5ο Γυμνάσιο Μυτιλήνης

Transcript

1 5ο Γυμνάσιο Μυτιλήνης ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΞΕΝΙΤΕΛΛΗΣ ΥΠΕΥΘΙΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΞΕΝΙΤΕΛΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Κεφάλαιο 2. Περιγραφή του αντικειµένου µελέτης (της κατασκευής σας) Κεφάλαιο 3. Σχέδιο της κατασκευής Κεφάλαιο 4. ιαδικασία που ακολουθήθηκε (στην κατασκευή σας). Κεφάλαιο 5. Ιστορική εξέλιξη. Κεφάλαιο 6. Επιστηµονικά στοιχεία και θεωρίες που σχετίζονται µε το έργο που µελετήθηκε - Αρχή λειτουργίας. Κεφάλαιο 7. Χρησιµότητα του έργου για τον άνθρωπο και τη κοινωνία Κεφάλαιο 8. Κατάλογος υλικών και εργαλείων Κεφάλαιο 9. Κόστος κατασκευής Κεφάλαιο 10. Βιβλιογραφία

3 Κεφάλαιο 2. Περιγραφή του αντικειµένου µελέτης Περιγραφή του αντικείμενου μελέτης Η κατασκευή που είχα στο μάθημα Τεχνολογίας ήταν ένας νερόμυλος. Από μακριά βλέπεις ένα κτήριο που στον τοίχο υπάρχει ένας σωλήνας από τον όποιο τρέχει νερό το όποιο με τη δυναμική ενεργεία κινάει τη φτερωτή. Η διαφορά που υπάρχει από τον πραγματικό νερόμυλο είναι πως στον νερόμυλο που κατασκευάσαμε το νερό τρέχει από μια αντλία που λειτούργει με ηλεκτρικό ρεύμα. Η συσκευή λειτούργει με μια αντλία που με σωλήνες χύνει το νερό στη φτερωτή και έτσι κινείται. Μετά το νερό πέφτει σε ένα δοχείο και από εκεί πηγαίνει ξανά στην αντλία και έτσι γίνετε ένας κύκλος. Το χρώμα του δοχείου στο όποιο μπαίνει μέσα το νερό είναι γαλάζιο γιατί παριστάνει τον πόταμο. Ο τείχος του κτιρίου είναι κίτρινος και η σκέπη είναι κόκκινη γιατί παριστάνει τα κεραμίδια Μια φωτογραφία της κατασκευής μας

