تحليل ساختاري ارتباط بين اعتياد به اينترنت با افسردگي سازگاري اجتماعي و عزت نفس

Transcript

1 41 مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني همدان دوره نوزدهم شماره 3 پاي يز 1391 شماره مسلسل 65 مقاله پژوهشي تحليل ساختاري ارتباط بين اعتياد به اينترنت با افسردگي سازگاري اجتماعي و عزت نفس فاطمه بيدي* مهدي نامداري پژمان** دكتر احمد اماني*** دكتر سيروس قنبري**** دكتر حسين كارشكي***** پذيرش : 91/2/18 90/12/11 دريافت : چكيده: مقدمه و هدف: اينترنت به سرعت در جهان فراگير شده مرزها را درنورديده و فرصتهاي خوبي براي همگرايي جهانيان فراهم كرده است. با وجود اين نبايد از پيامدهاي مخرب آن به ويژه در زمينههاي رواني و اجتماعي غافل ماند. يكي از موارد زيان آور اين فناوري اعتياد به اينترنت است. هدف مطالعه حاضر بررسي و تحليل ارتباط اعتياد به اينترنت با افسردگي سازگاري اجتماعي و عزت نفس است. روش كار: در اين مطالعه توصيفي-همبستگي با روش نمونهگيري تصادفي نمونهاي شامل 120 نفر از كاربران كافينتهاي دوبي از مليتهاي مختلف شامل مرد و زن حداقل 18 سال سن و مسلط به زبان انگليسي انتخاب شدند. ابزار گردآوري دادهها پرسشنامه اعتياد به اينترنت (IAT) كيمبرلي يانگ با پايايي 0/88=α افسردگي بك (BDI) با پايايي 0/84=α سازگاري اجتماعي سينها با پايايي 0/92=α و عزت نفس آيزنك با پايايي 0/87=α بودند كه با روش تحليل مسير دادهها تحليل شدند. 2 نتايج: نتايج حاصل از اجراي تحليل نشان داد كه دادهها برازش خوبي با مدل اراي ه شده دارند (3/17= χ 0/36=P df=3 GFI=0/99 NFI=0/97 CFI=1/00 AGFI=0/096 و.(RMSEA=0/02 ميانگين مقياسها به ترتيب در اعتياد به اينترنت 47/69 ±17/75 افسردگي 21/29±11/12 سازگاري اجتماعي ±7/91 19/75 و عزت نفس 15/16± 4/53 به دست آمد. ضرايب مسير نشان دادند افسردگي (0/57=β و 7/61=t) سازگاري اجتماعي (0/55-=β وt=13/1 ) و عزت نفس (32/-0=β و 14/8=t) به طور معناداري اعتياد به اينترنت را پيشبيني ميكنند. نتيجه نهايي: اگر چه در حال حاضر اينترنت ابزاري مهم به شمار ميآيد اما بايد از مخاطرات آن آگاه بود و در اين زمينه فرهنگسازي گسترده به صورت ملي و فراملي انجام د د.ا مطالعه حاضر با رويكردي بين فرهنگي اين نتايج را تا ييد نموده است. كليد واژه ها: اعتياد به اينترنت / افسردگي / سازگاري اجتماعي / عزت نفس اينترنت ميباشد پس بايد انتظار داشته باشيم كه اينترنت تا ثير خوبي بر آنها داشته باشد. اما افزايش آمارهاي مربوط به اعتيادهاي روانشناختي به اينترنت همراه با تا ثيرات منفي كه ميتواند بر كاركرد اجتماعي اشخاص داشته باشد تا ثيرات مثبت اين جنبش عظيم تكنولوژيكي را زير سو ال برده است (3). تعد د تحقيقات در زمينه اعتياد به اينترنت باعث شده كه نشرياتي همچون روانشناسي و رفتار سايبر Behavior) (Cyber Psychology & صرفا به انتشار نتايج مقدمه : دسترسي به اينترنت پديدهاي رو به گسترش است و هر روز تعداد بيشتري از افراد در زمره استفادهكنندگان اينترنت قرار مي گيرند. اينترنت در همه جا حضور دارد (1) تعداد كاربران اينترنت به طور شگفتآوري در حال افزايش است و تا مارس 2011 ميلادي تعداد استفادهكنندگان از آن بيش از دو ميليارد نفر گزارش شده است (2). از آن جا كه برقراري ارتباط اصليترين دليل استفاده كاربران از * كارشناس ارشد روانشناسي اداره آموزش و پرورش خراسان شمالي اسفراين( bidi.fatemeh@gmail.com ) ** كارشناس ارشد گروه علوم تربيتي دانشگاه فرهنگيان همدان *** استاديار گروه روانشناسي دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه كردستان **** استاديار گروه علوم تربيتي دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه بوعلي سينا ***** استاديار گروه روانشناسي دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه فردوسي

