Καλοδεχούμενα τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σε ότι αφορά στην

Transcript

1

2

3 ISSN ΣΕΛ ΣΕΛ ΣΕΛ Τεύχος Ν ο 4 * Νοέµβριος 2014 * ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΩΡΕΑΝ ΜΕ ΤΗΝ AGRENDA KAI ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΥΤΟΤΕΛΩΣ µε 4 ευρώ ΣΕΛ. 8 15, ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΖΑΡΙ ΗΣ Η αναζήτηση του απόλυτου κρασιού δεν σταµατάει ποτέ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ Όταν η επιστήµη «ακουµπά» την παράδοση στο αµπέλι ΑΜΠΕΛΟΣ & ΟΙΝΟΣ ΑΦΡΩ Η ΚΡΑΣΙΑ Οι Έλληνες ανακαλύπτουν τη γοητεία των φυσαλίδων Trails Ξεκίνα έχοντας στο μυαλό σου το τέλος Το Wine Trails ξεδιπλώνει τα σχέδια εγκατάστασης αμπελώνα ΚΕΙΜΕΝΟ Γιάννης Πανάγος, Εκδότης- ιευθυντής Editorial ΠΟΠ: Στην Ιταλία ο νόµος δέχεται όριο ανοχής µέγιστης στρεµµατικής απόδοσης 20% για ΠΟΠ κρασιά, σύµφωνα µε τον ειδικό νοµικό σε θέµατα αµπελουργίας Θεόδωρο Γεωργόπουλο, κάτι που θα µπορούσε να ενσωµατωθεί και στο εθνικό µας πλαίσιο. σελ ΚΑΙΡΟΣ, ΤΑ ΚΑΛΑ ΚΡΑΣΙΑ ΝΑ ΑΥΞΗΣΟΥΝ ΚΑΙ ΟΓΚΟΥΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ Μία ακόµα οινική µόδα; Οι «εναλλακτικές» ποικιλίες διεισδύουν πλέον µε σταθερότητα στο οινικό προσκήνιο, κατακτώντας διαρκώς αυξανόµενο µερίδιο των φυτεµένων εκτάσεων παγκοσµίως αλλά και αύξηση του συνολικά παραγόµενου κρασιού. Πρόκειται απλά για µια ακόµα οινική µόδα ή φέρει βαθύτερα αίτια αυτή η νέα κατεύθυνση; Μπορεί η νέα αυτή τάση να δροµολογήσει την καθιέρωση των ανεκµετάλλευτων ως τώρα Ελληνικών οινοποιήσιµων ποικιλίων; Θέλουµε να ανακαλύψουµε ξανά την χαµένη οινική µας ταυτότητα κοιτάζοντας µέσα από τα µάτια των άλλων ή µας αρκούν οι ξεραµένες δάφνες της εσωστρέφειας; Στο επόµενο WINE TRAILS Στις καταξιωµένες ετικέτες γίνεται δυσεύρετο το δεύτερο µπουκάλι; Καλοδεχούμενα τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σε ότι αφορά στην ποιότητα του ελληνικού κρασιού, ωστόσο, χρόνο με το χρόνο οι συντελεστές του κλάδου αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο την ανάγκη να γίνει κάτι και με τους όγκους της παραγωγής, χωρίς αυτό βέβαια να ανακόψει την πορεία ποιοτικής αναβάθμισης της εγχώριας παραγωγής. Με άλλα λόγια, η χώρα μας έχει ανάγκη να αξιοποιήσει και την τελευταία κατάλληλη σπιθαμή γης προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή της σε ποιοτικούς οίνους, διευρύνοντας αντίστοιχα και την παρουσία της στις μεγάλες και ώριμες αγορές του εξωτερικού. Σημειωτέον ότι η σημερινή εικόνα της εγχώριας αγοράς δείχνει ανάγλυφα τις ελλείψεις που παρατηρούνται σε αναγνωρισμένες ετικέτες καθιερωμένων ποικιλιών, όπως η μαλαγουζιά, το ασύρτικο κ.α. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι οι προηγούμενες χρονιές ήταν καλές από πλευράς παραγωγής, πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι στο προσεχές διάστημα τα πράγματα θα είναι ακόμα πιο δύσκολα, καθώς ο τελευταίος τρύγος δεν συγκαταλέγεται, ως γνωστόν, μεταξύ των αποδοτικότερων. Με βάση τα παραπάνω είναι δύσκολο να εξηγηθούν οι πραγματικοί λόγοι της πεισματικής άρνησης που εκδηλώνει η ελληνική πολιτεία στο θέμα της περαιτέρω απελευθέρωσης των φυτεύσεων, ειδικά μάλιστα σε περιοχές που συνδυάζουν τα απαραίτητα χαρακτηριστικά για να υποστηρίξουν της προσπάθεια ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής ποιοτικών οίνων. Οι παραδοσιακοί αγροτοσυνδικαλιστές που έχουν σημαντικό μερίδιο στην άρνηση που καταγράφεται από την πλευρά της Πολιτείας, εκφράζουν την άποψη ότι μεγαλύτερη παραγωγή οινοστάφυλων θα δημιουργήσει «πληθωρισμό» και θα ρίξει τις τιμές παραγωγού. Η άποψη αυτή είναι δύσκολο να τεκμηριωθεί, από τη στιγμή που η ζήτηση, ειδικά για κάποιες ποικιλίες από συγκεκριμένες περιοχές είναι δεδομένη, ενώ την ίδια στιγμή, διεύρυνση της ποιοτικής παραγωγής των οινοποιείων στα όρια πάντοτε της δυναμικότητάς τους, θα βελτίωνε την διαπραγματευτική ικανότητα των επιχειρήσεων και κατ επέκταση το εκτόπισμα του καλού ελληνικού κρασιού στην παγκόσμια αγορά. Wine Trails _editorial-periexomena.indd 3 11/26/14 7:24 PM

4 Wine Trails ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΩΡΕΑΝ ΜΕ ΤΗΝ AGRENDA KAI ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΥΤΟΤΕΛΩΣ Ταυτότητα 16 I ΙΟΚΤΗΣΙΑ Green Box Εκδοτική Α.E. Νίκης 24, Σύνταγµα, Tηλ: , Fax: info@agronews.gr EΚ ΟΤΗΣ/ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Γιάννης Πανάγος Νοέµβριος 2014 ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ 8 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΜΠΕΛΩΝΑ 18 Οι φθινοπωρινές επεµβάσεις στο αµπέλι ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ 28 ΑΣΦΑΛΤΟΣ ΚΑΙ ΑΜΠΕΛΙ 22 Η µέγιστη στρεµµατική απόδοση στα ΠΟΠ/ΠΓΕ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 38 ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟΥ 42 Αµπελουργικό T3 75F New Holland ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 72 ΚΡΑΣΙ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 76 Υπηρεσίες εστίασης από τα οινοποιεία ΕΤΙΚΕΤΕΣ 80 ΕΛΛΗΝΙΚΑ CAB. SAUVIGΝΟΝ 84 Νέες κυκλοφορίες οίνου στην Ελλάδα ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΑ 86 ΑΝΑΓΚΗ Ο ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ 88 «Κυνήγι» σε παράνοµους ζητούν οι καζανάδες ΜΠΙΡΑ 92 Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΙΣΚΟΥ 66 Αλλαγή ισορροπιών στην αγορά µπύρας ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ Λάζαρος Γατσέλος ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚ ΟΣΗΣ Ειρήνη Σκρέκη ΣΥΝΤΑΞΗ Νίκη Μηταρέα Μαρία Νέτσικα Γρηγόρης Κόντος Χαρ. Σπινθηροπούλου Γιώργος Κοντονής Μαρία Γιουρουκέλη Μαρία Κρόκου Γιάννης Τσατσάκης Φανή Γιαννακοπούλου Πέλλα Λασηθιωτάκη Ελένη ούσκα ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ/ ΣΕΛΙ ΟΠΟΙΗΣΗ Βασιλική Κονόµου Αθηνά Βέη Αγγελική Σγούρου Σοφία Ιντζεβίδου ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Παναγιώτης Αραβαντινός ΙΑΦΗΜΙΣΗ/ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Ελισάβετ Μπουζαλάκου Φαίη Καρλή ΙΑΝΟΜΗ Ευρώπη Πρακτορείο ιανοµής Τύπου Α.Ε. ΕΚΤΥΠΩΣΗ/ ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΙΑ ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΙΡΙΣ ΑΕΒΕ 4 Wine Trails 66 Ξεχωριστή η θέση των αφρώδων οίνων στην ελληνική αγορά 03-05_editorial-periexomena.indd 4 11/26/14 7:25 PM

5 ΚΕΙΜΕΝΟ Γιάννης Πανάγος, Εκδότης-Διευθυντής Editorial Wine Trails _editorial-periexomena.indd 5 11/26/14 8:14 PM

6 Εισαγωγή Eπιστρέφοντας στο παρόν Α Του Λάζαρου Γατσέλου, Οινολόγου ΑIWS Ανοίγοντας λοιπόν την επόμενη φιάλη του αγαπημένου σας κρασιού, αλλάξτε θέση και δοκιμάστε ξανά. ναζητώντας ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και εξελισσόμενο στοιχείο υλικού πολιτισμού για τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια, αρκεί κανείς να απευθυνθεί στο ποτήρι του. Ο συγκεκριμένος διάλογος είναι η αμφίδρομη εξιστόρηση των εμπειριών τόσων ετών, μεταφρασμένη σε κρασί του σήμερα. Θα μπορούσε όμως κανείς συνομιλώντας στο ποτήρι μ ένα κρασί από το χθες, να αντιληφθεί την οινική κατάσταση του σήμερα και του αύριο; Η σαφέστατα καταφατική απάντηση ξεδιπλώνει το ριζικό της σύστημα στο βάθος εκείνο της γνώσης που καλύπτει τους πολύμορφους κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτισμικούς παράγοντες που συντέλεσαν στην οποιαδήποτε οινική μεταβολή, αλλαγή, ανακάλυψη, ή επανάσταση, καθώς όλα έχουν το μερίδιο τους στην σύντομη ως τώρα ιστορία του κρασιού στον πλανήτη. Αυτό λοιπόν που για μας σήμερα θεωρείται αυτονόητο, για κάποιους στο κοντινό παρελθόν των τριάντα και πλέον χρόνων πιθανά να αποτέλεσε έργο ζωής και το αντίστροφο. Ποιος πραγματικά σήμερα ασχολείται με την ολοκλήρωση των αλκοολικών ζυμώσεων και των μηλογαλακτικών μεταροπών; Σε παγκόσμιο επίπεδο, κανείς που στην πραγματικότητα παράγει ποιοτικό κρασί. Αυτό που φάνταζε ως η αγωνία του χθες, αποτελεί κεκτημένο του σήμερα, αφήνοντας χώρο σε άλλες «σύγχρονες» αγωνίες όπως η επιλογή της ώθησης προς την πλήρη ή μερική ολοκλήρωση μίας μεταβολικής ακολουθίας για την επίτευξη μιας ή/ και περισσότερων γευστικών εκφράσεων π. χ. Σε αναλυτικό επίπεδο και σε επίπεδο διασφάλισης ποιότητας, αυτό μεταφράζεται στην συμπίεση πολλών πρώην εξειδικευμένων αναλύσεων και κατεργασιών στο επίπεδο των καθημερινών αναλύσεων ρουτίνας, την αντικατάσταση τους από άλλες αναλύσεις και κατεργασίες που απαιτούν την ύπαρξη εξειδικευμένου προσωπικού και εξοπλισμού, σύμφωνα με έναν διαφορετικό πλέον ορισμό περί εξειδίκευσης, πάντα όμως σε παράλληλη πλεύση με τους νέους σχηματισμούς των ορίων της ποιότητας. Ωστόσο, παρελθόν, παρόν και μέλλον αλληλοϋφαίνουν την ιστορία, ακολουθώντας αυθόρμητες και αυτοπροσδιοριζόμενες εναλλαγές. Έτσι, πολλές από τις πλέον εξειδικευμένες παραμέτρους διασφάλισης της ποιότητας του κρασιού παρέμεναν σε κάποιο συρτάρι ή στις σελίδες μιας ερευνητικής δημοσίευσης για μία, δύο ή και περισσότερες δεκαετίες. Αντίστοιχα στον αμπελουργικό τομέα, η νέο- παρουσιαζόμενες από «ειδικούς» βιοδυναμική αμπελοκαλλιέργεια και αμπελοκαλλιέργεια ολοκληρωμένης διαχείρισης αποτελούσαν τις σύνηθες πρακτικές καλλιέργειας, κατά τόπους ως και τα μέσα της δεκαετίας του εβδομήντα, σε όλη τη Νότια Ευρώπη, την Αυστραλία κ. ο. κ. Τι μπορεί να κρατήσει κανείς από όλα τα παραπάνω παραδείγματα; Μα την ιστορία που συνοδεύει τα χωροχρονικά δεδομένα, που εναλλάσσουν τα όρια της ποιότητας και οτιδήποτε την περιβάλει σε μία ορισμένη περίοδο, γιατί αν αγνοήσουμε τη συγκεκριμένη κουραστική για κάποιους οπτική, κινδυνεύουμε να εκτροχιαστούμε από την προσπάθεια της συνέχισης της ύπαρξης του κρασιού ως στοιχείο υλικού πολιτισμού. Ολοκληρώνοντας την παρατήρηση, βρισκόμαστε 10 ημέρες μετά τη φετινή απελευθέρωση των BEAUJOLAIS NOUVEAU, «πρώτων» κρασιών της χρονιάς και αξίζει να γυρίσουμε προσεκτικά μπρος πίσω τις σελίδες της ιστορίας του. Αφουγκραζόμενοι τις νέες ανάγκες που δημιούργησαν οι μεταβολές που επέβαλε η λήξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου οι σύμμαχοι μας Γάλλοι, θέλησαν να προωθήσουν με πυγμή και στιβαρότητα την ύπαρξη και την κατανάλωση ενός κρασιού με άμεσο και διαχυτικό χαρακτήρα καθώς ο χρόνος για κατανάλωση και αξιολόγηση ενός κρασιού σε καθημερινό επίπεδο μειώνονταν δραματικά. Στόχοι τους δεν ήταν άλλοι από τη διόρθωση της κατά κεφαλή κατανάλωσης κρασιού, τη μείωση της κατανάλωσης αναψυκτικών, τη προστασία του εθνικού κεφαλαίου μέσω της μείωσης των εισαγωγών αναψυκτικών και βέβαια τη διατήρηση του κρασιού ως πολιτισμικό στοιχείο της καθημερινότητας. Το BEAUJOLAIS NOUVEAU, με το ξεπερασμένο προσωπείο, συνεχίζει την επιτυχημένη διαδρομή του στα μονοπάτια της σύγχρονης ιστορίας καθώς μας υπενθυμίζει το πόσο δύσκολο είναι να δημιουργήσει κανείς ένα προϊόν ικανό να αφουγκράζεται τις διαρκώς μεταβαλλόμενες παραμέτρους που συνθέτουν τη σύγχρονη αστική καθημερινότητα του δυτικού κόσμου, επεκτείνοντας ανεξίτηλα τον ορισμό της διεθνούς εμπορικής επιτυχίας. Πολλές από τις πλέον εξειδικευμένες παραμέτρους διασφάλισης της ποιότητας του κρασιού παρέμεναν σε κάποιο συρτάρι ή στις σελίδες μιας ερευνητικής δημοσίευσης για μία, δύο ή και περισσότερες δεκαετίες. 6 Wine Trails 06_07_EISAGWGH.indd 6 11/26/14 5:33 PM

7 06_07_EISAGWGH.indd 7 11/26/14 5:33 PM

8 ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ Μalvasia di Candia aromatica ΠΛΗΡΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΑ Ένα πολυσύνθετο ζήτηµα, όπως η εγκατάσταση νέου αµπελώνα, απαιτεί ιδιαίτερα προσεκτικό σχεδιασµό, ενώ σήµερα ο επίδοξος αµπελουργός έχει στα χέρια του και το πανίσχυρο όπλο της αγροτικής τεχνολογίας ΚΕΙΜΕΝΟ Ηλίας Ρουσσάκης * Γεωπόνος Τα στατιστικά στοιχεία μας δείχνουν ότι τα τελευταία 40 χρόνια η έκταση του ελληνικού αμπελώνα έχει μειωθεί περίπου στο μισό και η παραγωγή οίνου έ- χει πέσει από τους τόνους στους Δυστυχώς, τα προγράμματα εκρίζωσης και η απαγόρευση φύτευσης δεν βοήθησαν στη διατήρηση και αξιοποίησή του. Τελευταία μάλιστα στην Ελλάδα δόθηκε ένα ποσοστό 1% ετησίως για νέες φυτεύσεις στο οποίο συμπεριλαμβάνονται όλες οι μεγάλες αμπελουργικές ζώνες της χώρας. Πέρα όμως από το ιστορικό και θεσμικό πλαίσιο, η εγκατάσταση ενός νέου αμπελώνα αποτελεί ένα πολυσύνθετο ζήτημα, το οποίο απαιτεί την προσεκτική καταγραφή και διερεύνηση μιας σειράς παραγόντων. Με δεδομένο μάλιστα ότι η καλλιέργεια του αμπελιού είναι πολυετής, κάθε λάθος ή παράλειψη κατά τη φύτευση μπορεί να μας οδηγήσει σε απώλεια χρόνου, χρήματος, ακόμα και σε μια επανεγκατάσταση σε χρόνο πολύ μικρότερο α- πό τον προβλεπόμενο. Το άρθρο αυτό έχει σαν στόχο να α- ναλύσει τις βασικές ενέργειες για την εγκατάσταση ενός νέου αμπελώνα και πώς αυτές διευκολύνονται με τη χρήση της γεωργικής ε- πιστήμης και τεχνολογίας. Σε κάθε επίδοξο αμπελουργό που θέλει να ξεκινήσει τον αμπελώνα του, γεννιούνται απορίες όπως ποια ποικιλία και υποκείμενο να χρησιμοποιήσει, ποιες πυκνότητες, ποιες καλλιεργητικές τεχνικές και συστήματα μόρφωσης να επιλέξει, ποιο κομμάτι της, προς φύτευση, έ- κτασης θα ήταν ιδανικότερο κ.ο.κ. Η αλήθεια είναι ότι, ειδικά σε περιπτώσεις μεγάλων εκτάσεων, η πρώτη ενέργεια πρέπει να είναι η καταγραφή της έκτασης μέσω ενός τοπογραφικού σχεδίου και με τη βοήθεια αεροφωτογραφιών. Το σχέδιο αυτό θα μας βοηθήσει να αποφασίσουμε ποια κομμάτια της έ- κτασης είναι ασύμφορο από οικονομικής πλευράς, να φυτευτούν, λόγω φυσικών εμποδίων (κλίσεις κ.λπ.), ποια κομμάτια θα χρειαστούν παρεμβάσεις διαμόρφωσης και ποιες θα είναι αυτές (πεζούλες, αποστραγγιστικά κ.λπ.), καθώς και μια εκτίμηση του δυναμικού του κάθε κομματιού ανάλογα με την έκθεση και τη θέση του (Βορράς-Νότος, πρόποδες-πλαγιά κ.α.). Παράμετροι όπως το ύψος της βροχόπτωσης, οι θερμοκρασίες, η ηλιοφάνεια, η γειτνίαση με υδάτινους όγκους και δάση, οι κλειστές κοιλάδες και λεκάνες συγκράτησης υδάτων και οι επικρατούντες άνεμοι, καθώς και η ποιότητα και τα χαρακτηριστικά του εδάφους, θα βοηθήσουν στις αποφάσεις. 8 Wine Trails 08-15_Egkatastash.indd 8 11/26/14 6:37 PM

9 Wine Trails _Egkatastash.indd 9 11/26/14 6:37 PM

10 Μalvasia di Candia Aromatica Η θέση των νέων φυτών επισημαίνεται με πλαστικούς σωλήνες, οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν και για τη διοχέτευση του νερού του ποτίσματος στο ριζικό σύστημα του αμπελώνα. Έλεγχος στα χαρακτηριστικά του αγροτεμαχίου Υψόμετρο Το υψόμετρο επηρεάζει άμεσα τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος (μεταβολή περίπου 0,6 ο C για κάθε 100 μέτρα). Σε περιπτώσεις μεγάλου υψομέτρου (πάνω από μέτρα) ο παράγοντας αυτός πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη για την επιλογή της ποικιλίας (όψιμης ανάπτυξης και πρώιμης ωρίμανσης ποικιλίες θα προτιμηθούν). 10 Wine Trails Κλίση εδάφους Η κλίση του εδάφους του μελλοντικού αμπελώνα μας επηρεάζει τη διάβρωση του εδάφους, την ποσότητα της προσπίπτουσας ακτινοβολίας (μεγαλύτερη κλίση περισσότερη ακτινοβολία) αλλά και τη διάταξη των γραμμών του αμπελιού. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι αν η κλίση είναι μεγαλύτερη α- πό 20%, η κατασκευή αναβαθμίδων είναι σχεδόν επιβεβλημένη για τη μείωση της έντονης διάβρωσης, ενώ για κλίσεις μικρότερες από 10% η καλλιέργεια μπορεί να γίνει κατά τη διεύθυνση της κλίσης του εδάφους. Για κλίσεις μεταξύ 10% και 20% προτείνεται η εγκατάσταση των σειρών κατά τις ισοϋψείς του τεμαχίου, με ι- διαίτερη προσοχή στο μήκος των σειρών, καθώς, όσο μεγαλώνει η κλίση, πρέπει να μειώνεται το μήκος. Θέση και έκθεση Σε περιπτώσεις ψυχρών κλιμάτων προτιμούμε εκθέσεις με νότιο και ανατολικό προσανατολισμό προκειμένου να εκμεταλλευτούμε στο μέγιστο βαθμό την προσπίπτουσα ακτινοβολία και την άνοδο της θερμοκρασίας που αυτή προκαλεί στο μεσόκλιμα ε- νός αμπελοτεμαχίου. Αντίθετα, σε ένα ξηροθερμικό κλίμα, οι δυτικού προσανατολισμού αμπελώνες θερμαίνονται αργότερα στη διάρκεια κάθε ημέρας, κερδίζοντας έτσι μερικές πολύτιμες μέρες στην ωρίμανση των καρπών. Λίμνες και ποτάμια Η παρουσία ενός υδάτινου όγκου κοντά στο, προς φύτευση, αγροτεμάχιο σημαίνει συνήθως μεγαλύτερη νεφοκάλυψη, περισσότερη α- κτινοβολία για τα φυτά, λόγω της αντανάκλασης, αλλά και δημιουργία ομίχλης και εξομάλυνση της θερμοκρασίας σε περιπτώσεις πολύ ψυχρών ή πολύ θερμών κλιμάτων. Πρέπει να ληφθεί επίσης σοβαρά υπόψη και η αυξημένη ατμοσφαιρική υγρασία που συνήθως επικρατεί και που ενισχύει συχνά τις μυκητολογικές προσβολές. Θάλασσες Η γειτνίαση με τη θάλασσα μπορεί να αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα σε περιπτώσεις θερμών κλιμάτων, καθώς οι θαλάσσιες αύρες μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη θερμοκρασία (έως και 5 ο C) βοηθώντας την ομαλότερη ω- ρίμανση των σταφυλιών. Κοιλάδες και πλαγιές Οι αμπελώνες, που βρίσκονται σε κλειστές κοιλάδες ή χαμηλά σε πρόποδες βουνών, αντιμετωπίζουν παραδοσιακά προβλήματα παγετού (από εγκλωβισμένες αέριες μάζες), έ- τσι, σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην επιλογή του υποκειμένου, της ποικιλίας και του συστήματος μόρφωσης, καθώς και στα μελ _Egkatastash.indd 10 11/26/14 6:37 PM

11 ΚΟΜΒΙΚΗ Η ΟΡΘΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Υποκείμενο Ειδικά όταν πρόκειται για μεγάλες εκτάσεις, η πρώτη ενέργεια είναι η καταγραφή της έκτασης μέσω ενός τοπογραφικού σχεδίου και με τη βοήθεια αεροφωτογραφιών Η επιλογή του υποκειμένου έχει μεγάλη σημασία για το νέο αμπελώνα μας καθώς από αυτό θα προκύψει το ριζικό σύστημα των φυτών μας. Στη σύγχρονη αμπελουργία τα διαθέσιμα υποκείμενα μπορούν να βοηθήσουν στη αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η φυλλοξήρα, οι νηματώδεις, οι υψηλές συγκεντρώσεις ανθρακικού ασβεστίου, η αλατότητα, τα ξηρά εδάφη, η υπερβολική ευρωστία που προέρχεται από πολύ γόνιμα εδάφη κ.λπ. Η επιλογή του υποκειμένου πρέπει να γίνει μετά από πολύ προσεκτική ανάγνωση των εδαφικών αναλύσεων και εδαφοτομών και πάντα σε συνεργασία με τον επαγγελματία φυτωριούχο μας. Καλό είναι να έχουμε αποφασίσει ποια ή ποιες είναι οι πιθανές ποικιλίες που θα χρησιμοποιήσουμε, έτσι ώστε να μπορεί να εξεταστεί και η συγγένεια εμβολιαζόμενης ποικιλίας και υποκειμένου. Δυστυχώς, στην Ελλάδα, ο κατάλογος των επιτρεπόμενων υποκειμένων είναι πολύ μικρός και σχετικά απαρχαιωμένος, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι επιλογές των αμπελουργών στην επιλογή υποκειμένου. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΦΥΤΩΡΙΟΥΧΟ Ποικιλία λοντικά μέτρα παγετοπροστασίας που ενδεχομένως θα χρειαστούν. Αντίθετα, αμπελώνες εγκατεστημένοι σε πλαγιές έχουν το φυσικό πλεονέκτημα ότι δεν κινδυνεύουν από παγετούς. Ηπειρωτικά πεδία Αντίστοιχο πρόβλημα παγετού (ακτινοβολίας σε αυτήν την περίπτωση) αντιμετωπίζουν και α- μπελώνες που βρίσκονται σε ηπειρωτικές πεδιάδες ή οροπέδια και τα θέματα της επιλογής ποικιλίας και του ύψους του κορμού πρέπει να εξεταστούν με ι- διαίτερη προσοχή. Λεκάνες συγκράτησης υδάτων Σε περιπτώσεις αγροτεμαχίων με ιδιαίτερη ικανότητα συγκράτησης υδάτων πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς παρατηρούνται φαινόμενα α- σφυξίας ριζών, συμπίεσης και διάβρωσης εδάφους, τροφοπενιών και ασθενειών. Σε περιπτώσεις σχετικά ρηχών εδαφών μια ελαφριά κλίση από το κέντρο του τεμαχίου προς την περίμετρο και κάποια ανοιχτά αυλάκια μπορεί να αρκούν. Για βαθύτερα εδάφη ίσως χρειαστεί να εκπονηθεί ένα αποστραγγιστικό σχέδιο με τη βοήθεια του τοπογραφικού σχεδίου και μιας μελέτης του υδρογραφικού δικτύου. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στο υλικό των σωληνώσεων, στη διάμετρό τους, στη θέση, την κατεύθυνση και την κλίση τους, στο βάθος τοποθέτησης καις στις μεταξύ τους αποστάσεις. Ένα σημείο που αξίζει ιδιαίτερης προσοχής είναι ότι τα αποστραγγιστικά συστήματα αυξάνουν την έκπλυση των ε- δαφών και κάθε πρόγραμμα λίπανσης πρέπει να καταρτίζεται συνυπολογίζοντας και αυτόν τον παράγοντα. Άνεμοι Οι επικρατούντες εποχιακοί ά- νεμοι είναι μια παράμετρος που μπορεί να μας οδηγήσει σε διαφορετική διάταξη της διεύθυνσης των σειρών φύτευσης σε σχέση με αυτήν που θα επιλέγαμε βάσει της κλίσης ή του προσανατολισμού. Ειδικά σε περιπτώσεις ισχυρών ανέμων, η διεύθυνση των γραμμών α- κολουθεί συνήθως αυτήν του ανέμου. Σε περίπτωση που βρισκόμαστε σε ζώνη οίνου ΠΟΠ ή ΠΓΕ και σκοπεύουμε να παράξουμε οίνους που θα πάρουν κατάταξη, η επιλογή της/των ποικιλιάς/ων περιορίζεται από τη νομοθεσία. Στην περίπτωση όμως που επιλέγουμε χωρίς νομοθετικούς περιορισμούς, μοναδικό κριτήριο δεν πρέπει να είναι το είδος του κρασιού που θέλουμε να παράγουμε. Πρέπει να εξετάσουμε ζητήματα όπως το κλίμα και το έδαφος του μελλοντικού αμπελώνα μας, καθώς δεν ταιριάζουν όλες οι ποικιλίες σε κάθε οικοσύστημα. Σε έναν αμπελώνα που κινδυνεύει από ανοιξιάτικο παγετό δεν θα επιλέξουμε ποτέ μια ποικιλία πρώιμης εκβλάστησης ή με μικρή γονιμότητα δευτερευόντων οφθαλμών, σε ένα ψυχρό κλίμα θα επιλεγεί μια σχετικά πρώιμης ωρίμανσης ποικιλία ενώ σε μια περιοχή που κινδυνεύει από μυκητιακές προσβολές θα είναι σφάλμα να επιλέξουμε μια ποικιλία που δεν έχει φυσική ανθεκτικότητα σε ωίδιο, περονόσπορο και βοτρύτη. Όπως και στην περίπτωση του υποκειμένου θα πρέπει, σε συνεργασία με έναν έμπειρο φυτωριούχο να καταλήξουμε στη σωστότερη επιλογή. Wine Trails _Egkatastash.indd 11 11/26/14 6:37 PM

12 Σε μια ιδανική κατάσταση, ο νέος αμπελώνας θα εγκατασταθεί σε έδαφος που δεν έχει φιλοξενήσει άλλη πολυετή καλλιέργεια για τουλάχιστον μια δεκαετία Ο κρίσιμος παράγοντας του εδάφους Εδαφικές ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Συνήθως 5-10 λήψεις (0,5-1 κιλό η κάθε μία) για κάθε ορίζοντα, από τους ορίζοντες 0-30, 30-60, εκ., οι οποίες θα αναμειχθούν με αυτές του ίδιου ορίζοντα, δίνοντας μας τελικά τρία δείγματα προς ανάλυση, είναι αρκετές. Εάν η χωρική παραλλακτικότητα είναι υψηλή, τα δείγματα από κάθε εδαφικό προφίλ μπορούν να μελετηθούν ξεχωριστά, προκειμένου να καταρτιστεί ένας χάρτης με τα διαφορετικής σύστασης εδάφη, εντός του αγροτεμαχίου κι έτσι να διευκολυνθούν οι αποφάσεις για το υποκείμενο, την ποικιλία, την πυκνότητα κ. α. Η ανάλυση του εδάφους περιλαμβάνει: Τη μηχανική σύσταση Τη δομή Την οργανική ουσία Το ph Το ελεύθερο και ενεργό ανθρακικό ασβέστιο Τα στοιχεία άζωτο (Ν), Φώσφορο (Ρ), κάλιο (Κ), μαγνήσιο (Mg) και ασβέστιο (Ca) Το λόγο Κ2Ο/ΜgO Τα ιχνοστοιχεία (Cu, Zn, B, Mn, Mo, Fe) Την ιοντοανταλλακτική ικανότητα κατιόντων Το λόγο C/N Το έδαφος αυτό συνιστά το βιοτικό και διατροφικό περιβάλλον κάθε πρέμνου, καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Για το λόγο αυτό, πριν από κάθε φύτευση, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε όσα μπορούμε περισσότερα για τις συνθήκες κάτω από τις ο- ποίες αυτή θα πραγματοποιηθεί. Σε μια ι- δανική κατάσταση, ο νέος αμπελώνας θα εγκατασταθεί σε ένα έδαφος το οποίο δεν έχει φιλοξενήσει άλλη πολυετή καλλιέργεια (αμπελώνας, δενδρώνας, δασική έ- κταση) για τουλάχιστον μια δεκαετία. Στις περισσότερες των περιπτώσεων όμως, μια φύτευση αμπελώνα αφορά ουσιαστικά σε μια αναφύτευση ενός παλαιότερου, που κρίνεται μη παραγωγικός. Η καλλιέργεια μπορεί να διαρκεί χρόνια, με αποτέλεσμα, πολλές φορές, την εξασθένηση του εδάφους από πλευράς θρεπτικών στοιχείων και οργανικής ύλης, τη μεταβολή του ph, τη συμπίεσή του καθώς και την ύπαρξη ασθενειών και εχθρών. Σε αυτήν την περίπτωση, κρίνεται απαραίτητη η παρακολούθηση του προς εκρίζωση αμπελώνα για ένα διάστημα, ώστε να είναι δυνατή η παρατήρηση συμπτωμάτων δύο κυρίως ασθενειών, των σηψιρριζιών και του μολυσματικού εκφυλισμού, οι οποίες δεν ε- πιδέχονται καμία θεραπευτική επέμβαση. Σε συνδυασμό με τις εργαστηριακές αναλύσεις, οι παρατηρήσεις αυτές θα μας βοηθήσουν να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα για την υγιεινή του νέου μας αμπελώνα. Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά οι αιτίες και τα συμπτώματα των ασθενειών, καθώς και βασικοί τρόποι αντιμετώπισής τους. Σηψηρριζίες Οι σηψιρριζίες οφείλονται στον μύκητα Armillaria mellea, ο οποίος προσβάλλει το ριζικό σύστημα της α- μπέλου, καταστρέφοντάς το σταδιακά, κάτι που οδηγεί στην εξασθένιση και τελικά στο θάνατο του πρέμνου. Πολλά δέντρα μπορούν να αποτελέσουν φορέα της ασθένειας, με κυριότερο τη βελανιδιά. Τα συμπτώματα στο υπέργειο τμήμα του φυτού γίνονται αντιληπτά σε συνθήκες προχωρημένης προσβολής και συνοψίζονται στα παρακάτω: δυσκολία ή απουσία έκπτυξης οφθαλμών μειωμένο μήκος μεσογονατίων μικρότερα από το κανονικό φύλλα κιτρίνισμα ή κοκκίνισμα φύλλων μυρωδιά μούχλας στις ρίζες μαυριδεροί φλοιοί ριζών και ύπαρξη λευκών εξανθίσεων κάτω από αυτούς σε περιπτώσεις έντονης προσβολής. Και τελικά, σε προχωρημένη προσβολή μαρασμός και ξήρανση μέρους ή ολόκληρου πρέμνου. Η παρουσία στο έδαφος ενός μολυσμένου κομματιού ξύλου (νεκρού ή ζωντανού), α- πό προηγούμενη καλλιέργεια, είναι συνήθως αρκετή για μια αρχική μόλυνση του πρέμνου. Για την αντιμετώπιση των σηψιρριζιών μόνο προφυλακτικά μέτρα μπορούν ουσιαστικά να ληφθούν, κάποια από τα οποία είναι: δημιουργία περιμέτρου απαλλαγμένης από δέντρα και ξυλώδεις θάμνους εκρίζωση και απομάκρυνση από τον αμπελώνα κάθε μολυσμένου και νεκρού φυτού αποδυνάμωση δύο βαθιές αρόσεις με απομάκρυνση ριζικών υ- πολειμμάτων αγρανάπαυση και αμειψισπορά για τουλάχιστον 5 χρόνια με παράλληλες βαθιές αρόσεις. Το κριθάρι είναι ιδιαιτέρως χρήσιμο για προγράμματα αμειψισποράς, σε προσβολή από σηψιρριζίες. Μολυσματικός εκφυλισμός Ο μολυσματικός εκφυλισμός προκαλείται από ι- ούς της οικογένειας Secoviridae με πλέον γνωστό τον ιό του ριπιδωτού φύλλου της αμπέλου (Grapevine fanleaf virus, GFLV). Ο κύριος τρόπος μετάδοσης είναι το μολυσμένο φυτικό υλικό και οι νηματώδεις του γένους Xiphinema. Τα συμπτώματα του ιού στα φύλλα συγχέονται συχνά με συμπτώματα παθογόνων ή τροφοπενιών και για μια αξιόπιστη διάγνωση τα εργαστηριακά τεστ σε δείγματα ιστών, π.χ. ELISA, είναι απαραίτητα. Πάρα ταύτα, τα συμπτώματα μπορούν να είναι ποικίλα : ασυμμετρία ελάσματος του φύλλου, ο- ξείς οδόντες, αποχρωματισμοί, παράλληλη διάταξη νευρώσεων βραχυγονάτωση, 12 Wine Trails 08-15_Egkatastash.indd 12 11/26/14 6:37 PM

13 ανισογονάτωση, διπλοί κόμβοι, σχήμα τεθλασμένης γραμμής και διχάλωση, μειωμένος αριθμός και μέγεθος σταφυλών, ανομοιόμορφη ωρίμανση, ανισοραγία, μικροραγία. Για τη φύτευση και διατήρηση ενός α- παλλαγμένου από μολυσματικό εκφυλισμό αμπελώνα είναι απαραίτητη η χρήση υγιούς και πιστοποιημένου φυτοπολλαπλασιαστικού υλικού και η ε- γκατάστασή του σε εδάφη απαλλαγμένα από νηματώδεις. Για το λόγο αυτό πρέπει καταρχήν να πραγματοποιήσουμε αναλύσεις σε δείγμα χώματος (0-30, εκ.) για να βεβαιωθούμε για την ύπαρξή τους και ακολούθως να εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα αποδυνάμωσης της προηγούμενης καλλιέργειας, αγρανάπαυσης και αμειψισποράς για τουλάχιστον 5 χρόνια. Αξίζει να επισημανθεί εδώ ότι τα φυτά της αμειψισποράς έχουν κι αυτά το ρόλο τους στη βελτίωση του εδάφους. Έ- τσι, ενώ τα ψυχανθή είναι γνωστά για τον εμπλουτισμό, σε άζωτο, του εδάφους, ταυτόχρονα αναπτύσσουν ένα επιφανειακό ριζικό σύστημα, που βελτιώνει τη δομή του εδάφους καθέτως, δημιουργώντας έναν καλά αεριζόμενο ανώτερο ορίζοντα και έναν λιγότερο καλά κατώτερο, ενώ αποτελούν και καλούς ξενιστές για τους νηματώδεις. Για το λόγο αυτό, τα αγρωστώδη, είναι προτεινόμενα σε αμειψισπορά για εξυγίανση εδάφους. Η αποδυνάμωση Ο στόχος της αποδυνάμωσης του προς εκρίζωση αμπελώνα είναι να καταστρέψει τους ξενιστές των νηματωδών και των μυκήτων που προκαλούν σηψιρριζίες. Η ε- φαρμογή της γίνεται με χρήση ενός διασυστηματικού ζιζανιοκτόνου, όπως το glyphosate, το οποίο ψεκάζεται στο φύλλωμα μετά τον τρύγο. Μια ενδεικτική δοσολογία είναι λίτρα ψεκαστικού υγρού/στρμ. και 0,75-1 λίτρο σκευάσματος/στρμ. Τα φυτά πρέπει να παραμείνουν στη θέση τους για αρκετό διάστημα μετά τον ψεκασμό (τουλάχιστον 4-5 μήνες), ώστε να καταστρα- ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ Εδαφοτομές 2 x 2 x 1,8 μέτρων Ανάλογα με το μέγεθος και την χωρική παραλλακτικότητα του αγροτεμαχίου μας θα χρειαστεί να πραγματοποιήσουμε από μία έως μερικές εδαφοτομές (εδαφικά προφίλ). Με τη βοήθεια ενός μικρού εκσκαφέα ή χειρωνακτικά πραγματοποιούμε εδαφικές τομές ορθογωνίου σχήματος με διαστάσεις περίπου Μ2 μ. * Π2 μ. * Υ1,8 μ. Αυτές είναι αρκετά μεγάλες για ένα άτομο ώστε να μπορέσει να βρεθεί μέσα τους και να κάνει τις παρατηρήσεις που χρειάζεται. Οι πρώτες παρατηρήσεις μας αφορούν στον όγκο του εδάφους που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις ρίζες, το βάθος, την ύπαρξη αδιαπέραστων οριζόντων, την ενδεχόμενη συμπίεση από γεωργικά μηχανήματα. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, μπορούμε να εξετάσουμε τη σύσταση των διαφορετικών οριζόντων (άμμος, ιλύς, άργιλος, χαλίκια, πέτρες) καθώς και τη διάταξή τους, την υδρομορφία και το χρώμα του εδάφους (ερυθρός χρωματισμός παραπέμπει σε έδαφος καλά αεριζόμενο ενώ γκρίζος και μπλε σε συνθήκες ασφυξίας), τη βιολογική δραστηριότητα (γαιοσκώληκες), την ύπαρξη και τη ποσότητα της οργανικής ουσίας (σκούρα και μαύρα εδάφη υποδεικνύουν υψηλά επίπεδα οργανικής ουσίας). Μέσα από την/τις εδαφοτομές μας, είμαστε σε θέση να συλλέξουμε δείγματα εδάφους τα οποία θα σταλούν για χημικές αναλύσεις στα εγκεκριμένα εργαστήρια. Οι εδαφοτομές μας δίνουν τη δυνατότητα να πάρουμε δείγμα ξεχωριστά για κάθε ορίζοντα, προκειμένου να έχουμε μια λεπτομερή χαρτογράφηση του εδάφους του αγροτεμαχίου μας _Egkatastash.indd 13 11/26/14 6:37 PM

14 ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ Η επιλογή της πυκνότητας των φυτών ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΦΥΤΕΥΣΗ Πρώτος χρόνος Δύο είναι κυρίως τα σημεία στα οποία πρέπει να δοθεί προσοχή κατά τον πρώτο χρόνο της εγκατάστασης: Κάλυψη των υδατικών αναγκών και καταπολέμηση των ζιζανίων. Το πότισμα των νεαρών φυτών πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τη σύσταση του εδάφους και να παρακολουθεί τις βροχοπτώσεις της άνοιξης και του καλοκαιριού. Τα φυτά πρέπει να έχουν αρκετό νερό για την ανάπτυξή τους, όμως μια μόνιμη παρουσία υπερβολικής ποσότητας νερού στα ανώτερα στρώματα ωθεί το ριζικό σύστημα προς τα πάνω και πρέπει να αποφεύγεται όσο και η υπερβολική ξηρασία. Σχηματικά, μια ποσότητα 10 λίτρων/πρέμνο κάθε 15 ημέρες, το καλοκαίρι, σε περίπτωση έλλειψης βροχοπτώσεων είναι μια ισορροπημένη ποσότητα. Για τη ζιζανιοκτονία, καλό είναι να αποφεύγονται τα χημικά μέσα. Τα νεαρά φυτά είναι ευαίσθητα στα περισσότερα ζιζανιοκτόνα και γι αυτό απαγορεύεται αυστηρά η χρήση τους σε νέους αμπελώνες. Αντίθετα, η κατεργασία του εδάφους με μηχανικά μέσα, είτε πάνω στη γραμμή (ξελακωτήρας), είτε μεταξύ των γραμμών (καλλιεργητής) απομακρύνει τα ζιζάνια, μειώνει τον ανταγωνισμό για τα νέα φυτά και διατηρεί τη δομή του εδάφους. Χρειάζεται εδώ να αναφέρουμε ότι η πυκνότητα των φυτών στο νέο αμπελώνα είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα. Η δύναμη του κάθε φυτού εξαρτάται από την καλή εγκατάσταση του ριζικού του συστήματος και από την ικανότητά του να προμηθεύεται τα απαραίτητα για την ανάπτυξή του στοιχεία. Οφθαλμοι ανα στρεμμα Θα ήταν χρήσιμο να κάνουμε επίσης μια παρατήρηση επάνω σε ένα θέμα που αποτελεί μια μόνιμη παρεξήγηση: Για κάθε δεδομένο κομμάτι αμπελώνα με τα δικά του χαρακτηριστικά, η απόδοσή του σε σταφύλια δεν εξαρτάται από την πυκνότητα φύτευσης αλλά α- πό τον αριθμό των οφθαλμών ανά στρέμμα, α- νεξαρτήτως πώς αυτοί οι οφθαλμοί είναι διατεταγμένοι στο χώρο. Αυτή η διατύπωση βέβαια είναι θεωρητική αλλά παραμένει πραγματικότητα. Στην πράξη, ένας αμπελώνας με χαμηλή πυκνότητα φύτευσης λογικά θα μας δώσει μια μεγαλύτερη απόδοση από έναν υ- ψηλής πυκνότητας, αφού οι αμπελώνες α- ραιής φύτευσης προτιμούνται σε πολύ πλούσια εδάφη και θερμά κλίματα, όπου συνήθως υπάρχει και απεριόριστο πότισμα και όπου οι παραγωγικές δυνατότητες κάθε μεμονωμένου πρέμνου είναι μεγαλύτερες. πιο γρηγορα στην παραγωγη Το αντίθετο παρατηρείται σε αμπελώνες υ- ψηλής και πολύ υψηλής πυκνότητας, όπου οι εδαφοκλιματικές συνθήκες δεν θα «ευνοήσουν» υψηλές αποδόσεις. Στο ψυχρό κλίμα θα προτιμήσουμε μια πυκνή φύτευση: Το χαμηλότερο φορτίο κάθε πρέμνου, η απόλυτη εκμετάλλευση του όγκου του εδάφους από τις ρίζες, ο ανταγωνισμός και η λεπτότερη και με μεγαλύτερο εμβαδόν φυλλική επιφάνεια θα βοηθήσουν το φυτό να ωριμάσει τα σταφύλια, ακόμη και σε δύσκολη χρονιά. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε, για την οικονομική πλευρά του θέματος, ότι ένας αμπελώνας πυκνής φύτευσης θα μπει πιο γρήγορα (3ος χρόνος) σε παραγωγή από έναν αραιής (5ος-6ος χρόνος), λόγω κυρίως των χαμηλότερων αναγκών σε μόνιμο ξύλο και διαμόρφωσης ισχυρού κορμού. Από την άλλη πλευρά, τα κόστη υλικών και εργασίας για έναν αμπελώνα π.χ. 700 φυτών/στρέμμα είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά ενός αμπελώνα πυκνότητας π.χ. 200 φυτών/στρέμμα. Παραμένοντας στο οικονομικό σκέλος, καλό θα είναι να θυμόμαστε πως όσο μεγαλώνει ο αριθμός των φυτών/στρέμμα, προφανώς αυξάνεται και ο αριθμός των σειρών και έτσι ό- λες οι επεμβάσεις θα χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να πραγματοποιηθούν (σε σειρές με αποστάσεις 4 μ. πρέπει να καλύψουμε περίπου 250 μ./στρέμμα ενώ με αποστάσεις 2 μ. γίνεται 500 μ./στρέμμα). μεγεθοσ μηχανηματων Άλλωστε, στην αμπελουργική πρακτική, η α- πόσταση μεταξύ των σειρών αποφασίζεται και σύμφωνα με το μέγεθος των γεωργικών μηχανημάτων και των παρελκομένων (ψεκαστικά κ.α.). Π.χ. εάν διαθέτουμε έναν ελκυστήρα πλάτους 1,3 μ. και σκοπεύουμε σε ένα πάχος φυλλώματος 35 εκ. τότε το πλάτος της σειράς πρέπει να είναι τουλάχιστον 2 μ. (2x0,35 + 1,3). Αν χρειαζόμαστε μια πιο πυκνή φυλλική επιφάνεια όπως π.χ. 0,6 μ. τότε το πλάτος γίνεται 2x0,6 + 1,3 = 2,5 μ. κ.ο.κ. Για την πυκνότητα επί της σειράς οι επιλογές μας είναι από 0,8 έως μέχρι και 3 ή 4 μ. μεταξύ των πρέμνων. Η μικρότερη (0,8 μ.) αφορά σε μονόπλευρα κλαδέματα αμολυτής (Cane pruning ή Guyot) ενώ η μεγαλύτερη σε μεγάλα αμπέλια (Lyre, Geneva Double Curtain). Συχνά για αμφίπλευρη μόρφωση αμολυτής ή μόνιμου οριζόντιου κορμού (κορδόνι) θα επιλεγεί το 1-1,6 μ., που με 2 μ. απόσταση μεταξύ των σειρών θα μας δώσει πυκνότητες από 500 έως 312 φυτά/στρέμμα. Συνοπτικά καλό είναι να θυμόμαστε πως η φύτευση πρέπει να είναι τόσο πυκνή όσο μας επιτρέπουν οι εδαφοκλιματικές συνθήκες, ο σχεδιασμός της μόρφωσης των πρέμνων, τα μηχανήματα και ο προϋπολογισμός αλλά όχι τόσο αραιή ώστε να μένει ανεκμετάλλευτη επιφάνεια. Συνήθως το διάστημα πριν από τη φύτευση πραγματοποιούνται μία ή δύο βαθιές αρόσεις με υνί, ή εδαφοσχίστη, ή ripper κ.ά. ανάλογα με το έδαφος. 14 Wine Trails 08-15_Egkatastash.indd 14 11/26/14 6:37 PM

15 Eνώ οι ανάγκες των αμπελιών σε φώσφορο δεν είναι μεγάλες, αυτός αποτελεί βασικό στοιχείο για την καλή ανάπτυξη των ριζών. Προετοιμασία της εγκατάστασης Πριν από την εγκατάσταση των φυτών και συνήθως κατά τη διάρκεια μιας βαθιάς άροσης μπορούμε να βελτιώσουμε τη σύσταση του εδάφους έχοντας στο μυαλό μας τα α- ποτελέσματα της ανάλυσης του εδάφους και των εδαφοτομών. Ο φώσφορος «αποφασίζει» για την ανάπτυξη των ριζών Μπορούμε να εμπλουτίσουμε το έδαφος με στοιχεία με μικρή κινητικότητα, να αυξήσουμε το ποσοστό της οργανικής ουσίας ή να βελτιώσουμε το ph. Αναλυτικότερα, τα στοιχεία που κυρίως χρειάζεται να προσέξουμε είναι ο φώσφορος και το κάλιο (δε χρειάζεται να συμπληρώσουμε άζωτο σε μια βασική λίπανση). Έτσι, ενώ οι ανάγκες των αμπελιών σε φώσφορο δεν είναι μεγάλες, αυτός αποτελεί βασικό στοιχείο για την καλή ανάπτυξη των ριζών. Ο εμπλουτισμός όμως δεν πρέπει να ξεπερνά τα 15 κιλά/στρέμμα. Σε ό,τι αφορά το κάλιο, προσοχή πρέπει να δοθεί στο λόγο Κ/Μg, που είναι στοιχεία α- νταγωνιστικά. Αν στις αναλύσεις εδάφους παρατηρηθεί ο λόγος αυτός να έχει τιμή μικρότερη της μονάδας μια προσθήκη 15 κιλά/στρέμμα καλίου είναι καλή ιδέα, αν η τιμή του λόγου κυμαίνεται μεταξύ 1 και 3 τότε δεν χρειάζεται προσθήκη, ενώ για τιμές μεγαλύτερες του 3 καλό είναι να τροφοδοτήσουμε τα φυτά με μαγνήσιο κατά την ανάπτυξή τους (όχι όμως στη βασική λίπανση). Για την οργανική ουσία μπορούμε να πούμε ότι σε ελαφρά, αμμώδη εδάφη φροντίζουμε με τη βασική λίπανση να φτάσουμε σε τιμές 1-1,5%, ενώ σε βαρύτερα, αργιλώδη εδάφη το ποσοστό αυτό καλό είναι να είναι μεγαλύτερο με τιμές 2-3%. Φυσικά για τη βελτίωση των ποσοστών οι ποσότητες του οργανικού λιπάσματος είναι αρκετά μεγάλες και μπορεί να φτάσουν μέχρι και τους 5 τόνους/ στρμ. Τέλος, σε περίπτωση εδάφους με χαμηλό, όξινο ph, καλό θα είναι να προβούμε σε μια βελτίωση με άσβεστο, που θα οδηγήσει σε τιμές 6-6,8. Έρριζα φυτά ή σε γλάστρες Η φύτευση μπορεί να γίνεται καθ όλη τη διάρκεια του χειμώνα και μέχρι και τα τέλη του Μάρτη, ειδικά σε περιοχές με υψηλή βροχόπτωση. Αυτό ισχύει για τα έρριζα εμβολιασμένα φυτά, που αποτελούν την πλειοψηφία του εμπορίου. Σε περίπτωση φυτών σε γλάστρες μπορεί να γίνει ακόμη και στις αρχές του καλοκαιριού. Καλό είναι το έδαφός μας να έχει στραγγίξει αρκετά καλά και να μην γίνονται φυτεύσεις σε εδάφη που είναι απολύτως κορεσμένα σε νερό (λάσπη). Μια από τις λίγες φορές όπου θα χρειαστεί η φρέζα σε έναν αμπελώνα είναι η στιγμή πριν τη φύτευση. Ο ψιλοτεμμαχισμός του ε- δάφους θα βοηθήσει τις ρίζες να έρθουν σε καλή επαφή με το έδαφος και θα περιορίσει τα σημεία όπου εγκλωβίζεται ο αέρας δημιουργώντας κενά μεταξύ ριζών και εδάφους. Διαδικασία φύτευσης Κάθε προσθήκη λιπάσματος στη φάση πριν τη φύτευση είναι απαγορευμένη, μπορούμε όμως να προσθέτουμε χηλικές ενώσεις στο βάθος του κάθε λάκκου φύτευσης, διαχωρισμένες με ένα στρώμα χώματος από τις ρίζες, σε πολύ χλωρωτικά εδάφη. Η καλή συμπίεση του χώματος στο λάκκο φύτευσης λειτουργεί ευεργετικά, όπως και ένα πότισμα. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως καλό είναι να αποφεύγονται οι υπερβολές. Η τοποθέτηση πλαστικού για τη διαχείριση των ζιζανίων στο νέο αμπελώνα έχει κάποια πλεονεκτήματα, ταυτόχρονα όμως οδηγεί το ριζικό σύστημα προς τα πάνω, με αποτέλεσμα τον όχι καλό σχηματισμό του και τη διείσδυση του σε βαθύτερα στρώματα. Για τη δημιουργία σωστών ευθειών επιβάλλεται η χρήση ράμματος που θα διαθέτει χρωματιστά σημάδια για τη υπόδειξη της θέσης των φυτών στη γραμμή ή που θα λειτουργεί σαν οδηγός για την τοποθέτηση καλαμιών σε κάθε θέση. Οι ρίζες των έρριζων εμβολιασμένων φυτών κουρεύονται στο ¼ του μήκους στο οποίο έρχονται από το φυτώριο, δηλαδή περίπου 3-4 εκ. Το σημείο του εμβολιασμού πρέπει να α- πέχει τουλάχιστον 3-4 εκ. από το έδαφος, ώ- στε να αποφεύγεται η δημιουργία ριζών από το εμβόλιο. Ανεξάρτητα από τον τύπο της μόρφωσης και της υποστύλωσης, οι νεαροί βλαστοί την άνοιξη του πρώτου έτους πρέπει να δένονται σε ένα προσωρινό πάσσαλο (ή στο μόνιμο σύστημα υποστύλωσης) για την αποφυγή ζημιών από τον άνεμο. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά εργαλεία για τη φύτευση όπως τα γεωτρύπανα (αρίδες), οι λοστοί, οι γαλβανιζέ σωλήνες με νερό υπό πίεση, τα φτυάρια κ.α. ανάλογα με τον τύπο του εδάφους. Wine Trails _Egkatastash.indd 15 11/26/14 6:37 PM

16 Φυτώρια εμβολιαζοντασ ΝΟΜΙΚΑ ΚΕΝΑ Εξυγίανση των ελληνικών ποικιλιών και νομοθετικό πλαίσιο που να καλύπτει την πιστοποίηση της κλωνικής επιλογής χρειάζεται ο τομέας του πολλαπλασιαστικού υλικού αμπέλου στην Ελλάδα, λένε στο «WT» οι περισσότεροι φυτωριούχοι Κειμενο Μαρία Κρόκου Φυτώρια Φάκλαρη 16 Wine Trails Δημόσιος φορέας για το αμπέλι Την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός δημόσιου φορέα με α- ποκλειστική ευθύνη στο αμπέλι, τονίζει ο φυτωριούχος Βασ. Φάκλαρης. Όπως επισήμανε ο κ. Φάκλαρης, «όταν ένας παραγωγός α- γοράσει πολλαπλασιαστικό υλικό από ένα νόμιμο φυτώριο, ξέρει ότι είναι πιστοποιημένο, ε- λεγμένο, απαλλαγμένο από επικίνδυνες ιώσεις που θα του μείωναν το χρόνο ζωής του αμπελώνα του. Ο παραγωγός επιβάλλεται να αγοράζει έτοιμο πολλαπλασιαστικό υλικό, καθώς δεν μπορεί να γνωρίζει όλα τα στάδια επεξεργασίας που κάνει ένα υπεύθυνο φυτώριο ώστε να του παραδώσει υγιές φυτό». Βασιλησ φακλαρησ Η μεγαλύτερη έλλειψη είναι η απουσία στρατηγικής, η εγκατάλειψη αρκετών κρατικών κτημάτων, η υποστελεχωση υπηρεσιών _fytwria2.indd 16 11/26/14 6:52 PM

