγες ακραίες τιμές) (Διάγραμμα 21). Το 42% των επισκεπτών της περιοχής συνοδεύεται από 1 άτομο, 23% από 2 άτομα και 22% από 3 άτομα. Μόνο το 2% των επισκεπτών ταξιδεύουν μόνοι τους, ενώ από 4 άτομα και άνω συνοδεύεται το 11% των ερωτώμενων. Έτσι, κατά μέσο όρο οι επισκέπτες της περιοχής συνοδεύονται από 2 άτομα, που σημαίνει ότι ταξιδεύουν μαζί κατά μέσο όρο 3 άτομα. Διάγραμμα 22 Κατανομή Ημερήσιας Δαπάνης Ξενοδοχείου Η μέση ημερήσια δαπάνη στο ξενοδοχείο ανέρχεται σε 114,60, σύμφωνα με τις απαντήσεις 75 τουριστών, εκ των οποίων το 10% δαπάνησε έως 49 την ημέρα, 40% από 50 έως 99, 20% από 100 έως 149, 18% από 150 έως 199 και 20% από 200 και άνω (Διάγραμμα 22). Σελίδα 32

33 Υψηλότερη εμφανίζεται η μέση ημερήσια δαπάνη εκτός ξενοδοχείου, που ανέρχεται σε 122,27. Συγκεκριμένα, το 20% δαπάνησε έως 49 την ημέρα, 28% από 50 έως 99, 21% από 100 έως 149, 16% από 150 έως 199 και 15% από 200 και άνω (Διάγραμμα 23). Διάγραμμα 23 Κατανομή Ημερήσιας Δαπάνης εκτός Ξενοδοχείου Τέλος, οι περισσότεροι των τουριστών (83%) επισκέφθηκαν κατά τη διάρκεια της παραμονής τους και άλλες περιοχές, η συντριπτική πλειοψηφία (97,4%) απάντησε ότι θα επισκεφθεί ξανά στο μέλλον την περιοχή του νομού Κορινθίας, ενώ το 95,6% δήλωσε ότι θα συστήσουν την περιοχή στους φίλους τους Ικανοποίηση από Περιοχή-Περιβάλλον Περίπου το ένα τέταρτο (24,8%) των επισκεπτών έμειναν πολύ ικανοποιημένοι από τα φυσικά αξιοθέατα της περιοχής, 62,8% δήλωσαν αρκετά ικανοποιημένοι και 12,4% λίγο ικανοποιημένοι (Διάγραμμα 24). α. Τα Φυσικά Αξιοθέατα Διάγραμμα 24 Βαθμός Ικανοποίησης από: β. Τα Ιστορικά Αξιοθέατα / Μουσεία 100% Λίγο 12,4% Πολύ 24,8% 90% 26,8% 80% 28,1% Πολύ 70% 60% 50% Αρκετά 62,8% 45,1% Αρκετά 42,2% 40% Λίγο 30% 20% 10% 0% 23,9% 25,0% 4,2% 4,7% ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΙΜΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΥ Καθόλου Σελίδα 33

34 Από τα μουσεία και άλλα ιστορικά αξιοθέατα, έμεινε πολύ ή αρκετά ικανοποιημένοι το 70% των επισκεπτών, όσον αφορά τόσο τις ώρες λειτουργίας όσο και την τιμή του εισιτηρίου (Διάγραμμα 24). Αντίθετα, το λοιπό 30% των επισκεπτών δεν ικανοποιήθηκε ούτε από τις ώρες λειτουργίας ούτε από τις τιμές των εισιτηρίων. Η καθαριότητα στις παραλίες συγκέντρωσε την ικανοποίηση του 66,4% των ερωτηθέντων (πολύ ή αρκετά ικανοποιημένοι), ενώ στην οργάνωση το ποσοστό ικανοποίησης είναι ελαφρώς μικρότερο (64,5%) (Διάγραμμα 25). Διάγραμμα 25 Βαθμός Ικανοποίησης από Παραλίες και Θάλασσα 100% 18,3% 90% 23,4% 80% 70% Πολύ 60% 46,2% 50% Αρκετά 43,0% Λίγο 40% Καθόλου 30% 29,8% 20% 31,8% 10% 0% 5,8% 1,9% ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ Ενώ, η ποικιλία των προϊόντων που προσφέρει η τοπική αγορά ικανοποίησε πολύ ή αρκετά το 77,2%, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τις τιμές των προϊόντων, από το επίπεδο των οποίων έμεινε πολύ ή αρκετά ικανοποιημένο το 53,3% (Διάγραμμα 26). Σημειώνεται ότι 17,1% δεν έμειναν καθόλου ικανοποιημένοι από τις τιμές των προϊόντων της τοπικής αγοράς. Διάγραμμα 26 Βαθμός Ικανοποίησης από την Τοπική Αγορά 100% 90% 21,0% 13,3% 80% 70% 40,0% 60% 50% Πολύ Αρκετά 56,2% Λίγο 40% 29,5% 30% Καθόλου 20% 10% 21,9% 0% 1,0% ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 17,1% ΤΙΜΕΣ Σελίδα 34