2 فاطمه بيدي و همكاران رابطه اعتياد به اينترنت با برخي ويژگيهاي رواني 42 حاصل از اين تحقيقات بپردازند. با نگاهي گذرا به اين نشريات ميتوان گفت كه چندين سال در كشورهاي مختلف از جمله آمريكا (4) استراليا (5) فنلاند (6) انگلستان (7) ايتاليا (8) نروژ (9) تايوان (10) هند (11) هنگ كنگ (12) و ايران (1 13) تحقيقاتي به منظور بررسي پيامدها و اثرات اجتماعي اينترنت انجام شده است. براي تشخيص اعتياد به اينترنت ابتدا مشاهده ويژگيهايي شبيه علايم وابستگي دارويي با استفاده از ملاكهاي راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني ويرايش چهارم (DSM-IV) انجام شد (14). محققان ديگر آن را به عنوان اختلال كنترل تكانه معرفي كردند (15) با اين تاريخچه ميتوان دريافت با توجه به عواقب اعتياد به اينترنت مثل تغيير دادن سبك زندگي به منظور صرف زمان بيشتر در اينترنت كاهش عمومي فعاليت بدني بي توجهي به سلامت خود در نتيجه كار با اينترنت اجتناب از فعاليتهاي مهم زندگي به منظور صرف وقت بيشتر در اينترنت كاهش روابط اجتماعي ناديده گرفتن خانواده و دوستان مشكلات مالي و مشكلات تحصيلي لازم است پديده اعتياد به اينترنت از زواياي گوناگون به طور دقيق بررسي شود و عوامل و زمينه هاي شكل گيري و پيامدهاي آن شناسايي شود. يكي از متغيرهايي كه ارتباط آن با اعتياد به اينترنت در پژوهشهاي مختلف بررسي شده افسردگي است. افسردگي اختلالي روانشناختي است كه باعث ايجاد تغييرات زيادي در خلق و خو ديدگاه كمالطلبي توانايي تفكر ميزان فعاليت و فرايندهاي بدني نظير خواب انرژي و اشتهاي افراد ميشود. آمار سازمان بهداشت جهاني نشان ميدهد كه نزديك به 41 ميليون نفر از كل جمعيت جهان مبتلا به افسردگي هستند كه علل آن بيش از 50 مورد ذكر شده است (16). در مطالعات مختلف كه توسط كو ين و چن (17) ين كو و ين (18) جي سو و سوجيونگ (19) و كيوم سي ون و جا (20) انجام شد نشان داده شده است كه در كاربران معتاد به اينترنت افسردگي شيوع بيشتري نسبت به كاربران عادي دارد در حالي كه نمازي و همكاران (21) دريافتند بين ميزان استفاده از اينترنت و افسردگي كاربران رابطه معنادار وجود ندارد اما كاربراني كه بيشتر از اتاقهاي گفتگو (چت) استفاده ميكنند افسردهتر هستند. كينگ استورم افراد معتاد به اينترنت را كمرو خجالتي و افسرده دانسته (22) كوبي لاوين و باروز ايشان را داراي مشكلات خواب تحصيلي تنهايي و جسمي (23) ناستيزايي داراي اضطراب و افسردگي (24) و علوي و همكاران علايمي مانند افسردگي اضطراب خود بيمارپنداري حساسيت بين فردي پرخاشگري پارانويا و فوبيا را در اين گونه افراد تشخيص دادند (13). اعتياد به اينترنت با عزت نفس نيز در ارتباط است. به نظر برخي پژوهشگران افرادي كه عزت نفس پايين و مهارتهاي اجتماعي كمي دارند بيشتر از همه احتمال دارد كه وسوسه شوند تا در فضاي مجازي كنترل را به دست بگيرند و احساس هويت و جايگاهي را كه در زندگي واقعي ندارند به دست آورند. با اين همه نوع رابطه بين عزت نفس و اعتياد به اينترنت معلوم نيست و نميتوان گفت كه عزت نفس پايين از اعتياد به اينترنت حاصل ميشود يا اين كه كساني كه عزت نفس پايين دارند به سراغ اينترنت رفته و به آن معتاد ميشوند (14). رابطه عزت نفس پايين با اعتياد به اينترنت در تحقيقات متعددي تا ييد شده است (10 14) در برخي از تحقيقات نيز معلوم شده كه استفاده از اينترنت با افزايش عزت نفس همراه است (25) هر چند به دليل عدم وجود تحقيق پيگيري نميتوان مطمي ن بود كه اين افزايش در عزت نفس پايدار بوده است. سازگاري اجتماعي يكي ديگر از متغيرهاي مرتبط با اعتياد به اينترنت است. گريفيث (نقل از 26) معتقد است كه اينترنت محيط امني را براي وارد شدن در روابط اجتماعي فراهم ميكند. اما پرترلي براون و جانسن (نقل از 26) بر اين باورند كه اينترنت چيز اضافهاي را فراهم نميكند بلكه برخي چيزها از جمله ترسهاي معمول در تعاملات اجتماعي را حذف ميكند. به همين دليل است كه ارتباطات اينترنتي با عدم بازداري و خود افشاگري زودهنگام همراه هستند. در روابط بين فردي خودافشاگري باعث افزايش صميميت ميشود اما در زندگي واقعي خودافشاگري فقط پس از ايجاد اعتماد بين طرفين رخ ميدهد تا هر يك از طرفين مطمي ن باشند كه ديگري رازش را به آشنايان مشترك نخواهد گفت. در مقابل در فضاي مجازي اينترنت به دليل گمنامي امكان خودافشاگري افزايش مييابد (27). نتايج تحقيقات پورشهرياري (3) علوي و همكاران (13) ناستيزايي (24) و كخ و پراترلي (26) ارتباط معناداري بين اعتياد به اينترنت و كاهش سازگاري اجتماعي پيدا كردند.