17 ΦΥΤΩΡΙΑ ΑΜΠΕΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΕΛΕΤΙου Χρειάζεται συνεργασία με το υπ.α.α.τ. νικολασ μελετιου Σήμερα η Ελλάδα αναγκάζεται να εξάγει συνάλλαγμα που αγγίζει τα όρια των 2 εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο γιατί δεν υπάρχουν αρκετές κρατικές μητρικές φυτείες. Μεγάλες ποσότητες πολλαπλασιαστικού υλικού θα εξήγαγε η Ελλάδα, αν το Υπουργείο συνεργαζόταν με τους φυτωριούχους συστηματικότερα και διέθετε την κατάλληλη οργάνωση, σύμφωνα με τον φυτωριούχο Νικόλα Μελετίου. Όπως επισήμανε, «το πολλαπλασιαστικό υλικό που παράγει η Ελλάδα είναι ανωτέρας ποιότητας λόγω και των κλιματολογικών συνθηκών. Μάλιστα, η ηλιοφάνεια και τα επίπεδα υγρασίας είναι παράγοντες που δεν τους συναντά κανείς στο εξωτερικό. Γι αυτό άμεσοι στόχοι θα πρέπει να είναι η περαιτέρω ταυτοποίηση των ποικιλιών και η χαρτογράφηση των εδαφών ανά περιοχή». νικοσ δαλπησ ΦΥΤΩΡΙΑ ΑΜΠΕΛΟΥ ΧΑΡΤΟΔΙΠΛΩΜΕΝΟΣ Γρήγορα η εξυγίανση και η κλωνική επιλογή Άμεσα πρέπει να γίνει εξυγίανση όλων των ελληνικών ποικιλιών, καθώς έχουμε καθυστερήσει μερικές δεκαετίες, είπε στο «WT» ο φυτωριούχος Ηρ. Χαρτοδιπλωμένος, επισημαίνοντας ότι στη συνέχεια πρέπει να προχωρήσει η κλωνική επιλογή, προκειμένου να απομονώσουμε τους κλώνους με τα καλυτέρα οινολογικά χαρακτηριστικά. «Αυτό θα βελτιώσει την ποιότητα των αμπελώνων και κατ επέκταση των ελληνικών κρασιών», τονίζει ο κ. Χαρτοδιπλωμένος. Vitro Ελλάς ΑΕ Πολύτιμος ο σωστός κλώνος Καίρια απόφαση για την εγκατάσταση και την πορεία ενός αμπελώνα αποτελεί η επιλογή του σωστού κλώνου, υπογράμμισε ο Ν. Δάλπης, γεωπόνος στο Τμήμα Αμπελουργίας της Vitro Ελλάς. Όπως τόνισε, «λόγω ακριβώς του ότι ό- λα τα φυτά του ίδιου κλώνου προέρχονται αρχικά από το ίδιο μητρικό φυτό, δίνεται στον παραγωγό το ισχυρό πλεονέκτημα μίας παραγωγής σταθερής και ομοιόμορφης ως προς τα αρωματικά χαρακτηριστικά των φυτών, την ένταση, την οξύτητα, την ποσότητα παραγωγής ανά φυτό, τη συνεκτικότητα του τσαμπιού και το συνολικό βαθμό του σακχαρικού τίτλου». Η κύρια πρόκληση είναι πρωτίστως η παραγωγή πιστοποιημένων φυτών ελληνικών ποικιλιών μέσα από ένα πιστοποιημένο πρόγραμμα κλωνικής επιλογής, όπως άλλωστε γίνεται σε κάθε οινολογικά προηγμένη χώρα. ηρ. χαρτοδιπλωμενοσ Το πολ/κό υλικό πρέπει να είναι υγιές, εύρωστο, με πλούσιο ριζικό σύστημα και μέχρι την παράδοσή του καλά συντηρημένο. Αλ. Ταραλάς Η βασική διαφορά των υπόλοιπων χωρών της Ευρώπης είναι η εξυγίανση και πιστοποίηση όλων των οινοποιήσιμων ποικιλιών τους από οργανισμούς και φορείς. Φυτώρια Αμπέλου ΤΑΡΑΛΑΣ Ζωηρότερα τα έτοιμα φυτά Καλύτερη και ταχύτερη είναι η ανάπτυξη των έτοιμων εμβολιασμένων φυτών, τα οποία είναι ζωηρότερα και πιο αρμονικά προσαρμοσμένα, λόγω του ήδη ανεπτυγμένου εμβολίου κατά τη φύτεψή τους. Αυτό επισήμανε ο φυτωριούχος Αλ. Ταραλάς, ο οποίος υπογράμμισε ότι «η υγεία των φυτών των νεαρών πρέμνων είναι το βασικότερο κριτήριο που πρέπει να καλύπτει το πολ/κό υλικό στη σημερινή παγκόσμια α- γορά οίνου. Οι ελληνικοί φορείς έχουν αφήσει το θέμα «ελληνικές ποικιλίες αμπέλου» στην τύχη του, με αποτέλεσμα να χάνονται αξιόλογες ελληνικές ποικιλίες, αντάξιες των «μοντέρνων» γαλλικών ποικιλιών που κατέκλυσαν τα ελληνικά αμπέλια, αποτέλεσμα και του πολύ καλού μάρκετινγκ των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών». Wine Trails _fytwria2.indd 17 11/26/14 5:35 PM

18 ΦΡΟΝΤΙΔΑ καλλιεργητικα ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΩΝΑ Φθινόπωρο και χειμώνας στον σύγχρονο αμπελώνα: Οι απαραίτητες επεμβάσεις Κάποτε οι αμπελουργοί μετά τα πρωτοβρόχια επέστρεφαν στο αμπέλι τους για να καλλιεργήσουν το έδαφος και την 1η Φεβρουαρίου, μετά τη γιορτή του Αγ. Τρύφωνα, άρχιζαν τα κλαδέματα. Σήμερα τόσο η δομή και το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων, όσο και οι επιστημονικές γνώσεις γύρω από τη φυσιολογία της αμπέλου, το έδαφος κ.λπ., επιτρέπουν την ορθότερη προσέγγιση των φθινοπωρινών χειμωνιάτικων επεμβάσεων Κειμενο Δρ. Χαρούλα Σπινθηροπούλου * Γεωπόνος, ειδικός αμπελουργίας, οινοποιός 18 Wine Trails 18-21_frontida.indd 18 11/26/14 6:07 PM

19 Ορθή προσέγγιση εργασιών Καλλιέργεια εδάφους: Η χρησιμότητα της καλλιέργειας του εδάφους τίθεται υπό αμφισβήτηση, αφού πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η ύπαρξη χλοοτάπητα βοηθά στην καλύτερη διείσδυση του νερού, ενώ προστατεύει τα επικλινή εδάφη από διάβρωση και καταστροφή οργανικής ουσίας. Ζιζανιοκτονία: Δε νοείται να υποστηρίζουμε ότι παράγουμε κρασιά terroir, και να καταστρέφουμε τη χλωρίδα, αλλά, ίσως, και την πανίδα του εδάφους. Κλάδεμα-Προκλάδεμα: Οι προκλαδευτές πλέον αποτελούν απαραίτητο εξοπλισμό των μεγάλων αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων. Λίπανση: Οι ανάγκες σε λιπαντικά στοιχεία του αμπελιού και ιδιαίτερα των αμπελώνων παραγωγής υψηλής ποιότητας κρασιών, είναι μικρότερες σε σχέση με άλλες καλλιέργειες. Ηπερίοδος που ακολουθεί τον τρύγο των σταφυλιών θεωρείται περίοδος ξεκούρασης, τόσο για τα φυτά, όσο και για τους α- μπελουργούς. Παλαιότερα η περίοδος αυτή διαρκούσε 1-2 μήνες, αφού οι αμπελουργοί μετά τα πρώτα φθινοπωρινά πρωτοβρόχια επέστρεφαν στους αμπελώνες τους για να καλλιεργήσουν το έδαφος ώστε να δεχθεί και να α- πορροφήσει καλύτερα το νερό των βροχοπτώσεων. Για τον ίδιο λόγο σε κάποια νησιά και όχι μόνο, άνοιγαν λάκκους γύρω από πρέμνο, για την αποταμίευση του νερού στο περιβάλλον της ρίζας. Η γιορτή του Αγίου Τρύφωνα, προστάτη των αμπελουργών σηματοδοτούσε την έναρξη του κλαδέματος στις πρώιμες κυρίως αμπελουργικές περιοχές, ε- νώ στις οψιμότερες, όπου ο κίνδυνος καταστροφής της παραγωγής λόγω ανοιξιάτικου παγετού ήταν υπαρκτός, το κλάδεμα πραγματοποιούνταν την άνοιξη. Σήμερα τόσο η δομή και το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων, όσο και οι επιστημονικές μας γνώσεις γύρω από τη φυσιολογία της αμπέλου, το έδαφος κ.λπ., επιτρέπουν την ορθότερη προσέγγιση των φθινοπωρινών χειμωνιάτικων επεμβάσεων. Καλλιέργεια του εδάφους Η καλλιέργεια του εδάφους των αμπελώνων είναι μία πρακτική που εφαρμόζεται σε αρκετές περιοχές, κυρίως με χαμηλή ετήσια βροχόπτωση. Συνήθως αυτή περιορίζεται μεταξύ των γραμμών και πραγματοποιείται κυρίως με καλλιεργητή μετά τον τρύγο και όταν το έδαφος είναι στον ρώγο του. Τελευταία η χρησιμότητά της τίθεται υπό αμφισβήτηση, αφού πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η ύπαρξη χλοοτάπητα βοηθά στην καλύτερη διείσδυση του νερού στο έδαφος, ενώ προστατεύει παράλληλα τα επικλινή ε- δάφη από τη διάβρωση και την καταστροφή της οργανικής ουσίας, λόγω οξείδωσης. Η ε- πέμβαση αυτή μπορεί να γίνει την άνοιξη, με το ξεκίνημα της βλάστησης, ώστε να περιοριστεί ο ανταγωνισμός μεταξύ της φυσικής χλωρίδας του εδάφους και του αμπελιού, ό- ταν ο ανταγωνισμός δεν είναι επιθυμητός. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν επιδιώκουμε το έλεγχο της ζωηρότητας των φυτών (όπως στην περίπτωση ποικιλιών που προορίζονται για την παραγωγή υψηλής ποιότητας κρασιών), η καλλιέργεια του εδάφους δεν είναι αναγκαία εάν δεν είναι και επιζήμια. Δυστυχώς σε κάποια νησιά συνεχίζουν να ξελακώνουν τα πρέμνα, θεωρώντας ότι την άνοιξη τα φυτά θα ξεκινήσουν το βλαστικό τους κύκλο έχοντας στη διάθεσή τους περισσότερο νερό. Αυτή η τεχνική, βέβαια, έ- χει προκαλέσει τρομερές ζημιές στα πρέμνα, τόσο μηχανικές, όσο και λόγω εισόδου στο πρέμνο διαφόρων παθογόνων του ξύλου, του λαιμού ή της ρίζας. Wine Trails _frontida.indd 19 11/26/14 6:07 PM

20 ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΩΝΑ Πρόκειται για μία τεχνική, η οποία θα πρέπει να εγκαταλειφθεί ως εξαιρετικά επιζήμια. Ζιζανιοκτονία Η φθινοπωρινή ζιζανιοκτονία αρχίζει δυστυχώς να εφαρμόζεται και στους αμπελώνες, με στόχο την καθυστέρηση της έκπτυξης των ζιζανίων την άνοιξη, όπως και η χρήση προφυτρωτικού και μεταφυτρωτικού ζιζανίοκτόνου στο τέλος του χειμώνα με αρχές της άνοιξης. Στις περιπτώσεις μεγάλων αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων, γίνεται αντιληπτή η αναγκαιότητα της επέμβασης στο τέλος του χειμώνα-αρχές της άνοιξης (αναγκαίο κακό θα το λέγαμε), αφού η εξεύρεση εργατικών χεριών που θα ασχοληθούν με την καταστροφή των ζιζανίων (σκάλισμα, κόψιμο) δεν είναι εύκολη υπόθεση σε μια περίοδο με πολλές άλλες δουλειές. Για τις μικρές όμως εκμεταλλεύσεις, οι χρήστες ζιζανιοκτόνων θα πρέπει να το ξανασκεφτούν. Η εικόνα του καμένου χόρτου ή του γυμνού, λόγω ζιζανιοκτονίας, εδάφους κάτω από τις σειρές του αμπελιού, μόνο ελκυστική δεν είναι, πόσο μάλλον όταν ο α- μπελώνας είναι και επισκέψιμος. Και κατά την άποψή μου δεν νοείται να υποστηρίζουμε ότι παράγουμε κρασιά terroir, κρασιά δηλαδή που αντικατοπτρίζουν το έδαφος ως ζωντανό οργανισμό, το κλίμα, το φυτό και τον άνθρωπο και να καταστρέφουμε (όχι να περιορίζουμε, όπως στη χορτοκοπή για παράδειγμα) τη χλωρίδα, αλλά, ίσως, και την πανίδα του εδάφους. Προκλάδεμα-κλάδεμα Η αύξηση του μεγέθους των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων, η κυριαρχία των γραμμικών υποστυλωμένων σχημάτων κ.λπ. οδήγησε στη χρησιμοποίηση προκλαδευτών, ώστε να μειωθεί το κόστος παραγωγής, αφού η χρήση τους περιορίζει το κόστος κλαδέματος στο μισό. Ένα στρέμμα προκλαδεμένου αμπελώνα χρειάζεται λιγότερο από 4-6 ώρες για να κλαδευτεί κανονικά και σχεδόν 8-12 ώρες όταν δεν είναι προκλαδεμένο (ανάλογα με το αν το κλάδεμα καρποφορίας είναι κοντό η μακρύ). Το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων και η ύ- παρξη αρκετών κατά δεύτερο επάγγελμα α- μπελουργών, οδήγησαν παράλληλα και στην έναρξη του κλαδέματος (προκλάδεμα, αλλά και κανονικό κλάδεμα), νωρίτερα από το χρόνο που παραδοσιακά εφαρμόζονταν. Έτσι το προκλάδεμα ξεκινά μετά την πτώση των φύλλων και αμέσως μετά ακολουθεί το κυρίως κλάδεμα. Είναι βέβαια αλήθεια ότι όσο νωρίτερα προκλαδεύεις-κλαδεύεις το αμπέλι, τόσο γρηγορότερα εκπτύσσεται την άνοιξη, κάτι που μπορεί να αποβεί καταστροφικό όταν στην περιοχή επικρατούν ανοιξιάτικοι παγετοί. Ε- πίσης είναι παραδεκτό ότι όσο νωρίτερα κλαδεύεις το αμπέλι, τόσο ευπρόσβλητο είναι α- πό τις ασθένειες του ξύλου (ευτυπίωση, ίσκα, τσιλίκ μαράζι κ.λπ.). Η επιλογή λοιπόν του χρόνου κλαδέματος εξαρτάται από τις συνθήκες της περιοχής, την υγιεινή κατάσταση του αμπελώνα, αλλά και την ηλικία των πρέμνων (όσο νεαρότερος ο αμπελώνας, τόσο οψιμότερο το κλάδεμά του). Πριν την εφαρμογή βέβαια του προκλαδέματος ή του κανονικού κλαδέματος οι α- μπελουργοί είναι καλό να φροντίσουν να ξεριζώσουν τα άρρωστα πρέμνα και να συμπληρώσουν το κενό με κληματίδες γειτονικών υγιών πρέμνων. Σε κάθε περίπτωση, κυρίως όμως όταν το κλάδεμα-προκλάδεμα γίνεται νωρίς, θα πρέπει να συνοδεύεται είτε από ψεκασμό με κάποιο πυκνό σκεύασμα χαλκού είτε με επάλειψη κυρίως μεγάλων τομών με φυτοπροστατευτικό σκεύασμα. Όσο σημαντικές είναι η φυτοπροστασία και οι καλλιεργητικές φροντίδες κατά τους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού, άλλο τόσο σημαντικές θεωρούνται οι επεμβάσεις αυτές και κατά τους φθινοπωρινούς και τους χειμερινούς μήνες. 20 Wine Trails 18-21_frontida.indd 20 11/26/14 6:07 PM

21 Λίπανση Την περίοδο του φθινοπώρου, ιδιαίτερα σε αμπελώνες που εφαρμόζουν ακαλλιέργεια και ανάλογα με τη θρεπτική κατάσταση των πρέμνων, πραγματοποιείται λίπανση με φωσφόρο, κάλιο-μαγνήσιο, βόριο κ.λπ. ή κοπριά, όταν το επίπεδο της οργανικής ουσίας πέφτει κάτω από 1-1,5%. Εάν υπάρχει η δυνατότητα τοποθέτησης των λιπασμάτων σε βάθος και η κάλυψή τους, η λίπανση μπορεί να γίνει και αργότερα την άνοιξη, μαζί με την αζωτούχο, ό- που και εάν αυτή χρειάζεται. Ας μην ξεχνάμε ότι οι ανάγκες σε λιπαντικά στοιχεία του αμπελιού και ιδιαίτερα των αμπελώνων παραγωγής υψηλής ποιότητας κρασιών, είναι μικρότερες σε σχέση με άλλες καλλιέργειες. Η φυλλοδιαγνωστική στο περκασμό της προηγούμενης χρονιάς μας δίνει πληροφορίες για το αν θα πρέπει να λιπάνουμε ή όχι και με τι. Το ίδιο και η ανάλυση των κρασιών τουλάχιστον για βασικά στοιχεία όπως το κάλιο και το άζωτο. Wine Trails _frontida.indd 21 11/26/14 6:07 PM

22 22-25_trygos_spinthiropoulou.indd 22 11/26/14 7:18 PM

23 ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ ΠΛΟΥΣΙΟΣ ΣΕ ΕΜΠΕΙΡΙεσ ο τρυγοσ 2014 Ο φετινός τρύγος, ένας από τους δυσκολότερους για την πλειονότητα των αμπελουργικών περιοχών της χώρας, τελείωσε. Αν και πλήρη εικόνα δεν θα έχουμε πριν το τέλος Δεκεμβρίου, με βάση τα έως τώρα διαθέσιμα στοιχεία, η παραγωγή υπήρξε μειωμένη κατά 10 έως 50% Κειμενο Δρ. Χαρούλα Σπινθηροπούλου * Γεωπόνος, ειδικός αμπελουργίας, οινοποιός Η υποβολή των ηλεκτρονικών δηλώσεων συγκομιδής σταφυλιών ολοκληρώθηκε στο τέλος του Νοέμβρη και οι δηλώσεις παραγωγής κρασιού έχουν προθεσμία ως το τέλος του Δεκέμβρη, οπότε και θα έχουμε την πλήρη εικόνα της φετινής παραγωγής. Όμως, όπως προαναφέρθηκε, από τα διαθέσιμα στοιχεία φαίνεται ότι η παραγωγή του 2014 είναι μειωμένη κατά 10-50%, ανάλογα με την περιοχή. Εξαίρεση αποτελεί η Σάμος στην οποία η παραγωγή του Μοσχάτου ήταν αυξημένη σε σχέση με το Αιτία της μειωμένης παραγωγής ήταν η έ- ντονη παρουσία περονοσπόρου, ωιδίου, ευδαιμίδας, βοτρύτη και χαλαζιού στις περισσότερες αμπελουργικές περιοχές σε συνδυασμό με τις καιρικές συνθήκες που οψίμισαν την παραγωγή και ευνόησαν την ανάπτυξη εχθρών ασθενειών της αμπέλου. Η μείωση της παραγωγής, αλλά και οι αυξημένες ανάγκες των οινοποιών σε σταφύλι, οδήγησαν σε αύξηση των τιμών τους, στις περισσότερες αμπελουργικές ζώνες, αύξηση της τάξης του 25-50%, ανάλογα βέβαια με την περιοχή. Όπως γράψαμε και στο προηγούμενο τεύχος του Wine Τrails, οι αμπελώνες στις πρώιμες περιοχές κατάφεραν και ωρίμασαν ικανοποιητικά τα σταφύλια τους. Το ίδιο συνέβη και με τις πρώιμες ποικιλίες στις όψιμες περιοχές. Ωρίμασαν δίνοντας κρασιά με χαμηλότερο αλκοολικό τίτλο από τον συνηθισμένο, με πολύ καλά αρώματα, καλές οξύτητες, καλό σχετικά χρώμα και μέτριο ως ικανοποιητικό σώμα. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι στις περιπτώσεις αυτές, η χρονιά ήταν καλή προς την ποιότητα των κρασιών, χωρίς να είναι εξαιρετική, σίγουρα όμως δεν ικανοποίησε ποσοτικά. Στις οψιμότερες ποικιλίες και περιοχές και κυρίως στις ζώνες του Ξινόμαυρου, του Αγιωργίτικου, του Ροδίτη και του Μοσχοφίλερου, η κατάσταση ήταν διαφορετική. Είναι ενδεικτικό ότι φέτος ζητήθηκε α- πό τους οινοποιούς έκτακτη ενίσχυση γλεύκους, ακόμα και σε ζώνες ΠΟΠ, λόγω δυσκολίας ωρίμανσης των σταφυλιών. Το Αγιωργίτικο στη ζώνη της Νεμέας παρουσίασε μικρότερο βαθμό ωριμότητας σε σχέση με άλλες χρονιές και κυρίως στις περιοχές με μέσο και υψηλό υψόμετρο. Η παραγωγή του είναι μειωμένη έως και 30%. Υ- πήρξαν βέβαια αμπελώνες που έδωσαν καλό Αγιωργίτικο, χάρη στη μικρή τους παραγωγή και τη σωστή τους διαχείριση. Τα κρασιά του Αγιωργίτικου φέτος θα λέγαμε ότι χαρακτηρίζονται από μέτριο αλκοολικό τίτλο, καλή οξύτητα, μέτριο ως καλό σώμα και καλό χρώμα. Ένα μεγάλο ποσοστό του Ροδίτη στην Α- χαΐα καταστράφηκε, ενώ και το μέρος της παραγωγής που συγκομίστηκε δεν ήταν ι- κανοποιητικά ώριμο. Με χαμηλότερο αλ- Wine Trails _trygos_spinthiropoulou.indd 23 11/26/14 7:18 PM

24 Στο γενικό σύνολο των περιοχών, τα υγιή σταφύλια των πρώιμων ποικιλιών που τρυγήθηκαν σχετικά νωρίς, παρουσίασαν πτώση στις συνήθεις συγκεντρώσεις σακχάρων, φυσιολογικές οξύτητες, μέτριες προς υψηλές συγκεντρώσεις αρωματικών και μέτρια φαινολική ωριμότητα. Στον αντίποδα, η κατάσταση με τις όψιμες ποικιλίες μπορεί να εξεταστεί μόνο κατά περίπτωση. κοολικό τίτλο συγκομίστηκε και ο Ροδίτης στην Εύβοια. Αντίθετα στο Αμύνταιο, παρόλη την οψιμότητα της χρονιάς, ο Ροδίτης τα κατάφερε αρκετά καλά, προσεγγίζοντας χαμηλότερα επίπεδα ωριμότητας, αλλά σίγουρα ικανοποιητικά για την παραγωγή λευκού κρασιού και κυρίως χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα σήψης. Σε αυτό βέβαια βοήθησαν και οι καλές καιρικές συνθήκες που επικράτησαν στην περιοχή μεταξύ 5 και 15 Οκτώβρη. Το Μοσχοφίλερο στη Μαντινεία τα κατάφερε καλύτερα, αφού επωφελήθηκε του ευνοϊκού καιρού που επικράτησε στα μέσα του Οκτώβρη και ωρίμασε ικανοποιητικά δίνοντας κρασιά με τη χαρακτηριστική οξύτητα του Μοσχοφίλερου, έντονα αρωματικά και με μέτριο σώμα. Στη Νάουσα οι περισσότεροι αμπελώνες συλλέχθηκαν στο τέλος του Σεπτέμβρη, ενώ όσοι αμπελουργοί ρίσκαραν και μάζεψαν στα μέσα του Οκτώβρη, επωφελήθηκαν από τον καλό καιρό και τρύγησαν καλύτερα ώριμο σταφύλι. Είναι ενδεικτικό ό- τι σημαντικές ποσότητες Ξινόμαυρου τόσο στη Νάουσα, όσο και στη Γουμένισσα και το Αμύνταιο κατευθύνθηκαν στην παραγωγή ροζέ κρασιού, ενώ μικρότερες ποσότητες στην παραγωγή ερυθρού. Έτσι αναμένεται στις περιοχές αυτές να παραχθούν έντονα α- ρωματικά ροζέ με ζωντανό χρώμα και καλό σώμα και ερυθρά με χαμηλότερο αλκοολικό τίτλο, μέτριο σώμα και χρώμα, καλή οξύτητα, αλλά και με αρκετά μαλακές τανίνες. Η διαχείριση του εδάφους και της κόμης αποδείχτηκε σημαντικός παράγοντας τόσο για τη διάσωση της παραγωγής, όσο και για την ποιότητά της, ιδιαίτερα στις ό- ψιμες περιοχές, αφού οι αμπελώνες που δέχθηκαν αρκετά θερινά κλαδέματα (αφαίρεση ταχυφυών, επιμελημένο ξεφύλλισμα ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑ Μήπως έφθασε ο καιρός για στενότερη συνεργασία αμπελουργών-οινοποιών; Ελπίζω η φετινή χρονιά να προβληματίσει τους αμπελουργούς, να σκεφτούν ότι κάθε σεζόν δεν είναι ίδια, άρα δεν μπορούν να εφαρμόζουν την ίδια διαχείριση κάθε χρόνο, αλλά να την προσαρμόζουν στις συνθήκες του έτους. Να προβληματίσει όμως και τους οινοποιούς που αγοράζουν τα σταφύλια (και φέτος μάλιστα με σχέση ποιότητας-τιμής πολύ κακή) για το πώς μπορούν οι ίδιοι να επηρεάσουν θετικά την ποιότητα του σταφυλιού. Μήπως έφτασε ο καιρός για μία στενότερη συνεργασία αμπελουργών-οινοποιών; κ.λπ.), που είχαν μέτρια ζωηρότητα και ευρωστία, που εφάρμοσαν ακαλλιέργεια (διατήρηση χλοοτάπητα) καθώς και επιμελημένη φυτοπροστασία είχαν και το καλύτερο ποσοτικό και ποιοτικό αποτέλεσμα. Με την υψηλή βροχόπτωση του Σεπτεμβρίου να μετακινείται επί μέρους και στον Οκτώβρη, ο τρύγος περιστράφηκε πρωτίστως γύρω από τη διάσωση της παραγωγής και κατά περίπτωση γύρω από την επίτευξη της τεχνολογικής ωριμότητας του σταφυλιού. 24 Wine Trails 22-25_trygos_spinthiropoulou.indd 24 11/26/14 7:18 PM

25 22-25_trygos_spinthiropoulou.indd 25 11/26/14 7:18 PM

26 Διαχείριση εκμεταλλεύσεων τεσσερισ μηνεσ τρυγοσ για την «ευοινο νησο» Σημαντικά συρρικνωμένος σε σχέση με το ένδοξο παρελθόν του, ο κυπριακός αμπελώνας απλώνεται σήμερα σε περίπου εκτάρια, ενώ επιχειρεί να βαδίσει προς το μέλλον στηριζόμενος στις γηγενείς ποικιλίες του τόπου Κύπρος από τα πολύ παλιά χρόνια ή- Η ταν ξακουστή για την παραγωγή ποιοτικών, κυρίως γλυκών, οίνων και βέβαια για τους πλούσιους σε σάκχαρα και ταυτόχρονα παραγωγικούς αμπελώνες της, που μέχρι και πρόσφατα έδιναν σημαντικά εισοδήματα στους αμπελουργούς της. Η κυπριακή ύπαιθρος ήταν φυτεμένη σχεδόν εξ ολοκλήρου με αμπελώνες της γηγενούς ποικιλίας Ντόπιο Μαύρο και διάσπαρτα μέσα πρέμνα κυρίως των επίσης γηγενών Ξυνιστέρι και Μαραθεύτικο. Σε κάθε κομμάτι γης που δεν υπήρχε δυνατότητα άρδευσης, ακόμα και σε σημεία που η πρόσβαση ήταν αδύνατη χωρίς την βοήθεια των γαϊδουριών, υπήρχαν α- μπέλια που έδιναν ετησίως πολύ μεγάλες ποσότητες σταφυλιών που απορροφούνταν από τις τέσσερις οινοβιομηχανίες του νησιού. Με τη μετακίνηση του πληθυσμού στα αστικά 26 Wine Trails keimeno Μάριος Νικολάου * Οινολόγος κέντρα, αλλά και την ταυτόχρονη μείωση της ζήτησης της οινοβιομηχανίας, ειδικά μετά το 2004 και την ένταξη της Κύπρου στην ΕΟΚ, όπου και έκλεισαν κάποιες μεγάλες αγορές ό- πως αυτή της Ρωσίας, ο κόσμος απομακρυνόταν από την καλλιέργεια. Επίσης το Ευρωπαϊκό μέτρο της Οριστικής Εγκατάλειψης Αμπελώνων που εφαρμόστηκε, συρρίκνωσε ακόμα περισσότερο την έκταση των αμπελιών. ερασιτεχνεσ αμπελουργοι Σήμερα, ο αμπελώνας χαρακτηρίζεται από πολύ-τεμαχισμό και πολύ-ιδιοκτησιακό καθεστώς, καλλιεργείται κυρίως από ερασιτέχνες αμπελουργούς σαν πηγή επιπλέον εισοδήματος και έχει αλλάξει ριζικά την ποικιλιακή δομή του, ώστε να ανταποκρίνεται στις ποσοτικές και ποιοτικές ανάγκες της βιομηχανίας. ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ Γηγενείς 73%, διεθνείς 27% Οι αμπελώνες βρίσκονται κυρίως στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές των επαρχιών Λεμεσού και Πάφου και σε μικρότερες εκτάσεις στις επαρχίες Λάρνακας και Λευκωσίας, περί της οροσειράς του Τροόδους. Παρά το γεγονός ότι οι αποστάσεις μεταξύ των διαφόρων περιοχών είναι πολύ κοντινές, οι κλιματολογικές συνθήκες, τα εδάφη, αλλά και το μικρόκλιμα της κάθε περιοχής διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους, γεγονός που δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη πολυπλοκότητα στον κυπριακό αμπελώνα. Όπως προκύπτει από τον πίνακα δεξιά, ο κυπριακός αμπελώνας αποτελείται από την ειρηνική συνύπαρξη γηγενών ποικιλιών όπως το Ντόπιο Μαύρο, το Ξυνιστέρι, το Μαραθεύτικο, σε ποσοστό 73% αλλά και πλειάδας διεθνών σε ποσοστό 27% _Kupros.indd 26 11/26/14 7:08 PM

27 Ποικιλιακή Δομή Η έκταση της πολύ αδύνατης από οινολογικής πλευράς ποικιλίας Ντόπιο Μαύρο που κατέκλυζε σχεδόν ολοκληρωτικά τον κυπριακό αμπελώνα, περιορίζεται και πλέον χρησιμοποιείται κυρίως στην παραγωγή χύμα κρασιών, αμπελοοινικού αποστάγματος (ζιβανίας), στην κατανάλωση σαν νωπό φρούτο και στην παραγωγή άλλων παραπροϊόντων. Βέβαια χρησιμοποιείται και στην παραγωγή του μοναδικού μέχρι σήμερα διαδεδομένου κυπριακού οίνου ΠΟΠ, της Κουμανδαρίας (φωτό δεξιά), μετά από έκθεση των σταφυλιών στον ήλιο και αφού στη συνέχεια ακολουθηθεί μια πολύ συγκεκριμένη διαδικασία παραγωγής. επικλινη εδαφη ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΕΚΤΑΣΗ ΝΤΟΠΙΟ ΜΑΥΡΟ (Ε) 3.949,36 ΞΥΝΙΣΤΕΡΙ (Λ) 2.071,76 ΣΟΥΛΤΑΝΙΝΑ (Λ) 507,43 SYRAH (Ε) 285,20 C/NET SAUVIGNON (Ε) 232,08 CARIGNAN NOIR (Ε) 227,52 CABERNET FRANC (Ε) 194,07 ΜΑΡΑΘΕΥΤΙΚΟ (Ε) 164,88 MATTARO (Ε) 146,38 CHARDONNAY (Λ) 115,95 ΜΟΣΧΑΤΟ ΑΛ/ΡΕΙΑΣ (Λ) 107,13 ΟΦΘΑΛΜΟ (Ε) 105,02 ΛΕΥΚΑΔΑ (Ε) 86,49 GRENACHE NOIR (Ε) 83,74 MERLOT (Ε) 65,32 ALICANTE BOUCHET (Ε) 52,65 SAUVIGNON BLANC (Λ) 36,12 OELLADE (Ε) 34,64 SEMILLON (Λ) 33,05 PALOMINO (Λ) 32,75 ΑΛΛΕΣ 73,57 Σύμφωνα με το αμπελουργικό μητρώο που διατηρούσε το Συμβούλιο Αμπελοοινικών Προϊόντων και σήμερα μετά το κλείσιμο του μεταφέρθηκε στο Υπουργείο Γεωργίας, στην πιο πρόσφατη ετήσια έκθεση του 2012, οι οινοποιήσιμες φυτείες κατά την 31 Ιουλίου 2012 ήταν 8.605,10 εκτάρια. Οι εκτάσεις ανά ποικιλία αλλά και η συνολική έκταση ελάχιστα έχει διαφοροποιηθεί από το 2012 ως σήμερα. Ο παραδοσιακός κυπριακός αμπελώνας, φυτεμένος σε επικλινή εδάφη και πολύ κοντινές αποστάσεις φύτευσης ( φυτά/δεκάριο), αντικαθίσταται σταδιακά από α- μπελώνες φυτεμένους σε μικρές ή μεγαλύτερες αναβαθμίδες και αποστάσεις φύτευσης αρκετά μεγάλες ώστε να μπορεί να γίνεται εύκολα με μηχανικά μέσα η καλλιέργεια και οι άλλες ετήσιες φροντίδες (συνήθως 7x7 πόδια, δηλαδή 220 φυτά/δεκάριο) και κλαδεμένους ως επί το πλείστον σε κλασικά κυπελλοειδή, χαμηλά σχήματα. Τα τελευταία χρόνια δίνεται πολύ μεγάλη έμφαση στις γηγενείς Ξυνιστέρι (λευκή) και Μαραθεύτικο (ερυθρή), καθώς δίνουν τη δυνατότητα στους Κύπριους οινοπαραγωγούς να παράγουν οίνους υψηλής ποιότητας με μεγάλες διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς, ενώ ταυτόχρονα φέρουν και την μοναδικότητα του τόπου καταγωγής τους. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια διάσωσης και άλλων ντόπιων σπανίων ποικιλιών, και γι αυτό την τελευταία δεκαπενταετία έχουν φυτευτεί και εξετάζονται πειραματικά. Ξυνιστέρι Τέλος Ιουλίου με αρχές Δεκεμβρίου Φανταστείτε ότι ένας αμπελώνας φυτεμένος με την ντόπια ποικιλία Ξυνιστέρι, μπορεί να ωριμάσει και να τρυγηθεί σε χαμηλά υψόμετρα της επαρχίας Λεμεσού πριν τα μέσα Αύγουστου, ενώ αμπελώνας φυτεμένος με την ιδία ποικιλία σε μεγάλα υψόμετρα της ίδιας επαρχίας, ωριμάζει μετά τα μέσα Οκτωβρίου. Η πραγματική απόσταση μεταξύ των δύο περιοχών είναι μικρότερη των 30 χλμ. και λιγότερο από 40 λεπτά δρόμο με το φορτηγάκι του οινοποιείου. Οργανοληπτικά, η διαφορά είναι επίσης πολύ μεγάλη. Τα σταφύλια σε μεγαλύτερα υψόμετρα ωριμάζουν πιο σωστά και θεωρούνται γενικά πιο ποιοτικά, με πιο σωστές αναλογίες σακχάρων και οξύτητας. Ο τρύγος στο νησί ξεκίνα περί τα τέλη Ιούλιου σε πρώιμες ποικιλίες σε χαμηλά υψόμετρα και τελειώνει με τις πρώτες χειμερινές βροχές, πολλές φορές μέχρι και αρχές Δεκεμβρίου σε ψηλότερες περιοχές και τις γηγενείς ποικιλίες. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις πολύ μικρές αποστάσεις ανάμεσα στις διάφορες περιοχές, αλλά και το πολύ καλό οδικό δίκτυο, επιτρέπουν στους Κύπριους οινοποιούς να προσκομίζουν σταφύλια από όλη την ελεύθερη Κύπρο με συνεχόμενες παραλαβές μέχρι και τέσσερις μήνες. Wine Trails _Kupros.indd 27 11/26/14 5:42 PM

28 Θεσμικά Οία Αεροδρόµιο τι διδασκουν αντιστοιχα παραδειγματα απο το εξωτερικο ο δρομοσ ερχεται, τα αμπελια φευγουν Στην καταστροφή 150 έως 200 στρμ. του αμπελώνα της Σαντορίνης και στην υποβάθμιση ακόμη περισσότερων αναμένεται να οδηγήσει η κατασκευή της νέας οδικής αρτηρίας, που θα συνδέει την Οία με το Αεροδρόμιο Wine Trails 28-31_dromos.indd 28 11/26/14 5:46 PM

29 ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ ΜΕ ΑΦΑΝΙΣΜΟ Ένας αμπελώνας ηλικίας ετών Ισόρροπη ανάπτυξη σε έναν τουριστικό προορισμό σημαίνει: Αρμονική σχέση ανάμεσα στον πρωτογενή τομέα και τον τουρισμό. Ο τουρισμός δημιουργεί μια εσωτερική αγορά για τα αγροτικά προϊόντα, ενώ μέσω της αγροτικής παραγωγής διατηρείται το φυσικό περιβάλλον. Ειδικότερα, ένας αμπελώνας από τους πιο μοναδικούς στον κόσμο, που δίνει τόσο ξεχωριστού χαρακτήρα κρασιά όπως για τα ξηρά το Ασύρτικο αλλά και το μοναδικό λιαστό Vinsanto, είναι μια μοναδική πολιτιστική αξία. Μην ξεχνάμε την πρόταση να τεθεί ο αμπελώνας του νησιού υπό προστασία από την Unesco ως «Πολιτιστική Κληρονομιά»... Πέραν του τουρισμού η Σαντορίνη έχει το προνόμιο ενός ιδιαίτερου οικοσυστήματος και μιας αγροτικής παραγωγής, η οποία αρχίζει από τη μοναδική φάβα και τη μικρόκαρπη ντομάτα και προχωρά στον μοναδικό αυτόριζο αμπελώνα με τις μοναδικές ποικιλίες ενώ είναι και η γενέτειρα του Ασύρτικου (και όχι μόνο) που αναδεικνύεται σε πρεσβευτή της οινικής Ελλάδας σε κειμενο ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΝΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ * Οινολόγος όλο τον κόσμο. Αυτό το ιδιαίτερο στοιχείο, ο αμπελώνας, είναι συστατικό της θηραϊκής κοινωνίας για πάνω ριν από λίγο καιρό δια- ϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυαπο χρόνια. Το στοιχείο βάζοντας το περιοδικό ξης και το Ελληνικό Δημόσιο). Οι ερπου βοήθησε τη Σαντορίνη να DECANTER το μάτι μου έ- γασίες κατασκευής σταμάτησαν όταν ζήσει τους κάτοικους της ώσπου πεσε σε ένα άρθρο για μια κατατέθηκαν ομαδικές μηνύσεις κατά να έρθει ο τουρισμός πριν από γέφυρα που απειλεί αμπέ- της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου από κατέσσερις δεκαετίες, δέχεται συνεχή λια στην κοιλάδα του Mosel, μια ξεχωρι- τοίκους της περιοχής, επειδή δεν τους πλήγματα. Από τα περίπου στή αμπελουργική περιοχή της Γερμα- έχουν δοθεί τα χρήματα για τα ακίνηστρέμματα αμπελώνων στα μέσα νίας, που παράγει κάποια από τα πιο ξε- τα που απαλλοτριώθηκαν. Πρόσφατα του περασμένου αιώνα φτάσαμε στα χωριστά Riesling... Εκεί σχεδιάζεται να μάλιστα έγινε γνωστό ότι το ΣτΕ δεν έ στρμ. σήμερα. Οι τουριστικές χτιστεί μια υπεργέφυρα 1,7 χλμ. που κανε δεκτή την προσφυγή των 12 κακαι λοιπές υποδομές μειώνουν την θα στηρίζεται σε 10 κολόνες και με ύ- τόχων ιδιοκτησιών, που θίγονται αέκταση του μοναδικού αμπελώνα με ψος 158 μ. θα «διαπερνά» μια περιοχή πό την κατασκευή και ζητούσαν να ατο αρχέγονο σχήμα της κοιλάδας. Οι εργασίες άρχισαν το κυρωθεί η απόφαση της Πετης «κουλούρας» και σταμάτησαν μετά από δια- ριφέρειας, με την οποία κη- ΑΜΠΕΛΩΝΑΣ ΘΗΡΑΣ Ο δρόμος λοιπόν μαρτυρίες για τον κίνδυνο που διατρέ- ρύχθηκε αναγκαστική η ααποτελεί σαφές χει ο αμπελότοπος της περιοχής. παλλοτρίωση της αναγκαίπλήγμα, καθώς Αμέσως στο μυαλό μου ήρθε μια αντί- ας έκτασης. Οι τελευταίες υπολογίζεται ότι για στοιχη περίπτωση που απασχολεί τό- πληροφορίες είναι ότι τα έρστρµ. την υλοποίηση του σο την τοπική κοινωνία και προβλη- γα προχωρούν και η διάνοιέργου θα χρειαστεί ματίζει αρκετούς ανθρώπους του οινι- ξη του δρόμου έχει φθάσει ήτο 1950 να απαλλοτριωθούν κού γίγνεσθαι και έχει να κάνει με το δη στην περιοχή του Βουρτουλάχιστον θέμα της κατασκευής του νέου περιφε- βούλου. Το μεγαλύτερο μέ112 αμπελώνες ρειακού δρόμου στη Σαντορίνη που θα ρος των τεχνικών έργων (γέ ονομασίας συνδέει την Οία και το αεροδρόμιο. φυρες, αγωγοί όμβρίων, διέστρµ. προέλευσης, με Η νέα αυτή οδική αρτηρία μήκους 13 λευση ρεμάτων κ.λπ.) έχουν το 2014 αποτέλεσμα να χλμ. θα διατρέχει την ανατολική πλευ- ολοκληρωθεί ή βρίσκονται καταστραφούν ρά του νησιού. Πρόκειται (σύμφωνα στη φάση της ολοκλήρωσης. περί τα 67 στρ. εξ με τις μελέτες) για δρόμο πλάτους ααµπελώνες σε αυτών (στελέχη σφαλτόστρωσης 7 μ. που μαζί με τα πριν 15 χρονια απαλλοτρίωση φορέων θεωρούν πλαϊνά ερείσματα θα είναι 9 μ. Θα συνγια την ότι θα καταστραφούν δέεται με συνδετήριες οδούς με τον Το συγκεκριμένο σχέδιο για κατασκευή στρ. Καρτεράδο, τα Φηρά και το Βουρβού- το δρόμο αυτό έχει αρκετό του νέου καλλιεργειών). λο (ένα μεγάλο τμήμα του θα αποτελεί παρελθόν. Οι πρώτες συζηοδικού άξονα Και ο δρόμος δεν διαπλάτυνση του ήδη υφιστάμενου ά- τήσεις για την αναγκαιότηαποτελεί το μοναδικό ξονα Βουρβούλος Οία). Πρόκειται τά του πάνε πίσω στο χρόνο πλήγμα: Πρόσφατο για έργο που εκτελείται με πρωτοβου- πάνω από 15 χρόνια. Η ολοείναι το γεγονός της λία της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, εντά- ένα αυξανόμενη επισκεψικατασκευής σε ένα εκλεκτό κομμάτι χτηκε στο πρόγραμμα υλοποίησης τον μότητα του νησιού, η διεθνής του ααμπελώνα στην περιοχή του Πύργου Μάιο του 2011 με πόρους του Επιχει- ναγνώριση ως κορυφαίος τουριστι20 στρμ. του νέου ΕΠΑΛ (ενός άλλου ρησιακού Προγράμματος Κρήτης & κός προορισμός, η κατάταξή του συφαραωνικού, για το μέγεθος του Νήσων Αιγαίου ». Η προ- νεχώς στις πρώτες θέσεις προτίμηνησιού, έργου) ενώ θα υπήρχαν κήρυξη του έργου έγινε τελικά ένα- σης των ταξιδιωτικών περιοδικών και σίγουρα άλλες λύσεις (σύμπτωση... ντι ευρώ, αντί των περίπου η ύπαρξη αεροδρομίου με δυνατότητα πάλι έγινε με πρωτοβουλία και 16,5 εκατ. ευρώ που προέβλεπε ο αρχι- προσγείωσης μεγάλων αεροπλάνων ενέργειες της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου). κός προϋπολογισμός (το πρόγραμμα έκαναν την Σαντορίνη πύλη εισόδου συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπα- εκατομμυρίων τουριστών στη Π 112 Wine Trails _dromos.indd 29 11/26/14 7:08 PM

30 Επάνω αριστερά: Εκτός της γέφυρας του Mosel, άλλες αμπελουργικές περιοχές έχουν αντιμετωπίσει ανάλογα θέματα όπως πίσω στο 1960, όταν οι γαλλικές αρχές θέλησαν να κατασκευάσουν ένα αυτοκινητόδρομο στο μέσον της περιοχής του Montrachet ή πριν από 15 χρόνια όταν υπήρχαν σχέδια για την κατασκευή ενός νέου αυτοκινητόδρομου νότια της Λυών, που θα μπορούσε να καταστρέψει τα περίφημα αμπέλια της Cote Rotie και Condrieu.Τελικά το έργο ματαιώθηκε. χώρα μας, εκτινάσσοντας παράλληλα και το φoρτίο κυκλοφορίας σε ένα δίκτυο που ήταν φτιαγμένο για υποπολλαπλάσια κίνηση. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση του οδικού δικτύου και η έλλειψη περιφερειακών δρόμων γύρω από τους οικισμούς δημιούργησε και δημιουργεί ασφυκτικές συνθήκες την τουριστική περίοδο. Με αυτό το σκεπτικό θεωρούμε ότι ξεκίνησε η σκέψη για την κατασκευή του έργου με τους υπέρμαχους του έργου να θεωρούν ότι θα λυθεί το κυκλοφοριακό πρόβλημα σε τμήμα του νησιού, αφού ο νέος δρόμος θα συνδέεται με συνδετήριους οδούς με τον Καρτεράδο, τα Φηρά και το Βουρβούλο και έτσι θα αποφεύγεται η διέλευση από το κέντρο των Φηρών για όσους κινούνται από το αεροδρόμιο προς τα βόρεια του νησιού. Με αυτό τον τρόπο θα εξυπηρετείται καλύτερα και α- σφαλέστερα η κίνηση οχημάτων από και προς το αεροδρόμιο και θα διευκολύνεται η επικοινωνία μεταξύ των οικισμών, ενώ θα αυξηθεί ο τουρισμός και θα αναπνεύσουν κυκλοφοριακά οι οικισμοί. Αυτή όμως είναι η μια πλευρά, όσοι εναντιώνονται στο δρόμο προτάσσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και το ιδιαίτερο κάλλος της θηραϊκής γης.υπάρχουν αρκετοί κάτοικοι που ανησυχούν και για την άναρχη δόμηση που ενδέχεται να προκύψει πλησίον του δρόμου. τασεισ και ενστασεισ Υστερα από συζητήσεις με ανθρώπους του χώρου του τουρισμού και της γεωργίας μπορούμε να μεταφέρουμε ότι: α) Αλλιώς αντιλαμβάνεται ο καθένας την ανάπτυξη. Η έλλειψη στρατηγικού σχεδίου για το πώς πρέπει να αναπτύσσεται μια περιοχή είναι ένα βασικό στοιχείο της κακοδαιμονίας μας. β) Ο σχεδιασμός του έργου δεν ήταν ο καλύτερος δυνατός (έγιναν κάποιες βελτιώσεις από το αρχικό και δεν ξέρουμε αν μπορεί να γίνει άλλη αναπροσαρμογή). γ) Είναι παραδεκτό στην τοπική κοινωνία ότι χρειάζεται ένας περιφερειακός δρόμος (αναγκαίο κακό, λένε). Θέλουν να πραγματοποιηθεί το έργο, για να διευκολυνθούν οι μετακινήσεις και ειδικά των τουριστών με τα πούλμαν. δ) Ο Δήμος τηρεί στάση αναμονής και κρατά χαμηλούς τόνους, για το θεμα του δρόμου η δήλωση του δημάρχου Νικολάου Ζώρζου προ ολίγων μηνών είναι ενδεικτική: «Η μελέτη για το έργο έχει ή- δη τροποποιηθεί μία φορά, για να έρθει πιο κοντά στην κλίμακα του τόπου. Έχω αποστείλει στην Περιφέρεια έγγραφα με σειρά ερωτημάτων που καταγράφουν τις ανησυχίες των κατοίκων και περιμένω απαντήσεις. Σίγουρα το έργο πρέπει να είναι στην κλίμακα του τόπου». ε) Η τοπική κοινωνία και οι φορείς του νησιού πρέπει να αποφασίσουν πόσο κόσμο θέλουν (και μπορούν) να φιλοξενήσουν στο νησί. Δεν είναι δυνατόν να προσπαθείς να φέρεις τα μεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια, δεν μπορεί να δέχεσαι την ύπαρξη πάνω από 350 πούλμαν στο νησί αλλά να μην φροντίζεις το οδικό δίκτυο. Μεγάλη συζήτηση προ 10ετίας είχε γίνει για τη διάνοιξη ενός αυτοκινητόδρομου μέσα από το γαλλικό Medoc, πολύ κοντά στο Chateau Margaux αλλά ξεσηκώθηκαν οι αμπελουργοί της περιοχής. Επίσης, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, το σχέδιο ανάπτυξης του τρένου TGV απείλησε το ΠΟΠ Vouvray στη Loire Valley. Οι συντονισμένες ενέργειες τοπικών αρχών και αμπελουργών έπεισαν τη γαλλική κυβέρνηση να υπογειοποιήσει τη σιδηροδρομική γραμμή κι έτσι το TGV περνά σήμερα κάτω από τους υπέροχους αμπελώνες του Vouvray. Πρόσφατα σχέδια της ισπανικής κυβέρνησης για έναν αυτοκινητόδρομο, που θα διασχίζει την αμπελουργική περιοχή της Ribera del Duero, απασχολεί την οινική κοινότητα, αλλά τα σχέδια προχωρούν. 30 Wine Trails 28-31_dromos.indd 30 11/26/14 5:46 PM

31 Σεμινάριο ΟΙΝΙΚΩΝ ελαττωμάτων Η γνώση στο ποτήρι σας «Είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε την παρουσία και τη σημαντικότητα μιας ουσίας ως πρόβλημα για ένα κρασί, για την αξιολόγηση των επεμβάσεων αλλά και για την αγορά του ή όχι». κειμενο Γιώργος Κοντονής 5 ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ Διαρκής αναβάθμιση Λεπτά τα όρια για την εμβάθυνση σε ένα κρασί Στα πλαίσια του κύκλου σεμιναρίων εξειδικευμένης κατάρτισης, τα οποία διοργανώνει η Πανελλήνια Ενωση Πτυχιούχων Οινολόγων, πραγματοποιήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2014 το δεύτερο σεμινάριο για τα Οργανοληπτικά Ελαττώματα των Οίνων στη Σαντορίνη. Κατά τη διάρκεια του ολοήμερου σεμιναρίου, παρουσιάστηκαν κρασιά εμβολιασμένα με πρότυπες ουσίες, στα οποία οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν και να αποκτήσουν οικειότητα με 24 γευστικά ελαττώματα που προέρχονται από το σταφύλι, τη ζύμωση, την ωρίμαση και την παλαίωση. Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στην ειδική αίθουσα Εκδηλώσεων της Ένωσης Συνεταιρισμών Θηραϊκών προϊόντων, με συμμετέχοντες οινολόγους, γεωπόνους, οινοποιούς, εστιάτορες, οινοχόους και οινόφιλους. Όπως χαρακτηριστικά μας δήλωσε η διοργανωτική ομάδα του συγκεκριμένου σεμιναρίου, «είναι πολύ λεπτά τα όρια που καθιστούν την παρουσία μίας ουσίας ή μιας ομάδας ουσιών ως πρόβλημα σε ένα κρασί», συμπληρώνοντας πως «είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τόσο την παρουσία τους όσο και τη σημαντικότητά τους σε ένα κρασί, από το αμπέλι ως την κατανάλωση, αξιολογώντας την οποιαδήποτε επέμβαση αλλά και την τελική αγορά ή μη ενός κρασιού». Η διεξαγωγή του επομένου κύκλου προγραμματίζεται για τις 6 Δεκεμβρίου στην Αθήνα με τις θέσεις των συμμετεχόντων να είναι καλυμμένες από την προηγούμενη διεξαγωγή. Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει Παρουσίαση ελαττώματος: Όνομα, μόριο, οσμή, κατώφλι αντίληψης, συνήθεις συγκεντρώσεις σε οίνους με πρόβλημα, προέλευση, τρόπος δημιουργίας, πρόληψη, αντιμετώπιση. Δοκιμή πραγματικών δειγμάτων σε 4 ομάδες, ανάλογα με την προέλευση του ελαττώματος, από το σταφύλι, τη ζύμωση, την ωρίμανση και την παλαίωση. Σύγκριση με τυφλό (οίνο χωρίς ελάττωμα). Τυφλή δοκιμή 7 ελαττωματικών οίνων. To σεμινάριο έχει διάρκεια 9-12 ώρες και στους συμμετέχοντες παρέχονται έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό συνοδευτικό θεωρητικό υλικό καθώς και επίσημη βεβαίωση παρακολούθησης. Η διακύμανση της διάρκειας του σεμιναρίου κρίνεται απαραίτητη και εξαρτάται τόσο από την οργανική κόπωση των συμμετεχόντων όσο κι από τον αριθμό και το βάθος των ερωτήσεων που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της εισήγησης. Εκτός από το βασικό σεμινάριο των Οργανοληπτικών Ελαττωμάτων των Οίνων και στα πλαίσια της δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης των μελών της, η ΠΑΝ.Ε.Π.Ο πραγματοποιεί με χρονική περιοδικότητα σεμινάρια που αφορούν: α. Την Κοινοτική και Παγκόσμια νομοθεσία, οίνων, ζύθων και αποσταγμάτων. β. Την εφαρμογή νέων τεχνολογικών εφαρμογών. γ.τον προσδιορισμό των προσωπικών ορίων ευαισθησίας (κατώφλι αντίληψης) επαγγελματιών του οίνου στα σημαντικότερα οργανοληπτικά ελαττώματα. δ. Θεωρητικό και οργανοληπτικό σεμινάριο για τη χρήση της δρυός και άλλων ξύλων κατά τη διάρκεια της οινοποίησης. ε. Θεματικές οργανοληπτικές συναντήσεις οίνων, ζύθων και αποσταγμάτων με στόχο την εξοικείωση με ποιοτικές και τιμολογιακές βαθμίδες προϊόντων και περιοχές παραγωγής. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε ηλεκτρονικά με την ΠΑΝΕΠΟ: panepo@panepo.gr Wine Trails _dromos.indd 31 11/26/14 5:46 PM

