ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ. 1.ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Το Εργατικό Δίκαιο είναι ο κλάδος του Δικαίου που αφορά την παροχή «εξαρτημένης εργασίας» από τον εργαζόμενο (μισθωτό) προς τον εργοδότη έναντι αμοιβής. Εξαρτημένη είναι η εργασία όταν αυτός που την παρέχει (εργαζόμενος, μισθωτός 1 ) τελεί κάτω από το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη,δηλαδή δέχεται εντολές ως προς την εκτέλεση της εργασίας (ωράριο, τόπος παροχής εργασίας κλπ), στις οποίες οφείλει να υπακούει. Το Εργατικό Δίκαιο αποτελεί αυτοτελή κλάδο του Δικαίου με χαρακτηριστικά τόσο Ιδιωτικού Δικαίου όσο και Δημοσίου Δικαίου. Παραδοσιακά εντασσόταν στο Ιδιωτικό Δίκαιο, δεδομένου ότι ρυθμίζει διαφορές μεταξύ ιδιωτών 2. Αρχικώς, οι όροι εργασίας (αμοιβή, ωράριο κλπ) διαμορφώνονταν στα πλαίσια συμφωνίας του εργοδότη με τον εργαζόμενο, με αποτέλεσμα να καταδυναστεύεται ο εργαζόμενος ως διαπραγματευτικά ασθενέστερος. Στη συνέχεια, όμως, η ιστορική εξέλιξη,προϊόν αέναων συγκρούσεων των κινημάτων των εργαζομένων με τους εργοδότες, οδήγησε στην κρατική παρέμβαση (την οποία αξίωναν οι εργαζόμενοι) και στη ρύθμιση πολύ σπουδαίων πτυχών των εργασιακών σχέσεων από το Κράτος με δεσμευτικούς κανόνες από τους οποίους δεν μπορούν να αποκλίνουν τα συμβαλλόμενα μέρη (εργοδότης και εργαζόμενος). Έτσι,το Εργατικό Δίκαιο απομακρύνθηκε σε σημαντικό βαθμό από την Αρχή της Ελευθερίας των Συμβάσεων (σύμφωνα με την οποία οι συμβαλλόμενοι μπορούν να ρυθμίσουν όπως οι ίδιοι από μόνοι τους συμφωνήσουν τις μεταξύ τους σχέσεις),η οποία αποτελεί θεμελιώδη αρχή του 1 Οι όροι «εργαζόμενος» και «μισθωτός» χρησιμοποιούνται με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο. 2 Στο Εργατικό Δίκαιο με τη στενή έννοια του όρου δεν εντάσσεται το Δημοσιοϋπαλληλικό Δίκαιο, που αφορά την παροχή εργασίας από τους εργαζόμενους προς το Κράτος και προς τα νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. 50

2 Ιδιωτικού Δικαίου. Σ αυτό ενσωματώθηκαν κανόνες αναγκαστικού δικαίου 3, δηλαδή κανόνες τους οποίους η ιδιωτική βούληση δεν μπορεί να παρακάμψει, πράγμα που αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του Δημοσίου Δικαίου (δημοσιοποίηση του Εργατικού Δικαίου). Γι αυτό συνήθως λέμε ότι το Εργατικό Δίκαιο αποτελεί μεικτό κλάδο του Δικαίου, δηλαδή έχει χαρακτηριστικά τόσο Ιδιωτικού Δικαίου όσο και Δημοσίου Δικαίου 4. 2.Η ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ «ΚΕΚΤΗΜΕΝΩΝ» ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Η κρατική παρέμβαση στις σχέσεις εξαρτημένης εργασίας αποσκοπεί στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, που είναι το αδύναμο συμβαλλόμενο μέρος στη σχέση εργασίας, έναντι των εργοδοτών,που είναι οικονομικά και διαπραγματευτικά ισχυρότεροι. Η κρατική παρέμβαση προσέδωσε στους εργαζόμενους «κεκτημένα δικαιώματα», τα οποία στη σύγχρονη εποχή αποτελούν πολιτισμικές κατακτήσεις ολόκληρης της διεθνούς κοινωνίας,τις οποίες ο νεότερος νομοθέτης δεν μπορεί να περιορίσει ή να αναιρέσει. Αυτά τα «κεκτημένα δικαιώματα» τα οποία κατοχυρώνονται στα εθνικά συντάγματα και σε διεθνείς συμβάσεις είναι τα εξής: α.