Ε. Πάπιστα 1, Ν. Κακλίδης 1, Ε.Φ. Ηλιοπούλου 2, Μ. Κονσολάκης 3, Γ. Γεντεκάκης 3, Γ. Γούλα 3, Γ.Ε. Μαρνέλλος 1,2. Ανάπτυξης

Transcript

1 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΗΣ ΦΟΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΑΝΤΙ ΡΑΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΙΑΣΠΑΣΗ ΤΟΥ Ν 2 Ο ΣΕ ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ ΕΥΓΕΝΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ (Pt, Pd, Ir) ΥΠΟΣΤΗΡΙΓΜΕΝΟΥΣ ΣΕ Al 2 Ε. Πάπιστα 1, Ν. Κακλίδης 1, Ε.Φ. Ηλιοπούλου 2, Μ. Κονσολάκης 3, Γ. Γεντεκάκης 3, Γ. Γούλα 3, Γ.Ε. Μαρνέλλος 1,2 1 Τµήµα Μηχανολόγων Μηχανικών, Πανεπιστήµιο υτικής Μακεδονίας 2 Ινστιτούτο Χηµικών ιεργασιών & Ενεργειακών Πόρων, Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης 3 Γενικό Τµήµα, Πολυτεχνείο Κρήτης Λέξεις κλειδιά: καταλυτική διάσπαση O, C 3 H 6, O 2, Pt, Pd, Ir, Al 2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το υποξείδιο του αζώτου (Ν 2 Ο) θεωρούνταν για αρκετά χρόνια ένα σχετικά αβλαβές αέριο, ωστόσο έχει τελευταία αναγνωριστεί ως ένα από τα πλέον επικίνδυνα αέρια εξαιτίας της δραστικής συµβολής του τόσο στην όξυνση του φαινοµένου του θερµοκηπίου, όσο και στην καταστροφή του στρατοσφαιρικού όζοντος [1]. Για τον περιορισµό των εκποµπών Ν 2 Ο έχουν προταθεί διάφορες µέθοδοι, µεταξύ των οποίων και η καταλυτική διάσπαση του, η οποία αποτελεί µια από τις πλέον αποδοτικές και συνάµα οικονοµικές διεργασίες [2]. Για την απευθείας διάσπαση του O έχουν χρησιµοποιηθεί διάφορα καταλυτικά συστήµατα, µε τους καταλύτες ευγενών µετάλλων να εµφανίζονται ως οι πλέον υποσχόµενοι σε εργαστηριακή κλίµακα [3]. Η καταλυτική διάσπαση του O παρουσία περίσσειας Ο 2 και υδρογονανθράκων ως αναγωγικό µέσο, έχει µελετηθεί εκτεταµένα σε ζεολιθικούς καταλύτες [3], ενώ ικανοποιητική απόδοση έχουν εµφανίσει και οι υποστηριγµένοι καταλύτες µετάλλων µετάπτωσης [4]. Πρόσφατα το ερευνητικό µας ενδιαφέρον έχει εστιαστεί στην ανάπτυξη καινοτόµων καταλυτικών υλικών χαµηλού κόστους για την ταυτόχρονη αντιµετώπιση των εκποµπών οξειδίων (ΝΟx) και υποξειδίου (Ν 2 Ο) του αζώτου. Προς την κατεύθυνση αυτή, στην παρούσα εργασία διερευνάται σε πρώτη φάση η επίδραση της φύσης και της φόρτισης σε ευγενές µέταλλο, στην αντίδραση διάσπασης του Ν 2 Ο, παρουσία ή απουσία περίσσειας Ο 2 ή/και αναγωγικού µέσου (C 3 H 6 ), µε απώτερο στόχο την ανάπτυξη του βέλτιστου καταλυτικού συστήµατος. Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, πραγµατοποιήθηκε σύνθεση καταλυτών βασισµένων σε ένα µόνο ευγενές µέταλλο, από Pt, Pd και Ir, σε χαµηλές τυπικά φορτίσεις 0.25, 0.5 και 1% κ.β., εναποτεθειµένων σε φορέα γ-al 2. Η σύνθεση των καταλυτών πραγµατοποιήθηκε µε την µέθοδο του ξηρού εµποτισµού και ο φυσικοχηµικός χαρακτηρισµός τους µε τις τεχνικές BET και ICP. Η καταλυτική αξιολόγηση των υπό µελέτη υλικών υπέδειξε την ανωτερότητα των καταλυτών Ir, έναντι των άλλων ευγενών µετάλλων, ακόµα και σε φορτίσεις µετάλλου µικρότερες από 0.5% κ.