32 Θεσμικά Βρίσκει κίνητρα στο αμπέλι ο θεσμός των Οργανώσεων Στο χάρτη των ενισχύσεων και η ηπειρωτική Ελλάδα, με πριμοδότηση μέχρι 10% επί της μέσης ετήσιας αξίας της παραγωγής για τις ΟΠ αμπελοοινικού κειμενο Γιώργος Κοντονής Προς έγκριση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει σταλεί ο φάκελος για τα χρηματοδοτικά κίνητρα ενίσχυσης 10% επί της μέσης ετήσια αξίας της διατεθείσας στο εμπόριο παραγωγής έως ευρώ, των α- ναγνωρισμένων Οργανώσεων Παραγωγών στον αμπελοοινικό τομέα, ο ο- ποίος θα δώσει το έναυσμα για κοινή οργάνωση αμπελουργών και οινοποιών, στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ Η στήριξη θα καταβάλλεται ως κατ αποκοπή ενίσχυση σε ετήσιες δόσεις για πέντε έτη κατ ανώτατο όριο α- πό την ημερομηνία κατά την οποία α- ναγνωρίσθηκε η ομάδα ή η οργάνωση παραγωγών, με βάση το επιχειρηματικό της σχέδιο. Επιπλέον θα υπολογίζεται με βάση την ετήσια διατεθείσα στο εμπόριο παραγωγή της ομάδας 32 Wine Trails ή της οργάνωσης. Ως στόχος της ίδρυσης μίας τέτοιας ο- μάδας αποτελεί η ύπαρξη μιας σταθερή τιμή στον αμπελουργό και η τοποθέτηση του προϊόντος στην αγορά με χαμηλότερο κόστος, αφού θα λείπουν οι «ενδιάμεσοι», ωστόσο ο θεσμός αυτός δεν έχει «περπατήσει» ακόμα, ενώ στην ηπειρωτική Ελλάδα έµεινε αποκλειστικά στα χαρτιά. Όπως λένε άνθρωποι του αμπελοοινικού κλάδου έ- ως σήμερα άµεση χρηµατική ενίσχυση προβλεπόταν μόνο σε νησιά του Αιγαίου όπου τελικά κατέληξαν να λειτουργούν μόνο για την είσπραξη των ενισχύσεων. Επιπλέον, οργανώσεις παραγωγών µε λάκτισµα την ιδωτική πρωτοβουλία δεν υπάρχουν, όµως ο νόµος 4015/2011, δίνει τη δυνατότητα στους µετόχους συνεταιρισµών να συγκροτήσουν οµάδες παραγωγών, καθώς διευκολύνει τις συγχωνεύσεις των οργανώσεων. Εν αναµονή, λοιπόν, της εν λόγω απόφασης, στην επίσηµη Εφηµερίδα της Κυβέρνησης δηµοσιεύτηκαν τα νέα συµπληρωµατικά µέτρα για την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά την αναγνώριση των Οργανώσεων Παραγωγών του Αµπελοοινικού τοµέα, στα οποία περιλαµβάνεται µία σειρά ρυθµίσεων ώστε να καταστεί το µέτρο πιο ελκυστικό. Πιο συγκεκριµένα, πλέον αίρεται η απαραίτητη προϋπόθεση το προϊόν της Οργάνωσης να παραδίδεται σε έ- να τουλάχιστον οινοποιείο ιδιοκτησίας κάποιου µέλους και ως εκ τούτου η µεταποίηση του συνόλου της παραγωγής µπορεί να γίνεται και σε εγκα _omada_parag.indd 32 11/26/14 5:52 PM

33 ταστάσεις τρίτων. Κάτι τέτοιο σύµφωνα µε πληροφορίες αναµένεται να δώσει ώθηση σε προγράµµατα συµβολαιακής γεωργίας, ενώ αν δεν υπάρχει πρόθεση για συνεργασία εκτός Οργάνωσης δίνεται 5ετής διορία για την ίδρυση οινοποιείου, το οποίο θα αποτελεί ιδιοκτησία των µελών της. Σύµφωνα µε τα συµπληρωµατικά µέτρα δικαίωµα αναγνώρισης ως Ο.Π. του αµπελοοινικού τοµέα, έχουν: α) Τα νοµικά πρόσωπα ή τα σαφώς ο- ριζόµενα µέρη αυτών, τα οποία έχουν νόµιµα συσταθεί µε πρωτοβουλία των παραγωγών προϊόντων του οίνου. Ως τέτοια νοούνται οι Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις που περιγράφονται στο νόµο αριθµ. 4015/2011. β) Οι εταιρείες του Εµπορικού Νόµου (Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ο.Ε., Ε.Ε.). Έδρα της Ο.Π., είναι η περιφέρεια που ορίζεται ως καταστατική έδρα του νομικού προσώπου ή της εταιρείας του Εμπορικού Νόμου της προηγούμενης παραγράφου της παρούσας. Πραγματική έδρα της Ο.Π. είναι η περιφέρεια στην οποία η Ο.Π. χρησιμοποιεί εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης προϊόντων του αμπελοοινικού τομέα και διαμένει μόνιμα ο μεγαλύτερος αριθμός των μελών της. «Αγκάθι» τα 20 μέλη Αίρεται η απαραίτητη προϋπόθεση το προϊόν της Οργάνωσης να παραδίδεται σε οινοποιείο ιδιοκτησίας κάποιου µέλους και ως εκ τούτου η µεταποίηση του συνόλου της παραγωγής µπορεί να γίνεται και σε εγκαταστάσεις τρίτων. Τα 10 µέλη θέτει ως προϋπόθεση για την αναγνώριση µίας Οργάνωσης Παραγωγών του αµπελοινικού τοµέα ο νέος κανονισµός σε ορεινές, µειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές και 20 στις λοιπές περιοχές. Ωστόσο, τα αυστηρά αυτά κριτήρια, όσον αφορά τουλάχιστον του κανόνα των 20 ατόµων, δυσχεράνει την δηµιουργία των οµάδων όπως έχει παρατηρηθεί και στον τοµέα των οπωροκηπευτικών, καθώς ειδικές περιπτώσεις, όπως η αποχώρηση µελών για διάφορους λόγους και οι διαφωνίες µεταξύ των µελών που προκύπτουν στην πορεία, κάνουν απαγορευτική την οργάνωση. Όσον αφορά τους τόνους η ελάχιστη ποσότητα παραγωγής ορίζεται στους τουλάχιστον 200 τόνους νωπού προϊόντος ε ορεινές, µειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές και 400 τόνους σε λοιπές. Πιο αναλυτικά για να αναγνωριστεί µια Ο.Π. του αµπελοοινικού τοµέα πρέπει να πληροί τα εξής: α) Να συγκροτείται µε πρωτοβουλία των παραγωγών οι οποίοι εξασφαλίζουν κανόνες δηµοκρατικού ελέγχου της οργάνωσής της και των αποφάσεών της. β) Να επιδιώκει την καθετοποίηση και τον εξορθολογισµό της παραγωγής µε την ύπαρξη είτε µε την ίδρυση εντός διαστήµατος πέντε ετών από την αναγνώρισή της οινοποιείου, το οποίο θα αποτελεί ιδιοκτησία του νοµικού προσώπου της ή µελών της, είτε µεταποιώντας το σύνολο της παραγωγής των µελών της σε εγκαταστάσεις τρίτων. γ) Να επιτυγχάνει τεκµηριωµένα τρεις τουλάχιστον από τους στόχους που περιγράφονται στην παράγραφο 1 Προβολή ελληνικού οίνου σε Τρίτες χώρες Μέσα στο Δεκέμβριο αναμένεται η υπογραφή της σύμβασης της Εθνικής Διαπαγγελματικής Οργάνωσης Αμπέλου και Οίνου (ΕΔΟΑΟ) με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, αναφορικά με το νέο πρόγραμμα Προβολής και Προώθησης του ελληνικού κρασιού σε Τρίτες Χώρες. Ως κύριος στόχος των δράσεών της οι οποίες είναι προγραμματισμένες προς υλοποίηση έως τις 31 Ιουλίου, είναι η προβολή των ελληνικών κρασιών σε ΗΠΑ, Καναδά, Κίνα και για πρώτη φορά Αυστραλία. Οι δράσεις περιλαμβάνουν: Εκδηλώσεις παρουσίασης και προώθησης των ελληνικών οίνων ποιότητας, οι οποίες θα υλοποιούνται σε εστιατόρια και κάβες. Συνεργασία με τα εμπορικά δίκτυα ή/και με τους χώρους εστίασης, ξενοδοχειακές μονάδες και σε σημεία λιανικής πώλησης (κάβες). Ενημέρωση και εκπαίδευση των επαγγελματιών για το ελληνικό κρασί και τον ελληνικό αμπελώνα. Στοχευμένες εκπαιδευτικές ενέργειες για το προσωπικό των εστιατορίων με παράλληλη καμπάνια προβολής προς τον παραδοσιακό και ηλεκτρονικό Τύπο καθώς και αύξηση της παρουσίας των New Wines of Greece στα SocialMedia. Το νέο πρόγραμμα του ΥΠΑΑΤ είναι προϋπολογισμού 16 εκατ. ευρώ ετησίως και αφορά την περίοδο Wine Trails _omada_parag.indd 33 11/26/14 5:52 PM

34 Θεσμικά ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ Εκπνέει 30 Νοέμβρη η πρόσθετη διορία για την αναδιάρθρωση Εκπνέει η προθεσμία στις 30 Νοεμβρίου για τη συμπληρωματική υποβολή αιτήσεων ένταξης στο πρόγραμμα Αναδιάρθρωσης και Μετατροπής Αμπελώνων , καθώς είχε πάρει παράταση λόγω αδιάθετων κονδυλίων. Για τη νέο σεζόν οι αιτήσεις του πενταετούς προγράμματος αναμένεται να ανοίξουν τη 1 Μαρτίου 2015 με προϋπολογισμό ύψους ευρώ. Η χορήγηση της ενίσχυσης για τους δικαιούχους της φετινή σεζόν πραγματοποιείται το αργότερο έως τον Οκτώβρη του Υπενθυµίζεται πως από το 2014 έχει καταργηθεί το ηλικιακό όριο για τα επιλέξιµα αµπέλια ενώ εκτός από τα βιολογικά αµπέλια και την Ολοκληρωµένη ιαχείριση (Agro 1,2) που µπορούσαν να ενταχθούν οι ενδιαφερόµενοι, είχαν ενταχθεί αµπέλια ΠΟΠ/ΠΓΕ υπό την προϋπόθεση ότι παρέδιδαν και προηγουµένως σε οινοποιεία ΠΟΠ/ΠΓΕ. ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Στην αύξηση σακχαρικού τίτλου και τα ΠΟΠ Αμυνταίου-Νάουσας Τη δυνατότητα αύξησης του φυσικού κατ όγκο αλκοολικού τίτλου αμπελοοινικών με τεχνητά μέσα έως 1,5% για την αμπελοοινική περίοδο , έχουν κατ εξαίρεση οι παραγωγοί οίνων ΠΟΠ Αμυνταίου και Νάουσας, σύμφωνα με τροποποιητική απόφαση. Η εν λόγω εγκύκλιος για αύξηση του αλκοολικού τίτλου, η οποία ωστόσο εξαιρεί τα υπόλοιπα ΠΟΠ κρασιά, για την αμπελοοινική περίοδο επιτρέπεται στα εξής αμπελοοινικά προϊόντα: α) Νωπά σταφύλια, του γλεύκους σταφυλιών που έχει υποστεί μερική ζύμωση και του νεαρού οίνου που βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της ζύμωσης, με προσθήκη συμπυκνωμένου β) Του γλεύκους σταφυλιών, με προσθήκη συμπυκνωμένου γλεύκους ή ανακαθαρισμένου συμπυκνωμένου γλεύκους γ) Του οίνου, με μερική συμπύκνωση με ψύξη. 34 Wine Trails στοιχείο γ) του άρθρου 152 του Καν. (ΕΕ) 1308/2013 δ) Να διαθέτει καταστατικό το οποίο να επιβάλει στα µέλη της τις ακόλουθες, κυρίως, υποχρεώσεις: i) να εφαρµόζουν τους κανόνες που θεσπίζει η Ο.Π. για την παροχή πληροφοριών σχετικών µε την παραγωγή, την εµπορία και την προστασία του περιβάλλοντος ii) να παρέχουν τις πληροφορίες που ζητούνται από την Ο.Π. για στατιστικούς λόγους iii) να καταβάλλουν χρηµατικές ποινές για την παραβίαση των υποχρεώσεών τους iv) να διαθέτουν το σύνολο της παραγωγής τους µέσω της Ο.Π v) να ανήκουν σε µια και µόνο Ο.Π. του αµπελοοινικού τοµέα, vi) να θεσπίσουν κανόνες σχετικά µε την αποδοχή νέων µελών κυρίως ό- σον αφορά την ελάχιστη διάρκεια της συµµετοχής στην Ο.Π. vii) να θεσπίσουν λογιστικούς και οικονοµικούς κανόνες. Επίσης στο καταστατικό θα πρέπει να φαίνεται ότι: 1) έχει ελάχιστο αριθµό 10 µελών στις ορεινές, µειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές και 20 στις λοιπές περιοχές, 2) η ελάχιστη ποσότητα παραγωγής που µπορεί να διαθέσει στο εµπόριο, ανάλογα µε την περιοχή στην οποία δραστηριοποιείται, πρέπει να είναι τουλάχιστον 200 τόνοι νωπού προϊόντος στις ορεινές, µειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές και 400 τόνοι στις λοιπές περιοχές. Μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου η υποβολή δηλώσεων συγκομιδής οινοστάφυλων Παράταση μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου, από τις 30 Νοέμβρη που έληγε, πήρε η συμπλήρωση και η ψηφιακή υποβολή των δηλώσεων συγκομιδής σταφυλιών οινοποιήσιμων ποικιλιών αμπέλου για το 2014, σύμφωνα με οδηγίες που απέστειλε το ΥΠΑΑΤ στις ενώσεις παραγωγών. Η παράταση σύμφωνα με πληροφορίες δόθηκε λόγω προβλημάτων στο ηλεκτρονικό Μητρώο των αγροτών καθώς οι δηλώσεις γίνονται μέσω των ψηφιακών εφαρμογών του ΥΠΑΤΤ, ενώ έως και τη λήξη της προθεσμίας η εγγραφή των παραγωγών προχωρούσε με «ρυθμούς χελώνας». Δεν απαλλάσσονται από την υποχρέωση υποβολής δηλώσεων συγκομιδής οι αμπελουργοί που είναι μέλη συνεταιριστικού οινοποιείου και παραδίδουν το σύνολο της παραγωγής τους στο εν λόγω συνεταιριστικό οινοποιείο. Τέλος να σημειωθεί πως όσοι δεν προχωρήσουν σε δήλωση συγκομιδής που δεν, αποκλείονται των διαφόρων ευεργετημάτων (πρόγραμμα αναδιάρθρωσης και μετατροπής αμπελώνων, πρόγραμμα στήριξης των μικρών νησιών του Αιγαίου, χορήγηση δικαιωμάτων από το εθνικό αποθεματικό), για την τρέχουσα και την επόμενη αμπελοοινική περίοδο. Για την συμπλήρωση της δήλωσης συγκομιδής διευκρινίζονται τα εξής: Όσοι παραγωγοί δεν κατέχουν λογαριασμό στις Ψηφιακές Υπηρεσίες του Υπ.Α.Α.Τ. είναι υποχρεωμένοι να κάνουν εγγραφή. Μετά την καταληκτική ημερομηνία κατάθεσης των δηλώσεων συγκομιδής η εφαρμογή κλειδώνει και δεν είναι δυνατή η εισαγωγή νέων στοιχείων ή η τροποποίηση των υποβληθέντων παρά μόνο από την αντίστοιχη Δ.Α.Ο.Κ και κατόπιν αιτήσεως του παραγωγού _omada_parag.indd 34 11/26/14 5:52 PM

35 Wine Trails _omada_parag.indd 35 11/26/14 5:52 PM

36 νομοθεσία διατάγματα αποφάσεις Νοµολογία ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Νόμος 4303/2014 (ΦΕΚ Α 231) : Κύρωση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Επείγουσα ρύθμιση για την αναπλήρωση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων λόγω πρόωρης λήξης της θητείας του» και άλλες διατάξεις : Τροποποίηση διατάξεων του ν. 2969/2001 : Τα αποσταγματοποιεία μπορούν να συστεγάζο- νται και συλλειτουργούν με οινοποιεία. Προκειμένου για τα στέμφυλα που εισάγονται στα αποσταγματοποιεία προς παραγωγή αποστάγματος στεμφύλων σταφυλής, μπορεί να αναγνωρίζεται, κατά τους σχετικούς ελέγχους, ανοχή έως 15% πλέον του ορίου της απόδοσής τους σε αιθυλική αλκοόλη. Απαγορεύεται η συνύπαρξη και λειτουργία ποτοποιείου σε ενιαίο χώρο με άλλη επιχείρηση εκτός από αποσταγματοποιείο και οινοπνευματοποιείο Β κατηγορίας. Ωστόσο, η συνύπαρξη αυτή δεν επιτρέπεται στην περίπτωση συστέγασης και συλλειτουργίας οινοποιείου και αποσταγματοποιείου. Α- παγορεύεται η εμφιάλωση αλκοολούχων ποτών από άλλους επιτηδευματίες πλην των ποτοποιών. Παραγωγή και διάθεση ξυδιού : Ορισμοί και κατηγορίες ξυδιού - Εγκαταστάσεις παραγωγής και εμφιάλωσης ξυδιου. Απαγορεύεται εντός των οξοποιείων η παραγωγή προς εμπορία οίνου, καθώς και οποιουδήποτε άλλου γεωργικού προϊόντος και τροφίμου πλην του ξυδιού. Απαγορεύεται η συστέγαση οξοποιείου με οινοποιείο. - Έναρξη λειτουργίας οξοποιείου και εμφιαλωτηρίου ξυδιού - Διακίνηση προϊόντων οξοποιίας - Επισήμανση - Έλεγχοι - Μέτρα συμμόρφωσης - Διοικητικές και ποινικές κυρώσεις - Διαδικασία επιβολής διοικητικών κυρώσεων) Υ.Α. 4598/ , Εφαρμογή συμπληρωματικού προγράwμματος Αναδιάρθρωση και μετατροπή των αμπελουργικών εκτάσεων στην Ελλάδα [(άρθρο 46 Κανονισμός (ΕΕ) 1308/2013] περιόδου ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ Γενικό Δικαστήριο, απόφαση της 6ης Νοεμβρίου 2014, Ελληνική Δημοκρατία κατά Επιτροπής, υπόθ. Τ-632/11 : Ενισχύσεις για την αναδιάρθρωση και τη μετατροπή των αμπελώνων - Το Δικαστήριο έκρινε ότι κακώς η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το κριτήριο της ηλικίας που εφαρμόστηκε από την Ελληνική Δημοκρατία, προκειμένου να χορηγηθούν, κατά προτεραιότητα, δικαιώματα του εθνικού αποθέματος στους νέους γεωργούς ηλικίας κάτω των 40 ετών, που έχουν ή όχι ενταχθεί σε πρόγραμμα για νεαρούς σε η- λικία γεωργούς, ήταν αντίθετο προς το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γεωργόπουλος & Συνεργάτες Δικηγορικό Γραφείο Νίκης 50Α, Αθήνα, τηλ , fax , info@geοrgopouloslaw.eu Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΥΕΛΙΞΙΑΣ ΑΠΟΔΟΣΕΩΝ Η ελαστικότητα των µέγιστων σταφυλικών στρεµµατικών αποδόσεων µπορεί να αποδειχθεί κοµβική για το µέλλον O κατά γενική ομολογία δύσκολος φετινός τρύγος είχε ως αποτέλεσμα να μην τεθεί με την συνηθισμένη ένταση ενα πρόβλημα το οποίο ωστόσο ταλανίζει την ελληνική αμπελοκαλλιέργεια. Πρόκειται για το ζήτημα της σταφυλικής απόδοσης, η οποία για τους οίνους ΠΟΠ/ΠΓΕ ορίζεται κατά κανόνα κατά τρόπο οριζόντιο και χωρίς δυνατότητα νόμιμης παρέκκλισης. Η αδυναμία του παρόντος συστήματος καταφαίνεται με τον πλέον εντυπωσιακό τρόπο από το γεγονός ότι ο- ποιαδήποτε, ακόμα και μηδαμινή, υ- πέρβαση του μέγιστου ορίου της σταφυλικής απόδοσης αποκλείει το σύνολο των παραγόμενων σταφυλιών από την δυνατότητα παραγωγής οίνων ΠΟΠ/ΠΓΕ. Με άλλα λόγια, ό- ταν η απόδοση ξεπεράσει έστω και κατά ένα κιλό την μέγιστη στρεμματική απόδοση, καταπίπτει το δικαίωμα χρήσης της προστατευόμενης ονομασίας ή ένδειξης για το σύνολο της παραγωγής. Δεν θα πρέπει ε- ξάλλου να παροράται ότι τόσο η γεωγραφική και κλιματική ποικιλότητα της χώρας μας όσο και οι διαφορετικές φυσικές συνθήκες για κάθε εσοδεία υπαγορεύουν την ύπαρξη προσαρμοστικότητας. ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Είναι λοιπόν απαραίτητο και πρέπει να υπάρξει, κατά τα πρότυπα άλλων κρατών της Ε.Ε. (Γαλλία, Ι- ταλία, κ.α.), ελαστικότητα ως προς την σταφυλική στρεμματική απόδοση για τους οίνους ΠΟΠ/ΠΓΕ. Στην Γαλλία για παράδειγμα, το άρθρο D του Code rural προβλέπει για τους οίνους με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (AOC) δύο όρια στρεμματικής α- πόδοσης, τα οποία αναγράφονται στον τεχνικό φακελο: την «μέγιστη» (rendement maximal) και την «έσχατη απόδοση» (rendement butoir). Η πρώτη μπορεί να ξεπεραστεί μέχρι το όριο της δεύτερης με απόφαση του ΙΝΑΟ, δηλαδή του ε- θνικού δημοσίου οργάνου στο ο- ποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι των αμπελουργών, οινοποιών και άλλων παραγωγικών φορέων. Μια τέτοια απόφαση λαμβάνεται κατόπιν σχετικού αιτήματος της τοπικής έ- νωσης που είναι επιφορτισμένη με την προστασία της ονομασίας προέλευσης. Μάλιστα, ο εν λόγω μηχανισμός δεν αποκλείει και την δυνατότητα να μειωθεί η επιτρεπόμενη στρεμματική απόδοση, όταν υπάρχει υπερπροσφορά πρώτης ύλης. Η τελευταία βέβαια είναι δυνατότητα με μάλλον θεωρητικό ενδιαφέρον, ήδη για την Γαλλία, πολλώ δε μάλλον για την Ελλάδα, όπου κατά γενική ομολογία υπάρχει ανάγκη για σταφυλική παραγωγή. Επιπλέον, με τις ίδιες διατάξεις επιτρέπεται να αιτηθεί ο αμπελουργός ατομικά την αύξηση της στρεμματικής απόδοσης (εντός των ορίων της έ- σχατης απόδοσης) για τα αμπελοτε- 36 Wine Trails 36-37_GEWRGOPOULOS.indd 36 11/26/14 5:53 PM

37 Ο Θεόδωρος Γ. Γεωργόπουλος είναι κάτοχος της έδρας Αµπελοοινικού ικαίου του Πανεπιστηµίου της Reims (Καµπανία Γαλλίας), ιευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος στο ίκαιο του Οίνου και των Οινοπνευµατωδών, ιευθυντής του Ινστιτούτου Αµπέλου και Οίνου Καµπανίας, ιευθυντής του Σ.Ε.Ο. και δικηγόρος Αθηνών. μάχια του ή την εξαίρεση από την μείωση αυτής. Η σχετική απόφαση θα πρέπει να είναι αρκούντως αιτιολογημένη, να βασίζεται σε προηγούμενους ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές και, όπως προκύπτει από την σχετική νομολογία των γαλλικών δικαστηρίων να σέβεται την αρχή της ισότητας (μεταξύ των παραγωγών). Ανάλογα ι- σχύουν για τους ΠΓΕ (IGP). Αυτό το καθεστώς επιτρέπει στους παραγωγούς να διατηρούν την παραγωγή οίνων ΠΟΠ/Π- ΓΕ στις εσοδείες με μεγάλη στρεμματική απόδοση και συνιστά εχέγγυο για την ειλικρινή δήλωση συγκομιδής χωρίς να υ- πάρχει αντίκτυπος στην ποιότητα του παραγόμενου οίνου. ΣΤΗ ΓΕΙΤΟΝΙΚΗ ΙΤΑΛΙΑ Στην Ιταλία, επίσης, παραδοσιακά προβλέπονται ο καθορισμός των ενιαίων μέσων ενδεικτικών αποδόσεων για τους οίνους με ονομασία προέλευσης (DOC, DOCG) με βάση τις κλιματικές και άλλες συνθήκες της καλλιέργειας. Κατόπιν σχετικής πρότασης των παραγωγικών φορέων ωστόσο οι κατά τόπον αρμόδιες αρχές καθορίζουν μέγιστη απόδοση οίνου που μπορεί να ταξινομηθεί ως ΠΟΠ. Από το σχετικό μέγιστο όριο ο νόμος δέχεται όριο ανοχής 20%. Το υπερπλέον δεν ταξινομείται ως ΠΟΠ αλλά αυτό δεν επηρεάζει την υπόλοιπη μέγιστη ποσότητα. Αν δε ξεπεραστεί και το ό- ριο ανοχής, τότε οι παραγόμενοι οίνοι καταπίπτουν στο σύνολο τους του δικαιώματος χρήσης της ονομασίας. Είναι βέβαιο ό- τι κάτι τέτοιο δεν αντίκειται επί της αρχής στο δίκαιο της Ε.Ε., είναι δε ζήτημα διαδικασίας με ποιον τρόπο θα επιτευχθεί. Για την Ελλάδα, η εισαγωγή μηχανισμών ελαστικότητας ως προς την στρεμματική απόδοση, οι οποίες θα πρέπει να δυνδυαστούν με μια ορθή και διαφοροποιημένη απόδοση ανάλογα με την κατηγορία οίνου (αλλά και τις ιδιαιτερότητες του κάθε αμπελοτοπίου). Θα πρέπει δηλαδή: α) να υπάρξει διαφορά ως προς την στρεμματική απόδοση βάσης μεταξύ ΠΟΠ και ΠΓΕ η οποία στηρίζεται στην αναγκαιότητα ποιοτικής διαφοροποίησης των δύο κατηγοριών και συνάδει με το πνεύμα της διάκρισης μεταξύ των δύο κατηγοριών α- πό δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. β) να αυξηθεί γενικότερα κατά 20%, η μέγιστη στρεμματική απόδοση των διαμερισματικών οίνων που παράγονται από τους αντίστοιχους τοπικούς του διαμερίσματος, να ζητηθεί σε όλες τις περιπτώσεις αύξηση των στρεμματικών αποδόσεων π.χ. κατά 20%. Για παράδειγμα, αν ο τοπικός Κορινθίας έχει όριο κιλά ανά στρέμμα, ο αντίστοιχος Πελοπονησιακός από τα ίδια αμπελοτεμάχια να μπορεί να παράγεται από αυξημένη απόδοση κατά 20% ήτοι μέχρι κιλά/στρέμμα. γ) να υπάρχει ανοχή 20% πέραν του προβλεπόμενου ορίου η οποια να ισχύει για όλους τους ΠΟΠ/ΠΓΕ κάθε χρόνο (οριζόντια ανοχή). Η ποσότητα σταφυλιών ενός αμπελοτεμαχίου που βρίσκεται άνω του ορίου της στρεμματικής απόδοσης της συγκεκριμένης σοδειάς αλλά εντός του ορίου του 20% να χαρακτηρίζεται ΠΟΠ/Π- ΓΕ και δεν απορρίπτεται η συνολική παραγωγή του αμπελοτεμαχίου. δ) επιπλέον, η αρμόδια αρχή (και στο μέλλον τα Συμβούλια Αμπελοοινικής Ζώνης) να αποφασίζει κάθε χρόνο την αύξηση του ορίου στρεμματικής απόδοσης μιας περιοχής μέχρι ενός ανώτατου ορίου 20% (όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη μέλη της Ένωσης). Bέβαια αυτές οι αλλαγές δεν θα είναι πάντα εύκολη υπόθεση εφόσον απαιτούν τροποποίηση των τεχνικών φακέλων. Αυτό όμως δεν αναιρεί ούτε τον επείγοντα ούτε τον αναγκαίο χαρακτήρα αυτής της ελαστικότητας που στην πραγματικότητα θα εξισώσει εν προκειμένω τις δυνατότητες μας με εκείνες που απολαμβάνουν ήδη οι ανταγωνιστικές μας οινοπαραγωγικές χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (αλλά και εκτός αυτής). Το ΥπΑΑΤ θα πρέπει να θέσει σε διαβούλευση το ζήτημα των στρεμματικών α- ποδόσεων βάσης ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε ζώνης. ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Πρόκειται για ζήτημα που θα πρέπει να ε- νώσει όλους τους παραγωγικούς φορείς (αμπελουργούς και οινοποιεία, συμπεριλαμβανομένων των συνεταιριστικών) καθώς τα συμφέροντα συγκλίνουν ως προς την ύπαρξη τέτοιων μηχανισμών. Εξάλλου, και οι δημόσιοι φορείς (ΥπΑΑΤ και κατά τόπον ΔΑΟΚ) έχουν κάθε λόγο να στηρίξουν μια τέτοια προσπάθεια καθόσον έτσι θα αποφεύγονται τα παράπονα και οι αποσπασματικές, και βεβαίως ά- καρπες, εκδηλώσεις δικαιολογημένης κατά τα λοιπά αγανάκτησης. Επιπλέον, περνά και ένα σαφές μήνυμα ότι ο νόμος αναγνωρίζει την ανάγκη σχετικής προασρμοστικότητας δίδοντας ισχυρή νομιμοποίηση την επιβολή αυστηρών κυρώσεων σε όσους δεν σέβονται τα όρια. Εγγύηση (αν και όχι απαραίτητα προϋπόθεση) για την ευόδωση ενός τέτοιου σχεδίου είναι η θέσπιση και λειτουργία τοπικών και περιφερειακών συμβουλίων αμπελοοινικής ζώνης με διεπαγγελματικό χαρακτήρα (βλ. τις σκέψεις μας σε Wine Trails τεύχος 1). Κατ αυτό τον τρόπο, τόσο τα αιτήματα όσο και γενικότερα ο όποιος μηχανισμός ελαστικότητας της στρεμματικής απόδοσης θα έχει τη δέουσα νομιμοποίηση. Wine Trails _GEWRGOPOULOS.indd 37 11/26/14 5:54 PM

38 Τεχνολογία Εργασίες οινοποιείων 9 βήματα για τον καθαρισμο του οινοποιειου Μπορεί η φετινή χρονιά να ήταν μια από τις δυσκολότερες αμπελουργικά και κατ επέκταση και οινοποιητικά λόγω της ποιοτικής υποβάθμισης των σταφυλιών, όμως όλα τα οινοποιεία οινοποίησαν κάποιες ποσότητες σταφυλιών έστω και μικρότερες σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Αυτό σημαίνει ότι οι εργασίες στο χώρο των οινοποιείων δεν σταματάνε ποτέ, ούτε και μετά το πέρας του τρύγου, όπως πιστεύουν αρκετοί. Έτσι μια βασική, μετά τρύγου, εργασία είναι ο καθαρισμός του οινοποιείου. Προσοχή μην μπερδευόμαστε με την καθαριότητα του οινοποιείου, η οποία είναι διαρκής και αδιάλλειπτη καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου, αλλά θα μιλήσουμε για τον καθαρισμό του μετά τον τρύγο, μια έντονη παραγωγική διαδικασία με αρκετούς ρύπους και δη μικροβιολογικούς. 1 Εν αρχή... Ο καθαρισμός (cleaning) των κτιρίων και του εξοπλισμού είναι η απομάκρυνση της κάθε είδους ακαθαρσίας (ρύπου), ορατού ή μη, από τις επιφάνειες και τα μηχανήματα με την χρησιμοποίηση νερού, απορρυπαντικών, θέρμανσης και τριψίματος σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται από τον υπεύθυνο εφαρμογής του προγράμματος. Εξυγίανση (sanitation) ή απολύμανση (disinfection) είναι η ελάττωση της μικροχλωρίδας με τη χρήση ειδικών υλικών σε επίπεδα τόσο χαμηλά, ώστε να ανταποκρίνονται στις ελάχιστες απαιτήσεις των υγειονομικών αρχών. Ο καθαρισμός τόσο των κτιρίων όσο και του εξοπλισμού σε συνδυασμό με το κατάλληλο πρόγραμμα απολύμανσης εφαρμόζονται μετά το τέλος της παραγωγικής διαδικασίας και σκοπό έχουν την προετοιμασία του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων, ώστετην επόμενη μέρα η εργασία να αρχίζει από πλευράς υγιεινής από μηδενική βάση. Βέβαια μερικός καθαρισμός μπορεί να πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της ημέρας. 38 Wine Trails 38-41_katharismos_oinopoieiou.indd 38 11/26/14 5:55 PM

39 Η απολύμανση αλλά και ο καθαρισμός των οινοποιείων αποτελούν ένα ουσιαστικό στοιχείο για την καλή λειτουργία τους και είναι διαδικασίες απόλυτα συνδεδεμένες με την παραγωγή του οίνου 2 Κειμενο Δημήτρης Σκαφίδας * Οινολόγος Καταρτισμένο προσωπικό Για την εφαρμογή του προγράμματος καθαρισμού και απολύμανσης ο υπεύθυνος θα πρέπει να είναι: μόνιμο μέλος του προσωπικού της εγκατάστασης γνώστης της παραγωγικής διαδικασίας και υπεύθυνος για την επιτήρηση και αποτελεσματικότητα της όλης διαδικασίας ανεξάρτητα από την παραγωγή. Το πρόγραμμα καθαρισμού και απολύμανσης θα πρέπει να έχει σαφείς διαδικασίες για τον καθαρισμό των επιμέρους τμημάτων των μονάδων καθώς και του ακίνητου και κινητού εξοπλισμού και των σκευών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των προϊόντων. Οι διαδικασίες αυτές οι οποίες είναι έγγραφες περιγράφουν με την απαιτούμενη λεπτομέρεια τα στάδια που ακολουθούνται κατά το καθαρισμό και την απολύμανση του συγκεκριμένου τμήματος του οινοποιείου ή του εξοπλισμού. 3 Συγκεκριμένο πρόγραμμα Οι έγγραφες διαδικασίες αναφέρονται στον καθαρισμό και την απολύμανση: των εγκαταστάσεων. του εξοπλισμού (κινητού & ακίνητου) των οχημάτων και του βοηθητικού εξοπλισμού, ο οποίος χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό. Τα βιομηχανικά καθαριστικά και απολυμαντικά απαιτούν προσεκτικό χειρισμό. Δεν πρέπει, για παράδειγμα, να αναμειγνύονται τα αλκαλικά με τα όξινα ή οι ενώσεις χλωρίου με τα όξινα προϊόντα. Οι χειριστές που τα χειρίζονται πρέπει να φορούν προστατευτικό ιματισμό και γυαλιά και να είναι πλήρως εκπαιδευμένοι. Τα δοχεία στα οποία φυλάσσονται τέτοιες ουσίες πρέπει να έχουν ευκρινή επισήμανση και να αποθηκεύονται χωριστά από τρόφιμα και υλικά συσκευασίας. Πρέπει επίσης να διαβάζονται προσεκτικά οι οδηγίες χρήσης των προμηθευτών. Tο νερό που χρησιμοποιείται πρέπει να έχει τις ιδιότητες του πόσιμου σύμφωνα με τις προδιαγραφές που θέτει η Οδηγία 80/778/ΕΟΚ. Wine Trails _katharismos_oinopoieiou.indd 39 11/26/14 5:55 PM

40 Τεχνολογία Εργασίες οινοποιείων 4 5 έναντι Υλικά καθαρισμού Τα απορρυπαντικά πρέπει να έχουν καλή ενυδατική ικανότητα, να αφαιρούν τους ρύπους από τις επιφάνειες και να τους κρατούν εν αιωρήσει. Άλλη σημαντική ιδιότητα των απορρυπαντικών ουσιών είναι η εύκολη έκπλυση τους, ώστε τα υπολείμματα των ρύπων και του απορρυπαντικού να μπορούν εύκολα να απομακρυνθούν από τον εξοπλισμό. Θα πρέπει επίσης να είναι κατάλληλο για αφαίρεση ρύπων που προκύπτουν από επεξεργασία τροφίμων και επιπλέον δεν πρέπει να είναι διαβρωτικό και να μην αντιδρά με τα άλλα υλικά. Ενώ τα ψυχρά διαλύματα των απορρυπαντικών μπορεί να είναι αποτελεσματικά, συχνά η απομάκρυνση των υπολειμμάτων των λιπών απαιτεί τη χρήση διαλυμάτων απορρυπαντικών σε νερό θερμοκρασίας >60 o C. Η απόθεση μεταλλικών αλάτων στον εξοπλισμό μπορεί να απαιτεί τη χρήση όξινου απορρυπαντικού. Είδη απορρυπαντικών Αλκαλικά Αποτελούνται από βασικά αλκάλεα, πολυφωσφορικά και διαβρεκτικές ουσίες. Καμία από τις παραπάνω ουσίες από μόνη της δεν έχει όλες τις ιδιότητες που χαρακτηρίζουν ένα ιδανικό απορρυπαντικό. Αντίθετα αναμείξεις τους μπορούν να δώσουν ένα προϊόν που μπορεί να έχει τις επιθυμητές ιδιότητες. Όξινα Τα όξινα απορρυπαντικά χρησιμοποιούνται σε εξοπλισμό όπου το προϊόν υφίσταται υψηλή θερμική επεξεργασία. Τα όξινα απορρυπαντικά είναι συνήθως διαλύματα ανόργανων οξέων (νιτρικού, φωσφορικού). 7 των Gram αρνητικών βακτηριδίων όσο το χλώριο και τα ιωδιούχα. Ισχυρά οξέα και αλκάλεα Εκτός της απορρυπαντικής τους ιδιότητας τόσο τα ισχυρά οξέα όσο και τα ισχυρά αλκάλεα εμφανίζουν αξιοσημείωτη αντιμικροβιακή δράση. Βήμα προς βήμα Όπου είναι δυνατόν να αποσυναρμολογηθεί ο εξοπλισμός προηγείται ακολουθούνται τα εξής στάδια 6 Υλικά απολύμανσης Ιωδιούχα Εμφανίζουν ταχεία δράση και ευρύ αντιμικροβιακό φάσμα. Αποδραστηριοποιούνται αλλά όχι τόσο εύκολα κατά την παρουσία οργανικού υλικού. Θερμό νερό, ατμός Η χρήση θερμότητας με την εφαρμογή ατμού ή θερμού νερού θερμοκρασίας > 85 o C στις επιφάνειες επεξεργασίας και στα σκεύη για 3 έως 5 δλ. Άλατα τεταρτοταγούς αμμωνίου Έχουν καλές απολυμαντικές ικανότητες. Είναι άχρωμα, σχετικά μη διαβρωτικά για τα μέταλλα και μη τοξικά. Δεν είναι τόσο αποτελεσματικά καθαρισμοσ Απομάκρυνση υπολειμμάτων του προϊόντος. Πρόπλυση (prerinsing) με νερό o C, για απομάκρυνση του χαλαρού ρύπου. Καθαρισμός με διάλυμα απορυπαντικού ή κυρίως πλύσιμο. Το είδος και η συγκέντρωσή του αποτελεί μια απόφαση που λαμβάνεται εφόσον ληφθεί υπόψη: Το είδος του ρύπου, των επιφανειών και του εξοπλισμού και σκευών, η σκληρότητα του νερού, η θερμοκρασία που θα γίνει το καθάρισμα, η διάρκεια εφαρμογής. Τα απορρυπαντικά συνήθως είναι αλκαλικά. Έκπλυση με καθαρό νερό για την απομάκρυνση του απορυπαντικού (ξέπλυμα). Το νερό που χρησιμοποιείται για την έκπλυση πρέπει να έχει υποστεί αποσκλήρυνση. Εξυγίανση ή απολύμανση Η εξυγίανση των επιφανειών μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάλυμα απολυμαντικού π.χ. ιωδιούχα απόδοσης ppm ενεργού ιωδίου., ή με θερμότητα (νερό 90 o C ή ατμός). 40 Wine Trails 38-41_katharismos_oinopoieiou.indd 40 11/26/14 5:56 PM

41 Κλειστο κυκλωμα Σε ορισμένα τμήματα του εξοπλισμού όπου δεν είναι δυνατή η αποσυναρμολόγηση του, ο καθαρισμός γίνεται επιτόπια με την κυκλοφορία των διαφόρων διαλυμάτων στα μηχανήματα και στις σωληνώσεις της γραμμής παραγωγής. Περιλαμβάνει τα εξής στάδια: Έκπλυση με θερμό νερό ο C για 5 δλ. περίπου Κυκλοφορία διαλύματος αλκαλικού απορρυπαντικού θερμοκρασίας 75 ο C για 20 δλ. Έκπλυση με νερό ο C (με ανοικτό κύκλωμα). Κυκλοφορία διαλύματος οξέως για 15 σε θερμοκρασία 70 ο C (με κλειστό κύκλωμα). Βαθμιαία ψύξη με νερό για 8 min (με ανοικτό κύκλωμα) Το νερό πρέπει να είναι ποιότητας πόσιμου. 8 Έλεγχος αποτελέσματος Μια επιφάνεια θεωρείται καθαρή όταν ισχύουν τρεις συνθήκες. Η πρώτη είναι όταν οι ουσίες που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό και την εξυγίανση έχουν απομακρυνθεί μετά την έκπλυση από τις επιφάνεια επαφής (χημικώς καθαρή). Η δεύτερη όταν οι ρύποι έχουν απομακρυνθεί (φυσικώς καθαρή). Η τρίτη συνθήκη αναφέρεται στον αριθμό των μικροργανισμών στις επιφάνειες ύστερα από τον καθαρισμό και την απολύμανση τους (μικροβιολογικώς καθαρή). Ο έλεγχος αυτός μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω ταχείων μεθόδων (π.χ. φορητή συσκευή βιοφωταύγειας μέτρησης ATP). 9Καθαριότητα εξωτερικών χώρων Η καθαριότητα του οινοποιείου περιλαμβάνει όχι μόνο τους χώρους των εγκαταστάσεων αλλά και τους προαύλιους εξωτερικούς χώρους του. Καλό θα είναι οι εξωτερικοί χώροι να είναι καλυμμένοι με τσιμέντο, άσφαλτο ή και πλάκες παρόμοιες με αυτές που χρησιμοποιούνται στην πεζοδρόμηση. Παλαιός εξοπλισμός ή τα αντικείμενα που εναποθέτονται στους εξωτερικούς χώρους θα πρέπει να είναι πάντα τακτοποιημένα και να απέχουν από το έδαφος (αν αυτό είναι εφικτό) απόσταση cm τουλάχιστον ώστε να μην αποτελέσουν καταφύγιο για τρωκτικά και έντομα. Wine Trails _katharismos_oinopoieiou.indd 41 11/26/14 5:56 PM

42 Τεχνολογία Τρακτέρ στον αμπελώνα με φρεσκες Περγαμηνεσ στο αμπελι Αρκετά μικρό για να κυκλοφορεί ανάμεσα στις σειρές, ιδανικά κοντό για να μην τραυματίζει τα κλαδιά. Tο «Τρακτέρ της Χρονιάς» για το 2015 αμπελουργικό T3 75F της New Holland, χωράει τα 75 του άλογα σε ένα σασί πλάτους 1,35 εκατοστών, βγάζοντας με άνεση την εργασία σε μικρές και μεσαίες αμπελουργικές εκμεταλεύσεις Κινητήρας: 75 ίππων S8000, με 3 κυλίνδρους, ντεπόζιτο 50 λίτρων Κιβώτιο ταχυτήτων: 12x12 μηχανικό κιβώτιο, Μπροστινός άξονας: μήκος στροφής 3,4 μέτρων, ανεξάρτητη αντλία διεύθυνσης Υδραυλικά: στάνταρ ροή 52 λίτρων, PTO 540/540 E σ.α.λ Διαστάσεις και βάρη: απόσταση από το έδαφος (A) Wine Trails εκατ, ελάχιστο/μέγιστο πλάτος (Β) (ανάλογα τα ελαστικά)1,35/1,771 μ, μεταξόνιο (C)1,863 μ., μήκος (D) 1,31 μ., ύψος τιμονιού (E)1 μ, συνολικό ύψος (F) 2,321μ, ύψος θέσης (G) 1,06μ, βάρος Τα τρακτέρ της New Holland διαθέτει στην ελληνική αγορά η εταιρεία Π.Ι Κοντέλλης ΑΕΒΕ keimeno Γιώργος Κοντονής T ο Τ3 75F, το οποίο βραβεύτηκε με τη διάκριση «Τρακτέρ της Χρονιάς» για το 2015 στην κατηγορία του, αποτελεί τον σηματωρό της νέας σειράς T3F, στην οποία περιλαμβάνονται επίσης τα μοντέλα T3 50F, T3 55F, T3 65F με τους αντίστοιχους ίππους να βρίσκονται στο τέλος του ονόματός τους. Όπως κάθε τρακτέρ για τέτοιες εργασίες που σέβεται τον εαυτό του, ο κινητήρας FPT S8000 ισχύς 75 ίππων του T3 75F είναι τριών κυλίνδρων, ώστε να εξασφαλίζεται το μικρό του μέγεθος. Επιπλέον ικανοποιεί τους κανονισμούς ρύπων Tier 3, παράγει χαμηλό θόρυβο και δονήσεις, ενώ η ροπή του φτάνει έως 295 Nm. Αν δεν φτάνει αυτή η ροπή, τότε έχει ακόμα 34% απόθεμα να δώσει, για πιο σκληρά εδάφη και βαριά φορτία. Όμως, τι να την κάνει κάποιος την ισχύ αν δεν έχει και το κατάλληλο κιβώτιο ταχυτήτων για να την υποστηρίξει και να την διανείμει ως πρέπει. Η New Holland εξοπλίζει στάνταρ το T3F με το 12x12 μηχανικό Syncro Shuttle κιβώτιο ταχυτήτων, ενώ για όσους θέλουν να πάνε στα χαμηλά των 100 μέτρων/ώρα, τότε προσφέρεται το 20x20 Syncro Shuttle με την επιλογή έρπουσας. Ωστόσο τελικά, τι είναι αυτό που κάνει ιδανικό το T3 για α- μπελουργικές εργασίες; To ελαφρύ του σασί των κιλών, σε συνδυασμό με το μόλις 1,35 μέτρων πλάτος και το μεταξόνιο των 1,86 εκατοστών, επιτρέπουν στον χειριστεί να κυκλοφορεί άνετα μέσα στους αμπελώνες χωρίς να τραυματίζει τους καρπούς, ενώ είναι ιδανικό για ψεκασμό, καλλιέργεια και τη μεταφορά στο δρόμο. Ούτε στις στροφές κολλάει κάπου, καθώς έχει ακτίνα στροφής 3,4 μέτρων, ενώ το προστατευτικό πλαίσιο μπορεί να διπλωθεί εξολοκλήρου για καλύτερη ορατότητα. Αναφορικά με την επίδοση των υδραυλικών του, δύο αντλίες προσφέρουν συνολική ροή 84 λίτρων ανά λεπτό: μία 52 λίτρων/λεπτό και μία βοηθητική 32 λίτρων/λεπτό για ευκολότερο στρίψιμο όσον αφορά απαιτητικές υδραυλικές εργασίες. Το μέγιστο βάρος που μπορεί να σηκώσει η νεότερη γενιά α- μπελουργικών της New Holland, φτάνει τα κιλά. 42_43_NEW_HOLLAND.indd 42 11/26/14 6:10 PM

43 Wine Trails 43 42_43_NEW_HOLLAND.indd 43 11/26/14 6:10 PM

44 Κτήμα Πιερία Ερατεινή η μαλαγουζια σε ρολο rock πρωταγωνιστριασ 44 Wine Trails 44-47_Pieria_eratini.indd 44 11/26/14 6:11 PM

45 Τα orange wines θεωρούνται τα hipster κρασιά στις μοντέρνες λίστες των wine bars της Ν. Υόρκης. Στην Ελλάδα τολμούν με το «Μετά» ο Παύλος Αργυρόπουλος και ο Ανδρέας Πάντος, δημιουργοί του Κτήματος Πιερία Ερατεινή Κειμενο Νίκη Μηταρέα Wine Trails _Pieria_eratini.indd 45 11/26/14 6:11 PM

46 Κτήμα Πιερία Ερατεινή Τα κρασιά οξειδωτικής οινοποίησης είναι μια υπόθεση τόσο παλιά ώστε να πηγαίνει χιλιετηρίδες πίσω στα χνάρια των πρώτων παραγωγών, αλλά και τόσο καινούργια, ώστε να χαράζει τάσεις μόδας στoυς πιο «ψαγμένους» καταναλωτές οίνου. Ιταλοί οινοποιοί από το Friuli εκλαΐκευσαν τα λεγόμενα πορτοκαλί κρασιά εφαρμόζοντας ερυθρή οινοποίηση λευκών σταφυλιών, με ντόπιες και διεθνείς ποικιλίες, αναπαράγοντας ένα πρότυπο αρχαϊκής οινοποίησης εμπνεόμενοι συχνά από τη γεωργιανή οινική παράδοση όπου η άμπελος καλλιεργείται εδώ και χρόνια, αν και στο σύγχρονο κόσμο έχει ατονήσει. Τα orange wines οινοποιούνται σήμερα με πολλές μεθόδους σε όλες τις αμπελουργικές χώρες. Παντού έχουν εχθρούς ή φανατικούς θαυμαστές. Πράγματι ή σε κερδίζουν αμέσως ο- λοκληρωτικά ή τα απορρίπτεις. Πριν από λίγο καιρό παρουσίασε στην ελληνική αγορά το «Μετά» -ένα ιδιόμορφο ε- λεγχόμενης οξείδωσης κρασί- το Κτήμα Πιερία Ερατεινή, οι ιδρυτές του οποίου οινολόγοι Παύλος Αργυρόπουλος και Ανδρέας Πάντος έχουν δώσει εξαιρετικά δείγματα γραφής με τις λίγες προς το παρόν ετικέτες τους. Το «Μετά» στην πρώτη χρονιά του βγήκε σε φιάλες αλλά προκάλεσε αίσθηση σε παραγωγούς και οινόφιλους. «Στο κτήμα Πιερία Ερατεινή αναζητούμε τρόπους καλλιέργειας και οινοποίησης που μπορούν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αμπελώνα και των ποικιλιών σε συνδυασμό με το οικοσύστημα. Η έ- μπνευση και ο δρόμος δεν είναι ούτε στιγμιαία, ούτε τυχαία» τονίζει ο Π. Αργυρόπουλος. ΜΑΛΑΓΟΥΖΙΑ ΜΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΡΟΠΟ «Προηγείται πρώτα ένα στάδιο ενημέρωσης, εμπειρίας και προβληματισμού που ο- δηγεί σε συγκεκριμένη συνάντηση», συμπληρώνει και προσθέτει: «Καλλιεργούμε την αρωματική Μαλαγουζιά με βιολογικό τρόπο στο Κτήμα μας στον Κολινδρό στους πρόποδες του Ολύμπου στις πλαγιές των λόφων που τριγυρίζουν το Μοναστήρι του Αγ. Αθανασίου. Η Μαλαγουζιά κάθε χρόνο συμμετέχει στο βασικό κρασί, τις Ερατεινές Ευχές. Όλα ξεκίνησαν όταν εφαρμόσαμε τη συμπύκνωση των χυμών σε ζωντανό σταφύλι για να δημιουργήσουμε τις Γλυκές Ερατεινές Ευχές. Στρίβοντας τους καρπούς επάνω στο αμπέλι, έναν-έναν με το χέρι, ό- πως οι Βυζαντινοί και οι παλαιότεροι Έλληνες (και σήμερα αλλά σπανιότερα), παρατηρήσαμε εκτός από τη συμπύκνωση των σακχάρων και μία ιδιαίτερη αρωματική βελτίω- Μια πραγµατεία της έννοιας του χρόνου Για τον οινοποιό ο χρόνος µπορεί να αποδειχθεί ένας πολύτιµος σύµµαχος ή ένας αδυσώπητος εχθρός. Στο «Μετά» οι ισορροπίες αυτές ανατρέπονται καθώς όπως µε έµφαση αναφέρει ο Παύλος Αργυρόπουλος «το Μετά είναι κατά κάποιον τρόπο µια πραγµατεία της έννοιας του χρόνου. Ένα υποθετικό σενάριο, όπου η Μαλαγουζιά εκτίθεται απέναντι στο ληστή χρόνο. Και τα παίρνει σχεδόν όλα, µα όχι όλα. Η αναµέτρηση έχει αποτυπωθεί. Η Μαλαγουζιά «Μετά» είναι το αποµεινάρι. Αυτό που µένει πίσω. Ο χρόνος, είναι ταυτόχρονα ο ρυθµός και το µέτρο. Μέσα από το χρόνο, µέσα από αυτήν την ιδιόµορφη οινοποίηση, αναδεικνύεται εκείνο που τελικά δεν φθείρεται εξ ολοκλήρου. Αντιστέκεται τουλάχιστον». Σύµφωνα µε τους ιδρυτές του οινοποιείου, Παύλο Αργυρόπουλο και Ανδρέα Πάντο, για τις ανάγκες παραγωγής του κρασιού «Μετά» στρίβουν έναν-έναν µε το χέρι καρπούς πάνω στο αµπέλι, απελευθερώνοντας µία ιδιαίτερη αρωµατική βελτίωση και ισσοροπία γεύσης 46 Wine Trails 44-47_Pieria_eratini.indd 46 11/26/14 6:11 PM

