روايي و پايايي پرسشنامه حس انسجام در دانشجويان

Transcript

1 پژوهنده (مجله پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي) سال هفدهم شماره پي در پي 85 صفحات 50 تا 56 فروردين و ارديبهشت 39 تاريخ دريافت مقاله: 389/6 تاريخ پذيرش مقاله: 393/6 بررسي روايي و پايايي پرسشنامه حس انسجام در *2 دكتر احمد عليپور نسيم شريف. استاد گروه روانشناسي دانشكده روانشناسي دانشگاه پيام نور 2. دانشجوي دكتراي تخصصي گروه روانشناسي دانشكده روانشناسي دانشگاه پيام نور چكيده سابقه و هدف: مفهوم حس انسجام در سالهاي اخير به درك بهتر از عناصر اجتماعي مو ثر بر سلامت و بيماري كمك كرده و همچنين توجه رو به تزايدي را به عنوان يك مدل مرتبط با سلامتي به خود جلب كرده است. كاربردهاي پژوهشي و باليني قابل توجه حس انسجام پژوهش در مورد ويژگيهاي روانسنجي ا نرا ضروري ميسازد. اين پژوهش با هدف بررسي ويژگيهاي روانسنجي پرسشنامه 29 سو الي حس انسجام ا نتونووسكي در مواد و روشها: از ا نجايي كه در اين پژوهش ويژگيه يا انجام شده است. روانسنجي مقياس حس انسجام مورد بررسي قرار گرفته و رابطه متغيرها بررسي ميشود تحقيق از نوع همبستگي است. بدين منظور 400 دانشجو (200 دختر و 200 پسر) در مقطع كارشناسي ب ه ص و ر ت تصادفي چند مرحلهاي انتخاب شدند. پس از گردا وري اطلاعات دادهه يا حصول اعتبار پرسشنامه و محاسبه ضريب ا لفاي جمعا وري شده با استفاده از تحليل عاملي اكتشافي براي كرونباخ براي حصول پايايي تجزيه و تحليل شدند. يافتهها: تحليل عاملي نشان داد كه اين مقياس تنها يك عامل دارد كه %76/5 عامل بارگيري ميشوند. همچنين همساني دروني سو الهاي پرسشنامه حس انسجام برابر با مطلوب اين مقياس ميباشد. نتيجهگيري: به نظر ميرسد كه پرسشنامه حس انسجام 29 سو الي در اير يان را تبيين ميكند و همه گويهها در اي ن ي ك =α 969 به دست ا مد كه بيانگر پايايي از اعتبار و پايايي قابل قبولي برخوردار است و ميتواند مورد استفاده پژوهشگران و متخصصان در حيطه روانشناسي سلامت طب رفتاري بهداشت رواني و پي شگيري در حوزه سلامت رواني و ساير زمينهها قرار گيرد. واژگان كليدي: قابليت تكرار نتايج روايي پايايي حس انسجام لطفا به اين مقاله به صورت زير استناد نماييد: Alipour A, Sharif N. Validity and reliability of the Sense of Coherence (SOC) questionnaire in university students. Pejouhandeh 202;7():50-6. مقدمهF٠ بارقههاي شكلگيري مفهوم حس انسجام به سال 970 برميگردد. نسخه اوليه پرسشنامه حس انسجام را ا رون ا نتونووسكي در سال 987 در سانفرانسيسكو اراي ه داده است (). ا نتونووسكي حس انسجام را بصورت ي ك جهتگ يري شخصي به زندگي تعريف ميكند (2). او بر اين باور خود تا كيد دارد كه از طريق حس انسجام ميتوان توج يه كرد كه چ ر ا فردي ميتواند با ميزان بالايي از تنش مقابله نموده و سالم بماند. بنابراين وي اعتقاد دارد كه پرسشنامه حس انسجام * نويسنده مسو ول مكاتبات: نسيم شريف ته را ن ديباجي شمالي مركز تحصيلات تكميلي دانشگاه پيام نور دانشكده روانشناسي گروه روانشناسي پس ت الكترونيك: nasimsharif982@yahoo.com توانايي اداره كردن تنش را ارزيا يب ميكند و اين كار از طري ق سه مفهوم اساسي (قابل درك بودن وقايع قابل مديريت بودن وقايع و معنيدار بودن وقايع از نظر فرد) كه جنبه رواني- اجتماعي دارند ممكن ميشود. مادسن وتگوت مري ك (3) معتقدند مفهوم حس انسجام در سالهاي اخير به درك بهتر از عناصر اجتماعي مو ثر بر سلامت و بيماري كمك كرده است. مفهوم"حس انسجام" در سالهاي اخير توجه رو به تزايدي را به عنوان يك مدل سلامتيزا به خود جلب كرده است (4). در نتيجه حس انسجام يع ين تمايل افراد به اينكه دنياي خودشان را درك كردني اداره شدني و با معنا ببينند (5).