3 43 دوره نوزدهم شماره 3 پاي يز 1391 شماره مسلسل 65 مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني همدان در مطالعه حاضر به روشي جامعتر رابطهي اعتياد به اينترنت با افسردگي سازگاري اجتماعي و عزت نفس در قالب الگو مورد بررسي قرار گرفته است. روش كار: اين مطالعه از نظر زماني مقطعي از نظر وسعت پهنانگر از نظر نوع پژوهش كاربردي و از نظر روش تحقيق همبستگي ميباشد كه روابط بين متغيرهاي آن از طريق تحليل مسير مورد بررسي قرار ميگيرند. جامعه آماري كليه كاربران كافي نت هاي دوبي در بين مليتهاي مختلف مرد و زن و حداقل سن داراي 18 سال و مسلط به زبان انگليسي بودند. در پژوهشهايي همچون مطالعه حاضر كه در رابطه با كار با اينترنت هستند براي دستيابي به نمونه غير از روش آفلاين كه همان روش سنتي گردآوري داده است از روش آنلاين (28 29) و يا تركيبي از اين دو (12 30) نيز استفاده ميشود. با توجه به مشكل تعميمپذيري كه نمونهگيري آنلاين دارد تصميم گرفته شد كه از نمونهگيري آفلاين استفاده شود كه در نهايت تعداد 120 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. از ميان مشاركتكنندگان تعداد 48 نفر زن و 72 نفر مرد و از كشورهاي مختلف همچون فيليپين هند پاكستان ايران بحرين كنيا عربستان امارات عربي متحده بريتانيا اتيوپي بنگلادش چين اسپانيا اوگاندا نپال و قطر مشاركت داشتند. ميانگين سن افراد مورد مطالعه 30/86±7/25 سال به دست آمد. براي گردآوري دادهها از 4 پرسشنامه به زبان انگليسي استفاده گرديد: 1- پرسشنامه اعتياد به اينترنت =IAT) Internet Addiction )كيمبرلي Test يانگ: اين پرسشنامه 20 گويه دارد و بر اساس طيف ليكرت نمرهگذاري ميشود. گزارههاي اين آزمون بر اساس ملاكهايDSM-IV براي تشخيص قماربازي بيمارگونه طراحي شده است. نمرات بدست آمده براي هر فرد وي را به سه گروه كاربر عادي كاربر در معرض خطر و كاربر معتاد طبقهبندي ميكند. روايي پرسشنامه با استفاده از روش تشخيصي مورد تا ييد قرار گرفته است (31) پايايي ابزار در پژوهشهاي مختلف (32) 0/90 0/81 (24) و (13) 0/88 گزارش شده است. -2 سياههافسردگيبك( BDI = (Beck Depression Inventory داراي 21 سي وال 4 گزينهاي و بر اساس طيف ليكرت طراحي شده است. گويههاي آن از صفر تا 3 نمره گذاري ميشود از اين رو دامنه نمرات آن از صفر تا 63 است. مطالعات تحليل عاملي نشان ميدهد كه BDI از يك عامل غيرشناختي شامل محتوايي در رابطه با جنبههاي بدني افسردگي (از دست دادن انرژي تغيير در الگوهاي خواب گريهكردن) و يك عامل شناختي-عاطفي مرتبط با افكار و نگرش درباره خود و افسردگي (نفرت از خود افكار خودكشي افكار مربوط به بيارزش بودن) اشباع شده است. معلوم شده است كه اين عاملها ميان نمونههاي مختلف از جمله دانشجويان نوجوانان سالمندان بيماران مراكز پزشكي سرپايي سالمندان بيمار بستري و بيماران سرپايي افسرده همساني دارد. عثمان و همكاران در سال 1997 (نقل از 33 ) با اجراي اين پرسشنامه روي گروهي از دانشجويان ساختار عاملي نسبتا متفاوتي مركب از نگرش منفي اشكال در عملكرد و عناصر بدني را براي اين گروه از افراد به دست آوردند. تاكنون اكثر مقايسههاي انجامشده بين BDI و BDI-II حاكي از اين است كه ساختار عاملي مربوط به BDI-II بهطور روشنتري تعريف شده است و بيانگر برتري نسبي اين آزمون است. در يك فراتحليل از كوششهاي مختلف براي تعيين همساني دروني ضرايب به دست آمده از 0/73 تا 0/92 با ميانگين 0/86 گزارش شده است (34). 