47 Έρευνα τρύγος οινοποίηση ΑΝ ΡΕΑΣ ΠΑΝΤΟΣ ση και πολυπλοκότητα καθώς και μοναδική γευστική ισορροπία. Η πρόκληση να συνεχίσουμε ήταν μεγάλη». Ο οινολόγος και ένας από τους εμπνευστές του «Μετά» υιοθετεί στην περίπτωση αυτού του κρασιού μια ανατρεπτική ματιά στο πώς αντιλαμβανόμαστε τη Μαλαγουζιά. Σημειώνει: «Ορισμένες ποικιλίες έχουν περισσότερες δυνατότητες γευστικής έκφρασης. Υπάρχει πάντα ο προφανής τρόπος έκφρασης. Στη Μαλαγουζιά αυτό που προβάλλεται εύκολα είναι το ά- ρωμά της. Αν κανείς σταθεί μόνο σε αυτό το χάρισμα, θα παραγκωνίσει τα υπόλοιπα. Η αξία της Μαλαγουζιάς δεν είναι μόνο για να βοηθά στο άρωμα των blends. Εμείς θελήσαμε να αναβαθμίσουμε την ποικιλία και από συνοδό των blends να την κάνουμε star σε western να την αναδείξουμε σε rock πρωταγωνίστρια». Ένα orange wine στην Ελλάδα Έντονο το οινολογικό ενδιαφέρον, αλλά ο οινοποιός δύσκολα θα καταφέρει να μοιραστεί την προσωπική του αυτή αναζήτηση με τον συνήθη καταναλωτή ΑΡΧΑΙΑ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ «Το κλειδί για την κατανόηση του «Μετά» βρίσκεται στην αναζήτηση και την εφαρμογή τεχνικών εμπνευσμένων από αρχαίες οινοποιητικές παραδόσεις», εξηγεί ο κ. Αργυρόπουλος και συνεχίζει: «Η κατανόηση των πλεονεκτημάτων αυτών των τεχνικών και η εφαρμογή τους οδήγησε στην ανακάλυψη ενός νέου τύπου οίνου. Τα συμπυκνωμένα σταφύλια της λευκής Μαλαγουζιάς υφίστανται ερυθρή οινοποίηση. Η πάλη με το χρόνο και την οξειδωτική φθορά στηρίζεται σε φυσικές άμυνες. Η οινοποίηση δεν ακουμπάει σε «σύγχρονες» οινοποιητικές τεχνικές, οι οποίες δεν υπήρχαν στον αρχαίο κόσμο. Η οξείδωση είναι το φετίχ της σύγχρονης οινοποίησης. Όταν συμβαίνει σε οίνους αθωράκιστους ή ανίκανους να αμυνθούν είναι καταστρεπτική. Στην περίπτωση της Μαλαγουζιάς «Μετά» η αντοχή κτίστηκε με τη συμπύκνωση στα πρέμνα, με συνδυασμό αρχαίων τεχνικών με πολύ σύγχρονη αντίληψη. Η αναβίωση αυτής της μεθόδου ξεκινά από την αναζήτηση και κατανόηση των προβλημάτων που αντιμετώπιζε ο αρχαίος οινοποιός και των τρόπων άμυνας που είχε στη διάθεσή του. Γνωρίζω πως μπορούσε να χρησιμοποιήσει φυσικές μεθόδους κατά της φθοράς. Η ωρίμαση πραγματοποιείτο σε πήλινους αμφορείς, συνήθως ε- πισμαλτωμένους. Η Μαλαγουζιά «Μετά» πέρασε τη δοκιμασία σε γυάλινα δοχεία σε ακραίες συνθήκες εκτεθειμένη στις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας». Παύλος Αργυρόπουλος: Το «Μετά» είναι ένα ταξίδι στις ξεχασµένες γεύσεις του παρελθόντος. Ο οξειδωμένος οίνος «Μετά» είναι το λάφυρο της οινοποιητικής πάλης µε το χρόνο. Εµπνευσµένο από αρχαίες τεχνικές οινοποίησης και χωρίς την προσθήκη συντηρητικών ή άλλων οινολογικών ουσιών, έρχεται να ανατρέψει το αρωματικό σύµπαν της Μαλαγουζιάς. Η φιλοσοφία του «Μετά» Η φιλοσοφία ενός κρασιού με τόσο ξεχωριστή προσωπικότητα όπως το «Μετά» αποπνέει έντονο οινολογικό ενδιαφέρον, ωστόσο το ερώτημα είναι κατά πόσο οι Έλληνες καταναλωτές είναι έτοιμοι να το δεχθούν στο τραπέζι τους. Τις εξηγήσεις αναλαμβάνει να δώσει ο Ανδρέας Πάντος: «Χωρίς αμφιβολία τα περισσότερα κρασιά με αρχαίες οινοποιητικές τεχνικές δεν ενδιαφέρουν συνήθεις καταναλωτές. Ενδιαφέρουν ίσως οινόφιλους, οινολάτρεις και οινογνώστες που ψάχνουν νέες εμπειρίες σε αρχαϊκές οινοποιήσεις στα ξηρά Sherry που ωριμάζουν κάτω από το πέπλο των μυκήτων, τους Mαρουβάδες της Μεσογείου, τις παλιές Μαδέρες, τα Vinsanto και τις παλιές Μαυροδάφνες. Ας δούμε το κρασί μέσα από την περιγραφή του. Κεχριμπαρένιο χρώμα, αρώματα από μέλια ανθών και φλαμούρια, που σε ένα δεύτερο επίπεδο, η οξείδωση τους προσθέτει διακριτικούς τόνους καραμέλας και καπνού, άνθη λεμονιού και σανταλόξυλο. Στο στόμα, μια ανεπαίσθητη αλμύρα και μια κοφτερή αίσθηση δίνει έντονο ρυθμό. Αυτή η αρμύρα, δένει με το περγαμόντο του αρώματος, ενώ στο τελείωμα φανερώνονται η οξύτητα και η συγκέντρωση του σταφυλιού που σε συνδυασμό με τη συμπυκνωμένη ουσία, α- φήνουν μια σχεδόν γλυκιά νότα στην επίγευση». Ο ίδιος τονίζει : «Για να φτιάξουμε το «Μετά» παλέψαμε με επίμονες ιδέες, υπαρξιακές σκέψεις, που σαν δαίμονες ταλαιπωρούν το νου μας. Σήμερα παλεύουμε να μεταδώσουμε την έκφραση αυτή στους οινόφιλους και μη καταναλωτές μας, να μοιραστούμε την προσωπική μας αναζήτηση και να επικοινωνήσουμε μαζί τους». Wine Trails _Pieria_eratini.indd 47 11/26/14 6:11 PM

48 Οινοποιείο Κωσταντάκη 48 Wine Trails 48-51_Milos.indd 48 11/26/14 6:09 PM

49 Δεξιά: Το πάτημα των σταφυλιών με την κάθετη στροφιλιά, θεωρείται από πολλούς το καλύτερο και ευγενέστερο πάτημα. Κάτω: Ο υπερδραστήριος Κώστας Κωσταντάκης στο οινοποιείο, γνωστό και ως «σπηλιά». οινικοσ ερωτασ στο νησι τησ αφροδιτησ Ένα οινοποιείο που πήρε άδεια λειτουργίας το Νοέμβριο του 2012, παράγει κρασί πριν ακόμα θεσμοθετηθεί η πολυαναμενόμενη ένδειξη ΠΓΕ «Μήλος» και έχει όνειρα και τη φιλοδοξία να δημιουργήσει ένα νέο οινικό ρεύμα στο νησί κειμενο&φωτογραφιεσ Γρηγόρης Κόντος Τ ι να πρωτοπεί κανείς για το μοναδικό ηφαιστειακό νησί της Μήλου! Για το νησί με τα διάφορα πετρώματα που αποτελούν αντικείμενο μελέτης επιστημόνων από όλο τον πλανήτη. Το νησί στο οποίο βρέθηκε το 1820 το γνωστό άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, το οποίο σήμερα εντυπωσιάζει χιλιάδες επισκέπτες στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Για το νησί που είναι βιότοπος της μεσογειακής φώκιας και της κόκκινης οχιάς της Μήλου. Για το νησί όπου βρέθηκε ο Ασκληπιός, άγαλμα που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο. Για το νησί με τις τελειότερες παραλίες! Εκτός από τα παραπάνω, που είναι λίγο έως πολύ γνωστά, η Μήλος έχει πλέον και το δικό της εμφιαλωμένο κρασί! Το οινοποιείο «Κωσταντάκη» Wine Trails _Milos.indd 49 11/26/14 6:09 PM

50 αποτελεί μια πρόσφατη προσπάθεια που ξεκίνησε πριν δύο χρόνια και στεγάζεται σε μια σπηλιά, κοντά στο χωριό Πολώνια! Αποφάσισα λοιπόν να ταξιδέψω στην όμορφη Μήλο για ένα μοναδικό γαστρονομικό οδοιπορικό στο Οινοποιείο Κωσταντάκη και στα εξαιρετικά ε- στιατόρια της Μήλου αλλά και στις πανέμορφες παραλίες του νησιού. Έφτασα λοιπόν στο αγαπημένο αιγαιοπελαγίτικο νησί τα μεσάνυχτα μιας Παρασκευής του Ιουνίου και το επόμενο πρωί γνώρισα τον υπερ-δραστήριο Κώστα Κωσταντάκη. Ο Κώστας είναι αγρότης και εκτός από σταφύλια (κρασοστάφυλα αλλά και ε- πιτραπέζια), καλλιεργεί επίσης ντομάτες, κολοκύθες, καρπούζια και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε, ενώ το καλοκαίρι διευθύνει και επιχείρηση με ενοικιαζόμενα δωμάτια. Με όλες αυτές τις δραστηριότητες λοιπόν, η παραγωγή εμφιαλωμένου κρασιού για τον Κώστα μάλλον μια τρέλα α- ποτελεί, παρά ανάγκη. καποτε η μηλοσ ειχε πολλα αμπελια αλλα τα βγαλανε Πάμε να δούμε αμπέλια και μποστάνια; Μα και φυσικά... Μπαίνουμε στο αγροτικό αυτοκίνητο και περνάμε μέσα από τις καλλιέργειες του Κώστα. Στο δρόμο μου εξηγεί: «Η Μήλος είχε πολλά αμπέλια παλαιότερα, αλλά τα βγάλανε. Σκέψου ότι σε όλο το νησί είναι τώρα φυτεμένα μόλις 120 στρέμματα! Τα 20 είναι δικά μας. Μακάρι να υπάρξουν κι άλλοι...». παλιο και νεο, διπλα-διπλα Σταματάμε και βλέπουμε το παλιό αλλά και το νέο αμπέλι, τα οποία βρίσκονται δίπλα δίπλα. Οι ποικιλίες που υ- πήρχαν παραδοσιακά στη Μήλο (τις οποίες συναντάμε και στα 8 αρχικά στρέμματα του Κώστα) είναι το λευκό Σαββατιανό, η ερυθρή Μανδηλαριά και το Σεριφιώτικο, μια ροδόχρωμη ποικιλία που μοιάζει με Ροδίτη. Πέραν αυτών, ο Κώστας μόλις φύτεψε 12 ακόμα στρέμματα με τις εξής ποικιλίες: τις λευκές Ασύρτικο, Μονεμβασιά και Μοσχάτο λευκό και το σπάνιο ερυθρό Μαυροτράγανο. πατανε ολη την παραγωγη Αμέσως μετά πηγαίνουμε στο Οινοποιείο, την «σπηλιά» όπως τη λένε. Ανοίγει μια μεγάλη ξύλινη πόρτα και το πρώτο που βλέπω μπροστά μου είναι ένα ασβεστωμένο δωμάτιο και μια καλοσυντηρημένη ξύλινη στροφιλιά. Εδώ πατάνε ολόκληρη τη (μικρή ακόμα) παραγωγή! Ο μούστος τρέχει κάτω και περνάει μέσα από ένα σωλήνα στο ε- πόμενο επίπεδο, ακριβώς όπως τον παλιό καιρό! Μου αρέσει πολύ το πάτημα με την κάθετη στροφιλιά, θεωρείται από πολλούς το καλύτερο και ευγενέστερο πάτημα. Αυτό που ο Κώστας σκέφτεται για αργότερα είναι να ξεκινήσει να χρησιμοποιεί ένα ανοξείδωτο δοχείο για τη συλλογή του μούστου. Προχωράμε παραμέσα. Αυτό δεν είναι απλώς μια σπηλιά, είναι ένας υπόγειος λαβύρινθος! Με την πολυπόθητη υγρασία και τη σταθερή, δροσερή θερμοκρασία που τόσο έχει ανάγκη το κρασί καθώς φυλάσσεται. ζουσαν σε σπηλιεσ Μου λέει ο Κώστας: «Πριν τον πόλεμο στα Πολώνια δεν υπήρχαν σπίτια, όλοι Οι ποικιλίες που υπήρχαν παραδοσιακά στη Μήλο (τις οποίες συναντάμε και στα 8 αρχικά στρέμματα του Κώστα Κωσταντάκη) είναι το λευκό Σαββατιανό, η ερυθρή Μανδηλαριά και το Σεριφιώτικο, μια ροδόχρωμη ποικιλία που μοιάζει με Ροδίτη. Πέραν αυτών, ο Κώστας μόλις φύτεψε 12 ακόμα στρέμματα με τις εξής ποικιλίες: τις λευκές Ασύρτικο, Μονεμβασιά και λευκό Μοσχάτο και το σπάνιο ερυθρό Μαυροτράγανο. 50 Wine Trails 48-51_Milos.indd 50 11/26/14 6:09 PM

51 Τρία κρασιά, για την ώρα, αποτελούν την παραγωγή του Οινοποιείου Κωσταντάκη, δύο λευκά και ένα ροζέ: Σπηλιά λευκό (Σαββατιανό και Σεριφιώτικο) και Selection (80% Ασύρτικο και Σαββατιανό). Για το Selection ο μούστος του Ασύρτικου είναι αγορασμένος από τη Σαντορίνη, καθώς το Μηλιώτικο Ασύρτικο τώρα φυτεύτηκε στο νησί και ως γνωστόν τα αμπέλια χρειάζονται 3-4 χρόνια για να ενηλικιωθούν. Και Σπηλιά ροζέ (από Μανδηλαριά), μια επίσης πολύ ευχάριστη εμπειρία. σε σπηλιές μένανε!». Ένα λαγούμι στο ταβάνι οδηγεί σε έναν παλιό περιστερώνα, ενώ όσο κατεβαίνεις βλέπεις νέα δωματιάκια-λαγούμια με αποθηκευμένες φιάλες. Το μεγαλύτερο όμως λαγούμι (επιπλέον 60 μέτρα) το έχουν κλείσει και σκέφτονται να το ανοίξουν όταν παράξουν ερυθρά κρασιά, λαγούμι παλαίωσης δηλαδή... δυο λευκα και ενα ροζε Πάμε να δοκιμάσουμε! Τρία κρασιά για την ώρα, δύο λευκά και ένα ροζέ. Σπηλιά λευκό (Σαββατιανό και Σεριφιώτικο) και Selection (80% Ασύρτικο και Σαββατιανό). Για το Selection ο μούστος του Ασύρτικου είναι αγορασμένος από τη Σαντορίνη, καθώς το Μηλιώτικο Ασύρτικο τώρα φυτεύτηκε στο νησί και ως γνωστόν τα αμπέλια χρειάζονται 3-4 χρόνια για να ενηλικιωθούν. Το τελευταίο μου άρεσε πολύ, έχει την κομψότητα του Ασύρτικου αλλά και τα τροπικά αρώματα (μπανάνα, πεπόνι) του Σαββατιανού. Η ροζέ Σπηλιά (από Μανδηλαριά) είναι ε- πίσης πολύ ευχάριστη. Με λίγα λόγια, ένα Οινοποιείο που πήρε την άδεια λειτουργίας του το Νοέμβριο του 2012, που παράγει κρασί πριν ακόμα θεσμοθετηθεί η ένδειξη Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) «Μήλος» (αναμένεται) και που όμως έχει όνειρα και φιλοδοξίες, που φαίνεται να θέλει να δημιουργήσει ένα νέο οινικό ρεύμα στο νησί. Μπράβο και πάλι μπράβο στον Κώστα Κωσταντάκη! Η γαστρονομικη ΜΗΛΟΣ και η οινοτουριστικη τησ εμπειρια Αυτό που χρειάζεται ένας καλοπερασάκιας σαν και του λόγου μου για να τελειοποιήσει την οινοτουριστική του εμπειρία είναι ένα γεύμα με καθαρές γεύσεις και γευστική κομψότητα! Κατευθύνομαι στην παραλία στα Πολώνια, όπου όλα τα εστιατόρια είναι έ- να κι ένα. Εδώ θα βρει κανείς φρέσκα θαλασσινά, ψάρια και όστρακα, κομψές σαλάτες, μοντέρνες λίστες κρασιών και καλοστημένα μαγαζιά! Η Μήλος το έχει και αυτό λοιπόν, μαζί φυσικά με όλα τα άλλα που είδαμε... Στο νησί της Μήλου είχα ξαναπάει. Άλλα όπως καταλάβατε το νησί αυτό είναι από τα μέρη που πολύ ευχάριστα πας, και ξαναπάς και ξαναπάς Το Οινοποιείο «Κωσταντάκη» αποτελεί μια πρόσφατη προσπάθεια που ξεκίνησε πριν δύο χρόνια και στεγάζεται σε μια σπηλιά, κοντά στο χωριό Πολώνια. Από τα 120 στρέμματα με αμπέλια που είναι φυτεμένα στο νησί, τα 20 ανήκουν στο Οινοποιείο, που φιλοδοξεί να τα πολλαπλασιάσει. Wine Trails _Milos.indd 51 11/26/14 6:09 PM

52 Συνέντευξη Κώστας Λαζαρίδης Ο Κώστας Λαζαρίδης είναι ένας οινοποιός που μοχθεί συστηματικά περισσότερο από είκοσι χρόνια για την αναβάθμιση της εικόνας του ελληνικού κρασιού. Με βήματα που ξεκινούν από τη βελτίωση της πρώτης ύλης, της αμπέλου έως το στήσιμο οινοποιητικών εγκαταστάσεων που τιμούν τον παραγωγό και τους επισκέπτες του, το Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη αποκαλύπτει συνεχώς τη δημιουργική διάθεση που διακατέχει τους ανθρώπους του. Ο χαμηλοί τόνοι που τηρεί ο ίδιος στην προσωπική του συμπεριφορά δεν τον εμποδίζουν να κινείται επιθετικά και νεωτεριστικά ως επιχειρηματίας δημιουργώντας καινούργια προϊόντα και κάνοντας ανοίγματα σε νέες αγορές. συνεντευξη στη Νίκη Μηταρέα Οι πρώτες φιάλες του Κτήματος Λαζαρίδη διατέθηκαν στην αγορά στα τέλη του 1992: Τρία ξηρά κρασιά ο Αμέθυστος Λευκός, ο Αμέθυστος Ροζέ και ο Αμέθυστος Ερυθρός. Σήμερα από το Κτήμα παράγονται πέντε οικογένειες κρασιών, Amethystos, Chateau Julia, Domaine Costa Lazaridi, Οινωδία και Οινότρια Γη. 52 Wine Trails 52-57_Lazaridis.indd 52 11/26/14 6:16 PM

53 ΧΑΜΗΛΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΩΣ ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ Wine Trails _Lazaridis.indd 53 11/26/14 6:16 PM

54 Συνέντευξη Κώστας Λαζαρίδης Κύριε Λαζαρίδη, έχετε μια μακρά και επιτυχημένη παρουσία στο χώρο του κρασιού. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που καταγράφηκαν στο ελληνικό κρασί την τελευταία εικοσαετία; Τα τελευταία είκοσι χρόνια παρακολουθούμε μια τεράστια εξέλιξη στο χώρο του ελληνικού κρασιού, η οποία συντελείται σε πολλά επίπεδα και κυρίως μια αλματώδη βελτίωση της ποιότητας μέσα α- πό τη χρήση νέων τεχνολογιών και τεχνογνωσίας τόσο στην αμπελοκαλλιέργεια όσο και στην οινοποίηση. Οι νέοι παραγωγοί που αποφάσισαν να ε- πενδύσουν στο κλάδο, με τη συμμετοχή των νέων επιστημόνων που εκπαιδεύτηκαν στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου έφεραν έναν νέο αέρα στο χώρο και αυτό φάνηκε. Αυτό οδήγησε α- κόμη και τις βιομηχανίες που μέχρι τότε στόχευαν μόνο στη μαζική παραγωγή με τα γνωστά επακόλουθα να στραφούν σε ποιοτικότερα προϊόντα. Ταυτόχρονα, τα εστιατόρια αναβάθμισαν τις υπηρεσίες και τις κουζίνες τους, εμφανίστηκαν sommelier, δημοσιογράφοι οίνου και λέσχες οινόφιλων. Όλα αυτά μαζί συντέλεσαν σε μια στροφή του κόσμου στο πιο επώνυμο και ποιοτικό. Η σημερινή παραγωγική εικόνα του Κτήματος ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγοράς τόσο της εγχώριας αγοράς, όσο και του εξωτερικού; Αυτή τη στιγμή καλλιεργούμε ι- διόκτητα στρέμματα, κυρίως στη Δράμα στις περιοχές της Αδριανής και της Καλής Βρύσης, αλλά και στην Αττική στις όχθες της λίμνης του Μαραθώνα για τις ανάγκες του κτήματος Οινότρια Γη στο Καπανδρίτι. Είναι ο μεγαλύτερος ιδιόκτητος αμπελώνας στη Δράμα και ένας από τους μεγαλύτερους στη Ελλάδα και αποτελεί το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα για τα κρασιά μας, αφού με την αυτονομία που μας παρέχει μπορούμε να έχουμε τον μεγαλύτερο δυνατό έλεγχο πάνω στην πρώτη ύλη, τον καθοριστικό παράγοντα για την παραγωγή ποιοτικών κρασιών. Η συνολική παραγωγή μας φτάνει τις φιάλες περίπου. Στα αμπέλια σας κυρίαρχες είναι οι διεθνείς ποικιλίες. Ποια θέση έχουν στη στρατηγική σας οι ελληνικές ποικιλίες; Η κοινοτική και εθνική νομοθεσία για τις φυτεύσεις δυστυχώς είναι αρκετά δεσμευτικές για τους αμπελουργούς. Ευκολότερα μας επιτράπηκε να φυτεύσουμε διεθνείς ποικιλίες στη Δράμα παρά τις 5 ελληνικές, που με πολλή προσπάθεια και επιμονή τελικά καλλιεργούμε με εξαιρετικά αποτελέσματα. Πρόθεσή μας είναι να πειραματιστούμε όχι μόνο με περισσότερες ελληνικές ποικιλίες, αλλά και σε ιδιαίτερες συνθήκες και περιοχές του νομού μας. Ηδη εργαζόμαστε πάνω σε αυτό και σύντομα ελπίζουμε να έχουμε θετικά αποτελέσματα προς ανακοίνωση. Η συνεργασία σας με τον κορυφαίο Γάλλο οινολόγο Michel Rolland σας ωφέλησε τόσο σε επίπεδο ποιότητας ή σε επίπεδο εμπορικό; Σίγουρα και τα δύο. Η συνεργασία με έναν χαρισματικό άνθρωπο όπως ο Michel Rolland, ο οποίος θεωρείται α- πό πολλούς ο «γκουρού» της ερυθρής οινοποίησης παγκοσμίως, προσφέρει κατ αρχήν σε επίπεδο τεχνογνωσίας και τάσεων. Δεν παρακολουθεί απλά τις εξελίξεις από πολύ κοντά, σε πολλές περιπτώσεις τις διαμορφώνει, και αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να δοκιμάζουμε από τους πρώτους καινούργιες τεχνικές και τεχνολογίες και να ενσωματώνουμε στην παραγωγική μας διαδικασία ό,τι πιστεύουμε ότι βοηθάει την ποιότητα των προϊόντων μας. Όσον αφορά το εμπορικό κομμάτι, σαφώς και βοηθάει ένα μεγάλο όνομα στο πώς σε αντιμετωπίζουν, κυρίως σε ορισμένες αγορές του εξωτερικού. Το Κτήμα Λαζαρίδη συγκαταλέγεται στις ελληνικές οινοποιίες που έχουν καταφέρει να αποκτήσουν μια σταθερή σχέση με τις ξένες αγορές. Ποια είναι τώρα η εξαγωγική σας εικόνα; Είναι γεγονός ότι το Κτήμα έδωσε από την αρχή μεγάλη έμφαση στις εξαγωγές. Αυτή τη στιγμή εξάγεται περίπου το 1/3 της παραγωγής σε 20 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο, από «παραδοσιακές» για το ελληνικό κρασί όπως η Γερμανία και οι ΗΠΑ έως και πιο ε- ξωτικές όπως η Κίνα η Βραζιλία και η Σιγκαπούρη. Το πλεονέκτημα που έ- χουμε πέρα, φυσικά, από την υψηλή και σταθερή ποιότητα η οποία είναι κυρίαρχη προϋπόθεση για μια επιτυ- 54 Wine Trails 52-57_Lazaridis.indd 54 11/26/14 6:16 PM

55 χημένη πορεία, είναι ότι συνδυάζουμε γνωστές διεθνείς ποικιλίες με ελληνικές. Προσφέρουμε λοιπόν στον ξένο οινόφιλο κάτι οικείο, όπως για παράδειγμα το Sauvignon Blanc στον Λευκό Αμέθυστο με κάτι «εξωτικό» γι αυτόν, το Ασύρτικο. Ποια είναι στρατηγική της εταιρείας σας στις ξένες αγορές; Προσφέροντας πάντα κρασιά υψηλών προδιαγραφών επιδιώκουμε να κτίσουμε τις ετικέτες μας στις παραδοσιακές αγορές όπου ήδη δραστηριοποιούμαστε και να εισέλθουμε σε νέες. Δεν είναι καθόλου εύκολο, μιας και η χώρα μας δεν ανήκει στις γνωστές παραγωγικές χώρες. Πολλές φορές λειτουργούμε «εθνικά» και λιγότερο ειδικά για τα προϊόντα μας. Εχουμε πολύ δρόμο ακόμη, κυρίως στις αγορές της Ασίας, όπου άλλες χώρες επένδυσαν συστηματικά εδώ και χρόνια και έχουν εγκατασταθεί εμπορικά. Πώς αντιμετωπίζετε τα προβλήματα υπερβολικής τιμολόγησης κρασιού που εμφανίζονται στην εσωτερική αγορά της Ελλάδας; Με τον τρόπο που το αντιμετωπίζει ό- λος ο παραγωγικός κόσμος: Με υπομονή και επιμονή να πείσουμε τους συνεργάτες μας για τα οφέλη από την πιο λογική τιμολόγηση των κρασιών που θα ανεβάσει την εικόνα του εστιατορίου αλλά και την ικανοποίηση του πελάτη. Στην Ελλάδα της κρίσης βλέπουμε πια μια στροφή προς αυτήν την Ο Κωνσταντίνος Λαζαρίδης είναι ιδρυτής και βασικός μέτοχος της εταιρείας. Από το εργάστηκε με επιτυχία σε επιτελικές θέσεις στην Ελλάδα και τη Γερμανία στην πολύ γνωστή στο χώρο του μαρμάρου οικογενειακή επιχείρηση Γ. Λαζαρίδης Μάρμαρα Δράμας Α.Ε. Το Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη, με τον διακριτικό τίτλο Chateau Julia, ιδρύθηκε το 1992 στην Αδριανή Δράμας σαν εξέλιξη μιας μικρής οικογενειακής οινοποιίας που άρχισε να παράγει μικρές ποσότητες στις αρχές της δεκαετίας του 80. Ξεκινώντας από αυτόν τον προσωπικό αμπελώνα των 100 στρμ. το Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη καλλιεργεί σήμερα στρμ., διατηρώντας χαμηλές αποδόσεις ώστε να διασφαλίζεται η υψηλότερη δυνατή ποιότητα της πρώτης ύλης. Wine Trails _Lazaridis.indd 55 11/26/14 6:16 PM

56 Συνέντευξη Κώστας Λαζαρίδης κατεύθυνση, την οποία επιδοκιμάζουμε και ελπίζουμε να βρει πολλούς μιμητές. Το κρασί Αμέθυστος είναι από τις πλέον καταξιωμένες ελληνικές ετικέτες. Ποια θα ήταν η επόμενη μέρα του Αμέθυστου; Από την πρώτη σοδειά του Αμέθυστου πριν από 22 χρόνια μέχρι και σήμερα όλες μας οι προσπάθειες επικεντρώνονται στο να κάνουμε ένα ακόμη καλύτερο κρασί, που να ανταποκρίνεται σε αυτούς που σταθερά μας τιμούν με την προτίμησή τους ή στους νέους, αυτούς που ψάχνουν διαρκώς για κάτι κλασσικά ποιοτικό. Θεωρώ ότι αυτή η αναζήτηση του απόλυτου δεν θα σταματήσει ποτέ. Έχετε προγραμματίσει αλλαγές στο μάρκετινγκ των προϊόντων σας με νέες ετικέτες τι προσδοκάτε από αυτή την κίνηση; Όπως γνωρίζετε έχουμε δημιουργήσει «σχολή» με τους πίνακες στις ετικέτες μας ε- δώ και χρόνια. Σκοπεύουμε τώρα να ανανεώσουμε την εικόνα των περισσότερων προϊόντων μας και να κάνουμε τις ετικέτες μας ας πούμε πιο «σύγχρονες», διατηρώντας ό- μως τα κυρίαρχα στοιχεία αναγνωρισιμότητάς τους, ίσως όχι αυτούσια αλλά σίγουρα κοντά σε αυτό που οι φίλοι μας αναγνωρίζουν σ εμάς όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό θα συνδυαστεί με ένα γενικότερο πλάνο επικοινωνίας και προβολής που θα υλοποιήσουμε το επόμενο διάστημα. Η Οινότρια Γη στο Καπανδρίτι είναι μια μεγάλη επένδυση και είχε πολλαπλό στόχο όπως την παραγωγή νέων προϊόντων, προβολή και επικοινωνία στους καταναλωτές και είσοδο σε νέες αγορές. Ποιοι από αυτούς έχουν επιτευχθεί σήμερα και τι αναμένετε για το μέλλον; Ο αρχικός σχεδιασμός αφορούσε την υλοποίηση της ιδέας να είμαστε «κοντά» στις εξελίξεις, δηλαδή κοντά στην Αθήνα. Μέσα από την επένδυση αυτή επιδιώξαμε να δημιουργήσουμε χώρους κοινού για την οργάνωση εκδηλώσεων προβολής των προϊόντων μας, αλλά και κοινωνικών ή επαγγελματικών εκδηλώσεων, ένα μικρό οινοποιείο με έναν ε- πίσης μικρό αμπελώνα βιολογικής καλλιέργειας που μας ξάφνιασε ευχάριστα με την υ- ψηλή ποιότητα των κρασιών Οινότρια Γη και τέλος ένα οργανωμένο Μουσείο Κρασιού και Αποσταγμάτων. Ο στόχος που δεν εξελίχθηκε όπως είχε σχεδιαστεί είναι αυτός των χώρων για εκδηλώσεις τρίτων. Κύριε Λαζαρίδη, εκτός από το κρασί δραστηριοποιείστε από το 1993 στο τσίπουρο και πρόσφατα στο ούζο. Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μέλλον του τσίπουρου και πώς θα αντιμετωπίσετε την αγορά του χύμα; Το τσίπουρο είναι μια κατηγορία που ανεβαίνει τα τελευταία χρόνια και νομίζω ο λόγος είναι ότι η Αθήνα ανακάλυψε επιτέλους το τσίπουρο! Δυστυχώς η κατανάλωση του χύμα και κυρίως στα σημεία εστίασης είναι μια πληγή με πολλές προεκτάσεις, τόσο οικονομικές όσο και καταναλωτικές. Οφείλουμε να ενημερώσουμε τον κόσμο ότι ένα «κακό» α- πόσταγμα δεν είναι αθώο, αλλά μπορεί να έ- χει επιπτώσεις στην υγεία του. Υπάρχουν χώρες όπου δεν νοείτε η κυκλοφορία χύμα αποστάγματος, όπως η γειτονική Τουρκία. Ελπίζω σύντομα να καταλάβουν οι αρμόδιοι φορείς ότι αυτό που κάποτε ξεκίνησε σαν υποστήριξη του αγροτικού εισοδήματος είναι ε- δώ και καιρό μια βιομηχανία παραγωγής αμφίβολης και σίγουρα μη ελέγξιμης ποιότητας αλκοόλ που ανταγωνίζεται μη ισότιμα όλους εμάς τους επίσημους εμφιαλωτές. Υπάρχει περιθώριο για premium κατηγορία στο τσίπουρο; Όταν η αγορά ωριμάσει περισσότερο θα μπορούν να βγουν και πιο ιδιαίτερα προϊόντα. Κάτι αντίστοιχο που έγινε με το κρασί πριν από 20 χρόνια. Η απόσταξη είναι ένα τεράστιο πεδίο πειραματισμών που όπως καταλαβαίνετε δεν αφήνει τους ειδικούς μας αδιάφορους. Η αγορά ούζου δείχνει να είναι κορεσμένη από εθνικούς και τοπικούς παραγωγούς, ποιες είναι οι προσδοκίες σας; Στο ούζο μπήκαμε μετά από προτροπή των συνεργατών μας, αφού η μεγάλη εμπειρία και τεχνογνωσία που έχουμε αναπτύξει στην απόσταξη μπορεί να μεταφερθεί και σε αυτό το προϊόν. Σαφώς και είναι μια πιο ανταγωνιστική α- γορά από αυτή του τσίπουρου με πολλούς παλιούς παραδοσιακούς παραγωγούς. Στόχος μας μια αξιοπρεπής θέση ανάμεσα στους ποιοτικούς μικρούς παραγωγούς ούζου και πιστεύω ότι τη διεκδικούμε με καλές αξιώσεις. Έρχεται η παραγωγή τρούφας Πριν δύο χρόνια, μετά από έρευνες, προχωρήσαμε στη φύτευση 50 στρμ. με δέντρα στο ριζικό σύστημα των οποίων φύονται τρούφες. Είναι ένα project που, αν πάνε όλα καλά, θα μας δώσει αποτελέσματα σε 8 με 10 χρόνια 56 Wine Trails 52-57_Lazaridis.indd 56 11/26/14 6:16 PM

57 Στην αγορά βαλσαμικών ξιδιών Το 2006 ξεκινήσαμε την παραγωγή βαλσαμικών ξιδιών παρουσιάζοντας premium προϊόντα που αντίστοιχά τους δεν παράγονται στην Ελλάδα. Είμασταν τότε λίγο μπροστά από τις συνήθειες του καταναλωτή γιατί παρουσιάσαμε προϊόντα με μεγάλη παλαίωση Δεν ενδιαφέρουν οι υπηρεσίες εστίασης Αποφασίσαμε να πουλήσουμε μέρος των εγκαταστάσεων στο Καπανδρίτι, αυτές που αφορούν την εστίαση. Ο βασικός λόγος είναι ότι θέλουμε να επικεντρωθούμε στα προϊόντα μας, στην παραγωγή και προώθησή τους, θεωρώντας ότι οι υπηρεσίες εστίασης είναι τελικά διαφορετικό πεδίο Οινοτουρισμός με προοπτικές για τη Δράμα Έχουμε ένα προϊόν, το κρασί, που είναι ξεχωριστό και αναγνωρίζεται στις 4 άκρες του κόσμου. Ταξιδεύει με το όνομά μας και την γη που το παράγει, ένας μοναδικός λοιπόν πρεσβευτής που μπορεί να κάνει την Δράμα έναν προορισμό που πρέπει κανείς να επισκεφτεί Wine Trails _Lazaridis.indd 57 11/26/14 6:16 PM

58 ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΖΩΡΖΟΥ * ήµαρχου Σαντορίνης ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ Αυτό που αντιλαµβάνοµαι από τις επίσηµες και µη, καθηµερινές συναντήσεις µου µε επισκέπτες του νησιού της Σαντορίνης και της Ελλάδας γενικότερα, είναι η διαρκώς αυξανόµενη θετική διάθεση και άποψη για τα ποιοτικά ελληνικά προϊόντα και τις υπηρεσίες, και κατ επέκταση για το ελληνικό ποιοτικό κρασί Όμως, η διεθνής παρατήρηση χρόνων μ έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα πως όσο δύσκολα μετατρέπεται η θετική διάθεση σε αγοραστική προσέγγιση, άλλο τόσο εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε απαξίωση όταν: 1) αυξάνονται δυσανάλογα οι πλευρικές πιέσεις λόγο της αυξανόμενης παρουσίας σε μία δοθείσα αγορά προϊόντων με παρόμοια χαρακτηριστικά. 2) αυξάνεται η κάθετη πίεση μέσο της συμπίεσης ολόκληρων παράλληλων φασμάτων της αγοράς (κατηγοριών) και μετατόπιση τους σε άλλα φάσματα, ή και κατάργηση τους. Το ατέρμονα αναθεωρούμενο διαβατήριο για τη διαρκώς μεταβαλλόμενη, παγκόσμια πλέον, αγορά κρασιού δεν είναι άλλο α- πό την δημιουργία και διατήρηση της ταυτότητας ενός κρασιού. Τα στοιχεία που συμβάλουν στη δημιουργία, τη διατήρηση και την καθιέρωση μιας μοναδικής ταυτότητας-προσωπικότητας ε- νός αγροτικού προϊόντος και κατ επέκταση του κρασιού είναι πολλά και αλληλένδετα. Αναμφίβολα χρειάζεται διαρκής συνδυασμένη έρευνα. Από τη γη που θα φιλοξενήσει μία προσπάθεια, ως τα χρώματα και τους συνδυασμούς τους που θα επιλεγούν για τη δημιουργία ενός ενημερωτικού περιβάλλοντος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανόμενο ότι περικλείουν αυτά τα δύο όρια. Πρώτιστης σημασίας ωστόσο παραμένει ένα απλό μα ιδιαίτερα αιχμηρό ζήτημα καθώς θίγει συμφέροντα δεκαετιών τόσο στο νησί της Σαντορίνης όσο και σε όλη την Ελληνική επικράτεια. Πως μπορούμε να μιλάμε για το σχεδιασμό, τη δημιουργία και την πώληση ενός ποιοτικού προϊόντος σε παγκόσμιο επίπεδο, ό- ταν ουσιαστικά έχουμε μία «κατά παράδοση» οριοθέτηση των ελληνικών αμπελώνων και αμπελουργικών ζωνών; Επιπλέον, πώς μπορούμε να κοιτάζουμε τις διεθνείς αγορές στα μάτια όταν δεν έχουμε εδώ και (40) σαράντα χρόνια δημιουργήσει διαγράμματα περιχαράκωσης ούτε των «κατά παράδοση» οροθετημένων αμπελουργικών ζωνών; Επομένως, από τη στιγμή που θα συμφωνήσουμε σε πολιτειακό επίπεδο πως θέλουμε να αξιοποιήσουμε τα μοναδικά πλεονεκτήματα που διαθέτουμε ως αμπελοκαλλιεργητική και οινοποιητική χώρα, άρα και να παράγουμε κρασιά υψηλού ποιοτικού επιπέδου θα πρέπει: 1) Να οριοθετήσουμε με σύγχρονα, αυστηρά ποιοτικά κριτήρια τις αμπελουργικές περιοχές. 2) Να περιγράψουμε με κάθε λεπτομέρεια, άρα με βαθειά γνώση, τις επιτρεπόμενες μεθόδους σε κάθε στάδιο παραγωγής του μεταποιητικού προϊόντος που ονομάζεται κρασί, από τη φύτευση ως την αναλυτική και οργανοληπτική αξιολόγηση. 3) Να σχεδιάσουμε με κάθε συνέπεια και σοβαρότητα, όχι σοβαροφάνεια, τις διαδικασίες που θα περιχαρακώσουν, θα προστατέψουν και θα εγγυηθούν τη συνέχιση της παραγωγής εξαιρετικά υ- ψηλού επιπέδου πρώτη ύλη δηλαδή σταφύλια. Το τρίτο σημείο αποτελεί αναμφίβολά τόσο το θεμέλιο της μελλοντικής διατήρησης του Ελληνικού Αμπελώνα, όσο και της μελλοντικής παραγωγής σπουδαίων Ελληνικών κρασιών πρότυπων. Δεν μπορούν να παραχθούν κρασιά πρότυπα, δηλαδή κρασιά που θα εδραιώσουν την παγκόσμια ταυτότητα μας, δίχως την παραγωγή υψηλότατου επιπέδου σταφυλιών. Όλα τα παραπάνω αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα αν σκεφτεί κανείς πως αυτή τη στιγμή δεν είναι ούτε κατ ελάχιστο εξασφαλισμένη η ύπαρξη ολόκληρων αμπελουργικών ζωνών σε όλη την Ελληνική επικράτεια. Ένα αμπέλι που μπορεί πιστοποιημένα να παράγει εξαιρετικά υψηλής ποιότητας σταφύλια, μπορεί κάλλι- 58 Wine Trails 58-59_APOPSEIS.indd 58 11/26/14 6:20 PM

59 ΑΠΟΨΕΙΣ στα σε ελάχιστο χρόνο να μετατραπεί σε σιτοβολώνα, οπωρώνα, αποθήκη, σπίτι ή ξενοδοχειακό κτίσμα. Κατ αντιστοιχία, μπορεί κανείς να α- ντιληφθεί τη διόγκωση του μεγέθους του προβλήματος σε γεωλογικά περιορισμένους χώρους και περιοχές, όπως στην περίπτωση του νησιού μας της Σαντορίνης. Έτσι, γίνεται απόλυτα ξεκάθαρο πως αν θέλουμε να εκμεταλλευτούμε και να πολλαπλασιάσουμε, στο παρόν και το μέλλον, τις όποιες διεθνείς εμπορικές επιτυχίες θα πρέπει να σκεφτούμε, να σχεδιάσουμε και να περιχαρακώσουμε τόσο τον αμπελώνα που θα παράγει τα ιδιαίτερα υ- ψηλής ποιότητας σταφύλια του αύριο, όσο και την προστασία του. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι χρειάζεται να δοθούν κίνητρα στους αμπελουργούς για τη συνέχιση της καλλιέργειας της αμπέλου, με κάποια αλλαγή στη φορολογία των αμπελοτεμαχίων. Όταν ένα αμπέλι φορολογείται σαν οικόπεδο στη Σαντορίνη, τότε ο αμπελουργός δεν έχει λόγο να συνεχίσει να το καλλιεργεί και να μην το εκμεταλλευτεί ως οικόπεδο. Σύμφωνα με τις θεωρητικές προσεγγίσεις πάρα πολλές περιοχές της Ελληνικής επικράτειας διαθέτουν το δυναμικό για να παράγουν μοναδικά κρασιά στο υψηλότερο ποιοτικό επίπεδο παγκοσμίως. Μπορεί με ιδιαίτερη ευστοχία να παρατηρήσει κανείς πως απλά φαίνεται να διαθέτουν «το ταλέντο». Μια παλιά Αγγλική παροιμία λέγει πως «το ταλέντο δίχως σκληρή εργασία είναι το διαβατήριο προς τη μετριότητα». Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: Θέλουμε να εργαστούμε με προσανατολισμό την απόκτηση μιας μοναδική παγκοσμίως οινικής ταυτότητας, διεκδικώντας ταυτόχρονα ισότιμες θέσεις, με τους υπόλοιπους παίκτες κλειδιά, στη διεθνή οινική αγορά, ή θέλουμε να συμπιεστούμε στο βαθμό που συμβαίνει σε κάθε προς αποβολή μετριότητα; Wine Trails _APOPSEIS.indd 59 11/26/14 6:20 PM

60 αγορα στον ιδιο παρονομαστη οι αμπελοκαλλιεργητες 60 Wine Trails 60-63_AGORA.indd 60 11/26/14 6:19 PM

61 uomini e luoghi Σημαντικές διαφορές καταγράφηκαν στις τιμές παραγωγού των οινοστάφυλων αυτή τη χρονιά, παρ ότι συνοδεύτηκε από μειωμένη σοδειά σε πολλές περιοχές Κειμενο Μαρία Κρόκου Από τη μία, σε πολλά μέρη, οι τιμές ήταν κατώτερες των προσδοκιών των παραγωγών -δεδομένης της μειωμένης φετινής παραγωγής και της ιδιαίτερα αυξημένης ζήτησης-, καθώς παρέμειναν στα ίδια επίπεδα με πέρυσι ή κατέγραψαν αμελητέα άνοδο. Βέβαια, υπήρξαν και περιοχές, όπως το Αίγιο, το Αμύνταιο και η Σαντορίνη, όπου οι τιμές παραγωγού ήταν αρκετά υψηλότερες σε σχέση με την περσινή χρονιά. Αναλυτικά, στο Αμύνταιο «η τιμή παραγωγού για το Ξινόμαυρο διαμορφώθηκε στα 45 λεπτά το κιλό, 12 λεπτά υψηλότερα από πέρυσι, που βρισκόταν στα 33 λεπτά», είπε στο WT ο πρόεδρος της ΕΑΣ Αμυνταίου Γιώργος Γιαννιτσόπουλος. Η υψηλότερη φετινή τιμή οφείλεται κυρίως στην μειωμένη παραγωγή Ξινόμαυρου. Στην Νάουσα «σε κάποια κτήματα ο τρύγος δεν πραγματοποιήθηκε, ενώ λίγοι ήταν οι αμπελώνες που δεν είχαν προβλήματα», σημείωσε ο κ. Γιαννιτσόπουλος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της «Οίνοι Βορείου Ελλάδος», «στην Νάουσα η παραγωγή στο Ξινόμαυρο ή- ταν μειωμένη 60%-100% ανάλογα το α- μπελοτεμάχιο», ενώ σύμφωνα με την Έ- νωση, το 2014 θεωρείται μία από τις χειρότερες χρονιές των τελευταίων αρκετών χρόνων ιδιαιτέρως για το Ξινόμαυρο και στην Γουμένισσα του Κιλκίς. Εκτός αυτού, η υψηλότερη φετινή τιμή του οφείλεται και στην φετινή ποιότητα του Ξινόμαυρου στο Αμύνταιο, καθώς, σύμφωνα και με τα στοιχεία της «Οίνοι Βορείου Ελλάδος», «η καλοκαιρία που επικράτησε έως τις πρώτες μέρες του Ο- κτωβρίου, περίοδο που ξεκινάει και η ωρίμανση της ποικιλίας, συνέβαλε σημαντικά στο να διασωθεί το δυναμικό του μεγαλύτερου όγκου των ερυθρών ποικιλιών», ε- νώ δε σημειώθηκαν και προσβολές από ω- ίδιο. Αντιθέτως, σε άλλες περιοχές την περίοδο της ωρίμανσης, παρατηρήθηκε απώλεια της παραγωγής έως και 100%. Επίσης, για τις πρωιμότερες ποικιλίες Syrah και Merlot η τιμή παραγωγού στο Αμύνταιο ήταν στα 50 λεπτά, ενώ για τις λευκές (Σαρντονέ κτλ) κυμάνθηκε από τα 55 έως 70 λεπτά. Και στις δύο περιπτώσεις οι φετινές τιμές ήταν 5 λεπτά υψηλότερα από τις αντίστοιχες της περσινής χρονιάς. Υψηλότερες ήταν οι τιμές φέτος και στην περιοχή της Αιγιαλείας και συγκεκριμένα στα λεπτά (λίγα βιολογικά οινοστάφυλα) για τον Ροδίτη. «Πέρυσι η ανώτερη τιμή για τον Ροδίτη ήταν στα 35 λεπτά», επισήμανε ο παραγωγός Αρίστος Αλεξανδρόπουλος, καθώς φέτος παρατηρείται μειωμένη παραγωγή λόγω του βροχερού καλοκαιριού και μεγάλη ζήτηση. Η φετινή αύξηση της τιμής των οινοστάφυλων παρατηρήθηκε και στη Σαντορίνη, όπου η τιμή για το Ασύρτικο ήταν στα 1,70 2 ευρώ τη φετινή χρονιά. Υπενθυμίζεται ότι πέρσι η τιμή για το Ασύρτικο ήταν στο 1,20 1,30 ευρώ. Η παραγωγή φέτος στο νησί ήταν μειωμένη κατά 30% από μία κανονική χρονιά, που διαμορφώνεται στους τόνους και συγκεκριμένα στους τόνους. Παράλληλα, στην περιοχή της Θήβας η ά- νοδος που παρουσίασε η φετινή τιμή παραγωγού ήταν μικρή, καθώς διαμορφώθηκε για το Σαββατιανό στα 27 λεπτά, για Merlot και Cabernet στα 34 λεπτά και για Syrah και Ασύρτικο στα 35, ενώ πέρυσι οι τιμές παραγωγού ήταν αντίστοιχα 23 24, 34 και 33 λεπτά. «Δεδομένου ότι το Σαββατιανό γινόταν ανάρπαστο και η φετινή παραγωγή ήταν μειωμένη, αναμέναμε καλύτερες τιμές», υπογράμμισε ο παραγωγός Θανάσης Ακριβάκης. Από την άλλη, στη περιοχή του Τυρνάβου η μέση τιμή παραγωγού για το Μοσχάτο ήταν στα 32 λεπτά το κιλό (στα ίδια επίπεδα με πέρυσι), παρά τη μικρότερη -έως και 50% σε κάποια κτήματα- παραγωγή. Αξίζει να επισημανθεί ότι ο Αγροτικός Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Τυρνάβου συγκέντρωσε φέτος 8,5 εκατ. κιλά (Μοσχάτο, Ροδίτη, Uniblanc, Cabernet, Syrah), ενώ πέρυσι είχε συγκεντρώσει 11,5 εκατ. κιλά. Στα ίδια επίπεδα με πέρυσι αναμένεται να κυμανθεί και η τιμή αγοράς του Α- γιωργίτικου από τον Οινοποιητικό Συνεταιρισμό Νεμέας (στα λεπτά), παρά τη μειωμένη κατά 30% παραγωγή λόγω του χαλαζιού και των ασθενειών, που έπληξαν την καλλιέργεια. Βέβαια, η ποιότητα των οινοστάφυλων Wine Trails _AGORA.indd 61 11/26/14 6:19 PM

62 Il patrimonio salvato ΙΕΘΝΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗ Περνάει μπροστά στην παραγωγή η Γαλλία Το στέμμα της πρώτης οινοπαραγωγού χώρας σε παγκόσμιο επίπεδο ετοιμάζεται να φορέσει ξανά η Γαλλία, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV). Κι αυτό καθώς η Ιταλία φέτος χτυπήθηκε από ακραίες καιρικές συνθήκες, με αποτέλεσμα η παραγωγή της να αναμένεται στα 44,4 εκατ. εκατόλιτρα κρασί στην καλύτερη περίπτωση, σημειώνοντας μείωση κατά 29% σε σχέση με πέρυσι. Από την άλλη, παρά το χαλάζι που έπληξε τη Βουργουνδία και τη Λανγκντόκ-Ρουσιγιόν, η συνολική γαλλική παραγωγή εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 6 δισ. μπουκάλια (46 εκατ. εκατόλιτρα), 10% παραπάνω σε σχέση με πέρυσι, ενώ η παραγωγή της τρίτης οινοπαραγωγού χώρας, Ισπανίας προβλέπεται μικρότερη από την περσινή καλή χρονιά (45 εκατ. εκατόλιτρα), στα 37 εκατ. εκατόλιτρα. Επίσης, αύξηση 29% σε σχέση με το 2013 αναμένεται να καταγράψει η Νέα Ζηλανδία, η οποία είχε μια πολύ παραγωγική χρονιά και αναμένει να εμφιαλώσει 2,5 εκατ. εκατόλιτρα κρασιού. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα στοιχεία του OIV δείχνουν πως η παραγωγή θα είναι μειωμένη κατά 6% σε σχέση με πέρυσι, στα 271 εκατομμύρια εκατόλιτρα, ενώ η κατανάλωση θα είναι χαμηλότερη, στα 243 εκατομμύρια εκατόλιτρα ή περίπου 32,3 εκατομμύρια μπουκάλια. 62 Wine Trails δεν ήταν αντίστοιχη της περσινής, καθώς ο βαθμός ωρίμανσης και τα σάκχαρα ήταν χαμηλότερα σε σχέση με άλλες χρονιές. Σταθερότητα τιμών σε σχέση με πέρυσι παρατηρήθηκε φέτος και στην περιοχή της Καβάλας, όπου για τις ποικιλίες Merlot και Σαρντονέ η τιμή παραγωγού διαμορφώθηκε στα ευρώ για τα οινοστάφυλα συμβατικής καλλιέργειας και στα 0,50 1,15 για αυτά της βιολογικής. Στην περιοχή η παραγωγή ήταν μειωμένη κατά 30 40% λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών την άνοιξη και στην αρχή του καλοκαιριού. Στο Ηράκλειο η τιμή παραγωγού ανάλογα με την ποικιλία ήταν είτε στα ίδια επίπεδα ή 1 10 λεπτά χαμηλότερα από την περσινή χρονιά, καθώς η ποιότητα δεν ΤΙΜΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ 2014 (ευρώ/κιλό) Ποικιλία Ασύρτικο Σαρντονέ Merlot, Σαρντονέ Syrah, Merlot Μοσχάτο Ξινόµαυρο Βιλάνα Syrah, Ασύρτικο 40 λεπτά Merlot, Cabernet Ροδίτης Αγιωργίτικο Μοσχάτο Ραζακί Σαββατιανό Περιοχή Σαντορίνη Αµύνταιο Καβάλα Αµύνταιο Σάµος Αµύνταιο Ηράκλειο Θήβα Θήβα Αιγιαλεία Νεµέα Τύρναβος Ηράκλειο Θήβα Τιµή 1,70-2 0,55-0,70 0,45 0,55 συµβατικά 0,50 1,15 βιολογικά 0,50 0,45-0,50 0,45 0,34-0,35 0,35 0,34 0,28-0,40 0,30-0,40 0,32 0,28-0,30 0,27 ήταν ανάλογη με την περσινή λόγω των βροχών του φθινοπώρου. Φετινή εξαίρεση, που, όμως, επιβεβαιώνει τον κανόνα, αποτελεί η Σάμος, ό- που παρατηρήθηκε 20% αύξηση της παραγωγής σε σχέση με πέρυσι. Συγκεκριμένα, φέτος παρήχθησαν 7,5 ε- κατ. κιλά Μοσχάτο Σάμου, της κύριας ποικιλίας του νησιού. «Σε αυτά τα επίπεδα κυμαίνεται μία κανονική παραγωγή», σύμφωνα με τον γεωπόνο της Ε.Ο.Σ. Σάμου Ηλία Καριώτογλου, ενώ, «πέρυσι η παραγωγή ήταν μειωμένη εξαιτίας του χαλαζιού, που είχε σημειωθεί». Ως εκ τούτου, η τιμή του Συνεταιρισμού, που εξοφλεί τους παραγωγούς σε βάθος διετίας, αναμένεται να κυμανθεί στα ίδια επίπεδα με πέρυσι (45 50 λεπτά) _AGORA.indd 62 11/26/14 6:19 PM

63 Ποικιλίες Ζήτηση Τάσεις Il patrimonio salvato Φρουτώδη και ελληνικά Οι αρωματικές και οι ελληνικές φαίνεται να είναι οι ποικιλίες που προτιμούν οι Έλληνες καταναλωτές, με τη Μαλαγουζιά να απολαμβάνει διαρκώς αυξανόμενης ζήτησης την τελευταία τετραετία. Ενδεικτικό είναι ότι όλο και περισσότεροι παραγωγοί τα τελευταία 3 4 χρόνια εμφιαλώνουν μονοποικιλιακά κρασιά ή χαρμάνια βασισμένα στη Μαλαγουζιά. Η ζήτηση για την ποικιλία αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αμεσότητα και την εξωστρέφειά της, ενώ η τιμή για τα κρασιά της στην χονδρική κυμαίνεται από 6 έως 12,50 ευρώ η φιάλη. Εκτός από τις αρωματικές ποικιλίες (Μαλαγουζιά, Μοσχοφίλερο), μεγάλη ζήτηση έχουν γενικότερα οι ελληνικές, ενώ αυτή για το Σαρντονέ έχει μειωθεί. Μάλιστα, οι Έλληνες καταναλωτές προτιμούν κρασιά από Έλληνες παραγωγούς, από ό,τι ξένα, παρ όλο που τα τελευταία κυκλοφορούν στη λιανική και στα 3,5 με 4 ευρώ. Ιδιαίτερη ζήτηση και μεγάλη κατανάλωση στα wine bars παρουσιάζουν τα φρουτώδη κρασιά (Αγιωργίτικο, Μερλό), που διαθέτουν οικειότερο αρωματικό και γευστικό προφίλ, βελούδινες τανίνες και παράλληλα δεν είναι στυφά. Επιπλέον, η ζήτηση για το Ασύρτικο είναι, επίσης, ανοδική, όπως συμβαίνει και στη Μαλαγουζιά, με μεγαλύτερη, ωστόσο, σταθερότητα μες στο χρόνο. Μάλιστα, κάθε χρόνο η τιμή του ανεβαίνει περίπου 1 ευρώ η φιάλη, σε αντίθεση με την φετινή τιμή για τις υπόλοιπες ποικιλίες που βρίσκονται στα ίδια επίπεδα με την περσινή χρονιά. Κι αυτό λόγω της ταυτόχρονης μειωμένης παραγωγής Ασύρτικου εξαιτίας των καιρικών συνθηκών τα τελευταία τρία χρόνια, αλλά και των μικρών αποδόσεων αυτής της ποικιλίας, που κυμαίνονται στα κιλά το στρέμμα, σε αντίθεση με τις αποδόσεις των υπόλοιπων Π.Ο.Π. ποικιλιών, που φτάνουν τα 700 κιλά το στρέμμα. σε αντιστοιχία φυτεύσεων. Έτσι, οι ανατιμήσεις που γίνονται κάθε χρόνο από τα οινοποιεία για το Ασύρτικο έχουν φτάσει έως και 16%, ενώ φέτος αναμένονται ανατιμήσεις τόσο από τα οινοποιεία όσο και από τον Συνεταιρισμό. Ενδεικτικά η τιμή για τη φιάλη του Συνεταιρισμού στην χονδρική είναι στα 7,5 με 8 ευρώ και για το βαρέλι του Σιγάλα στα 13 με14 ευρώ. Φέτος εκτιμάται ότι θα γίνουν ανατιμήσεις σε πολλά κρασιά, κυρίως λόγω της δύσκολης χρονιάς και της συνακόλουθης μείωσης της παραγωγής, αλλά και της ποσότητας, η οποία διατίθεται στην εγχώρια αγορά, που βαίνει συνεχώς μειούμενη, αφού πολλοί είναι οι οινοποιοί οι οποίοι προτιμούν να πουλάνε τα κρασιά τους φτηνά στο εξωτερικό. Αυξάνονται οι πωλήσεις «Διψάνε» για αφρώδη οι ξένες αγορές Για αφρώδη οίνο φαίνεται να «διψάνε» οι καταναλωτές σε παγκόσμιο επίπεδο -κυρίως για ιταλικά Proseco. Οι πωλήσεις των αφρωδών οίνων έχουν αυξηθεί κατά 30% την τελευταία 10ετία, ενώ και η παγκόσμια παραγωγή αυξάνεται αλματωδώς προκειμένου να καλύψει τη ζήτηση, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνή Οργανισμού Οίνου. Μάλιστα, οι πωλήσεις του Proseco στα Tesco αυξάνονται σε ποσοστό 50% κάθε χρόνο, ξεπερνώντας τόσο τη Σαμπάνια όσο και την Cava. Πλέον ο αφρώδης οίνος είναι στη μόδα να χρησιμοποιείται σε κοκτέιλ λόγω και της καλής σχέσης ποιότητας και τιμής. Στην Ελλάδα, παρόλο που το ενδιαφέρον των καταναλωτών για το κρασί έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω και των εκθέσεων, ακόμα πολλοί είναι αυτοί που προτιμούν το χύμα κρασί, καθώς θεωρούν μεγάλο το κόστος για μία φιάλη. Κρασί Ονομαστική Τιμή (προ ΦΠΑ) σε ευρώ Σαντορίνη Σιγάλα...10,90 Νεμέα Σκούρα...7,30 Φρουροί της Νεμέας (Κτήμα Σπυρόπουλου)...6,30 Κτήμα Γεροβασιλείου λευκό...9,20 Ράμνιστα κυρ Γιάννη Βιβλία Χώρα λευκό...9,30 Νάουσα Μπουτάρη...6,40 Παυλίδης λευκό...9 Wine Trails _AGORA.indd 63 11/26/14 6:19 PM