4 Κεφάλαιο 3. Σχέδιο της κατασκευής ,4

5 Κεφάλαιο 4. ιαδικασία που ακολουθήθηκε 1. Κατασκευή ορθογώνιου ξύλινου κουτιού για τοποθέτηση μέσα του, του πλαστικού δοχείου (Κ). Τεμαχίσαμε το κάθε ένα από τα κόντρα-πλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 280 x 60 mm, σε δύο κομμάτια (Α) και (Β) και φτιάξαμε α)δύο κομμάτια (Α) μήκους: 170 mm και β)δύο κομμάτια (Β) μήκους 90 mm. 2. Τα λειάναμε με γυαλόχαρτο, τα κολλήσαμε με ξυλόκολλα και καρφώσαμε τα με καρφιά, έτσι ώστε να σχηματίσεις το πλαίσιο του παραπάνω σχήματος (κάτω από τον νερόμυλο), όπου θα τοποθετήσουμε το πλαστικό δοχείο (Κ). Προσοχή!! Πριν το καρφώσουμε δοκιμάσαμε αν χωράει μέσα του το πλαστικό δοχείο (Κ). Φροντίσαμε να το κατασκευάσουμε έτσι ώστε να χωράει. 3. Βιδώσαμε στη μέση των δύο κομματιών (Α) από μία βίδα θηλιά (όπως στο σχήμα κάτω από τον νερόμυλο). 6. Τοποθετήσαμε την κατσαβιδόβιδα Μ4 (από έξω προς τα μέσα) και στερεώσαμε ένα από τα κλίπς (Θ) συγκράτησης της αντλίας με ένα παξιμάδι Μ4. 7. Σφηνώσαμε το πλαστικό δοχείο, μέσα στο ξύλινο πλαίσιο 8. Κατασκευάσαμε την αντλία (Μ) σύμφωνα με τις οδηγίες της. (αν δεν είναι ήδη κατασκευασμένη). (Βλέπε τελευταία σελίδα) 9. Ζεστάναμε το ένα άκρο του ελαστικού σωλήνα (Η) σε ζεστό νερό και το σφηνώσαμε στην αντίστοιχη θέση του στο σώμα της αντλίας (Μ). 10. «Κουμπώσαμε» την αντλία (Μ) στο κλίπς (Θ) της μέσα στο πλαστικό δοχείο (Κ). 11. Φτιάξαμε τα πλευρικά κομμάτια (Γ) και (Δ) από τα δύο κόντρα-πλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 200 x 44 mm όπως το παρακάτω αριστερό σχέδιο. Αφαιρέσαμε το διάστικτο (μαυρισμένο) τμήμα στο μέσο του κομματιού (Γ) (Εκεί θα μπει ο ηλεκτρικός διακόπτης). Πάνω στα (Γ) και (Δ) ανοίξαμε τις τρύπες τους διαμέτρου 3 mm με τρυπάνι Νο 3, ακριβώς στη θέση που δείχνει το παρακάτω σχήμα. (Για την αφαίρεση του διάστικτου (μαυρισμένου) τμήματος από το μέσον του (Γ), αλλά και από το κομμάτι (Ε), στο παρακάτω βήμα ζητήσαμε την βοήθεια του καθηγητή σου). 12. Κόψαμε το κομμάτι (Ε) από το κόντρα-πλακέ πάχους 6 mm και διαστάσεων: 190 x 130 mm σύμφωνα με το παραπάνω δεξιό σχήμα. Αφαιρέσαμε τα διάστικτα (μαυρισμένα) κομμάτια. Το ορθογώνιο κομμάτι αναπαριστά παράθυρο του νερόμυλου. Πονταρίσαμε (σημείωσε με ελαφρύ κάρφωμα ενός καρφιού) ακριβώς τα δύο σημεία όπου θα βιδωθούν τα κλίπς συγκράτησης του πλαστικού σωλήνα. 13. Βιδώσαμε τα κομμάτια (Γ), (Δ) με δυο νοβοπανόβιδες το καθένα, πάνω στα κομμάτια (Β) του ξύλινου κουτιού, όπως στο πρώτο σχήμα του νερόμυλου. (Προσοχή οι βίδες μην τρυπήσουν το πλαστικό δοχείο γιατί θα έχουμε διαρροή νερού.) 14. Καρφώσαμε και κόλλησε το κομμάτι (Ε) πάνω στα κομμάτια (Γ) και (Δ) όπως στο πρώτο σχήμα του νερόμυλου. Επειδή η πάνω ακμή του (Γ) προεξέχει, θα πρέπει να λειανθεί με γυαλόχαρτο, ώστε να «πατάει» ακριβώς πάνω στα (Ε),(Γ),(Δ) η σκεπή (Φ). 15. Κολλήσαμε τη σκεπή (Φ), (κόντρα πλακέ πάχους 4 mm και διαστάσεων: 260 x 80 mm) πάνω στο οίκημα σου. 16. Λιμαρίσαμε (τρίψαμε με λίμα μετάλλων) ελαφρά τις άκρες του μεταλλικού άξονα (Λ), έτσι ώστε να μπορεί να βιδωθεί πάνω του το παξιμάδι Μ Συναρμολογήσαμε τη φτερωτή (Ι) με τα οκτώ πτερύγια και τα δυο πλαϊνά της (Αν δεν είναι συναρμολογημένη). 18. Ξεβιδώσαμε τις τέσσερις νοβοπανόβιδες συγκράτησης των κομματιών (Γ), (Δ) και αφαιρέσαμε το οίκημα από τη βάση του (το ξύλινο κουτί).