δικαίωμα ελάχιστης αμοιβής. Η ελάχιστη αμοιβή του εργαζομένου προσδιορίζεται,κατά κλάδο εργασίας, με κανόνες δικαίου. Είναι άκυρη η συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου ότι θα λάβει λιγότερα από την καθιερωμένη κανονιστικώς ελάχιστη αμοιβή. Συναφές με το δικαίωμα ελάχιστης αμοιβής είναι (στην Ελλάδα και στις χριστιανικές χώρες) το δικαίωμα λήψης δώρου εορτών Χριστουγέννων (13 ος μισθός) και Πάσχα (επιπλέον μισός μηνιαίος μισθός). β.ανώτατο ωράριο. Δεν επιτρέπεται ο εργαζόμενος να απασχοληθεί 3 Προσοχή! Οι όροι «κανόνες αναγκαστικού δικαίου» και «αναγκαστικοί νόμοι» (βλ. κεφάλαιο Α 4.3) έχουν διαφορετικό περιεχόμενο. Προσδιορίστε τις μεταξύ τους διαφορές. 4 Το στοιχείο αυτό αποδεικνύει γενικότερα πόσο σχηματική και σχετική είναι η διάκριση του Δικαίου σε κλάδους. Προς ενίσχυση αυτού του ισχυρισμού αναφέρουμε ότι το Δίκαιο των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το οποίο από πολλούς χαρακτηρίζεται κλάδος του Εργατικού Δικαίου,είναι συνάμα αμιγής κλάδος του Δημοσίου Δικαίου (χωρίς να διαθέτει χαρακτηριστικά Ιδιωτικού Δικαίου). 51

3 περισσότερο από το νόμιμο καθημερινό και εβδομαδιαίο ωράριο (οκτάωρο ημερησίως). Σε εξαιρετικές περιπτώσεις,αυτό επιτρέπεται μόνο εφόσον χορηγηθεί άδεια από την αρμόδια κρατική αρχή και τότε ο εργαζόμενος θα λάβει προσαυξημένη αμοιβή για τον χρόνο που απασχολήθηκε υπερωριακώς. γ.υποχρεωτική ασφαλιστική κάλυψη. Κάθε εργοδότης πρέπει να παρέχει ασφαλιστική κάλυψη στους μισθωτούς που απασχολεί για τους κινδύνους γήρατος και ασθένειας, δηλαδή για να λαμβάνουν σύνταξη, όταν γεράσουν, και τις αναγκαίες παροχές για την επιβίωση και θεραπεία τους, όταν αρρωστήσουν. Στην Ελλάδα ο κατεξοχήν ασφαλιστικός φορέας για την κοινωνική ασφάλιση των μισθωτών είναι το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Ι.Κ.Α.). Σε αυτόν οφείλουν να ασφαλίζουν οι εργοδότες τους και τους μισθωτούς μηχανολόγους που απασχολούν. Προϋπόθεση της χορήγησης ασφαλιστικών παροχών προς τους ασφαλισμένους είναι η καταβολή των προβλεπόμενων χρηματικών ασφαλιστικών εισφορών. Η καταβολή ασφαλιστικών εισφορών προς το Ι.Κ.Α. είναι θεμελιώδης υποχρέωση του κάθε εργοδότη. Οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται με βάση τις πραγματικές αποδοχές του μισθωτού και βαρύνουν κατά ένα τμήμα -συνήθως δύο τρίτων (2/3)- τον εργοδότη και κατ άλλο τμήμα συνήθως ενός τρίτου (1/3)- τον εργαζόμενο 5. Η παραβίαση της υποχρέωσης του εργοδότη να παρέχει ασφαλιστική κάλυψη στον μισθωτό συνεπάγεται γι αυτόν σοβαρές ποινικές και διοικητικές κυρώσεις. δ.