2 شماره پيدرپي 85 فروردين و ارديبهشت 39 گرايش روزافزون مطالعات روانشناختي به پژوهشهاي نو در حوزه سلامت و پيشبينيهاي روانشناختي سلامت و بهزيس ي ت به گسترش و تعميق حدود و مرزهاي ا ن انجاميده است. ساخت ا زمونهايي كه قادرند گستره سلامت مرتبط با وضعيت روانشناختي را با موفقيت قابل قبولي پيشبيني نمايند از ثمرات اين گرايش است. پرسشنامه حس انسجام ي ك پژوهشي در حوزه علوم روانشناختي و تمام رشتهه يا ابزار مرتبط ب ا س لامت جس مي و رواني اس ت ك ه بررسي ويژگيه اي روانسنجي ا ن ميتواند جهت افزوده شدن يك ابزار پژوهشي جديد در كشور راهگشا باشد. در اهم ي ت ا ن همان بس كه پرسشنامه حس انسجام تا سال 2005 در 32 كشور ج ها ن و به 33 زبان استفاده شده و ويژگي هاي روانسنجي ا ن بررسي گرديده است همچنين بين سالهاي در 458 مقاله علمي و 3 پاياننامه دكترا به حس انسجام پرداخته شده است (6). ويژگيهاي روانسنجي پرسشنامه حس انسجام دكتر احمد عليپور و همكاران/ 5 سو الي 29 در ايران بررسي نشده و تنها روايي و پايايي فرم 3 سو الي ا ن توسط محمدزاده (7) در ايران بررسي شده است. براي اندازهگيري اعتبار اين پرسشنامه از اعتبارهمزمان (يعني بررسي رابطه اين پرسشنامه با ا زمون سخترويي كوباسا) و براي بررسي اعتبار سازه از روش تحل ي ل عاملي و ن ي ز براي بررسي پايايي پرسشنامه از ا لفاي كرونباخ و همچنين از ا زمون مجدد (بازا زمايي) استفاده شده است. نتايج اعتبار همزمان نشاندهنده ميزان همبستگي 54 بين نمرات حاصل از حس انسجام با نمرات سخترويي در سطح معنيداري 0 بوده است. نتايج مربوط به اعتبار سازه ن ي ز نشان داد كه ماده اول پرسشنامه حس انسجام با مقدار 3/55 بيشترين (27/34) مقياس را در مقايسه با بقيه عوامل تعيين ميكند كه اين بيانگر اعتبار قابل قبول پرسشنامه حس انسجام بوده است. همچنين يافتهها نشان داده كه اين پرسشنامه با ضريب ا لفاي كرونباخ 77 پايا بوده و ميزان همبستگي بين ا زمون و بازا زمون برابر 66 بدست ا مده است. ا نتونووسكي نيز در يك بررسي (8) در مورد قابلي ت پايايي پرسشنامه 29 سو ا يل با دادهه يا اعتبار و بدست ا مده از بررسي در 20 كشور مختلف نشان داد كه در 26 مطالعه با توجه ب ه فرا يندهاي سيستماتيك استفاده شده در ساخت و بررسيهاي نهايي توسط متخصصين اين پرسشنامه داري سطح بالايي از اعتبار محتوا بوده و نتايج تحليل عاملي نشاندهنده اعتبار سازه بالاي اين پرسشنامه ميباشد. همچنين همبستگي بالاي پرسشنامه حس انسجام با ساير ا زمونها اعتبار همزمان ا ن را تا ييد مينمايد. در نهايت ا نتونووسكي با بررسي اين 26 مطالعه بيان كرد كه اين پرسشنامه داراي اندازه ا لفاي كرونباخ بدست ا مده براي ثبات دروني از 82 ا يل اريكسون و لينداستروم (6) در يك بررسي ر يو 95 