6 19. Περάσαμε το μεταλλικό άξονα (Λ) στη φτερωτή (Ι) και στερεώσαμε την πάνω του με δύο ελαστικούς δακτυλίους. 20. Τοποθετήσαμε τον άξονα (Λ) με τη φτερωτή (Ι) στις 2 θηλιές του ξύλινου κουτιού και σταθεροποιήσαμε τον πάνω στις θηλιές με άλλους δυο ελαστικούς δακτυλίους. 21. Βιδώσαμε ξανά το οίκημα πάνω στη βάση του (το ξύλινο κουτί), με τις τέσσερις νοβοπανόβιδες. 22. Τρυπήσαμε τον πλαστικό σωλήνα (Ζ) με ένα τρυπάνι Φ 5,5 mm, σύμφωνα με το διπλανό σχέδιο. (Αν δεν είναι ήδη τρυπημένος). 23. Σφηνώσαμε την τάπα φελλού (εφόσον υπάρχει) στο αντίστοιχο άνοιγμα του σωλήνα. Εάν δεν υπάρχει φελλός κλείσει το άνοιγμα του σωλήνα με χαρτί αντί φελλό. 24. Βιδώσαμε τα άλλα δύο κλίπς (Θ) συγκράτησης του πλαστικού σωλήνα πάνω στο κομμάτι (Ε) με δυο βίδες 2,9x6, Σφηνώσαμε την άλλη άκρη του ελαστικού σωλήνα (Η) στην τρύπα Φ 5,5 του πλαστικού σωλήνα (σε βάθος 10 mm περίπου). (Η άλλη άκρη του ελαστικού σωλήνα (Η) πρέπει να είναι ήδη σφηνωμένη στην αντίστοιχη θέση της αντλίας (Μ)). 26. «Κουμπώσαμε» τον πλαστικό σωλήνα (Η) στα δύο κλίπς (Θ), του κομματιού (Ε) και πλησιάσαμε τον προς την φτερωτή. 27. Βιδώσαμε τον διακόπτη στο άνοιγμα του κομματιού (Γ), με δύο λαμαρινόβιδες 2,9 x 6,5 mm και συνδέσαμε το ηλεκτρικό κύκλωμα όπως στο διπλανό σχήμα. 28. Βιδώσαμε τη θήκη των μπαταριών στην πίσω πλευρά του κομματιού (Ε), κοντά στον διακόπτη. 29. Πιέσαμε τον ακροδέκτη των 9 volt πάνω στη θέση του στην θήκη των μπαταριών. 30. Γεμίσαμε το δοχείο με νερό, σε ύψος 2 cm περίπου από τον πυθμένα του δοχείου. 31. Τοποθετήσαμε δυο μπαταρίες στη θήκη των μπαταριών και δοκιμάσαμε αν λειτουργεί η κατασκευή μας. 33. Προσοχή: Η αντλία έχει μέγιστη ισχύ όταν ο κινητήρας που την «οδηγεί» έχει συγκεκριμένη φορά περιστροφής. 34. Κολλήσαμε με καλάι (ειδική κόλληση για ηλεκτρικά /ηλεκτρονικά κυκλώματα) όλες τις ηλεκτρικές ενώσεις. Έτσι θα έχουμε καλύτερη λειτουργία της κατασκευής μας.

7 Κεφάλαιο 5. Ιστορική εξέλιξη. Ο νερόμυλος είναι μια από τις αρχαιότερες μηχανές που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος πριν χιλιάδες χρόνια. Από την Νεολιθική εποχή ( 7η χιλ. π.χ.) υπάρχουν ευρήματα μυλόλιθων και τριπτήρων από κρυσταλλικά πετρώματα, με τα οποία άλεθαν οι άνθρωποι σιτάρι. Τον 16ο αιώνα π.χ. εμφανίζεται η πρώτη μορφή μύλου στη Κύπρο, ο χειρόμυλος, που είναι ο πρόγονος του σημερινού μύλου. Με την πάροδο των χρόνων ο μύλος εξελίσσεται, όπως αποδεικνύει άλλωστε και η αρχαιολογική σκαπάνη. Νερόμυλοι σαν αυτό στη κεντρική αγορά της αρχαίας Αθήνας, δείχνουν πως η τεχνική του μύλου έχει πλέον τελειοποιηθεί. Η παλαιότερη γραπτή μαρτυρία που έχουμε για την ύπαρξη νερόμυλου, είναι από τον Στράβωνα. Εκεί τον βρήκαν το 64 π.χ. οι Ρωμαίοι κατακτητές. Στη συνέχεια, ο Βιτρούβιος, στο έργο του De architectura, μας δίνει την πρώτη περιγραφή του το 25 μ.χ. Τα παλαιότερα χρόνια, σε κάθε ποτάμι, σε κάθε χωριό της Ελληνικής υπαίθρου υπήρχε κι ένας νερόμυλος. Μετά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους καταγράφηκαν περίπου νερόμυλοι, εκ των οποίων οι περίπου ήταν Τουρκικοί. Αυτοί περιήλθαν στο Ελληνικό δημόσιο που τους νοίκιαζε ή τους πλειοδοτούσε σε ιδιώτες. Το επάγγελμα του μυλωνά ήταν ένα από τα πιο πρόσφορα εκείνης της εποχής. Οι συναλλαγές μαζί του δεν γινόταν πάντα με χρήματα, πολλές φορές γινόταν ανταλλαγή προϊόντων, συνηθέστερη όμως ήταν η ποσοστιαία συναλλαγή. Δηλαδή η αμοιβή του μυλωνά καθοριζόταν με ένα ποσοστό επί της ποσότητας του αλεύρου που θα παρήγαγε. Το ποσοστό αυτό άρχιζε από 3% έως 5%, όπου υπήρχε μεγάλη παραγωγή και έφτανε στο 10% έως 12%, όπου οι μύλοι δούλευαν λίγο. Από το αλεύρι αυτό οι μυλωνάδες κάλυπταν τους οικογενειακές ανάγκες τους και το υπόλοιπο το πουλούσαν σε ακτήμονες χωρικούς. Η πελατειακή κίνηση ήταν ιδιαίτερα αυξημένη κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, μετά το τέλος του θερισμού. Οι μυλωνάδες τότε έφταναν σε σημείο να εργάζονται νυχθημερόν. Mέχρι πριν από είκοσι μόλις χρόνια, δεκάδες ήταν οι νερόμυλοι που λειτουργούσαν σε