δικαίωμα ημέρας εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Ο εργοδότης οφείλει να μην απασχολεί τον εργαζόμενο μία ημέρα κάθε εβδομάδα. Στην Ελλάδα αυτή η ημέρα εβδομαδιαίας ανάπαυσης είναι η Κυριακή (Κυριακή αργία). Στις εξαιρετικές περιπτώσεις που ο εργοδότης επιτραπεί να απασχολήσει τον μισθωτό την Κυριακή, τότε οφείλει να του χορηγήσει αναπληρωματική εικοσιτετράωρη εβδομαδιαία ανάπαυση. ε.απαγόρευση απασχόλησης σε ημέρα αργίας. Δεν επιτρέπεται να απασχοληθεί ο μισθωτός σε ημέρα επίσημης αργίας. Σε περίπτωση απασχολήσεώς του ισχύουν τα σχετικά με την υπερωριακή απασχόληση. 5 Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να παρακρατεί το ποσό της ασφαλιστικής εισφοράς που βαρύνει τον μισθωτό από την αμοιβή του και να την αποδίδει στο Ι.Κ.Α 52

4 στ.δικαίωμα λήψης κανονικής άδειας και άλλων προβλεπόμενων αδειών. Κάθε μισθωτός που συμπλήρωσε τον ελάχιστο χρόνο (δέκα μήνες) απασχόλησης στον εργοδότη που τον απασχολεί δικαιούται να λάβει κανονική άδεια, δηλ. να απουσιάσει για ορισμένο χρονικό διάστημα από την εργασία του λαμβάνοντας τις κανονικές αποδοχές του και επιπλέον επίδομα άδειας. Επίσης, ο Νόμος προβλέπει την υποχρεωτική χορήγηση άδειας με αποδοχές στην έγκυο και στη λεχώνα εργαζόμενη, στους γονείς νηπίου, στους εργαζόμενους που ασθενούν για βραχύ χρονικό διάστημα κλπ. ζ.δικαίωμα απεργίας και άλλων συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Το δικαίωμα απεργίας αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα των εργαζομένων και ασκείται συλλογικά από τις νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις. Στα συνδικαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων εντάσσονται επίσης τα εξής: α) το δικαίωμα σύστασης και λειτουργίας εργατικών σωματείων και άλλων συνδικαλιστικών οργανώσεων (εργατοϋπαλληλικών κέντρων, ομοσπονδιών, συνομοσπονδιών κλπ), β) το δικαίωμα ελεύθερων διαπραγματεύσεων των εκπροσώπων των ενώσεων των εργαζομένων με τους εκπροσώπους των ενώσεων των εργοδοτών για τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας, γ) η υποχρεωτική χορήγηση αδειών στους συνδικαλιστές, δ) η απαγόρευση απόλυσης συνδικαλιστικών στελεχών, δ)η απαγόρευση της ανταπεργίας των εργοδοτών (lock out) κλπ. η. Η απαγόρευση της εργασίας των ανηλίκων. 3.Η ΣΧΕΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η σχέση εξαρτημένης εργασίας μεταξύ του εργαζόμενου και του εργοδότη δημιουργείται με τη σύναψη της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι άτυπη δικαιοπραξία, δηλαδή θεωρείται έγκυρη ακόμη και αν συνάφθηκε προφορικά,χωρίς την τήρηση κάποιου τύπου. Τα συμβαλλόμενα μέρη είναι αφενός ο εργοδότης (δηλαδή αυτός στον οποίο παρέχεται η εργασία και υποχρεούται να καταβάλλει αμοιβή) και αφετέρου ο εργαζόμενος (δηλαδή αυτός στον οποίο καταβάλλεται αμοιβή για την παρεχόμενη εργασία). Οι εργαζόμενοι χωρίζονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες: α)στους υπαλλήλους,στων οποίων την 53