ميباشد. همچنين مجموعه 458 مقاله علمي و 3 پاياننامه دوره دكترا كه بين 992 و 2003 منتشر شده بود نتيجهگيري كردند كه پرسشنامههاي حس انسجام ) ه م 29 س و ا يل و هم 3 س و ا يل محتوا سازه و پيشبين و نيز پايايي ا ن) داراي اعتبار مطلوبي است و قابلي ت كاربرد بين فرهنگي را دارد. ا لفاي بدست ا مده براي پرسشنامه 29 مادهاي در 24 پژوهش رقم 70 ا يل 95 را نشان داد. ا زمون- بازا زمون بيانگر ثبات پرسشنامهها بود و نشاندهنده همبستگي 69 تا 78 در فاصله ي ك سال 64 ب راي دو سال 42 تا 45 براي 4 سال 59 تا 67 براي 5 سال و 54 ب راي 0 سال بود. در پژوهشهاي جديدتر ا ل ف اي پرسشنامه 29 سو الي 84 ا يل 86 برا ورد شده است (9 و.(0 كاربردهاي پژوهشي بويژه در حيطه روانشناسي سلامت و طب رفتاري كاربردهاي باليني و همچنين پيشگيري در حوزه سلامت از مهمترين كاربردهاي پرسشنامه حس انسجام است. ارتباط منفي نمرات پرسشنامه حس انسجام با اختلالات اضطرابي خلقي و شخصيتي ا ن را ب ه ي ك حوزه سلامت روانشناختي تبديل ا زمون معتبر در كرده است. ه م چ ن ين همبستگي منفي قوي بين حس انسجام و عوامل ايجادكننده اضطراب از يافتهه يا قابل اعتماد است (). پژوهشگراني ب ر م ب ناي مواد اي ن پرسشنامه و همبستگي نزديك ا نها با اختلالات اضطرابي طرحهاي پژوهشي جديدي ب راي رواندرماني در حوزه رفتاردرماني شناختي پيشنهاد كردهاند. مبناي اين طرحهاي درماني تمركز بركانالهايي است كه سبب ميشوند ا زمودنيهاي مبتلا به وسواس بطور معنيداري در سو الات مشخصي نمره پايين بگيرند. اندازهگيري حس انسجام بعد از اجراي تدابير درماني نشانگر افزايش در نمره حس انسجام است (2). حس انسجام از جمله پرسشنامههايي است كه در اعتباريابيهاي گوناگون در ميان ملل و طبقات اجتماعي مختلف و پژوهش در حوزه ه اي متفاوت اهميت كاربردي و پژوهشي قابل توجهي كسب كرده است (3). در ي ك بررسي سي س ت مي نشان داده شد كه پرسشنامه حس انسجام داراي اعتبار و پايايي بالايي است بطوريكه صرفنظر از تعلق اشخاص به فرهنگهاي متفاوت ميتوان از ا ن بعنوان ابزاري در جهت فهم چگونگي مديريت اشخاص بر موقعيته يا كرد (6). تنشزا و وضعيت بهزيس يت ا نها استفاده

3 52/ دوماهنامه پژوهنده پژوهشهاي انجام شده جهت بررسي همبستگي پرسشنامه حس انسجام و ا زمونهاي شخصيت بيانگر رابطه معكوس حس انسجام با اضطراب و نوروتيسيزم است. ه م چ نين بين حس انسجام و برونگرا ي ي همبستگي مثبت مشاهده ميشود. بنابراين ش خ صي ك ه از حس انسجام قوي برخوردار است صميمي ا سانگير بشاش پرحرف هوشيار ماجراجو ت كان شي و داراي جسارت اجتماعي است در حالي كه كساني ك ه حس ا ن س جا م ض عيفي دارند ممكن است در صفات برونگرايان ه معكوس عمل نمايند ( و 4). با توجه به پژوهشهاي وسيع و مقالات بسيار ك ه در