8 όλους τους ποταμούς της Ελλάδας. Οι νερόμυλοι άρχισαν να υπολειτουργούν από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, όταν άρχισε να διαλύεται ο κοινωνικός και οικονομικός ιστός της ελληνικής περιφέρειας. Ο αμαξιτός δρόμος και ο εξηλεκτρισμός, αν και ήταν στοιχεία που δυναμικά επηρέασαν την μεταπολεμική ελληνική κοινωνία, δεν ήταν όμως εκείνα που έσβησαν τους νερόμυλους. Οι κύριες αιτίες ήταν η εγκατάλειψη της υπαίθρου που είχε ως συνέπεια τη μείωση, μέχρι την οριστική εξαφάνιση σήμερα των παραδοσιακών καλλιεργειών στα ημιορεινά εδάφη της χώρας και τη μείωση της κτηνοτροφίας, καθώς και την εξαφάνιση των κλασικών υποζυγίων από την ύπαιθρο. Στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα λόγω της διαμόρφωσής της και του αφθόνου τρεχούμενου νερού η χρήση των νερόμυλων ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη καθώς στην Ελλάδα οι νερόμυλοι ξεπερνούσαν τις και μάλιστα πολλοί απ αυτούς βρισκόταν σε απίθανα μέρη. Μάλιστα στον περιορισμένο ελληνικό χώρο του νεοϊδρυθέντος Ελληνικού Κράτους υπήρχαν νερόμυλοι από τους οποίους τα ¾ ήταν κατεστραμμένοι. Οι περισσότεροι νερόμυλοι εγκαταλείφθηκαν απ τη δεκαετία του Το υδάτινο περιβάλλον κι η ανθρώπινη επέμβαση ή αδιαφορία γρήγορα τους εξαφανίζουν. Επειδή, όμως, ο ρόλος τους πριν τη χρήση του ατμού και του πετρελαίου στις προβιομηχανικές κοινωνίες, καθώς και οι τεχνολογικές λεπτομέρειες είναι σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και τις ποικίλες πολιτιστικές εκφράσεις των τοπικών κοινωνιών, οφείλουν η πολιτεία και οι πολίτες να τους διασώσουν.