5 εργασία πλεονάζει το πνευματικό στοιχείο και β)στους εργάτες, στων οποίων την εργασία πλεονάζει το σωματικό στοιχείο. Η αμοιβή του μισθωτού μπορεί να προσδιορίζεται είτε με την ώρα (ωρομίσθιο) είτε με την ημέρα (ημερομίσθιο, «μεροκάματο) είτε με τον μήνα (μηνιαίος μισθός) είτε με το τεμάχιο του παραγόμενου προϊόντος («κατ αποκοπήν»). Η αμοιβή συντίθεται από α)τον βασικό μισθό και β)τα επιδόματα (οικογενειακό επίδομα, επιστημονικό επίδομα,επίδομα ανθυγιεινής εργασίας, επίδομα προϋπηρεσίας κλπ). Η σχέση εξαρτημένης εργασίας μπορεί να είναι είτε ορισμένου χρόνου (όταν έχει συμφωνηθεί πόσο θα διαρκέσει ) είτε αόριστου χρόνου (όταν δεν έχει συμφωνηθεί πόσο θα διαρκέσει). Η σχέση εξαρτημένης εργασίας λήγει ιδίως στις εξής περιπτώσεις: α)όταν παρέλθει ο συμφωνημένος χρόνος διάρκειάς της (στην περίπτωση που είναι ορισμένου χρόνου).β)εάν πεθάνει ο μισθωτός. γ)εάν καταγγελθεί η σύμβαση εργασίας από κάποιο συμβαλλόμενο μέρος (δηλ. είτε από τον εργοδότη είτε από τον μισθωτό. Η καταγγελία της σύμβασης εργασίας που τελεί ο μισθωτός,είναι γνωστή ως «παραίτηση», ενώ την καταγγελία της σύμβασης εργασίας που τελεί ο εργοδότης,επικράτησε να την ονομάζουμε «απόλυση». Για να είναι έγκυρη η καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αόριστου χρόνου από τον εργοδότη απαιτείται να τηρηθούν οι εξής προϋποθέσεις: α)να καταβληθεί η νόμιμη αποζημίωση απολύσεως προς τον μισθωτό από τον εργοδότη.β)να γίνει η καταγγελία εγγράφως και να κοινοποιηθεί με απόδειξη προς τον μισθωτό. γ)να μην αντίκειται σε ειδική διάταξη νόμου 6. δ)να μην είναι καταχρηστική.ε)να προηγηθεί προειδοποίηση προς τον μισθωτό (εφόσον αυτός είναι υπάλληλος και όχι εργάτης). Για να είναι έγκυρη η καταγγελία της σύμβασης ορισμένου χρόνου απαιτείται σπουδαίος λόγος. 4. Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 6 Ο Νόμος απαγορεύει λ.χ. την απόλυση εργαζόμενης όσο χρόνο είναι έγκυος και ένα έτος μετά τον τοκετό., την απόλυση εργαζομένου που έχει συγκεκριμένη ιδιότητα συνδικαλιστικού στελέχους για όσο χρόνο τη διατηρεί κλπ 54

6 Ο μηχανολόγος μπορεί να ασκήσει το επάγγελμά του είτε ως ελεύθερος επαγγελματίας είτε ως μισθωτός. Ως ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να αποδέχεται την εξαρτημένη εργασία εργαζομένων ως εργοδότης. Ως μισθωτός θα παρέχει την εξαρτημένη εργασία του σε εργοδότη (φυσικό ή νομικό πρόσωπο). Λόγω του πλεονάζοντος πνευματικού στοιχείου στην εργασία του μηχανολόγου (κατοχή ειδικών γνώσεων) ο μηχανολόγος μισθωτός έχει την ιδιότητα του υπαλλήλου (όχι του εργάτη). Αυτό έχει ως συνέπεια να λαμβάνει υψηλότερη αμοιβή και να αμείβεται κατά κανόνα με μηνιαίο μισθό και όχι με ημερομίσθιο. Σε περίπτωση απολύσεώς του δικαιούται κατά Νόμον μεγαλύτερη αποζημίωση απολύσεως από τους εργάτες και απαιτείται να προηγηθεί της απολύσεως προειδοποίηση. Πέραν του βασικού μισθού του και των άλλων επιδομάτων,τα οποία δικαιούται κάθε μισθωτός ο οποίος πληρεί τις προϋποθέσεις λήψεώς τους (οικογενειακό επίδομα, επίδομα πολυετίας κλπ), ο μηχανολόγος δικαιούται σε κάθε περίπτωση επίδομα πτυχίου. Δικαιούται επίσης επίδομα βαρειάς ή ανθυγιεινής εργασίας,εφόσον η εργασία στην οποία απασχολείται προκαλεί από τη φύση της σωματική κόπωση ή καταπόνηση ή ενέχει κινδύνους για την υγεία του μισθωτούμηχανολόγου. 