Τελική έκθεση. Κοινωνική διάσκεψη κορυφής για τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη, Γκέτεμποργκ, Σουηδία, 17 Νοεμβρίου 2017

Transcript

1 Τελική έκθεση Κοινωνική διάσκεψη κορυφής για τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη, Γκέτεμποργκ, Σουηδία, 17 Νοεμβρίου 2017

2 Στις 17 Νοεμβρίου 2017, οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συναντήθηκαν στο Γκέτεμποργκ με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τους κοινωνικούς εταίρους, την κοινωνία των πολιτών, φοιτητές και επιφανείς εμπειρογνώμονες, στην κοινωνική σύνοδο κορυφής για τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη, την οποία διοργάνωσαν η σουηδική κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οκτώ μήνες μετά τον εορτασμό της 60ής επετείου των Συνθηκών της Ρώμης, η σύνοδος κορυφής ήταν μια εξαιρετική ευκαιρία να συζητήσουν οι ηγέτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη για θέματα που αφορούν την καθημερινή ζωή των πολιτών. Επομένως, η σύνοδος κορυφής συνέβαλε στη δημόσια συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ, η οποία δρομολογήθηκε στη σύνοδο κορυφής της Μπρατισλάβας και διατυπώθηκε στη Λευκή Βίβλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στα πέντε έγγραφα προβληματισμού που ακολούθησαν, ιδίως σε εκείνο σχετικά με την κοινωνική διάσταση της Ευρώπης, και το οποίο παρουσιάστηκε στις αρχές του τρέχοντος έτους. Η σύνοδος κορυφής επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο μπορεί να τονωθεί η χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, να δημιουργηθούν δίκαιες θέσεις εργασίας και να προωθηθεί η ισότητα των ευκαιριών για όλους τους άνδρες και τις γυναίκες, αναγνωρίζοντας παράλληλα τις κοινές προκλήσεις και τον πλούτο των εμπειριών της Ευρώπης. Οι συζητήσεις πραγματοποιήθηκαν με μορφή ιδιαιτέρως ανοικτή και διαδραστική, πράγμα που επέτρεψε να διατυπωθούν διαφορετικές απόψεις και να συζητηθούν διάφορες λύσεις, λαμβανομένων πάντοτε υπόψη των κοινών προκλήσεων, καθώς και των ιδιαιτεροτήτων του πλαισίου και των προτεραιοτήτων κάθε χώρας. Οι ζωντανές μεταδόσεις επέτρεψαν στους πολίτες ολόκληρης της Ευρώπης να παρακολουθήσουν τις συζητήσεις σε πραγματικό χρόνο. Στη σύνοδο κορυφής, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να επιβεβαιώσουν εκ νέου την ανάληψη κοινής ευθύνης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αγορές εργασίας μας σε όλα τα επίπεδα. Υπογραμμίστηκε ότι η απασχόληση και η κοινωνική πρόοδος δημιουργούνται κατά πρώτο και κύριο λόγο επί τόπου. Η πλούσια ανταλλαγή εμπειριών θα χρησιμεύσει ως έμπνευση για τις κυβερνήσεις και τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τον τρόπο που πρέπει να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται οι πολιτικές στο μέλλον. Η ανάγκη προώθησης της σύγκλισης των οικονομιών και των κοινωνιών μας θα πρέπει να συνοδεύεται από προσπάθειες σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ άλλων και από τους κοινωνικούς εταίρους. Λαμβανομένης υπόψη της ποικιλομορφίας των κοινωνικών παραδόσεων σε όλη την Ευρώπη, θα πρέπει να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για να βελτιωθεί η πρόσβαση στις αγορές εργασίας, να διασφαλιστεί δίκαιη απασχόληση και δίκαιες συνθήκες εργασίας και να διευκολυνθεί η μετάβαση μεταξύ θέσεων εργασίας. 1. Στη σύνοδο κορυφής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διακήρυξαν τον Ευρωπαϊκό