β. Τα αποτελέσµατα αυτά θα αποτελέσουν τη βάση για περαιτέρω ενίσχυση των καταλυτικών ιδιοτήτων των ευγενών µετάλλων διαµέσου δοµικών [5] ή/και ηλεκτροθετικών [6] ενισχυτών. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το υποξείδιο του αζώτου θεωρούνταν για αρκετά χρόνια ένα σχετικά αβλαβές αέριο, ωστόσο πρόσφατα έχει αναγνωριστεί ως ένα από τα πλέον επικίνδυνα αέρια, καθώς η δυνατότητα συνεισφοράς του στο φαινόµενο του θερµοκηπίου (Global Warming Potential - GWP) είναι περίπου τριακόσιες φορές υψηλότερη σε σχέση µε αυτήν του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ παράλληλα συµβάλλει στην καταστροφή του στρατοσφαιρικού όζοντος [7-9]. Σύµφωνα µε

2 πρόσφατα επιστηµονικά στοιχεία, το O αποτελεί την κατ εξοχήν υπεύθυνη χηµική ουσία για την αποσταθεροποίηση του παγκόσµιου κλίµατος και την αραίωση του στρώµατος του όζοντος [10,11]. Παρόλο που η συγκέντρωση του O στην ατµόσφαιρα ήταν σταθερή για αρκετούς αιώνες (275 ppb) [5], στις µέρες µας αυξάνεται σηµαντικά µε ετήσιο ρυθµό ppbv. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες, οι οποίες συνδέονται άµεσα µε την χρήση ορυκτών καυσίµων και βιοµάζας για παραγωγή ενέργειας, τη χρήση λιπασµάτων σε αγροτικές καλλιέργειες και την βιοµηχανική παραγωγή αδιπικού και νιτρικού οξέος [7]. Με βάση τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι ο έλεγχος των εκποµπών O αποτελεί θέµα µείζονος περιβαλλοντικής σηµασίας. Τα τελευταία χρόνια, πολλές ερευνητικές προσπάθειες έχουν επικεντρωθεί στον περιορισµό των εκποµπών υποξειδίου του αζώτου µε χρήση διαφόρων µεθόδων, όπως η θερµική διάσπαση, η εκλεκτική απορρόφηση, η τεχνολογία πλάµατος, η απευθείας καταλυτική διάσπαση και η εκλεκτική καταλυτική διάσπαση του O µε χρήση αναγωγικού µέσου [7]. Ανάµεσα στις διαθέσιµες µέθοδους, οι καταλυτικές τεχνολογίες είναι οι πλέον υποσχόµενες, καθώς συνδυάζουν ορισµένα πλεονεκτήµατα, όπως οι σηµαντικά χαµηλές ενεργειακές απαιτήσεις και το χαµηλό κόστος. Η απευθείας καταλυτική διάσπαση του O σε Ν 2 είναι µία από τις αποτελεσµατικότερες µεθόδους µείωσης του O κι έχει µελετηθεί εκτεταµένα σε καταλύτες, που παρασκευάστηκαν µε εµποτισµό ευγενών µετάλλων [12-17] και οξειδίων µετάλλων [18,19] πάνω σε διάφορους καταλυτικούς φορείς, όπως σπινέλια [20,21], ζεόλιθους [3,6], περοβσκίτες [22,23] και υδροταλκίτες [24,25]. Ωστόσο, η υψηλή απόδοση των παραπάνω καταλυτικών συστηµάτων παρεµποδίζεται από το ισχυρά ροφηµένο ατοµικό οξυγόνο, που προέρχεται είτε από την αέρια φάση είτε από την διάσπαση του O. Η παρεµποδιστική δράση του οξυγόνου οφείλεται στα ισχυρά ροφηµένα άτοµα οξυγόνου, που καλύπτουν µεγάλο ποσοστό της επιφάνειας του καταλύτη, µε αποτέλεσµα να δεσµεύουν τα ενεργά καταλυτικά κέντρα [7-9]. Για τον σκοπό αυτό, οι ερευνητικές προσπάθειες έχουν εστιαστεί στον περιορισµό των εκποµπών O χρησιµοποιώντας ως αναγωγικά µέσα CO και HCs, καθώς έχει αποδειχθεί ότι η παρουσία αναγωγικού µέσου διευκολύνει την αποµάκρυνση των ροφηµένων ατόµων οξυγόνου [5,9, 27], επιτυγχάνοντας παράλληλα την µετατροπή αυτών των ρυπών προς CO 2 και Η 2 Ο [3, 5, 7]. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάπτυξη καινοτόµων καταλυτικών υλικών χαµηλού κόστους, για την αντιµετώπιση των εκποµπών υποξειδίου του αζώτου (Ν 2 Ο). Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, πραγµατοποιήθηκε σύνθεση καταλυτών βασισµένων σε ένα µόνο ευγενές µέταλλο, από Pt, Pd και Ir, σε χαµηλές τυπικά φορτίσεις 0.25, 0.5 και 1% κ.β., εναποτεθειµένων σε φορέα γ-al 2. Σε πρώτη φάση πραγµατοποιείται η αξιολόγηση της ενεργότητας των καταλυτικών συστηµάτων στην αντίδραση διάσπασης του Ν 2 Ο παρουσία ή απουσία περίσσειας Ο 2 ή/και αναγωγικού µέσου (C 3 H 6 ), µε απώτερο στόχο την ανάπτυξη του βέλτιστου καταλυτικού συστήµατος. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Οι στηριζόµενοι καταλύτες ευγενών µετάλλων παρασκευάστηκαν µε την τεχνική του ξηρού εµποτισµού. Ως φορέας χρησιµοποιήθηκε γ-αλουµίνα, η οποία και παρασκευάστηκε µε την µέθοδο της καταβύθισης µε χρήση υδατικού διαλύµατος πρόδροµης ένωσης Al(N ) 3.9H 2 O και διαλύµατος ΝΗ 3 (~25%). Ακολουθεί διήθηση του πηκτώµατος, ολονύκτια ξήρανση του (110 o C για 12 h) και τελική πύρωση του στους 600 o C για 2 hr υπό ροή αέρα. Για την ενσωµάτωση των ευγενών µετάλλων Pt, Ir και Pd µε την τεχνική του εµποτισµού

3 χρησιµοποιήθηκαν υδατικά διαλύµατα των πρόδροµων αλάτων H₂PtCl₆ H₂O, IrCl₃ H₂O και PdNO₃ xh₂o, αντίστοιχα, σε κατάλληλη συγκέντρωση, ώστε να επιτευχθεί 0.25, 0.5 και 1 % κ.β. µεταλλική φόρτιση Pt, Ir ή Pd στο τελικό προϊόν. Ακολούθησε ολονύκτια ξήρανση των καταλυτικών δειγµάτων (100 C/12hr), και πύρωση τους στους 600 C για 3hr υπό ροή αέρα. Ο φυσικοχηµικός χαρακτηρισµός των καταλυτικών υλικών πραγµατοποιήθηκε µε: (α) ICP- AES για τον προσδιορισµό της χηµικής τους σύστασης (% κ.β. Pt, Ir ή Pd), σε φασµατόµετρο τύπου Plasma 400 (Perkin Elmer), εφοδιασµένο µε εκνεφωτή υπερήχων τύπου Cetac6000AT+, (β) προσδιορισµό των ισοθέρµων ρόφησης-εκρόφησης στους 196 ο C σε συσκευή Nova 2200e Quantachrome. Η επιφάνεια ΒΕΤ υπολογίστηκε ακολουθώντας την µέθοδο Brunauer Emmett Teller (BET), ενώ ο συνολικός όγκος πόρων προσδιορίστηκε από τον όγκο του ροφηµένου αζώτου στην υψηλότερη σχετική πίεση. Η µέση διάµετρος των πόρων υπολογίστηκε µε βάση την µέθοδο Barrett Joyner Halenda (BJH). Πριν από την λήψη των µετρήσεων πραγµατοποιείται απαέρωση στους 350 ο C για 5 h υπό κενό. Τα αποτελέσµατα χαρακτηρισµού συνοψίζονται στον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Αποτελέσµατα χαρακτηρισµού καταλυτών Καταλύτης Ονοµαστική φόρτιση µετάλλου (% w.w.) ICP µεταλλική φόρτιση (ppm) Ειδική Επιφάνει α (m 2 /g) Όγκος πόρου (cc/g) Μέση διάµετρος πόρου (nm) Ir/Al Αδυναµία µέτρησης λόγω δυσδιαλυτότητα ς οξειδίου Ir ± Pd/Al ± ± Pt(0.5%wt)/Al 2 (H 2 PtCl 6 6H 2 O) ± Η αξιολόγηση της καταλυτικής απόδοσης των υπό µελέτη συστηµάτων πραγµατοποιήθηκε σε αντιδραστήρα σταθερής κλίνης σχήµατος U (ID= 0.8 cm) από χαλαζία. Η ποσότητα του καταλύτη ήταν 0.1 gr, ενώ ο συνολικός ογκοµετρικός ρυθµός ροής ανέρχονταν σε 150 cm 3 /min. Σε όλες τις περιπτώσεις η σύσταση των αερίων µιγµάτων τροφοδοσίας αποτελούνταν από 1000 ppm Ν 2 Ο, 1000 ppm C 3 H 6 και 2 % O 2. Η ανάλυση των αερίων πραγµατοποιήθηκε µε χρήση αέριας χρωµατογραφίας (SHIMADZU 14B). Η διάταξη ήταν εφοδιασµένη µε ανιχνευτή TCD και δύο στήλες διαχωρισµού (Molecular Sieve 5A για τη µέτρηση των O 2,, CO και Porapack QS για τη µέτρηση των Ν 2 Ο, CO 2 και C 3 H 6 αντίστοιχα).

4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στο Σχήµα 1 παρουσιάζεται η επίδραση της θερµοκρασίας στη διάσπαση του Ν 2 Ο απουσία Ο 2, για τους καταλύτες Pt/Al 2, Pd/Al 2 και Ir/Al 2. Σε όλες τις περιπτώσεις η φόρτιση σε ευγενές µέταλλο είναι 0.25, 0.5 και 1.0% κ.β. 100 Μετατροπή Ν 2 Ο (%) Al Pt 0.5Pt 1.0Pt 0.25Pd 0.50Pd 1.0Pd 0.25Ir 0.50Ir 1.0Ir Θερµοκρασία ( o C) Σχήµα 1. Επίδραση της φύσης και φόρτισης του µετάλλου στην διάσπαση του Ν 2 Ο απουσία Ο 2. Συνθήκες αντίδρασης: 1000ppm O, F t =150cc/min, W cat =0.1 gr. Από το Σχήµα 1 είναι εµφανές ότι οι καταλύτες Pt εµφανίζουν υποδεέστερη συµπεριφορά σε σχέση µε τους υπόλοιπους καταλύτες ευγενών µετάλλων, καθώς η µέγιστη µετατροπή του Ν 2 Ο δεν ξεπερνά το 30%. Η διάσπαση του Ν 2 Ο ενισχύεται σηµαντικά µε τους καταλύτες Pd, ενώ διαπιστώνεται ότι οι καταλύτες Ir παρουσιάζουν την µέγιστη απόδοση στη διάσπαση του Ν 2 Ο απουσία Ο 2. Μάλιστα, ο καταλύτης 1% Ir/Al 2 φαίνεται να είναι ο δραστικότερος όλων καθώς επιτυγχάνεται πλήρης µετατροπή του Ν 2 Ο στους 600 ο C. Χαρακτηριστική είναι και η συµπεριφορά του φορέα γ-al 2, που συνεισφέρει ελάχιστα στη διάσπαση του Ν 2 Ο. Τα αντίστοιχα αποτελέσµατα που αφορούν στην επίδραση της προσθήκης 2% Ο 2 στη διάσπαση του Ν 2 Ο παρουσιάζονται στο Σχήµα 2. Όπως γίνεται αντιληπτό, η παρουσία περίσσειας Ο 2 στην τροφοδοσία παρεµποδίζει τη διάσπαση του Ν 2 Ο, µετατοπίζοντας τις καµπύλες µετατροπής Ν 2 Ο σε υψηλότερες θερµοκρασίες. Η απόδοση των καταλυτών Ir µειώνεται σηµαντικά, ωστόσο είναι φανερό ότι υπερέχουν σε σχέση µε τους υπόλοιπους καταλύτες, επιτυγχάνοντας 90% µέγιστη µετατροπή του Ν 2 Ο στους 600 ο C. Η δραστικότητα του καταλύτη 1% Ir/Al 2 είναι φανερό ότι ελαττώνεται, καθώς η θερµοκρασία ενεργοποίησης (Τ 50% ) αυξάνεται παρουσία Ο 2 κατά 85 ο C (520 ο C). Χαρακτηριστική είναι η συµπεριφορά των καταλυτικών συστηµάτων Pd/Al 2, οι οποίοι φαίνεται να ανθίστανται περισσότερο σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους καταλύτες ευγενών µετάλλων στην παρουσία περίσσειας Ο 2.