3- مقياس سازگاري اجتماعي سينها: اين پرسشنامه به منظور تعيين ميزان سازگاري اجتماعي عاطفي و آموزشي دانشآموزان دوره متوسطه و بالاتر ساخته شد و شامل 55 سي وال دو گزينهاي (ب ي ل خير) است. در اين پژوهش از گويههاي خرده مقياسهاي سازگاري اجتماعي و عاطفي استفاده شد (35 گويه). اعتبار آزمون توسط سينها 0/90 گزارش شده است (35) و در ايران با روش كودر ريچاردسون 0/94 به دست آمده است (35). 4- پرسشنامه عزت نفس آيزنك :(ESI) داراي 30 گويه 3 گزينهاي است. شيوه نمرهگذاري اين آزمون به اين صورت است كه اگر فرد به سي والي كه نشان دهنده عزت نفس است با آري جواب دهد نمره 1 و خير نمره صفر ميگيرد و اگر به علامت سي وال ( ) جواب دهد نمره 0/5 ميگيرد. پايايي پرسشنامه در پژوهشي با روش آلفاي كرانباخ 0/88 و با روش تنصيف (36) 0/87 و در پژوهشي ديگر 0/95 برآورد شده است (37). روند اجراي مطالعه بدين صورت بود كه در ابتدا به لحاظ ضرورت رعايت مساي ل اخلاقي اهداف طرح براي

4 فاطمه بيدي و همكاران رابطه اعتياد به اينترنت با برخي ويژگيهاي رواني 44 مشاركتكنندگان بازگو شد و براي جلب اطمينان خاطر آنها جهت از بين بردن عوامل تهديدكننده روايي محققين متعهد گرديدند ضمن محرمانه نگهداشتن مشخصات افراد اطلاعات اخذ شده از افراد را صرفا در جهت اهداف پژوهش به كار گيرند. در ادامه به منظور حذف و كاهش عوامل مخل فيزيكي از آنان دعوت شد كه در اتاقي آرام به سي والات پرسشنامهها پاسخ گفته و به فرد اجازه داده شده بود كه در صورت وجود هر گونه سي وال مبهم آن را با محققين در ميان گذارد. ضمنا به لحاظ رعايت موازين اخلاقي و حقوق افراد متناسب با مقدار وقتي كه افراد در راستايتحقق اهدافاين پژوهش صرف كردهاند ازاينترنت رايگان استفاده نمودند و براي اجراي بهتر و حفظ آرامش در محيط كافينت به مديريت كافينت نيز هزينهاي تقديم شد. اجتماعي (±7/91 19/75) و عزت نفس (4/53±15/16) به دست آمد. پايايي ابزارهاي مورد استفاده بر اساس روش آلفاي كرانباخ به ترتيب براي اعتياد به اينترنت 0/88 افسردگي 0/84 سازگاري اجتماعي 0/92 و عزت نفس 0/87 به دست آمد. الگوي مفروض به روش تحليل مسير مورد آزمون قرار گرفت. شكل 1 نتايج تحليل را به روش مدل تحليل مسير با استفاده از بيشينه احتمال (ML) اراي ه داده است. روش بيشينه احتمال مجموعهاي از برآورد پارامترهايي را كه به احتمال بسيار زياد از روي روابط غير شانسي توليد ميشود فراهم ميآورد. بر پايه اين برآورد اوليه تابعي به نام تابع برازندگي محاسبه ميشود. اين تابع ضريبي است كه برازندگي پارامترها را با دادهها توصيف ميكند (38). نتايج: براي ارزيابي ارتباط متغيرها از روش تحليل مسير استفاده شد كه در حقيقت كاربرد رگرسيون چندمتغيري در ارتباط با تدوين بارز مدلهاي عل ي است (38). ميانگين انحراف معيار همبستگي و همساني دروني متغيرهاي مطالعه در جدول 1 اراي ه شده است. جدول 1 : آمارههاي توصيفي آلفا و همبستگي دروني متغيرها متغيرها (1) اعتياد به اينترنت (2) افسردگي (3) سازگاري اجتماعي (4) عزت نفس ميانگين انحراف معيار آلفا (4) 1/00 15/16 4/53 0/87 (3) 1/00 0/30** 19/75 7/91 0/92 * P>0.05 ** P<0.01 (2) 1/00-0/34** -0/17* 21/29 11/12 0/84 (1) 1/00 0/57** -0/55** -0/32** 47/69 17/75 0/88 اطلاعات موجود در جدول 1 نشان ميدهد كه متغيرهاي موجود در تحقيق همبستگيدروني نسبتا قوي با هم دارند. به ترتيب قدرت همبستگي اعتياد به اينترنت و افسردگي (0/01>P 0/57=r), اعتيادبه اينترنت و سازگاري اجتماعي (0/01>P 0/55-=r) افسردگي و سازگاري اجتماعي (0/01>P 0/34-=r) اعتياد