64 πωματισμοσ Με τα βιδωτά αλουμινίου με το κατάλληλο υπόστρωμα (Saranex, Tinfoil), όπως έχουν καταδείξει έρευνες και μετρήσεις, για μήνες από την εμφιάλωση, το κρασί διατηρείται σε άριστη κατάσταση (προφυλάσσει από οξείδωση, διατηρεί το ελεύθερο και ολικό θειώδες και προφυλάσσει τον αρωματικό χαρακτήρα και το χρώμα του κρασιού). βιδωτο και πολυτιμο Σταθερά αυξανόμενη η διεθνής ζήτηση για τα βιδωτά πώματα αλουμινίου. Σε ποιες περιπτώσεις το πώμα αυτό πλεονεκτεί έναντι του φελλού αλλά και πότε η χρήση του ενέχει κινδύνους; Κειμενο Μαρία Κρόκου Καταρχάς, σύμφωνα με τον Βασίλη Παπαγιαννάκο από το ομώνυμο Κτήμα, «τα βιδωτά πώματα εξασφαλίζουν τη μηδενική είσοδο οξυγόνου στη φιάλη, σε αντίθεση με τους φυσικούς φελλούς. Το γεγονός ότι δεν επιτρέπει στο οξυγόνο να εισέλθει στη φιάλη έχει ως αποτέλεσμα να διατηρείται η φρεσκάδα και το αρωματικό δυναμικό του κρασιού». Μάλιστα, «πολλές φορές τα κρασιά που εμφιαλώνονται με βιδωτά πώματα διατηρούν τον φρουτώδη χαρακτήρα τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα», λέει στο «WT» ο Βασίλης Τσακτσαρλής από το Κτήμα Βιβλία Χώρα. Στο ίδιο κλίμα ο Άγγελος Ιατρίδης από το Κτήμα Άλφα επισήμανε ότι «το κρασί διατηρεί πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τα χαρακτηριστικά που είχε τη στιγμή της εμφιάλωσης. Με άλλα λόγια, έχουμε 64 Wine Trails πολύ μικρή εξέλιξη του κρασιού». Βέβαια, όπως υπογραμμίζει, «και στο πώμα φελλού έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου που ελαχιστοποιούν, και φαίνεται ό- τι σε μερικές περιπτώσεις μηδενίζουν τα προβλήματα εμφάνισης «οσμής φελλού». Επίσης, «με τη χρήση του πώματος αυτού επιβεβαιώθηκε η ευκολία ανοίγματος και επανασφραγίσματος από τους καταναλωτές», σημείωσε ο Λάμπρος Λυραράκης α- πό το ομώνυμο Οινοποιείο, υπογραμμίζοντας ότι δεν απαιτείται η παραμονή της φιάλης σε πλάγια θέση, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των φελλών, όπου η ι- κανότητα πωματισμού τους απαιτεί συνεχή ύγρανση για να διατηρείται η ελαστικότητά τους. Ταυτόχρονα, αντέχουν σε υψηλότερες πιέσεις σε σχέση με τους φελλούς (περίπτωση αφρωδών ή ημιαφρωδών οίνων) και μειώνεται ο κίνδυνος να εκπωματιστεί ο οίνος λόγω πίεσης». «Τα βιδωτά πώματα εξασφαλίζουν τη μηδενική είσοδο οξυγόνου στη φιάλη», λέει ο κ. Παπαγιαννάκος _pwmatismos.indd 64 11/26/14 6:17 PM

65 Εύκολη αποθήκευση φιαλών και σε όρθια θέση με το Stelvin Ειδικότερα, όσον αφορά το πώμα Stelvin, ο εμπορικός διευθυντής της Α.Γ. Κοροπούλης ΑΒΕΕ, Νίκος Θεοδώρου συνοψίζει τα πλεονεκτήματά του: στην απουσία οσμής του φελλού (TCA), στη γευστική σταθερότητα από φιάλη σε φιάλη, στη διατήρηση των αρωματικών χαρακτηριστικών και της φρεσκάδας του κρασιού (τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα λευκά και τα ροζέ κρασιά), στην εύκολη επαναχρησιμοποίηση του πώματος στα καταστήματα και τα wine bars, στην ευκολία στο άνοιγμα και στον επαναπωματισμό, στην εύκολη αποθήκευση των φιαλών ακόμα και σε όρθια θέση. «Ρισκάρουν να είναι αναγωγικά» Εδώ αξίζει να επισημανθεί ότι «σε περίπτωση επιλογής χαμηλότερης κατηγορίας βιδωτού πώματος αλουμινίου ενέχει ο κίνδυνος να μην υπάρχει καλή εφαρμογή με την φιάλη με αποτέλεσμα να έχουμε οργανοληπτική αλλοίωση του κρασιού (οξείδωση) και πιθανόν διαρροές», υπογραμμίζει ο κ. Ιατρίδης. Σύμφωνα με τον Γιώργο Σκούρα από το ο- μώνυμο Κτήμα, «τα κρασιά που είναι πωματισμένα με βιδωτό πώμα, ρισκάρουν να είναι αναγωγικά, αν ο οινολόγος δεν προσέξει την εμφιάλωσή τους». «Η ιδιότητα του φυσικού φελλού να επιτρέπει να εισχωρήσουν αργά μικρές ποσότητες οξυγόνου στο κρασί μετά την εμφιάλωση βοηθά το κρασί να ωριμάσει καλύτερα», δηλώνει ο Νίκος Βαρβαρίγος, οινολόγος της Ένωσης Συνεταιρισµών Σαντορίνης (Santo Wines), λέγοντας πως για τον λόγο αυτόν «στα κρασιά παλαίωσης χρησιμοποιούμε φυσικό φελλό». Επίσης, σύμφωνα με τον κ. Λυραράκη, «η ποιότητα του οίνου για ένα μεγάλο ποσοστό των καταναλωτών συνδέεται με την ύπαρξη του φελλού, ιδίως του φυσικού, ενώ από πρακτικής πλευράς υπάρχει η περίπτωση να μην πωματιστεί σωστά το βιδωτό πώμα και να μην μπορείς να ανοίξεις με ευκολία τη φιάλη, με αποτέλεσμα ο οίνος να ο- ξειδώνεται αντί να προστατεύεται». «Τα κρασιά που είναι πωματισμένα με βιδωτό πώμα, ρισκάρουν να είναι αναγωγικά, αν ο οινολόγος δεν προσέξει την εμφιάλωσή τους», επισημαίνει ο κ. Σκούρας. ΑΠΗΧΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ Τη χρήση βιδωτών πωμάτων επιβάλλουν πολλές χώρες, αλλά υπάρχουν κι άλλες που ανθίστανται στη νέα αυτή τεχνολογία «Στο εξωτερικό η αποδοχή των κρασιών με βιδωτό πώμα είναι καλή και ορισμένες χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Σουηδία και η Αυστρία, ζητούν κυρίως τα φρέσκα κρασιά να εμφιαλώνονται με βιδωτά πώματα», επισημαίνει ο Βασίλης Τσακτσαρλής από το Κτήμα Βιβλία Χώρα. Ενδεικτικό είναι ότι «χρησιμοποιούνται ευρέως στις αγορές της Βόρειας Ευρώπης (σχεδόν 90% σε Αυστρία, σε μεγάλο, επίσης, βαθμό στη Γερμανία, την Αυστραλία κ.α.)», υπογραμμίζει ο Λάμπρος Λυραράκης από το ομώνυμο Οινοποιείο. Μάλιστα, «είναι πολλές οι χώρες που επιβάλλουν πλέον τη χρήση των βιδωτών πωμάτων, αλλά και κάποιες, όπως το Βέλγιο, που ανθίστανται σθεναρά στη χρήση τους», σύμφωνα με τον Γιώργο Σκούρα από το ομώνυμο Κτήμα. Όπως είπε στο «WT» η Τίνα Κοκκαλίδου, υπεύθυνη πωλήσεων της «ΑΦΟΙ Κοκκαλίδη-Cork Hellas», «όλα τα προϊόντα πωματισμού έχουν το μερίδιό τους στην αγορά, καθώς το καθένα απευθύνεται σε διαφορετικό τύπο κρασιού και σε διαφορετικό τμήμα της αγοράς. Για παράδειγμα, σε μέρη, όπου θέλουν να ανοίγουν το μπουκάλι εύκολα και γρήγορα με το χέρι (π.χ. σε δωμάτια ξενοδοχείου), προτιμώνται τα κρασιά με τον εναλλακτικό, μοντέρνο πωματισμό, όπως τον λένε. Από την άλλη, ο φελλός είναι το πιο φιλικό με το κρασί υλικό λόγω της φυσικότητάς του. Ο φελλός προτιμάται σε χώρες, όπως η Γαλλία, που παράγουν κρασιά μακράς παλαίωσης, και χώρες, που παράγουν φελλό ή βρίσκονται κοντά σε περιοχές, όπου καλλιεργούνται φελλόδεντρα (Ισπανία, Πορτογαλία κτλ)». Όσον αφορά τη νομοθεσία για τον πωματισμό στην Ελλάδα, ερωτηθείς αν θα πρέπει να αλλάξει, ο Νίκος Βαρβαρήγος από την Santo Wines απαντώντας θετικά, υπογράμμισε: «Πρέπει να κοιτάζουμε μπροστά και δεν πρέπει να αφήνουμε έξω τεχνολογίες που αποδεδειγμένα βοηθούν στη συντήρηση του κρασιού». Όπως συμπλήρωσε, «το πρόβλημα είναι στην ταινία ελέγχου οίνων ΠΟΠ, που σχεδόν στο σύνολό τους οι οινοποιοί τοποθετούν κάτω από το καψύλι. Θα πρέπει η ταινία να είναι ένα μικρό αυτοκόλλητο που θα τοποθετείται είτε στην κεφαλή της φιάλης, είτε πάνω στο μπουκάλι». Για παράδειγμα, στην Ισπανία, «η ταινία είναι κολλημένη στο μπουκάλι», υπογραμμίζει ο κ. Βαρβαρήγος. Wine Trails _pwmatismos.indd 65 11/26/14 6:18 PM

66 Αφρωδη κρασια H Γοητεια των φυσαλιδων Το αφρώδες κρασί αποτελούσε πάντοτε ένα από τα οινικά διαμάντια για τους οινόφιλους ανά τον κόσμο και δεν είναι τυχαία η ξεχωριστή θέση που κρατούν τα κρασιά του συγκεκριμένου τύπου κατηγορίας στον παγκόσμιο οινικό χάρτη, ούτε οι τιμές που χρειάζεται να καταβάλλει κανείς για να απολαύσει φυσαλίδες πρώτης κατηγορίας από «καλά σπίτια» keimeno Νίκη Μηταρέα Είναι σχεδόν φετίχ για τους οινόφιλους το να γεμίσουν ένα ποτήρι και να υποκύψουν στη γοητεία των φυσαλίδων απολαμβάνοντας το χρυσό κορδόνι που ανεβαίνει ηδονικά στα χείλη του ποτηριού. Να μυρίσουν και να αισθανθούν, να τους τυλίξουν τα αρώματα, να νιώσουν στο στόμα χιλιάδες εκρήξεις. Από το κορυφαίο κρασί του είδους, τη σαμπάνια, και το μύθο που την περιβάλλει έως τις αντίστοιχης ποιότητας οινοποιήσεις που προέρχονται από άλλες οινοπαραγωγικές περιοχές εκτός της Καμπανίας, λευκά, ροζέ, και κόκκινα κρασιά διαφόρων επιπέδων γλυκύτητας, από εντελώς ξηρά έως πολύ γλυκά, πάντα όμως με αφρό και εκρηκτικές φυσαλίδες, κερδίζουν τις εντυπώσεις και από ότι φαίνεται ολοένα και περισσότερους καταναλωτές. Σύμφωνα με τα στοιχεία και τις εκτιμήσεις των ανθρώπων του κρασιού, οι αφρώδεις οίνοι θεωρούνται η ταχύτερα ανερχόμενη κατηγορία κρασιών παγκοσμίως, με κατανάλωση που φθάνει πλέον στα 2,5 δισ. φιάλες. Το 75% της μεγάλης αυτής πίτας μοιράζονται σχεδόν ισομερώς τρεις χώρες: η Γαλλία με τη σαμπάνια, η Ιταλία με τα Prosecco και η Ισπανία με τα Cavas. Η Ελλάδα έχει παράδοση στο χώρο του αφρώδους κρασιού με προσπάθειες που πάνε περισσότερο από πενήντα χρόνια πίσω και γεωγραφικά εντοπίζονται κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, στην Αρκαδία και στη Ρόδο. Όμως είναι ολοένα και περισσότεροι οι έλληνες οινοποιοί που πιστεύουν στη δυναμική τάση που χαρακτηρίζει τα αφρώδη κρασιά, επενδύουν στο προϊόν και πειραματίζονται με τις ελληνικές ποικιλίες αμπέλου επιτυγχάνοντας εξαιρετικά αποτελέσματα και ποιότητα που εκπλήσσει. Οι οινοποιοί προσπαθούν να φέρουν τον Ελληνα καταναλωτή πιο κοντά στα α- φρώδη κρασιά, καθιστώντας τα μέρος της καθημερινότητάς του, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό καθώς πιστεύουν ότι το α- φρώδες κρασί αδικείται αν επιφορτιστεί μόνο με το ρόλο της συνοδείας εορταστικών εκδηλώσεων. Οι λάτρεις του αφρώδους επιμένουν πως δεν είναι απαραίτητο να αναζητά κανείς το «άλλοθι της επισημότητας» για να απολαύσει ένα τόσο υ- πέροχο κρασί. Είναι αξιοσημείωτο πως τα ελληνικά αφρώδη κρασιά έχουν βρει σημαντική διέξοδο στο εξωτερικό σε αγορές με πολύ μεγάλη παράδοση στην κατανάλωση τέτοιων κρασιών, όπως είναι για παράδειγμα η Γερμανία. Το Wine Trails μίλησε με πολλούς από τους ανθρώπους της ελληνικής φυσαλίδας και διαπίστωσε ότι οι προσπάθειες για το ελληνικό αφρώδες βρίσκονται σήμερα σε καλύτερο δρόμο από ποτέ. Blink Wines Ο οινολόγος και οινοπαραγωγός Παύλος Αργυρόπουλος δημιουργός της Blink Wines, έχει μια παλιά σχέση με το αφρώ- 66 Wine Trails 66_71_afrwdeis_etiketes.indd 66 11/26/14 6:16 PM

67 Ολοένα και περισσότεροι είναι οι Έλληνες οινοποιοί που πιστεύουν στη δυναμική τάση, η οποία χαρακτηρίζει τα αφρώδη κρασιά, επενδύουν στο προϊόν και πειραματίζονται με τις ελληνικές ποικιλίες αμπέλου, επιτυγχάνοντας εξαιρετικά αποτελέσματα και ποιότητα που εκπλήσσει. δες κρασί απασχολούμενος στη Γαλλία και στη Γερμανία σε οινοποιεία του Ρήνου. Το 1987 σαν οινοποιός της εταιρίας Τσάνταλη έκανε τα πρώτα του βήματα στην παραγωγή του ελληνικού αφρώδους αλλά η ουσιαστική του παραγωγική ανάπτυξη στο συγκεκριμένο τομέα ξεκίνησε όταν έφτιαξε τον δικό του αμπελώνα, αξιοποιώντας μάλιστα συνεργασίες του με παραγωγούς της Λήμνου, περιοχή με ιδιαίτερο οινολογικό ενδιαφέρον. «Δεν είναι εύκολο το παιχνίδι του αφρώδους οίνου. Είναι πιο δύσκολο από το να κάνεις ήσυχο κρασί. Πολλοί παραγωγοί δίνουν μοντέρνο προφίλ στο προϊόν τους. Έτσι κερδίζεται η αγορά. Η ποιότητα πρέπει να είναι απαράβατος κανόνας», σχολιάζει ο Παύλος Αργυρόπουλος και καταγράφει τις κινήσεις που έκανε στην αγορά: «Ξεκίνησα το Blink από Μοσχάτο το 2007 με φιάλες και σήμερα η παραγωγή αγγίζει τις εκ των ο- ποίων οι φιάλες καταναλώνονται στο εσωτερικό και οι υπόλοιπες στο εξωτερικό. Τα ελληνικά αφρώδη βρίσκουν α- γορές στο εξωτερικό όπως το Blink που έ- χει τύχει καλής υποδοχής στην Αμερική. Το περιοδικό Wine and Spirits το χαρακτήρισε κρασί για το καλοκαίρι. Γενικότερα φαίνεται ότι τη διεθνή αγορά την έ- χουν κουράσει οι ακριβές τιμές και υπάρχει πλέον χώρος για αυτά τα κρασιά της μεσαίας κατηγορίας». Η εσωτερική αγορά ήταν πιο δύσκολη για τα αφρώδη. «Οι καταναλωτές αντιμετώπιζαν κατά αρχήν με δυσπιστία το ελληνικό αφρώδες κρασί γιατί δεν είχαν ε- μπειρίες από ποιοτικά ελληνικά αφρώδη προτιμώντας τα εισαγόμενα», λέει ο κ. Αργυρόπουλος και συνεχίζει: «Σήμερα η εικόνα έχει διαφοροποιηθεί και έχουν μπει αρκετοί οινοποιοί στην παραγωγή αφρωδών οίνων ενώ η εγχώρια κατανάλωση αναπτύσσεται. Θέλαμε να προσεγγίσουμε το νεανικό κοινό για αυτό χτίσαμε μια νεανική εικόνα της φιάλης που πήρε χρυσό σχεδιασμού στην Αμερική στην κατηγορία του-για ένα ποτό καθημερινό ποιοτικό και όχι σαν μια σαμπάνια που πάει να μιμηθεί τους Γάλλους». Σύμφωνα με τον κ. Αργυρόπουλο, η διαδικασία παραγωγής αφρώδους με την μέθοδο της Καμπανίας ενδείκνυται σε ο- ρισμένες ποικιλίες όπως Chardonnay, Pinot ή Ασύρτικο που έχουν οξύτητα και η μακροχρόνια ωρίμανση σε φιάλες βοηθά το κρασί να κερδίσει σε αρώματα αλλά και σε «πάχος» που στερείται από την φύση του. «Η ζύμωση στην φιάλη δεν προσφέρεται για τον χειρισμό αρωματικών ποικιλιών όπως το Μοσχάτο Λήμνου, που θέλει μικρές δεξαμενές ώστε να γίνει η ζύμωση σε χαμηλότερη θερμοκρασία για να διαφυλαχθούν τα πρωτογενή αρώματα», τονίζει. Κτήμα Τσέλεπου Το Κτήμα Τσέλεπου παράγει το Amalia Brut ήδη από το 1997 ως προσωπική Wine Trails 67 66_71_afrwdeis_etiketes.indd 67 11/26/14 6:16 PM

68 Αφρωδη κρασια επιλογή και «στοίχημα» του ίδιου του οινοποιού και οινολόγου Γιάννη Τσέλεπου -πολύπειρου στις ιδιαιτερότητες του αρκαδικού αμπελώνα- να φτιάξει ένα ποιοτικό αφρώδες από Μοσχοφίλερο. «Το Μοσχοφίλερο είναι μια ποικιλία που έχει τις προδιαγραφές για αφρώδες κρασί με οξύτητες, και λεπτά αρώματα», λέει ο κ. Τσέλεπος και συνεχίζει: «Ξεκίνησα το 1997 και η πορεία του προϊόντος έ- δειξε ότι δικαιώθηκαν οι επιλογές μου. Α- κολουθώ την παραδοσιακή μέθοδο παραγωγής της Καμπανίας με τη δεύτερη ζύμωση στη φιάλη, αλλά δεν θέλω να αντιγράφω τη σαμπάνια. Επιδίωξη μου είναι να αναδεικνύεται με τον καλύτερο τρόπο ο ντελικάτος χαρακτήρας του Μοσχοφίλερου». Η παραγωγή της Amalia Brut φθάνει τις φιάλες εκ των οποίων το 80% πουλιούνται στο εξωτερικό σε α- γορές όπως η Αμερική, ο Καναδάς, η Αυστραλία, το Βέλγιο. Η παραγωγή μπορεί να φτάσει τις φιάλες καθώς έχει δημιουργηθεί η υποδομή μετά από επένδυση ύψους 1 εκατ. ευρώ. Μόνο η ειδική γραμμή εμφιάλωσης αφρώδους για φιάλες την ώρα κόστισε ευρώ. Καταγράφοντας τα ειδικά χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς ο Γιάννης Τσέλεπος σημειώνει: «Το κρασί μου το επιλέγουν οινόφιλοι από χρονών. Ο Έλληνας δεν έχει αναπτύξει την κουλτούρα για την κατανάλωση του αφρώδους κρασιού. Η διάθεση του να συνοδέψει το φαγητό του με ένα κρασί αυτού του τύπου μόλις τώρα δημιουργείται. Το αφρώδες κρασί δεν είναι μόνο για τις φιέστες αλλά μπορεί να ταιριάξει με όλες τις στιγμές». Κτήμα Κυρ-Γιάννη Το Κτήμα Κυρ-Γιάννη δημιούργησε μια από τις πλέον καινούργιες ελληνικές ετικέτες αφρώδους βάζοντας στην αγορά το Ακακίες Sparkling, βασισμένο στο πολύ επιτυχημένο ροζέ Ακακίες από Ξινόμαυρο. «Επιλέξαμε το Αμύνταιο, μια περιοχή η οποία δίνει κρασιά ροζέ ΠΟΠ, για να απευθυνθούμε στην παγκόσμια αγορά αφρώδους που δείχνει να αναπτύσσεται με ισχυρούς ρυθμούς», λέει ο επικεφαλής του Κτήματος, Στέλιος Μπουτάρης και συνεχίζει: «Στην ελληνική αγορά πήγε καλά το αφρώδες κρασί μας αλλά εκεί που η επιτυχία του ξεπέρασε κάθε προσδοκία είναι το εξωτερικό. Στην Αμερική έχει αναδειχθεί το προϊόν μας με τις υψηλότερες πωλήσεις». Ο κ. Μπουτάρης αναφέρει ότι στην Ελλάδα θεωρείται α- κριβό το αφρώδες και στόχος είναι να μεταβληθεί αυτή η άποψη. Το Κτήμα σε συνεργασία με εταιρία Καρούλιας που έχει τη διανομή των προϊόντων του σχεδιάζει μια εντονότερη προώθηση του αφρώδους στα wine bar, όπου υπάρχει δισταγμός για τα αφρώδη καθώς μια ανοιχτή φιάλη δεν μπορεί εύκολα να διατηρηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το Ακακίες Sparkling ξεκίνησε το 2012 με φιάλες, το 2014 αυξήθηκαν σε φιάλες και οι εκτιμήσεις για το 2015 είναι ότι θα φθάσει τις «Ηδη ετοιμάζουμε μια μεγάλη επένδυση ύψους 2 εκατ, ευρώ η οποία θα αυξήσει συνολικά την παραγωγική ικανότητα του Κτήματος στις 1 εκατ. φιάλες. Οι ευρώ θα αφορούν μόνο το αφρώδες», λέει ο Στέλιος Μπουτάρης. Ζοίνος Α.Ε. Η εταιρία Ζοίνος ξεκίνησε την παραγωγή των αφρωδών οίνων από το 1974, ως Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ιωαννίνων και συνεχίζει με τη σημερινή της μορφή και όνομα μετά την απόσχιση του «Το παραδοσιακό ζητσιώτικο κρασί είναι ένας ημιαφρώδης οίνος και σε αυτό συμβάλουν οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή την περίοδο του τρύγου. Ο τρύγος στη Ζίτσα είναι όψιμος και το ψύχος εμφανίζεται σχετικά νωρίς με αποτέλεσμα την διακοπή της ζύμωσης στα βαρέλια και την ύπαρξη α- ζύμωτων σακχάρων στο κρασί. Μετά την εμφιάλωση και με την άνοδο της θερμοκρασίας την άνοιξη ξεκινά δεύτερη ζύμωση στις φιάλες και η παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό είναι το παραδοσιακό κρασί της Ζίτσας. Η Ζοίνος ακολουθεί αυτή την παράδοση και παράγει το γνω- Santo Wines Οινοποιία Τσάνταλη Το Μάρτιο του 2014 προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στους επαγγελματίες του κρασιού το αφρώδες από 100% Ασύρτικο Σαντορίνης, το Santo Brut Methode Traditionnele, που ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας της Santo Wines με την οινοποιία Τσάνταλη. «Ηταν μια καινοτόμος ιδέα που βασίζεται στο κοινό όραμα των δύο πλευρών για τον αμπελώνα της Σαντορίνης: τη δημιουργία μιας ισχυρής και αναγνωρίσιμης ταυτότητας προϊόντος. Ηταν σημαντικό η Σαντορίνη να ξεκινήσει με στρατηγικό και οργανωμένο τρόπο να βρίσκει τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη, να κτίζει το μερίδιο που της αναλογεί», αναφέρει η κα Στέλλα Κασιόλα υπεύθυνη marketing της Santo Wines. Το σχεδιασμό του προϊόντος ανέλαβε ένα από τα κορυφαία γραφεία στρατηγικού σχεδιασμού στον κόσμο, το Ezi Studio στον Καναδά, το οποίο διαθέτει υψηλή εξειδίκευση στην παγκόσμια αγορά οίνου με πελάτες μεταξύ άλλων τους 68 Wine Trails Mondavi, Torres, Constellation Brands και έχοντας τρέξει το πρόγραμμα επανασχεδιασμού της Ραψάνης. Η «ταυτότητα» που έγινε προσπάθεια να δημιουργηθεί προβάλλει τη μοναδικότητα, την παράδοση, την ιδιορρυθμία αλλά την ίδια στιγμή μιλάει μια «γλώσσα» που μπορεί να αποκωδικοποιηθεί σε εμπειρία από το στοχευμένο κοινό, σε όποια χώρα και αν αυτό βρίσκεται. «Η πρώτη εσοδεία, του 2012 η οποία παράχθηκε σε φιάλες εξαντλήθηκε και σύντομα πρόκειται να παρουσιαστεί η εσοδεία του Σημαντικά ακόμη είναι τα πολύ θετικά μηνύματα που είχαμε από συνεργάτες, και επαγγελματίες του οίνου, και το εξαιρετικά υψηλό ενδιαφέρον να δοκιμάσουν το νέο προϊόν», σημειώνει η κα Κασιόλα και προσθέτει: «Το Santo Brut διακρίθηκε τόσο για την καινοτομία του ως ιδέα, όσο και για την οινική του αξία. Είναι μια ετικέτα με εξαιρετική δυναμική. Και φυσικά μετά την πρώτη - πιλοτική - εμφιάλωση του 2012 σίγουρα στο μέλλον η εξέλιξη του αφρώδους οίνου από 100% Ασύρτικο Σαντορίνης υπόσχεται πάρα πολλά». 66_71_afrwdeis_etiketes.indd 68 11/26/14 6:16 PM

69 ΛΗΜΝΟΣ Κτήμα Χατζηγεωργίου Σε ένα νησί με μεγάλη αρχαϊκή παράδοση στην αμπελοκαλλιέργεια, τη Λήμνο, το Κτήμα Χατζηγεωργίου είναι ένα από τα οινοποιία του νησιού που αξιοποιούν την εξαιρετική πρώτη ύλη, το Μοσχάτο Αλεξανδρείας το οποίο βρήκε την ιδανική του θέση στο νησί από τις αρχές του εικοστού αιώνα. Η ονοποιητική παράδοση της οικογένειας πάει πίσω τέσσερις γενιές αλλά η παρουσία του στο χώρο του αφρώδους ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια όταν ο κ. Πέτρος Χατζηγεωργίου αποφάσισε να φτιάξει το Moscato D Ifestia ένα ημίγλυκο αφρώδες κρασί που αξιοποιεί τον αρωματικό χαρακτήρα του Μοσχάτου. «Θεώρησα ότι υπήρχε κενό στην ελληνική παραγωγή στη συγκεκριμένη κατηγορία κρασιού και αποφάσισα να κάνω αυτό το βήμα», λέει ο κ. Χατζηγεωργίου. Την οινοποίηση έχει αναλάβει η κόρη του οινοποιού, οινολόγος Πωλίνα Χατζηγεωργίου και για την παραγωγή γίνεται επαναζύμωση με το χυμό του Μοσχάτου Αλεξανδρείας. «Η παραγωγή είναι φιάλες το χρόνο, ενώ το 95% διατίθεται και καταναλώνεται στην εγχώρια αγορά» σημειώνει ο ίδιος. στό ημιαφρώδη οίνο της Ζίτσας από την βασική ΠΟΠ ποικιλία στην περιοχή τη λευκή ποικιλία Ντεμπίνα», λέει η κα. Ε- λένη Σίντου χημικός οινολόγος, υπεύθυνη παραγωγής και ποιοτικού ελέγχου στο οινοποιείο της εταιρίας. Οι αμπελώνες βρίσκονται σε υψόμετρο μ, τα ε- δάφη είναι ασβεστολιθικά επικλινή και η απόδοση ανά στρέμμα για την Ντεμπίνα είναι kgr ενώ για τις δύο κόκκινες ποικιλίες kgr το στρέμμα. Και οι 2 αφρώδεις οίνοι της Ζοίνος παράγονται με την μέθοδο της κλειστής δεξαμενής μόνο που ο λευκός Ζίτσας ημιαφρώδης είναι μονοποικιλιακός ενώ ο Aurelia είναι τοπικός ηπειρώτικος οίνος από τρεις αυτόχθονες ποικιλίες της περιοχής Ντεμπίνα, Βλάχικο, Μπεκιάρι. «Η συγκεκριμένη μέθοδος παραγωγής δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα διότι αναδεικνύει τον φρουτώδη χαρακτήρα των ποικιλιών και μαζί με την φυσική ο- ξύτητα δίνει μια φρεσκάδα και διάρκεια στα προϊόντα», λέει η κα Σίντου. Ο ροζέ Aurelia είναι ένα σχετικά καινούργιο κρασί που ξεκίνησε το 2009 με μια πειραματική εμφιάλωση ενώ από το Νοέμβριο του 2013 εμφιαλώνεται με την σημερινή μορφή του και έ- χει ανοδική πορεία. Η κα Σίντου σημειώνει: «Ο λευκός οίνος Ζίτσα ημιαφρώδης εμφιαλώνεται από το 1974 με αρχική κατανάλωση φιάλες το έτος που σήμερα έχει φτάσει τις φιάλες και την τελευταία 5ετία παρουσιάζει σημαντική άνοδο. Στην πραγματικότητα ο μέσος Έλληνας καταναλωτής δεν ξέρει τι είναι το ελληνικό αφρώδες κρασί που δεν είναι μόνο για τις φιέστες, αλλά μπορεί να ταιριάξει με όλες τις στιγμές, να αποτελέσει ουσιαστικό συμπλήρωμα μιας γαστρονομικής απόλαυσης. ΕΑΣ Αμύνταιου Το οινοποιείο της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Αμυνταίου είναι μια από τις πρώτες ελληνικές οινοποιητικές εγκαταστάσεις η δημιουργία της οποίας ανάγεται στο 1959 ενώ οι προσπάθειες της στο χώρο του αφρώδους κρασιού χρονολογούνται ήδη από τη δεκαετία του Ισχυρό όπλο του οινοποιείου είναι ο οινικός θησαυρός της Βόρειας Ελλάδας το Ξινόμαυρο το οποίο αναπτύσσεται στην αμπελουργική ζώνη του Αμυνταίου. «Ο Συνεταιρισμός Αμυνταίου παρήγαγε το πρώτο ελληνικό ΠΟΠ ροζέ αφρώδες από την ποικιλία Ξινόμαυρο», αναφέρει η κα Αντιγόνη Χατζηκωνσταντίνου, διευθύντρια της αμπελουργικής ομάδας των αμπελουργών του Συνεταιρισμού Αμυνταίου, η οποία τονίζει ότι «το ξινόμαυρο ενδείκνυται για την παραγωγή αφρώδους κρασιού με αρωματικό χαρακτήρα και βρίσκει τον ιδανικό τόπο ανάπτυξης του στο Αμύνταιο μια περιοχή με ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες». Σε ότι αφορά τις συνθήκες παραγωγής η κα Χατζηκωνσταντίνου αναφέρει ότι «καθώς η ποικιλία είναι αρωματική η δεύτερη ζύμωση που θα δώσει το αφρώδες κρασί πρέπει να γίνεται στην δεξαμενή ώστε ο χαρακτήρας του οίνου να ξεδιπλώνει τα αρώματα του φρέσκου σταφυλιού». Η μονάδα του οινοποιείου της ΕΑΣ έχει αναβαθμιστεί πρόσφατα ώστε να καλυφθούν και οι ειδικές απαιτήσεις παραγωγής του αφρώδους. Το 2007 ξεκίνησε η υλοποίηση ενός επενδυτικού προγράμματος ύψους 4 εκατ. ευρώ για την εγκατάσταση σύγχρονων δεξαμενών και συστήματος εμφιάλωσης. «Το αφρώδες της ΕΑΣ Αμυνταίου ξεκίνησε τη δεκαετία του 60 με παραγωγή περίπου φιαλών και σήμερα έχει φτάσει στις φιάλες και βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Το κρασί καταναλώνεται στην Ελλάδα αλλά σύντομα πρόκειται να ανοίξει και η εξαγωγική αγορά», τονίζει η κα Χατζηκωνσταντίνου. Wine Trails 69 66_71_afrwdeis_etiketes.indd 69 11/26/14 6:16 PM

70 Το ελληνικό κοινό ανταποκρίνεται πολύ θετικά σε αυτή την κατηγορία κρασιών ε- νώ άνοδο επίσης παρουσιάζουν και τα δύο αφρώδη στην αγορά του εξωτερικού τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική». Cair Ρόδος Η Cair, η συνεταιριστική οινοποιία της Ρόδου ήταν η πρώτη στον ελληνικό χώρο εταιρία, που έφτιαξε αφρώδες κρασί, ήδη από το 1928 ως ροδιο-ιταλική Compagnia Agroicola Industiale Rodi πριν ακόμη τα Δωδεκάνησα αποτελέσουν μέρος του ελληνικού κράτους. Η σύγχρονη οινοποιητική της ιστορία ξεκίνησε από το 1960 ό- ταν ο φωτισμένος χημικός οινολόγος Τάσος Χατζησταματίου σε συνεργασία με την τότε διοίκηση τόλμησαν να ξεκινήσουν την παραγωγή αφρώδους εκτοξεύοντας τις πωλήσεις της Cair εντός και εκτός Ελλάδος στις φιάλες. Την οινοποιητική παράδοση συνεχίσει σήμερα ως διευθύντρια παραγωγής η κα Εύη Χατζησταματίου, κόρη του Τάσου, η οποία α- φού ολοκλήρωσε σπουδές χημικού στο Α- ΠΘ και οινολόγου στο Bordeaux, εργάζεται από το 1992 στην Cair. Η ίδια εξηγεί τα δεδομένα της παραγωγής: «Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούμε για την κλασική Brut είναι η methode champenoise.δηλαδή, το κρασί βάσης ό- πως ονομάζεται εμφιαλώνεται αφού προστεθεί ορισμένη ποσότητα διαλύματος ζαχαρόζης και ζύμες. Η δεύτερη αυτή ζύμωση απαιτεί αρκετούς μήνες και έχει ως α- ποτέλεσμα τη συγκράτηση του παραγόμενου διοξειδίου του άνθρακα μέσα στη καλά κλειστή φιάλη. Το κρασί μένει σε επαφή με την υποστάθμη που έχει δημιουργήσει η ζύμωση. Η υποστάθμη αυτή αποτελείται κυρίως από ζύμες και η επαφή ε- μπλουτίζει το κρασί με επιπλέον αρωματικές ενώσεις. Με τη μέθοδο του remouage που γίνεται με giropallete η στάθμη οδηγείται στο λαιμό της φιάλης. Στη συνέχεια αυτό το σημείο μπαίνει σε παγοκυψελες παγώνει και αφαιρείται και αμέσως μετά γίνεται η προσθήκη του liqueur de expedition ανάλογα για το αν θέλουμε να την κάνουμε brut ή demisec. Αυτή η διαδικασία δίνει προϊόντα υψηλής ποιότητας.για την παραγωγή της Boheme λεύκης και Ροζέ καθώς και της Μοs (αφρώδης από 100% Μοσχάτο Τράνι) χρησιμοποιούμε την τεχνική της ζύμωσης σε κλειστή δεξαμενή. Η ποικιλία που οινοποιείται όσον αφορά τις κλασικές brut και Demisec είναι το Αθηρι. Για την Boheme λευκή χρησιμοποιούμε Αθήρι 80% και Μοσχάτο 20%, για την Ροζέ Μανδηλαριά και Μοσχάτο ενώ για την Mos 100% Μοσχάτο Τράνι. Το νέο σύγχρονο εργοστάσιο της Cair καλύπτει στεγασμένους χώρους 30 περίπου στρεμμάτων. «Η αρχική παραγωγή της Cair που είχε φθάσει το 1,5 εκατ. φιάλες το 1960 έχει υποχωρήσει σήμερα στις φιάλες ως αποτέλεσμα και της μεγάλης εισαγωγής αφρωδών λέει η Εύη Χατζησταματίου και προσθέτει: «Ωστόσο τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες καταναλωτές στρέφονται προς τα α- φρώδη κυρίως αυτά τύπου cremant τα ο- ποία πιάνουν κυρίως το νεανικό κοινό. Γι αυτό και εμείς παρουσιάσαμε την κατηγορία Boheme που απευθύνεται στους νέους και έχει παρά πολύ μεγάλη ανταπόκριση. Γενικά ο Έλληνας διστάζει να συνοδεύει το γεύμα του με αφρώδη οίνο, χάνοντας τα εξαιρετικά ταιριάσματα που μπορεί να κάνει ένας αφρώδης brut με θαλασσινά, ο- στρακοειδή, ακόμη και ελληνικά μεζεδάκια, finger food, λιπαρά τυριά». Το ελληνικό κοινό ανταποκρίνεται θετικά στα αφρώδη κρασιά, όπως και η αγορά του εξωτερικού Κτήμα Καρανίκα Ο οινολόγος Laurens Hartman ο οποίος διευθύνει το Κτήμα Καρανίκα ξεκίνησε από το 2009 την παραγωγή ενός λευκού ξηρού αφρώδους από 100% Ξινόμαυρο παίρνοντας εξαιρετικά αποτελέσματα και κερδίζοντας τα εύσημα των κριτικών. Το Karanika Brut βγήκε στην αγορά το 2011 και η συνολική παραγωγή των φιαλών διατίθενται κατά το ήμισυ στην εσωτερική αγορά και κατά το υπόλοιπο σε Σαν Φραντσίσκο, Σύδνεϋ, Καλιφόρνια, Λονδίνο και 70 Wine Trails 66_71_afrwdeis_etiketes.indd 70 11/26/14 6:16 PM

71 Βρυξέλες. Ωστόσο το μεγάλο σχέδιο του οινοποιού που λατρεύει το αφρώδες, είναι αυτό που τώρα υλοποιείται: Το Κaranika Brut prestige, το οποίο θα συνδυάζει τις σημαντικότερες ελληνικές ποικιλίες, απο Ασύρτικο 60% και Ξινόμαυρο 40%. Ο ίδιος ο κ. Hartman εξηγεί: «Το όνειρό μου ήταν να δουλέψω με τη «χρυσή» ποικιλία Ασύρτικο. Οινοποιώ το Ασύρτικο σε ήρεμο κρασί και ξέρω ότι δίνει ωραία λιπαρότητα και αρώματα εσπεριδοειδών και για αυτό σκέφτηκα να κάνω χαρμάνι με Ξινόμαυρο όπως στην Καμπανία που λειτουργεί το Chardonnay, με Pinot Noir, όπου εδώ το Ασύρτικο δίνει την λιπαρότητα και την στρογγυλάδα στο στόμα και το Ξινόμαυρο θα προσφέρει τη φυσαλίδα και την οξύτητα. Το νέο αυτό χαρμάνι δουλεύεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε αφρώδες. Στην αγορά θα βγουν 500 φιάλες α- πό την παραγωγή των 2000 φιαλών και μετά από 6 μήνες άλλες 500 φιάλες. Με την μέθοδο traditionelle η πρώτη δόση βγαίνει μετά από 12 μήνες αλλά πιστεύω ότι πρέπει να βγεί μετά από 3 χρόνια. Για το Ασύρτικο κάνουμε τρύγο 5 φορές για να έχουμε όλες τις ωριμότητες του σταφυλιού από τα 10 στρέμματα που καλλιεργούμε στο Αμύνταιο σε 650 μέτρα υψόμετρο». Τα σταφύλια συγκεντρώνονται σε διαφορετικές ωριμότητες και τοποθετούνται σε δρύινα βαρέλια για 3μήνη ζύμωση. Μετά γίνεται το χαρμάνι και η 2η ζύμωση στη φιάλη όπου προστίθεται ζάχαρη, μαγιά, δημιουργείται διοξείδιο του άνθρακα και οι οινολάσπες δίνουν σώμα στο κρασί. Αποθηκεύονται στην κάβα για 12 μήνες και οι φιάλες γυρίζονται με το χέρι για 2μήνες. «Θεωρώ ότι η μέθοδος αυτή δίνει την ποιότητα, αν θέλεις να ξεχωρίσεις από τον α- νταγωνισμό», λέει ο κ. Hartman και συνεχίζει: «Με τη μέθοδο charmat κάνεις αφρώδες κρασί ευχάριστο καλοκαιρινό. Αν θέλεις μεγάλο κρασί χρειάζεται να ακολουθήσεις την κλασσική μέθοδο. Ωστόσο, χρειάζεται πολλή δουλειά στο χέρι και πρέπει να είσαι πάνω από το κρασί συνεχώς». Αγριογούρουνο με βατόμουρα και μύρτιλα Η συνταγή αυτή μας δίνει ένα καθαρά χειμωνιάτικο πιάτο που προσφέρεται μάλιστα για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Το κρέας του αγριογούρουνου έχει αρκετές απαιτήσεις τόσο στο μαγείρεμα όσο και στο κρασί που θα ταιριάξει μαζί του. Είναι κρέας σκληρό και με βαριά μυρωδιά. Το μαρινάρισμα πριν το μαγείρεμα είναι απαραίτητο ώστε να μαλακώσουν οι ίνες του κρέατος και να απαλυνθεί η μυρωδιά του. Σε αυτό το μαγειρικό συνδυασμό συναντά υλικά του φυσικού του περιβάλλοντος, τα φρούτα του δάσους. Το τελικό αποτέλεσμα σε ευχαριστεί να το βλέπεις και να το γεύεσαι, σου μεταδίδει εικόνες άγριας ομορφιάς και σε αποζημιώνει για τον χρόνο που έχεις καταναλώσει για την προετοιμασία του φαγητού. Η σύνθεση αυτή απαιτεί ένα παλαιωμένο κόκκινο κρασί όπως αυτά που δίνουν οι ποικιλίες Cabernet Sauvignon ή Merlot. ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ 4 ΑΤΟΜΑ 1 κ. αγριογούρουνο κομμένο σε μερίδες 3 κρεμμύδια κομμένα σε φέτες 1 φλιτζάνι ελαιόλαδο 1 φλιτζάνι ανάμικτα κόκκινα φρούτα του δάσους [βατόμουρα, μύρτιλα] ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΡΙΝΑ Α ½ μπουκάλι κόκκινο κρασί με γεμάτο σώμα 1 φλιτζάνι οξύμελι 2 κ.σ. μέλι 1 κ.σ. κόλιαντρο 1 κλωνάρι δεντρολίβανο 5 κόκκοι μπαχάρι 5 γαρύφαλλα 1 φύλλο δάφνης 1 φλιτζάνι ελαιόλαδο Αλάτι Φρεσκοτριμμένο πιπέρι Συνταγή της Νίκης Μηταρέα Εκτέλεση: Πλένουμε το κρέας το αλατοπιπερώνουμε και το βάζουμε στην μαρινάδα για 12 ώρες. Μετά σκουπίζουμε το κρέας από την μαρινάδα και το σοτάρουμε στην κατσαρόλα με το ελαιόλαδο έως ότου ροδίσει από όλες τις πλευρές. Προσθέτουμε τα κρεμμύδια και περιχύνουμε με την μαρινάδα. Σκεπάζουμε την κατσαρόλα και σε χαμηλή φωτιά αφήνουμε το φαγητό να σιγοψηθεί για 2 ώρες μέχρι να μελώσει η σάλτσα και να μαλακώσει το κρέας. Πέντε λεπτά πριν το τέλος προσθέτουμε τα κόκκινα φρούτα του δάσους. Συνοδεύουμε με πουρέ από γλυκοπατάτες ή ρύζι. Σε μια πιο εορταστική εκδοχή μπορούμε να ετοιμάσουμε ένα πουρέ από κάστανα. Wine Trails 71 66_71_afrwdeis_etiketes.indd 71 11/26/14 6:16 PM

72 JDFSGSDJK GSD GSD Αν βρεθείτε στην Ιταλία τη Γερµανία ή τη Γαλλία Στη Γερµανία η διοργάνωση χριστουγεννιάτικων εορτών µε ζεστό αρωµατικό κρασί είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό των ηµερών. Στη γειτονική της Αλσατία, επί γαλλικού ε- δάφους, πάνω από 30 οινοποιεία ανοίγουν τις πόρτες των οινοποιείων ανάλογα διακοσµη- µένων και προσφέρουν ποικίλες δραστηριότητες µε γευσιγνωσία και άλλες λιχουδιές. Στην Ιταλία και στην ιδιαίτερα ανεπτυγµένη οινοτουριστικά Τοσκάνη, εδώ και λίγα χρόνια, µια από τις κύριες εκδηλώσεις είναι το πρόγραµµα «Christmas in the wine cellar», που έχει αγκαλιαστεί από χιλιάδες επισκέπτες. 72 Wine Trails ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΚΑΛΟ ΚΡΑΣΙ, ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Κρατώντας το «οίνος ευφραίνει καρδίαν» σαν σηµαία στα γιορτινά µας τραπέζια, θα προσπαθήσουµε να εντοπίσουµε τις παραδόσεις και τις σύγχρονες εκδηλώσεις που συνδέουν αυτή την εποχή του χρόνου µε το κρασί, τόσο επί ελληνικού εδάφους, όσο και στον υπόλοιπο κόσµο 72-73_oinotourismos_2.indd 72 11/26/14 6:05 PM

73 keimeno Χρήστος Κανελλακόπουλος * Οινολόγος Από την αρχαιότητα την εποχή γύρω από τα Χριστούγεννα υπήρχε μια ποικιλία από γιορτές γονιμότητας όπως τα «Αλώα», τα «Κατ αγρούς Διονύσια» και τα «Λήναια» που σχετίζονταν ά- μεσα ή έμμεσα με τον Βάκχο - Διόνυσο, άρα και με το κρασί. Στη λαογραφία μια από τις ποικίλες παραδόσεις που σχηματίστηκαν είναι ότι τα μεσάνυχτα της Παραμονής των Χριστουγέννων το νερό στα πηγάδια και τις πηγές μπορούσε να μετατραπεί σε αίμα ή οίνο. Αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο των διονυσιακών γιορτών καθώς στη διάρκειά τους συχνά λεγόταν ότι μια πηγή έρεε κόκκινο κρασί αντί νερό. Ακόμα και ο συμβολισμός του έλατου σχετίζεται κατά πολλούς και με τον Διόνυσο (έφερε και τον τίτλο Δενδρίτης και ένα από τα ιερά του φυτά είναι το έλατο). Επίσης η ίδια η φύση των εορτών οδήγησε σε ειδικά παραγόμενα οινικά προϊόντα γι αυτές τις άγιες μέρες. Χαρακτηριστικά είναι τα vin chaud, μια συνήθεια ιδιαίτερα στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες που προσάρμοζαν το οινικό προϊόν στις κλιματολογικές συνθήκες και τις ανάγκες για μια γιορτινή ατμόσφαιρα. Παραδείγματα τέτοιων οίνων μπορούμε να δούμε από το α- ρωματικό σουηδικό κρασί glogg, από την Πορτογαλία όπου το κλασικό χριστουγεννιάτικο γλυκό είναι ένα κέικ με Port, και την Πράγα με την πιο όμορφη χριστουγεννιάτικη αγορά με ζεστό κρασί με μπαχαρικά. ναουσα - σαντορινη - κρητη Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, λόγω της ανόδου της σημασίας του οινοτουρισμού υπάρχουν εκδηλώσεις που ο ε- πισκέπτης μπορεί να συμμετέχει. Η διοργάνωση τοπικών αγορών δίνει την ευκαιρία σε οινοποιεία να παρουσιάσουν τα προϊόντα τους και στους επισκέπτες να δοκιμάσουν την παραγωγή αλλά και να επιλέξoυν ίσως το κρασί που θα συνοδεύσει το εορταστικό δείπνο. Ο τουρισμός και η προσπάθεια ανάδειξης των οινικών προϊόντων έχει οδηγήσει κάποια οινοποιεία στη δημιουργία χώρων εστίασης όποτε η περίοδος των εορτών συνδυάζεται με ειδικές εκδηλώσεις ακόμα και ανήμερα την ημέρα των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς. Σε περιοχές όπως η Νάουσα τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν εκδηλώσεις αναβίωσης τοπικών εθίμων που συνδυάζονται με μια οργανωμένη παρουσίαση του Ξινόμαυρου της νέας χρονιάς. Επίσης σε αναπτυγμένες τουριστικά και οινικά περιοχές όπως η Σαντορίνη οι επισκέπτες μπορούν επισκεφτούν τα οινοποιεία ακόμα και τις εορτές. Στην Κρήτη επίσης υπάρχουν οινοποιεία που ακολουθούν το παράδειγμα της Ιταλίας και ανοίγουν τις πόρτες τους τις γιορτές. Σε γενικές γραμμές η διοργάνωση ειδικών θεματικών ξεναγήσεων εργαστήρια δοκιμών όπως π.χ. «το τραπέζι των Χριστουγέννων» ή «χριστουγεννιάτικα μπισκότα και γευσιγνωσία οίνου», «σπάνια παλαιωμένα τυριά της Ελλάδας και τα κρασιά που τους ταιριάζουν», μπορούν να αναδείξουν την ιδιαιτερότητα κάθε περιοχής και των παραγόμενων εκεί οίνων. Wine Trails _oinotourismos_2.indd 73 11/26/14 6:05 PM

74 Οινογευσία Πλούσιες ετικέτες με άρωμα Ατλαντικού ΑΠΟΣΤΟΛΗ &φωτογραφιεσ Βασίλης Πατάκης * Οινόφιλος Επέστρεψα από το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας, μέχρι το επόμενο ταξίδι φυσικά, με το μυαλό να ξεχειλίζει ταξιδιωτικές και οινικές αναμνήσεις αλλά και μία βαλίτσα έτοιμη να εκραγεί. Δείγματα των αντιπροσωπευτικότερων κρασιών της Νότιας Αφρικής, με ε- ξαίρεση ενός, καθώς όπως αντιλαμβάνεστε εξ αρχής τέθηκε ζήτημα περιορισμένου χώρου, συνοστήστηκαν στις αποσκευές. Tο συναίσθημα μίλησε και τελικά θυσιάστηκαν 3 φιάλες Pinotage, ηλικίας 2, 6 και 13 ετών. Klein Constantia MCC Brut 2007 Πρόκειται για ένα εξαιρετικά εκφραστικό και τυπικό αφρώδες κρασί, χαρακτηριστικό του ύ- φους. Το 2007 ήταν 3η σοδειά Méthode Cap Classique από το Klein Constantia, με το blend να είναι 87% Chardonnay και 13% Pinot Noir. Για την πίεση χρησιμοποιήθηκαν ολόκληρα τσαμπιά, ζύμωση σε βαρέλια των 500lt με 100% μηλογαλακτική ζύμωση και ωρίμανση 12 μήνες με οινολάσπες. Ακολούθησε 2η ζύμωση στη φιάλη και περαιτέρω ωρίμανση για 24 μήνες % alc και 9.7g/lt υπολ σάκχαρα. Κ.C. Vin de Constance 2008 Εμπειρία ζωής. Μόνο έτσι μπορεί να περιγραφεί η δοκιμή του. Ο χρόνος έχει κρίνει πως η α- ναβίωση το 1986 του διασημότερου γλυκού κρασιού στο Ν. Ημισφαίριο ήταν απόλυτα επιτυχής. Η ποικιλία που χρησιμοποιείται είναι Muscat de Frontignan και ο τρύγος γίνεται με αυστηρή χειρωνακτική διαλογή ελαφρώς αφυδατωμένων σταφυλιών που εκχυλίζονται για ημέρες. Η ωρίμαση έγινε σε γαλλικά και ουγγρικά δρύινα βαρέλια των 500lt για 4,5 χρόνια από τα οποία το 60% ήταν νέα. 14%vol, 150gr/lt υπολ. σάκχαρα και βοήθεια από τους διάσημους οινολόγους Hubert de Boüard και Bruno Prats του Bordeaux. Κ.C. Chardonnay 2012 Η ποικιλία Chardonnay υπάρχει πραγματικά σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Η συγκεκριμένη επιλογή έγινε με σημείο αναφοράς τον μέσο ό- ρο των Chardonnay από τη Ν. Αφρική, αποδεικνύοντας πως σε αυτή τη βαθμίδα μάλλον υποτιμούμε τις ελληνικές δυνατότητες. Ζύμωση με άγριες ζύμες με μερική μηλογαλακτική ζύμωση σε ουδέτερα γαλλικά δρύινα βαρέλια 300lt. Το κρασί παρέμεινε με τις λεπτές οινολάσπες για 12 ακόμα μήνες και εμφιαλώθηκε με ελάχιστο φιλτράρισμα. Το Chardonnay ξαναγυρνά στο προσκήνιο σε μια εκδοχή που το φρούτο τονίζεται από νότες του βαρελιού και καλή οξύτητα % alc, 1.8g/lt υπολ σάκχαρα. Raats Family Wines Old Vines Chenin Blanc 2011 Στη Ν. Αφρική διαθέτουν μια αποκλειστική προσέγγιση της εκφραστικότητας του Chenin Blanc, ιδιαίτερα στις ξηρές εκδοχές. Η καλή κατάσταση των ώριμων αμπελιών τονίζει την φρουτώδη τροπική εκφραστικότητα επιτρέποντας επιπλέον δομική δουλειά με τη δρυ και τις οινολάσπες. Τα σταφύλια προέρχονται από 3 α- μπελώνες του Stellenbosch, μέσης ηλικίας 45 ετών και άνω, καλλιεργημένα συμβατικά αλλά και σχηματισμένα σε θάμνο (vertical hedge and bush vine). Το 20% οινοποιείται και ωριμάζει σε γαλλικά δρύινα βαρέλια 300lt, ενώ το υπόλοιπο 80% σε ανοξείδωτες δεξαμενές. Μετά 9 μήνες τα 2 μέρη ενώνονται και παραμένουν για άλλους 7 σε οινολάσπες πριν την εμφιάλωση. 13,5% alc, 4,2g/lt υπολ σάκχαρα. Vergelegen Cabernet 2007 Ονειρεύεστε θερμά μακροβούτια σε σύγχρονες πισίνες με ώριμα μαύρα και κόκκινα φρούτα σε υψηλό αλκοόλ, κατασκευασμένες από δρυ και ντυμένες με βελούδο λεπτών ταννινών; Πετύχατε διάνα. Η σύνθεση της ετικέτας είναι 90% Cabernet Sauvignon, 5% Cabernet Franc και 5% Merlot. Τα σταφύλια προέρχονται από 4 αμπελώνες του Vergelegen σε υψόμετρο 140 και 310 μ. με Β-ΒΔ προσανατολισμό. Η ζύμωση έγινε σε ανοιχτές δεξαμενές με εκχύλιση 21 ημερών, περαιτέρω ωρίμανση για 2 χρόνια σε γαλλικά δρύινα βαρέλια 225 lt. 14,35% vol. Η σύνθεση της ετικέτας Vergelegen Cabernet Sauvignon 2007 είναι είναι 90% Cabernet Sauvignon, 5% Cabernet Franc και 5% Merlot. 74 Wine Trails 74-75_Tasting.indd 74 11/26/14 6:39 PM