9 Κεφάλαιο 6. Επιστηµονικά στοιχεία και θεωρίες που σχετίζονται µε το έργο που µελετήθηκε - Αρχή λειτουργίας. Τα πρώτα δείγματα για ύπαρξη νερόμυλου εμφανίζονται από γραπτές μαρτυρίες το 25 π.χ, ενώ το πρώτο εύρημα είναι το 64 π.χ. από Ρωμαίους. Υπάρχουν τρία είδη μύλων που μπορούμε να διακρίνουμε ανάλογα με το είδος της ενέργειας που εκμεταλλευόμαστε, για να κινήσουμε την μυλόπετρα. Ο ανεμόμυλος όπου χρησιμοποιείται η αιολική ενέργεια, ο νερόμυλος στον οποίο εκμεταλλευόμαστε την δύναμη του νερού και τέλος υπάρχουν οι σύγχρονοι μύλοι οι οποίοι είναι πλέον ηλεκτρικοί. Ο νερόμυλος χρησιμεύει για την άλεση των σιτηρών όπως καλαμπόκι, σιτάρι και την παραγωγή αλεύρου, συναντούμε όμως και παρεμφερείς λειτουργίες του ( με σχετικές τροποποιήσεις), όπως ο σουσαμόμυλος για το άλεσμα σουσαμιού και την παραγωγή σουσαμόλαδου, ο μπαρουτόμυλος για την παρασκευή μπαρουτιού, ο ταμπακόμυλος για το άλεσμα δεψικών υλικών χρήσιμων στη βυρσοδεψία, ο ελαιόμυλος για τη παραγωγή λαδιού κ.α. Η κατασκευή των νερόμυλων ποικίλει ανάλογα με την τοπική αρχιτεκτονική. Οι περισσότεροι ήταν λιθόκτιστοι με ορθογώνιο σχήμα και σκεπή καλυμμένη από κεραμίδια ή σχιστόλιθους. Υπήρχε τουλάχιστον ένα παράθυρο, συνήθως απέναντι από τις μυλόπετρες, για να βλέπει ο μυλωνάς καθώς τότε δεν υπήρχαν ηλεκτρικές λυχνίες. Χτιζόταν πάντα στις άκρες των ποταμών και σε σημείο που να προστατεύεται από τις πλημμύρες. Η λειτουργία ενός νερόμυλου είναι σχετικά απλή και βασίζεται σε μια σειρά μεταδιδόμενων κινήσεων. Το νερό διοχετεύεται στο νερόμυλο από το βαράρι με ορμή και δίνει ώθηση στη φτερωτή. Αυτή καθώς γυρίζει δίνει κίνηση σε ένα άξονα, ο οποίος με την σειρά του γυρνά την μυλόπετρα. Υδροηλεκτρικά εργοστάσια ονομάζονται οι εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με την εκμετάλλευση της δυναμικής ενέργειας του νερού (π.χ ενός ποταμού, μιας λίμνης κτλ.). Δεδομένου ότι παράγουν ενέργεια χωρίς να καταναλώνουν φυσικούς πόρους, θεωρούνται ως τρόποι παραγωγής ενέργειας από ανακυκλώσιμες πηγές. Λόγω της μακρόχρονης χρήσης του νερόμυλου μέσα στους αιώνες, είναι φυσικό να έχουν πλαστεί πολλές φανταστικές ιστορίες και θρύλοι για αυτόν. Ο λαός πίστευε ότι στο μύλο κατοικούσαν διάβολοι, ξωτικά, καλικάντζαροι και κάθε λογής δαιμονικά. Η Λειτουργία του Νερόμυλου Ο νερόμυλος είναι η πρώτη μηχανή παραγωγής έργου που κατασκεύασε ο άνθρωπος με τη χρήση φυσικής, ήπιας και ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Με τη δύναμη που δημιουργεί η πτώση του νερού από ψηλά ή η ροή του και με τη βοήθεια του τροχού, εφεύρεση που

10 άλλαξε την ανθρώπινη ιστορία, κινήθηκαν απλές και στη συνέχεια πολύπλοκες μηχανές, που κάλυψαν τις περισσότερες ανάγκες των προβιομηχανικών κοινωνιών, αντικαθιστώντας στις πρώιμες μηχανές την ανθρώπινη ή ζωϊκή δύναμη (χειρόμυλοι και ζωόμυλοι), κινητήριες δυνάμεις πριν το νερό και τον αέρα Η φτερωτή μεταδίδει αυτήν την κίνηση, μέσω ενός άξονα σε μία μυλόπετρα. Ανάμεσα στην κινούμενη μυλόπετρα και σε μία άλλη ακίνητη, τοποθετούνται τα γεννήματα (σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι) τα οποία συνθλιβόνται και δημιουργούνται τα άλευρα. Ο εξοπλισμός του νερόμυλου βασίζεται σε τρία μέρη, το πρώτο αφορά την διοχέτευση του νερού στο μύλο και αποτελείται από το μυλαύλακο, το βαράρι και το σιφούνι, το δεύτερο είναι το κινητικό μέρος του μύλου που αποτελείται από τη φτερωτή, τον άξονα και τα εξαρτήματά τους και τέλος το αλεστικό μέρος που περιλαμβάνει τις μυλόπετρες, τη σκαφίδα, την αλευροθήκη και άλλα βοηθητικά εξαρτήματα. Τέλος υπάρχουν κάποια συστήματα στήριξης, λοιπά εργαλεία και εξαρτήματα των οποίων οι ονομασίες ποικίλουν ανά περιοχή. ΚΥΡΙΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΜΥΛΟΥ Τα βασικότερα μέρη που συναντάμε στον Καλογερικό νερόμυλο Κερτέζης είναι: Το Μυλαύλακο (εισόδου) Το Μυλοβάγενο Το Σιφούνι (Σιφόνι) Ο Σταυρός Ο Άξονας Η Φτερωτή Οι Μυλόπετρες ή Μυλόλιθοι Η Σκαφίδα Η Αλευροθήκη Το Μυλαύλακο ( εξόδου)