5.ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ Η έννοια του εργατικού ατυχήματος και τα στοιχεία που την απαρτίζουν. H υγεία του ανθρώπου αποτελεί ένα θεμελιώδες αγαθό και δικαίωμα που προστατεύεται από την έννομη τάξη. Ωστόσο,ανεξάρτητα από την κοινωνική χρησιμότητα και τη γενικότερη αξία της εργασίας, ανέκαθεν ο εργαζόμενος άνθρωπος υφίσταται συχνές προσβολές στην υγεία του εξαιτίας της εργασίας του. Τέτοιες προσβολές στην υγεία των εργαζομένων είναι αναμενόμενο να συμβούν κατά την άσκηση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων των μηχανικών. 7 Σχετικές διατάξεις : ι)ν. 551/1915,ιι) 914,922,928,929,932,297,298,300, ΑΚ, ιιι)αν 1846/

7 Η νομοθεσία περί εργατικών ατυχημάτων αποσκοπεί να προστατεύσει τον εργαζόμενο από τέτοιες προσβολές της υγείας του και της σωματικής ακεραιότητάς του. Εργατικό ατύχημα είναι το βίαιο γεγονός, το οποίο συμβαίνει στον εργαζόμενο κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή με αφορμή αυτή και προκαλεί σε αυτόν ανικανότητα για εργασία διάρκειας τουλάχιστον πέντε (5) ημέρες. Στην έννοια του εργατικού ατυχήματος περιλαμβάνεται κάθε (πρόσκαιρη ή διαρκής) ανικανότητα του μισθωτού για εργασία και, φυσικά, ο θάνατος.με το εργατικό ατύχημα εξομοιώνεται και η επαγγελματική ασθένεια (δηλ. η ασθένεια που συχνά πλήττει ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων, λόγω της βαρειάς συνήθως φύσεώς της). Από τον ορισμό, που διατυπώθηκε παραπάνω για το εργατικό ατύχημα, προκύπτουν και οι προϋποθέσεις, που πρέπει να συντρέξουν, για να θεωρηθεί ότι τελέσθηκε εργατικό ατύχημα. Δηλαδή: 1)Βίαιο συμβάν. Συνεπώς, απλή ασθένεια δεν συνιστά καταρχήν εργατικό ατύχημα, εκτός αν προήλθε κατά την εκτέλεση της εργασίας κάτω από εξαιρετικές και ασυνήθιστες συνθήκες. 2)Το συμβάν να έγινε: α)κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή β)με αφορμή αυτή (λ.χ. μεταφορά εργατών στον τόπο της εργασίας). 3)Να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια (σύνδεσμος, σχέση συνεπαγωγής) μεταξύ του βίαιου γεγονότος και της εργασίας, δηλ. να μην ήταν δυνατό να επέλθει το βίαιο γεγονός εάν δεν απασχολούταν ο εργαζόμενος στη συγκεκριμένη εργασία. Τέτοια αιτιώδης συνάφεια δεν υπάρχει, όταν το βίαιο συμβάν προκλήθηκε με πρόθεση από τον ίδιο τον εργαζόμενο. 4)Να προκλήθηκε στον εργαζόμενο ανικανότητα για εργασία διάρκειας περισσότερο από τρεις ημέρες. Κάθε ατύχημα, για το οποίο δεν συνέτρεξαν οι παραπάνω προϋποθέσεις, χαρακτηρίζεται ως εξωεργατικό ατύχημα. 5.2.Η κατά Νόμον προστασία που παρέχεται στους εργαζόμενους που υπέστησαν βλάβη της υγείας τους κατά την εργασία τους. 56