دنيا با محور ي ت ويژگيه يا اين پرسشنامه انجام شده است پژوهش روي روانسنجي ا ن ضروري است. فقدان وجود چنين ا زموني عملا منجر به كم اهميت انگاشته شدن حس انسجام در حوزهه يا مختلف پژوهش روانشناختي در كشور ايران شده است. اين پرسشنامه كه 3 دهه از ساخت ا ن ميگذرد ي ك ا زمون جالب است. وفور پژوهشهاي خا ر جي مبتني ب ر اي ن پرسشنامه و نيز اعتبار و پايايي بالايي كه در مورد اين مقياس در پژوهشها گزارش شده ما را به ترجمه و اعتباريا يب ا ن علاقهمند ساخت. بنابراين با توجه به ا نچه اشاره شد در پژوهش حاضر بررسي ويژگيه يا انسجام در مد نظر ميباشد. مواد و روشها روانسنجي پرسشنامه حس براي انجام اين پژوهش ابتدا پرسشنامه 29 سو الي حس انسجام ا نتونووسكي تهيه و به فارسي ترجمه شد. سپس از چند نفر متخصص خواسته شد كه سو الهاي برگردانده شده به فارسي را به انگليسي ترجمه نمايند ا نگاه شكافهاي موجود بين دو ترجمه اصلاح گرديد و پس از ترجمه از ن ظ ر دق ت و بكارگيري كلمات معادل و جملهبندي مناسب اعتبار محتوايي ا ن توسط دو تن از متخصصان روانشناسي مورد مقايسه و بازبيني قرار گرفت. براي رفع نواقص و ابهامات مفهومي ترجمه و رسيدن به تركيببندي سليس و كم نقصت ر پرسشنامه توسط يك گروه 5 نفري از تكميل شد و از ا نان خواسته شد كلمات و نكات مبهم را كه احتمال دارد مخاطب را دچار اشتباه كند علامتگذ ا ري كرده و ت و ضيح دهند. براساس اين دادهها پ ر س ش نام ه چ ندين بار مورد بازبيني و تجديد نظر قرار گرفت. قابل ذكر است نسخه نهايي قبل از اجرا توسط دو تن از متخصصان روانشناسي تا ييد گرديد. از ا نجايي كه در اين پژوهش ويژگيه يا روانسنجي مقياس حس انسجام مورد بررسي قرار گرفته و رابطه متغيرها بررسي بررسي روايي و پايايي پرسشنامه حس انسجام... ميشود تحقيق از نوع همبستگي است. جامعه ا ماري پژوهش همه كارشناسي دانشگاه ا زاد اسلامي- واحد تهران مركز را شامل ميشود. نمونهگيري بصورت تصاد يف مرحلهاي انجام گرفت به اين ترتي ب ميان س ين چند كه ابتدا چند رشته از رشتههاي ت ح صيلي دانشگاه ا زاد اسلامي به تصادف انتخاب شد سپس تعدادي كلاس به تصادف از رشتهها انتخاب و نهايتا پس از تشريح اهداف پژوهش و جلب مشاركت و همكاري ا زمودنيها پرسشنامه حس انسجام بر ر يو 400 دانشجو (200 نفر دختر و 200 نفر پسر) اجرا شد. ميانگين كل 243 سال ميانگين س ني دختر 235 سال و ميانگين س ني پسر 22/5 سال بود. از نظر تعداد نمونه با توجه به اينكه براي بررسي اعتبار نياز به تحليل عاملي وجود دارد و حداقل 2 نفر به ازاء هر سو ال پرسشنامه لازم است و اين مقياس شامل 29 سو ال ميباشد وجود حداقل 348 شركتكننده در پژوهش ضروري بود. در عين حال با توجه به احتمال وجود پرسشنامههاي مخدوش و با توجه به حجم نمونه در