35 Ασφαλείς αισθάνονται στην πλειονότητα τους οι τουρίστες της περιοχής. Το ποσοστό του δείγματος που απάντησε πολύ ή αρκετά ικανοποιημένοι από την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή, ανήλθε σε 86,4% (Διάγραμμα 27, α). Διάγραμμα 27 Βαθμός Ικανοποίησης από: α. Την Ασφάλεια στην Περιοχή Καθόλου 3,9% Αρκετά 53,4% Λίγο 9,7% β. Την Ηχορρύπανση της Περιοχής Ανύπαρκτη 4,1% Χαμηλή 18,7% Μεγάλη 39,0% Πολύ 33,0% Μέτρια 38,2% Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο και με την ηχορρύπανση της περιοχής, αφού το 77,2% την έκρινε ως μεγάλη (39%) ή μέτρια (38,2%) (Διάγραμμα 27, β). Επίσης, η περιοχή εμφανίζει έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα, σύμφωνα πάντα με τις απαντήσεις των ερωτώμενων. Το 64,1% κρίνει ότι το πρόβλημα είναι μεγάλο, και μόνο το 25,6% το θεωρεί μέτριο και το 10,3% ως μικρό (Διάγραμμα 28, α). Διάγραμμα 28 Βαθμός Ικανοποίησης από: α. Το Κυκλοφοριακό της Περιοχής β. Τους Χώρους Στάθμευσης της Περιοχής Μικρό 10,3% Μέτριο 25,6% Μεγάλο 64,1% Να αυξηθούν 39,8% Ανεπαρκείς 45,5% Επαρκείς 14,6% Τέλος, οι χώροι στάθμευσης θεωρούνται ως ανεπαρκείς από το 45,5% των τουριστών του δείγματος, 39,8% πιστεύουν ότι πρέπει να αυξηθούν και μόνο το 14,6% τους κρίνει ως επαρκείς (Διάγραμμα 28, β). Σελίδα 35

36 8.4. Ικανοποίηση από Υπηρεσίες Την ικανοποίηση τους εκφράζουν οι τουρίστες του νομού Κορινθίας για το επίπεδο των υπηρεσιών των μέσων μεταφορών. Περίπου στο 70% ανέρχεται το ποσοστό του δείγματος που έμειναν πολύ ή αρκετά ικανοποιημένοι από τη συχνότητα και τη συνέπεια των δρομολογίων. Όμως, σημειώνεται ότι περίπου 10% δεν είναι καθόλου ικανοποιημένοι από τη συχνότητα των δρομολογίων και 35,1% δήλωσαν λίγο ή καθόλου ικανοποιημένοι από τη συμπεριφορά του προσωπικού των μέσων μεταφοράς (Διάγραμμα 29). Διάγραμμα 29 Βαθμός Ικανοποίησης από τις Συγκοινωνίες 100% 90% 15,1% 13,2% 20,8% 80% 70% 60% 56,2% 55,9% Πολύ 44,2% Αρκετά 50% Λίγο Καθόλου 40% 30% 20% 19,2% 27,9% 32,5% 2,9% 2,6% ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 10% 9,6% 0% ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΩΝ Ο βαθμός ικανοποίησης των επισκεπτών της περιοχής από τις διάφορες υπηρεσίες απεικονίζεται στο Διάγραμμα 30. Τα εστιατόρια και οι καφετέριες έρχονται πρώτες στην προτίμηση των ερωτώμενων με συνολικό ποσοστό 82,8% στις απαντήσεις αρκετά ή πολύ ικανοποιημένος. Ακολουθεί η συμπεριφορά των κατοίκων της περιοχής με 80,5%, η νυκτερινή διασκέδαση & ψυχαγωγία με 70,4% και η διάθεση πληροφοριών για τουρίστες με 66,3%. Το μικρότερο ποσοστό συγκεντρώνει η σχέση τιμής / ποιότητα με ποσοστό ικανοποίησης 58,9%. Σελίδα 36