11 Κεφάλαιο 7. Χρησιµότητα του έργου για τον άνθρωπο και τη κοινωνία Ο μηχανισμός του νερόμυλου αποτελείτο από δύο μέρη: το κινητικό, που το αποτελούσαν η φτερωτή και τα εξαρτήματά της, και το αλεστικό, που περιλάμβανε τις μυλόπετρες με τα εξαρτήματα λειτουργίας. Υπήρχαν και βοηθητικά συστήματα, π.χ. ρύθμισης των μυλόπετρων, μεταφοράς και μετατροπής της κίνησης, σταματήματος κ.ά., τα οποία παρουσίαζαν διαφορές από περιοχή σε περιοχή. Oλα ξεκινούσαν από το αυλάκι, το οποίο απαιτούσε καθημερινή επιθεώρηση. Ιδιαίτερη φροντίδα ήθελε επίσης και το σημείο που το αυλάκι έπεφτε στη μεγάλη κάναλη. Δεν έπρεπε να είναι ούτε λίγο ούτε πολύ αλλά ακριβώς όσο χρειαζόταν να κινηθεί η φτερωτή. Η φτερωτή έθετε σε κίνηση το πάνω μυλολίθι το οποίο γύριζε με ταχύτητα ανάλογη με τη δύναμη του νερού και άλεθε τον καρπό που έριχνε με προσοχή στην ειδικά διαμορφωμένη τρύπα και μετά το άλεσμα, μέσω ενός ειδικού κρουνού κατέληγε σε ένα δοχείο ή σε ένα τσουβάλι. Eτσι λειτουργούσε ο νερόμυλος. Μια λειτουργία εξαιρετικά απλή αλλά παράλληλα και τόσο σύνθετη, μια σειρά από επί μέρους λειτουργίες που κατέληγαν όπως κάθε μηχανή σε ένα σκοπό, το άλεσμα. Αυτό ήταν ο νερόμυλος, μια τεράστια μηχανή. Μια μηχανή που αξιοποιούσε τις γνώσεις του ανθρώπου πάνω στις δυνάμεις της Φυσικής. Η ενέργεια του νερού, η αντοχή των υλικών, η τριβή ήταν τα φαινόμενα εκείνα που υπέτασσε για λογαριασμό του. Μια μηχανή που δεν απαιτούσε τίποτα περισσότερο από τη φροντίδα και τον συνεχή έλεγχο. Ο μυλωνάς έπρεπε να ξέρει να επισκευάζει ή να αντικαθιστά συνεχώς τα ξύλινα εξαρτήματα και τα εργαλεία. Το φαινομενικά απλό αυτό σύστημα για να κινηθεί ήθελε δεκάδες ξύλινες σφήνες, καρφιά και σανίδια. Oλα αυτά έπρεπε να τα κατασκευάσει μόνος του και μόνος του να τα τοποθετήσει. Την ίδια φροντίδα ήθελαν και τα μυλολίθια. Οι στρογγυλές αυτές πελεκημένες πέτρες ήθελαν ιδιαίτερη προσοχή να μην ανάψουν από την κίνηση. Φροντίδα ήθελε και η ροή του νερού. Δεν έπρεπε να πέσει ούτε μια σταγόνα στο άλεσμα γιατί θα καταστρέφονταν. Εκτός από τη μηχανή, φροντίδα ήθελε και το κτίριο το οποίο διαρκώς υπέφερε από την υγρασία και τις ρίζες των πλατάνων. Οι μύλοι ήταν συνήθως μικρά πέτρινα η ξύλινα κτίρια σκεπασμένα με πέτρες ή τσίγκους και εκτός από τον κυρίως χώρο όπου λειτουργούσε η μηχανή, δίπλα του ήταν χτισμένα διάφορα κτίρια για την αποθήκευση του καρπού, τη διαμονή των ανθρώπων και τον σταβλισμό των ζώων. Oλα αυτά ήταν στη φροντίδα του μυλωνά και περισσότερο απ' όλα ήταν η φροντίδα της κάναλης, του μεγαλειώδους αυτού