پژوهشهاي مشابه ح جم نمونه در اين پژوهش 400 نفر در نظر گ رف ت ه شد كه شامل مشاركت كنندگان مو نث و مذكر ميباشد. روش نمرهگذاري پرسشنامه 29 سو الي حس انسجام بصورت ليكرت و در 3 سو ال بصورت معكوس است. هر سو ال هفت گزي ن ه دارد كه از تا 7 شماره درجه ب ن دي شده است. تكميلكننده پرسشنامه حس انسجام ميزان توافق خود را با هر سو ال از طريق تا ييد يكي از هفت درجه مشخص ميسازد. هر شماره انتخاب شده نمره همان سو ال محسوب ميشود با اين تفاوت كه 3 سو ال از اي ن پرسشنامه بصورت معكوس نمرهگذاري ميشود و در نهايت مجموع اعداد انتخاب شده بعنوان نمره فرد در ا زمون تلقي ميشود. در اي ن پرسشنامه حداقل و حداكثر نمره قابل اخذ براي مشاركتكننده بين 29 تا 203 است. در 26 مطالعه اندازه ا لفاي كرونباخ بدست ا مده براي پرسشنامه 29 سو الي حس انسجام از 82 ا يل 95 بود (8) و در پژوهشهاي جديدتر ا ل فاي پرسشنامه 29 سو الي 84 ا يل 86 برا ورد شده است (9 و 0). در مجموع شواهد پژوهشي نشان ميدهند مقياس 29 س و الي حس انسجام از اعتبار پژوهشي در حوزه تحقيقات روانشناختي عل و م سلام ت برخوردار است. پس از گردا وري اطلاعات دادههاي جمع ا وري شده با استفاده از تحليل عاملي اكتشافي براي حصول اعتبار پرسشنامه و محاسبه ضريب ا لفاي پرسشنامه تجزيه و تحليل شدند. كرونباخ براي حصول پايايي

4 شماره پيدرپي 85 فروردين و ارديبهشت 39 دكتر احمد عليپور و همكاران/ 53 يافتهها تحقيق بر روي 400 نفر دانشجو شامل 200 دختر و 200 پسر انجام گرفت. سن ا نها ± 22 سال بود. به منظور پايايي بررسي پرسشنامه از ا لفاي كرونباخ استفاده شد. همانگونه كه در جدول ملاحظه ميشود ميانگين گويه از 63/34 (گويه 25) تا 63/84 (گويه 28) در نوسان است و نيز گويهها از 65/84 (گويه 25) تا 777 (گويه 6) در نوسان است. همچنين ه م ساني دروني ا زمون يع ني همبستگي بين گويهها و نمره كل بين 52 تا 9 در نوسان است كه همه اين ضرايب همبستگي در سطح 00 نيز معنيدار هستند. اما كمترين ضرايب همبستگي مربوط به گويه 25 است كه 52 است. ستون ا خر جدول نيز نشان ميدهد كه در صورت حذف هر گويه ا لفاي كرونباخ نيز تغ ي ير قابل توجهي نخواهد داشت. همانگونه كه مشاهده ميشود ا لفاي كرونباخ ا زمون براي زنان 96 و براي مردان 95 و در كل 96 به دست ا مده است. بهترين روش براي برا ورد اعتبار استفاده از تحليل عوامل است كه به نوعي از ا ن اعتبار سازه ميگويند. پيش از اجراي تحليل عاملي به منظور بررسي كفايت اندازه نمونه و رد مبني بر درست بودن ماتريس از مقدار فرضيه ص ف ر (Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling) KMO از ا زمون كرويت بارتلت استفاده شد مقدار KMO براي پژوهش حاضر برابر با 98 است كه نشاندهنده كفايت نمونه حا ض ر ب راي