5 100 Μετατροπή O (%) Al Pt 0.5Pt 1.0Pt 0.25Pd 0.50Pd 1.0Pd 0.25Ir 0.50Ir 1.0Ir O+O Θερµοκρασία ( o C) Σχήµα 2. Επίδραση της φύσης και φόρτισης του µετάλλου στην διάσπαση του Ν 2 Ο παρουσία Ο 2. Συνθήκες αντίδρασης: 1000ppm O, 2% O 2, F t =150cc/min, W cat =0.1 gr. Η συνδυαστική επίδραση τόσο της φύσης και φόρτισης του καταλύτη όσο και των συνθηκών αντίδρασης στην de- O καταλυτική συµπεριφορά είναι περισσότερο εµφανής στο Σχήµα 3, το οποίο απεικονίζει συγκριτικά την µετατροπή O που επιτυγχάνεται στους 600 ο C συναρτήσει της φόρτισης του µετάλλου σε συνθήκες απουσίας ή παρουσίας Ο 2. Η καταλυτική απόδοση φαίνεται ότι ενισχύεται µε την αύξηση της φόρτισης σε ευγενές µέταλλο, ενώ παράλληλα διαπιστώνεται η ανωτερότητα των καταλυτών Ir ακόµη και σε φόρτιση 0.25% κ.β. Παρά την παρεµποδιστική δράση του Ο 2 στην αντίδραση διάσπασης του O, οι καταλύτες Ir είναι φανερό ότι υπερέχουν σε σχέση µε τους υπόλοιπους καταλύτες ευγενών µετάλλων, τόσο παρουσία όσο και παρουσία περίσσειας Ο 2.

6 100 Pt/Al 2 Pd/Al 2 Ir/Al 2 Μετατροπή O στους 600 o C απουσία O 2 παρουσία O Pt 0.5Pt 1.0Pt 0.25Pd 0.5Pd 1.0Pd 0.25Ir 0.5Ir 1.0Ir Φόρτιση µετάλλου (% κ.β.) Σχήµα 3. Επίδραση της φύσης και φόρτισης του µετάλλου στην διάσπαση του Ν 2 Ο απουσία και παρουσία Ο 2. Συνθήκες αντίδρασης: 1000ppm O, 2% O 2, F t =150cc/min, W cat =0.1 gr. Τυπικά αποτελέσµατα που αφορούν στην επίδραση των υδρογοναθράκων στη διάσπαση του Ν 2 Ο, παρουσιάζονται στο Σχήµα 4, το οποίο απεικονίζει την επίδραση του προπυλενίου στη διάσπαση του Ν 2 Ο τόσο παρουσία όσο και απουσία Ο 2 για το καταλυτικό σύστηµα 0.5% κ.β. Pd/Al 2. Είναι εµφανές ότι απουσία Ο 2, η καταλυτική διάσπαση του Ν 2 Ο βελτιώνεται σηµαντικά από την προσθήκη του υδρογονάνθρακα. Συγκεκριµένα, παρουσία προπυλενίου επιτυγχάνεται 100% µετατροπή του Ν 2 Ο στους 500 o C, ενώ απουσία Ο 2 και αναγωγικού µέσου η µετατροπή του Ν 2 Ο που επιτυγχάνεται στην ίδια θερµοκρασία, είναι µόλις 25%. Ωστόσο παρουσία Ο 2, η προσθήκη υδρογονάνθρακα έχει αρνητική επίδραση οδηγώντας σε µετατόπιση του προφίλ µετατροπής Ν 2 Ο σε υψηλότερες θερµοκρασίες. Οι παρατηρήσεις αυτές έρχονται σε πλήρη συµφωνία µε το µηχανισµό διάσπασης του Ν 2 Ο, ο οποίος περιλαµβάνει ως κύριο βήµα τη διασπαστική ρόφηση του Ν 2 Ο σε Ν 2 (g) και Ο ads, µε την αποµάκρυνση όµως του Ο ads να είναι εξίσου κρίσιµη για την αναγέννηση των ενεργών κέντρων. Με βάση το παραπάνω µηχανιστικό σχήµα η ευεργετική επίδραση του υδρογονάνθρακα αποδίδεται στον καθαρισµό της επιφάνειας από Ο ads και κατά συνέπεια στην αύξηση των ενεργών κέντρων για ρόφηση/διάσπαση του Ν 2 Ο. Ωστόσο, παρουσία περίσσειας Ο 2, η ευεργετική δράση του υδρογονάνθρακα περιορίζεται δραµατικά εξαιτίας της οξείδωσης του σε πολύ χαµηλές θερµοκρασίες, τυπικά χαµηλότερες από 250 ο C.