12 ξύλινου σωλήνα που οδηγούσε το νερό στη φτερωτή. Η κάναλη ήταν το πιο λεπτό εξάρτημα του μύλου και ήθελε ιδιαίτερη προσοχή γιατί η επισκευή της απαιτούσε ιδιαίτερο κόστος και πολύ κόπο. Για την παραγωγή της μαύρης μπαρούτης απαιτούνται τρεις βασικές ύλες: νιτρικό κάλιο, θείο και άνθρακας. Για τις πρώτες αυτές ύλες στο Εμπορικό Λεξικό του, που τυπώνεται λίγο πριν από τον αγώνα του 1821, ο Ν.Παπαδόπουλος αναφέρει: «Το θειάφι πρέπει να ήναι καθαρισμένον και εις ραβδία. Το νίτρον από των ακαθάρτων υλών των σταύλων, περιστερεώνων, τόπων, όπου κατουρούν άνθρωποι ή ζώα και άλλων παρομοίων μη βλεπομένων από τον ήλιο. Οι άνθρακες πρέπει να ήναι από ξύλα απαλά, ως μικράς λεπτοκαρυάς, ιτέας και παρόμοια, καιόμενα εις κλίβανον και σβυόμενα με χώμα και άλλην ξηράν ύλην, χωρίς νερόν παντελώς, διότι το νερόν βλάπτει πολύ την πυρίτιδα. Δι' εκατόν οκάδες πυρίτιν χρειάζονται, ως άνω Νίτρον οκάδες 75, Θειάφι 12 1/2, Ανθρακες 12 1/2. Ολότης Οκάδες 100». Η παλαιότερη γνωστή σήμερα μνεία κρατικής φροντίδας για την παρασκευή νίτρου είναι αυτή των Ενετών στην Κρήτη το Αλλά και οι Τούρκοι στην Πελοπόννησο, πριν από το 1583, είχαν μεριμνήσει για την παραγωγή πυρίτιδας σε ορισμένα χωριά, μεταξύ των οποίων η Δημητσάνα και η Στεμνίτσα, πλούσιες σε φυσικά μείγματα νίτρου. Μάλιστα, οι κάτοικοι αυτών των χωριών ήταν απαλλαγμένοι από την καταβολή φόρου, λόγω της πυρίτιδας που παρήγαγαν. Η παλαιότερη αναφορά σε υδροκίνητο μπαρουτόμυλο είναι αυτή του 1675, για τη Ναύπακτο. Η μηχανή του μπαρουτόμυλου αποτελείται από τη φτερωτή, πάνω στην οποία πέφτει με δύναμη το νερό. Η φτερωτή είναι προσαρμοσμένη στο άκρο ενός εκκεντροφόρου άξονα, ο οποίος φέρει ισχυρά ξύλινα στοιχεία που ανασηκώνουν τα κοπάνια. Όταν τα έκκεντρα του άξονα χάνουν την επαφή τους με τα κοπάνια, αυτά πέφτουν με δύναμη στα γουδιά, που βρίσκονται ακριβώς από κάτω τους, ανά πεντάδες. Στα γουδιά με το κοπάνισμα κονιοποιούνται κατ' αρχάς οι πρώτες ύλες (νίτρο, άνθρακας, θείο). Ακολουθούν η προσθήκη νερού για την αποφυγή έκρηξης από υπερθέρμανση, το συνεχές ανακάτεμα για να υγρανθεί το μείγμα και η συσσωμάτωσή του (συνένωση των υλικών σε ένα μείγμα) με κοπάνισμα έξι έως δέκα ωρών ( χτυπήματα). Η διαδικασία αυτή δίνει ένα μείγμα σαν ζύμη (ο «χαλβάς»). Η ζύμη στη συνέχεια στραγγίζει

13 στον ήλιο δύο ημέρες και μετατρέπεται σε στεγνό υλικό. Το υλικό αυτό κονιοποιείται με τη βοήθεια δερμάτινων κόσκινων και οι κόκκοι ξεραίνονται στον ήλιο. Ακολουθούν κοσκίνισμα για την αφαίρεση της σκόνης, ξήρανση πάλι στον ήλιο, και νέο κοσκίνισμα με λεπτό κόσκινο. Στη συνέχεια, συσκευαζόταν προσεκτικά σε ξύλινα βαρέλια και αποθηκευόταν σε στεγνό χώρο για να μην απορροφήσει υγρασία, η οποία αχρηστεύει την μπαρούτη.