انجام تحل ي ل عاملي است. همچنين نتيجه ا زمون كرويت بارتلت در سطح ا لفاي 00 معنيدار است و نيز تقليلداده وجود نداشته و تمام سو الهاي نسخه اصلي حفظ شده است. در جدول 2 مقدار كلي كه توسط هر ي ك از ع و ام ل برا ورد ميشود اراي ه شده است. اين جدول داراي س ه س ت و ن اصلي است. ستون اول ارزشهاي ويژه اوليه ستون دوم درصد ي كه توسط هر عام ل تبيين ميشود و ستون سوم درصد تراكمي را نشان ميدهد. جدول : مشخصات ا ماري سو الها به تفكيك ماده و ج سيت ن و همبستگي سو الها با نمره كل و ا لفا در صورت حذف هر كدام شماره ماده در مقياس ميانگين همبستگي با نمره كل ا لفا در صورت حذف مادهها / 79 63/ / 96 63/ / / 89 63/ / / / 00 63/ / / / / / / / / / / / / / / / 63 63/ / / / 84 63/ / 96 63/ / / / / 50 65/ زن / 39 65/ مرد / 94 65/ كل 52

5 54/ دوماهنامه پژوهنده بررسي روايي و پايايي پرسشنامه حس انسجام... جدول 2 : تحليل عوامل براي سو الهاي پرسشنامه حس انسجام گويهها مقادير ويژه اوليه كل مقادير ويژه اوليه درصد مقادير ويژه اوليه درصد تراكمي 76/48 76/ 48 22/ 8 79/58 3/ /6 3/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / نتايج نشان ميدهد كه با روش تحليل مو لفهه يا يك عامل وجود دارد كه %76/48 اصلي تنها را تبيين ميك ند و همه گويهها در اين عامل بارگيري ميشوند بنابراين از ا نجايي كه همه گويهها در يك عامل بارگيري شدهاند ديگر استفاده از چرخش واريماكس ضرورتي ندارد. ميزان بار عاملي (Loading) هر گويه در تنها عامل پرسشنامه در جدول 3 ا ورده شده است. همانطور كه در جدول 3 ملاحظه ميشود همه گويهها با ر عاملي مناسبي دارند. بيشترين بار عاملي مربوط به سو ال ي ك تحليل عوامل اعتبار سازه پرسشنامه را تا ييد ميكند. است. نتي ج ه روش ديگر براي تعيين تعداد عواملي كه در تحليل باقي ميمانند استفاده از نمودار اسكري است. در شكل نمايش تصويري عوامل به صورت نمودار ا ورده شده است. در اين نمودار محور افقي گويهها و محور عمودي مقادير ويژه را نشان ميدهد. همانگونه كه در نمودار نيز مشاهده ميشود تنها يك عامل وجود دارد كه هر 29 گويه را شامل ميشود. بنابراين با توجه به نتايج اراي ه شده در جدول 3 و شكل استفاده از روش تحليل عاملي اعتبار قابل قبولي را براي ا زمون حس انسجام نشان ميدهد. جدول 3 : ميزان بار عاملي سو الها بار عاملي در تك عامل گويه ها