37 Διάγραμμα 30 Βαθμός Ικανοποίησης από τις Γενικές Υπηρεσίες 100% 90% 23,9% 14,0% 21,6% 16,8% 8,4% 80% 70% 50,5% 52,3% 60% 50% Πολύ 53,5% Αρκετά 61,2% 56,6% Λίγο 40% Καθόλου 30% 33,6% 28,0% 20% 10% 15,9% 0% 3,5% 27,7% 16,4% 5,6% ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ 0,9% 2,0% ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ / CAFE ΝΥΚΤΕΡΙΝΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ 7,5% ΣΧΕΣΗ ΤΙΜΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 8.5. Ικανοποίηση από το Κατάλυμα Η ικανοποίηση των τουριστών από τα καταλύματα που διέμειναν διερευνήθηκε με κατάλληλα διατυπωμένες ερωτήσεις που αναφέρονται σε οκτώ διαφορετικά χαρακτηριστικά. Τα τέσσερα σχετίζονται με τις υποδομές και τη σχέση ποιότητας / τιμή (Διάγραμμα 31) και οι άλλες τέσσερις στις υπηρεσίες (Διάγραμμα 32). Σελίδα 37

38 Διάγραμμα 31 Βαθμός Ικανοποίησης από τα Καταλύματα - Υποδομή 100% 90% 25,3% 39,1% 80% 34,8% 28,9% 70% Πολύ 60% Αρκετά 50% Λίγο 59,3% 47,2% 40% 53,0% Καθόλου 51,7% 30% 20% 10% 0% 15,4% 0,0% ΕΠΑΡΚΕΙΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ 8,0% 1,1% ΑΝΕΣΗ ΔΩΜΑΤΙΟΥ / ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ 16,9% 15,7% 1,1% 2,4% ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΧΕΣΗ ΤΙΜΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ Η άνεση και η καθαριότητα των δωματίων άφησε πολύ ή αρκετά ικανοποιημένους το 90,8% των ερωτηθέντων. Τα ίδια περίπου υψηλά ποσοστά ικανοποίησης εμφανίζονται και στα άλλα δύο χαρακτηριστικά (επάρκεια καταλυμάτων: 84,6% και καθαριότητα κοινοχρήστων χώρων: 82%). Αποτέλεσμα του υψηλού επιπέδου ικανοποίησης από τις υποδομές αλλά και από τις υπηρεσίες είναι η σχέση τιμής / ποιότητα να συγκεντρώνει το 81,9% των θετικών απαντήσεων. Σελίδα 38

39 Πιο συγκεκριμένα σε σχέση με τις υπηρεσίες, σχεδόν το 94% των τουριστών του δείγματος απάντησε θετικά για τη συμπεριφορά του προσωπικού (προσωπικό υποδοχής και λοιπό προσωπικό), 86,7% έμεινε ικανοποιημένο από το πρωινό και, τέλος, το 81,4% έχει θετική άποψη για το εστιατόριο του ξενοδοχείου. Διάγραμμα 32 Βαθμός Ικανοποίησης από τα Καταλύματα - Υπηρεσίες 100% 90% 80% 38,7% 30,1% 24,3% 44,9% 70% 60% Πολύ Αρκετά 50% 57,1% Λίγο 56,6% 40% 54,8% 30% Καθόλου 48,3% 20% 12,9% 10% 0% 5,4% 1,1% 6,7% 0,0% ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΦΙΛΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 13,3% 0,0% ΠΡΩΪΝΟ 5,7% ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΥ Σελίδα 39