14 Κεφάλαιο 8. Κατάλογος υλικών και εργαλείων ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΥΛΙΚΩΝ: 1. 2 Κομμάτια κόντρα-πλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 280 x 60 mm (για τα 2 κομμάτια (Α) και τα 2 κομμάτια (Β)) 2. 2 Κομμάτια κόντρα-πλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 200 x 44 mm (για την κατασκευή των (Γ) και (Δ)) 3. 1 Κομμάτι κόντρα-πλακέ πάχους 6 mm και διαστάσεων: 190 x 130 mm (για την κατασκευή του (Ε)) 4. 1 Κομμάτι κόντρα- πλακέ πάχους 4 mm και διαστάσεων: 260 x 80 mm (για την κατασκευή του (Φ)) 5. 1 Πλαστικό σωλήνα διαμέτρου Φ 25 mm, μήκους 150 mm (Ζ) 6. 1 Φτερωτή από πλαστικό (Ι) 7. 1 Πλαστικό δοχείο (ταπεράκι) (Κ) 8. 1 ηλεκτρικής αντλία (έτοιμη κατασκευασμένη) (Μ)(Δεν φαίνεται καλά. Είναι μέσα στο πλαστικό δοχείο (Κ)) 9. 1 Θήκη 2 μπαταριών baby (Δεν φαίνεται. Είναι στο πίσω μέρος του (Ε)) Ακροδέκτη μπαταρίας 9 volt (Δεν φαίνεται. Είναι στο πίσω μέρος του (Ε) κουμπώνει πάνω στο 9.) ηλεκτρικό διακόπτη 6 επαφών (Δεν φαίνεται. Είναι πάνω στο (Γ)) Μεταλλικά κλίπς (για συγκράτηση του σωλήνα και της αντλίας) (Τα(Θ)) Ελαστικό διάφανο σωλήνα διαμέτρου Φ 4 mm και μήκους 250 mm (Ζ) Μεταλλικό άξονα με σπείρωμα Μ4 mm και μήκους 120 mm (Λ) βίδες θηλιές 4/9 (για συγκράτηση του άξονα (Λ)) Νοβοπανόβιδες 3 x 20 mm λαμαρινόβιδες 2,9 x 6,5 mm Ελαστικούς δακτυλίους Καρφιά 20 mm Κατσαβιδόβιδα Μ4 x 8 mm Παξιμάδι Μ4 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ: 1. Πριόνι 2. Κατσαβίδι 3. Γυαλόχαρτο 4. Μολύβι 5. Χάρακας 6. Γόμα 7. Μεταλλική γωνία 8. Ηλεκτρική σέγκα 9. πιστόλι σιλικόνης 10. Κολλητήρι ηλεκτρικού 11. Τέμπερες 12. Πένσα 13. Μονωτική ταινία 14. Πινέλο 15. Μεταλλικός χάρακας ακριβείας 16. Πένσα μυτερή

15 17. Μέγγενη

16 Κεφάλαιο 9. Κόστος κατασκευής Υλικό Ποσότητα Τιμή μονάδας Μερικό Κόστος Υλικού Κομμάτια κόντρα-πλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 280 x 60 mm (για 2 0,60 1,20 τα 2 κομμάτια (Α) και τα 2 κομμάτια (Β)) Κομμάτια κόντρα-πλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 200 x 44 mm 2 0,50 1,00 Κομμάτι κόντρα-πλακέ πάχους 6 mm και διαστάσεων: 190 x 130 mm (για 1 0,40 0,40 την κατασκευή του (Ε)) Κομμάτι κόντρα- πλακέ πάχους 4 mm και διαστάσεων: 260 x 80 mm (για 1 0,40 0,40 την κατασκευή του (Φ)) Πλαστικό σωλήνα διαμέτρου Φ 25 mm, μήκους 150 mm (Ζ) 1 0,30 0,30 Φτερωτή από πλαστικό (Ι) 1 1,30 1,30 Πλαστικό δοχείο (ταπεράκι)(κ) 1 0,70 0,70 1 Θήκη 2 μπαταριών baby (Δεν φαίνεται. Είναι στο πίσω μέρος του (Ε)) 1 1,60 1,60 Ακροδέκτη μπαταρίας 9 volt (Δεν φαίνεται. Είναι στο πίσω μέρος του (Ε) 1 1,60 1,60 κουμπώνει πάνω στο 9.) ηλεκτρικό διακόπτη 6 επαφών (Δεν φαίνεται. Είναι πάνω στο (Γ)) 1 2,00 2,00 Μεταλλικά κλίπς (για συγκράτηση του σωλήνα και της αντλίας) (Τα(Θ)) 3 0,30 0,90 Ελαστικό διάφανο σωλήνα διαμέτρου Φ 4 mm και μήκους 250 mm (Ζ) 1 0,80 0,80 Μεταλλικό άξονα με σπείρωμα Μ4 mm και μήκους 120 mm (Λ) 1 0,40 0,40 βίδες θηλιές 4/9 (για συγκράτηση του άξονα (Λ)) 2 0,10 0,20 Νοβοπανόβιδες 3 x 20 mm 4 0,15 0,60 λαμαρινόβιδες 2,9 x 6,5 mm 6 0,15 0,90 Ελαστικούς δακτυλίους 4 0,05 0,20 Καρφιά 20 mm 12 0,02 0,24 Κατσαβιδόβιδα Μ4 x 8 mm 1 0,30 0,30 Παξιμάδι Μ4 1 0,05 0,05 Εργασία (ώρες) 8 5,00 40,00 Σύνολο κόστους 55,09

17 Κεφάλαιο 10. Βιβλιογραφία = E%BA%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%83 %CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BF