7 Μετατροπή O (%) O O+O 2 O+C 3 H 6 O+O 2 +C 3 H 6 0.5wt%Pd/Al Θερµοκρασία ( o C) Σχήµα 4. Επίδραση του προπυλενίου στη διάσπαση του Ν 2 Ο απουσία και παρουσία Ο 2 για τον καταλύτη 0.5%Pd/Al 2. Συνθήκες αντίδρασης: 1000ppm O, 1000 ppm C 3 H 6, 2% O 2, F t =150cc/min, W cat =0.1 gr. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην παρούσα µελέτη διερευνήθηκε η επίδραση της φύσης (Pt, Pd, Ir) και της φόρτισης (0-1% κ.β.) σε ευγενές µέταλλο κατά την αντίδραση διάσπασης του Ν 2 Ο παρουσία ή απουσία Ο 2 ή/και αναγωγικού µέσου σε υποστηριγµένους σε γ-al 2 καταλύτες ευγενών µετάλλων. Προς την κατεύθυνση αυτή πραγµατοποιήθηκαν πειράµατα καταλυτικής ενεργότητας κάτω από τις ίδιες συνθήκες αντίδρασης. Τα αποτελέσµατα υποδεικνύουν την ενίσχυση της καταλυτικής απόδοσης µε την αύξηση της φόρτισης, καθώς και την ανωτερότητα των καταλυτών Ir, έναντι των άλλων ευγενών µετάλλων, ακόµα και σε φορτίσεις µετάλλου µικρότερες από 0.5% κ.β. Ακόµη, διαπιστώνεται ότι η προσθήκη περίσσειας Ο 2 στην τροφοδοσία, παρεµποδίζει την διάσπαση του Ν 2 Ο, µετατοπίζοντας τις καµπύλες µετατροπής Ν 2 Ο σε υψηλότερες θερµοκρασίες. Τέλος, στην περίπτωση του καταλύτη 0.5% κ.β. Pd/Al 2, η προσθήκη υδρογονάνθρακα στο ρεύµα τροφοδοσίας ενισχύει σηµαντικά τη διάσπαση του Ν 2 Ο εξαιτίας του καθαρισµού της επιφάνειας από τα ισχυρά ροφηµένα άτοµα οξυγόνου, τα οποία παρεµποδίζουν την ρόφηση και µετέπειτα διάσπαση του Ν 2 Ο. Ωστόσο, παρουσία περίσσειας Ο 2, η ευεργετική δράση του υδρογονάνθρακα περιορίζεται δραµατικά εξαιτίας της οξείδωσης του σε πολύ χαµηλές θερµοκρασίες, τυπικά χαµηλότερες από 250 ο C. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η συγκεκριµένη έρευνα διεξήχθη στα πλαίσια του ερευνητικού έργου «ΘΑΛΗΣ-Ανάπτυξη καινοτόµων καταλυτικών συστηµάτων µέσω της συνέργειας δοµικών και επιφανειακών προωθητών για τον ταυτόχρονο περιορισµό των εκποµπών οξειδίων (ΝΟx) και υποξειδίου

8 (Ν 2 Ο) του αζώτου», το οποίο συν-χρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚΤ) και από την Ελληνική Πολιτεία µέσω του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Εκπαίδευση και ια Βίου Μάθηση», ΕΣΠΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] G. Centi, S. Perathoner, F. Vazzana, M. Marella, M. Tomaselli, M. Mantegazza, Appl. Catal. B 70 (2007) 31. [2] V. Boissel, S. Tahir, C.A. Koh, Appl. Catal. B 64 (2006) 234. [3] G. Pekridis, C. Athanasiou, M. Konsolakis, I. V. Yentekakis and G. E. Marnellos, Top. Catal. 