40 8.6. Υποδείξεις των Τουριστών για Βελτιώσεις Η τελευταία ερώτηση που απευθύνθηκε στους συμμετέχοντες στην έρευνα αφορούσε τις προτάσεις τους για βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών στους τουρίστες. Η ερώτηση ήταν «ανοικτού» τύπου και η κωδικοποίηση των απαντήσεων σε κύριες ομάδες έδωσε τις βασικούς άξονες που κατά τη γνώμη των ερωτώμενων χρήζουν βελτίωσης. Σύμφωνα με το Διάγραμμα 33, το 22,4% προτείνει να αυξηθούν ο χώροι στάθμευσης. Ακολουθεί η βελτίωση του κυκλοφοριακού με ποσοστό 13,3%, η καλύτερη καθαριότητα των χώρων με ποσοστό 12,2%, βελτίωση του οδικού δικτύου με ποσοστό 9,2% και τέλος η αντιμετώπιση της ακρίβειας και αναβάθμιση των παραλίων με ποσοστό 8,2%. Διάγραμμα 33 Προτάσεις για Βελτίωση ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΠΑΡΑΛΙΩΝ 8,2% ΑΚΡΙΒΕΙΑ 8,2% ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΔΡΟΜΩΝ 9,2% 12,2% ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ 13,3% ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ 22,4% ΧΩΡΟΙ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ 0% 5% 10% 15% 20% 25% Σελίδα 40

41 9. Συμπεράσματα και Προτάσεις Συνοψίζοντας τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας, διαπιστώνουμε ότι η Κορινθία: Διαθέτει 115 ξενοδοχεία, με υπερβάλλουσα δυναμικότητα που υπερβαίνει το 200%. Οι τουριστικές της υποδομές χρειάζονται αναβάθμιση και εμπλουτισμό. Αποτελεί τόπο θερινών οικογενειακών διακοπών, κυρίως Ελλήνων. Οι τουρίστες που την επισκέπτονται προτιμούν να μένουν σε ξενοδοχεία με μέση διάρκεια παραμονής τις 7,3 ημέρες περίπου. Μένουν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν τα ξενοδοχειακά καταλύματα, αλλά και από την σχέση τιμής/ποιότητας σε αυτά. Δηλώνουν ότι θα επισκεφτούν την περιοχή ξανά και ότι θα την συστήσουν σε γνωστούς και φίλους. Παρά τη θετική εντύπωση που αποκομίζουν οι επισκέπτες της περιοχής από τις υπηρεσίες και τις τιμές των καταλυμάτων, καταγράφονται σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται με: το κυκλοφοριακό και την έλλειψη χώρων στάθμευσης την καθαριότητα των πόλεων και σε μικρότερο βαθμό των παραλιών και της θάλασσας και τις υψηλές τιμές των αγαθών στην αγορά. Η μικρή απόσταση που χωρίζει την Κορινθία από την Αθήνα αποτελεί ταυτόχρονα το πλεονέκτημα, αλλά και το αναπτυξιακό μειονέκτημα του νομού. Ο επισκέπτης από την Αθήνα εύκολα πηγαίνει για μια βόλτα στο Λουτράκι π.χ., όμως δύσκολα θα επιλέξει να κάνει μεγαλύτερης διάρκειας διακοπές στην Κορινθία γιατί έχει την αίσθηση ότι δεν έχει απομακρυνθεί από την Αθήνα και εξακολουθεί να βρίσκεται σε ένα αστικό κέντρο με τα γνωστά προβλήματα. Από την άλλη μεριά, η αγορά της Κορινθίας δεν έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης γιατί οι κάτοικοι της περιοχής συχνά επιλέγουν να πάνε στην Αθήνα για τις αγορές διαρκών καταναλωτικών αγορών, πιστεύοντας ότι εκεί θα βρουν μεγαλύτερη ποικιλία και καλύτερες τιμές. Έτσι, πρέπει να δοθεί έμφαση στην προβολή και προώθηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής για την προσέλκυση, όχι μόνο εσωτερικού τουρισμού, αλλά και αλλοδαπού τουρισμού. Επομένως, η Κορινθία θα μπορούσε να αποκομίσει οφέλη και να αυξήσει το μερίδιό της στον ελληνικό τουρισμό, εκμεταλλευόμενη την γειτνίασή της με την Αθήνα και τον διεθνή αερολιμένα «Ελ. Βενιζέλος» με την κατάλληλη πολιτική προβολής και διαφήμισης των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής. Παράλληλα, σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του αεροδρομίου της Τρίπολης, ώστε να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί και ως αεροδρόμιο για πολιτικές πτήσεις που θα εξυπηρετεί ολόκληρη την Πελοπόννησο. Οι τελευταίες τάσεις στον τουρισμό δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι ταξιδιώτες επιλέγουν να κάνουν περισσότερες σύντομες διακοπές στη διάρκεια του χρόνου. Για ένα διάλειμμα από τη δουλειά, το ιδανικό που πρέπει να κάνει κάποιος είναι να επιλέξει έναν προορισμό που συνδυάζει τουρισμό και γνώση. Τα πολιτιστικά ενδιαφέροντα-κίνητρα Σελίδα 41

42 κατατάσσονται στην πρώτη θέση για την επιλογή της πόλης-προορισμού, με αφορμή για παράδειγμα μια έκθεση, μια συναυλία ή μια θεατρική παράσταση. Άλλο κίνητρο μπορεί να είναι τα ψώνια, οι τοπικές γαστρονομικές απολαύσεις, η γαστρονομική-πολιτιστική διαδρομή των δρόμων του κρασιού ή η γνωριμία με νέους ανθρώπους. Ακόμα, το πλούσιο φυσικό περιβάλλον του νομού που συνδυάζει βουνό και θάλασσα, οι ιαματικές πηγές, τα ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία πρέπει να αποτελέσουν τον πόλο έλξης των τουριστών. Ο νομός Κορινθίας διαθέτει πολλά από τα φυσικά χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάδειξη ενός προορισμού σε city-breaks, δηλαδή πόλεων-χωριών για μικρές και σύντομες διακοπές ολόκληρη τη διάρκεια του έτους. Το Λουτράκι π.χ. προσφέρεται για αποδράσεις σαββατοκύριακου όλο το χρόνο, ενώ οι ορεινές περιοχές του νομού (Τρίκαλα, Γκούρα κ.ά.) προσφέρονται για χειμερινές ολιγοήμερες αποδράσεις. Για να υλοποιηθεί, όμως, αυτό είναι απαραίτητη και αναγκαία αφενός η αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού, η βελτίωση και εμπλουτισμός των παρεχόμενων υπηρεσιών, ο εκσυγχρονισμός του λιμανιού της Κορίνθου και του Κιάτου και αφετέρου η αναβάθμιση τόσο των γενικών υποδομών, όσο και των ειδικότερων τουριστικών υποδομών. Από την ανάλυση των χαρακτηριστικών των ξενοδοχειακών καταλυμάτων του νομού προκύπτει ότι τα περισσότερα ξενοδοχεία δεν προσφέρουν τις σύγχρονες υπηρεσίες που ζητούν σήμερα οι τουρίστες (διαδίκτυο, πάρκινγκ κλπ.). Επιπλέον, το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων είναι μικρό και προσφέρονται για μετατροπή σε ξενοδοχεία-boutique, δηλαδή μικρά ξενοδοχεία με ζεστές προσωπικές σχέσεις και σύγχρονες ανέσεις και υπηρεσίες. Η επέκταση του προαστιακού σιδηρόδρομου μέχρι το Κιάτο, το Καζίνο και το νέο υπερσύγχρονο υδροθεραπευτήριο στο Λουτράκι και άλλα ανάλογα έργα, συμβάλουν στην τόνωση του τουρισμού του νομού. Παράλληλα, πρέπει να αναδειχτούν τα κλασικά σημεία της περιοχής, όπως είναι ο Ισθμός της Κορίνθου, ο Ακροκόρινθος, το αρχαίο λιμάνι των Κεγχρεών, η αρχαία Δίολκος κλπ. με τη διοργάνωση εκδηλώσεων ιστορικής μνήμης και σύνδεσης με το παρόν. Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Η πρόσφατη στροφή προς τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, η ανάπτυξη του αγροτουρισμού, η ανάπτυξη του χειμερινού τουρισμού κ.ά. αποτελούν δραστηριότητες που μπορούν να συμβάλουν στην άμβλυνση της εποχικότητας του τουρισμού και στην προσέλκυση νέων ομάδων τουριστών. Επομένως, στην Κορινθία μπορεί να αναπτυχθεί: Ο χειμερινός τουρισμός με την αναβάθμιση των καταλυμάτων στις ορεινές περιοχές του νομού Ο αθλητικός τουρισμός με τη διενέργεια ειδικών αθλητικών διοργανώσεων (Ίσθμια), αλλά και ο καταδυτικός τουρισμός, καθώς ο βυθός του κορινθιακού κόλπου είναι ιδιαίτερα πλούσιος Ο θρησκευτικός-περιηγητικός τουρισμός σε τόπους και μνημεία θρησκευτικής λατρείας που αφθονούν στην περιοχή Ο συνεδριακός τουρισμός αφού ήδη υπάρχουν οι κατάλληλοι χώροι και η μικρή απόσταση από την Αθήνα δίνει στην περιοχή συγκριτικό πλεονέκτημα Σελίδα 42

43 Ο ιαματικός τουρισμός και ο τουρισμός υγείας και ευεξίας στις σύγχρονες εγκαταστάσεις στο Λουτράκι Ο οικοτουρισμός στις λίμνες της ορεινής Κορινθίας (Στυμφαλία, Δόξα κ.ά.) με δραστηριότητες, όπως ποδηλασία, ιππασία, πεζοπορία, αλλά και ψάρεμα ή σέρφινγκ Το κλειδί της επιτυχίας για να αποτελέσει μια περιοχή πόλο έλξης τουριστών είναι η διαφοροποίηση και η καινοτομία. Οι ηχοδιαδρομές π.χ. αποτελούν μια νέα καινοτόμο μορφή εναλλακτικού τουρισμού, η οποία συνδυάζει όχι μόνο τη φύση και τον πολιτισμό, αλλά και την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Η έννοια των ηχοδιαδρομών περιγράφει τη διαδικασία μιας συνειδητής περιήγησης σε ένα περιορισμένο γεωγραφικό χώρο, δίνοντας έμφαση στην αίσθηση της ακοής, με σκοπό την παρατήρηση κάθε περιβαλλοντικού ήχου. Καθοριστικός είναι ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης για τον προσδιορισμό αυτών των ηχοδιαδρομών και την ένταξή τους σε ένα δίκτυο επιλεγμένων περιηγητικών διαδρομών. Ανάλογα μπορεί να αναπτυχθεί και να προβληθεί ο δρόμος του κρασιού στην Κορινθία. Άλλωστε, η Πελοπόννησος έχει μεγάλη παράδοση στην οινική ιστορία της χώρας, και γι αυτό έχει κερδίσει το προσωνύμιο Πελοπόννησος η αμπελόεσσα, και η Κορινθία κατέχει εξέχουσα θέση σ αυτήν. Τα τελευταία χρόνια στο νομό δημιουργήθηκαν αμπελώνες όπου καλλιεργήθηκαν εξαιρετικές ποικιλίες αμπελιών, ιδρύθηκαν σύγχρονα οινοποιεία και παράγονται διεθνώς αναγνωρισμένα κρασιά που υπογράφουν την αυθεντικότητα της Κορινθίας. Γύρω από το δρόμο του κρασιού μπορούν να αναπτυχθούν ειδικές