به اينترنت و عزت نفس (0/01>P 0/32-=r) و سازگاري اجتماعي و عزت نفس (0/01>P 0/30=r) به دست آمد. تنها ارتباط غيرمعنادار رابطه بين افسردگي و عزت نفس بود (0/07=P 0/17=r). ميانگين مقياسها به ترتيب در اعتياد به اينترنت شكل 1: تحليل مسير بين اعتياد به اينترنت افسردگي سازگاري اجتماعي و عزت نفس با توجه به مسيرهاي ترسيمشده فقط مسير مستقيم در مدل وجود دارد و در نتيجه اثر كل و مستقيم نيز يكسان است. به منظور آزمون مدل و مسيرهاي آن از شاخصهاي نيكويي برازش استفاده شد. براي پاسخگويي به اين سو ال كه آيا دادهها با مدل هماهنگي دارد (برازش) برنامه ليزرل 34 شاخص در خروجي خود محاسبه و اراي ه ميدهد. اين شاخصها را نميتوان به تنهايي دليلي بر برازش يا عدم برازش دانست بلكه بايد آنها را در كنار هم تفسير كرد (38). بر اين اساس مهمترين شاخصها استخراج شدند. نتايج نشان داد دادهها برازش خوبي با مدل دارد 2 AGFI=0/96 GFI=0/99 P=0/36 df=3 χ =3/17) CFI=1/00 NFI=0/97 و.(RMSEA=0/02 آماره مجذور كاي كه ميزان تفاوت ماتريس مشاهده شده و برآورد شده را اندازه ميگيرد عدم معناداري آن برازش مدل با دادهها را نشان ميدهد. دو شاخص مطلق مرتبط با هم شاخص (±17/75 47/69) افسردگي (21/29±11/12) سازگاري نيكويي برازش (GFI) و تعديلشده آن (AGFI) است.

5 45 دوره نوزدهم شماره 3 پاي يز 1391 شماره مسلسل 65 مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني همدان AGFI همانند GFI است اما براي درجات آزادي مدل تعديل شده است. مقادير هر يك از اين شاخصها بين صفر و يك قرار دارد كه مقادير نزديك به يك قابل قبول است. شاخص CFI برازش مقايسهاي و NFI (شاخص نرم شده برازندگي) هر چه به 1 نزديكتر باشند مطلوبترند. شاخص ديگر ريشه خطاي ميانگين مجذورات (RMSEA) كه ميانگين اختلاف بين همبستگيهاي مشاهده شده و مورد انتظار با همه پارامترهاي برآورد شده است براي اختلافهاي داخل مدل تعديل شده است. در يك برازش كامل مقدار فوق برابر صفر است و در كل مقادير كمتر از 0/08 مناسب در نظر گرفته ميشوند( 32 ). با اين توضيح دادههاي موجود برازش مناسب دادهها را با مدل نشان ميدهد. ضرايب استانداردشده در شكل 1 نشان ميدهد كه افسردگي (0/57=β) سازگاري اجتماعي (0/55-=β) و عزت نفس (0/32-=β) به طور معناداري اعتياد به اينترنت را پيشبيني ميكنند. بحث: نتايج نشان دادند كه ارتباط معناداري بين اعتياد به اينترنت و متغيرهاي مورد مطالعه وجود دارد. همچنين شاخصهاي برازش مدل مسير نشان داد كه مدل قابل پذيرش بوده و دادهها برازندگي خوبي با مدل پيشنهادي دارند. همانطور كه انتظار ميرفت افسردگي به گونهاي مثبت و معنادار با اعتياد به اينترنت رابطه دارد. اين نتيجه هم سو با نتايج پژوهشهاي كو ين و چن (17) ين كو و ين (18) جي سو و سوجيونگ (19) و كيوم سي ون و جا (20) و پورشهرياري (3) است. بر اساس يافتهها استفاده بيش از حد از اينترنت انسانها را از جامعه و ارتباطات اجتماعي واقعي دور ساخته و با حذف تعاملات واقعي اجتماعي و تسلط بر زندگي افراد ميتواند با احساس تنهايي و در نهايت افسردگي در ارتباط باشد. زيرا كاربران اغلب با انتصاب روابط برخطي كه ساختگي و ضعيف است و جايگزيني و ترجيح آن بر تعاملات عيني زندگي به روابط واقعي زندگي كمتر بها ميدهند و همين موضوع ميتواند با بروز افسردگي در ارتباط باشد. با افزايش افسردگي و تنهايي معتادان اينترنتي باز هم بيشتر و هربار براي مدت طولانيتري به اينترنت وصل ميشوند. اين همان چرخهاي است كه در الكليها هم ديده