3 Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων. Ο πυλώνας αυτός αντικατοπτρίζει την κοινή ευθύνη και την ανάγκη για κοινές προσπάθειες σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, από τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών για την επίτευξη μιας ισχυρής κοινωνικής Ευρώπης. Ο πυλώνας διατυπώνει αρχές και δικαιώματα που είναι καθοριστικής σημασίας για δίκαιες και εύρυθμες αγορές εργασίας και συστήματα κοινωνικής πρόνοιας στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Πριν από τη σύνοδο κορυφής, οι κοινωνικοί εταίροι σε επίπεδο ΕΕ συμφώνησαν σε κοινή δήλωση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να συμβάλουν στη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη στο μέλλον. Υπό το πρίσμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, και στο πλαίσιο της συνολικής συζήτησης για το μέλλον της Ευρώπης, οι συζητήσεις έδειξαν ότι υπάρχει σύμπτωση απόψεων όσον αφορά την ανάγκη να αποκτήσει η Ευρώπη ισχυρή και απτή κοινωνική διάσταση. Στο μέλλον, καθοριστική θα είναι η σημασία τόσο της οικονομικής όσο και της κοινωνικής ανάπτυξης. Η σύνοδος υπενθύμισε την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στους ανθρώπους μέσω κοινών προσπαθειών σε όλα τα επίπεδα, και να αναπτυχθεί περαιτέρω η κοινωνική διάσταση της Ένωσης η οποία θα βασίζεται στην κοινή δέσμευση και σε καθιερωμένες αρμοδιότητες. Ως πρώτο βήμα από δω και μπρος, θα πρέπει να προωθηθούν τα ακόλουθα: - να εφαρμοστούν οι αρχές και τα δικαιώματα που ορίζονται στον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ιδίως μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό των πολιτικών και μέσω των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων των κρατών μελών για το να διευκολυνθεί η εύρυθμη λειτουργία του κοινωνικού διαλόγου σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ άλλων και στη «Νέα αρχή για τον κοινωνικό διάλογο» σε επίπεδο ΕΕ - να επιτευχθεί ταχεία πρόοδος στα εκκρεμή κοινωνικά ζητήματα σε επίπεδο ΕΕ, μεταξύ των οποίων η απόσπαση εργαζομένων, ο συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης, η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και η ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα, και επίσης να υπάρχει ετοιμότητα για την ταχεία εξέταση των μελλοντικών πρωτοβουλιών που ανακοίνωσε η Επιτροπή στο πρόγραμμα εργασίας της για το να δοθεί συνέχεια στις προτεραιότητες του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την αντιμετώπιση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων και - να συνεχιστεί η πρόοδος σχετικά με το νέο θεματολόγιο δεξιοτήτων, με ιδιαίτερη έμφαση, τo 2018, στην εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου όσον αφορά τις Διαδρομές Αναβάθμισης των Δεξιοτήτων, που προορίζονται για τα άτομα με τις μεγαλύτερες ανάγκες σε δεξιότητες. 2.

4 Κοινή ευθύνη να δοθεί προτεραιότητα στον πολίτη Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης άφησαν σημάδια στις ανθρώπινες ζωές και στις κοινωνίες μας συνολικά. Οι αγορές εργασίας και τα κοινωνικά αποτελέσματα εξακολουθούν να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό εντός και μεταξύ των χωρών. Εξακολουθούν να υφίστανται ανισότητες εισοδήματος, καθώς και διαφορές στην απασχόληση μεταξύ ανδρών και γυναικών, ενώ συνεχίζονται οι δυσκολίες για τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, τους μετανάστες και τα άτομα με αναπηρία. Όλα τα κράτη μέλη υφίστανται ραγδαίες και ριζικές αλλαγές λόγω των δημογραφικών και των κοινωνικών εξελίξεων. Η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογία και η ψηφιοποίηση αλλάζουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και εργαζόμαστε μαζί, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες, καθώς και προκλήσεις. Από τις συζητήσεις προέκυψε ότι αυτό που μας ενώνει είναι η ανάγκη να διασφαλίσουμε ότι τα άτομα και οι επιχειρήσεις είναι καλά προετοιμασμένα για το μέλλον, καθώς και η ανάγκη να προσαρμόσουμε τα κοινωνικά μας μοντέλα στις σημερινές και τις μελλοντικές προκλήσεις. Αναγνωρίστηκε ότι υπάρχει κοινή ανάγκη για ανάληψη δράσης και ότι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την τρέχουσα ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας και τη μείωση της ανεργίας για την οικοδόμηση μιας περισσότερο πολυδεκτικής, ευημερούσας και κοινωνικής Ευρώπης για τους πολίτες μας, θέτοντας στην πρώτη γραμμή τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη. Αναγνωρίστηκε η σημασία της προώθησης εύρυθμου κοινωνικού διαλόγου για την επίτευξη δίκαιης απασχόλησης και ανάπτυξης. Τονίστηκε ότι είναι σημαντικό/ότι πρέπει;; να μιλάει κανείς με τα ενδιαφερόμενα μέρη και όχι μόνο σχετικά με τα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και η προοπτική «νεολαία» που είχε τεθεί από πολλούς κατά τις συζητήσεις. Ο σημαντικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών, όπως και η θεμελιώδης συμβολή των διεθνών οργανισμών, όπως η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Χρειαζόμαστε περισσότερους άνδρες και γυναίκες στην απασχόληση, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση στην αγορά εργασίας 3. Η βελτίωση της πρόσβασης στις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας απαιτεί την αντιμετώπιση βασικών προκλήσεων όπως η καλύτερη εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, η υποστήριξη των μειονεκτουσών ομάδων και η μείωση των εμποδίων για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Με την εδραίωση της παγκοσμιοποίησης, της τεχνολογικής προόδου και της δημογραφικής αλλαγής, οι περισσότερες και καλύτερες δεξιότητες