75 Το 2007 ήταν 3η σοδειά Méthode Cap Classique από το Klein Constantia, με το blend 87% Chardonnay και 13% Pinot Noir. Ο χρόνος έχει κρίνει πως η αναβίωση το 1986 του διασημότερου γλυκού κρασιού στο Ν. Ημισφαίριο ήταν απόλυτα επιτυχής. Το Chardonnay ξαναγυρνά στο προσκήνιο σε μια εκδοχή που το φρούτο τονίζεται από νότες του βαρελιού και καλή οξύτητα. BOEKENHOUTSKLOOF THE CHOCOLATE BLOCK «Δημιουργήσαμε αυτό το χαρμάνι με τα εναλλασσόμενα ποσοστά των ποικιλιών για να α- ποτυπώσουμε και να εκφράσουμε το εύκρατο μεσογειακό κλίμα του Ακρωτηρίου», μας ενημέρωσε το τεχνικό επιτελείο του οινοποιείου, προτείνοντάς μας να δοκιμάσουμε τις τρεις α- κόλουθες διαδοχικές οινοποιήσεις: 2012: Η σοδειά 2012 είναι ένα χαρμάνι από Syrah 70%, Cabernet Sauvignon 13%, Grenache Noir 10%, Cinsault 6% και Viognier 1%. Για την προστασία της εκφραστικότητας του φρούτου, στο Grenache, χρησιμοποιήθηκαν γαλλικά δρύινα βαρέλια 600lt ενώ για τις υπόλοιπες ποικιλίες του χαρμανιού 1ης, 2ης και 3ης χρήσης των 225 lt για 18 μήνες με το Cabernet να είναι εξ ολοκλήρου σε νέο βαρέλι ενώ ακολούθησε ελαφρύ κολλάρισμα και φίλτρο. 14, 65%vol. 2011: Η σοδειά 2011 αποτελείται από Syrah 69%, Grenache Noir 14%, Cabernet Sauvignon 11%, Cinsault 5% και Viognier 1%. Για την προστασία της εκφραστικότητας του φρούτου, στο Grenache Noir χρησιμοποιήθηκαν γαλλικά δρύινα βαρέλια 600lt ενώ για τις υπόλοιπες ποικιλίες του χαρμανιού, 2ης και 3ης χρήσης των 225 lt για 18 μήνες, ενώ ακολούθησε ελαφρύ κολλάρισμα και φίλτρο. 14, 24%vol 2010: Η σοδειά 2010 είναι ένα χαρμάνι από Syrah 72%, Cabernet Sauvignon 13%, Grenache Noir 7%, Cinsault 6% και Viognier 2%. Για την προστασία της εκφραστικότητας του φρούτου, στο Grenache χρησιμοποιήθηκαν γαλλικά δρύινα βαρέλια 600lt, ενώ για τις υπόλοιπες ποικιλίες, 2ης και 3ης χρήσης για 18 μήνες, ενώ ακολούθησε ένα ελαφρύ κολλάρισμα % vol. Ένα αδιαπέραστο οπτικά και αρωματικά νεαρό τέρας, με βελούδινη, αλκοολική, συμπαγή και νεαρή παρουσία. ALHEITVINEYARDS Radio Lazarus Chenin Blanc 2012 Αν αναρωτιέστε πώς μπορεί να ακροβατεί κάποιος μεταξύ υψηλής αρωματικής έντασης, εκχυλισματικής συμπύκνωσης φρούτου, πολυεπίπεδης λεπτής και πυκνής δομής και αναφορικής μεταλλικότητας ή ορυκτότητας, η δοκιμή του συγκεκριμένου κρασιού αποτελεί κάτι περισσότερο από έργο αναφοράς. Ο αμπελώνας βρίσκεται στα 403 μέτρα υψόμετρο και 26 χλμ. από τον Ατλαντικό. Φυτεύτηκε το 1978 και θα εκριζωνόταν ένα χρόνο αφού βρέθηκε από τον οινοποιό κατά τύχη όταν έψαχνε αμπελώνες μεγάλης ηλικίας. Ξεκίνησαν να τον δουλεύουν στα 2010 και το 2011 ήταν η 1η σοδειά. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα Bordeaux blend παγκοσμίως εκτός Bordeaux. Δύναμη, συμπύκνωση, πολυπλοκότητα και διάρκεια συμβάλλουν σε αυτό το κάτι παραπάνω από ικανό για παλαίωση κρασί. Το Rubicon θεωρείται για τη Ν. Αφρική ό,τι το Chateau Margaux για το Bordeaux. Για τη σοδειά 2008 το blend αποτελείται από Cabernet Sauvignon 71%, Merlot 19%, Cabernet Franc 9% και Petit Verdot 1%. Κάθε ποικιλία και κάθε αμπελοτόπι οινοποιήθηκε χωριστά και μετά μπήκε σε γαλλικά δρύινα βαρέλια 300lt για 1 χρόνο. Μετά την εμφιάλωση παρέμεινε στο οινοποιείο για 24 μήνες. 14%vol. Meerlust Rubicon 2008 Wine Trails _Tasting.indd 75 11/26/14 6:39 PM

76 Φαγητό & οίνος Πικρό και γλυκό σε τέλεια αρμονία Φωτογραφία: Γιώργος έτσης Κόκορας με αβρωνιές Από τον Γιάννη Μπαξεβάνη Consulting «by Baxevanis» Εστιατόριο Υλικά: 2-3 µατσάκια αβρωνιές, ένας κόκκορας περίπου 2 κιλών, κατά προτίµηση χωριάτικος, 1 κρεµµύδι ψιλοκοµµένο, χυµός από 2 πορτοκάλια και ξύσµα, 1/2 λίτρο Μαυροδάφνη, 1 ώριµη ντοµάτα, 2 πιπεριές Φλωρίνης, σπασµένους κόκκους πιπεριού Εκτέλεση: Από 2-3 µατσάκια αβρωνιές κόβω και πετάω το σκληρό µέρος και κρατάω ό,τι µπορεί να σπάσει εύκολα µε τα δάχτυλα (αν δεν σας αρέσει η πικρούτσικη γεύση, σας συνιστώ να τις ζεµατίσετε µία φορά και να τις κρυώσετε αµέσως). Ετοιµάζω έναν ελαφρώς κοκκινιστό, κρασάτο κόκορα: Κόβω 1 κόκορα (περίπου 2 κιλά) σε µερίδες, τον αλευρώνω και τον περνάω από το τηγάνι ώσπου να ροδίσει. Σε φαρδιά και ρηχή κατσαρόλα σε λίγο ελαιόλαδο ρίχνω 1 κρεµµύδι, ψιλοκοµµένο και τον κόκορα. Σβήνω µε χυµό από 2 πορτοκάλια και ½ λίτρο Μαυροδάφνη. Αφήνω να ελαττωθούν τα υγρά, ώσπου να µείνει η µισή ποσότητα. Προσθέτω 1 ώριµη ντοµάτα, χονδροκοµµένηκαι 2 πιπεριές Φλωρίνης, σε κύβους (των 4-5 εκατοστών), σπασµένους κόκκους πιπεριού και ξύσµα από 1 πορτοκάλι, ακέρωτο. Αν χρειαστεί, συµπληρώνω λίγο τα υγρά. Σκεπάζω και αφήνω να σιγοβράσει. Προτιµώ να βάλω την κατσαρόλα σκεπασµένη στον φούρνο για να πετύχω καλύτερο ψήσιµο. εκαπέντε λεπτά πριν από το τέλος του ψησίµατος ρίχνω τις αβρωνιές και αλατοπιπερώνω. Μπορώ να δέσω λίγο περισσότερο τη σάλτσα µου διά βρασµού. TIPS Αν χρησιµοποιήσετε χωριάτικο κόκορα, ρίξτε µερικούς τσιγαριστούς κύβους από λαρδί (λίπος από χοιρινό) στην κατσαρόλα για να µαλακώσει. Αν χρησιµοποιήσετε αγοραστό κόκορα, µην βάλετε αµέσως µετά το τηγάνισµα το στήθος στην κατσαρόλα, για να µην παραψηθεί. Βάλτε το µόλις 20 λεπτά πριν από το τέλος του ψησίµατος. Από τον πολύ γνωστό και καταξιωμένο chef Μπαξεβάνη, ένα πιάτο «ελληνικό» και ιδιαίτερα γευστικό. Συνδυάζει το πικρό (αβρωνιές) με το γλυκό (Μαυροδάφνη), ενώ η βάση μας είναι ένα λευκό κρέας με κόκκινη σάλτσα. Επιλέγουμε λοιπόν ένα ερυθρό ξηρό κρασί, το οποίο θέλουμε να είναι ιδιαίτερα μαλακό, αφού δεν έχουμε κάποιο λιπαρό κρέας και ταυτόχρονα να έχει πλούσιο σώμα και γλυκά αρώματα ώστε να στρογγυλέψει η πικράδα που μας αφήνουν οι αβρωνιές. Σε όλα αυτά προσθέτουμε και την επιθυμία μας να ταιριάξουμε τον αρωματικό χαρακτήρα του κρασιού, που θα χρησιμοποιήσουμε για τη μαγειρική με τα αρώματα του κρασιού με το οποίο θα συνοδέψουμε το πιάτο μας, γι αυτό και προσανατολιζόμαστε στην ξηρή Μαυροδάφνη. Επειδή έχουμε τονίσει ότι το κρασί που χρησιμοποιούμε στο φαγητό δεν πρέπει να είναι ποιοτικά κακό, γιατί Προτιμήστε μία ποιοτική Μαυροδάφνη, η οποία να μην έχει στη σύνθεσή της Μαύρη Κορινθιακή σταφίδα, αλλά να είναι 100% από την ποικιλία Μαυροδάφνη. Ακόμα και για χρήση στο φαγητό απαιτείται ποιοτικό κρασί. 76 Wine Trails 76-77_krasikaifagito.indd 76 11/26/14 7:17 PM

77 ΚΕΙΜΕΝΟ Βασίλης Κατσάρος * Οινοχόος Γευστική αρμονία αυτό θα έχει επιπτώσεις και στη γεύση του πιάτου μας, προτιμήστε μία ποιοτική Μαυροδάφνη που να μην έχει στη σύνθεση της Μαύρη Κορινθιακή σταφίδα αλλά να είναι 100% από την ποικιλία Μαυροδάφνη. Σε ό,τι αφορά τη συνταγή μας, αυτή καθ αυτή, παντρεύει όλα μαζί τα υλικά στην ίδια κατσαρόλα. Το μυστικό της επιτυχίας της, όμως, κρύβεται... στο φούρνο. Οι αβρωνιές βγαίνουν την ίδια εποχή με τα άγρια σπαράγγια. Η πολύ ακριβή τιμή τους δεν δικαιολογείται, διότι η συλλογή τους είναι πιο εύκολη από εκείνη των σπαραγγιών. Επιπλέον, μας αφήνουν ένα κομμάτι πολύ σκληρό από το κοτσάνι που πρέπει να πεταχτεί. Νομίζω πως πρέπει να λογικευτούμε, η περίοδος των παχιών αγελάδων τελείωσε. Οι αβρωνιές είναι αρκετά πικρές και η γνωστή συνταγή τους είναι με χταπόδι και γλυκό κρασί. Εδώ παρουσιάζουμε μία διαφορετική εκδοχή. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΡΕΛΑ ΠΕΛΑΓΟΣ ΕΡΥΘΡΟ 2011 MERLOT, ΜΑΥΡΟ ΑΦΝΗ Από την Πάτρα και έναν παραγωγό (Καρέλας) που αγαπάει την Μαυροδάφνη όσο λίγοι. Μία ποικιλία που πολλοί πιστεύουν ότι δίνει µόνο το οµώνυµο επιδόρπιο ενισχυµένο οίνο αλλά στην πραγµατικότητα µπορεί να πρωταγωνιστήσει και σε πολλά ερυθρά ξηρά κρασιά. Εδώ λοιπόν έχουµε µία ξηρή Μαυροδάφνη που σε συνδυασµό µε το Merlot µας δίνει ένα ιδιαίτερα µαλακό κρασί µε εξαιρετική αρωµατική ένταση τόσο στη µύτη, όσο και στο στόµα. Κόκκινα ερυθρά φρούτα ώριµα αλλά και νότες βανίλιας και γλυκών µπαχαρικών σε ένα κρασί µε 12 µήνες βαρέλι και τιµή κοντά στα 7,00 ευρώ. ΚΤΗΜΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 2010 Π.Γ.Ε. ΛΕΤΡΙΝΟΙ REFOSCO, ΜΑΥΡΟ ΑΦΝΗ Το Κτήµα Μερκούρη είναι ένα κρασί που έχει µεγάλη πορεία στο χρόνο και απέκτησε πάρα πολλούς φίλους. Χωρίς υπερβολή εξαιτίας αυτού του κρασιού ανακαλύψαµε τη Μαυροδάφνη στην ξηρή της εκδοχή. Ένα από τα κρασιά που έχουν καταξιωθεί στη συνείδηση του οινόφιλου µε πολύ καλή εξέλιξη στο χρόνο. Ερυθρό ξηρό κρασί µε 12 µήνες βαρέλι που εντυπωσιάζει µε την ισορροπία του και µε τις εξαιρετικές επιδόσεις του στο τραπέζι, αφού παντρεύει µε µεγάλη ευκολία πολλά ελληνικά και µεσογειακά πιάτα. Αρωµατικά είναι ιδιαίτερα πλούσιο µε αρµονικό «πάντρεµα» φρούτου και δρυός. Στο στόµα είναι γεµάτο µε ιδιαίτερα καλοδουλεµένες µαλακές τανίνες και ερυθρό φρούτο σε φόντο καφέ και βανίλιας. Μία επιλογή µε πάρα πολλές διακρίσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. ΜΕ ΤΙ ΝΑ ΤΟ ΣΥΝ Υ- ΑΣΕΤΕ TYΠIKH ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΛΜΗΡΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΝΤΕΙΟ ΕΡΥΘΡΟ ΑΡΓΥΡΙΟΥ 2013 Π.Γ.Ε. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ ΜΑΥΡΟΥ Ι, CABERNET SAUVIGNON Από την Πολύδροσο Παρνασσού και το οινοποιείο Αργυρίου µία νέα άφιξη και ένα κρασί που δεν έχει κυκλοφορήσει στην αγορά. Το Μαντείο δεν περνάει απαρατήρητο. Έχει µείνει 12 µήνες σε νέα γαλλικά δρύινα βαρέλια και είναι ο ορισµός του «πλούτου». Χρώµα βαθύ πορφυρό σχεδόν οπάκ, µε έντονα δάκρυα και εκρηκτική µύτη µε αρώµατα φρούτων του δάσους, καφέ, βανίλια, κακάο, νότες ευκαλύπτου και κανέλας. Στο στόµα είναι πληθωρικό σε βαθµό υπερβολής µε αλκοόλ στο 14,5%. Αρωµατικά έχουµε πολύ ώριµο ερυθρό φρούτο αλλά και έντονη παρουσία δρυός µε επίγευση εξαιρετικά µεγάλη. Η τιµή του είναι στα 20 ευρώ και αποτελεί καλή επιλογή για µία ιδιαίτερη στιγµή. Wine Trails _krasikaifagito.indd 77 11/26/14 7:17 PM

78 Ετικέτες Top 10 κρασιών Τα 10 καλύτερα, από μπράντες Οι Αµερικανοί κριτικοί οίνου του winespectator ανακηρύσσουν τα κρασιά που θα καθορίσουν την αγορά για τα επόµενα χρόνια βάσει ποιότητας, τιµής και ενδεχοµένων πωλήσεων ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Κωνσταντίνος Μπάκας T η λίστα με τα 100 καλύτερα κρασιά για φέτος εξέδωσε το www. winespectator.com, όπου οι συντάκτες της έγκριτης ιστοσελίδας επιλέγουν κρασιά από τα χιλιάδες που δοκίμασαν μέσα στο έτος. 1. Dow s 2011 Vintage Porto Μια εξαιρετική χρονιά στην περιοχή γύρω από το χωριό Πινιάο της Πορτογαλίας ίσως η καλύτερη της τελευταίας 50ετίας, οδήγησε στην παραγωγή κρασιών με ➊ δυνατά, φρουτώδη και παράλληλα φρέσκα και ισορροπημένα αρώματα. Το συγκεκριμένο πόρτο, το οποίο αποτελείται κατά βάση από τις ποικιλίες Touriga Franca (40%), Touriga Nacional (36%) και Sousão (10%). Καταναλώνεται από το 2030 έως το Mollydooker Carnival of Love 2012 Η εταιρία δίνει έμφαση στα δυνατά αρώματα, τη βελούδινη υφή και κάτι που αποκαλούν «βάρος φρούτων», δηλαδή το πόσο πίσω στη γλώσσα φτάνει η γεύση μέχρι Λίστα κρασιών να φανερωθεί η δομή του κρασιού. Ο ερυθρός οίνος προέρχεται από επιλεγμένα Shiraz και ωριμάζει σε καινούργια δρύινα βαρέλια. Καταναλώνεται μέχρι το Prats & Symington Douro Chryseia 2011 Το εγχείρημα του Chryseia ξεκίνησε το 1998, όταν η οικογένεια Symington συνεργάστηκε με τον Bruno Prats για να παράγουν έναν κορυφαίο επιτραπέζιο οίνο. Το Chryseia του 2011 αποτελεί την καλύτερη προσπάθεια τους μέχρι στιγ- Κατάταξη Βαθμολογία Τιμή (δολ.) ➋ Αριθμός τελάρων Wine Trails ❺ ❻ ❼ 78_79_kalutera_krasia.indd 78 11/26/14 6:13 PM

79 ➌ ➍ μής, ισορροπώντας όμορφα φινέτσα και δύναμη. Αποτελεί κράμα 2 τοπικών ποικιλιών (Τouriga Nacional και Touriga Franca) και έχει ωριμάσει εξ ολοκλήρου σε καινούργια δρύινα βαρέλια. Καταναλώνεται από το 2016 μέχρι το Quinta Do Vale Meão Douro 2011 Προερχόμενο από το βόρειο Douro της Πορτογαλίας, το Quinta De Vale Meao αποτελείται από 4 τοπικές ποικιλίες (Touriga Nacional, Touriga Franca, Tinta Barroca και Tinta Roriz), όλες μεγαλωμένες μονοποικιλιακά. Για την παραγωγή συνδυάστηκαν παραδοσιακές (τρύγος στο πόδι) και σύγχρονες τεχνικές (ωρίμανση σε 80% καινούργια δρύινα βαρελια barrique). Καταναλώνεται μεταξύ 2015 και Leeuwin Chardonnay Margaret River Art Series 2011 Η εν λόγω σειρά της Αυστραλιανής Leeuwin θεωρείται κλασσική. Το 2011 σηματοδότησε μια αλλαγή προς ένα λεπτότερο ύφος. Οι δυνατές γεύσεις κλείστηκαν σε ατσάλινα βαρέλια και η στυφή κατάληξη ισορροπεί ένα χαρακτήρα τροπικών φρούτων. 6. Castello di Ama Chianti Classico San Lorenzo Gran Selezione Ο οινοποιός Marco Pallanti καλλιεργεί τους αμπελώνες του στη μικρή πεδιάδα του San Lorenzo από το Πενήντα εκτάρια αμπελιών σε ασβεστολιθικά και πηλώδη εδάφη σε υψόμετρο 500 μέτρων δίνουν χαρακτήρα σε αυτό το Chianti. Η σοδειά του 2010 αποτελείται από 80% Sangiovese, με Malvasia Nera και Merlot. 7. Clos des Papes Châteauneuf-du-Pape 2012 Η Clos des Papes έχει μια πλούσια ιστορία επιτυχιών και ο παρών ιδιοκτήτης Vincent Avril ανεβάζει τον πήχη ακόμη περισσότερο. Καλλιεργεί όσο γίνεται βιολογικά, αφαιρεί τα κοτσάνια και δεν χρησιμοποιεί νέα βαρέλια στην ωρίμανση, δημιουργώντας δυνατά και ταυτόχρονα εκλεπτυσμένα κρασιά. Στην ετικέτα χρησιμοποιείται κυρίως Grenache (65%), Mourvèdre (20%), και Syrah (10%). 8. Brewer-Clifton Pinot Noir Sta. Rita Hills 2012 Η εταιρία κρατάει σταθερή ποιότητα εδώ και 20 χρόνια. Κρύο μούλιασμα για την ε- ξαγωγή χρώματος και γεύσης και ωρίμανση ολόκληρων τσαμπιών για να πάρει το κρασί δριμείες τανίνες, δομή και χαρακτηριστικό ζωντανό κόκκινο χρώμα. Κατανάλωση μέχρι το Concha y Toro Cabernet Sauvignon Puente Alto Don Melchor 2010 Το 2010, το Puente Alto της Χιλής είχε ελαφρώς ψυχρότερο κλίμα από το συνηθισμένο και ο Enrique Tirado το εκμεταλλεύτηκε, αφήνοντας τα σταφύλια Cabernet Sauvignon για περισσότερο χρόνο επάνω στα αμπέλια. Το αποτέλεσμα είναι μια «λεπτότερη» εκδοχή του κλασικού Don Melchor. Καταναλώνεται μέχρι το Château Léoville Las Cases St.-Julien 2011 Το Cabernet Sauvignon αποτελεί την κύρια ποικιλία στα 240 στρέμματα του αμπελώνα, ο οποίος βρίσκεται σε εξαιρετική τοποθεσία και καλλιεργείται με κορυφαίες καλλιεργητικές τεχνικές. Το κρασί είναι συνδυασμός Cabernet Sauvignon (76%), Merlot (12%) και Cabernet Franc (12%). Κατανάλωση από το 2018 μέχρι το ❽ ❾ ❿ Wine Trails 79 78_79_kalutera_krasia.indd 79 11/26/14 6:13 PM

80 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Μαρία Νέτσικα CHÂTEAU PORTO CARRAS 2001, ΚΤΗΜΑ ΠΟΡΤΟ ΚΑΡΡΑΣ Η ναυαρχίδα του κτήµατος, στη Σιθωνία Χαλκιδικής. Το CS συνδυάζεται µε Merlot, CF και Ληµνιό. Η πρώτη έκφραση του µπορντολέζικου χαρµανιού στην Ελλάδα που έχει αποκτήσει πιστούς και εκτός Ελλάδος. Πολύπλοκο κρασί, σαρκώδες, µε άφθονα κόκκινα φρούτα. CABERNET MERLOT, ΚΤΗΜΑ ΑΡΒΑΝΙΤΙ Η Μια µοντέρνα έκφραση του χαρµανιού CS-Merlot από τον Ασκό Θεσσαλονίκης. Πολυπλοκότητα, φινέτσα και έµφαση στο φρούτο. Βαθύ γκρενά, µε πυκνή µύτη και βουτυράτη γεύση που µοσχοβολά ΝΕΑ ΡΥΣ, ΚΤΗΜΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ Κρασί µε την κοµψότητα του παλιού Κόσµου και την πυκνότητα του καινούργιου. Από 70% Cabernet Sauvignon και το υπόλοιπο Cabernet Franc. Βαθύχρωµο και σύνθετο, µε στιβαρή δοµή. CHÂTEAU SEMELI, ΣΕΜΕΛΗ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ Κλασικό CS, παράγεται στη Σταµάτα Αττικής µε µικρή συµµετοχή Merlot (8%). Κασίς και φραγκοστάφυλα, σε κατακτούν µε την πρώτη. Οι ώριµες τανίνες, τονίζουν την ευχαρίστηση. CAVA ΑΜΕΘΥΣΤΟΣ, ΚΤΗΜΑ ΚΩΣΤΑ ΛΑΖΑΡΙ Η CS µε µικρή συµµετοχή CF από τη ράµα. Μετά από 18 µήνες σε δρύινα βαρέλια και 24 στη φιάλη, το φρούτο του κρασιού τυλίχτηκε κοµψά µε τον µανδύα του ξύλου. Έξοχα δοµηµένο, εκφράζει όλα τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας. Ετικέτες Εγχώριες ντίβες Η ΚΑΒΑ ΤΟΥ CABERNET SAUVIGNON Η αριστοκρατία του ερυθρού Όταν είναι νέα, συγκλονίζουν µε τα αρώµατά τους, όταν παλαιώνουν, φέρνουν µπροστά το πολύπλοκο προφίλ τους Το Cabernet Sauvignon το συναντάμε παντού όπου υπάρχει αμπελώνας στην υφήλιο. Ίσως η περισσότερο αξιοσημείωτη ιδιότητά του είναι το ότι μπορεί να απλώνει τις ρίζες του σε περιοχές που δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους και ωστόσο, να δίνει κρασιά που αναγνωρίζονται ως Cabernet Sauvignon, παρά τις όποιες κλιματολογικές, καλλιεργητικές ή οινοποιητικές συνθήκες. Είναι σίγουρο πως αποτελεί το τέλειο όχημα για την ανάδειξη των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν σε κάθε ξεχωριστό αμπελώνα, αυτό δηλαδή που οι Γάλλοι, και μαζί τους όλη η υφήλιος, αποκαλεί terroir. Το CS έχει αρωματικά και γευστικά χαρακτηριστικά που το κάνουν να ξεχωρίζει εύκολα από τα άλλα σταφύλια. Τα κρασιά του εμφανίζονται με πυκνό βαθυκόκκινο χρώμα. Στη νεότητά τους αναδύουν αρώματα πράσινης πιπεριάς, φραγκοστάφυλου κι αγριοκέρασου. Το μεγάλο όμως ενδιαφέρον παρουσιάζεται με την παλαίωσή τους, ό- ταν ανοίγουν ένα εξαιρετικά πολύπλοκο μπουκέτο. Με αξιοζήλευτη γευστική πυκνότητα, ανταποκρίνονται ιδιαιτέρως θετικά στη μακρόχρονη παλαίωση. Βεβαίως, το CS στις ψυχρότερες περιοχές, όπως είναι οι κεντροευρωπαϊκές, συχνά δυσκολεύεται να ωριμάσει. Έτσι τα κρασιά του, στη νεαρή τους ηλικία, έχουν τραχιά γεύση. Μετά όμως από μήνες σε δρύινα βαρέλια μαλακώνουν, ενώ συγχρόνως αποκτούν τα πικάντικα αρώματα που συμπληρώνουν το προφίλ τους. Όταν καλλιεργείται σε θερμότερες περιοχές, ό- που ωριμάζει σε πρωϊ- ΠΛΟΥΤΟΣ 2006, ΚΤΗΜΑ ΠΑΛΥΒΟΥ Cabernet Sauvignon και Syrah, αυτή είναι η ποικιλιακή σύνθεση του καινούργιου κρασιού του Κτήµατος Παλυβού. Σκούρο πορφυρό χρώµα, όγκο, πυκνότητα και µεγάλη ικανότητα παλαίωσης. Φυλάσσεται άφοβα για χρόνια. ΜΕΓΑΣ ΟΙΝΟΣ,ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΟΥΡΑΣ Όταν κανείς µιλάει για το χαρµάνι Αγιωργίτικο-Cabernet Sauvignon, το πρώτο κρασί που του έρχεται στο µυαλό είναι ο Μέγας Οίνος. Ένα υπέροχο ερυθρό κρασί παλαίωσης, στιβαρό, πολύπλοκο, πολυδιάστατο µε µαύρες µαρµελάδες και βιολέτες να ξεπηδούν από το ποτήρι. ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΑΒΑΤΟΝ, Ε. ΤΣΑΝΤΑΛΗ Το άρωµα του ώριµου βατόµουρου, κυριαρχεί στη µύτη αυτού του χαρµανιού CS και Ληµνιού. Μαλακό, ζεστό και φρουτώδες. Οι, βιολογικής καλλιέργειας, αµπελώνες βρίσκονται σε ορεινές πλαγιές του Αγίου Όρους. 80 Wine Trails 80-85_ETIKETES.indd 80 11/26/14 7:15 PM

81 μότερο χρόνο αποκτώντας ώριμα φαινολικά συστατικά, παράγονται κρασιά διαφορετικών γευστικών χαρακτήρων. Cabernet Sauvignon με πληθωρική γεύση και άρωμα.οι πρώτες φυτεύσεις του CS στην Ελλάδα έγιναν στη δεκαετία του 60, στο ορεινό Μέτσοβο και στις ηλιόλουστες πλαγιές του όρους Μελίτωνα στη Σιθωνία της Χαλκιδικής. Σήμερα το συναντάμε σε κάθε αμπελουργική ζώνη της χώρας με τις μεγαλύτερες ωστόσο εκτάσεις στη Νότιο Πελοπόννησο, την Αταλάντη, τη Δράμα και το Παγγαίο Όρος. Στο παρόν τεύχος δοκιμάζουμε 14 CS, μονοποικιλιακά και χαρμάνια με κοσμοπολίτικες και ελληνικές ποικιλίες. Σφιχτοδεµένο, πλούσιο και απολύτως αισθησιακό CS, µε πυκνό άρωµα κόκκινου φρούτου και ξύλου. Από τον αµπελώνα που φύτεψε ο Ευάγγελος Αβέρωφ στο Μέτσοβο, Σαγηνευτικό CS από την Αταλάντη και το αµπελοτόπι Ζυγός, όπου η µέση ηλικία των φυτών είναι 25 έτη. Με κοµψή δοµή, παρά τη δύναµή του και υπέροχη πολυπλοκότητα (24µηνη παλαίωση σε δρύινα βαρέλια). Η δύναµη του CS από τη Μαντίνεια ενισχύεται από τη µεγάλη εκχύλιση και την παλαίωση σε καινούργια δρύινα βαρέλια, δίνοντας ένα κρασί κλάσης από τα χέρια ενός µεγάλου δηµιουργού. Cabernet Sauvignon από το Παγγαίο Όρος που συνεχώς αποσπά διθυράµβους Καθαρό και µοντέρνο, µε τόσο φρούτο και ώριµες τανίνες που µπορεί να ανταγωνιστεί πολλά από τα κρασιά του νέου κόσµου. Πλούσιο κρασί από τις ορεινές πλαγιές της Αιγιαλείας. Αναδεικνύει καµπύλες, µαλακωµένες τανίνες, καλή ισορροπία και δοµή. Κοµψότητα και αριστοκρατία της βόρειας Πελοποννήσου στα καλύτερά της. Ένα τυπικό CS από τη Νεµέα. Έξοχα δοµηµένο κρασί µε εξελιγµένο µπουκέτο που εκφράζει τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας. Απολαύστε πώς το φρούτο τυλίχτηκε κοµψά µε τον µανδύα του ξύλου. ΓΙΝΙΕΤΣ ROSSIU DI MUNTE, ΚΑΤΩΓΙ ΚΑΠΝΙΑΣ, ΚΤΗΜΑ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΑΥΛΟΤΟΠΙ 2006 ΚΤΗΜΑ ΤΣΕΛΕΠΟΥ ΟΒΗΛΟΣ ΕΡΥΘΡΟΣ, ΚΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΑ ΙΑΝΟΣ CABERNET SAUVIGNON, CAVA, ΚΤΗΜΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Wine Trails _ETIKETES.indd 81 11/26/14 7:16 PM

82 Ετικέτες Εγχώριες ντίβες ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ AMALIA BRUT, ΚΤΗΜΑ ΤΣΕΛΕΠΟΥ ΑΠΟΚΤΑ ΠΙΣΤΟΥΣ Ο ΑΦΡΩΔΗΣ To Amalia Brut είναι ένα σπινθηροβόλο αφρώδες κρασί, ιδανικό για τις γιορτινές µέρες. Παράγεται αποκλειστικά από το Μοσχοφίλερο, το οποίο στο οροπέδιο της Μαντινείας στην Πελοπόννησο, αποδεικνύεται ιδανικό µέρος για την παραγωγή αφρωδών κρασιών. Σήµερα πουλάει φιάλες Ό πως μας πληροφορεί η ετικέτα, για την παραγωγή του εφαρμό- ζεται η κλασική μέθοδος της Καμπα- νίας (Méthode Traditionnelle). Που σημαίνει ότι σταφύλια -από τον α- μπελώνα Περπατιάρας συγκεκριμέ- να- τρυγούνται πρώιμα, στις αρχές Σεπτεμβρίου. Πρέπει, βλέπετε, να έ- χουν χαμηλό δυναμικό αλκοολικό τίτλο και υψηλή οξύτητα. Το κρασί που φτιάχνεται από τέτοια σταφύ- λια είναι ντελικάτο, με φίνες αρω- ματικές αποχρώσεις, ξηρό, πολύ ό- ξινο και βεβαίως δεν περιέχει ακό- μη τις περίφημες φυσαλίδες. Αυτές θα γεννηθούν από τη δεύτερη αλκο- ολική ζύμωση που πραγματοποιεί- ται μέσα στην ίδια τη φιάλη με την ο- ποία η Amalia θα φτάσει στο τραπέζι μας. Στο διάστημα της παλαίωσης οι φιάλες περιστρέφονται πολλές φο- ρές ημερησίως με έναν συγκεκριμέ- νο τρόπο. Σιγά-σιγά και με την περι- στροφή, οι οινολάσπες συγκεντρώ- νονται στον λαιμό της φιάλης, απομακρύνονται και η φιάλη απογεμί- ζεται με μίγμα από κρασί και ζάχαρη που τοποθετεί και την τελική γλυκύτητα στην κατηγορία των Brut. Τοποθετείται ο φελλός μανιτάρι και το αφρώδες είναι πλέον έτοιμο για σερβίρισμα. Ο δημιουργός του κρασιού, οινολόγος και οινοποιός Γιάννης Τσέλεπος, το οποίο κρασί φέρει το όνομα της συζύγου του Αμαλίας, μας ε- ξηγεί τους λόγους για τους οποίους αποφάσισε να δημιουργήσει έ- να αφρώδες κρασί: «Το 1997 κάναμε την πρώτη προσπάθεια παράγοντας φιάλες. Σήμερα το Amalia πουλάει φιάλες, με τάση να φτάσει άνετα τις ». Ο ίδιος θεωρεί ότι υπάρχει μια μεγάλη δυναμική για τα ελληνικά αφρώδη κρασιά και στο εξωτερικό: «Το 70% των πωλήσεων είναι εξαγωγές; Έχει μια διαφορετικότητα, μια αυθεντικότητα, δεν είναι σαμπάνια, ούτε Pinot, ούτε Chardonnay, είναι Μοσχοφίλερο». Σερβιρισμένη στο ποτήρι, η Amalia Brut, μας χαρίζει ένα φωτεινό κίτρινο χρώμα με χρυσαφιές ανταύγειες ενώ κορδόνια από φίνες φυσαλίδες εκλύονται με κανονικότατο ρυθμό. Το άρωμά της είναι κομψό, θυμίζει λευκά λουλούδια, βασιλικό και φρέσκα φουντούκια 82 Wine Trails 80-85_ETIKETES.indd 82 11/26/14 7:16 PM

83 ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΡΑΨΑΝΗ ΟΙΝΟΣ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΣ Tο ρουμπινί του χρώμα είναι θελκτικότατο, σε προκαλεί να το πιεις και το άρωμά του σε γοητεύει με την πολυπλοκότητά του ΣΤΟ CLUB ΤΩΝ ΕΠΙΛΕΚΤΩΝ Ένα ερυθρό από χαρµάνι τριών σταφυλιών φέρνει στο ποτήρι µυρωδιές γαρίφαλου και ξερών σύκων, και στο µυαλό την εικόνα µίας παρέας κάτω από τον πλάτανο να απολαµβάνει κρασί και τοπικά εδέσµατα της Ραψάνης Είστε έτοιμοι για μια περιήγηση έστωκαι νοητή στον αμπελώνα της Ραψάνης; Θα αφήσουμε την εθνική οδό και θα πάρουμε τον ανηφορικό δρόμο που ε- λίσσεται μέσα από καταπράσινη φύση με καστανιές, δρυς, πλατάνια, αμπέλια. Κι όσο περισσότερο ανεβαίνουμε, τόσο πιο μεγαλόπρεπη γίνεται η θέα. Μια τελευταία στροφή και τα πρώτα σπίτια της Ραψάνης εμφανίζονται, αμφιθεατρικά χτισμένα στις νοτιοανατολικές Ολύμπιες πλαγιές, σε υψόμετρο 500 μέτρων. Πρώτα απ όλα θα περιπλανηθούμε στον γραφικό οικισμό. Θα επισκεφτούμε τους αξιόλογους ναούς και τα μοναστήρια. Κατόπιν θα φτάσουμε οδηγώντας μέχρι το ιερό δάσος των Αγίων Θεοδώρων με τις βελανιδιές. Θα το διασχίσουμε και θ ανηφορίσουμε για το ξωκλήσι του προφήτη Ηλία. Τριγύρω μας πράσινες πλαγιές με αμπελώνες και απόκρημνοι βράχοι. Μπροστά μας η πανοραμική θέα στη κοιλάδα των Τεμπών. Είναι τόση η ομορφιά και η ηρεμία της φύσης, που πληγώνει. Αρκετά, όμως. Καιρός να κατευθυνθούμε στην κεντρική πλατεία, να καθίσουμε στον ίσκιο των αιωνόβιων πλατάνων και να γεμίσουμε τα ποτήρια μας με κρασί της Ραψάνης. Ένα ερυθρό που φτιάχνεται από τρία σταφύλια: το πασίγνωστο Ξινόμαυρο και τα ντόπια Κρασάτο, Σταυρωτό. Σήμερα το κρασί Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης Ραψάνη παράγεται από την Ευάγγελος Τσάνταλης στο οινοποιείο της, που βρίσκεται κάτω, στη διασταύρωση με την Εθνική οδό. Τη χρονιά του 1993, οι άνθρωποι της Τσάνταλη οινοποίησαν ξεχωριστά μια μικρή ποσότητα από επιλεγμένα σταφύλια Ξινόμαυρου, Κρασάτου και Σταυρωτού. Στη συνέχεια το κρασί παλαίωσε 12 μήνες σε μικρά δρύινα βαρέλια, παρέμεινε άλλους 24 στη φιάλη του για να ωριμάσει και τελικά κυκλοφόρησε ως Ραψάνη Οίνος Επιλεγμένος. Το οποίο κρασί, σημείωσε μεγάλη επιτυχία από την αρχή της σταδιοδρομίας του. Υπήρξε το πρώτο ελληνικό που εισήλθε στη λίστα του Wine Club των Sunday Times. Και έτσι συνεχίζουν μέχρι σήμερα με συνεχείς διακρίσεις και επιτυχίες. Στο ποτήρι μου έχω σερβίρει το κρασί και σας το περιγράφω: το ρουμπινί του χρώμα είναι θελκτικότατο, σε προκαλεί να το πιεις. Το άρωμά του σε γοητεύει με την πολυπλοκότητά του. Από το μυρωδάτο σύνολο ξεφεύγουν καθαροί οι τόνοι του γαρύφαλλου και των ξερών σύκων. Στο στόμα είναι σοβαρό. Στρόγγυλο, απαλό και ζεστό, με χαλινωμένο το νεύρο του Ξινόμαυρου. Φυσικά θα το συνοδεύσουμε με τα φημισμένα τοπικά κρέατα, τα τυριά κι αν είμαστε τυχεροί και βρούμε, με τις θαυμάσιες κρεατόπιτες που φτιάχνουν οι νοικοκυρές της Ραψάνης. Wine Trails _ETIKETES.indd 83 11/26/14 7:16 PM

84 Ετικέτες Εγχώριες ντίβες ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΟΙΝΙΚΑ ΝΕΑ ANASSA 2011, MEDITERRA WINERY Νέα εµφάνιση για αυτό το χρυσαφένιο και λιπαρό, µε συµπυκνωµένη µύτη χειµωνιάτικων φρούτωνµ Κρητικό κρασί που µας αποδεικνύει ότι η Βηλάνα αντέχει στον χρόνο. Η «βασίλισσα» των λευκών κρασιών της Mediterra (χαρµάνι Βηλάνας και Sauvignon Blanc) ζυµώνει και ωριµάζει για 13 µήνες σε δρύινα βαρέλια. Α ΑΜΑΣΤΟ 2010, Ε. ΤΣΑΝΤΑΛΗ Με την ονοµασία Μαυρούδι συναντούµε πολλά σταφύλια σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Το κοινό τους χαρακτηριστικό είναι το µαύρο χρώµα του φλοιού τους. H Tsantalis οινοποιεί Μαυρούδι από τη Μαρώνεια, που καλλιεργείται σύµφωνα µε τις αρχές της Ολοκληρωµένης ιαχείρισης. Επιπλέον, χρησιµοποιεί ιθαγενείς ζύµες στην αλκοολική ζύµωση για την απόδοση της καθαρής έκφρασης του terroir. THYRSUS 2012, ΟΙΝΟΓΕΝΕΣΙΣ Το νέο κρασί της Οινοποιίας Οινογένεσις από την Αδριανή ράµας, φέρει την υπογραφή του νεαρού οινολόγου και οινοποιού Αλέξανδρου Τσάλκου. Η πρωτότυπη ποικιλιακή σύνθεση, Μαλαγουζιά και Viognier (60%-40%), εκφράζεται µε το λουλουδάτο αρωµατικό προφίλ της πρώτης και το βουτυράτο στόµα του δεύτερου. NEBBIO 2005, ΚΤΗΜΑ ΤΕΧΝΗ ΟΙΝΟΥ Νέα εµφάνιση για αυτή τη σπάνια ετικέτα του γνωστού κτήµατος από το Μικροχώρι ράµας. Nebbiolo της πολύ καλής σοδειάς 2005, µε αρωµατική πολυπλοκότητα και γευστική φινέτσα. Μία από τις λιγοστές προσπάθειες καλλιέργειας του αδιαφιλονίκητου βασιλιά του ιταλικού βορρά στη χώρα µας. ΟΚΙΜΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ ΤΟ WINE TRAILS ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ 1879 BOUTARI LEGACY Αυθεντικό Ξινόµαυρο terroir της Ι, Οινοποιητική Μπουτάρης, από ένα συγκεκριµένο εξαιρετικό αµπελοτόπι (single vineyard) στον Τρίλοφο της Νάουσσας. Παλαιωµένο για έναν χρόνο σε καινούργια γαλλικά δρύινα βαρέλια. ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ ΓΗ Ένας εκλεκτός λευκός ξηρός οίνος από τις ποικιλίες Ασσύρτικο και Μαλαγουζιά. Χρώµα χρυσοκίτρινο, γλυκά αρώµατα λευκόσαρκων φρούτων και εσπεριδοειδών. Συνδυάζεται µε κίτρινα τυριά, πουλερικά και θαλασσινά. ΣΑΒΒΑΤΙΑΝΟ ΚΤΗΜΑ ΣΟΚΟΥ Η παραγωγός, µε την αγάπη και το µεράκι της, µετέτρεψε τους ψιθύρους αυτούς σε ένα κρασί διακριτικά αρωµατικό, µε πλούσιο σώµα και φρουτώδη επίγευση. Ένα ταξίδι στα βαθύσκιοτα ελατοδάση του Κιθαιρώνα, που αναβιώνει τις γιορτές του ιονύσου Βάκχου. DEBINA ΚΤΗΜΑ ΓΚΛΙΝΑΒΟΣ Λευκός Φυσικός Ηµιαφρώδης Οίνος ΠΟΠ από την ποικιλία Ντεµπίνα της Ζίτσας. Ένα εξαιρετικό κρασί µε πλούσιο φυσικό αφρισµό και έντονα φρέσκα αρώµατα όπως πράσινο και κόκκινο µήλο και αχλάδι.. Ευχάριστη επίγευση µε φινέτσα. 84 Wine Trails 80-85_ETIKETES.indd 84 11/26/14 7:16 PM

85 Χάρτης των Γεύσεων Μια µοναδική ευκαιρία να δοκιµάσετε εκλεκτά κρασιά & αποστάγµατα Η ΚΑΒΑ ΤΟΥ ΞΙΝΟΜΑΥΡΟΥ Αποθήκη Γ, Λιµάνι Θεσσαλονίκης Nοεµβρίου 2014 Οργάνωση: Τ: Χορηγοί Επικοινωνίας Χορηγοί Αιγίδα wp THE WINE PLUS MAGAZINE Wine Trails _ETIKETES.indd 85 11/26/14 7:16 PM

86 Αποστάγματα Η «αρχαία» νομοθεσία δεσμεύει τους καζανάδες Εκσυγχρονισμό κλάδου με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια αδειών, αναδευτήρες στα καζάνια και την αναγνώριση τους ως «οικοτεχνία» ζητούν οι αποσταγματοποιοί κειμενο Πέλλα Λασηθιωτάκη Tην υπαγωγή της λειτουργίας των παραδοσιακών καζανιών απόσταξης τσικουδιάς στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ζητά ο κλάδος καθώς μέχρι σήμερα λόγω καταβολής φόρου, υπαγώταν στο υπουργείο Οικονομικών. Ο σύλλογος Παραδοσιακών Αποσταγματοποιών Τσικουδιάς νομού Ηρακλείου έχει θέσει πολλές φορές το συγκεκριμένο αίτημα εδώ και χρόνια, καθώς όπως υποστηρίζει, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης βρίσκεται περισσότερο κοντά στην ύ- παιθρο και τις ανάγκες της και έτσι, δεν θα αντιμετωπίζει τα αιτήματά του με ένα «οικονομίστικο» τρόπο. Επιπλέον, οι παραδοσιακοί αποσταγματοποιοί ζητούν να τροποποιηθεί η νομοθεσία που ισχύει από την περίοδο του Ελευθέριου Βενιζέλου, για να «πατήσει» στα νέα δεδομένα και τις α- νάγκες των αμπελουργών. Πιο αναλυτικά, προτείνει να αντιμετωπίζονται οι καζανάρηδες ως οικοτέχνες καθώς ουσιαστικά, τα καζάνια λειτουργούν σε αποθήκες των αμπελουργών, πολλά από τα οποία βρίσκονται στα ισόγεια ή τα υπόγεια των σπιτιών τους. Έτσι, είναι δυνατόν να «ανοίξει ο δρόμος» ώστε να αυξηθούν τα στρέμματα για τα οποία οι καζανάρηδες μπορούν να κάνουν α- πόσταξη. Για παράδειγμα, εάν ένας καζανάρης διαθέτει βάσει της αμπελουργικής του δήλωσης 30 στρέμματα με αμπέλια, να έχει τη δυνατότητα να κάνει απόσταξη σε όλα τα στέμφυλα που παράγονται από τα σταφύλια των αμπελιών του. Σήμερα ισχύει ο περιορισμός των οχτώ 24ωρων, για 170 κιλά το καθένα. Επίσης προτείνουν να αυξηθεί η επιτρεπόμενη υγρασία των στέμφυλων, πράγμα που θα συμβάλει, όπως λένε, στην αναβάθμιση της ποιότητας της τσικουδιάς. Είναι τραγελαφικό, όπως χαρακτηρίζουν, το γεγονός ότι δεν ε- πιτρέπεται στα παραδοσιακά καζάνια να διαθέτουν αναδευτήρες. Ο λόγω είναι πως τα καζάνια είναι παραδοσιακά και ως εκ τούτου δεν μπορούν οι ιδιοκτήτες τους, να ανακατεύουν την πρώτη ύλη, αλλά να ρίχνουν νερό πριν «τσουκνώσει». Αυτή η πρακτική όμως, κάθε άλλο παρά συμβάλλει στην αναβάθμιση της ποιότητας του τελικού προϊόντος. Ο σύλλογος Παραδοσιακών Αποσταγματοποιών Τσικουδιάς έ- χει καταθέσει, όπως λένε οι επικεφαλείς του, σειρά προτάσεων στα υπουργεία Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης, ώστε να εκσυγχρονιστεί ο τομέας. Όπως προαναφέρθηκε, μέγα ζήτημα είναι η διεύρυνση του χρόνου ισχύος των αδειών. Για παράδειγμα, οι ίδιοι προτείνουν να παίρνουν άδειες για Παράταση έως 14 Δεκεμβρίου στην αποστακτική Από την 1η Οκτωβρίου έως τις 30 Νοεμβρίου διαρκεί στην Κρήτη η αποστακτική περίοδος, με μία παράταση για φέτος μέχρι τις 14 Δεκεμβρίου, που ήδη δόθηκε στους παραδοσιακούς καζανάρηδες του νομού Ηρακλείου. Η απόσταξη της τσικουδιάς αποτελεί παράδοση που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Καθένας αμπελουργός που κάνει απόσταξη των στέμφυλών του, καλεί φίλους και συγγενείς στο καζάνι του αποσταγματοποιού. Εκεί τρώνε, πίνουν, λένε καλαμπούρια, μαντινάδες, με λύρες και μαντολίνα. Τα σοκάκια στα χωριά γεμίζουν όμορφους ήχους. Wine Trails _apostagmata.indd 86 11/26/14 6:55 PM

87 Οι περισσότερες από το 2007 οι άδειες απόσταξης για φέτος Ο σύλλογος Παραδοσιακών Αποσταγματοποιών νομού Ηρακλείου αποτελείται από 400 μέλη. Συνολικά υπάρχουν παλιές άδειες λειτουργίας παραδοσιακών καζανιών. Δηλαδή, αρκετές άδειες δεν ενεργοποιούνται. Κάθε χρόνο ενεργοποιούνται από 250 έως 400 καζάνια και φέτος ενεργοποιήθηκαν 260. Πέρυσι δόθηκαν άδειες, για απόσταξη 170 κιλών τσικουδιάς η καθεμιά, σύμφωνα με τα στοιχεία του Τελωνείου Ηρακλείου. Φέτος, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, οι άδειες είναι οι περισσότερες της τελευταίας επταετίας. Το Τελωνείο Ηρακλείου έχει εντείνει τα μέτρα ελέγχου για παρατυπίες στην απόσταξη. Νομοθεσία από την εποχή Βενιζέλου Ο θεσµός της λειτουργίας των παραδοσιακών καζανιών απόσταξης τσικουδιάς ισχύει από την περίοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου. Τότε, ο Κρητικός πολιτικός, είχε δώσει κίνητρα στους αµπελουργούς να αυξήσουν τα εισοδήµατα τους, αξιοποιώντας και τα στέµφυλα που προέρχονταν από τα σταφύλια τους. Έτσι θα εξασφάλιζαν λίγο παραπάνω, συµπληρωµατικό εισόδηµα. Όπως λένε οι «καζανάρηδες», αν και όλα στην εποχή µας εκσυγχρονίζονται, η νοµοθεσία για τα καζάνια, δεν έχει αλλάξει από την περίοδο του Ελευθέριου Βενιζέλου. Προτείνουν να προσαρµοστεί η νοµοθεσία στα νέα δεδοµένα. Wine Trails _apostagmata.indd 87 11/26/14 6:55 PM

88 Il patrimonio salvato «Βλάπτει καταναλωτές και αποσταγµατοποιούς η παράνοµη τσικουδιά» Να τους επιτραπεί η τυποποίηση ταυτοποίηση της τσικουδιάς, ζητούν οι παραδοσιακοί αποσταγματοποιοί. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του συλλόγου Παραδοσιακών Αποσταγματοποιών Τσικουδιάς νομού Ηρακλείου Στάθη Φραγκιαδάκη, η τυποποίηση θα ωφελήσει τους «καζανάρηδες» αλλά και τους καταναλωτές. Είναι δυνατόν ένας παραδοσιακός αποσταγµατοποιός να τυποποιεί την τσικουδιά που παράγει; Δυστυχώς χρόνια τώρα έχουμε αίτημα να τυποποιούμε, να ταυτοποιούμε την τσικουδιά μας, αλλά το αίτημά μας δεν γίνεται αποδεκτό. Η νομοθεσία δεν το επιτρέπει για φορολογικούς λόγους. Όμως αν υπαγόμασταν στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, αν μας αντιμετώπιζαν ως οικοτέχνες, η κατάσταση θα ήταν διαφορετική. Αν δηλαδή ένας παραδοσιακός αποσταγµατοποιός τυποποιήσει την τσικουδιά του, θα τιµωρηθεί; Και βέβαια. Το πρόστιμο φθάνει μέχρι τα ευρώ. Εμείς ζητάμε να μας δοθεί η δυνατότητα να ταυτοποιούμε το προϊόν μας, για να ξέρει κι ο καταναλωτής τι πίνει, από πού προέρχεται η τσικουδιά που καταναλώνει όταν για παράδειγμα πηγαίνει σε μία ταβέρνα. Τώρα δεν µπορεί να µάθει αν το θέλει; Για παράδειγµα, από τα τιµολόγια. Δεν ξέρουμε αν εκδίδονται πάντα τιμολόγια. Το σωστό όπως προείπα θα ήταν να υπήρχε σύστημα ταυτοποίησης της τσικουδιάς. Υπονοείτε ότι γίνεται και παράνοµη διακίνηση τσικουδιάς; Το λέω ευθέως ότι γίνεται. Κάποιοι που δεν είναι παραδοσιακοί αποσταγματοποιοί, διατηρούν παράνομα καζάνια ακόμα και των 500 λίτρων, κάνουν απόσταξη χωρίς άδειες ίσως και ολόκληρη τη χρονιά, παράγουν από ζάχαρη και άλλα υλικά προϊόν αμφιβόλου ποιότητας, δεν πληρώνουν φόρους και πουλούν την τσικουδιά προς 1,80 ευρώ το λίτρο, κάνοντας αθέμιτο ανταγωνισμό στους παραδοσιακούς, νόμιμους αποσταγματοποιούς. Δεν υπάρχει αποτελεσματικός έλεγχος. Εμείς πουλάμε περίπου 3 ευρώ ανά λίτρο επειδή κάνουμε απόσταξη από στέμφυλα και πληρώνουμε κανονικά τους φόρους μας στο κράτος. Υπάρχουν καταγγελίες και για εισαγωγές Κι εμείς κάνουμε ανάλογες καταγγελίες. Γίνονται παράνομες εισαγωγές αποσταγμάτων οι οποίες πρέπει να παταχθούν, διότι βλάπτουν τους αποσταγματοποιούς και τους καταναλωτές. Αν το κράτος κάνει ουσιαστικό έλεγχο στις πύλες εισόδου, που δεν είναι πολλές, θα πατάξει την παρανομία. 88 Wine Trails την απόσταξη επί ένα συνεχόμενο μήνα, προπληρώνοντας το 60% του φόρου οινοπνεύματος. Να σημειωθεί ότι οι παραδοσιακοί αποσταγματοποιοί καταβάλλουν φόρο οινοπνεύματος ύ- ψους 0,60 ευρώ το λίτρο. Όταν τους δίνονται δηλαδή άδειες για 30 εικοσιτετράωρα, να προπληρώνουν το 60% του φόρου, δεδομένου ότι είναι ανθρωπίνως αδύνατο να λειτουργεί ένα καζάνι επί τριάντα ημέρες διαρκώς. Θα υπάρχουν διακοπές της λειτουργίας του, καθώς ο καζανάρης χρειάζεται να αναπαυθεί και να καθαρίσει το χώρο του. Συγχρόνως όμως ο καζανάρης πρέπει να υποχρεώνεται να αναγράφει σε ειδικό βιβλίο τις ποσότητες που παράγει καθημερινά και βέβαια να αποδέχεται τους σχετικούς αιφνιδιαστικούς ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές. ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ E BANKING ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΤΩΝ ΚΑΖΑΝΙΩΝ Με τη µέτρηση της οξύτητας στα στράφυλλα, ο καζανάρης μπορεί να τροποποιήσει τον τρόπο απόσταξης, πετυχαίνοντας τελικά πολύ καλύτερη ποιότητα αποστάγματος. Οι καζανάρηδες, όπως λένε, αναγκάζονται να πηγαίνουν καθημερινώς στο Τελωνείο για τις σχετικές άδειες, πρακτική που τους κοστίζει σε κόπο και σε χρήματα. Με τις μηνιαίες άδειες, αυτό θα καταργηθεί, ενώ το σύστημα θα ελέγχεται. Οι ίδιοι αιφνιδιάστηκαν τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν τους ανακοινώθηκε ότι τα στοιχεία θα δίδονται ηλεκτρονικά από τους καζανάρηδες στο υπουργείο Οικονομικών. Οι περισσότεροι παραδοσιακοί αποσταγματοποιοί δεν έχουν ιδέα από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. «Επιστράτευσαν» μάλιστα για το σκοπό αυτό τα παιδιά και τους συγγενείς τους, με ότι γνώσεις, ερασιτεχνικές, διέθεταν περί υπολογιστών. Σύμφωνα με τους ίδιους, η εγκύκλιος δεν έγινε γνωστή στους καζανάρηδες, αν και είχε εκδοθεί από το Δεκέμβριο του Κατά συνέπεια, οι καζανάρηδες προτείνουν, αφού το υπουργείο δέχεται τα στοιχεία μόνο ηλεκτρονικά, να προσφέρει επίσης της υπηρεσίες του σε ηλεκτρονική μορφή. Σύμφωνα με τους ίδιους με το ισχύον καθεστώς, ταλαιπωρούνται με τις ώρες στο Τελωνείο για να εκδώσουν άδειες και να πληρώσουν το φόρο που τους αναλογεί. Παράλληλα, χρειάζονται τις εγκρίσεις 3 υπαλλήλων για τις άδειες, ενώ στήνονται και στα ταμεία για να καταβάλλουν τους φόρους. Πολλές φορές μάλιστα ο συνωστισμός του καθυστερεί αρκετά. Αν πράγματι το Υπουργείο επιθυμεί να περάσει ο κλάδος στη λεγόμενη «ηλεκτρονική διακυβέρνηση», λένε οι αποσταγματοποιοί, θα πρέπει να μηδενίσει την ταλαιπωρία των καζανάρηδων και να δέχεται τις αιτήσεις για απόσταξη ηλεκτρονικά. Επίσης ζητούν να πληρώνονται μέσω υπολογιστών, με τη διαδικασία του e-banking αφού θα υπάρχουν ηλεκτρονικοί υπολογιστές μέσα στους χώρους των παραδοσιακών ρακοκάζανων _apostagmata.indd 88 11/26/14 6:55 PM