μορφές τουρισμού, όπως αγροτουρισμός, περιπατητικός τουρισμός, γευσιγνωσία κλπ., ώστε να προσελκυστούν νέες ομάδες τουριστών με ειδικά ενδιαφέροντα. Ολοκληρωμένες Συνεργασίες για την Προώθηση του Τουρισμού Μέσα σε ένα περιβάλλον διαρκώς εντεινόμενου ανταγωνισμού, αλλά και ολοκληρώσεων, πρέπει οι δήμοι, και γενικά οι κοινωνικοί φορείς, να βρίσκουν τρόπους συνεργασίας, ώστε από κοινού να προβάλουν και να αναδεικνύουν τα τουριστικά συγκριτικά τους πλεονεκτήματα. Με τις κατάλληλες μελέτες θα μπορέσουν να υλοποιήσουν στρατηγικές ενδυνάμωσης της ανταγωνιστικότητάς τους, αναβάθμισης του τουριστικού τους προϊόντος και στη συνέχεια να προβούν στην οργανωμένη τουριστική προβολή των πόλεών τους σε ομάδες-στόχους στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι δράσεις αυτές πρέπει να επικεντρώνονται στη δημιουργία διακριτής ταυτότητας του προορισμού, στην αξιοποίηση εξειδικευμένων τεχνικών μάρκετινγκ, στην εκμετάλλευση εστιασμένων ενεργειών προβολής και στην ανάπτυξη καινοτόμων εργαλείων διαδραστικής επικοινωνίας με την βοήθεια της τεχνολογίας. Η υλοποίηση των δράσεων μπορεί να γίνει με την αξιοποίηση των σχετικών διεθνών, κοινοτικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Ήδη μια τέτοια πιλοτική συνεργασία Σελίδα 43

44 για τον τουρισμό έχουν ξεκινήσει οι δήμοι Καβάλας, Βόλου και Ηρακλείου Κρήτης με την υπογραφή σχετικού μνημονίου. Επίσης, αρκετοί δήμοι της χώρας αντιλαμβανόμενοι τη σημασία που έχει ο τουρισμός στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, στη συγκράτηση του πληθυσμού τους και την απασχόληση θεσπίζουν Τοπικά Σύμφωνα Ποιότητας Τουρισμού. Τα σύμφωνα αυτά είναι ένας καινοτόμος θεσμός που στηρίζεται στην αλληλογνωριμία, στην αμοιβαία αναγνώριση και σεβασμό, στη συνεργασία. Λειτουργεί σε εθελοντική βάση, μπορεί να βοηθήσει στην ανάδειξη και αξιοποίηση της τοπικής ταυτότητας, των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και των ιδιαίτερων και διαφορετικών χαρακτηριστικών του τόπου, να συμβάλει στη διαφύλαξη του καλού ονόματος μιας περιοχής και να προωθήσει τη βιώσιμη ανάπτυξή της. Τα Τοπικά Σύμφωνα Ποιότητας Τουρισμού (ΤΣΠΤ) είναι μια χάρτα, μια συμφωνία, μιας ομάδας επαγγελματιών (φυσικά ή νομικά πρόσωπα) που έχουν κοινά (οριζόντια συνεργασία) ή συμπληρωματικά (κάθετη συνεργασία) χαρακτηριστικά και συμφωνούν και συναποφασίζουν να συνεργαστούν σε εθελοντική βάση, προκειμένου να προωθήσουν ένα κοινό όραμα για την ποιότητα στην περιοχή τους. Ειδικότερα, τα ΤΣΠΤ επικεντρώνονται στη συνεργασία και άμιλλα για ποιοτικές υπηρεσίες τουρισμού στην ύπαιθρο. Διαφοροποιούν το τουριστικό προϊόν ενσωματώνοντας στοιχεία παραδοσιακής κληρονομιάς (αρχιτεκτονική, γαστρονομία κλπ.) και αξιοποιούν την τοπική παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Το κάθε μέλος λειτουργεί ως πρεσβευτής των άλλων και της Ομάδας. Τα