6 شماره پيدرپي 85 فروردين و ارديبهشت 39 دكتر احمد عليپور و همكاران/ Scree Plot 20 0 Eigenvalue بحث گرايش روز افزون مطالعات روانشناختي به پژوهشهاي نو در حوزه سلامت و پيشبينهاي روانشناختي سلامت و بهزيستي به گسترش حدود و مرزهاي ا ن انجاميده است. ساخت و هنجاريا يب از ا زمونهايي كه قادرند گستره سلامت مرتبط با وضعيت روانشناختي را با موفقيت قابل قبولي پيشبيني نمايند از ثمرات اين گرايش است. لحاظ پايايي حس انسجام ا نتونووسكي نتيجه اين پژوهش نشان داد كه پرسشنامه Component Number شكل : نمودار اسكري براي نشان دادن يك عامل (29 سو الي) در ا دانشجوين داراي ا ل ف اي كرونباخ كل 9690 است و ا لفاي كرونباخ براي دختر و پسر به ترت ي ب 9698 و 950 به دست ا مد. در نتيجه اين پرسشنامه بالايي پايايي دارد. بررسي همساني دروني ا زمون نشان داد كه همه گويهها نقش تقريبا يكساني در نمره كل دارند و در صورت حذف ي ك سو ال ا لفا به طور معنيداري افزايش نمييابد. بنابراين ن يا يز به تغيير يا حذف سو الهاي پرسشنامه حس انسجام ا نتونووسكي نيست. اين نتيجه با ا لفاي كرونباخ ا نتونووسكي سازنده ا زمون (8) كه با استفاده از پرسشنامه 29 سو ا ي ل پايايي ب ه ميزان 95 بدست ا ورده است تقري با مطابقت ميكند. همچنين ا نتونووسكي در پژوهش خود نشان داد كه همه گويهها نقش تقريبا يك ساني در نمره كل دارند و در صورت حذف ي ك گويه ا ل فا ب ه ط و ر معنيداري اف ز ايش نميياب د. ني ز اغلب پژوهشها در اين خص وص از جمله پژوهشهاي اريكسون و لينداستروم (6) برگز تين ويزمن سولومون (9) و تزوه و يلي (0) ا لفاي پرسشنامه 29 سو الي را 84 ا يل 86 برا ورد كردهاند كه با نتيجه اي ن پژوهش تقريبا همسويي دارد و حمايت تجربي لازم را فراهم ميكند. در اين پژوهش براي نشان دادن اعتبار سازه از تحليل عوامل استفاده شد و تحليل عاملي به استخراج يك عامل انجاميد ك ه در مجموع %76/48 را تبيين ميكند و همه گويهها در اين يك عامل بارگيري ميشوند. اغلب تحقيقات در اي ن خصوص از جمله ا نتونووسكي (8) و اريكسون و لينداستروم (6) نيز نشان دادند كه ا زمون حس انسجام (فرم 29 سو ا ي)ل تنها داراي يك عامل است كه اين ن تايج نشاندهنده اعتبار سازه و ثبات ساختار عاملي است. همچنين يافتهه يا حاصل از نمودار اسكري نشان داد كه تنها يك عامل متمايزكننده عوامل واقعي از خطا يا نقطه اسكري ميباشد كه اين نتيجه هم بيانگر اعتبار قابل قبول پرسشنامه حس انسجام ميباشد. ذكر اين نكته لازم است كه برخي محدوديته يا پژوهش حاضر تعميمپذيري نتايج ا ن را محدود مي كند. اول شركتكنندگان در اين پژوهش همه كارشناسي دانشگاه ا زاد اسلامي واحد تهران-مركز را شامل ميشدند لذا هر چند دلايلي براي تفاوت معنيدار ا نها با ساير نيست با اين حال در تعميم نتايج به ساير جانب احتياط نبودن در دست بايد رعايت گردد. دومين محدوديت پژوهش همسان از لحاظ زمينههاي فرهنگي-اجتماعي و خانوادگي و عدم كنترل ا ن بود كه ميتواند در تعميمپذيري نتايج مو ثر باشد. با وجود محدوديته يا فوق نتايج پژوهش حاضر از ساختار عاملي و ويژگيهاي روانسنجي مقياس حس انسجام در يك نمونه اير يان حمايت ميكند.