89 Il patrimonio salvato AgroNews.gr ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΑΓΟΡΩΝ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Κάθε Σάββατο στα περίπτερα Είναι, τιμή μας και καμάρι σας Νίκης 24, , Αθήνα, Τηλ: , Wine Fax: Trails 89 GREEN BOX ΕΚΔΟΤΙΚΗ A.E _apostagmata.indd 89 11/26/14 6:55 PM

90 ΕΝΤΕΙΝΕΤΑΙ Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ Il patrimonio salvato ΒΡΕΘΗΚΕ ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΜΠΙΡΑΣ Η συγχώνευση των Μύθος-Φιξ φιλοδοξεί να δηµιουργήσει το αντίπαλο δέος της Αθηναϊκής, την ώρα που οι µικροζυθοποιίες «ξεθαρρεύουν» Μερίδια αγοράς µπίρας 55% Νέα Ολυµπιακή Ζυθοποιία (Μύθος-Φιξ) 11% 3,5% Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης Εκτιµήσεις της αγοράς 90 Wine Trails Αθηναϊκή Ζυθοποιία Λοιποί 29% 1,5% Έζα ΚΕΙΜΕΝΟ Γιάννης Τσατσάκης Τ ο 2009 η Ολυμπιακή Ζυθοποιία του Γιάννη Χήτου και των αδερφών Γκρέκη τάραζε τα νερά της α- γοράς μπίρας επαναλανσάροντας ένα ιστορικό ελληνικό σήμα: Η α- ναβίωση της Φιξ εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο επιτυχημένα επιχειρηματικά εγχειρήματα των τελευταίων ετών, καθώς μέσα σε πολύ σύντομο διάστημα το brand αναρριχήθηκε στην πρώτη τριάδα της αγοράς, κοιτάζοντας στα μάτια τους πολυεθνικούς ανταγωνιστές του. Πέντε χρόνια μετά, η εταιρεία και ο κ. Χήτος προσωπικά βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο. Αυτή τη φορά όμως για την απόφασή του να παραδώσει το «παιδί» που μεγάλωσε στην «αγκαλιά» της Carslberg - έστω και διατηρώντας ισχυρό ρόλο και λόγο στις αποφάσεις που α- φορούν στην περαιτέρω ανάπτυξή του, όπως ο ίδιος διαβεβαιώνει σε όλους τους τόνους. Σε κάθε περίπτωση, το ντηλ μεταξύ της Μύθος και της Ολυμπιακή Ζυθοποιία έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα σε μια αγορά η οποία, μετά από αρκετά χρόνια, δείχνει να βρίσκει πάλι το βηματισμό της. Άλλωστε, πολύ δύσκολα οι Δανοί της Carlsberg που κατέχουν το πλειοψηφικό πακέτο (51%) στο μετοχικό σχήμα της «νέας» Ολυμπιακής Ζυθοποιίας θα αποφάσιζαν να επενδύσουν σε μια «χαμένη» υπόθεση. Η συγχώνευση των δύο εταιρειών δημιουργεί ένα νέο, ισχυρό ανταγωνιστικό πόλο απέναντι στον leader του κλάδου, Αθηναϊκή Ζυθοποιία. Το μερίδιο του αγοράς του νέου σχήματος ανέρχεται στο 29% και διακηρυγμένος στόχος, όπως τόνισαν τόνισαν τόσοο Αλέξανδρος Καραφυλλίδης (διευθύνων σύμβουλος της Μύθος και της νέας εταιρείας) όσο και ο Γιάννης Χήτος (πρόεδρος της «παλαιάς» Ο- λυμπιακής και αντιπρόεδρος στη «νέα»), είναι μέσα στην πενταετία να φτάσει το 32-33%, δηλαδή το 1/3 της αγοράς. Σημειωτέον ότι το ποσοστό της Αθηναϊκής κυμαίνεται στο 55%. Με λίγα λόγια, πάνω από το 85% της αγοράς θα ε- λέγχεται πλέον από δύο «παίκτες». Η νέα εταιρεία έχει στην κατοχή της 14 εμπορικά σήματα εκ των οποίων 7 παράγονται στην Ελλάδα, δύο ιδιόκτητες μονάδες στη Σίνδο και τη Ριτσώνα, συνολική παραγωγική δυναμικότητα 2,2 εκατ. εκατόλιτρων ετησίως κι ένα διευρυμένο δίκτυο περισσότερων από προμηθευτών. Για την ερχόμενη πενταετία, δε, προγραμματίζονται λανσαρίσματα νέων προϊόντων ως μέρος ενός φιλόδοξου επενδυτικού προγράμματος 50 εκατ. ευρώ. Απαντώντας σε ερώτηση του Wine Trails, ο κ. Χήτος τόνισε ότι το πρόγραμμα συμβολαιακής όχι μόνο θα συνεχιστεί αλλά θα διευρυνθεί κιόλας με στόχο να χρησιμοποιηθεί ελληνικό κριθάρι για την παραγωγή τό _BEER.indd 90 11/26/14 6:35 PM

91 Τα νέα της μπίρας Πατραϊκή Ζυθοποιία Με φιλοδοξίες το ντεμπούτο της πατραϊκής «Διώνη» Τα πρώτα της βήματα στην τοπική αγορά της Πάτρας πραγματοποιεί από τον Αύγουστο η «Διώνη», το πρώτο προϊόν της Πατραϊκής Ζυθοποιίας που έστησαν πριν από δύο χρόνια ο Κώστας και ο Γιώργος Αντωνακόπουλος. Η σχέση των δύο αδερφών με τη μπίρα είναι τόσο μακριά όσο υποδεικνύει η καταγωγή τους. Γεννήθηκαν στο χωριό Κριθαράκια όπου και καλλιεργούσαν κριθάρι. Το πέρασμα του Γιώργου από τη Γερμανία όπου παρακολούθησε σεμινάρια στο Ινστιτούτο Ζυθοποίησης και Τεχνολογίας σο της Mythos όσο και της Kaiser. Βέβαια, η έλλειψη ιδιόκτητου βυνοποιείου (που ή- ταν στα σχέδια της Ολυμπιακής αλλά πλέον πάει πίσω για 2 χρόνια τουλάχιστον) θέτει ο- ρισμένους περιορισμούς στο κομμάτι αυτό. Έχει ακόμα «ψωμί» η αγορά Πέρα από το 13% της αγοράς που κατείχε η Φιξ, το έτερο βασικό κίνητρο της Carslberg για να προχωρήσει στο ντηλ ήταν η πίστη της ότι η συγκεκριμένο ντηλ είναι η πίστη της ότι η ελληνική αγορά μπίρας έχει ακόμα πολύ ψωμί. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι φέτος τα πράγματα, σε επίπεδο κατανάλωσης, φαίνεται να εξελίσσονται χειρότερα σε σχέση με πέρυσι. Συγκεκριμένα, μετά την περυσινή άνοδο στα 3,95 εκατ. εκατόλιτρα από 3,85 εκατ. εκατόλιτρα το 2012 φέτος, σύμφωνα με τον κ. Καραφυλλίδη αναμένεται μια πτώση της τάξης του 2% καθώς οι καιρικές συνθήκες (βροχοπτώσεις ως τον Ιούλιο) και η μείωση στα εισοδήματα, επέδρασαν αρνητικά στους καταναλωτές. Ωστόσο, οι Δανοί εκτιμούν ότι σε μια αγορά όπου η μέση κατανάλωση βρίσκεται μόλις 32 λίτρα ετησίως και μέχρι τώρα κυριαρχούνταν από ένα μόνο μεγάλο «παίκτη», υπάρχουν πολύ μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης, ειδικά αν λάβουμε υπόψη Από το Βόλο ανοίγει πανιά η «Αργώ» Μέσα στον ερχόμενο μήνα ή, το αργότερο, εντός του Ιανουαρίου αναμένεται να πραγματοποιήσει το ντεμπούτο της στην αγορά η «Αργώ». Πρόκειται για την πρώτη ετικέτα της νεότευκτης Μικροζυθοποιίας Θεσσαλίας που ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2014 στη συνοικία Παλιά στο Βόλο. Το εγχείρημα ξεκίνησε το 2012 με την υποβολή της σχετικής επενδυτικής πρότασης για χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ. Η παραγωγική δυναμικότητας της μονάδας που λειτουργεί σε ένα χώρο 120 τ.μ. είναι 10 εκατόλιτρα ημερησίως. Η «Aργώ Golden Ale» είναι μια αφιλτράριστη craft μπύρα που παράγεται από ένα συνδυασμό ποικιλιών αμερικανικών λυκίσκων και τέσσερις βελγικές βύνες κριθαριού. Ποτών αποδείχτηκε καθοριστικό, όπως και η εργασία για 16 χρόνια σε τοπική μικροζυθοποιία του Βερολίνου. Στη συνέχεια ξεκίνησε να εργάζεται σε τοπική μικροζυθοποιία του Βερολίνου όπου και παρέμεινε για 16 χρόνια. Το «μικρόβιο» είχε μπει για τα καλά πλέον μέσα του και το 2012 αποφάσισε, έχοντας πλέον επιστρέψει στα πάτρια εδάφη, να κάνει το όνειρο πραγματικότητα μαζί με τον αδερφό του. Η εταιρεία διαθέτει εγκαταστάσεις στα Βραχνέικα της Πάτρας με παραγωγική δυναμικότητα 20 εκατόλιτρων την ώρα. Η Διώνη, σύμφωνα με τη μυθολογία, κόρη του Ουρανού και της Γης δάνεισε το όνομά της στην πρώτη της ετικέτα. Πρόκειται για μια φρέσκια, απαστερίωτη, μακράς ωρίμανσης μπύρα pilsner και για την παραγωγή της χρησιμοποιούνται τέσσερα είδη βύνης και τρία είδη λυκίσκων. Wine Trails _BEER.indd 91 11/26/14 6:35 PM

92 Il patrimonio salvato ιστορία καλλιέργεια χημεία λυκισκοσ, βιοσ και πολιτεια Ένα υλικό που χρησιμοποιείται σε πολύ μικρό ποσοτικά ποσοστό στη μπίρα και αποτελεί μόλις το 1% του κόστους παρασκευής της, είχε όμως τεράστια επίδραση όχι μόνο στην πορεία της ζυθοποίησης, αλλά και στην ευρωπαϊκή ιστορία... κειμενο Κώστας Λώνης * Οινολόγος, Ζυθοποιός Φιλόδοξη προσπάθεια επί ελληνικού εδάφους Ο λυκίσκος ευδοκιμεί μεταξύ 35ου και 55ου Παραλλήλου και η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ 35ου και 41ου. Είναι αυτοφυής στην χώρα το οποίο δηλώνει ευθαρσώς την προσαρμοστικότητά του. Στη δεκαετία του 70 είχε γίνει προσπάθεια πειραματικής καλλιέργειας στην περιοχή των Ιωαννίνων, υποστηριζόμενη και από την FIX αλλά το 1974 σταμάτησε παρά τα θετικά ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα. Έκτοτε δεν έχουν γίνει άλλες επίσημες καλλιέργειες και ο λυκίσκος αντιμετωπίζεται σχεδόν σαν ζιζάνιο. Μια εξαιρετικά ελπιδοφορόρα προσπάθεια γίνεται όμως στην Εύβοια από την μικροζυθοποιία SEPTEM όπου καλλιεργείται πειραματικά η ποικιλία Cascade, η οποία και έχει χρησιμοποιηθεί στην καινούργια της ετικέτα με όνομα Wet Hop Pale Ale. Η παραγωγή έγινε σε ένα μικρό χωράφι 3 στρεμμάτων και έφτασε τα 90 κιλά. Η εταιρεία δεν αποκλείει αν «περπατήσει» το προϊόν να το καλλιεργήσει σε συμβολαιακή βάση. 92 Wine Trails 92-97_Lukiskos.indd 92 11/26/14 6:31 PM

93 Il patrimonio salvato Αριστερά επάνω: Αν και οι Βρετανοί αντιστάθηκαν στη χρήση του λυκίσκου στην μπίρα, στα μέσα του 19ου αιώνα οι καλλιέργειες είχαν φτάσει τους τόνους μόνο στην Αγγλία. Στη μέση: Σε άγρια μορφή στη φύση, ο λυκίσκος αναπτύσσεται ως θάμνος, αλλά σε καλλιέργειες διαμορφώνεται με κάθετη ανάπτυξη σαν κισσός. Δεξιά: Τη συγκομιδή του λυκίσκου ακολουθεί η μεταφορά του σε κλιβάνους για τη μείωση της υγρασίας από 70%-80% σε 10%. Η μέθοδος θυμίζει αρκετά την αντίστοιχη του κριθαριού και της βύνης. Η ιστορία της μπίρας είναι τόσο παλιά όσο και ο ανθρώπινος πολιτισμός. Αυτή είναι μια πρόταση που σίγουρα έχετε διαβάσει σε κάθε κείμενο για το ποτό αυτό. Αυτό που διαφεύγει όμως από τους περισσότερους είναι ο λόγος που ισχύει αυτό και πόση αλήθεια κρύβει μέσα του. Το δύσκολο σημείο πάντα σε μια κουβέντα για την μπίρα είναι να καθορίσουμε τι είναι ακριβώς. Αν πούμε ότι ένα ποτό λέγεται μπίρα μόνο αν έχει αρωματιστεί με λυκίσκο, τότε αυτόματα αφαιρούμε χιλιάδες χρόνια εξέλιξης, ολόκληρες ηπείρους και μοναδικές γευστικές εμπειρίες. Ξαφνικά όλες οι ιστορίες περί Βαβυλώνας, Αιγύπτου, Ελλάδας και Ρώμης πάνε περίπατο. Παρ όλα αυτά όμως το κείμενο αυτό δεν είναι για την ιστορία της μπίρας αλλά για τον λυκίσκο. Ένα υλικό που χρησιμοποιείται σε πολύ μικρό ποσοτικά ποσοστό στην μπίρα που είχε όμως τεράστια επίδραση όχι μόνο στην πορεία της ζυθοποίησης αλλά και στην ευρωπαϊκή ιστορία. κινα - βαβυλωνα - γερμανια Όπως πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις η αρχή είναι δύσκολο να βρεθεί. Θεωρείται ότι η καλλιέργεια ξεκίνησε στην Κίνα και μεταφέρθηκε δυτικά. Πιστεύεται πως στη Βαβυλώνα καλλιεργούνταν λυκίσκος ακόμα και το 200 π.χ., αν και όχι για μπίρα. Οι πρώτες αναφορές στην Ευρώπη ξεκινούν το 736 μ.χ. στην περιοχή Hallertau της Γερμανίας, ενώ το 822 μ.χ. ένας ξάδελφος του Καρλομάγνου, ο αββάς Adalhard του Corbie (ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια) εξέδωσε ζυθοποιητικές οδηγίες για τη χρήση στην παραγόμενη μπίρα. Όπως και με το κρασί, τα μοναστήρια ή- ταν οι μεγαλύτεροι παραγωγοί μπίρας τότε. Οι επόμενες αναφορές για τη χρήση λυκίσκου έρχονται από την περιοχή Freising της Βαυαρίας το 859 μ.χ. και 875 μ.χ. Στη Γερμανία ήταν δικαίωμα κάθε ελεύθερου πολίτη να παράγει μπίρα, αλλά το 811 μ.χ. ο Καρλομάγνος απαγόρευσε τη ζυθοποίηση μεγαλύτερης ποσότητας από αυτήν που μπορούσε να θεωρηθεί για οικιακή κατανάλωση έτσι σιγά σιγά πέρασε στα χέρια του κράτους το δικαίωμα αυτό. Παρ όλα αυτά όμως ο λυκίσκος δεν ήταν ευρέως διαδεδομένος σαν πρώτη ύλη, ο- πότε τι χρησιμοποιούσαν οι υπόλοιποι; Ή- ταν ένα μείγμα που ονομάζονταν gruit και μπορούσε να περιέχει πολλά διαφορετικά υλικά όπως αρωματικά βότανα, μυρωδικά και μπαχαρικά. Ο αρωματισμός των φαγητών αλλά και των ποτών ακολουθεί τους ανθρώπους από την αρχή της ιστορίας τους, άλλωστε στην αρχαία Ρώμη χρησιμοποιούσαν το αλάτι ως μέσο πληρωμής. Αυτό σημαίνει βέβαια πως από την στιγμή που υπήρχε κεντρικός έλεγχος της ζυθοποίησης, υπήρξε και κεντρική διανομή του gruit, στην τιμή του οποίου υπήρχε και φόρος. Στην εποχή των μεγάλων θρησκευτικών και πολιτικών α- ναταραχών στην Ευρώπη, η μπίρα θεωρήθηκε μέσο αμφισβήτησης και ανεξαρτησίας και όταν οι άρχοντες της Γερμανίας ξεσηκώθηκαν εναντίον της Ρώμης η χρήση του λυκίσκου καθιερώθηκε. Φυσικά αυτό δεν θα συνέβαινε αν δεν είχαν παρατηρήσει πως οι μπύρες με λυκίσκο είχαν καλύτερη συμπεριφορά ποιοτικά, δεν χαλούσαν τόσο γρήγορα και είχαν καλύτερη γεύση. Αλλά είναι αυτές οι συμπτώσεις ή ηθελημένες παρερμηνείες που κάνουν τη μελέτη της ανθρώπινης ιστορίας ευχάριστη κάποιες φορές. Αυτό που δεν είναι παρερμηνεία ήταν η παραδοσιακή αντίσταση των Βρετανών στο νέο υλικό. Ο όρος ale χρησιμοποιούνταν για την παραδοσιακή μπίρα ενώ η λέξη beer γι αυτές με λυκίσκο. Το 1471 ο λυκίσκος απαγορεύτηκε στο Norwich και έπρεπε να φτάσει το σωτήριο έτος 1524 ώστε να αρχίσουν οι καλλιέργειες του, ενώ στα μέσα του 19ου αιώνα οι καλλιέργειες είχαν φτάσει τους τόνους μόνο στην Αγγλία. Το ειδοσ humulus lupulus Η ιδιαιτερότητα του λυκίσκου ξεκινάει Ο ΑΤΛΑΝΤΑΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ Στη Γερμανία ο κύριος όγκος της παραγωγής Η καλλιέργεια του λυκίσκου πραγματοποιείται σε όλες τις χώρες του κόσμου με εύκρατο κλίμα, υπάρχουν όμως και κάποιοι περιορισμοί αν φύγουμε από αυτό το γενικό πλαίσιο. Στις ΗΠΑ ο κύριος όγκος παράγεται σε Washington, Oregon και Idaho. Οι 3 πολιτείες αυτές βρίσκονται στο βορειοδυτικό μέρος της χώρας με ετήσιες μέσες θερμοκρασίες που δεν ξεπερνούν τους 20ºC. Στην Αυστραλία οι γνωστότερες περιοχές για παραγωγή ποιοτικού λυκίσκου βρίσκονται στην Τασμανία και τη βορειοανατολική Victoria. Από τα δύο αυτά παραδείγματα εκτός της Ευρώπης φαίνεται ότι χρειάζονται περιοχές υγρές με σχετικά πιο χαμηλές θερμοκρασίες. Ο μεγαλύτερος παραγωγός είναι η Γερμανία με περίπου το 30% της παγκόσμιας παραγωγής, πάνω από το 80% αυτής γίνεται στην περιοχή Hallertau της Βαυαρίας. Εκεί όπου βρίσκονται περισσότερα από τα μισά ζυθοποιεία της χώρας και εκεί όπου Weihenstephan και Weltenbourg Abbey τσακώνονται ακόμα για το ποιο είναι το παλαιότερο. Όταν πρέπει να γυρίσουμε πίσω στο 1040 για να μάθουμε την αλήθεια μάλλον αυτή η διαφωνία μεταφράζεται σε γεροπαραξενιά! Wine Trails _Lukiskos.indd 93 11/26/14 6:31 PM

94 ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΥΚΙΣΚΟΥ (ΣΕ EKTAPIA, 2013) Γερµανία Il patrimonioβέλγιο salvato ΗΠΑ Πηγή: Ετήσια αναφορά οικονοµικής επιτροπής τoυ ιεθνούς Συνεδρίου Καλλιεργητών Λυκίσκου (International Hop Grower's Convention). Στα νούµερα συµπεριαλαµβάνονται και νέες καλλιέργειες που δεν είναι έτοιµες ακόµα για παραγωγή Χώρα Αυστραλία 1270 Αυστρία 529 Βέλγιο Κίνα Τσεχία 1164 Γαλλία Γερµανία 988 Νέα Ζηλανδία 5518 Πολωνία 610 Ρουµανία Ρωσία Σερβία 581 Σλοβακία 3749 Σλοβενία 1189 Νότια Αφρική 1156 Ισπανία 2397 Ουκρανία 2669 Ην. Βασίλειο ΗΠΑ IHGC Σύνολο Ηνωµένο Βασίλειο 2427 Αυστρία 610 Ισπανία 1194 Γαλλία 1058 Πολωνία 3353 Ρωσία Τσεχία Σλοβακία Ουκρανία Σερβία Κίνα Ρουµανία 618 Σλοβενία Αυστραλία Ν. Αφρική Νέα Ζηλανδία ,66 6,93 0,00-25,58 1,03-2,51 1,83 3,56-3,07 3,73 14,49 17,91-18,69 6,07 0,00-5,29 9,32-6,57 14,33 2,44 ΜΕΤΑΒΟΛΗ % Μίσχος Μικρό βράκιο Βράκιο Αδένες Περιέχουν ρητίνες και αιθέρια έλαια από το γεγονός ότι καλλιεργείται αποκλειστικά για ζυθοποίηση, εκτός από την εξαιρετικά περιορισμένη χρήση του στην αρωματοθεραπεία. Το είδος που χρησιμοποιείται στην μπίρα λέγεται Humulus lupulus, είναι πλούσιο σε ρητίνες και αιθέρια έλαια, με τις πρώτες να ευθύνονται για την πικράδα και τα δεύτερα για το άρωμα. Υπάρχουν επίσης τα είδη Humulus japonicus το οποίο δεν περιέχει ρητίνες και επομένως παρουσιάζει μόνο διακοσμητικό ενδιαφέρον ενώ πολύ λίγα είναι γνωστά για το είδος Humulus yunnanencis. Η επίδραση του λυκίσκου στην μπίρα είναι δυσανάλογα μεγάλη αν αναλογιστούμε πως το μερίδιό του στο συνολικό κόστος δεν ξεπερνά το 1%. Το γένος Humulus ανήκει στην οικογένεια Cannabinaceae και η ινδική κάνναβη είναι κοντινός συγγενής. Η μεγάλη τους διαφορά είναι πως οι ρητίνες του λυκίσκου παράγουν πίκρα ενώ της κάνναβης παραισθήσεις. Όπως αρμόζει στη διερευνητική φύση του ανθρώπινου γένους έχουν γίνει προσπάθειες μπολιάσματος αλλά οι ρητίνες δεν φαίνεται να περνάνε τη διασταύρωση. Μια πολύ βασική ιδιότητα του λυκίσκου που φέρει και ίσως τη μεγαλύτερη ευθύνη για την επικράτηση έναντι του gruit είναι πως δρα και ως αντισηπτικό. Πιστεύεται δε πως σε πολλές περιπτώσεις γινόταν προσθήκη μιας ποσότητας στο gruit γι αυτόν το σκοπό. Είδη μπίρας δημιουργήθηκαν από τη μεγαλύτερη ποσότητα λυκίσκου που περιείχαν για να αντέξουν τα μακρινά ταξίδια μέσω θάλασσας με το γνωστότερο παράδειγμα την India Pale Ale. καθετη αναπτυξη σαν κισσοσ Η καλλιέργεια του λυκίσκου απαιτεί τη δέσμευση ενός σημαντικού κεφαλαίου και υπάρχουν αρκετά προβλήματα σε αυτήν. Σε άγρια μορφή στην φύση, ο λυκίσκος αναπτύσσεται σε μορφή θάμνου αλλά σε καλλιέργειες διαμορφώνεται με κάθετη ανάπτυξη σαν κισσός. Μπορεί να φτάσει τα 4-6 μ. αν και έχουν δημιουργηθεί είδη-νάνοι όπου το ύψος έχει μειωθεί στο μισό χωρίς απώλεια σε ρητίνες και έλαια με αποτέλεσμα την ευκολότερη συγκομιδή αλλά και μικρότερες απώλειες στα ραντίσματα. Ο λυκίσκος χρειάζεται μεγάλη ηλιοφάνεια (όχι απαραίτητα ζέστη γιατί μπορεί να καταστραφούν ρητίνες και έλαια) και πολύ νερό και όλα αυτά στον σωστό χρόνο. Η ηλιοφάνεια είναι διαφορετική έννοια από τη ζέστη γιατί για παράδειγμα η Τασμανία που βρίσκεται νότια της Αυστραλίας έχει περισσότερες ώρες ήλιου από το Queensland που βρίσκεται στο ηπειρωτικό κόμματι της χώρας. Το έδαφος πρέπει να είναι μαλακό γιατί το ριζικό σύστημα μπορεί να φτάσει τα 4 μ. βάθος αλλά και να στραγγίζει εύκολα γιατί ο λυκίσκος χρειάζεται πολύ νερό. Το ph πρέπει να είναι 6-6,5 και να υπάρχει αφθονία σε συστατικά για να μπορεί να υποστηριχθεί η ανάπτυξή του. Οι σημαντικότερες ανάγκες βρίσκονται σε άζωτο, φώσφορο και κάλιο, με το μαγνήσιο να είναι απαραίτητο για να αποφευχθεί η πιθανότητα χλώρωσης ενώ έχουν παρατηρηθεί και περιπτώσεις έλλειψης ψευδαργύρου και βόριου. Οι ανάγκες σε νερό σε κάποιες πε- 94 Wine Trails 92-97_Lukiskos.indd 94 11/26/14 6:31 PM

95 Λυκίσκος και μπίρα ριοχές καλύπτονται από την ετήσια βροχόπτωση, έχει παρατηρηθεί όμως πως καλλιέργειες που ποτίζονταν είχαν καλύτερη και πιο ομοιόμορφη ποιότητα. Ο λυκίσκος είναι πολυετές, αναρριχητικό, δίοικο φυτό, δηλαδή τα αρσενικά και θηλυκά μέρη βρίσκονται σε διαφορετικά φυτά τα όποια γονιμοποιούνται μέσω της γύρης που παράγουν τα αρσενικά και μεταφέρεται με τον άνεμο. Τα αρσενικά φυτά όμως κατά την ανάπτυξή τους χάνουν την πικρική τους ιδιότητα και ως εκ τούτου δεν έχουν ζυθοποιητικό ενδιαφέρον. Αν συνυπολογίσουμε δε πως τα θηλυκά μπορούν να αναπαραχθούν με μοσχεύματα από τα ίδια, τότε γίνεται αντιληπτό γιατί οι καλλιέργειες παγκοσμίως αποτελούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από θηλυκά. Η ευαισθησία του λυκίσκου στις ασθένειες εξαρτάται από τη φυσική αντίσταση του κάθε είδους και τον βαθμό προσβολής. Οι μεγαλύτερες απειλές είναι (α) περονόσπορος (downy mildew), (β) ερυσίβη (powdery mildew), (γ) μαράζωμα που προκαλείται από τον μύκητα Verticillium albo-atrum, ενώ το σημαντικότερο ζιζάνιο είναι (δ) η μύγα του λυκίσκου (hop-fly ή damson-hop aphid). Στις περιπτώσεις (α) και (γ) τα προσβεβλημένα φυτά εκριζώνονται και καίγονται, στην περίπτωση (β) α- παιτείται ράντισμα με θειάφι, ενώ ο κίνδυνος της περίπτωσης (δ) βρίσκεται στο ότι το έντομο (αφίδα) εναποθέτει τα αυγά για να εκκολαφθούν στον κορμό της δαμασκηνιάς (damson) τα οποία θα επιτεθούν στο λυκίσκο αργότερα. ρητινεσ και αιθερια ελαια Ο λυκίσκος αποτελείται από πολλά είδη χημικών ενώσεων όπως κυτταρίνη, πρωτεϊνες και ταννίνες, όμως σημαντικά θεωρούνται μόνο δύο, οι ρητίνες και τα αιθέρια έλαια. Οι ουσίες αυτές βρίσκονται στους α- δένες λουπουλίνης (lupulin), στα εσωτερικά και εξωτερικά βράκτια (μικρά φύλλα στην βάση του άνθους), στον πέτασο (ένα μεγαλύτερο πέταλο) του λυκίσκου. Το σημαντικότερο συστατικό του είναι τα α-οξέα, γνωστά επίσης και ως χουμουλόνες (humulones) και είναι αυτά που προσδίδουν τη χαρακτηριστική πικράδα στην μπίρα, ενώ υπάρχουν και τα β-οξέα γνωστά ως λουπουλόνες (lupulones) τα οποία είναι δυσδιάλυτα στο νερό και ως εκ τούτου έχουν πολύ μικρή επίδραση στην τελική πικράδα της μπίρας. Ποικιλίες λυκίσκου με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε α-οξέα θα χρησιμοποιηθούν σε μικρότερες ποσότητες για να προσδώσουν τα επιθυμητά επίπεδα πικράδας, ταυτόχρονα όμως θα προσφέρουν και μικρότερες ποσότητες α- ρώματος λόγω αιθερίων ελαίων. Φυσικά το αντίστροφο συμβαίνει με τις ποικιλίες που έχουν λιγότερα α-οξέα, όπου θα χρειαστούν μεγαλύτερες ποσότητες για την α- παραίτητα πικράδα αλλά και τον παράλληλα μεγαλύτερο αρωματισμό του γλεύκους. Βέβαια αυτό σημαίνει πως μπορεί να δημιουργηθούν άλλα προβλήματα στην μετέπειτα πορεία όπως θολώματα. τριακοσιεσ αρωματικεσ ενωσεισ Στα διάφορα είδη λυκίσκου που χρησιμοποιούνται στη ζυθοποίηση σήμερα, έ- χουν αναγνωριστεί εργαστηριακά περισσότερα από 300 αρωματικές ενώσεις. Η σύνθεση των ελαίων επηρεάζεται από την ποικιλία του λυκίσκου, τις συνθήκες ξήρανσης αλλά και το σύστημα βρασμού. Ο λυκίσκος θα προσφέρει επίσης το 20-30% της συνολικής περιεκτικότητας πολυφαινολών στο γλεύκος. Οι αρωματικές ποικιλίες λυκίσκου περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες χαμηλομοριακών Απο 80% σε 10% Μειωση τησ υγρασιασ μετα τη συγκομιδη Τη συγκομιδή του λυκίσκου ακολουθεί η μεταφορά του σε κλιβάνους για τη μείωση της υγρασίας από 70%-80% σε 10%. Η μέθοδος θυμίζει αρκετά αυτή του κριθαριού και της βύνης. Ο παραγωγός πρέπει να προσαρμόζει τη θερμοκρασία του ζεστού αέρα αλλά και την ταχύτητα αυτού σύμφωνα με την ποιότητα και την υγρασία του λυκίσκου. Τυχόν υψηλότερες από τις επιθυμητές θερμοκρασίες θα καταστρέψουν τα οξέα ενώ χαμηλότερες θα αφήσουν μεγαλύτερη υγρασία με συνέπεια το χρωματισμό του που θα οδηγήσει σε δυσμενή ποιοτικό έλεγχο. Ύστερα από αυτό το στάδιο, ο αφυδατωμένος πια λυκίσκος οδηγείται για συσκευασία και αποθήκευση. Ο λυκίσκος τείνει να επιδεινώνεται λόγω οξείδωσης με μακρά αποθήκευση. Η επιδείνωση αυτή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποικιλία αλλά και τις συνθήκες. Αυτό αποτελούσε πρόβλημα σε μη βιομηχανοποιημένες επιχειρήσεις ή εποχές όπου το ποσοστό απώλειας έφτανε το 15-20% της ζυθοποιητικής αξίας του λυκίσκου λόγω αλλαγής στην δομή των ρητινών, ενώ ταυτόχρονα ανέπτυσσε ένα δυσάρεστο άρωμα τυριού λόγω ισοβαλερικού, ισοβουτυρικού και 2-μεθυλβουτυρικού οξέως. Αυτό το πρόβλημα τώρα πια δεν υπάρχει καθώς υπάρχουν ψυκτικές εγκαταστάσεις, ο λυκίσκος διακινείται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε μορφή pellets ενώ συσκευάζεται σε αεροστεγή σακούλες με αδρανή αέρια. Οι εργασίες συνήθως ξεκινούν τον Μάρτιο, με ελαφρύ όργωμα για τα ζιζάνια, αλλά και για το ανακάτεμα μιας μικρής ποσότητας λιπάσματος με φύλλα και βλαστούς προηγούμενης σοδειάς. Τον Απρίλιο τοποθετούνται οι πάσσαλοι και τα σύρματα για στήριξη. Τον Ιούνιο τα χωράφια ξαναοργώνονται, ενώ Ιούλιο και Αύγουστο γίνονται ραντίσματα για παράσιτα. Η συγκομιδή γίνεται προς τα τέλη Αυγούστου και συνεχίζεται Σεπτέμβρη, ανάλογα με την περιοχή, τα ποσοστά ρητινών/αρώματος και την πιθανότητα εμφάνισης ασθενειών. Σε αυτό το κομμάτι η ομοιότητα με το αμπέλι είναι πολύ μεγάλη. Wine Trails _Lukiskos.indd 95 11/26/14 6:31 PM

96 πολυφαινολών, οι οποίες δρουν σαν φυσικά αντιοξειδωτικά στην μπίρα. Τι συμβαίνει στο βρασμό Κατά την προσθήκη του λυκίσκου στον βρασμό, τα α-οξέα ισομερίζονται σε ισο-α-οξέα τα οποία είναι περισσότερο διαλύτα στο νερό από τις χουμουλόνες και πιο πικρές σαν ενώσεις. Στο τέλος του βρασμού λιγότερο α- πό 50% των α-οξέων έχει ισομεριστεί με το υ- πόλοιπο να καθιζάνει και λιγότερο από 40% της αρχικής πικρικής δυνατότητας του λυκίσκου έχει μεταφερθεί στην μπίρα. Η μονάδα μέτρησης της πίκρας στην μπίρα λέγεται BU ή IBU (International Bitterness Units), με τις περισσότερες μπύρες του εμπορίου να κυμαίνονται από BU αν και το ταλέντο των ζυθοποιών έχει δώσει εξαιρετικά αρμονικές μπύρες που φτάνουν και τα 100 BU. Ο λυκίσκος προστίθεται κατά τη διάρκεια του βρασμού του ζυθογλεύκους. Ο βρασμός διαρκεί 1-2 ώρες ανάλογα με το σύστημα που ακολουθεί το κάθε ζυθοποιείο. Παραδοσιακά η μορφή του λυκίσκου που χρησιμοποιούνταν ήταν ολόκληροι κώνοι και σε κάποιες περιπτώσεις αυτό γίνεται ακόμα. Μετά το πέρας του βρασμού, οι κώνοι συνεισφέρουν στη δημιουργία ενός «στρώματος» μέσω του οποίου φιλτράρονται τα στερεά συστατικά και παραλαμβάνεται ένα σχετικά καθαρό γλεύκος. παραδοσιακεσ και μη μορφεσ Η παραδοσιακή μορφή του λυκίσκου και σίγουρα η πιο ρομαντική είναι ολόκληροι κώνοι του φυτού οι οποίοι αν και έχουν ξηρανθεί χρησιμοποιούνται όπως είναι. Δημιουργούν περισσότερα προβλήματα στον καθαρισμό των δοχείων και δεξαμενών, έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις στην αποθήκευση και στην διαχείριση λόγω όγκου και συσκευασίας, σε κάποιες περιπτώσεις μεγαλύτερο κόστος, ασταθή ποιότητα και μικρότερη πικρική ικανότητα. Στα θετικά που για πολλούς α- ντισταθμίζονται όλα τα παραπάνω είναι, πως λόγω μικρότερης και πιο ήπιας επεξεργασίας κρατούν και προσδίδουν στην μπίρα πιο έντονο άρωμα. Η πιο εύχρηστη και ως εκ τούτου πιο διαδεδομένη μορφή λυκίσκου είναι τα pellets. Το 95% του παραγόμενου λυκίσκου στη Βαυαρία είναι σε μορφή pellets. Οι συσκευασίες είναι σε σακούλες φύλλων αλουμινίου, βάρους 2 ως 150 κιλών και το κλείσιμο γίνεται υπό κενό ή με κάποιο αδρανές αέριο. Για καλύτερη αποθήκευση προτείνεται η παραμονή τους σε ψυγεία με θερμοκρασίες 1-5ºC. Υ- πάρχουν δύο εκδοχές pellets, το Type 90 και Type 45, με τη διαφορά τους να είναι πως το δεύτερο έχει μεγαλύτερη συγκέντρωση και διπλάσια ποσότητα α-οξέων. Στην περίπτωση χρήσης pellets λόγω μικρότερου όγκου η συλλογή τους γίνεται πιο εύκολα στο δοχείο whirlpool μετά τη μεταφορά του ζυθογλεύκους στις δεξαμενές. Η ποσότητα που προστίθεται είναι εξαιρετικά μικρή συγκριτικά με τον όγκο του υγρού που θα αρωματίσει, για μια απλή βασική lager 4-5 κιλών πικρικού λυκίσκου αρκούν για 100hl γλεύκους. Εκτός των κώνων και pellets, ο ζυθοποιός μπορεί να χρησιμοποιήσει και εκχύλισμα λυκίσκου. Οι συσκευασίες είναι συνήθως κουτιά που περιέχουν από 0,5 ως 5 λίτρα συγκεκριμένου βάρους α-οξέων. Στην ίδια λογική υπάρχουν πια σκευάσματα με ισομεριωμένο εκχύλισμα λυκίσκου, συμπυκνωμένο εκχύλισμα λυκίσκου και έτοιμα σκευάσματα αιθέριου ελαίου. Η ευκολία στην χρήση τους βρίσκεται στο ότι μπορούν να προστεθούν κατά τη διάρκεια του βρασμού ή και μετά για τη διόρθωση του BU της μπίρας. Είναι αρκετά πιο εύκολος ο καθαρισμός του ζυθοβραστηρίου, ενώ μπορεί να προστεθεί ακόμα και στις δεξαμενές της έτοιμης μπίρας. Τα αρνητικά αυτής της μορφής είναι το συγκριτικά πολύ μεγάλο κόστος τους, η δημιουργία διαφορετικών εγκαταστάσεων και σωληνώσεων, το περιορισμένο περιθώριο λάθους στη δοσολογία και ενώ από οργανοληπτικής ά- ποψης μπορεί να γίνει αντιληπτή η προσθήκη τους. Φυσικά δεν απαγορεύεται νομικά η χρήση τους αλλά ποιος θα προτιμούσε η κεχριμπαρένια απόχρωση ενός whisky να προέρχεται από καραμελόχρωμα και όχι από την παλαίωση σε βαρέλια Bourbon; Μια πολύ βασική ιδιότητα του λυκίσκου, που φέρει και ίσως τη μεγαλύτερη ευθύνη για την επικράτηση έναντι του gruit, είναι πως δρα και ως αντισηπτικό. Πιστεύεται δε, πως σε πολλές περιπτώσεις γινόταν προσθήκη μιας ποσότητας στο gruit γι αυτόν το σκοπό. Είδη μπίρας δημιουργήθηκαν από τη μεγαλύτερη ποσότητα λυκίσκου που περιείχαν για να αντέξουν τα μακρινά ταξίδια μέσω θάλασσας με το γνωστότερο παράδειγμα την India Pale Ale. 96 Wine Trails 92-97_Lukiskos.indd 96 11/26/14 6:31 PM

97 Για χάρη ευκολίας οι ποικιλίες του λυκίσκου χωρίζονται σε αρωματικούς και πικρικούς, αν και δεν είναι απλός ο διαχωρισμός. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως κατά το βρασμό προστίθεται στην αρχή μια ποσότητα ώστε να σχηματίσει τη βάση της πικράδας. Με το βρασμό θα χαθούν τα όποια αιθέρια έλαια υπάρχουν, όμως ταυτόχρονα θα εξατμιστούν και πιθανά αρνητικά αρώματά της. Στη συνέχεια μπορεί να γίνει περαιτέρω προσθήκη σε διαφορετικά σημεία βρασμού και με διαφορετικά είδη λυκίσκου. Μπορεί να γίνει προσθήκη και άλλης ποσότητας πικρικών ποικιλιών ενώ οι αρωματικές προστίθενται πάντα προς το τέλος. Η βρετανική συνήθεια να προσθέτουν λυκίσκο στα βαρέλια πριν φύγει από τις αποθήκες ονομάστηκε dry hopping, αποτέλεσμα αυτής ήταν η παραγωγή μπίρας με ε- ξαιρετικά πολύπλοκο αρωματικό χαρακτήρα αφού δεν υπήρχε φόβος εξάτμισης των ελαίων. Το dry hopping είναι μια τακτική Ο λυκίσκος προστίθεται κατά τη διάρκεια του βρασμού του ζυθογλεύκους. Ο βρασμός διαρκεί 1-2 ώρες ανάλογα με το σύστημα που ακολουθεί το κάθε ζυθοποιείο. Παραδοσιακά η μορφή του λυκίσκου που χρησιμοποιούνταν ήταν ολόκληροι κώνοι και σε κάποιες περιπτώσεις αυτό γίνεται ακόμα. που ακολουθείται ακόμα και τώρα με την προσθήκη λυκίσκου στις δεξαμενές. δεκαδες ειδη σε καθε χωρα Υπάρχουν δεκάδες διαφορετικά είδη λυκίσκου σε κάθε χώρα τα οποία αναπτύχθηκαν και εξελίχθηκαν παράλληλα με τη ζυθοποίηση. Η δημιουργία των τεράστιων βιομηχανιών παραγωγής μπίρας που τους έδωσε τη δυνατότητα να διεισδύσουν σε όλες τις αγορές μπορει να δίνει την εντύπωση της ισοπέδωσης αλλά μην απελπίζεστε. Όσοι δεν μπορούν να ανακαλύψουν τον πλούτο μικρών παραγωγών που υπάρχει στο εξωτερικό, μπορούν να είναι σίγουροι ό- τι θα ανακαλύψουν διαμαντάκια σε ράφια συμβατικά και ηλεκτρονικά που θα σπρώξουν στη λήθη όλες τις ανυπόφορα αδιάφορες lager και ανούσιες ale που διαφημίζονται σαν κατάλληλες για σκεπτόμενους και εναλλακτικούς καταναλωτές (sic). Λυκίσκος και μπίρα Υψηλό κεφάλαιο εγκατάστασης Διπλάσιο κέρδος από τις συμβατικές Το κεφάλαιο που θα χρειαστεί για να γίνει αρχικά η εγκατάσταση είναι πολύ μεγάλο. Εκτός της επιλογής των ειδών, θα πρέπει να υπολογιστούν πάσσαλοι και σύρματα για υποστήριξη, αναλύσεις εδαφών και λιπάσματα, ποτιστικό σύστημα, ειδικά τροποποιημένα τρακτέρ για τις εργασίες και τη συγκομιδή (φυτά που φτάνουν τα 6 μ. ύψος) θα πρέπει να δημιουργηθούν κλίβανοι ώστε να γίνεται γρήγορα η ξήρανση, μηχανήματα συσκευασίας υπό κενό ή με αδρανές αέριο, φυσικά ψυχόμενες αποθήκες και τα εργατικά. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψιν ότι η παγκόσμια αγορά της μπίρας δεν αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς. Έχουν δημιουργηθεί εκχυλίσματα και συμπυκνωμένα σκευάσματα που αντικαθιστούν ό τις παραδοσιακές μορφές όπως οι φρέσκοι κώνοι και τα pellets. Υπάρχει μια γενικότερη τάση παγκοσμίως για λιγότερο πικρές μπύρες. Υπάρχει πλεόνασμα παγκοσμίως σε λυκίσκο το οποίο φυσικά πιέζει καλλιεργητές και τους εμπόρους. Όλα αυτά συμβαίνουν σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και σε μια χώρα με μεγάλη παράδοση στην καλλιέργεια λυκίσκου και στην παραγωγή μπίρας αλλά και τη βοήθεια του κράτους προς τους παραγωγούς όπως είναι η Αυστραλία, δεν υπάρχουν πολλοί νέοι αγρότες που να θέλουν να ασχοληθούν. Σε αυτό επιδρά και το γεγονός ότι δεν είναι εύκολο να αλλάξει η καλλιέργεια. Αλλά δεν είναι όμως όλα αρνητικά. Παρά το υψηλό αρχικό κεφάλαιο και το κόστος λειτουργίας, η καλλιέργεια έχει σχεδόν διπλάσιο κέρδος από συμβατικές όπως για παράδειγμα σιτάρι ή ζαχαρότευτλα. Στη Γερμανία έχει βρεθεί πως ο παραγωγός έχει 50% μεγαλύτερο εισόδημα ενώ στην Τσεχία είναι 70% από παραγωγούς αντίστοιχης δυναμικότητας άλλων ειδών. Επίσης χώρες με τόσο μεγάλη παραγωγή και ιστορία στο λυκίσκο, έχουν εμπόρους που διαχειρίζονται την επεξεργασία του και δεν είναι απαραίτητο όλοι οι αγρότες να έχουν κλιβάνους. Σε χώρες όμως που δεν έχουν τέτοιες δομές, όπως η Ελλάδα κάτι τέτοιο θα ήταν απαραίτητο. Η αύξηση των εταιρειών μικροζυθοποίησης και η ανάγκη για διαφοροποίηση είναι ένα θετικό γεγονός. Wine Trails _Lukiskos.indd 97 11/26/14 6:31 PM

98 Ειδήσεις επιμελεια Φανή Γιαννακοπούλου εξαγωγεσ πρωτη Φορα σε 7 αγορεσ Το Μπορντό ξεκινά διαφημιστική εκστρατεία Η περιφερειακή αρμόδια αρχή για το κρασί στο Μπορντό δήλωσε ότι ξεκινά διαφημιστική εκστρατεία για να προωθήσει τα κρασιά της περιοχής ταυτόχρονα στις σημαντικότερες εξαγωγικές αγορές. Οι εξαγωγές του Μπορντό από τον Αύγουστο του 2013 μέχρι τον Αύγουστο του 2014 μειώθηκαν κατά 8% σε όγκο και κατά 18% σε αξία, όπως δείχνουν τα νέα στοιχεία. Τόσο ο ό- γκος όσο και η αξία εμφάνισαν πτώση σε όλες τις αγορές όσον αφορά στον ερυθρό οίνο. Από αυτή την πτώση λοιπόν δεν γλίτωσε ούτε η Γαλλία, αν και τα λευκά του Μπορντό εμφάνισαν άνοδο της τάξης του 4% σε αξία και 2% σε όγκο. Καλά νέα όμως είχαμε για τους παραγωγούς γλυκών κρασιών, με τις εξαγωγές των Sauternes και άλλων γλυκών κρασιών να αυξάνονται 3% σε όγκο, παρόλο που είχαν 1% πτώση σε αξία. Παρόλο που οι σημαντικότερες πτώσεις πωλήσεων εμφανίστηκαν στη Κίνα και τη Μεγάλη Βρετανία, οι δύο χώρες παρέμειναν οι δύο κυριότεροι εισαγωγείς κρασιών του Μπορντό. Mε µότο «Good Food would choose Bordeauχ» Αυτή είναι η πρώτη διαφηµιστική εκστρατεία των παραγωγών του Μπορντό που απευθύνεται ταυτόχρονα σε 7 αγορές-κλειδιά, από τη Γαλλία, το Ηνωµένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, τη Γερµανία, το Βέλγιο, το Χονγκ Κονγκ µέχρι την Κίνα. financial TimeS ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΚΑ ΕΝΝΙΑ ΧΡΥΣΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ Τα τελευταία τρία χρόνια περισσότερες α- πό 50 επενδυτικές εταιρείες οίνου έχουν ναυαγήσει, προκαλώντας τεράστιες οικονομικές απώλειες για τους επενδυτές, ε- νώ η αγορά έχει κατακλυστεί από επιτηδείους. Για το λόγο αυτό στη Βρετανία ιδρύθηκε ο αυτορυθμιζόμενος ελεγκτικός οργανισμός Wine Investment Association, ενώ πρόσφατα το Ταμείο Επενδύσεων Οίνου (TWIF) δημοσίευσε 9 «χρυσούς» κανόνες: 1. Τα κρασιά θα πρέπει να αποτιμώνται τακτικά. 2. Επενδύετε σε οίνους με καλά παγιωμένες επιδόσεις. 3. Η εταιρεία που θα επιλέξετε θα πρέπει να έχει γραφεία και να μην έχετε πρόσβαση σ αυτά μόνο μέσω διαδικτύου. ευρωπη οι πιο παλιεσ enotecas Wine bars, ετών 600 ❶ Al Brindisi Φερράρα, Iταλία Σύµφωνα µε το Βιβλίο Γκίνες, αυτή είναι η πιο παλιά enoteca στον κόσµο, αφού πιστεύεται ότι έχει χτιστεί το ❷Antica Bottega del Vino Βερόνα Ιδρύθηκε το 1890 και σερβίρει αυθεντική βερονέζικη κουζίνα. Για100 χρόνια αποτελεί στέκι για καλλιτέχνες και πολιτικούς. ❸ Gordon s Λονδίνο Είναι µια οικογενειακή επιχείρηση, που ιδρύθηκε το 1890, από τον Angus Gordon, έναν από τους τελευταίους vintners. ❹Réserve de Quasimodo, Παρίσι Σερβίρει αυθεντική γαλλική κουζίνα, και πιθανότατα άνοιξε το (φωτό) 98 Wine Trails _eidiseis_.indd 98 11/26/14 6:40 PM

99 oiv κρασια χωρισ ελαττωματα 4. Επίσης θα πρέπει να έχει στην κυριότητά της όλα τα κρασιά που αγοράζονται και να τα αποθηκεύει σε κρατικές αποθήκες. 5. Το κρασί πρέπει να είναι πλήρως ασφαλισμένο. 6. Όλες οι δαπάνες που συνδέονται με την ε- πένδυση θα πρέπει να είναι ακριβείς κατά την έναρξη της επένδυσης. 7. Βεβαιωθείτε ό- τι δεν υπάρχουν συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ του διαχειριστή του κεφαλαίου ή του συμβούλου επενδύσεων με τον επενδυτή. 8. Ελέγξετε τα έγγραφα. Αναζητήστε ξεκάθαρη νομική δομή από αναγνωρισμένους δικηγόρους και οικονομικούς ελεγκτές. 9. Χρησιμοποιήστε μια έμπειρη ομάδα διαχείρισης με τουλάχιστον 5 χρόνια λειτουργίας. 5 έτη Το κρασί για να αποδώσει πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 5 έτη Νέος διεθνής οινικός κώδικας από τον OIV Το νέο κοινό κώδικα ορθών οινικών πρακτικών για την πρόληψη ή ελαχιστοποίηση µόλυνσης από διάφορους µύκητες που εµπλέκονται στην αλλοίωση του κρασιού και οδηγούν σε αρωµατικά ελαττώµατα υιοθέτησε η 12η Γενική Συνέλευση του ιεθνούς Οργανισµού Οίνου και Αµπέλου (OIV). Με το ψήφισµα OIV-OENO , καθορίζονται οι κανόνες και τα µέτρα που πρέπει να εφαρµοστούν στους αµπελώνες και στα κελάρια ώστε να µειωθούν οι κινδύνοι που συνδέονται µε την παρουσία «βρεττανοµυκήτων», ενώ παράλληλα προβλέπονται πρόστιµα σε περίπτωση χρήσης πρωτεΐνων µε πιθανή αλλεργιογόνο δράση. Ταυτόχρονα, καθορίζεται και το πλαίσιο για τον ορισµό του σοµελιέ, ως επαγγελµατία στον κλάδο του οίνου, των τροφίµων και των ποτών. Τα βασικά σηµεία των 10 ψηφισµάτων από τη 12η Γενική Συνέλευση του ιεθνούς Οργανισµού Οίνου και Αµπέλου (OIV), στα πλαίσια του 37ου Παγκόσµιου Συνεδρίου Αµπέλου και Οίνου στην επαρχία Μεντόζα της Αργεντινής το διάστηµα από 3 έως 14 Νοεµβρίου. Ο έλεγχος για βρεττανοµύκητες αποτελεί µία από τις πιο σηµαντικές πλευρές στη διαδικασία παρασκευής οίνου, καθώς εµπλέκονται στην αλλοίωση του κρασιού που οδηγεί σε αρωµατικά ελαττώματα. daily mail αγαπημενη του ετικετα η pol roger Ο Τσόρτσιλ ήπιε μπουκάλια σαμπάνιας H αγάπη του Τσόρτσιλ για τη σαμπάνια έγινε είδηση ξανά, 50 χρόνια μετά το θάνατό του, αφού σύμφωνα με την Daily Mail, είχε πιει στη ζωή του μπουκάλια. Η κατανάλωση έγινε μεταξύ 1908 και 1965, όταν πέθανε σε ηλικία 90 ετών. Μάλιστα, για τον οίκο σαμπάνιας Pol Roger, ο Βρετανός πρωθυπουργός ήταν ο απόλυτος πρεσβευτής, αφού αυτή ήταν η αγαπημένη του. Δεν είναι τυχαίο που όταν πέθανε, ο οίκος έβαλε έβαλε ένα μαύρο πένθος στις ετικέτες της Βrut NV που έστειλε στη Μεγάλη Βρετανία. Επίσης, το 1984 έβγαλε μια σειρά Cuvée Sir Winston Churchill, προς τιμήν του... Wine Trails _eidiseis_.indd 99 11/26/14 6:40 PM