ΤΣΠΤ έχουν ως κύριο σκοπό την ανάδειξη και διαφύλαξη του καλού ονόματος μιας περιοχής ως μια συλλογική περιουσία που ανήκει σε όλους και που πρέπει να διαφυλάσσεται από κάποιο συλλογικό όργανο. Ένταξη των τουριστικών επιχειρήσεων σε ολοκληρωμένα περιφερειακά δίκτυα για τη βελτίωση και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους μέσω της διαμόρφωσης νέων τουριστικών προϊόντων θεματικού/ειδικού ενδιαφέροντος (πολιτιστικός και συνεδριακός τουρισμός, αγροτουρισμός, οικοτουρισμός κλπ.). Ήδη για την Περιφέρεια Πελοποννήσου το Δίκτυο Θεματικών Μορφών Τουρισμού southgreece αυθεντική εμπειρία. Με την εκμετάλλευση και αξιοποίηση ενός τέτοιου δικτύου οι επιχειρήσεις θα πετύχουν: την πρόσβαση σε νέες αγορές και τη διεύρυνση των αγορών-στόχων, την αύξηση των κρατήσεων και συνεπώς και των επισκεπτών, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την άμβλυνση της εποχικότητας του τουρισμού Εν κατακλείδι, ο νομός Κορινθίας είναι ένας από τους νομούς της χώρας με μεγάλες δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης. Για να επιτευχθεί, όμως, αυτό πρέπει να βελτιωθούν τόσο οι γενικές υποδομές του νομού (δρόμοι, λιμάνια κλπ.) όσο και οι ειδικές τουριστικές υποδομές (μαρίνες, χιονοδρομικά κέντρα, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ), να αναβαθμιστούν τα ξενοδοχεία προσφέροντας σύγχρονες υπηρεσίες, να εμπλουτισθεί αλλά παράλληλα και να διαφοροποιηθεί το τουριστικό προϊόν που προσφέρει ο νομός. Η ανάδειξη των αρχαιολογικών και άλλων ιστορικών μνημείων, η αξιοποίηση των Σελίδα 44

45 τουριστικών διαδρομών σε συνδυασμό με την ιστορία, τον πολιτισμό και το περιβάλλον των επιμέρους περιοχών, αλλά και η αναβάθμιση των ορεινών περιοχών του νομού που προσφέρονται για χειμερινό τουρισμό, η στοχευμένη και έγκαιρη διαφήμιση και προβολή μπορεί να συμβάλουν στην προσέλκυση νέων ομάδων τουριστών, να αμβλύνουν την εποχικότητα του τουρισμού με θετικά αποτελέσματα στην οικονομία και την απασχόληση του νομού. Συνοπτικά, τα χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος της Κορινθίας αποτυπώνονται στο παρακάτω διάγραμμα. Διάγραμμα 34 Γενικά Χαρακτηριστικά Τουριστικού Προϊόντος νομού Κορινθίας Δυνατά Σημεία Αδυναμίες Ευκαιρίες Απειλές Φυσικό Περιβάλλον (βουνό και θάλασσα) Ιστορικά-Πολιτιστικά Στοιχεία Ασφάλεια Σχέση τιμής / ποιότητας στα ξενοδοχεία Μικρή απόσταση και εύκολη πρόσβαση από την Αθήνα Κυκλοφοριακό / Ηχορρύπανση Υποδομές Καθαριότητα / Περιβάλλον Καθαριότητα-Ποιότητα στις Θάλασσες Οργάνωση στις Παραλίες Υψηλό κόστος και καθυστερήσεις στη διέλευση του Ισθμού Έλλειψη τουριστικής προσφοράς υψηλού επιπέδου Χειμερινός τουρισμός και άλλες ειδικές μορφές τουρισμού Ανάδειξη περιοχών σε city-breaks Αναβάθμιση ξενοδοχειακού δυναμικού Μικρή απόσταση από την Αθήνα Υποβάθμιση τοπικής αγοράς Ακρίβεια Έλλειψη ευκαιριών ψυχαγωγίας Σελίδα 45