7 56/ دوماهنامه پژوهنده بررسي روايي و پايايي پرسشنامه حس انسجام... همچنين توجه به جنبهه يا قابل توجهي كاربردي پژوهش حاضر نيز اهمي ت دارد. در اين راستا پيشنهاد ميشود پژوهشگران در محيطي مشابه پرسشنامه حس انسجام را بر روي دانشگاههاي ديگر به غير از دانشگاه ا زاد اسلامي اجرا كنند تا زمينه تطبيق نتايج پژوهشها فراهم شود. نيز پژوهشگران ميتوانند به بررسي ساير ويژگيه يا روانسنجي اي ن مقياس از جمله انواع اعتبار (ملاكي همزمان و پيشبين) و پايايي ثبات بر روي ديگر اقشار جامعه و ديگر استانهاي كشور بپردازند و با توجه به اينكه كمبود پژوهشهاي بنيادي در زمين ه حس انسجام و عوام ل شخصيتي عاطفي بهزيس يت و ا سيبشناختي ا ن در ايران كاملا احساس ميشود بنابراين توصيه ميشود متغيرهايي مانند رشته تحصيلي وضعيت تا هل ويژگيهاي شخصيتي و بويژه زمينههاي فرهنگي-اجتماعي و خانوادگي را در مطالعات مربوط به حس انسجام مورد ملاحظه قرار دهند. نتيجهگيري در خاتمه پرسشنامه حس انسجام كه سه دهه از ساخت ا ن ميگذرد يك ا زمون جالب است و وفور پژوهشهاي خارجي مبتني بر اين ا زمون و نيز قابليت اعتبار و پايايي بالايي كه در مورد اين ا زمون در پژوهشها گزارش شده مو لفان را به ترجمه و روانسنجي ا ن علاقهمند ساخت. نتيجه اي ن است كه نسخه فارسي پرسشنامه حس انسجام فرم اير يان در از اعتبار و پايايي پژوهش مبين ا ن 29 سو الي برخوردار است و ميتواند مورد استفاده پژوهشگران و متخصصان در حيطه روانشناسي سلامت طب رفتاري پيشگيري در حوزه سلامت و بهداشت رواني كه از مهمترين كاربردهاي مقياس حس انسجام است () و ساير حيطهها قرار گيرد. همچنين نتيجه اي ن ب راي تم امي پژوهشگران حوزه نير يو پژوهش انساني و مو سسات ا موزشي مراكز درماني و دستگاههاي اجرايي كه با پژوهش در حوزه نير يو انساني و نيز برنامهريزي در حوزه پيشگيري بهداشت روان و درمان سر و كار دارند قابل استفاده است. تشكر و قدرداني نگارندگان اي ن مقاله مراتب سپاس و قدردا ين خود را از مسو ولين و پرسنل محترم دانشگاه ا زاد اسلامي- واحد تهران مركز و تمام مورد مطالعه ابراز ميدارند. REFERENCES. Antonovsky A. Unraveling the mystery of health - how people manage stress and stay well. (Jossey Bass Social and Behavioral Science Series). st ed. San Francisco: Jossey-Bass; Bengtsson-Tops A, Hansson L. The validity of Antonovsky s sense of coherence measure in a sample of schizophrenic patients living in the community. J Adv Nurs 200;33(4): Flensborg-Madsen T, Vetegodt S, Merrick J. Why is Antonovskys sense of coherence not correlated to physical health? Analysing Antonovsky s 29-item sense of coherence scale (SOC-29). ScientificWorldJournal 2005;5: Grøholt EK, Stigum H, Nordhagen R, Köhler L. Is parental sense of coherence associated with child health? Eur J Public Health 2003;3(3): Kravetz S, Drory Y, Florian V. Hardiness and sense of coherence and their relation to negative affect. Eur J Pers 993;7(4): Eriksson M, Lindstrom B. Validity of Antonovsky sense of coherence scale: a systematic review. J Epidemiol Community Health 2005;59(6): Mohhamad Zadeh A. Validation of sense of coherence inventory-(soc)3 scale (Disseration). Tehran: Payam-e-Noor University; 200. (Text in Persian) 8. Antonovsky A. The structure and properties of the sense of coherence scale. Soc Sci Med 993;36(6): Bergstien M, Weizman A, Solomon Z. Sense of Coherence among delusional patients: prediction of remission and risk of relapse. Compr Psychiatry 2008;49(3): Tzuh Tang S, Li CY. The important role of sense of coherence in relation to depressive symptoms for Taiwaness family caregivers of cancer patients and the end of life. J Psychosom Res 2008;64(2): Melonzi EN. Antonovsky s sense of coherence Scale and 6PF second- order factors. Soc Behav personal 998;26(). 2. Joachim B, Lyon DD, Farrel SP. Augmenting treatment of obsessive-compulsive disorder with Antonovsky s sense of coherence. Perspect Psychiatr Care 2003;39(4): Holmberg S, Thelin A, Stiernström EL. Relationship of sense of coherence to other psychosocial indices. Eur J Psychol Assess 2004;20(4): Konttinen H, Haukkala A, Uutela A. Comparing sense of coherence, depressive symptoms and anxiety, and their relationships with health in a population-based study. Soc Sci Med 2008;66(2):240-2.