ميشود يعني نوشيدن براي فرار از مشكلات سپس احساس بدتر شدن و سرانجام بيشتر نوشيدن براي رهايي از احساسات ناخوشايند (4). نتيجهاي كه در اين بحث بدست ميآيد اثبات اصل همايندي اعتياد به اينترنت با اختلالات ديگر است. يعني اعتياد به اينترنت غالبا با يكي ديگر از اختلالات روحي و رواني در افراد همراه است ولي درباره جهت اين ارتباط هنوز به طور قطع و مبرهن نمي- توان نظر داد. به بيان ديگر نميتوان به صراحت اعلام كرد كه آيا اعتياد به اينترنت باعث بروز ساير اختلالات در كاربر ميگردد يا اين اختلالات ديگر هستند كه زمينه اعتياد به اينترنت را فراهم ميكنند. نتايج مربوط به ارتباط اعتياد به اينترنت با سازگاري اجتماعي نشان داد كه همبستگي معنادار و منفي بين اين دو متغير وجود دارد. به عبارتي با افزايش اعتياد به اينترنت سازگاري اجتماعي كاهش مييابد و بالعكس. درگاهي و رضوي در پژوهش خود دريافتند افراد داراي اعتياد به اينترنت درجات مختلفي از رفتارهاي رواني-اجتماعي مانند احساس بيگانگي با خود احساس ضعف و ناتواني در انجام امور رفتار ناهنجار اجتماعي اجتماع گريزي درونگرايي و رفتار احساسي را از خود نشان ميدهند (39). هم چنين علوي و همكاران (1) پورشهرياري (3) و چاك و ليونگ (12) نيز به نتيجه مشابهي دست يافته بودند. اينترنت زمينهي ارتباط با ديگران را به صورت مجازي فراهم ميآورد اما در زمينهي تعامل واقعي با دوستان و نزديكان ناتوان است. در بيان سازگاري اجتماعي آن را توانايي فرد براي ايجاد روابط شايسته با ديگران و همكاري با آنان تعريف كردهاند. كارينز و همكاران دراين زمينه اظهار ميدارند كه فرآيندهاي سازگاري در زمينه ارتباطات مفيد اجتماعي شكل ميگيرد و اجتماعيشدن زمينه افزايش سازگاري را فراهم مينمايد (40). بر اين اساس اعتياد به اينترنت ميتواند با كاهش روابط واقعي اجتماعي و با كاهش سازگاري اجتماعي در ارتباط باشد. برخي تحقيقات همبستههاي محتمل فيزيولوژيكي استفاده مفرط از اينترنت را برشمردهاند از جمله پاسخ شرطي (افزايش ضربان قلب يا فشارخون) به صداي وصل شدن مودم تحريكپذيري بيش از حد زماني كه ديگران مزاحم فرد معتاد در هنگام غرق شدن در فضاي مجازي مي شود خشكي چشم درد چشم كاهش دي د كمردرد سردرد و ناآرامي رواني- حركت ي (43). همچنين در اين افراد به دليل حفظ وضعيت بد بدن به مدت طولاني و انجام حركات تكرارشونده معمولا درد

6 فاطمه بيدي و همكاران رابطه اعتياد به اينترنت با برخي ويژگيهاي رواني 46 دست مچ گردن شانه و پا سفتي ماهيچهها بيحسي و درد در انگشتان شست اشاره و مياني و آتروفي و ضعف ماهيچهها ديده مي شود. برخي از آنها گرفتار سندرم تونل مچي ميشوند كه به ماهها درمان نياز دارد و گاهي به جراحي ميانجامد (43). فرضيه ديگر كه مورد آزمون قرار گرفت ارتباط اعتياد به اينترنت با عزت نفس بود كه بر اساس آزمون انجام شده رابطهاي منفي و معنادار حاصل شد. اين نتيجه با نتايج پژوهشهاي قاسم زاده و همكاران (41) آرمسترانگ و همكاران (14) ين و همكاران (18) همسو است. بر اساس مدل نظري ديويس شايد عزت نفس پايين به عنوان يك آسيب رواني موجود آمادگي را در فرد براي ابتلا به اعتياد به اينترنت ايجاد كند (42) اعتياد ميتواند براي گريز از اين ارزشيابيهاي منفي و تنش روابط بين فردي مورد استفاده قرار گيرد. رابطهي بين اعتياد به اينترنت و عزت نفس پايين بر اساس نظرية يادگيري اجتماعي بندورا نيز قابل تبيين است بندورا معتقد است كساني كه مهارتهاي مقابلهاي اجتماعي كم يا خودكارآمدي پاييني دارند معمولا از مواد به