100 Ειδήσεις Η νέα ταινία του τζ. νόσιτερ (γνωστός από το Mondovino) προβλήθηκε στα πλαίσια του Φεστιβάλ κινηµατογράφου της αθήνας. ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΜΕ ΑΡΩΜΑ ΜΠΟΥΤΑΡΗ Syrah και Mοσχοφίλερο µε τεχνική οινοποίησης, χωρίς θειώδες Τα πειραματικά της κρασιά Syrah και Μοσχοφίλερο, αποτελέσματα της τεχνικής οινοποίησης χωρίς θειώδες, παρουσίασε η εταιρεία Μπουτάρη στο πλαίσιο προβολής της νέας ταινίας: «Φυσική Αντίσταση» του σκηνοθέτη Τζόναθαν Νόσιτερ με θέμα τα φυσικά κρασιά. Ο πειραματισμός αποτελεί μια διαδικασία μέσα από την ο- ποία η εταιρεία ανακαλύπτει νέες πτυχές του ελληνικού αμπελώνα, ενώ η τεχνική οινοποίησης χωρίς θειώδες αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας για την εταιρεία, την τελευταία πενταετία τόσο ως προς τη διαδικασία, όσο και ως προς την προσαρμογή στην ποικιλία σταφυλιών. Το Syrah από το Κτήμα Ρωξάνης Μάτσα στην Αττική και το Μοσχοφίλερο από το κτήμα Μπουτάρη στην Μαντινεία, αποτελέσματα αυτής της τεχνικής οινοποίησης, αποτελούν κρασιά με ιδιαίτερο χαρακτήρα που αξίζει να τα ανακαλύψει ο οινόφιλος καταναλωτής. Κάθε χρόνο, στα Οινοποιεία Μπουτάρη πραγματοποιείται ένα ευρύ φάσμα πειραματισμών από όπου προκύπτουν νέα ενδιαφέροντα κρασιά. Κάποια από αυτά επιλέγονται με προορισμό τον καταναλωτή. Wine Spectator Wine & Spirits To καλύτερο ελληνικό Στα 100 κορυφαία όλου του κόσµου στην κορυφή των ελληνικών οίνων τοποθετεί το Wine Spectator το Assyrtiko Grande Reserve Με 93 βαθµούς το Santorini Assyrtiko Grande Reserve 2011 της SantoWines βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των προτάσεων του Kim Marcus, ιευθυντή Σύνταξης του περιοδικού Wine Spectator. Για τις ανάγκες του εκτεταµένου άρθρου µε τίτλο «Greek Revival» δοκιµάστηκαν περισσότερες από 150 ετικέτες από διάφορους αµπελώνες ανά την Ελλάδα (λευκά και ερυθρά). με την εκδήλωση «Top 100 Tasting Event» το περιοδικό Wine & Spirits γιόρτασε τα 11 χρόνια του. Τρία ελληνικά οινοποιεία συµπεριλήφθηκαν στη λίστα του περιοδικού «Wine & Spirits» µε τα 100 καλύτερα οινοποιεία του κόσµου για το Πρόκειται για τα «Γαία Οινοποιητική», «Κτήµα Αργυρός» και «Κτήµα Γεροβασιλείου». Οι τρεις ετικέτες ταξίδεψαν στις 21 Οκτωβρίου στην Αµερική όπου παρουσιάστηκαν σε εκατοντάδες επισκέπτες στην αίθουσα «City View at Metreon» σε µια εκδήλωση για τα 11 χρόνια του περιοδικού. 100 Wine Trails _eidiseis_.indd /26/14 6:40 PM

101 θεατρο & εικαστικα ο μικροσ βοριασ των τεχνων Τα φρουτώδη κρασιά του οινοτέχνη Άγγελου Ρούβαλη, Μικρός Βοριάς Λευκός και Μικρός Βοριάς Κόκκινος, συνόδεψαν τη βραδιά εγκαινίων της νέας καλλιτεχνικής περιόδου για το θέατρο Αγγέλων Βήμα και της εγκατάστασης «poisonous needs» του Κωστή Σπανόπουλου, που διακωμωδεί τα καταναλωτικά ανακλαστικά και τη μαζικοποιημένη μεταμοντέρνα κοινωνία. Παράλληλα ο Μικρός Βοριάς Λευκός συνόδευσε τα εγκαίνια της έκθεσης «Froglessness» του Γιώργου Γυπαράκη στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη στο Κολωνάκι. efranor αθηνα, 6 νοεμβριου αμπελοσ και οινοσ στον αρχαιο κοσμο Διά χειρός Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα Με μια άρτια διοργανωμένη εκδήλωση παρουσιάστηκε την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου, επίσημα επί ελληνικού εδάφους, το βιβλίο «Άμπελος και Οίνος στον αρχαίο ελληνικό κόσμο» της Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα. Στο ασφυκτικά γεμάτο Αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στην Αθήνα, παρουσία σημαντικών εκπροσώπων του εγχώριου οινικού χώρου, την πολυτελέσταση έκδοση των 278 σελίδων, η οποία πρόσφατα, μόλις τον Οκτώβριο, τιμήθηκε με το βραβείο «Ιστορία, Φιλολογία» του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV), παρουσίασαν ο Θεοδόσιος Τάσιος, ομ. Καθηγητής ΕΜΠ, ο Μιχάλης Τιβέριος, Ακαδημαϊκός, ομ. καθηγητής ΑΠΘ, ο Γ.Α. Πίκουλας, Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ο Γιάννης Μπουτάρης, Χημικός-Οινοποιός. Πρόκειται για μια έκδοση που απουσίαζε από το χώρο των συγγραµµάτων, περιγράφει την κουλτούρα των αρχαίων Ελλήνων σχετικά με το κρασί και µεταξύ άλλων καταδεικνύει τη σηµαντική επίδραση που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες στην ανάπτυξη της σύγχρονης οινικής κουλτούρας. aπο τουσ αμπελωνεσ ευρυβιαδη σκλαβου Ευφραίνει το Ληξούρι μέσω... Μελβούρνης Ο διάσημος Έλληνας σεφ George Calombaris ο οποίος ζει και μεγαλουργεί στην Αυστραλία, είναι ιδιοκτήτης του εξίσου διάσημου εστιατορίου «The press club» και διατηρεί μια σημαντική θέση στην ομάδα των μαγείρων κριτών του αυστραλέζικου Masterchef, προτείνει στο μενού του ως το πλέον κατάλληλο κρασί για να συνοδεύσει τους ελληνικούς μεζέδες ένα μπουκάλι που έχει ταξιδέψει απο το Ληξούρι... Ο λόγος για το βραβευμένο σε πολλές εκθέσεις κρασί με την ετικέτα «Efranor» των αμπελώνων του Ευρυβιάδη Σκλάβου! Πρόκειται για μία μείξη των δυο μοναδικών κεφαλονίτικων ποικιλιών Μοσχατέλα και Βοστιλίδι, που παράγεται σε περιορισμένη ποσότητα μπουκαλιών και σχεδόν όλη η παραγωγή πηγαίνει στο Press Club του διάσημου σεφ. ερωδιοσ και κιοσκι Βιολογικός Μπαμπατζίμ Ο παραγωγός Ανέστης Μπαμπατζιμόπουλος, με την σειρά βιολογικών κρασιών «Κιόσκι» και τον βιολογικό ροζέ «Ερωδιό», παρουσιάζει την αυθεντική γεύση του οίνου, εκπροσωπώντας μια ολόκληρη εποχή. Τα κρασιά προέρχονται από τις Πλαγιές Βερτίσκου στην περιοχή της Όσσας Λαγκαδά. Η σειρά «Κιόσκι», αποτελείται από δύο κρασιά, που εκπροσωπούν διαφορετικές ποικιλίες σταφυλιών, ελληνικών και διεθνών. Το λευκό είναι μια σύνθεση των ποικιλιών Chardonnay, Ροδίτης, Μοσχάτο και Ugni Blanc. Ενώ το ερυθρό είναι Ξινόμαυρο Merlot με χαρακτηριστικό έντονο άρωμα σε τόνους φράουλας και βατόμουρου. Το ροζέ κρασί του Ανέστη Μπαμπατζιμόπουλου, ο «Ερωδιός» από Ξινόμαυρο, έντονα επιθετικό και ερωτικό προσφέρει το εκπληκτικό χρώμα του, την πολυπλοκότητα των αρωμάτων και την ιδιαίτερη γεύση του. Wine Trails _eidiseis_.indd /26/14 6:40 PM

102 TAΞΙΔΙ Ισπανία Στη xώρα των Βάσκων Αμέτρητοι αμπελώνες στην ισπανική Rioja, μια περιοχή που παράγει κάποια από τα καλύτερα κρασιά παγκοσμίως και επενδύει με πάθος στο χρηματιστήριο του οινοτουρισμού... κειμενο&φωτογραφιεσ Βίκυ Περιστάνογλου AIWS * Σύμβουλος Οίνου Φ τάνοντας στη βροχερή Βαρκελώνη, είχαμε καταφέρει μόνο να ο- νομάσουμε τον τελικό προορισμό: Bilbao. Από εκεί θα παίρναμε το α- εροπλάνο της επιστροφής. Μας περίμεναν δέκα μέρες, ας πούμε, ξενοιασιάς και σίγουρα ασταμάτητης περιήγησης. Ήταν Αύγουστος και η θερμοκρασία ψηλά και έτσι αποφασίσαμε να κινηθούμε στην πόλη λίγο και μετά στη φύση. Μετά από ένα διήμερο τουριστικής βόλτας, μεταξύ Gaudi και σε ένα από τα διαλείμματα για τάπας και κρασί καταλήξαμε: Η επόμενη στάση θα ήταν η Rioja. Ο συνταξιδιώτης μου δεν έχει ε- παγγελματική σχέση με το κρασί, παρά μόνο φιλική. Ευτυχώς όμως έχει περιέργεια και έτσι βρεθήκαμε να αλωνίζουμε τους δρόμους της Καταλονίας και του Αραγκόν και νωρίς το βράδυ φτάσαμε στον προορισμό μας, έξω από το Haro, που είναι ουσιαστικά το οινικό κέντρο της Rioja. Το Haro είναι μικρό και όμορφο, με πιο χαρακτηριστικό σημείο του το Barrio de La Estaciοn, όπου εκεί βρίσκονται διάφορα οινοποιεία και ορισμένα, όπως το γνωστό Lοpez de Heredia, είναι μουσειακά (το εντυπωσιακό μαγαζί που πουλάει τα κρασιά είναι σχεδιασμένο από τη Zaha Hadid). Ακριβώς δίπλα είναι το οινοποιείο Roda που σίγουρα αξίζει να ε- πισκεφτεί κανείς και να δεί τα σκαμμένα στο βράχο κελάρια του. Για βόλτα στα «tapados», όπως τα ονομάζουν οι ντόπιοι, επισκευτήκαμε το Logrono, το εμπορικό κέντρο της Rioja. Ο κόσμος ήταν απλωμένος παντού πίνοντας κρασί και τρώγοντας από τα μικρά πιατάκια -δεν έχει νόημα να μείνεις σε ένα μέρος, πρέπει να περάσεις από τουλάχιστον πέντε! Είναι εύκολο, αφού εκτείνονται σε δύο, τρεις δρόμους, το ένα δίπλα στο άλλο. 102 Wine Trails 102_105_Ispania.indd /26/14 6:34 PM

103 στο remelluri Δεδομένου ότι ήταν αδύνατο να προλάβουμε τα πάντα, επέλεξα να επισκεφτούμε διεξοδικά ένα μόνο οινοποιείο, το Remelluri. Σε όλα τα υ- πόλοιπα μπαίναμε για να δοκιμάσουμε κρασιά ή απλώς τα χαζεύαμε απ έξω. Φθάσαμε στο χωριό Labastida, στη Rioja Alavesa που είναι μια από τις τρεις υποπεριοχές της Rioja και θα μπορούσε κανείς να πει ότι τα κρασιά που προέρχονται από εκεί φέρουν κάτι ιδιαίτερα εκλεπτυσσμένο. Αυτό που λέμε φινέτσα. Η Amaia, στης οποίας την οικογένεια ανήκουν οι αμπελώνες και το οινοποιείο, ξεκίνησε να μας ξεναγεί περιχαρής, με την ευγένεια και την ηρεμία ενός ανθρώπου που από πίσω του κουβαλάει σημαντικό έργο. Εξαρχής μας δήλωσε ότι τα κρασιά Remelluri είναι παραδοσιακά, σε αντίθεση με τα όσα γράφονται. Ο αδερφός της, Telmo, θεωρείται μεν πρωτοπόρος οινοποιός, αλλά δεν πιστεύει επ ουδενί ότι είναι «modernista». Δίνει τεράστια σημασία στην έννοια του τόπου και τα κρασιά του αντικατοπτρίζουν σαφώς αυτό. Παράλληλα, πειραματίζεται με διάφορους τρόπους και τολμά να αναδείξει ακόμα και μη γηγενείς ποικιλίες βάζοντας το δικό του στίγμα. Eξ ου και το λευκό κρασί Remelluri Blanco, από τα πιο ιδιαίτερα λευκά κρασιά της Ισπανίας και μείγμα εννέα ποικιλιών. Για να το φτιάξουν, πήραν ειδική άδεια και τους επιτράπηκε η χρήση του ό- ρου DOCa (Denominacion de Origen Calificada), παρ ότι οι ποικιλίες δεν είναι γηγενείς. Θεωρήθηκε όμως ένα πείραμα, μια αξιόλογη προσπάθεια που κατέληξε σε μεγάλο κρασί. atελειωτοσ αμπελωνασ Βρισκόμασταν κάτω από το Monte Tolono στη Sierra de Cantabria, σε 650 μέτρα περίπου υ- ψόμετρο και η βόλτα στα αμπέλια -που είναι όλα ιδιόκτητα- ενώ φαινόταν σχεδόν ατελείωτη, ήταν παράλληλα τόσο αναζωογονητική. Τα λευκά τους σταφύλια φτάνουν μέχρι και στα 800 μέτρα, ο τρύγος ξεκινά αρχές Οκτωβρίου και μέχρι τον Νοέμβριο έχει ολοκληρωθεί. Η Amaia μας εξηγούσε με περηφάνεια ότι το ό- νομα Remelluri είναι ουσιαστικά τοπωνύμιο, το οποίο η οικογένειά της αποφάσισε να κρατήσει για να δώσει έμφαση στη σημασία του τόπου προέλευσης των κρασιών. ο πολυσ benjamin romeo Φεύγοντας «γεμάτοι» και με καθαρό ακόμα αέρα στους πνεύμονες, συνεχίσαμε την περιήγηση στα μεσαιωνικά χωριά τριγύρω, που αξίζουν όλα μια επίσκεψη. San Vicente, Laguardia, El Ciego Συναντήσαμε υπερσύγχρονα οινοποιεία από πλευράς τόσο αρχιτεκτονικής, όσο και εξοπλισμού, Αριστερά: Το λευκό κρασί Remelluri Blanco είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα λευκά κρασιά της Ισπανίας και μείγμα εννέα ποικιλιών. Δεξιά: O Telmo Rodriguez, στην οικογένεια του οποίου ανήκουν οι αμπελώνες και το οινοποιείο Remelluri, θεωρείται πρωτοπόρος οινοποιός, αλλά δίνει μεγάλη σημασία στην έννοια του τόπου. Wine Trails _105_Ispania.indd /26/14 6:34 PM

104 ΤΑΞΙΔΙ Ισπανία Κάτω: Τα λευκά κρασιά της μικρής ονομασίας προέλευσης AC Irouléguy προέρχονται από Gros Manseng, Petit Manseng Petit Corbu και τα ερυθρά από Tannat και Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc. όπως το Bodegas Ysios σχεδιασμένο από τον Calatrava ή το Marques de Riscal από τον Frank Gehry, αλλά και μικρούς παραγωγούς, κάτι σαν τους λεγόμενους «garagistes» που φτιάχνουν εξαιρετικά κρασιά συχνά σε υψηλές τιμές. Μιλώντας για αυτό, με εντυπωσίασε ιδιαίτερα ο Benjamin Romeo, με το λευκό του Predicador Blanco 2012, αλλά κυρίως με το ερυθρό La Cueva del Contador 2011, εκατό τοις εκατό από το γηγενές Temrpanillo που έσφυζε από έναν απαράμιλλα γοητευτικό συνδυασμό φρούτου και καπνού, αξέχαστο. ιασχιζοντασ τα πυρηναια Αφήνοντας πίσω τη Rioja, οι επιλογές ήταν δύο: Η συνεχίζουμε προς την ενδοχώρα κατευθυνόμενοι προς τη Γαλικία ή εξερευνούμε το γαλλικό κομμάτι της χώρας των Βάσκων. Επιλέξαμε το δεύτερο. Η εμπειρία του να διασχίζεις τα Πυρηναία αξίζει όσο λέξεις! ονομασιασ προελευσησ ac irouleguy Νωρίτερα μέσα στο καλοκαίρι, είχα διαβάσει έ- να άρθρο στην New York Times που μου είχε κάνει εντύπωση. Μιλούσε για τα κρασιά μιας εξαιρετικά μικρής ονομασίας προέλευσης στη νοτιοδυτική Γαλλία, το AC Irouléguy, και τα περιέγραφε με τα καλύτερα λόγια. Δεν είναι τόσο τα σταφύλια που είναι διαφορετικά, όπως έλεγε και ο αρθρογράφος. Τα λευκά κρασιά προέρχονται από Gros Manseng, Petit Manseng Petit Corbu όπως στο Jurançon και τα ερυθρά από Tannat ό- πως στο Madiran και Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc όπως στο Bordeaux και στο Bergerac. Είναι η αίσθηση του τόσο διαφορετικού συνολικά. Από τη γλώσσα (για όσους δεν το γνωρίζουν, η βάσκικη γλώσσα παιδεύει ακόμα τους γλωσσολόγους όσον αφορά την αναζήτηση των ριζών της) και την κουλτούρα, μέχρι τον ίδιο τον τόπο που είναι κυριολεκτικά στη μέση του πουθενά, πλαισιωμένος από αχανή βοσκοτόπια και ρυάκια, απομονωμένος και την ίδια στιγμή ανοικτός να τον ανακαλύψεις. οινοποιεια αναμεσα στισ αγελα εσ Και τα προβατα Όσον αφορά τα οινοποιεία, που βρίσκονται α- νάμεσα στις αγελάδες και τα πρόβατα, μια μέρα αρκεί, εφόσον μαζί με τον τοπικό συνεταιρισμό, δεν πρέπει να είναι περισσότερα από επτά. Τα κρασιά σαφώς έχουν χαρακτήρα και πολύ καλή σχέση ποιότητας-τιμής. Αυτό που ξεχωρίζει στα λευκά είναι η φρεσκάδα και η μεταλλικότητα, ενώ ορισμένα α- πό τα ροζέ που δοκίμασα είχαν μια ασυνήθιστη πολυπλοκότητα και από τα ερυθρά κρασιά αναδύονταν κυρίως γήινα στοιχεία με σαφή δυνατότητα παλαίωσης και ταννίνες έ- 104 Wine Trails 102_105_Ispania.indd /26/14 6:34 PM

105 Αριστερά: Με εντυπωσίασε ιδιαίτερα ο Benjamin Romeo, με το λευκό του Predicador Blanco 2012, αλλά κυρίως με το ερυθρό La Cueva del Contador 2011, εκατό τοις εκατό από το γηγενές Temrpanillo που έσφυζε από έναν απαράμιλλα γοητευτικό συνδυασμό φρούτου και καπνού. ντονες, σχεδόν νόστιμες. Συνδυάζονται όπως είναι αναμενόμενο υπέροχα με την τοπική κουζίνα, που για τους πιο γενναίους δοκιμαστές διαθέτει και καρδιές πάπιας. Saint Étienne De baϊgorry Εκεί λοιπόν, στo μικρό, γραφικό χωριό Saint Étienne de Baϊgorry, είναι δύσκολο να μη θέλεις να επιστρέψεις ξανά. Αναρωτιόμουν αν θα είχε νόημα να μείνουμε άλλη μια μέρα, ή αν τις όμορφες, μοναδικές εμπειρίες δεν χρειάζεται να τις παρατείνεις.απλώς τις κρατάς. Έτσι, φύγαμε για να επισκεφτούμε πάλι την ι- σπανική βάσκικη πλευρά, αυτή τη φορά παραλιακά, προς το San Sebastian και το Bilbao. Με την ανάμνηση αυτής της διάχυτης αυθεντικότητας. Τέλος μην ξεχνάτε ότι τα περισσότερα οινοποιεία στη Rioja θέλουν τηλέφωνο και κράτηση προκειμένου να κανονιστεί ξενάγηση. Και μην ξεχάσετε να αναζητήσετε τα τοπικά οινοποιεία και ιδιαίτερα το Remelluri. Για τον επισκέπτη της Rioja προτείνεται το οινοποιείο Remelluri, ενώ για Tapados στο Logroño εξαιρετικό είναι το Bar Cebas. Labastida, San Vicente, El Ciego, Laguardia, είναι τα χωριά που πρέπει να δει κανείς, ενώ για κρασιά AC Irouléguy, αναζητήστε τα οινοποιεία: Domaine Brana, Herri Mina, Domaine Ilarria,Maison Arretxea, Ametzia. Wine Trails _105_Ispania.indd /26/14 6:34 PM

106 ΜALVASIA DI CANDIA AROMATICA ΣΤΟ ΚΟΝΑΚΙ H ΤΟΥ ΒΑΚΧΟΥ Φυσικό κάλλος, πανάρχαια αµπελοοινική παράδοση και σύγχρονα οινοποιεία - διαµάντια συνθέτουν το απόλυτο σκηνικό για ανάπτυξη του οινοτουρισµού: Η ράµα, φέτος, το τριήµερο Οκτωβρίου το απέδειξε και µε το παραπάνω... KEIMENO Νίκη Μηταρέα φωτο Ιωάννα Παράβαλου είσοδος του αμπελώνα της Δράμας στον σύγχρονο ελληνικό οινικό χάρτη είναι τόσο δυναμική -με σημαντικά, μεγάλα οινοποιεία, εξαιρετικά κρασιά και εμπορική αναγνώριση- όσο παλιά και ισχυρή είναι η παράδοση της περιοχής στην αμπελουργία και την οινοποίηση. Η τέχνη της αμπελουργίας ανθίζει και σήμερα στους ατέλειωτους γραμμικούς αμπελώνες που απλώνονται στις περιοχές Αδριανή, Αγορά, Δοξάτο, Αγ. Α- θανάσιος, Μικροχώρι και Κοκκινόγεια με τα επτά οινοποιεία, που παρουσιάζονται στις επόμενες σελίδες, να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στην πρώτη γραμμή του ελληνικού αμπελοοινικού δυναμικού. Αν ψάξεις τις ιστορικές αναφορές θα διαπιστώσεις ότι το κρασί ποτέ δεν έλειψε από τον τόπο. Το επιβεβαιώνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα και οι μυθολογικές αναφορές ότι το μέρος λάτρεψε τον Διόνυσο ό- σο κανένας άλλος. Ευλογημένη γη, οι αρχαιολογικές έρευνες μαρτυρούν τη τέχνη της αμπελοκαλλιέργειας από τους Νεολιθικούς χρόνους. Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής είναι το ιερό Διονυσιακής λατρείας στην Καλή Βρύση, το Κονάκι του Βάκχου, όπως λένε οι ντόπιοι. Τα τελευταία χρόνια στη Δράμα πραγματώνεται έ- να οινικό θαύμα, όπου οι οινοπαραγωγοί με τις μοντέρνες οινοποιητικές τεχνικές τους παράγουν ποιοτικά κρασιά και δρέπουν δάφνες τόσο στον τόπο τους όσο και στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα τα οινοποιεία της περιοχής έχουν δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην επισκεψιμότητά τους καθιστώντας την περιοχή από τα Κοκκινόγεια ως την Αγορά έναν πραγματικό περιηγητικό παράδεισο για τους οινόφιλους. Με όλα αυτά τα δεδομένα δεν είναι παράξενο το γεγονός ότι οι οινοπαραγωγοί και άλλοι φορείς της περιοχής θέλησαν να προωθήσουν οργανωμένα τη δυναμική της οινοτουριστικής ανάπτυξης που διαθέτει η Δράμα και ένωσαν τις δυνάμεις τους προκειμένου να προβληθεί ο τόπος τους. 106 Wine Trails _Drama.indd /26/14 7:05 PM

107 Εκδηλώσεις πού & πότε Κάτω Αριστερά: Ο οινοποιός Μπάκης Τσάλκος. Δεξιά: Η Νίκη Μηταρέα Η Δραμοινογνωσία έβαλε τα «πατήματά» της για να ανοίξει ο δρόμος στην καθιέρωση ενός θεσμού όπου ο τόπος, το κρασί, η ιστορία, ο πολιτισμός, η γαστρονομία, το περιβάλλον και οι άνθρωποι συνθέτουν έναν καμβά που θα δώσει ώθηση για την ανάπτυξη του οινοτουρισμού. Τα οινοποιεία της Δράμας δέχθηκαν επισκέπτες και από τη γύρω περιοχή. Η Δράμα αφυπνίζεται και επιδιώκει να πάρει θέσεις με αξιώσεις στο ελληνικό οινογαστρονομικό τουριστικό σκηνικό. Σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Δράμας και την Αναπτυξιακή Εταιρεία διοργάνωσαν στο τέλος Οκτώβρη ένα τριήμερο εκδηλώσεων με τη συμμετοχή επισιτιστικών σωματείων, ξενοδόχων και του εμπορικού κόσμου. Οι δρόμοι και οι πεζόδρομοι στην καρδιά της πόλης έσφυζαν από ζωή, γιορτάζοντας με μυρωδιές, γεύσεις, μουσικές και το κρασί να ευφραίνει καρδιές. Το θεματικό εργαστήρι στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου με θέμα «Η Δράμα ως οινικός-γαστρονομικός τουριστικός προορισμός» πυροδότησε τις συζητήσεις με προτάσεις, ιδέες, προβληματισμό ανάμεσα στους τοπικούς παράγοντες, τους οινοπαραγωγούς, τους οινοδημοσιογράφους και τους project managers σε θέματα τουρισμού, πολιτισμού και γαστρονομίας. Αναφερόμενη στο δυνητικό ρόλο του κρασιού στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής η αρχιτέκτων Εύη Τζήμου συντονίστρια της ομάδας έργου Ανάδειξης της Δράμας ως Οινοτουριστικού προορισμού, σχολίασε: «Το κρασί της περιοχής έχει αναγνωρισμένη ταυτότητα και ποιότητα. Η αμπελουργία στη Δράμα με αρχαία πατητήρια, ήταν διαδεδομένη από αρχαιοτάτων χρόνων. Τα επτά οινοποιεία της περιοχής δίνουν το στίγμα ενός τουριστικού προϊόντος βιώσιμου και κερδοφόρου» Οι φορείς τόνισαν ότι «ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για να καλύψει η Δράμα το έδαφος, να βρει την τουριστική της ταυτότητα της και το κρασί δίνει την αφορμή». Wine Trails _Drama.indd /26/14 7:06 PM

108 chateau nico lazaridi μαγικο βουνο κεφαλαιο στη ελληνικη οινοποιηση Πινακοθήκη οινικής τέχνης Στα τέλη της δεκαετίας του 70 στην Ανατολικής Μακεδονίας, ο Νίκος Λαζαρίδης, επιτυχημένος επιχειρηματίας από το χώρο του μαρμάρου, «πήρε το δρόμο του κρασιού» με πίστη στην παράδοση του τόπου. Το Chateau Nico Lazaridi ξεκίνησε το 1987 στην Αγορά, 15 χλμ. από τη Δράμα και ήταν η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια αναβίωσης της αμπελοκαλλιέργειας στο νομό. Ο κεντρικός αμπελώνας καλύπτει 350 στρμ. γύρω από το οινοποιείο ενώ καλλιεργούνται άλλα 650 στρμ. Εντυπωσιακό είναι το οινοποιείο του οποίου εκλεκτό τμήμα αποτελεί η Πινακοθήκη, όπου εκτίθενται όλοι οι πίνακες με εικαστικά θέματα των ετικετών που έχουν φιλοτεχνήσει Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες. ιππασια μεσα ΣΤΑ αμπελια «Ψυχή» του Κτήματος Γέννημα Ψυχής είναι ο Σταύρος Μανωλεσάκης του οποίου οι οικογενειακοί αμπελώνες των 35 στρμ. α- ξιοποιούνται από το 1989 και σήμερα φτάνουν τα 200 στρμ. «Το 1999 ξεκινήσαμε με τρεις ετικέτες, το Γέννημα Ψυχής λευκό, ροζέ και ερυθρό, που βρήκε απήχηση στην τοπική αγορά, τη Θεσσαλονίκη και την Α- θήνα. Σήμερα πουλάμε και στην Κρήτη και εξάγουμε σε Καναδά, Αγγλία και Γερμανία», επισήμανε. Η οινολόγος Αγγελική Αποστολάκη παντρεύει με τέχνη τις ελληνικές με τις γαλλικές ποικιλίες. «Στην Α- δριανή υπάρχουν τρία οινοποιεία και αυτό γιατί το έδαφος είναι ιδανικό με τις ελαφριές καμπύλες «γιακάδες» που βοηθούν να μην κρατά υγρασία», εξήγησε η οινολόγος και πρόσθεσε: «Το 2003 φυτεύτηκαν Ασύρτικο, Μαλαγουζιά, Μοσχάτο Αλεξανδρείας και Μοσχόμαυρο». Ο παραγωγός προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να γνωρίσουν τους αμπελώνες κάνοντας ιππασία με κάποιο από τα πέντε άλογά του. κτημα γεννημα ψυχησ κτημα κωστα λαζαριδη Φινετσάτη η σοδειά 2008 Ο οινολόγος Γιάννης Οξυζίδης που συντονίζει την κάθετη γευσιγνωσία του Amethystos Cava με τις χρονιές 1993, 1996, 1999, 2004, 2006, 2008 αναφέρθηκε στη συνεργασία του με τον κορυφαίο Γάλλο οινολόγο Μichel Rolland: «Ακολουθήσαμε τις οδηγίες του και μπήκαμε σε χαμηλότερες αποδόσεις. Ο Rolland άλλαξε το στυλ των κρασιών». Δοκιμάσαμε και το Amethystos Cava 2008 που βγαίνει στην αγορά. κτημα μιχαηλιδη η απολαυση τησ οινοποιησησ Το Κτήμα Μιχαηλίδη στον Αγ. Αθανάσιο διαθέτει ένα μικρό οινοποιείο που η παρουσία του ξεκίνησε το «Τα αμπέλια φυτεύτηκαν το 1992 και στην αγορά βγήκα το 2005», είπε ο Ιορδάνης Μιχαηλίδης. Η χημικός-οινολόγος Κατερίνα Καραμπατέα μας ξενάγησε στη διαδικασία της οινοποίησης. «Η οινοποίηση γίνεται ξεχωριστά σε κάθε ποικιλία», εξήγησε και πρόσθεσε ότι «η παραγωγή των φιαλών «Πύλη» είναι μικρή, το σύνολο των λευκών και των ερυθρών. Οι ποικιλίες είναι Syrah, Cabernet Sauvignon, Merlot, Chardonnay και πρόσφατα Ασύρτικο. Το 30% της παραγωγής εξάγεται στη Γερμανία». Η γευσιγνωσία άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις για τη δουλειά που γίνεται στο κρασί _Drama.indd /26/14 7:06 PM

109 Εκδηλώσεις πού & πότε κτημα οινογενεσισ κτημα τεχνη οινου Η μαγεία της κάβας Το Κτήμα Τέχνη Οίνου είναι ένα γοητευτικό οινοποιείο στο Μικροχώρι. Έκανε ντεμπούτο στην αγορά πριν από 17 χρόνια. Δημιουργοί του δύο μηχανικοί, οι Γιάννης Παπαδόπουλος και Γιάννης Καλαϊτζίδης που αναβίωσαν έναν οικογενειακό αμπελώνα. Εντυπωσιακή είναι η «μαγική» υπόγεια κάβα που ενώνει τα δύο κτίρια σαν πύργους. «Βλέπουμε ότι το μέλλον είναι οι ελληνικές ποικιλίες» υποστήριξε ο χημικός- οινολόγος Ακης Καλαϊτζίδης, η δεύτερη γενιά, που μας οδήγησε στην καλόγουστη αίθουσα γευσιγνωσίας. Εκεί έγινε η δοκιμή του Chardonnay Τέχνη Αλυπίας 2014 που τραβήχτηκε από το βαρέλι όπου θα μείνει 4 μήνες πριν βγει στην αγορά τέλη Ιανουαρίου. φεγγιτησ στο κρασι του αυριο Το Οινοποιείο του οινολόγου και παραγωγού Μπάκη Τσάλκου είναι φρέσκο απόκτημα της Αδριανής. Εντυπωσιακό με χώρους που προβάλλουν την τέχνη νέων καλλιτεχνών και τεράστια υπόγεια κάβα με θυρίδες ώστε μελλοντικά να μπορούν να αποθηκεύουν τα κρασιά τους οι φίλοι του κλαμπ Οινογένεσις. Ο Μπ. Τσάλκος έχει κάθε λόγο να καμαρώνει. «Στο οινοποιείο μας ο άνθρωπος κινεί την τεχνολογία, στο 65% η επιτυχία του κρασιού οφείλεται στο terroir», σχολίασε ο άοκνος οινοποιός που οι σπουδές στη Γαλλία τον οδήγησαν να φυτέψει γαλλικές κι ελληνικές ποικιλίες. «Η αγορά του μέλλοντος είναι η Ν. Κορέα, είναι καταναλωτές νέοι στο παιχνίδι του κρασιού και ξοδεύουν για να μάθουν», εξήγησε. Δοκιμάσαμε το ε- ξαιρετικό Φεγγίτες του 2008 από Cabernet Franc 5%, Merlot 30% Cabernet Sauvignon 65%.«Είναι το χαρμάνι με το οποίο ξεκίνησα να κάνω κρασί» είπε ο οινολόγος και τόνισε: «Αποτίω φόρο τιμής στους παππούδες μου που μου έμαθαν να κάνω κρασί στη Γαλλία και έλεγαν ότι πρέπει να το μασάς». 9 νοεμβριου κτημα Κεχρησ Ευρωπαϊκή ημέρα Οινοτουρισμού Με στόχο να αναδείξει τον πολιτισμό και τις παραδόσεις των πόλεων και περιοχών εκείνων που σχετίζονται με την καλλιέργεια της αμπέλου και την παραγωγή οίνου, η Ευρωπαϊκή Ημέρα Οινοτουρισμού γιορτάζεται κάθε χρόνο από το 2009, τη δεύτερη Κυριακή του Νοεμβρίου, με τη συμμετοχή των οινοποιείων που ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πόλεων του Κρασιού (RECEVIN) ή σε οινοτουριστικά δίκτυα. Φέτος η ημέρα αυτή εορτάστηκε σε πολλά οινοποιεία μεταξύ των οποίων το Κτήμα Στέλιος Κεχρής, το οποίο αποτελεί ιδρυτικό μέλος της ένωσης «Οίνοι Β. Ελλάδος» και του οινοτουριστικού δικτύου «Δρόμοι του Κρασιού της Β. Ελλάδος» και άνοιξε τις πύλες του στο οινόφιλο κοινό ξεναγήσεις, γευστικές δοκιμές και παιδικό θέατρο. Παράλληλα με το Κτήμα Κεχρής, 17 επισκέψιμα οινοποιεία από τις 8 διαδρομές του κρασιού του οινοτουριστικού δικτύου «Δρόμοι του Κρασιού της Βορείου Ελλάδος» ήταν ανοιχτά μαζί φυσικά με πολλά άλλα οινοποιεία στην υπόλοιπη Ευρώπη. κτημα παυλιδη διαλογη ρωγα-ρωγα Σαν κόσμημα φαντάζει το οινοποιείο του Κτήματος Παυλίδη στα Κοκκινόγεια στην αγκαλιά Φαλακρού, Mενοίκιου και Παγγαίου. Μάλιστα, όπως λέει ο οινολόγος και διευθυντής του οινοποιείου Νίκος Καρατζάς: «Κρύες μάζες κατεβαίνουν στην κοιλάδα με πτώση της θερμοκρασίας βαθμούς που διατηρούν την οξύτητα και την φρεσκάδα στο κρασί. Γι αυτό και ο τρύγος γίνεται τη νύχτα και η διαλογή γίνεται ρώγα-ρώγα». Οι λιτές γραμμές χαρακτηρίζουν το οινοποιείο που η αισθητική του παραπέμπει στον Νέο Κόσμο. Στην εντυπωσιακή αίθουσα γευσιγνωσίας δοκιμάσαμε τη χρονιά του 2006 μέχρι το νέο Thema λευκό 2014 που αν και η χρονιά ήταν δύσκολη εντυπωσίασε με τη φρεσκάδα και την ισορροπία του _Drama.indd /26/14 7:06 PM

110 Στον αντίποδα των εγχώριων τυμπανοκρουσιών, πραγματοποιήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2014 στο Λονδίνο υπό την αιγίδα της Ελληνικής πρεσβείας μια ιδιαίτερα σημαντική εκδήλωση για την προώθηση του ποιοτικού Ελληνικού κρασιού στη Μεγάλη Βρετανία Απλά μαθήματα εξωστρέφειας Κειμενο Παναγιώτης Παπαγιαννόπουλος * Οινολόγος Σε μια χώρα που συγκαταλέγεται στις τρεις μεγαλύτερες και σκληρότερες αγορές κρασιού στο κόσμο, αποτελώντας την βιτρίνα της παγκόσμιας αγοράς με τις σημαντικότερες οινοπαραγωγικές χώρες να διατηρούν εκεί γραφείο οίνου και σχεδόν όλες να παρουσιάζουν τα κρασιά τους σε ετήσιο σαλόνι, το A TASTING OF GREEK WINES α- ποτέλεσε την πρώτη εθνική παρουσία για το ελληνικό κρασί από το Τα 8 χρόνια απουσίας ίσως μοιάζουν πολλά σε αυτό το μεσοδιάστημα όμως χάρη στην ι- κανότητα και επιμονή κάποιων, το ελληνικό κρασί απέκτησε σημαντική παρουσία σε σοβαρά και ιστορικά δίκτυα,σε κάβες,σούπερμαρκετ και εξαιρετικά wine bars. Η επιμονή της κ. Mary Pateras της eclectic wines και η αγαστή συνεργασία της με τον πρόθυμο να ακούσει προτάσεις και να συνεργαστεί εμπορικό ακόλουθο της πρεσβείας της Ελλάδας κ. Κατοπόδη οδήγησαν στην πραγματοποίηση της συγκεκριμένης εκδήλωσης. Δημιουργείται η ανάγκη για συνέχεια και στήριξη της συγκεκριμένης έκθεσης ώστε να γίνει η ετήσια παρουσίαση των ελληνικών οίνων σε μια καλή εποχή για τα κρασιά με δύσκολα ονόματα από χώρες της α- νατολικής Ευρώπης να κερδίζουν συνεχώς έδαφος στην αγορά της Αγγλίας. Η κ.pateras δήλωσε για την εκδήλωση: Η τελευταία επίσημη γενική και ομαδική εκδήλωση δοκιμής Ελληνικών κρασιών στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε το Η σημαντικότητα της εκδήλωσης έγκειται στο γεγονός πως επανατοποθετεί την Ελλάδα στον ιδιαίτερα ανταγωνιστικό Βρεταννικό χάρτη των σημαντικών οινοπαραγωγικών χωρών. Βέβαια, με μια εκδήλωση όσο επιτυχημένη και να είναι δεν κατακτά κανείς μία αγορά. Θα πρέπει να επαναλαμβάνεται τουλάχιστον σε ετήσια βάση, αρκεί να σκεφτεί κανείς πως οι σημαντικότερες οινοπαραγωγικές χώρες πραγματοποιούν αντίστοιχες εκδηλώσεις. Εδώ θα ήθελα να σταθώ στην ιδιαίτερα σημαντική συμβολή της Ελληνικής πρεσβείας, για την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης εκδήλωσης. Η εκδήλωση σε αριθμούς 9 εταιρείες που εισάγουν και διανέμουν ελληνικά κρασιά στην Μεγάλη Βρετανία (Berry Bros & Rudd,Boutinot,Maltby & Greek,The Life Goddess,Clark Foyster Wines, HndWines(Novum), Theatre of Wine,Eclectic Wines, Les Caves De Pyrene) καθώς και τα ελληνικά κρασιά των supermarket(own label). 169 ελληνικά κρασιά από 35 οινοπαραγωγούς που δραστηριοποιούνται εξαγωγικά στην Αγγλία. 139 κρασιά από ελληνικές ποικιλίες,18 χαρμάνια και 12 από διεθνείς. Φυσική παρουσία από 5 έλληνες οινοποιούς (Κυρ Γιάννη, Σκούρας, Σεμέλη,Τετράμυθος, Καραβιτάκης) και 2 υπεύθυνους εξαγωγών(ε.ο.σ.σάμου & Κτήμα Αλφα). Περίπου 100 επισκέπτες δημοσιογράφοι, sommeliers, ΜW & επαγγελματίες κρασιού. 110 Wine Trails 110_111_ekthesi_presbeia_boroina.indd /26/14 6:50 PM

111 βοροινα ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ ΒΟΡΕΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ Γευσιγνωσία νέων ετικετών Οι βορειοελλαδίτες παραγωγοί υποδέχτηκαν το κοινό Χιλιάδες φίλοι του κρασιού -επαγγελματίες και καταναλωτέςαπό τη Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές επισκέφτηκαν την πρόσφατη οινική εκδήλωση ΒορΟινά στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για ποικιλίες που καλλιεργούνται στη Β. Ελλάδα, αλλά και να συνοδεύσουν γευστικά τα κρασιά που δοκίμασαν, με εκλεκτά προϊόντα από βορειοελλαδίτες παραγωγούς. οινοι πελοποννησου ΑΥΘΕΝΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΠΕΛΟΤΟΠΙΑ Τους οίνους του Μωριά γεύτηκε το κοινό Πολύ μεγάλη η προσέλευση στη γευστική δοκιμή της ΕΝ.Ο.Α.Π. Καινούριες δημιουργίες, αλλά και κλασικά κρασιά από τον πελοποννησιακό αμπελώνα, «τον πιο πλούσιο σε διαφορετικά αμπελοτόπια της Ελλάδας», παρουσίασε η Ένωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Πελοποννήσου στην 9η ετήσια γευστική δοκιμή των κρασιών της. Η εκδήλωση Οίνοι Πελοποννήσου: Αυθεντικά Ελληνικά Αμπελοτόπια, που έγινε την Κυριακή 23 Νοεμβρίου στο ξενοδοχείο Μεγ. Βρετανία στην Αθήνα, χαρακτηρίστηκε α- πό πολύ μεγάλη προσέλευση, Wine Trails _111_ekthesi_presbeia_boroina.indd /26/14 6:50 PM

112 Il patrimonio salvato ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΦΟΡΑΕΙ ΤΑ ΚΑΛΑ ΤΟΥ Τα γνωστότερα οινοποιεία παγκοσµίως συγκεντρώνονται στην «Decanter» µε σκοπό να ξεχωρίσουν στη διεθνή αγορά 112 Wine Trails Τέσσερα Ελληνικά οινοποιεία συµµετείχαν στο φετινό Decanter fine wine encounter ανάµεσα σε εκατό και πλέον εκθέτες. Κτήµα Σκούρα, Άλφα, Βίβλια χώρα και κτήµα Γεροβασιλείου. DECANTER ΣΕ BΡΑΒΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2014 Κτήµα Άλφα Ξινόµαυρο 2009 Γαία Ασύρτικο 2013 Κτήµα Γεροβασιλείου Μαλαγουσιά 2013 Κτήµα Παυλίδης Θέµα 2011 Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισµών Σάµου Άνθεµις 2008 Μονεµβασιά Μονεµβασιά-Malvasia 2010 Το περιοδικό The Decanter πραγµατοποιεί έναν από τους παγκοσµίως σηµαντικότερους διαγωνισµούς βράβευσης κρασιών κάθε χρόνο. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γιώργος Κοντονής Συνεπής µε το καταναλωτικό κοινό της Μεγάλης Βρετανίας και όχι µόνο ήταν το οινικό περιοδικό παγκόσµιας εµβέλειας The Decanter, πραγµατοποιώντας το διήµερο 15 και 16 Νοεµβρίου το καθιερωµένο πλέον ετήσιο Fine Wine Encounter. Αποτελεί τη σηµαντικότερη οινική έκθεση του Λονδίνου, προσανατολισµένη στις απαιτήσεις των καταναλωτών, δίχως αυτό να της στερεί την µαζική εµπορική της πλευρά. Από ελληνικής πλευράς, συµµετείχαν τέσσερα οινοποιεία αποκοµίζοντας σηµαντικές εµπειρίες και επαφές, όπως χαρακτηριστικά µας είπαν, τοποθετώντας τη συµµετοχή τους στις άκρως επιτυχηµένες επενδυτικές επιλογές. ΕΚΘΕΣΗ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕ ΟΥ Τα πάντα είναι οργανωµένα σε βαθµό που να υπολογίζονται, συνδυαζόµενα, η εµπορική επιτυχία της έκθεσης µε την ευχέρεια κίνησης και την ικανοποίηση των επισκεπτών. Έτσι, δοσµένου του χώρου της έκθεσης και του αριθµού των εκθετών δεν διατίθεται απεριόριστος αριθµός εισιτηρίων για τις κεντρικές αίθουσες, αλλά αριθµηµένα εισιτήρια. Προς ενηµέρωση των δύσπιστων τα φετινά εισιτήρια της πρώτης ηµέρας είχαν εξαντληθεί από τις αρχές Οκτώβρη. Οι παράλληλες εκδηλώσεις περιελάµβαναν masterclasses µε θεµατικές οργανοληπτικές δοκιµές κρασιών, και discovery theaters µε θεµατικές οργανοληπτικές δοκιµές. Το φάσµα των εκδηλώσεων κάθε χρόνο καλύπτει τεράστιο οινικό εύρος από τα γνωστότερα οινοποιεία παγκοσµίως ως τα icewines και τις συγκριτικές δοκιµές, πρόσφατα και µη, απολασποµένων αφρωδών οίνων από την Champagne _EKDHLOSEIS_PROSEXOS.indd /26/14 6:48 PM

113 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Μαρία Κρόκου Εκδηλώσεις πού & πότε 28 Φεβρουαρίου Ανοίγουν οι εγγραφές για τα νέα βραβεία του OIV Έως τις 28 Φεβρουαρίου του 2015 οι υποψηφιότητες για βραβεύσεις σε δέκα κατηγορίες του αµπελοοινικού τοµέα Τα βραβεία θα παρουσιαστούν από τον γενικό διευθυντή του OIV και τον πρόεδρο της Κριτικής Επιτροπής των Βραβείων σε µία εκδήλωση, που θα πραγµατοποιηθεί τον προσεχή Οκτώβριο στο Παρίσι. Κάθε χρόνο η Κριτική Επιτροπή Βραβείων του ιεθνούς Οργανισµού Αµπέλου και Οίνου (OIV) απονέµει βραβεία για τα καλύτερα βιβλία που έχουν εκδοθεί κατά τη διάρκεια των δύο προηγούµενων ετών, οι συγγραφείς και οι εκδότες των οποίων έχουν υποβάλλει υποψηφιότητα. Τα βραβεία απονέµονται σε 10 κατηγορίες, που ορίζονται από την Επιτροπή και σχετίζονται µε τον αµπελοοινικό τοµέα. Η προηγούµενη διοργάνωση έγινε στις 24 Ιουνίου 2014 στο Παρίσι, όπου απονεµήθηκαν 13 βραβεία και τρεις ειδικές αναφορές σε 9 κατηγορίες ανάµεσά τους και το βιβλίο της Σταυρούλας Κουράκου «Άµπελος και Οίνος στον αρχαίο ελληνικό κόσµο» Μαρτίου 2015 Ο οινικός πλούτος της Ελλάδας στην OENOTELIA To σηµαντικότερα εµπορικό φόρουµ για την αγορά του κρασιού στην Ελλάδα φιλοδοξεί να αποτελέσει η 1η OENOTELIA, που θα πραγµατοποιηθεί Μαρτίου 15 στο Metropolitan Expo. Στην OENOTELIA θα συµµετέχουν 25 σηµαντικοί αγοραστές κρασιού από Ευρώπη, Αµερική, Αυστραλία και Κίνα, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να πραγµατοποιήσουν ουσιαστικές b2b συναντήσεις µε Έλληνες οινοπαραγωγούς και να γευθούν τον οινικό πλούτο της χώρας µας Νοεμβρίου 2015 Η μαγεία του κρασιού στον Χάρτη των Γεύσεων Τη µαγεία του κρασιού µάς προσκαλούν να ανακαλύψουµε για 12η χρονιά η Wine Plus και ο Χάρτης των Γεύσεων το Σ/Κ 29 και 30 Νοεµβρίου στην Αποθήκη Γ στο Λιµάνι Θεσσαλονίκης, που θα µεταµορφωθεί σε έναν τεράστιο µαγνήτη που θα συγκεντρώσει όλο τον κόσµο του κρασιού της Ελλάδας. Οινοπαραγωγοί, αποσταγµατοποιοί, εισαγωγείς οίνων, επαγγελ- µατίες του κρασιού, της εστίασης, του τουρισµού και χιλιάδες οινόφιλοι δοκιµάζουν, συζητούν, ανταλλάσσουν απόψεις και εµπειρίες σε καλαίσθητο και ευχάριστο περιβάλλον. Ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να συναντήσει περισσότερους από 90 οινοποιούς και να δοκι- µάσει περισσότερες από 500 ετικέτες. 29 Νοεμβρίου, Σανγκάη Decanter Shanghai Fine Wine Encounter Το Decanter Shanghai Fine Wine Encounter θα πραγµατοποιηθεί στις 29 Νοεµβρίου 2014 στο Ritz-Carlton στην Σανγκάη. Αξίζει να επισηµανθεί ότι είναι µία ευκαιρία για τους επαγγελµατίες του χώρου να έρθουν σε επαφή µε την διαρκώς αναπτυσσόµενη αγορά της Κίνας. 8 Δεκεμβρίου 2014 Μεγάλα Κόκκινα Κρασιά Γευστικό ταξίδι στον κόσµο των Μεγάλων Κόκκινων Κρασιών διοργανώνεται στην Μ. Βρετανία την ευτέρα 8 εκεµβρίου από το FnL Guide και την Vinetum. «Με ένα αντίτιµο 38 ευρώ ο επισκέπτης θα παραλαµβάνει ένα µπλοκ µε δέκα κουπόνια αξίας 3 ευρώ έκαστο, τα οποία θα εξαργυρώνει στα stands των εκθετών ώστε να δοκιµάζει στο κόστος τους κρασιά που υπό άλλες συνθήκες δεν είναι απλώς απαγορευτικά λόγω τιµής αλλά επιπλέον δεν είναι εύκολα προσβάσιµα», σύµφωνα µε σχετική ανακοίνωση του FnL Guide. 14 Δεκεμβρίου 2014 Αφρός και Φυσαλίδες Τα αφρώδη κρασιά του ελληνικού και διεθνή αµπελώνα έχουν την τιµητική τους την Κυριακή 14 εκεµβρίου 2014 στην εκδήλωση «Αφρός και Φυσαλίδες», που θα διεξαχθεί στη Μ. Βρετανία από τη µ.µ. έως τις µ.µ. 3 Φεβρουαρίου 2015 οκιµές από Ελλάδα, Ιταλία, Βουλγαρία Κρασιά από Ελλάδα, Ιταλία και Βουλγαρία θα έχουν την ευκαιρία να δοκιµάσουν την Τρίτη 3 Φεβρουαρίου 2015 οι έµποροι και οι καταναλωτές στην εκδήλωση του Decanter στο Institute of Directors στο Λονδίνο. Wine Trails _EKDHLOSEIS_PROSEXOS.indd /26/14 6:48 PM

114 Ιστορία Επιμελεια Φανή Γιαννακοπούλου Άμεσα συνυφασμένη με το πιο γνωστό και εκλεκτό κόκκινο κρασί της Ουγγαρίας, το Egri Bikavér («Bull s Blood of Eger») είναι η ιστορία των Ούγγρων στρατιωτών και του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή. Χάρη στο επονομαζόμενο «Αίμα του ταύρου του Έγκερ» οι Ούγγροι κατάφεραν να νικήσουν τους πολυπληθέστερους Οθωμανούς στην πολιορκία του Έγκερ. Το 2004 η Ουγγαρία λάνσαρε το κρασί Egri Bikavér Superior. Απαρτίζεται, από 5 εκ των 13 συνιστώμενων ποικιλιών και η παλαίωση του είναι 12 μήνες σε ξύλινα βαρέλια και 6 στη φιάλη πριν κυκλοφορήσει στην αγορά 114 Wine Trails ιστορια Τρομακτικό κρασί του 16ου αιώνα το «Αίμα Ταύρου» Σπουδαίο στρατηγικό ελιγμό στη μάχη του 1550 μεταξύ Ούγγρων και Οθωμανών αποτέλεσε η κατανάλωση κρασιού από τους Ούγγρους στρατιώτες. Το Egri Bikavér είναι το πιο φημισμένο κόκκινο κρασί στην Ουγγαρία και όχι άδικα, καθώς το κουβάρι ιστορίας και μύθου τυλίγονται με περίσσια μαεστρία προσδίδοντας εθνική περηφάνια στους αμπελοκαλλιεργητές της χώρας. Κατά τη διάρκεια των οθωμανικών πολέμων του 1550 στην Ευρώπη ο Σουλεϊμάν Α ο Μεγαλοπρεπής πολιορκούσε μαζί με τα πολυπληθή στρατεύματα του το φρούριο Έγκερ στα Βουνά Beech της Βόρειας Ουγγαρίας. Το φρούριο υπερασπιζόταν μόλις από στρατιώτες με επικεφαλής τον καπετάνιο Istvàn Dobό. Oι Ούγγροι που παρέμεναν στις θέσεις τους για αρκετές εβδομάδες αντιστέκονταν σθεναρά στις επανειλημμένες επιθέσεις των Οθωμανών. Το μυστικό της αντίστασης των Ούγγρων στρατιωτών ήταν να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες κόκκινου κρασιού για να διατηρήσουν τη δύναμη και το ηθικό τους ακμαία. Ο μύθος αναφέρει ότι το κρασί έρρεε συνεχώς από τις γενειάδες και τις πανοπλίες των διψασμένων στρατιωτών, δημιουργώντας την ιδέα στις δυνάμεις του εχθρού πως οι Ούγγροι έπιναν το αίμα ταύρου για να τους δώσει υπεράνθρωπη δύναμη. Ως αποτέλεσμα, οι Οθωμανοί αποχώρησαν από το φρούριο Έγκερ. Όμως, χρειάστηκαν ακόμη περίπου 200 χρόνια πριν οι αμπελουργοί του Έγκερ ξεκινήσουν την εμπορία του μυθικού τους κόκκινου κρασιού σε φιάλες με την ετικέτα Egri Bikavér («Αίμα του ταύρου του Έγκερ»). Μείγμα αρχαίων και σύγχρονων ποικιλιών Το Egri Bikavér έχει τις ρίζες του στην αρχαία ποικιλία Kadarka. Η Kadarka πιστεύεται ότι έφτασε στην Ουγγαρία κατά την οθωμανική εισβολή το 16ο αιώνα, είτε από τους ίδιους τους Οθωμανούς ή από εκτοπισμένους Σέρβους. Επισήμως το Egri Bikavér περιέχει τουλάχιστον 3 από τα ακόλουθες 13 ποικιλίες σταφυλιών: Kadarka, Kékfrankos, Blauer Portugieser (Kékoportό), Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Merlot, Menoire (γνωστή ως Kékmedoc, ή Médoc noir), Pinot Noir, Syrah, Turàn, Bίborkadarka και οι σύγχρονες διασταυρωμένες ποικιλίες της Αυστρίας, Blauburger και Zweigelt. 114_ISTORIA.indd /26/14 6:51 PM

115

116