8 Ο Νόμος παρέχει προστασία στον εργαζόμενο που υπέστη εργατικό ατύχημα ως εξής: α) Για τους μισθωτούς ασφαλισμένους του Ι.Κ.Α., ισχύει η ασφαλιστική κάλυψη του Ι.Κ.Α. Αυτή περιλαμβάνει όλες τις παροχές προς ασθενείς καθώς επίσης καταβολή τμήματος του μισθού. Σε περίπτωση αναπηρίας του εργαζομένου ή θανάτου του, καταβάλλεται από το Ι.Κ.Α σύνταξη αναπηρίας στον ίδιο ή σύνταξη θανάτου στους συγγενείς του. Ο εργοδότης απαλλάσσεται κατά κανόνα από την αστική ευθύνη (με εξαίρεση την καταβολή τμήματος του μισθού μέχρι ένα μήνα,που αντιστοιχεί στη διαφορά μεταξύ του κανονικού μισθού και της καταβαλλόμενης από το Ι.Κ.Α. παροχής μισθού). Ωστόσο, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει αποζημίωση για ηθική βλάβη και υπέχει ποινικές ευθύνες για : α)σωματική βλάβη από αμέλεια, (302ΠΚ),β)ανθρωποκτονία από αμέλεια, (299ΠΚ). β)για όσους εργαζόμενους που δεν είναι ασφαλισμένοι στο Ι.Κ.Α. και απασχολούνται σε επιχειρήσεις που απαριθμούνται στον ν. 551/1915,καθιερώνεται αντικειμενική ευθύνη του εργοδότη. Όπως προκύπτει από την ερμηνεία του άρθρου 2 ν. 551/1915, τέτοιες είναι και οι επιχειρήσεις στις οποίες τελούνται οι επαγγελματικές δραστηριότητες του μηχανολόγου. Δηλαδή, την αστική ευθύνη για το ατύχημα υπέχει ο εργοδότης ανεξάρτητα από το εάν αυτός και οι προστηθέντες του έφταιγαν ή όχι. Το ποσό της αποζημίωσης ορίζεται μεταξύ ενός ανώτατου και ενός κατώτατου ορίου, το οποίο προσδιορίζεται με υπουργική απόφαση. Για εργατικό ατύχημα που προκάλεσε θάνατο στον εργαζόμενο οφείλονται μισθοί πέντε (5) ετών, τους οποίους λαμβάνουν οι συγγενείς του θύματος 8. Για εργατικό ατύχημα που προκάλεσε ολική διαρκή ανικανότητα στον εργαζόμενο οφείλονται μισθοί έξι (6) ετών. Για εργατικό ατύχημα που προκάλεσε μερική διαρκή ανικανότητα στον εργαζόμενο οφείλεται το εξαπλάσιο του ποσού κατά το οποίο ελαττώθηκε ή μπορεί να ελαττωθεί το ετήσιο εισόδημα του εργαζόμενου.επίσης, ο εργοδότης βαρύνεται με έξοδα περίθαλψης, νοσηλείας,καθώς επίσης κηδείας (σε περίπτωση θανάτου).εάν η ανικανότητα που προκάλεσε το εργατικό ατύχημα είναι πλήρης αλλά δεν υπερβαίνει σε διάρκεια τα δύο έτη, ο εργαζόμενος δικαιούται ημερήσια 8 Βλ. άρθρο 6 ν. 551/1915 για τους δικαιούχους της αποζημιώσεως συγγενείς. 57

9 αποζημίωση ίση με το μισό ημερομίσθιο που θα λάμβανε (εάν δεν συνέβαινε το ατύχημα). γ)εάν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη ή των προστηθέντων του ή ακόμη (και) σε μη τήρηση όρων ασφάλειας,ο εργαζόμενος μπορεί είτε να ζητήσει αποζημίωση σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 551/1915 (αντικειμενική ευθύνη εργοδότη και γενικά προσδιορισμένη κατά ποσόν αποζημίωση) ή να ασκήσει την αξίωση του σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις του Αστικού Δικαίου. Οι γενικές διατάξεις του Αστικού Δικαίου (914,922,928,929,932,297,298,300 ΑΚ) καθιερώνουν υποκειμενική ευθύνη του εργοδότη, δηλ. ο εργοδότης ευθύνεται προς αποζημίωση, με βάση το αν έχει υπαιτιότητα (δόλο ή αμέλεια) σχετικά με την επέλευση του εργατικού ατυχήματος. Σ αυτήν την περίπτωση δεν υπάρχει ανώτατος και κατώτατος περιορισμός της αποζημίωσης,οπότε ο εργαζόμενος μπορεί να ζητήσει την πλήρη αποκατάσταση των ζημιών που υπέστη. Εάν ο εργαζόμενος είναι συνυπαίτιος για την επέλευση του εργατικού ατυχήματος, η αποζημίωση που δικαιούται μειώνεται ανάλογα με τον βαθμό της συνυπαιτιότητάς του (συντρέχον πταίσμα). δ)σε όλες τις άλλες περιπτώσεις,εκτός από αυτές που αναφέραμε, (δηλ. αν ο εργοδότης δεν υπάγεται στον ν. 551/1915 ή εάν ο μισθωτός δεν είναι ασφαλισμένος του Ι.Κ.Α. ή εάν η ανικανότητα διάρκεσε λιγότερο από τρεις ημέρες), ο εργαζόμενος μπορεί να αξιώσει αποζημίωση,σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις του Αστικού Δικαίου (υποκειμενική ευθύνη του εργοδότη, πλήρης αποζημίωση). 5.3.Υποχρέωση αναγγελίας του εργατικού ατυχήματος Μόλις συμβεί το εργατικό ατύχημα,πρέπει να αναγγελθεί προς τις αρμόδιες αρχές και συγκεκριμένα: α)προς την πλησιέστερη αστυνομική αρχή, β)στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας, γ)προς το αρμόδιο υποκατάστημα του Ι.Κ.Α. εντός πέντε (5) ημερών. Τη σχετική υποχρέωση αναγγελίας έχει τόσο ο εργοδότης, ο μισθωτός, ο ιατρός που παρέσχε τις πρώτες βοήθειες και κάθε υπάλληλος του Ι.Κ.Α.,ο οποίος έλαβε τυχόν γνώση του ατυχήματος κατά την υπηρεσία του. Η υποχρέωση αναγγελίας υφίσταται και για τα εξωεργατικά ατυχήματα. 58

10 Εάν το ατύχημα διαρκέσει περισσότερο από μία εβδομάδα, ο εργοδότης υποχρεούται να προβεί σε ένορκη βεβαίωση προς τον Ειρηνοδίκη, σχετικά με τις λεπτομέρειες του ατυχήματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται, με βάση ειδικές διατάξεις νόμων, και αναγγελία προς άλλες αρμόδιες αρχές. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΜΠΕΔΩΣΗ 1.Το Εργατικό Δίκαιο είναι κλάδος του Ιδιωτικού Δικαίου ή του Δημοσίου Δικαίου; 2.Τι είναι το λόκ-άουτ; 3.Μετά την αποφοίτησή σας από το του Τ.Ε.Ι. προσλαμβάνεσθε σε μια μεγάλη επιχείρηση ως υπεύθυνος του Τμήματος Τεχνικής Υποστηρίξεως. Η σύμβαση εργασίας καταρτίζεται εγγράφως και σ αυτή διαλαμβάνεται έγγραφος όρος, σύμφωνα με τον οποίο παραιτείσθε από το δικαίωμα λήψης επιδόματος πτυχίου και αποδέχεσθε να λαμβάνετε μόνο τον βασικό μισθό. Εσείς αποδέχεσθε,προκειμένου να μη διακινδυνεύσει η πρόσληψή σας και υπογράφετε. Είναι έγκυρος ο όρος αυτός ; Μπορείτε να αξιώσετε από την εργοδότρια την καταβολή του επιδόματος πτυχίου πλέον του βασικού μισθού; 4.Να αναφέρετε συνοπτικά (και με τη μέγιστη ταχύτητα εκφοράς του προφορικού λόγου) τα βασικότερα δικαιώματα των εργαζομένων. 5.Να εξηγήσετε πως καλύπτει η ασφάλιση του εργαζομένου στο Ι.Κ.Α. την ευθύνη του εργοδότη σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος. 59