5 θα καθορίζουν την απασχολησιμότητα. Είναι επομένως απαραίτητο να εστιάζεται η προσοχή στα άτομα με χαμηλή ειδίκευση τα οποία αντιμετωπίζουν τις σοβαρότερες δυσκολίες. Για την προώθηση της χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης και της ισότητας των ευκαιριών θα πρέπει να καταβληθούν πιο έντονες προσπάθειες ώστε να εφοδιάζονται οι νέοι με τις κατάλληλες δεξιότητες. Υπήρξε ανταλλαγή ορισμένων χαρακτηριστικών πρακτικών, ιδίως σχετικά με τον τρόπο αύξησης της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να διευκολυνθεί η ένταξη των νέων, των νεοαφικνούμενων και των ευάλωτων ομάδων, καθώς και σχετικά με τον τρόπο πλήρους αξιοποίησης της πείρας των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Μεταξύ των θεμάτων που τέθηκαν στη δημόσια συζήτηση ήταν οι διαρθρωτικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην ισότητα των ευκαιριών, στην αύξηση της κινητικότητας, στη διά βίου μάθηση, στην επαγγελματική κατάρτιση και στη μαθητεία, στην πρόσβαση σε δωρεάν υπηρεσίες παιδικής μέριμνας και σε πρωτοβουλίες για ταχεία ένταξη των μεταναστών. Υπογραμμίστηκε η συμβολή των ΜΜΕ και των αυτοαπασχολούμενων στην ευρωπαϊκή οικονομική ανάπτυξη. Αναγνωρίστηκε το γεγονός ότι οι επιχειρηματικές και προσωπικές δεξιότητες σε πολλές περιπτώσεις έχουν αποκτηθεί εκτός των επίσημων εκπαιδευτικών δομών. Επιπλέον των εγγυήσεων για τη νεολαία, αναφέρθηκαν διάφορες πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ στο πλαίσιο του νέου θεματολογίου δεξιοτήτων. Οι πρωτοβουλίες αυτές περιλάμβαναν τη σύσταση του Συμβουλίου όσον αφορά τις Διαδρομές Αναβάθμισης των Δεξιοτήτων και το θεματολόγιο για τον εκσυγχρονισμό της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Χρειαζόμαστε δίκαιη απασχόληση και ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας 4. Πρέπει να διασφαλίσουμε αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και δίκαιες συνθήκες εργασίας για όλους τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από το είδος της εργασιακής σχέσης. Νέες προκλήσεις επιφυλάσσουν οι νέες μορφές εργασίας, καθώς και η ανάγκη να υπάρχει ευελιξία και ασφάλεια τόσο για τους εργαζομένους όσο και για τις επιχειρήσεις. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε τις παράπλευρες επιπτώσεις όσον αφορά την παραγωγικότητα και τους μισθούς, τις συνθήκες εργασίας, την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, καθώς και την πρόσβαση στην κοινωνική πρόνοια και προστασία. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στις χρονίζουσες ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά την απασχόληση, τις συνθήκες εργασίας, τις δυνατότητες σταδιοδρομίας, τις αποδοχές και τις συντάξεις. Συζητήθηκαν επίσης οι συνέπειες της γήρανσης του πληθυσμού και της αυτοματοποίησης και ψηφιοποίησης.

6 Σημειώθηκε ανταλλαγή διαφορετικών πρακτικών που κυμαίνονται από τις εξ ημισείας γονικές άδειες, έως την επαρκή κοινωνική προστασία για όλους τους τύπους συμβάσεων, μέτρα για την εξασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας στον χώρο εργασίας, τα δικαιώματα των εργαζομένων να απαιτούν ευέλικτες εργασιακές ρυθμίσεις. Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων τονίστηκε από πολλούς ως σημαντικός στην αντιμετώπιση των προκλήσεων σχετικά με τη δίκαιη απασχόληση και τις ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας. Ένας εύρυθμος διάλογος μπορεί, για παράδειγμα, να καταστεί αποτελεσματικό εργαλείο για την εξεύρεση λύσεων σε ζητήματα ευελιξίας και ασφάλειας τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τις επιχειρήσεις. Οι εν εξελίξει πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ περιλαμβάνουν τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου για την υγεία και την ασφάλεια, την αναθεώρηση της οδηγίας για τη γραπτή δήλωση, καθώς και μια πρωτοβουλία για τη βελτίωση της πρόσβασης στην κοινωνική προστασία. Πρέπει να επενδύσουμε στο ανθρώπινο δυναμικό προκειμένου να διευκολυνθεί η μετάβαση μεταξύ θέσεων εργασίας Πρέπει να συνεχιστούν οι εν εξελίξει προσπάθειες προκειμένου να διευκολυνθεί η μετάβαση μεταξύ θέσεων εργασίας. Οι προσπάθειες αυτές περιλαμβάνουν την αναπροσαρμογή και αναβάθμιση των δεξιοτήτων, τη διατήρηση των δικαιωμάτων κοινωνικής προστασίας καθ όλη τη διάρκεια ζωής, καθώς και τη σύσταση δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και τη στήριξη της συμμετοχής στην αγορά εργασίας με στόχο την προσαρμογή στις ραγδαίες οικονομικές μεταβολές και στις πιο μακροχρόνιες και περισσότερο διαφοροποιημένες σταδιοδρομίες. Η μετάβαση από το σχολείο στην εργασία και από τη γονική άδεια στην εργασία είναι σημαντικό και απαιτητικό εφαλτήριο. 5. Αντηλλάγησαν ορισμένες σημαντικές πρακτικές εκεί όπου η ψηφιοποίηση και η αυτοματοποίηση δημιούργησαν νέες συνθήκες και προκλήσεις για τη συνολική ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Τονίστηκε η σημασία της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και η πρόσβαση στη διά βίου μάθηση που επικεντρώνεται σε νέες δεξιότητες που συμβαδίζουν με την τεχνολογική εξέλιξη και τη διευκόλυνση της μετάβασης από μία θέση εργασίας σε άλλη. Ιδιαίτερα σημαντικός στο πλαίσιο αυτό θεωρήθηκε ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων. Χρειάζονται επενδύσεις και αναφέρθηκαν τόσο οι εθνικοί πόροι όσο και οι πόροι της ΕΕ. Σημαντική επίσης χαρακτηρίστηκε η εντατική συνεργασία με τα πανεπιστήμια και τους κοινωνικούς εταίρους. Κοινή άποψη ήταν ότι το κοινωνικό μοντέλο της ΕΕ θα πρέπει να προστατευτεί και να διαφυλαχθεί και ότι η ΕΕ θα πρέπει να αποφύγει την υποβάθμισή του, τόσο εντός της Ένωσης όσο και στην

7 παγκόσμια αγορά. Βασική αρχή που διατυπώθηκε είναι η προστασία των εργαζομένων και όχι η προστασία της εργασίας. Υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ με επίκεντρο τη δίκαιη κινητικότητα, όπως η αναθεώρηση των κανόνων σχετικά με την απόσπαση των εργαζομένων και τον συντονισμό της κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και η πρόταση για τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Αρχής Εργασίας. Συμπληρωματικά μέτρα/περαιτέρω δράση Τον Δεκέμβριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα μελετήσει τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής του Γκέτεμποργκ, και θα αναδείξει την κοινωνική διάσταση στη συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ. Ως συνδιοργανώτρια της κοινωνικής συνόδου κορυφής για τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παίζει τον ρόλο που της αναλογεί και στη συνέχεια των συζητήσεων αυτών. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό των πολιτικών θα πρέπει να αποτελέσει το κύριο πλαίσιο για την προώθηση των συζητήσεων σχετικά με την κοινωνική διάσταση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κοινοποιεί τις προτεραιότητές της στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, το οποίο ξεκινά με την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το Στη σύνοδο οι συμμετέχοντες έγιναν επίσης μάρτυρες της κοινής διακήρυξης του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το γεγονός αυτό έστειλε ισχυρό μήνυμα ενότητας και πολιτικής δέσμευσης. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων καθορίζει 20 αρχές που βρίσκονται κοντά στην καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων πολιτών και επιβεβαιώνει την προσήλωση σε κοινές αξίες. Η έμφαση τώρα πρέπει να μετατοπιστεί στη θέσπιση αυτών των αρχών και δικαιωμάτων, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι αποτελούν πραγματικότητα για όλους τους άνδρες και όλες τις γυναίκες. Πρόκειται για κοινό καθήκον το οποίο απαιτεί συλλογική προσπάθεια από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους, καθώς και την κοινωνία των πολιτών. 6. Η σύνοδος κορυφής υπήρξε το πρώτο ορόσημο στη δημόσια συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης στην πορεία προς τη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ στις 9 Μαΐου 2019 στο Sibiu. Οι συνδιοργανωτές προσβλέπουν στις αδιάλειπτες προσπάθειες της εσθονικής, της βουλγαρικής και της αυστριακής Προεδρίας για τη συνέχιση των εργασιών σχετικά με την κοινωνική διάσταση της Ευρώπης στο πλαίσιο του 18άμηνου προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μεταξύ Ιουλίου 2017 και Δεκεμβρίου 2018), καθώς και στις περαιτέρω εργασίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τομέα αυτό πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές την άνοιξη του 2019.

8 Let s talk about it #SocialSummit17