52 (2009) [4] T. M. Boichuk and S. N. Orlik, Theor. and Exp.Chem. 42 (2006) 250. [5] M. Konsolakis, C. Drosou, I.V. Yentekakis, Appl. Catal. B 123 (2012) 405. [6] G. Pekridis, N. Kaklidis, M. Konsolakis, E. Iliopoulou, I.V. Yentekakis, G.E. Marnellos, Top. Catal. 54 (2011) [7] J. Pérez-Ramírez, F. Kapteijn, K. Schöffel, J.A. Moulijn, Appl. Catal. B 44 (2003) 117. [8] J. Pérez-Ramírez, Appl. Catal.B 70 (2007) 31. [9] F. Kapteijn, J. Rodriquez-Mirasol, J.A. Moulijn, Appl. Catal. B 9 (1996) 25. [10] D.J. Wuebbles, Science 326 (2009) 56. [11] A.R. Ravishankara, J.S. Daniel, R.W. Portmann, Science 326 (2009) 123. [12] J. Haber, M. Nattich, T. Machej, Appl. Catal. B 77 (2008) 278. [13] S. Parres-Esclapez, M.J. Illán-Gómez, C. Salinas-Martínez de Lecea, A. Bueno-López, Appl. Catal. B 96 (2010) 370. [14] S.C. Christoforou, E.A. Efthimiadis and I.A. Vasalos, Catal. Lett. 79 (2002) 137. [15] V.G. Komvokis, G.E. Marnellos, I.A. Vasalos, K.S. Triantafyllidis, Appl. Catal B 89 (2007) 626. [16] G. Giecko, T. Borowiecki, W. Gac, J. Kruk, Catal. Today 137 (2008) 403. [17] E. Iwanek, K. Krawczyk, J. Petryk, J.W. Sobczak, Z. Kaszkur, Appl. Catal. B 106 (2011) 416. [18] Li Xue, C. Zhang, H. He, Y. Teraoka, Appl. Catal. B 75 (2007) 167. [19] Nunzio Russo, Debora Fino, Guido Saracco, Vito Specchia, Catal. Today 119 (2007) 228. [20] M.N. Debbagh, C. Salinas Martínez de Lecea, J. Pérez-Ramírez, Appl. Catal. B 70 (2007) 335. [21] P.J. Smeets, M.H. Groothaert, R.M. van Teeffelen, H. Leeman, E.J.M. Hensen, R.A. Schoonheydt, J. Catal. 245 (2007) 358. [22] J.P. Dacquin, C. Lancelot, C. Dujardin, P. Da Costa, G. Djega-Mariadassou, P. Beaunier, S. Kaliaguine, S. Vaudreuil, S. Royer, P. Granger, Appl. Catal. B 91 (2009) 596. [23] N. Russo, D. Mescia, D. Fino, G. Saracco, V. Specchia, Ind. Eng. Chem. Res. 46 (2007) [24] H. Cheng, Y. Huang, A. Wang, L. Li, X. Wang, T. Znang, Appl. Catal. B 89 (2009) 391. [25] L. Obalová, K. Pacultová, J. Balabánová, K. Jirátová, Z. Bastl, M. Valášková, Z. Lacný, F. Kovanda, Catal. Today 119 (2007) 233. [26] J. Pérez-Ramírez, F. Kapteijn, Appl. Catal. B 47 (2004) 177. [27] S. Kameoka, K. Kita, T. Takeda, S. Tanaka, S. Ito, K. Yuzaki, T. Miyadera, K. Kunimori, Catal. Lett. 69 (2000) 169.