عنوان يك سازوكار مقابلهاي استفاده ميكنند. بنابراين شايد بتوان گفت افرادي كه عزت نفس پاييني دارند ابتدا اينترنت را به عنوان راه گريز استفاده كرده و آن گاه تدريجا به آن معتاد ميشوند. نتيجه نهايي: نتايج مطالعه حاضر نشان دادند كه اعتياد به اينترنت با خصايص رواني و جسماني ديگر ارتباط معناداري دارند. مشكل اعتياد به اينترنت زماني خود را نشان ميدهد كه شخص آن قدر در دنياي مجازي غرق ميشود كه از زندگي حقيقياش غافل شده سلامتي شغل روابط خانوادگي و ديگر مسي وليتهايش را فراموش ميكند. كار با اينترنت هم مثل همه كارهاي ديگر محتاج رعايت تعادل و ميانهروي است و تفاوت ميان يك «كاربر سالم» و يك «كاربر معتاد» در همين نكته است. از آنجايي كه پيشگيري بر درمان مقدم است و با توجه به نتايج اين مطالعه جا دارد كه اين پديده به عنوان يك مشكل رواني مورد توجه قرار گيرد و از طريق آموزش صحيح فرهنگ استفاده مناسب از كامپيوتر اينترنت و امكانات آن جايگزين شيوه هاي غلط گردد. لذا ضروري است متخصصين روانپزشكي و روانشناسي كه در امر بهداشت روان فعاليت ميكنند از وضعيت اعتيادهاي مرتبط با اينترنت از جمله اعتياد به چت بازي گردآوري اطلاعات بورس قماربازي سايبرسكس هرزه نگاري رابطه عشقي اينترنتي و سوء استفاده جنسي آگاهي داشته باشند. ذكر مساي ل و مشكلات ناشي از اينترنت گوياي اين مسي له است كه در اين زمينه فرهنگسازي مناسب و آموزش صحيح در سطح جهاني و مل ي براي استفاده مو ثر و مناسب از اينترنت انجام شود. با توجه به اين كه مطالعه حاضر در سطحي فرامل ي و بين فرهنگي انجام شده ميتواند پيامي ويژه داشته باشد. اعتياد به اينترنت مختص افراد درون مرزي نبوده و پديدهاي جهاني است و به عنوان يكي از آسيبهاي نوپديد از آن ياد ميشود. لذا عزم جهاني براي فرهنگسازي استفاده از اين وسيله ضرورتي اجتناب ناپذير است. سپاسگزاري: در اين جا برخود لازم ميدانيم از كليهي مشاركت كنندگان در تحقيق و مديريت كافينتهاي منطقه الكرامه دوبي كه شرايط مناسبي را براي انجام اين پژوهش فراهم آوردند تشكر و قدرداني نماييم. منابع : 1. Alavi S, Eslami M, Marathy MR, Najafi M, Jannatifard F, Rezapour H. [The psychometric properties of young internet addiction test]. Journal of Behavioral Sciences 2011; 4 (3): (Persian) 2. Miniwatts Marketing Group. World internet users and population stats. December Available from: etworldstats.com/ stats.htm 3. Pourshahriyari M. [Comparison of depression, social isolation and family communications schoolgirls internet user and non users' high school of Tehran]. Psychological studies of faculty of educational sciences & psychology of Al-Zahra university 2008; 3(2): (Persian) 4. Young KS. Caught in the Net: How to recognize the signs of internet addiction and a winning strategy for recovery. New York: John Wiley, Wang W. Internet dependency and psychosocial maturity among college students. Int J Hum- Comput Stud 2001; 55: Kaltiala-Heino R, Lintonen T, Rimpelä A. Internet addiction? Potentially problematic use of the Internet in a population of year-old adolescents. Addict Res Ther 2004; 12(1): Petrie H, Gunn D. Internet addiction: the effects of sex, age, depression and introversion. Paper presented at the British Psychological Society London Conference, December 15, 1998.

7 47 دوره نوزدهم شماره 3 پاي يز 1391 شماره مسلسل 65 مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني همدان Available from: SDRU/ Helen/inter. html. 8. Prezza M, Pacilli MG, Dinelli S. Loneliness and new technologies in a group of Roman adolescents. Comput Hum Behav 2003;20(5): Johansson A, Götestam KG. Internet addiction: Characteristics of a questionnaire and prevalence in Norwegian youth (12-18 years). Scand J Psychol 2004; 45: Yang SC, Tung CJ. Comparison of internet addicts and non-addicts in Taiwanese high school. Comput Hum Behav 2007; 23: Nalwa K, Anand AP. Internet addiction in students: A cause of concern. Cyber Psychol Behav 2003; 6 (6): Chak K, Leung L. Shyness and locus of control as predictors of Internet addiction and Internet use. Cyber Psychol Behav 2004; 7(5): Alavi S, Maracy MR, Jannatifard F, Eslami M, haghighi M. [The study of psychiatric symptoms associated with internet addiction in students Isfahan universities]. Scientific Journal of Hamadan University of Medical Sciences & Health Services 2011; 17(2): (Persian) 14. Armstrong L, Phillips JG, Saling L. Potential determinants of heavier internet usage. Int J Hum Comput Stud 2000; 53: Young KS. Evaluation and treatment of internet addiction. New York: Innovations in clinical practice, Faghihi AN. [The application of cognitivebehavioral therapy in the treatment of depression with emphasis on the islamic perspective (case study)]. Research of the Quran and Hadith 2004; 2: (Persian) 17. Ko C, Yen J, Chen C. Psychiatric comorbidity of internet addiction in college students: An interview study. CNS Spectr 2008; 13: Yen J, Ko C, Yen C. Psychiatric symptoms in adolescents with internet addiction: Comparison with substance use. Psychiatr Clin Neurosci 2008; 62: Jee H, Su YK, Soojeong CB. Depression and internet addiction in adolescents. Psychology 2007; 40: Keum SJ, Seon YH, Ja YC. Internet addiction and psychiatric symptoms among Korean adolescents. J School Health 2008; 78: Namazi Sh, Mosavi SM, Seydabadi A. [Users of internet and depression]. Developmental Psychology 2005; 6: (Persian) 22. King Storm A. Internet addiction. Is the internet addictive, or are addicts using the internet. Retrieved November 20, Available from : charter.net/ stormking/ iad.html 23. Kubey RW, Lavin MJ, Barrows JR. Internet use and collegiate academic performance decrem ents. Early findings. J Commun 2001;8: Nastizaei N, [The relationship between general health and internet addiction]. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences 2009; 11 (1) : (Persian) 25. Johnson GM. Self-esteem and use of the internet among young school-age children. Int J Psychol Stud 2011; 3(2): Koch W, Pratarelli ME. Effects of intro/ extroversion and sex on social internet use. N Am J Psychol 2004; 6(3): McKenna KYA, Green A, Gleason M. Relationship formation on the Internet: What s the big attraction? J Soc Issues 2002; 58: Young KS. What makes the internet addictive: Potential explanations for pathological internet use. Paper presented at the 105th annual conference of the American Psychological Association, August 15, 1997, Chicago, IL. Available from: articles/ habitforming.htm. 29. Yuen CN, Lavin MJ. Internet dependence in the collegiate population: The role of shyness. Cyber Psychol Behav 2004; 7(4): Simkova B, Cincera J. Internet addiction disorder and chatting in the Czech Republic. Cyber Psychol Behav. 2004; 7(5): Widyanto L, McMurran M. The psychometric properties of the internet addiction test. Cyber Psychol Behav 2004; 7(4): Kim K, Ryu E, Chon M, Yuen E, Choi S, Seo J. Internet addiction in Korean adolescents and its relation to depression and suicidal ideation: A questionnaire survey. Int J Nurs Stud 2006; 43: Gary GM. [Psychological assessment guide: for clinical psychologists, counselors & psychiatrists]. Translated by Nikkho MR, Sharifi HP. Tehran: Roshd, (Persian) 34. Saatchi M, Kamkari K, Aasgarian M. [Psychological tests]. Tehran; Virayesh, (Persian) 35. Hoseini N, Ahghar G, Akbari A, Sharifi N. [Inventory research in psychology, counseling, educational sciences and sociology]. Tehran: Sokhan, (Persian) 36. Hormozinezhad M. [Simple and multiple relationships of self-esteem, social anxiety and perfectionism with assertiveness]. MA dissertation of psychology. Shahid Chamran University, (Persian) 37. Alavi SH. [The study of relationship between self-esteem and job satisfaction in organization experts and government agencies]. Journal of Educational Psychology, University of Mashhad 2002; 3(1): (Persian) 38. Human HA.[ Structural equation modeling with software LISREL]. Tehran: SAMT, (Persian) 39. Dargahi H, Razavi M. [Internet addiction and its related factors in Tehran inhabitants]. Journal

8 فاطمه بيدي و همكاران رابطه اعتياد به اينترنت با برخي ويژگيهاي رواني 48 of Payesh 2007; 6(3): (Persian) 40. Cairns RB, Leung MC, Buchanan L, Cairns BD. Friendships and social network in children and adolescence: fluidity, reliability, and interrelations. Child Dev 1995; 66(5): Ghasemzadeh L, Shahraray M, Moradi AR. [The study of degree of prevalence to internet addiction and its relation with loneliness and self esteem in high schools students of Tehran]. Journal of Education 2007; 1: (Persian) 42. Davis RA. A cognitive-behavioral model of pathological Internet use. Comput Hum Behav 2001; 17: