Εμπορικό ισοζύγιο ανθοκομικών προϊόντων

Transcript

1 Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καλαμάτας Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Βιολογικών Θερμοκηπιακών Καλλιεργειών και Ανθοκομίας Τ E I Κ Α Λ Α Μ Α Τ Α Σ ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΒΙΒΑΚΜΗΚΗΧ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εμπορικό ισοζύγιο ανθοκομικών προϊόντων ( Π ) p e rcen t Όνομα: Βασιλούδη Τριανταφυλίτσα Επιβλέπων: Πετρόπουλος Δημήτριος, επίκουρος καθηγητής ΚΑΛΑΜΑΤΑ 2010 ΣΤΕΓ(ΘΕΚΑ) Π.461

2 Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καλαμάτας Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Βιολογικών Θερμοκηπιακών Καλλιεργειών και Ανθοκομίας ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εμπορικό ισοζύγιο ανθοκομικών προϊόντων Όνομα: Βασιλούδη Τριανταφυλίτσα Επιβλέπων: Πετρόπουλος Δημήτριος, επίκουρος καθηγητής ΚΑΛΑΜΑΤΑ 2010

3 τ Ε Ι Κ Α Λ Α Μ Α Τ Α!! Τ Μ Η Μ Α ΕΚΑΟΖΕΟΝ II ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗί ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή Βιβλιογραφική ανασκόπηση Διάρθρωση της παραγωγής ανθοκομικών προϊόντων Οικογένειες ανθοκομικών φυτών Σύντομη ιστορική ανασκόπηση της παραγωγής των ανθοκομικών προϊόντων Χαρακτηριστικά του ανθοκομικού τομέα Προβλήματα και αδυναμίες της παραγωγής και εμπορίας ανθοκομικών προϊόντων Η παραγωγή των ανθοκομικών προϊόντων παγκοσμίως και στην Ελλάδα Ζήτηση και κατανάλωση ανθοκομικών προϊόντων Εμπόριο ανθοκομικών προϊόντων Μεταφορά και διανομή των ανθοκομικών προϊόντων Μεθοδολογία- αποτελέσματα Μεθοδολογία Αποτελέσματα Δρεπτά άνθη και φυλλώματα Φυτά εσωτερικού χώρου Συζήτηση - Συμπεράσματα Βιβλιογραφία

4 1. Εισαγωγή Ανθοκομία καλείται η καλλιέργεια των φυτών για παραγωγή δρεπτών (κομμένων) ανθέων, φυτών σε γλάστρες και φυλλωμάτων για ανθικές διακοσμήσεις και συνθέσεις. Με άλλα λόγια, «η ανθοκομία ασχολείται με την τεχνική της καλλιέργειας φυτών τα οποία χάρη στην ιδιαίτερη ομορφιά κάποιου μέρους τους ή του συνόλου τους χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση του εσωτερικού χώρου των κτιρίων, καθώς και των εξωτερικών χώρων των οικιστικών περιοχών (κήποι, πάρκα, πεζοδρόμια, νησίδες οδών, ακάλυπτοι χώροι κλπ) (Σάββας 2003). Οι οικονομίες των περισσοτέρων χωρών είναι πια ανοιχτές, δηλαδή έχουν διεθνείς συναλλαγές μεταξύ τους και ο εξωτερικός τομέας πλέον έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία. Για παράδειγμα, στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν καταργηθεί πλήρως οι περιορισμοί στις μεταξύ τους συναλλαγές και οι οικονομίες των μελών έχουν γίνει τελείως ανοικτές σε βαθμό που οι εθνικές οικονομίες έχουν μετατραπεί σε περιφερειακές οικονομίες της ενωμένης Ευρώπης. Οι οικονομικές συναλλαγές μιας χώρας με άλλες χώρες συνεπάγονται πληρωμές και εισπράξεις της προς και από αυτές. Τα στατιστικά δεδομένα για τις οικονομικές συναλλαγές των ατόμων, των επιχειρήσεων, των τραπεζών και των οικονομικών αρχών της Ελλάδας καταγράφονται στη στατιστική υπηρεσία και παρακολουθούνται από την Τράπεζα της Ελλάδας. Οι υποχρεώσεις και οι απαιτήσεις από το σύνολο των οικονομικών συναλλαγών σε μια δεδομένη χρονική περίοδο καταγράφονται και εμφανίζονται στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών της χώρας. Το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών παρέχει μια εικόνα της θέσης μιας χώρας από τις συναλλαγές της με το εξωτερικό στη δεδομένη χρονική περίοδο και δείχνει την εμπορική της θέση (το μέγεθος και τη διάρθρωση των εξαγωγών και των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών), την καθαρή δανειακή της θέση (το 3

5 μέγεθος και τη διάρθρωση του εξωτερικού δανεισμού) και τις μεταβολές στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της κεντρικής τράπεζας. Το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών αποτελείται από τα εξής επιμέρους ισοζύγια: α) από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο αποτελείται από το εμπορικό ισοζύγιο και το ισοζύγιο αδήλων συναλλαγών και β) από το ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων. Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές εμπορευμάτων αποτελούν το εμπορικό ισοζύγιο, ενώ οι άδηλοι πόροι και οι πληρωμές το ισοζύγιο των αδήλων συναλλαγών. Το υπόλοιπο του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δείχνει την καθαρή θέση της χώρας από τις εισαγωγές και τις εξαγωγές εμπορευμάτων και υπηρεσιών και τις μονομερείς μεταβιβάσεις πόρων και αποτελεί το κυριότερο στοιχείο του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Το αν μια χώρα θα έχει έλλειμμα ή πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της εξαρτάται από την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων που παράγει, δηλαδή από την ποιότητα και τις τιμές των προϊόντων της σε σύγκριση με την ποιότητα και τις τιμές ανταγωνιστικών προϊόντων από άλλες χώρες. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι πολύ σημαντικό να είναι πλεονασματικό και όχι ελλειμματικό. Μια πλεονασματική χώρα αποκτά απαιτήσεις στο εξωτερικό, ενώ αντίθετα μια ελλειμματική χώρα αναγκάζεται να δανειστεί ή να πουλήσει τα περιουσιακά της στοιχεία σε ξένους επενδυτές. Παραδοσιακά στην Ελλάδα το εμπορικό ισοζύγιο παρουσιάζει μονίμως σοβαρό έλλειμμα, καθώς η αξία των εισαγωγών των εμπορευμάτων υπερβαίνει κατά πολύ την αξία των εξαγωγών. Αντίθετα, το ισοζύγιο άδηλων συναλλαγών παρουσιάζει πλεόνασμα (Πετράκη- Κώττη και Κώττης 2000). Ένα σημαντικό κεφάλαιο στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών της Ελλάδας, βασίζεται στην αγροτική οικονομία, δηλαδή στα αγροτικά προϊόντα της χώρας μας. Μέρος της αγροτικής οικονομίας, αποτελεί και ο κλάδος της επιχειρηματικής ανθοκομίας και κηποτεχνικής, δηλαδή η παραγωγή και το εμπόριο των ανθοκομικών προϊόντων. Σκοπός της παρούσης εργασίας, είναι να παρουσιάσει το εμπορικό ισοζύγιο, δηλαδή το σύνολο των εισαγωγών και εξαγωγών των ανθοκομικών προϊόντων της Ελλάδας, κατά τη χρονική περίοδο

6 2. Βιβλιογραφική ανασκόπηση 2.1 Διάρθρωση της παραγωγής ανθοκομικών προϊόντων Η ανθοκομία διακρίνεται στην παραγωγική ανθοκομία και στην κηποτεχνία ή της αρχιτεκτονικής κήπων. Ο κλάδος της αρχιτεκτονική τοπίου που ασχολείται με τον καλλωπισμό και την διαμόρφωση εξωτερικών χώρων και κήπων αποτελεί μια ιδιαίτερη κατηγορία. Η παραγωγική ανθοκομία χωρίζεται σε τρεις επιμέρους κλάδους που είναι α) της καλλιέργειας για παραγωγή δρεπτών άνθεων, β) της παραγωγής φυτών εσωτερικών χώρων και γ) της παραγωγής πολλαπλασιαστικού υλικού (Σάββας 2003). Η καλλιέργεια για παραγωγή δρεπτών άνθεων γίνεται στην ύπαιθρο ή στο θερμοκήπιο, ενώ η των φυτών εσωτερικών χώρων γλάστρες ή άλλου είδους φυτοδοχεία σε θερμοκήπια. Τέλος, η παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού και φυτών κηποτεχνίας και διακόσμησης τοπίου, απαιτεί μεγάλες και εξειδικευμένες φυτωριακές μονάδες εξοπλισμένες με σύγχρονα θερμοκήπια πολλαπλασιαστικού υλικού (Σάββας 2003). Τα καλλιεργητικά κριτήρια με βάση τα οποία ταξινομούνται τα ανθοκομικά φυτά είναι τα εξής: 1) ο τρόπος χρησιμοποίησης και η χρησιμότητα κάθε ανθοκομικού φυτού, 2) η εποχή και η διάρκεια καλλιέργειας, 3) ο τρόπος και ο χώρος καλλιέργειας των ανθοκομικών φυτών. Σύμφωνα με τα παραπάνω κριτήρια, τα ανθοκομικά φυτά μπορούν να ταξινομηθούν σε καλλωπιστικά φυτά διαμόρφωσης τοπίων, σε καλλωπιστικά φυτά εσωτερικών χώρων και σε δρεπτά καλλωπιστικά (Σάββας 2003). Τα καλλωπιστικά φυτά διαμόρφωσης τοπίου, που βρίσκουν χρήση στην κηποτεχνία χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες σε: 5

7 ετήσια χειμερινοεαρινά πολλαπλασιαζόμενα με σπόρο, ετήσια θερινοφθονοπωρινά πολλαπλασιαζόμενα με σπόρο, πολυετή ποώδη, ξυλώδη καλλωπιστικά, αναρριχώμενα καλλωπιστικά, φυτά εδαφοκάλυψης, παχύφυτα, αλόφυτα καλλωπιστικά και υδροχαρή καλλωπιστικά. Τα ανθοκομικά προϊόντα, επίσης κατατάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες (Σταυρουλαντωνάκη 2009, Μαθιουδάκης 2007): α) Τα γλαστρικά φυτά ή φυτά εσωτερικού χώρου είναι φυτά με διακοσμητικό φύλλωμα ή άνθη ή φυτά με περίεργα σχήματα που έχουν την ικανότητα να αναπτύσσονται σε συνθήκες εσωτερικών χώρων και καλλιεργούνται μέσα σε γλάστρες. Τα γλαστρικά φυτά διακρίνονται σε φυλλώδη φυτά εσωτερικών χώρων και σε ανθοφόρα φυτά εσωτερικών χώρων. Τα φυλλώδη γλαστρικά έχουν σαν κύριο διακοσμητικό τους το ωραίο πράσινο ή έγχρωμο φύλλωμα τους όπως είναι ο φίκος, ο κρότων, η κέντια, τα σπαθίφυλλα, η γιούκα, οι δράκαινες κ.α. Είναι τα πιο δημοφιλή φυτά εσωτερικού χώρου, βρίσκονται σε όλες τις εποχές και σε μεγάλη ποικιλία (πάνω από 500 είδη). Τα ανθοφόρα γλαστικά φυτά, φέρουν σαν κύριο διακοσμητικό τους τα άνθη τους, όπως η αζαλέα, το κυκλάμινο, το ανθούριο, η καλαγχόη, η σαινπώλια, το χρυσάνθεμο, η ορτανσία κ.α. Γενικά τα ανθοφόρα προσαρμόζονται πιο δύσκολα από τα φυλλώδη και υποβάλλονται σε φορτσάρισμα σε προγραμματισμένες ημερομηνίες για να ανθίσουν. Εκτός αυτών και πολλά κακτώδη (παχύφυτα ή σαρκώδη) καλλιεργούνται σαν γλαστρικά. Με τον όρο αυτό, εννοείτε μια ομάδα φυτών με υδαρείς ιστούς, σαρκώδη και μερικές φορές ογκώδη κορμό, β) Τα δρεπτά άνθη και φυλλώματα. Τα δρεπτά καλλωπιστικά φυτά καλλιεργούνται με στόχο την κοπή, συλλογή και εμπορία των λουλουδιών ή του φυλλώματος. Διακρίνονται σε δρεπτά άνθη και σε δρεπτά φυλλώματα και χρησιμοποιούνται κυρίως για τη διακόσμηση των ανθικών συνθέσεων, όπως για παράδειγμα είναι το τριαντάφυλλο και η ορχιδέα. 6

8 γ) Ποώδη φυτά πρασιάς. Είναι ετήσια ή πολυετή φυτά που καλλιεργούνται εποχικά ή όλο το χρόνο σε κήπους ή πάρκα, σε παρτέρια ή στο γκαζόν, όπως είναι ο πανσές, η πετούνια, οι διάφοροι χλοοτάπητες κ.α. δ) Καλλωπιστικά δέντρα ή θάμνοι, που είναι πολυετή φυτά με θαμνώδη ή δενδρώδη ανάπτυξη που χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση εξωτερικών χώρων, κήπων, πάρκων, κ.λπ., όπως είναι η τούγια, τα πεύκα, τα σφενδάμια κ.α. 2.2 Οικογένειες ανθοκομικών φυτών Οι σημαντικότερες οικογένειες ανθοκομικών φυτών για την παραγωγή δρεπτών άνθεων και γλαστρικών φυτών είναι οι εξής (Δάρρας 2006, Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη 1996): Compositae: Αποτελεί τη μεγαλύτερη οικογένεια καλλωπιστικών φυτών (Εικόνα 1). Τα σημαντικότερα ανθοκομικά είδη της οικογένειας είναι η ντάλια (Dahlia sp.), η ζέρμπερα (Gerbera jamesonii) και το χρυσάνθεμο (Dendrantherma grandiflora). Εικόνα 1: Ντάλια (αριστερά), ζέρμπερα (μέση) και χρυσάνθεμο (δεξιά) Iridaceae: Περλαμβάνει πολλά εμπορικά είδη δρεπτών ανθέων όπως είναι η ίριδα (Iris sp.), ο γλαδιόλος (Gladiolus grandiflorus), η βατσονία (Watsonia beatricis), η φρέζια (Freesia Hybrida) και η κροκοσμία (Crocosmia sp) (Εικόνα 2). Εικόνα 2: Ίριδα (αριστερά), γλαδίολος (μέση) και φρέζια (δεξιά) 7

9 Lilliaceae: Τα πιο γνωστά είδη των βολβωδών πολυετών (ρυτών που απαρτίζουν την οικογένεια αυτή είναι το λίλιουμ (Lilium candidum), η τουλίπα (Tulip sp.), ο υάκινθος (Hyacinthus sp.), η σίλλα (Scilla sp.), το μούσκαρι (Muscari sp.) κ.α (Εικόνα 3). Τα πιο σημαντικά γλαστρικά φυτά είναι η δράκαινα (Dracaena sp.) και η γιούκα (Yucca sp.) (Εικόνα 4). Εικόνα 3: Λίλιουμ (αριστερά) και τουλίπες (δεξιά) Εικόνα 4: Δράκαινα (δεξιά) και γιούκα (αριστερά) Amaryllidaceae: Περιλαμβάνει σημαντικά είδη βολβωδών ανθοκομικών φυτών όπως ο κρίνος (Crinum powellii), η βαλλότα (Vallota speciosa), o ζεφύρανθος (Zephyrathew candida), το λεκόϊο (Leucojum aestivum), η λυκορίδα (Lycoris aurea), o νάρκισσος (Narcissua sp), η νηρίνη (Nerune 8

10 bowdenii), ο πολύανθος (Polyanthes tuberosa) και η στερνμπέργκια (Sternbergia lutea). Orchidaceae: Η οικογένεια περιλαμβάνει όλα τα είδη των ορχιδέων. Μερικά από τα πιο γνωστά καλλιεργούμενα γένη είναι της φαλαίνοψης και καττλέυα (Εικόνα 5). Εικόνα 5: Ορχιδέες φαλαίνοψης σε διαφορά χρώματα 3ΓνορήγΙΐ3εβ3β: Το πιο γνωστό και πολύ εμπορικό είδος της οικογένειας αυτής είναι το γαρύφαλλο (Ο/'βηίΛίτβ οθίγορήγιιυε) και η γυψοφύλλη (6χρ5ορ/7//3 β/θςο/ΐδ) (Εικόνα 6). Εικόνα 6: Γαρύφαλλα (αριστερά) και γυψοφύλλη (δεξιά) Primulaceae: Ένα, επίσης πολύ αγαπητό ανθοφόρο φυτό, που ανήκει στην οικογένεια αυτή είναι το κυκλάμινο (Cyclamen persicum). Euphorbiaceae: Ο αλεξανδρινός (Euphorbia pulcherrima) είναι ένα από τα είδη της οικογένειας αυτής. Ο αλεξανδρινός είναι συνδεδεμένος με τα Χριστούγεννα και εκείνη την περίοδο παρατηρείται ραγδαία αύξηση των πωλήσεων του. 9

11 Ranunculaceae: Είναι μια ακόμη μεγάλη οικογένεια, της οποίας τα σημαντικότερα εμπορικά είδη είναι η ανεμώνη (Anemone sp.) και το δελφίνιο (Delphimium sp.). Moraceae: Στην οικογένεια αυτή ανήκουν περίπου 600 είδη δέντρων, θάμνων ή αναρριχώμενων φυτών. Το πιο αντιπροσωπευτικό φυλλώδες φυτό είναι ο φίκος (Ficus sp.) (Εικόνα 7). Palmae: Περιλαμβάνει τα φοινικοειδή γλαστρικά φυτά, με πιο δημοφιλή τη κέντια (Howeia forsteriana) (Εικόνα 8), τη σιφόρθια (Seaforthia elegans), την αρέκα (Areca catechu) κ.α. Οθοίβοββθ: Στην οικογένεια αυτή ανήκουν όλα τα παχύφυτα- κακτώδη φυτά. Στην οικογένεια αυτή περιλαμβάμεται, επίσης ένα πολύ αγαπητό ανθοφόρο γλαστρικό φυτό της Ελλάδας, η αφρικανική βιολέτα (ΞθίηίρβυΙίθ ionantha). 10

12 Rubiaceae: Χαρακτηριστικό ανθοφόρο φυτό της οικογένειας αυτής είναι η γαρδένια (Gardenia jasminoides). Bromeliaceae: Οι βρομέλιες ή αλλιώς οικογένεια του ανανά, περιλαμβάνει μερικά πολύ γνωστά φυλλώδη γλαστρικά φυτά. Begoniaceae: Χαρακτηριστικό φυλλώδες φυτό, της οικογένειας αυτής είναι η βασιλική βεγόνια (Begonia rex). Rosaceae: Στην οικογένεια αυτή ανήκουν όλα τα αυτοφυή και υβριδογενή είδη τριανταφυλλιάς (Rosa sp.) (Εικόνα 9). Εικόνα 9: Δρεπτά άνθη τριαντάφυλλων (αριστερά) και τριανταφυλλιά σε γλάστρα (δεξιά) Araceae: Τα φυτά της οικογένειας αυτής φύονται σε τροπικές περιοχές. Χαρακτηριστικό είδος της οικογένειας αυτής δρεπτού άνθεος είναι η καλλά (Zantedeschia aethiopica) και γλαστρικού φυτού το ανθούριο (Anthurium sp.), το φιλόδενδρο (Philodedron sp.), το σπαθύφυλλο (Spathiphyllum wallissii) (Εικόνα 10). Εικόνα 10: Ανθούριο (αριστερά) και σπαθύφυλλο (δεξιά) 11

13 Ericaceae: Στην οικογένεια αυτή ανήκει η αζαλέα (Rhododendron sp.), ένα από τα δημοφιλέστερα ανθοφόρα γλαστρικά φυτά (Εικόνα 11). Crassulaceae: Ένα από τα πιο δημοφιλή ανθοφόρα φυτά της είναι η καλαγχόη (Kalanchoe blosfeldiana) (Εικόνα 12). Hydrangeaceae: Είναι τα ανθοφόρα φυτά του είδους Hydrangea με πιο κοινό την ορτανσία (Hydrangea macrophylla) (Εικόνα 13). 12

14 2.3 Σύντομη ιστορική ανασκόπηση της παραγωγής των ανθοκομικών προϊόντων Η οπτική και συναισθηματική αξία των ανθέων και των φυτών στον άνθρωπο, είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ένιωσε την ανάγκη των λουλουδιών, που τον προσέλκυαν με το χρώμα τους, την ομορφιά τους και το άρωμα τους. Πιο συγκεκριμένα, κατά την αρχαία Ελλάδα διοργανώνονταν διάφορες γιορτές, όπως είναι τα «ανθεστήρια» κατά την αρχή της άνοιξης και τα «ανθεσφόρια» εις ανάμνηση του μύθου της αρπαγής της Περσεφόνης. Επιπρόσθετα, τα άνθη πολλές φορές αποτελούν κεντρικό θέμα, από τη ζωή ακόμη των ανθρώπων των σπηλαίων έως σήμερα, στην ζωγραφική, στην γλυπτική και σε πολλές ακόμη μορφές τέχνης (Δάρρας 2006). Στην αρχαία Κρήτη το 1600 π.χ. οι τοίχοι των παλατιών ήταν ζωγραφισμένοι με τριαντάφυλλα. Τα λουλούδια, όμως δεν ήταν αγαπητά μόνο στους Αρχαίους Έλληνες. Για τα άνθη, έπλασαν μύθους και οι λαοί της Ανατολής. Ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν, επίσης, ότι η καλλιέργεια των λουλουδιών στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Ασία και τη β. Αφρική άρχισε πριν από περίπου χρόνια (Μαθιουδάκης 2007). Η καλλιέργεια ανθοκομικών-καλλωπιστικών φυτών για εμπορική εκμετάλλευση, σε σύγκριση με άλλους γεωργικούς κλάδους άρχισε να αναπτυχθεί. Μόλις το 15 μ.χ. αιώνα έως τα τέλη του 18ου αιώνα, στην Ευρώπη, άρχισαν να καλλιεργούνται κάποιες εκτάσεις φυτών με σκοπό την εμπορία και την παραγωγή ανθέων και αρωμάτων. Στην Αμερική, η καλλιέργεια των ανθέων για εμπορικούς σκοπούς ήταν ακόμη άγνωστη στις αρχές του 19ου αιώνα. Η ανάπτυξη της ανθοκομίας άρχισε το δεύτερο τέταρτο του 19ου αιώνα και ιδιαίτερα, από τις αρχές του 20ου, με σημαντική πρόοδο και αλματώδη εξέλιξη από τότε που τεχνικές της σύγχρονης τεχνολογίας εφαρμόστηκαν στις καλλιέργειες των ανθοκομικών προϊόντων. Τα γλαστρικά φυτά, θεωρείται ότι έχουν τις ρίζες τους από την αρχαία Ελλάδα. Οι πρώτες γλάστρες φυτεύθηκαν προς τιμή του Άδωνη (θεός της γονιμότητας των φυτών), στις οποίες έσπερναν δημητριακά ή λαχανικά και τις τοποθετούσαν στις στέγες των σπιτιών. Επίσης, κατά τη ρωμαϊκή εποχή και 13

15 την εποχή της αναγέννησης είχαν αναπτυχθεί μέθοδοι καλλιέργειας και μεταφοράς φυτών σε γλάστρες. Ακόμη, οι πρώτοι άποικοι της Αμερικής πήραν μαζί τους πολλά ευρωπαϊκά φυτά και τα μεγάλωσαν σε γλάστρα. Ενώ, από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά με την άνθιση της βιομηχανίας και της αστικοποίησης η ανάγκη για την διακόσμηση των σπιιτιών με φυτά, οδήγησε στην ραγδαία ανάπτυξη της επιχειρηματικής ανθοκομίας γλαστρικών φυτών (Σταυρουλαντωνάκη 2009, Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη 1996). 2.4 Χαρακτηριστικά του ανθοκομικού τομέα Η ανθοκομία αποτελεί έναν από τους βασικότερους κλάδους της γεωργικής παραγωγής, χωρίς να είναι ακόμη αξιοποιημένος. Ο κλάδος της ανθοκομίας στην Ελλάδα, βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο και προσπαθεί να προσαρμοστεί στα δεδομένα και τις απαιτήσεις των σύγχρονων αγορών. Στις μέρες μας, η αναζήτηση νέων τεχνολογιών και ανθοκομικών ειδών μέσα από την έρευνα, για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας, αποτελούν πλέον μονόδρομο. Είναι η μόνη για να αυξηθεί η ζήτηση και η εξαγωγή ανθοκομικών προϊόντων της Ελλάδας στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές, αλλά και στην αύξηση της εμπορίας και κατανάλωσης εντός των συνόρων. Ειδικότερα, ο κλάδος της ανθοκομίας παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2007, Matías et al 2000): οι ανθοκαλλιέργειες αποτελούν το 0,022% του συνόλου των καλλιεργούμενων εκτάσεων της χώρας, αποτελεί μόλις το 3% της συνολικής αγροτικής παραγωγής, η αξία των παραγόμενων ανθοκομικών ειδών αποτελεί το 2,57% της αξίας της φυτικής παραγωγής, τα νοικοκυριά ανθοκομίας αποτελούν το 0,19% του συνόλου των αγροτικών νοικοκυριών-εκμεταλλεύσεων της χώρας, η μέση έκταση ανά ανθοκομική εκμετάλλευση είναι 5,3 στρέμματα διασπασμένης σε επτά αγροτεμάχια. 14

16 Οι παραγωγικές ανθοκομικές καλλιέργειες, όταν διαχειρίζονται σωστά, μπορούν να επιφέρουν υψηλά κέρδη ανά μονάδα καλλιεργούμενης επιφάνειας. Παράλληλα, όμως απαιτούν και μεγάλο κεφάλαιο τόσο σε εξοπλισμό και σε αναλώσιμα, αλλά και κοπιαστική εργασία (Σάββας 2003). Μία ανθοκομική μονάδα για να είναι ανταγωνιστική στην σύγχρονη εποχή των ανοιχτών αγορών και της παγκοσμιοποίησης πρέπει να ισχύουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: > υψηλή παραγωγικότητα, > καλής ποιότητας παραγόμενα ανθοκομικά προϊόντα, > χαμηλό κόστος παραγωγής, > επιτυχημένο μάρκετινγκ, διαφήμιση και προβολή της εταιρίας, > καλλιέργεια νέων ειδών και ποικιλιών, > συγκομιδή και διοχέτευση στην αγορά ανάλογα με την εποχή του έτους και τη ζήτηση, > τυποποιημένα ανθοκομικά προϊόντα, > γρήγορη και ασφαλής μεταφορά σε κατάλληλες συσκευασίες (Σάββας 2003). Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (2007) προκύπτουν τα εξής σχετικά με την ανθοκομία και τις ανθοκαλλιέργειες στην Ελλάδα: οι ανθοκαλλιέργειες υπαίθρου υπέστησαν βαθμιαία μείωση κατά 18% τις δύο τελευταίες δεκαετίες ( ), από στρέμματα σε 4.538, οι ανθοκαλλιέργειες θερμοκηπίων αυξήθηκαν βαθμιαία κατά τις αντίστοιχες δεκαετίες από σε στρέμματα καθώς αντίστοιχα αυξήθηκε και το ποσοστό των θερμαινόμενων θερμοκηπίων, το σύνολο των καλλιεργούμενων εκτάσεων κατά την τελευταία εικοσαετία κυμάνθηκε σε μεγέθη στρέμματα, ο αριθμός των ανθοκομικών εκμεταλλεύσεων κυμάνθηκε από έως 1.700, ενώ η μέση έκταση ανά εκμετάλλευση από 4,5 έως 7,5 στρέμματα, οι ελληνικές ανθοκομικές μονάδες πολλαπλασιαστικού υλικού παράγουν υλικό ικανοποιητικής έως πολύ ικανοποιητικής ποιότητας. 15

17 Τα τελευταία χρόνια ο κλάδος των δρεπτών ανθέων παραμένει στάσιμος ή παρουσιάζει μείωση, ενώ αντίθετα παρατηρείται σημαντική αύξηση στα φυτά των εσωτερικών χώρων και στο κλάδο της κηποτεχνίας. Κάτι, που πιθανώς να οφείλεται στην ανάγκη των κατοίκων των μεγάλων αστικών κέντρων για καλλωπιστικά φυτά (Δάρρας 2008). 2.5 Προβλήματα και αδυναμίες της παραγωγής και εμπορίας ανθοκομικών προϊόντων Από τις αρχές του 1990, άρχισε να παρατηρείται βαθμιαία πτώση ως προς τον αριθμό των καλλιεργούμενων στρεμμάτων και αύξηση της εισαγωγής των ανθοκομικών προϊόντων σε μεγαλύτερο βαθμό από την Ολλανδία και λιγότερο από τις υπόλοιπες χώρες της ευρωπαϊκή ένωσης. Οι λόγοι που οδήγησαν στην ύφεση αυτή είναι οι παρακάτω: Έλλειψη προγραμματισμού στις παραγόμενες ποσότητες και στα καλλιεργούμενα είδη. Έλλειψη νέων τεχνολογιών και ερευνητικών ινστιτούτων και παρεχόμενη τεχνική υποστήριξη στους ανθοκαλλιεργητές. Έλλειψη σύγχρονων έργων υποδομής και εγχώριων εταιριών εξοπλισμού. Αδυναμίες και ασυνέπειες στις εξαγωγές όπως είναι η μη έγκαιρη και λανθασμένη αποστολή ανθέων και η κακής ποιότητας ανθοκομικά προϊόντα. Η διακίνηση και η εμπορία των ανθοκομικών προϊόντων παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα που έχουν καθοριστικές συνέπειες στην ανάπτυξη του κλάδου, Η έλλειψη ορθού νομοθετικού πλαισίου, καθώς επίσης και η έλλειψη συνεργασίας και λανθασμένης διαχείρισης από τους αρμόδιους φορείς. Η έλλειψη εκπαιδευμένου και έμπειρου προσωπικού Το κόστος θέρμανσης. Η δαπάνη καυσίμων αποτελεί σημαντικότατο στοιχείο του κόστους παραγωγής και συμμετέχει στο μεταβλητό κόστος κατά 35% περίπου και στο συνολικό κόστος κατά 25%. 16

18 Η υπερχρέωση των μονάδων. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές υπολογίζεται ότι φθάνουν τουλάχιστον τα 120 εκατομμύρια ευρώ. Το κόστος των εισροών (φάρμακα, λιπάσματα κ.λπ.) διαμορφώνεται σε ποσοστά που κυμαίνονται από 50-60% ανάλογα με το καλλιεργούμενο είδος (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2007, Δάρρας 2006, Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη 1996). Ο κλάδος μπορεί να αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, τα οποία με την κατάλληλη πολιτική και χρηματοδότηση μπορούν να ξεπεραστούν και η Ελλάδα, να γίνει ανταγωνιστική στις εξαγωγές των ανθοκομικών προϊόντων. Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός του κλάδου της ανθοκομίας μέσω των περιβαλλοντικών και κοινωνικών προτύπων με τη βοήθεια νέων αναπτυξιακών κατευθυντήριων γραμμών (π.χ. εκσυγχρονισμός, τυποποίηση, καινοτόμων δράσεων, επαγγελματικής κατάρτισης και συνεργασιών), είναι εφικτή. 2.6 Η παραγωγή των ανθοκομικών προϊόντων παγκοσμίως και στην Ελλάδα Στην Ευρώπη παράγεται το 35% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής ανθοκομικών προϊόντων. Ακολουθεί η Ασία με ποσοστό 30%, και οι υπόλοιπες ήπειροι (ΒθουταΙάε Θί θι 2001). Σύμφωνα με το Τζαβάρα (2007) παγκόσμια καλλιεργούνταν τέσσερα εκατομμύρια στρέμματα για δρεπτά άνθη και γλαστρικών φυτών, ενώ η συνολική αξία της παραγωγής εκτιμούνταν στα δεκαοχτώ δις ευρώ για το έτος Η κατανομή των καλλιεργούμενων εκτάσεων ανθοκομικών προϊόντων παγκοσμίως είναι ως εξής: α) το 72% της έκτασης προέρχεται από την Ασία/Ειρηνικό, με πρώτη χώρα την Κίνα, β) το 12,63% από την Ευρώπη (πρώτη χώρα σε εκτάσεις Ολλανδία), γ) το 11,65% στην Κεντρική και Νότια Αμερική (πρώτη χώρα Μεξικό), δ) το 6,3% από τις Η.Π.Α., ε) το 1,42% από την Αφρική και το 0,96% στη Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα κατέχει το 0,24% της συνολικής παγκόσμιας έκτασης. Η Ολλανδία είναι η πρώτη σε παραγωγή και εξαγωγές χώρα, στα περισσότερα εμπορικά είδη δρεπτών άνθεων, καθώς και το παγκόσμιο κέντρο εμπορίας και διακίνησης δρεπτών άνθεων. Η Ολλανδία, επίσης, 17

19 αποτελεί τον κύριο παραγωγό στην ευρωπαϊκή ένωση με συνολικό όγκο συναλλαγών τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ. Επιπρόσθετα, δρεπτά άνθη παράγονται και σε τρίτες χώρες όπως είναι το Ισραήλ, η Κολομβία, η Κένυα, το Ζιμπάμπουε και η Ουγκάντα, τα οποία εξάγονται στην Ολλανδία και μεταπωλούνται στη συνέχεια στην Ευρώπη και στην Αμερική. Η ανθοκομία, αποτελεί έναν αναδυόμενο τομέα στις εξαγωγές πολλών αναπτυσσόμενων χωρών. Στην Ολλανδία καλλιεργούνται περίπου στρέμματα θερμοκηπίων από τα οποία τα παράγουν δρεπτά άνθη. Οι περισσότερες καλλιέργειες ειδικεύονται σε ένα μόνο είδος, στο οποίο ο παραγωγός είναι τελείως εξειδικευμένος και πετυχαίνει τη βέλτιστη δυνατή ποσότητα και ποιότητα των ανθέων. Η Ιταλία και η Ισπανία είναι δύο, επίσης, σημαντικές χώρες ως προς την παραγωγή δρεπτών άνθεων (Δάρρας 2006). Οι κύριες χώρες παραγωγής δρεπτών ανθέων, εντός της ευρωπαϊκής ένωσης, το έτος 1993, ήταν η Ιταλία (21% της συνολικής ευρωπαϊκής παραγωγής), η Ολλανδία (17%), η Γερμανία (15%) και η Αγγλία (14%) (ΒαοιίΓαίάε θί θι 2001). Οι πιο σημαντικές χώρες παραγωγής γλαστρικών φυτών στην Ευρώπη, το έτος 1988, ως προς την ποσότητα και την αξία παραγωγής ήταν η Ολλανδία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Δανία και το Βέλγιο. Ενώ, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του 1991 οι πιο σημαντικές χώρες σε καλλιεργούμενες εκτάσεις ανθοκομικών προϊόντων ήταν κατά σειρά: η Ιταλία (με στρέμματα), η Γαλλία (με στρέμματα), η Δυτική Γερμανία (με στρέμματα), η Ολλανδία (με στρέμματα), το Ηνωμένο Βασίλειο (με στρέμματα), η Ισπανία ( στρέμματα), το Βέλγιο (με στρέμματα), η Ελλάδα (με στρέμματα) και η Δανία (με στρέμματα) (Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη 1996). Η παραγωγή και εμπορία δρεπτών άνθεων στην Ελλάδα, άρχισε να αναπτύσσεται κατά τη δεκαετία του 1960, αλλά γνώρισε μεγάλη άνθιση μετά την ένταξη της χώρας μας στην ευρωπαϊκή ένωση, δηλαδή κατά τη δεκαετία του Την περίοδο εκείνη, σημειώθηκε μεγάλη αύξηση στις καλλιεργούμενες εκτάσεις, καθώς και στην εξαγωγή δρεπτών άνθεων, κυρίως, προς τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Παρόλα, αυτά η άνθιση αυτή, διήρκεσε για μικρό χρονικό διάστημα. Το διάστημα αυτό, χάθηκε μια σημαντική ευκαιρία 18

20 εδραίωσης της χώρας μας, στον παγκόσμιο εμπορικό χάρτη της παραγωγής ανθοκομικών προϊόντων με αποτέλεσμα η ελληνική παραγωγή δρεπτών άνθεων και φυλλωμάτων να παραμένει υποανάπτυκτη και μη ανταγωνιστική. (Δάρρας 2008, 2006). Η καλλιέργεια και παραγωγή δρεπτών άνθεων στην Ελλάδα, εντοπίζεται κυρίως στις περιοχές της Αττικής (κυρίως στο Μενίδι), στη Κρήτη, στη περιοχή της Τροιζήνας (διοικητικά ανήκει στο νομό Πειραιά) και σε άλλες περιοχές της Πελλοπονήσου (Πίνακας 1). Σε ορισμένα δρεπτά άνθη, όπως για παράδειγμα το τριαντάφυλλο καλλιεργείται σε μεγάλα ποσοστά και στην Δυτική και Κεντρική Μακεδονία. Η παραγωγή των ανθέων γίνεται σε μεγαλύτερο ποσοστό σε υπαίθριες καλλιέργειες, παρά σε θερμοκήπια. Οι χώρες εξαγωγής δρεπτών ανθέων της Ελλάδας ήταν κυρίως η Αγγλία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Αυστρία, η Ελβετία και σε μικρότερο ποσοστό οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, η Αμερική και ο Καναδάς (Δάρρας 2008, 2006). Πίνακας 1: Οι κυριότερες περιφέρειες ανθοκαλλιέργειας στην Ελλάδα Αττική 39,2% Κεντρική Μακεδονία 15,6% Κρήτη 15,5% Θεσσαλία 9% Στερεά Ελλάδα 6,3% Δυτική Ελλάδα 5,3% Πελοπόννησος 4,2% Λοιπές περιφέρειες 4,9% Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2007 Στην Ελλάδα το 2002 (Δάρρας 2008), υπήρχαν 1444 ενεργές εκμεταλλεύσεις, με περίπου 4780 στρέμματα για την παραγωγή δρεπτών ανθέων κυρίως τριαντάφυλλων και γαρύφαλλων και σε μικρότερες ποσότητες χρυσάνθεμων, γλαδιόλων, ντάλιας και τουλίπας (Πίνακας 2). 19

21 Πίνακας 2: Έκταση και παραγωγή (θερμοκηπιακή και υπαίθρια) των δημοφιλέστερων ανθέων το 2003 στην Ελλάδα (Δάρρας 2008) Είδος Θερμοκηπιακή Υπαίθρια Σύνολο Έκταση(υ Παραγωγή1^ Έκταση Παραγωγή Έκταση Παραγωγή Τριαντάφυλλα , , ,285 Γαρίφαλα , , ,537 Χρυσάνθεμα , , ,902 Ζέρμπερες 75 8, ,558 Ντάλιες 9 2, , ,713 Τουλίπες 5 0, , ,947 Γλαδίολοι 3 0, , ,937 Λοιπά , , ,937 Σύνολο , , ,816 (1) σε στρέμματα, (2) σε εκατομμύρια στελέχη Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων Σύμφωνα με τον Πίνακα 2, την μεγαλύτερη έκταση θερμοκηπιακής καλλιέργειας την καταλαμβάνει το τριαντάφυλλο (880 στρέμματα), ακολουθούν τα γαρίφαλα (628 στρέμματα) και τα χρυσάνθεμα (184 στρέμματα). Στις υπαίθριες καλλιέργειες κυριαρχούν τα γαρίφαλα (573 στρέμματα υπαίθριας καλλιέργειας) ακολουθούν οι ντάλιες (332 στρέμματα) και τα χρυσάνθεμα (199 στρέμματα). Την μεγαλύτερη παραγωγή σε στελέχη την έχουν τα υπαίθρια και θερμοκηπιακά γαρίφαλλα με περίπου 100 εκατομμύρια τόνους παραγωγής στελεχών. Σε σύνολο πάντως οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες ανθέων υπερτερούν τόσο σε έκταση όσο και σε παραγωγή σε σύγκριση με τις υπαίθριες. Η παραγωγή και τα αντίστοιχα κέρδη από την πώληση των δρεπτών ανθέων στην Ελλάδα, δεν ήταν σταθερή. Κατά την περίοδο 1990 έως 2003 υπάρχει μία συνολική μείωση περίπου κατά 50% της έκτασης σε στρέμματα των δρεπτών ανθέων, ενώ παρατηρείται μια αύξηση της αξίας τους σχεδόν στο διπλάσιο το 2003 σε σύγκριση με το Παρόλα αυτά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα δεν παρατηρείται αξιόλογη μεταβολή στην παραγωγή της ποσότητας των στελεχών δρεπτών ανθέων (Πίνακας 3). 20

22 Πίνακας 3: Παραγωγή και ακαθάριστη αξία δρετττών άνθεων την περίοδο (Δάρρας 2008) Έτος Έκταση (στρέμματα) Παραγωγή (εκατομμύρια στελέχη) Αξία (εκατομμύρια δρχ.) Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Η πλειοψηφία των εκμεταλλεύσεων είναι μικρού κλήρου, με ανεπαρκή εξοπλισμό. Επίσης δεν υπάρχει συστηματική μεταποιητική, τυποποιητική και συσκευαστική δραστηριότητα. Στην Ελλάδα, επίσης υπάρχει μεγάλος αριθμός χονδρεμπόρων, ενώ οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης ανθοκομικών προϊόντων είναι αρκετά διαδεδομένες και ανέρχονται γύρω στις πανελλαδικά (Τζαβάρας 2007). Σήμερα οι ανθοκομικές καλλιέργειες καλύπτουν έκταση περίπου από στρέμματα από τις οποίες περίπου οι μισές σχεδόν είναι θερμοκήπια. Τα δρεπτά άνθη καταλαμβάνουν έκταση στρεμμάτων, τα γλαστρικά στρεμμάτων και οι εκτάσεις για φυτά κηποτεχνίας ξεπερνούν τα στρέμματα. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η καλλιέργεια των κομμένων λουλουδιών καταλαμβάνει το 55% της καλλιεργούμενης έκτασης, η καλλιέργεια των φυτών κηποτεχνίας το 27% και των γλαστρικών φυτών το 13% της καλλιεργούμενης έκτασης. Επιπλέον, υπάρχουν και ορισμένες εκτάσεις (περίπου 5% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης) που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του πολλαπλασιαστικού υλικού των ανθοκομικών προϊόντων (Μαθιουδάκης 2007). Από τα δρεπτά άνθη την πρώτη θέση καταλαμβάνει το γαρύφαλλο με στρέμματα (από τα οποία τα μισά είναι υπαίθρια) και ακολουθούν το τριαντάφυλλο με 950 στρέμματα (κυρίως θερμοκήπια), το χρυσάνθεμο με 600 στρέμματα υπαίθριας και 21

23 θερμοκηπιακής καλλιέργειας και με λιγότερα στρέμματα ο γλαδίολος, η ζέρμπερα, η γυψοφίλη (Μαθιουδάκης 2007). Στους επόμενους Πίνακες 4 και 5, φαίνεται η συνολική έκταση που καταλαμβάνουν τα εγχώρια ανθοκομικά προϊόντα ανά είδος παραγωγής, καθώς και η παραγωγή σε τεμάχια ανά είδος (Τζαβάρας 2007) σύμφωνα με την επεξεργασία των στοιχείων από τον ερευνητή για τα έτη για την Ελλάδα. Πίνακας 4: Συνολική έκταση (στρέμματα) ανά εγχώριο είδος παραγωγής (Τζαβάρας 2007) Είδος Τ ρ ια ν τ ά φ υ λ λ α 837,7 836, , Γ α ρ ύ φ α λ λ α ,5 1506,5 1278,5 1493, Γ λ α δ ιό λ ε ς 605,5 588,5 577, , ,5 315,5 Χ ρ υ σ ά ν θ ε μ α 678,5 645,5 680,5 701,3 611, Ν τά λ ιε ς 158,3 158, ,5 Τ ο υ λ ίπ ε ς , , Ζ έ μ π ε ρ ε ς ,3 33,5 0 9,5 Δ ιά φ ο ρ α δ ρ ε π τά ,5 2464, ,5 646 Σ τ ρ ε λ ίτ σ ια 1,2 2,2 Φ υ λ λ ώ μ μ α τ α Σ π α ρ ά γ γ ι 38 38, ,5 61,5 Φ υ λ λ ώ μ α τ α Π τ ε ρ ίδ ε ς ,5 Γ λ α σ τ ρ ικ ά Α ν θ ισ μ έ ν α 527, , Γ λ α σ τ ρ ικ ά Π ρ ά σ ιν α 622, , , , Γ λ α σ τ ρ ικ ά Ε τ ή σ ια ,5 124, Σύνολο , , ,2 5729,5 Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Από τον παραπάνω πίνακα φαίνεται ότι υπάρχει αύξηση των στρεμμάτων που καταλαμβάνουν οι καλλιέργειες τριαντάφυλλου. Συγκεκριμένα τα συνολικά στρέμματα καλλιέργειας τριαντάφυλλου αυξήθηκαν κατά 42% το 2002 σε σύγκριση με το Η καλλιέργεια γαρύφαλλου ακολούθησε μια αυξητική τάση για μία τριετία (από το 1995 έως το 1998), αλλά μετά είχε πτωτική πορεία και το 2002 καταλάμβανε την ίδια έκταση με το Σημαντική μείωση σε έκταση στρεμμάτων είχαν οι καλλιέργειες γλαδίολου, οι οποίες μειώθηκαν περισσότερο από 50% σε λιγότερο από μία δεκαετία, ενώ μικρότερη αλλά σημαντική είχαν του χρυσάνθεμου, ντάλιας και τουλίπας. 22

24 Πίνακας 5: Συνολική παραγωγή (χιλιάδες τεμάχια) ανθοκομικών προϊόντων ανά είδος (Τζαβάρας 2007) Είδος Τ ρ ια ν τ ά φ υ λ λ α , , ,5 Γ α ρ ύ φ α λ λ α Γ λ α δ ιό λ ε ς Χ ρ υ σ ά ν θ ε μ α , , ,5 Ν τά λ ιε ς Τ ο υ λ ίπ ε ς Ζ έ μ π ε ρ ε ς ,5 Δ ιά φ ο ρ α δ ρ ε π τά , , , , ,5 Σ τ ρ ε λ ίτ σ ια Φ υ λ λ ώ μ μ α τ α Σ π α ρ ά γ γ ι Φ υ λ λ ώ μ α τ α Π τ ε ρ ίδ ε ς Γ λ α σ τ ρ ικ ά Α ν θ ισ μ έ ν α Γ λ α σ τ ρ ικ ά , , , , , , , , Π ρ ά σ ιν α Γ λ α σ τ ρ ικ ά Ε τή σ ια ,5 5146,5 7089, ,5 Σύνολο , , , ,7 Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Από τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι μέσα σε μια επταετία ( ), η παραγωγή σε τεμάχια για τα τριαντάφυλλα αυξήθηκε συνολικά κατά 38%, στα μεν γαρύφαλλα παρέμεινε η ίδια όλες τις χρονιές, εκτός από το 2001 όπου παρατηρήθηκε μια καταπληκτική αύξηση κατά 60%, ενώ στους γλαδίολους η παραγωγή το 2002 ήταν διπλάσια της παραγωγής το Σημαντική σταδιακή μείωση παρουσίασε η παραγωγή της ντάλιας, ενώ η παραγωγικότητα της τουλίπας μειώθηκε κατά 70% το 2002 σε σύγκριση με το Σύμφωνα με νεότερα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (2007), παρόμοιες τάσης αύξησης ή μείωσης των εκτάσεων δρεπτών ανθέων με αυτές που αναφέραμε, παρατηρούνται. Συγκεκριμένα: 23

25 1) τα τριαντάφυλλα θερμοκηπίου αυξήθηκαν κατά 10%, εξαιτίας της αύξησης των καλλιεργούμενων εκτάσεων κατά 22,6% και των στρεμματικών αποδόσεων κατά 6%, 2) τα γαρύφαλλα παραμένουν στα ίδια επίπεδα παραγωγής, λόγω σταθερής έκτασης και στρεμματικών αποδόσεων, 3) οι εκτάσεις με καλλιέργεια γλαδιόλων μειώθηκαν κατά 10%, ενώ η συνολική τους παραγωγή σε τεμάχια αυξήθηκε κατά 24,7%, επειδή αυξήθηκε η παραγωγικότητα, 4) οι εκτάσεις με καλλιέργεια χρυσάνθεμων μειώθηκαν κατά 28,6%. Η καλλιέργεια των γλαστρικών φυτών στην Ελλάδα άρχισε, επίσης κατά τη δεκαετία του 1970 και γνώρισε μεγάλη άνθιση την επόμενη δεκαετία (Πίνακας 6). Πίνακας 6: Εξέλιξη της παραγωγής γλαστρικών φυτών στην Ελλάδα (Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη 1996) Έκταση (στρ.) Παραγωγή (εκ. τεμ.) Αξία (δρχ) 160 εκ. 1,5 δις 3 δις 4 δις >7 δις 9,4 δις Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Από το πίνακα φαίνεται ότι υπάρχει μια σημαντική αύξηση τόσο σε στρέμματα, παραγωγή όσο και σε αξία των γλαστρικών φυτών στην Ελλάδα. Η καλλιέργεια των γλαστρικών φυτών γίνεται κυρίως σε θερμοκήπια και αποτελεί ένα σημαντικό έσοδο των ανθοκομικών εκμεταλλεύσεων. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα σε σχέση με τα δρεπτά άνθη, είναι πως δεν έχουν μικρό περιθώριο διάθεσης στην αγορά. Οι βασικές περιοχές καλλιέργειας γλαστρικών φυτών το 1992, ήταν η Αττική, η Μαγνησία και η Θεσσαλονίκη (Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη 1996). Τα τελευταία χρόνια τα γλαστρικά (διακοσμητικά) φυτά, λαμβάνουν σημαντικό μερίδιο αγοράς στην ανθοκαλλιέργεια και ακολουθούν τα γαρύφαλλα, τα τριαντάφυλλα και η στρετσίλια (ή αλλίως το πουλί του παραδείσου) (Matías et al 2000). 24

26 Το υψηλό κόστος παραγωγής, η εργασία, οι εξειδικευμένες υποδομές και ο εξοπλισμός αποτρέπουν την ίδρυση μιας ανθοκομικής επιχείρησης. Όπως σε κάθε επιχείρηση, έτσι και στην ανθοκομική πρέπει να γίνεται μια οικονομική ανάλυση για να δείξει το ρίσκο της επιχείρησης και εάν θα μπορεί και πότε να είναι προσοδοφόρα. Η επιλογή του πιο κατάλληλου φυτού για καλλιέργεια, είναι υψίστης σημασίας για μια βιώσιμη ανθοκομική επιχείρηση. Οι Mattas et al (2000), εξέτασαν την ενδεχόμενη κερδοφορία τριών μελετών επένδυσης θερμαινόμενων θερμοκηπίων με τριαντάφυλλο, ζέρμπερα και γυψοφύλλη στην Βόρεια Ελλάδα. Για την οικονομική ανάλυση με βάση το κριτήριο της καθαρής τρέχουσας αξίας σε διάστημα 10 ετών, εξετάστηκαν η μέση ετήσια παραγωγή, η κερδοφορία (οι μέσες ετήσιες ακαθάριστες εισπράξεις και το μέσο ετήσιο κόστος) και η διακύμανση των τιμών, με επιτόκιο προεξόφλησης 8%. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τις καλύτερες ακαθάριστες εισπράξεις είχαν τα τριαντάφυλλα, ακολούθως η ζέρμπερα και τελευταία η γυψοφύλλη (Πίνακας 7). Πίνακας 7: Σύγκριση του μέσου ετήσιου κόστους παραγωγής και των ακαθάριστων εισπράξεων (Mattas et al 2000) Τριαντάφυλλα Ζέρμπερα Γ υψοφύλλη Παραγωγή/λουλούδι 337, ,000 75,000 Μέσο συνολικό κόστος (δρχ.) 4,539,500 5,160,000 3,420,000 Ακαθάριστες εισπράξεις 30,546,820 18, ,500,000 Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2.7 Ζήτηση και κατανάλωση ανθοκομικών προϊόντων Η ζήτηση των ανθοκομικών προϊόντων συσχετίζεται με πολλούς παράγοντες και ένας από τους πιο σημαντικούς είναι και η οικονομική ευφορία, δηλαδή από το διαθέσιμο εισόδημα του καταναλωτή. Επιπλέον, η κατανάλωση των ανθοκομικών προϊόντων επηρεάζεται άμεσα από το πλήθος των κοινωνικών γεγονότων και εκδηλώσεων, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τη τιμή του προϊόντος. 25

27 Σε πολλές προηγμένες χώρες του κόσμου ο τομέας της ανθοκομίας τα τελευταία χρόνια σημειώνει σημαντική ανάπτυξη. Η ζήτηση των ανθοκομικών προϊόντων, παρουσιάζει σημαντικές μεταβολές ανάλογα με την εποχή, με αποτέλεσμα και την αντίστοιχη μεταβολή των τιμών. Επίσης, υπάρχουν ορισμένες μέρες ή περίοδοι τον χρόνο, όπως για παράδειγμα η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου ή οι διακοπές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, όπου η παρατηρείται σημαντική αύξηση στην κατανάλωση ανθοκομικών προϊόντων. Στην Ευρώπη καταναλώνεται το 50 % των δρεπτών άνθεων της παγκόσμιας αγοράς. Οι ευρωπαίοι καταναλωτές αγοράζουν άνθη κυρίως ως δώρο (50-60%), για γάμους ή κηδείες (10-20%) και για τη διακόσμηση του σπιτιού τους (20-30%). Τα περισσότερα άνθη καταναλώνονται στην Γερμανία, την Ολλανδία, την Γαλλία, την Αγγλία και την Ιταλία. Η Γερμανία, είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας λουλουδιών παγκοσμίως. Σύμφωνα με μια γενική επισκόπηση της CBI (Center for the Promotion of Imports from Developing Countries), που εκδόθηκε το Νοέμβριο του 2007, διαπιστώθηκε ότι η συνολική κατανάλωση δρεπτών ανθέων και φυλλωμάτων παρέμεινε σχετικά σταθερή την πενταετία , αλλά υπήρχαν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα κράτη (Πίνακας 8). Η κατανάλωση στις κυρίαρχες αγορές, δηλαδή τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία μειώθηκε ελαφρώς, ενώ στην Ιταλία σημειώθηκε ετησίως πτώση κατά 7% τα τελευταία χρόνια. Ο κορεσμός, η οικονομική κατάσταση και η μείωση της αγοραστικής ικανότητας θεωρούνται οι σημαντικότεροι από τους παράγοντες που συνέβαλλαν στη πτώση της κατανάλωσης που παρατηρήθηκε σε μερικές κυρίαρχες αγορές. Η Ολλανδία, η Αγγλία, η Δανία και η Αυστρία ήταν οι χώρες με την μεγαλύτερη κατά κεφαλήν κατανάλωση, ενώ η κατά κεφαλήν κατανάλωση εντός των χωρών της Ε.Ε. την περίοδο αυξήθηκε ελαφρώς. Αξιοσημείωτο και ένα γεγονός που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, η αύξηση της κατανάλωσης λουλουδιών, αλλά και ανθοκομικών προϊόντων γενικότερα στις «πρώην ανατολικές χώρες» που ανήκουν πλέον στις αναπτυσσόμενες. Η ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου των χωρών αυτών, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης δρεπτών ανθέων και φυτών εσωτερικού χώρου τα 26

28 τελευταία χρόνια, οπότε και την αύξηση των εισαγωγών προς τις χώρες αυτές. Προς το παρόν, τα κατά κεφαλήν έξοδα των Ανατολικών χωρών σε άνθη και φυτά κυμαίνονται στα 7 με 8 ευρώ ετησίως. Πίνακας 8: Κατανάλωση δρεπτών ανθέων και φυλλωμάτων των χωρών της Ε.Ε. κατά τα έτη (ΟΒΙ 2007) Χώρες Κατά Κατά Κατά Εκατομμύρια Εκατομμύρια Εκατομμύρια κεφαλήν κεφαλήν κεφαλήν Ευρώ ευρώ ευρώ (ευρώ) (ευρώ) (ευρώ) Γερμανία 3, , , Ηνωμένο 2, , , Βασίλειο Γαλλία 1, , Ιταλία 2, , , Ισπανία Ολλανδία Βέλγιο Σουηδία Αυστρία Πολωνία Δανία Φιλανδία Ελλάδα Ιρλανδία Πορτογαλία Ουγγαρία Τσεχία Ρουμανία Σλοβακία Σλοβενία Σύνολο 13, , , Πηγή: Flower Council of Holland (2007) Η ελληνική αγορά ανθοκομικών προϊόντων, είναι σχετικά μικρή. Σύμφωνα με τον Δάρρα (2008) η κατανάλωση ανθέων και φυλλωμάτων στην Ελλάδα το 2005 έφτασε τα 179 εκατομμύρια ευρώ, ένα ποσό μειωμένο με το προηγούμενο έτος, αλλά κατά 4% περίπου αυξημένο σε σχέση με το Η κατά κεφαλήν κατανάλωση ανθέων στην Ελλάδα είναι πολύ μικρή σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης και κυμαίνεται περίπου σε 16 ευρώ το χρόνο σε δρεπτά άνθη, για τη δημιουργία μικτών ειδών μπουκέτων (Δάρρας 2008). 27

29 Στην Ελλάδα, όσον αφορά τα δρεπτά άνθη, τα τριαντάφυλλα, τα χρυσάνθεμα και οι τουλίπες ζητούνται περισσότερο για προσωπική χρήση και ως δώρο, ενώ τα τριαντάφυλλα, οι ζέρμπερες και τα γαρύφαλλα κυρίως για κοινωνικούς λόγους. Από τα φυτά γλάστρας εκείνα που έχουν μεγαλύτερη ζήτηση είναι η αζαλέα, η βιγόνια και το κυκλάμινο (Τζαβάρας 2007). Ο Τζαβάρας (2007) διεξήγε έρευνα μέσω ερωτηματολογίων σε καταναλωτές της Θεσσαλονίκης, από διάφορες περιοχές και με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά. Τα αποτελέσματα των κριτήριων επιλογής των αγοραστών αυτών που πρόκειται να αγοράσουν δρεπτά άνθη και γλαστρικά φυτά δίνονται στους παρακάτω Πίνακες 9 και 10. Πίνακας 9: Συνήθειες και στάσεις των αγοραστών δρετττών ανθέων (Τζαβάρας 2007) Δήλωση Μέσος Τυπική Αριθμός Διάμεσος Αγοράζω κομμένα άνθη... όρος απόκλιση δείγματος για κοινωνικές υποχρεώσεις (π.χ. γιορτές, γενέθλια, εγκαίνια κ.λπ.) 4,10 4,00 1, γιατί βελτιώνουν την ποιότητα ζωής μου 3,67 4,00 1, γιατί λείπει το πράσινο από τη ζωή μας 3,61 4,00 1, ανάλογα με την κάθε περίπτωση (κοινωνική ή προσωπική) και όχι την εποχή 3,60 4,00 1, στη γιορτή της μητέρας για να της τα προσφέρω 3,58 4,00 1, σε νεκρώσιμη τελετή 3,54 4,00 1, ως δώρο την τελευταία στιγμή 3,41 4,00 1, όλες τις εποχές του χρόνου 3,41 4,00 1, για το/τη σύζυγο όταν γιορτάζουν 3,36 4,00 1, για την εκκλησία (π.χ. επιτάφιο) 3,18 4,00 1, για τον εαυτό μου 3,12 3,00 1, για να στολίσω το σπίτι μου μόνο τις γιορτές 3,08 3,00 1, ως συμπλήρωμα στο δώρο που ήδη έχω πάρει 3,07 3,00 1, κυρίως μέσα σε κατασκευές για τα Χριστούγεννα (κλαδιά από έλατα) 2,95 3,00 1, για γάμους-στολισμό της εκκλησίας 2,89 3,00 1, για να στολίσω το σπίτι μου καθημερινά 2,84 3,00 1, σε ήδη-έτοιμη τυποποιημένη ανθοδέσμη από τον ανθοπώλη 2,82 3,00 1, από συνήθεια 2,46 2,00 1, για να μου καλύπτουν και άλλες ανάγκες όπως της μαγειρικής 1,92 1,00 1, Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 28

30 Πίνακας 10: Συνήθειες και στάσεις των αγοραστών φυτών εσωτερικών χώρων (Τζαβάρας 2007) Δήλωση Μέσος Τυπική Αριθμός Διάμεσος Αγοράζω κομμένα άνθη... όρος απόκλιση δείγματος για κοινωνικές υποχρεώσεις (π.χ. γιορτές, γενέθλια, 3,99 4,00 1, εγκαίνια κ.λπ.) γιατί βελτιώνουν την ποιότητα ζωής μου 3,86 4,00 1, γιατί λείπει το πράσινο από τη ζωή μας 3,84 4,00 1, ανάλογα με την κάθε περίπτωση (κοινωνική ή 3,37 4,00 1, προσωπική) και όχι την εποχή για τον εαυτό μου 3,32 4,00 1, για να είναι το σπίτι μου στολισμένο καθημερινά 3,29 3,00 1, όλες τις εποχές του χρόνου 3,24 3,00 1, στη γιορτή της μητέρας 3,21 4,00 1, ως δώρο την τελευταία στιγμή 2,34 2,00 1, κυρίως τα Χριστούγεννα (π.χ. αλεξανδρινό) 2,86 3,00 1, ως συμπλήρωμα στο δώρο που ήδη έχω πάρει 2,78 3,00 1, για να μου καλύπτουν και άλλες ανάγκες όπως της 2,34 3,00 1, μαγειρικής από συνήθεια 2,34 2,00 1, για γάμους-στολισμό της εκκλησίας 2,31 2,00 1, για την εκκλησία (π.χ. επιτάφιο) 2,25 2,00 1, σε νεκρώσιμη τελετή 2,10 2,00 1, Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ο Τζαβάρας (2007) επιπλέον αναφέρει ότι η πλειοψηφία των πολιτών που ερωτήθηκαν αγοράζει δρεπτά άνθη για τις εξής περιπτώσεις: α) γέννηση μωρού ως δώρου (72,6%), για γενέθλια ως δώρο (79%), τα Χριστούγεννα για διακόσμηση του σπιτιού (55,9%), σε ονομαστική εορτή γυναίκας (77,6%), σε ονομαστική εορτή άνδρα (62,7%), σε νεκρώσιμη τελετή (75,1%), τη Μεγάλη Παρασκευή για τον επιτάφιο (65%), στον/στην αγαπημένο/η (68,5%), του Αγίου Βαλεντίνου (57,1%), σε αρραβώνα (58,8%), στη γιορτή της μητέρας (68,8%), για την εκκλησία (59,4%), επίσημη επίσκεψη (60,1%) για να ευχαριστήσει κάποιον (52%) και για τα μνήματα (72,3%). Τα ανθοφόρα φυτά γλάστρας φαίνονται να προτιμώνται από την πλειοψηφία των καταναλωτών για γέννηση μωρού ως δώρο (61,9%), για γενέθλια ως 29

31 δώρο (57,8%), για τα Χριστούγεννα ως διακόσμηση του σπιτιού (53,7%), σε ονομαστική εορτή γυναίκας (58,2%), σε ονομαστική εορτή άνδρα (50,1%), σε εγκαίνια μαγαζιού (63,7%), σε επίσημη επίσκεψη (57,2%), ενώ οι υπόλοιπες περιπτώσεις προτιμούνταν σε ποσοστά κάτω του 50% των ερωτηθέντων. Σχετικά με τα φυλλώδη φυτά γλάστρας αγοράζονται σε γέννηση μωρού ως δώρο (56,1%), για ονομαστική εορτή γυναίκας (50,7%), για ονομαστική εορτή άνδρα (52%), για εγκαίνια μαγαζιού (67,3%) και για επίσημη επίσκεψη (59%). Επίσης, ο ίδιος αναφέρει ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων καταναλωτών δεν αγοράζει κομμένα (δρεπτά) άνθη (Κ.Α.), ανθοφόρα φυτά γλάστρας (Α.Φ.Γ.) και φυλλώδη φυτά γλάστρας (Φ.Φ.Γ.) για τις ακόλουθες περιπτώσεις: σε γάμο ως δώρο (Κ.Α.=54,4%, Α.Φ.Γ.=62,5%, Φ.Φ.Γ.=64,3%), τα Χριστούγεννα ως δώρο (Κ.Α.=61,5%, Α.Φ.Γ.=57%, Φ.Φ.Γ.=65,8%), τη Μεγάλη Πέμπτη για τον Εσταυρωμένο (Κ.Α.=51,3%, Α.Φ.Γ.=93,8%, Φ.Φ.Γ.=93,9%), για επαγγελματικές υποχρεώσεις (Κ.Α.=68,5%, Α.Φ.Γ.=60,3%, Φ.Φ.Γ.=51,5%), στη γιορτή του πατέρα (Κ.Α.=54,1%, Α.Φ.Γ.=63,4%, Φ.Φ.Γ.=68,9%), σε καθημερινή επίσκεψη (Κ.Α.=68,8%, Α.Φ.Γ.=81,2%, Φ.Φ.Γ.=65,7%), για να ζητήσουν συγγνώμη από κάποιον (Κ.Α.=57,7%, Α.Φ.Γ.=85,4%, Φ.Φ.Γ.=87,3%), το Πάσχα ως δώρο (Κ.Α.=68,6%, Α.Φ.Γ.=67,8%, Φ.Φ.Γ.=68,5%), το Πάσχα για διακόσμηση του σπιτιού (Κ.Α.=53,6%, Α.Φ.Γ.=54,8%, Φ.Φ.Γ.=56%), τις αποκριές δώρο (Κ.Α.=76,7%, Α.Φ.Γ.=77,5%, Φ.Φ.Γ.=80,9%), τις αποκριές για διακόσμηση του σπιτιού (Κ.Α.=71,7%, Α.Φ.Γ.=75,4%, Φ.Φ.Γ.=76,3%), και στα μπουζούκια (Κ.Α.=63,9%). Σύμφωνα με μία έρευνα μέσω συνεντεύξεων, που διεξήχθη στην Αθήνα, διαπιστώθηκαν τα παρακάτω ποιοτικά χαρακτηριστικά (ΒαουταΙάε βί θι 2000): Η συμπεριφορά του καταναλωτή ποικίλει ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, το επίπεδο της εκπαίδευσης και την γνώση σε ανθοκομικά θέματα. Οι καταναλωτές προτιμούν ανθοσυνθέσεις με ποικιλία ανθέων. Η «εικόνα» του μαγαζιού και η μορφή της συσκευασίας επηρεάζουν την επιλογή του καταναλωτή. 30

32 Προτιμώνται φυτά με λίγες απαιτήσεις φροντίδας (νερό, λίπασμα κ.λπ.). Η εποχή επηρεάζει την συμπεριφορά του καταναλωτή. Τα κριτήρια επιλογής του καταναλωτή διαφέρουν ανάλογα με τον επικείμενο σκοπό αγοράς (προσωπική χρήση ή δώρο). Τα ανθοκομικά προϊόντα θεωρούνται βασικά για την διακόσμηση ενός χώρου (σπιτιού/γραφείου). Στους αγοραστές ανθοκομικών προϊόντων αρέσει να αγοράζουν νέα είδη φυτών. Με βάση τα παραπάνω ποιοτικά χαρακτηριστικά οι ΒαουταΙάε σί θί (2000), δημιούργησαν ένα νέο ερωτηματολόγιο, προσπαθώντας να εντοπίσουν τα ποσοτικά χαρακτηριστικά του καταναλωτή. Η έρευνα διεξήχθη, επίσης στην Αθήνα, ρωτώντας από 75 άντρες και γυναικές στην Αθήνα, ηλικίας άνω των 18 ετών. Οι ερωτώμενοι χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες στους συχνούς αγοραστές (οι οποίοι είχαν αγοράσει ανθοκομικά προϊόντα περισσότερες από 16 φορές) και στους λιγότερο συχνά αγοραστές (αγορά ανθοκομικών προϊόντων λιγότερο από 16 φορές). Ο αριθμός της αγοράς καθώς επίσης και τα λεφτά που ξοδεύουν ανά αγορά, αυξανόταν αντίστοιχα με την αύξηση της ηλικίας, την οικονομική κατάσταση, και την εργασιακή κατάσταση των καταναλωτών. Οι πιο συχνοί αγοραστές βρέθηκε να είναι πιο εύποροι, να έχουν περισσότερα φυτά εσωτερικού χώρου καλύτερη γνώση και βιβλία που να σχετίζονται με την κηποτεχνία. Οι λιγότερο συχνοί χρήστες προτιμούσαν τα δρεπτά άνθη, καθώς και να αγοράζουν νέες ποικιλίες και είδη φυτών ή δρεπτών ανθέων. Οι ίδιοι, αναφέρουν ότι η εποχή παίζει σημαντικό ρόλο στην αγοραστική συμπεριφορά του καταναλωτή. Πιο συγκεκριμένα, την άνοιξη και το χειμώνα προτιμώνται περισσότερο τα δρεπτά άνθη, ενώ τα διακοσμητικά φυτά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Η άνοιξη, φαίνεται να είναι η καλύτερη εποχή πώλησης ανθοκομικών προϊόντων. Σύμφωνα, με τα στατιστικά δεδομένα, το 96% των ερωτηθέντων, κατείχε γλαστρικά φυτά, εκ των οποίων το 34% είχε λιγότερα από πέντε, ενώ το 21,3% περισσότερα από δέκα. Η ποιότητα του προϊόντος και όχι η ποικιλία ή η τιμή είναι το κριτήριο επιλογής ενός σημείου 31

33 πώλησης γλαστρικών φυτών και ανθέων. Παράλληλα, οι αγοραστές δεν έχουν την ίδια συμπεριφορά, όταν πρόκειται να αγοράσουν δρεπτά άνθη για δική τους χρήση ή για δώρο. Η ποικιλία της ανθοδέσμης, η διάρκεια ζωής, τα χρώματα και η τιμή αποτελούν σημαντικά κριτήρια επιλογής. Αντίθετα, η φρεσκάδα, το άρωμα, το σχήμα των ανθέων και η εποχή του χρόνου, δεν φάνηκε να αποτελούν σημαντικά κριτήρια ως προς την αγορά ανθοκομικών προϊόντων για ιδία ή μη χρήση. Ο Τζαβάρας (2007), όμως αναφέρει την φρεσκάδα του άνθους ή του φυτού ως βασικό κριτήριο. Το άρωμα των δρεπτών ανθέων, μόνο στο 3,7% των ερωτηθέντων αποτελεί κριτήριο επιλογής, ενώ στα φυτά εσωτερικού χώρου αποτελεί κριτήριο ελάσσονος σημασίας (μόνο το 0,7% δίνει έμφαση σε αυτό) (Πίνακες 11 και 12). Πίνακας 11: Ταξινόμηση κατά φθίνουσα σειρά των σημαντικότερων κριτηρίων κατά την αγορά των δρεπτών ανθέων (Τζαβάρας 2007) Κριτήριο Συχνότητα Ποσοστό % Φρεσκάδα-ζωντάνια ,3 Εμφάνιση ,2 Τιμή ,3 Ποιότητα 98 9,2 Πρωτότυττο-ασυνήθιστο 62 5,8 Ανθος 58 5,4 Άρωμα 40 3,7 Διάρκεια 37 3,5 Το πρόσωπο που θα το πάω ή θα το στείλω 36 3,4 Καθαρότητα (όχι εμφανείς προσβολές) 34 3,2 Χρώμα 32 3,0 Σχήμα 29 2,7 Εποχή 8 0,7 Συσκευασία 5 0,5 Μέγεθος 1 0,1 Δοχείο που είναι μέσα 1 0,1 Να μην έχει αγκάθια 0 0 Δεν απάντησαν 86 8,0 Σύνολο ,0 Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 32

34 Πίνακας 12: Ταξινόμηση κατά φθίνουσα σειρά των σημαντικότερων κριτηρίων κατά την αγορά των φυτών εσωτερικού χώρου (Τζαβάρας 2007) Κριτήριο Συχνότητα Ποσοστό % Εμφάνιση ,7 Φρεσκάδα-ζωντάνια ,7 Διάρκεια ,0 Τιμή ,3 Ποιότητα ,2 Πρωτότυπο-ασυνήθιστο 74 6,9 Καθαρότητα (όχι εμφανείς προσβολές) 46 4,3 Σχήμα 36 3,4 Ανθος 22 2,1 Το πρόσωπο που θα το πάω ή θα το στείλω 20 1,9 Μέγεθος 16 1,5 Εποχή 12 1,1 Χρώμα 10 0,9 Δοχείο που είναι μέσα 8 0,7 Συσκευασία 7 0,7 Άρωμα 7 0,7 Να μην έχει αγκάθια 1 0,1 Δεν απάντησαν 96 9,0 Σύνολο Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2.8 Εμπόριο ανθοκομικών προϊόντων Το διεθνές εμπόριο ανθοκομικών προϊόντων (δρεπτά άνθη, φύλλωμα και φυτά) αυξάνεται ραγδαία. Το παγκόσμιο εμπόριο το 1993 κυμαινόταν στα 4,93 δις δολάρια. Για την αγορά των δρεπτών ανθέων ξοδεύτηκαν 2,34 δις δολάρια, για γλαστρικά φυτά 2,05 δις δολάρια και για βολβούς 0,54 δις δολάρια (ΒθουΓαΙάβ θί β\ 2001). Οι περισσότερες εισαγωγές ανθοκομικών προϊόντων σε παγκόσμια κλίμακα γίνονται από την Ευρώπη, όπου για το έτος 2003 αντιπροσώπευε το 67,34% 33

35 της αξίας των παγκόσμιων εισαγωγών, ενώ για το 2006 η αξία των εισαγωγών ανήλθε στο ποσό των 3,4 δις ευρώ. Ακολουθεί η Αμερική η οποίο κατείχε το 15,15% και η Ασία με το 7,15% της αξίας των εισαγωγών ανά την υφήλιο. Την πρωτιά στις εισαγωγές δρεπτών ανθέων και φυτών γλάστρας στην Ευρώπη κατέχουν η Αγγλία, Γερμανία και ακολουθούν η Ολλανδία και Γαλλία, ενώ στην Ασία ο μεγαλύτερος εισαγωγέας είναι η Ιαπωνία. (Πίνακας 13). Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, την περίοδο σημειώθηκε μείωση των εισαγωγών κατά 2% ετησίως, ενώ τα επόμενα έτη με την ανάκαμψη της οικονομίας αύξηση κατά 1,9% ετησίως. (Τζαβάρας 2007, ΟΒΙ 2007). Πίνακας 13: Εισαγωγές κομμένων ανθέων και φυτών γλάστρας σε παγκόσμια κλίμακα, σε εκατομμύρια ευρώ (Τζαβάρας 2007) Δρεπτά άνθη Φυτά γλάστρας Δρεπτά άνθη και φυτά γλάστρας Ευρώπη Γερμανία Ηνωμένο Βασίλειο Γ αλλία Ολλανδία Ιταλία Ελβετία Άλλες Ασία Ιαπωνία Χονγκ Κονγκ Κορέα Ταϊβάν Άλλες Αμερική

36 ΗΠΑ Καναδάς Άλλες Αλλες Παγκόσμια Πηγή: ΑΙΡΗ, 2005 Όπως έχει ήδη αναφερθεί η Γερμανία και η Αγγλία είναι οι μεγαλύτερες εισαγωγικές χώρες εντός της ευρωπαϊκής ένωσης και ακολουθούν η Ολλανδία και η Γαλλία. Οι μικρότερες εισαγωγικές χώρες είναι η Εσθονία, Λετονία και Βουλγαρία. Πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα παρατηρήθηκε μία συνολική αύξηση κατά 40% στην ποσότητα εισαγωγών την διετία , ενώ όγκος των εισαγωγών και η αξία τους, δεν μειώθηκαν αλλά παρέμειναν σταθερές και στην επόμενη διετία ( ) (Πίνακας 14). Τα ανθοκομικά προϊόντα που εισήχθησαν από χώρες εκτός της ευρωπαϊκής ένωσης το 2002 και το 2006 ήταν σε ποσοστό 21% και 24% αντίστοιχα. Η αυξητική τάση οφείλεται σε αύξηση των εισαγωγών από τις τρίτες χώρες. Η Ολλανδία είναι ο κύριος τροφοδότης δρεπτών ανθέων και φυλλωμάτων εντός της ευρωπαϊκής ένωσης. Η αξία των συναλλαγών της για το έτος 2006 ήταν 2,4 δις ευρώ η 69% στις εισαγωγές των χωρών αυτών. Εκτός από την Ολλανδία μεγάλα μερίδια αγοράς κατέχουν η Κένυα, η Αιθιοπία, το Ζιμπάμπουε, η Ινδία, η Κίνα, η Κολομβία, το Εκουαδόρ και το Ισραήλ. Η ανατολική Αφρική είναι γνωστή παγκοσμίως για την παραγωγή δρεπτών ανθέων. Η Κένυα διατηρεί την πρώτη θέση στη διεθνή αγορά καθώς εφοδιάζει την αγορά της Ευρώπης με το 31% των συνολικών εισαγωγών. Το 73% από το παραπάνω ποσοστό αποτελείται από τριαντάφυλλα, το 11% από μικτά μπουκέτα και το 5% από γαρύφαλλα. Μια άλλη αφρικανική ανταγωνιστική χώρα στην παραγωγή δρεπτών ανθέων είναι και η Αιθιοπία όπου εξήγαγε φρέσκα λουλούδια αξίας 20 εκατομμυρίων ευρώ το 2005, ενώ οι εξαγωγές της σε αξία το 2007 ξεπερνούσαν τα 100 εκατομμύρια ευρώ και το Ζιμπάμπουε (Γαβανάς 2009, Δάρρας 2006). 35

37 Πίνακας 14: Εισαγωγές δρετττών ανθέων και φυλλωμάτων των χωρών της Ε.Ε., την περίοδο (ΌΒΙ 2007) Χώρες Αξία11' Όγκος12 Αξία Όγκος Αξία Όγκος Συνολικά Ε.Ε. 3, , , Εντός Ε.Ε. 2, , , Εκτός Ε.Ε Αναπτυσσόμενες χώρες Γερμανία Ηνωμένο Βασίλειο Γ αλλία Ιταλία Ισπανία Ολλανδία Βέλγιο Σουηδία Αυστρία Πολωνία Δανία Φιλανδία Ελλάδα Ιρλανδία Πορτογαλία Ουγγαρία Τσεχία Ρουμανία Σλοβακία Λουξεμβούργο Εσθονία Βουλγαρία Σλοβενία Λετονία (1) εκατομμύρια ευρώ, (2) χιλιάδες τόνους Πηγή: Eurostat (2007) 36

38 Στον επόμενο Πίνακα 15, παρουσιάζονται οι παγκόσμιες εξαγωγές σε δρεπτά άνθη και γλαστρικά φυτά σε εκατομμύρια ευρώ. Οι περισσότερες εξαγωγές πραγματοποιούνται από την Ευρώπη και το έτος 2003 κατείχε το 62,47% της συνολικής αξίας συναλλάγματος σε εξαγωγές. Στην Ευρώπη το 66,7% της συνολικής αξίας των εξαγωγών ανθοκομικών φυτών ανήκει στην Ολλανδία. Ακολουθούν η Δανία και το Βέλγιο, όπου κυρίως εξάγουν φυτά γλάστρας. Από την Ασία το Ισραήλ αποτελεί τα μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα, καλύπτοντας το 35% των συνολικών εξαγωγών της Ασίας και ακολουθούν η Κίνα και η Ταϊλανδή η οποία εξάγει κυρίως δρεπτά άνθη. Από την Αμερική η Κολομβία κατέχει τη πρώτη θέση στις εξαγωγές δρεπτών ανθέων, ενώ στην Αφρική το 53% της συνολικής εξαγωγής ανθοκομικών φυτών γίνεται από την Κένυα. Σε αξία εξαγωγών το 2003 η Αμερική αντιπροσώπευε το 15,63%, η Ασία το 5,69% και η Αφρική το 5,32% παγκοσμίως (Τζαβάρας 2007). 37

39 Πίνακας 15: Εξαγωγές κομμένων ανθέων και φυτών γλάστρας σε παγκόσμια κλίμακα, σε εκατομμύρια ευρώ (Τζαβάρας 2007) Δρεπτά άνθη Φυτά γλάστρας Δρεπτά άνθη και φυτά γλάστρας Ευρώττη Δανία Βέλγιο Ολλανδία Γερμανία Ιταλία Ισπανία Αλλες Ασία Ιαραήλ Ταϊλάνδη Κίνα Ταϊβάν Σιγκαπούρη Αλλες Αμερική ΗΠΑ Καναδάς Κολομβία Εκουαδόρ Κόστα Ρίκα Αφρική Κένυα Ζιμπάμπουε Νότια Αφρική Ζάμπια 24 Αλλες Αλλες Παγκόσμια Πηγή: ΑΙΡΗ, 2005 Οι εξαγωγές των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης σε δρεπτά άνθη και φυλλώματα, είχαν σταθερή αύξηση κατά 1% ετησίως την πενταετία (ως προς την αξία) και μείωση κατά 3% ως προς την ποσότητα (όγκο) (Πίνακας 16). Για το έτος 2006 οι συναλλαγές σε αξία ανήλθαν στο ποσό των 2,8 δις ευρώ, ενώ η ποσότητα για το ίδιο έτος ανήλθε σε 511 χιλιάδες τόνους. 38

40 Η Ολλανδία ήταν η κυρίαρχη χώρα στο εμπόριο των ανθοκομικών προϊόντων μεταξύ των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης, κατέχοντας το 88% των συνολικών εξαγωγών σε δρεπτά άνθη και φυλλώματα. Οι εξαγωγές σε χώρες της Ευρώπης σε κομμένα άνθη και φυλλώματα ήταν σε ποσοστό 84% των συνολικών εξαγωγών. Οι πιο σημαντικές αγορές εντός της ευρωπαϊκής ένωσης ήταν η Γερμανία (24%), η Αγγλία (18%), η Γαλλία (15%) και η Ιταλία (5%) και εκτός η Ρωσσία (5%), η Ελβετία (4%) και η Αμερική (3%) (CBI 2007). Πίνακας 16: Εξαγωγές δρεπτών ανθέων και φυλλωμάτων των χωρών της Ε.Ε., την Χώρες περίοδο (ΟΒΙ 2007) > Q Όγκος'2 Αξία Όγκος Αξία Όγκος Συνολικά Ε.Ε. 2, , , Εντός Ε.Ε , , Εκτός Ε.Ε Αναπτυσσόμενες χώρες Γερμανία Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία Ιταλία Ισπανία Ολλανδία 2, , , Βέλγιο Σουηδία Αυστρία Πολωνία Δανία Φιλανδία Ελλάδα Ιρλανδία Πορτογαλία Ουγγαρία Τσεχία Ρουμανία Σλοβακία Λουξεμβούργο Εσθονία Βουλγαρία Σλοβενία Λιθουανία Λετονία (1) εκατομμύρια ευρώ, (2) χιλιάδες τόνους Πηγή: Eurostat (2007) 39

41 Τα εμπορικότερα είδη δρεπτών ανθέων, παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, είναι το τριαντάφυλλο, το χρυσάνθεμο, η ζέρμπερα, το γαρύφαλλο, η τουλίπα, το λίλιουμ, τα οποία πάντα έχουν υψηλές πωλήσεις. Στον Πίνακα 17 δίνεται ο συνολικός κύκλος εργασιών των δημοφιλέστερων ανθέων στις αγορές της Ολλανδίας για τα έτη Σε όλα τα έτη ο μεγαλύτερος κύκλος εργασιών αντιστοιχεί στα δρεπτά άνθη του τριαντάφυλλου, ενώ ακολουθούν τα χρυσάνθεμα, η τουλίπες και τα λίλιουμ. Πίνακας 17 : Ο συνολικός κύκλος εργασιών των δημοφιλέστερων δρεπτών άνθεων ανά εκατομμύριο ευρώ στις αγορές της Ολλανδίας (Flower Council of Holland) Τριαντάφυλλο 728,6 758, Χρυσάνθεμο (ταξιανθία) 293,1 300, Τουλίπα 191, Λίλιουμ 164,1 166, Ζέρμπερα 121,2 122, Ορχιδέες 70, Χρυσάνθεμο 46,7 55, Φρέζια 57,4 55, Ανθούριο 41 46, Αλστρομερία 39,1 39,2 - - Στην εμπορία των γλαστρικών φυτών έχουν διαμορφωθεί οι εξής κατηγορίες: α) των άριζων μοσχευμάτων, β) των ριζοβολημένων μοσχευμάτων και γ) των έτοιμων φυτών. Η Ολλανδία, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του 1985, ήταν η πρώτη χώρα σε εισαγωγές άριζων και ριζοβολημένων μοσχευμάτων, τα οποία χρησιμοποιούσε ως πρώτη ύλη για την παραγωγή έτοιμων φυτών. Στην περίπτωση της εισαγωγής έτοιμων φυτών ερχόταν πρώτη η Γερμανία και ακολουθούσαν η Γαλλία, η Ολλανδία και η Αγγλία. Κύριες προμηθεύτριες 40

42 χώρες άριζων μοσχευμάτων ήταν η Γουατεμάλα, η Κόστα- Ρίκα, η Ιταλία, η Ισπανία και σε μικρότερα ποσοστά η Γαλλία, η Ν. Αφρική, η Βραζιλία, η Ονδούρα και η Αμερική. Το μεγαλύτερο ποσοστό των εισαγωγών προερχόταν, όπως και στα δρεπτά άνθη, από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Αντίθετα, κύριες προμηθεύτριες χώρες ριζοβολημένων μοσχευμάτων, για το ίδιο έτος, ήταν η Ολλανδία, η Γουατεμάλα και η Δ. Γερμανία, ενώ οι σημαντικότερες προμηθεύτριες χώρες έτοιμων φυτών ήταν η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Δανία, η Ισπανία και η Ιταλία (Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη 1996). Τα εμπορικότερα είδη γλαστρικών φυτών (ανθοφόρων και φυλλωδών) είναι οι ορχιδέες, η καλαγχόη, η δράκαινα και ο φίκος Στον παρακάτω Πίνακα 18 δίνεται ο συνολικός κύκλος εργασιών των δημοφιλέστερων γλαστρικών φυτών στις αγορές της Ολλανδίας για τα έτη Είναι χαρακτηριστικό ότι ο συνολικός κύκλος εργασιών το έτος 2008 για όλα σχεδόν τα γλαστρικά φυτά είναι αυξημένος σε σύγκριση με το Το μεγαλύτερο κύκλο εργασιών κατέχουν η φαλαίνοψη, ανθούριο και καλαγχόη. Είναι χαρακτηριστικό ότι την διετία ο κύκλος εργασιών για τη φαλαίνοψη παρουσίασε ετήσια αύξηση 21%, ενώ τη διετία αυξήθηκε κατά 32%. Πίνακας 18: Ο συνολικός κύκλος εργασιών των δημοφιλέστερων γλαστρικών φυτών ανά εκατομμύριο ευρώ στις αγορές της Ολλανδίας (Flower Council of Holland) Φαλαίνοψης 143,7 173, Ανθούριο 39,7 44, Καλαγχόη 41,3 43, Δράκαινα 41,7 39, Φίκος 32,3 34, Τριανταφυλλιά 27,3 29, Χρυσάνθεμο 27,5 29, Ορτανσία 26 24, Σπαθίφυλλο 22,8 23, Κυκλάμινο Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 41

43 Σύμφωνα με την Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη (1996) οι εξαγωγές μας την περίοδο ήταν ασήμαντες. Παρόλα αυτά, όμως η αυξανόμενη ζήτηση των γλαστρικών φυτών στην Ελλάδα, εκείνη την περίοδο, είχε ως αποτέλεσμα την μείωση των εισαγωγών και την αντίστοιχη αύξηση της εγχώριας παραγωγής. Η αξία των εξαγωγών για το 1995, ανήλθε στο ποσό των 1.2 εκατομμυρίων δολαρίων, ποσό μειωμένο κατά 14% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (ΒαουταΙάε θί ά\ 2001). Οι εξαγωγές των δρεπτών ανθέων και των γλαστρικών φυτών, ήταν μειωμένες κατά 38% και 58% αντίστοιχα σε σχέση με το Οι εξαγωγές των γλαστρικών φυτών αποτελούσαν το 24% και 37% των συνολικών αγορών για τα έτη 1995 και 1994, αντιστοίχως. Ενώ, οι εξαγωγές της χώρας μας, εκείνο το έτος ήταν σχεδόν μοιρασμένες σε χώρες της Ευρώπης και σε τρίτες χώρες. Επιπλέον, κατά το ίδιο έτος (1995) οι εξαγωγές των δρεπτών ανθέων είχαν ως εξής: τριαντάφυλλα (46%), γαρύφαλλα (19%) και χρυσάνθεμα (4%) Η αξία των εισαγωγών στην Ελλάδα το 1995, κυμαινόταν στα 32.2 εκατομμύρια δολλάρια, και παρουσίαζαν ποσοστό αύξησης κατά 26% σε σύγκριση με το Ένα μεγάλο μερίδιο στις ελληνικές εισαγωγές, κατέχει και η αγορά πολλαπλασιαστικού υλικού. Το πολλαπλασιαστικό υλικό, εισάγεται από την Ολλανδία και είναι η πρώτη ύλη για την παραγωγή των φυτών. Μέρος των εισαγωγών αποτελούν και τα γλαστρικά φυτά, αλλά και τα δρεπτά άνθη. Το κύριο ποσοστό των εισαγωγών προέρχεται από την Ευρώπη (94%) και μόλις 6% από τις τρίτες χώρες. Οι εισαγωγές του 1995 παρουσίασαν αύξηση κατά 28% σε σχέση με το 1994 (ΒαουΓθΙάε Θί ά\ 2001). Τα ανθοκομικά προϊόντα που εισάγονται ακόμη και σήμερα εξακολουθούν να είναι οι σπόροι, οι βολβοί και τα μοσχεύματα (πολλαπλασιαστικό υλικό) και κατόπιν τα γλαστρικά και κηποτεχνικά φυτά. Σύμφωνα με τον Τζαβάρα (2007) παρατηρήθηκε, επίσης, σημαντική αύξηση των εισαγωγών μεταξύ του έτους 2000 και 2003, σε ποσοστό περίπου 56%. Σε αξία οι περισσότερες εισαγωγές αφορούν τα νωπά και άλλα άνθη, ενώ τα φυτά εσωτερικού χώρου εισάγονται σε πολύ μικρότερο ποσοστό. Τα νωπά και άλλα άνθη το έτος 2003 αντιπροσώπευαν το 60% της αξίας όλων των 42

44 εισαγωγών και το 50% της συνολικής ποσότητας εισαγόμενων ανθοκομικών προϊόντων (Πίνακας 19). Παράλληλα, σημειώθηκε αύξηση των εισαγωγών προς την Ελλάδα για τα τριαντάφυλλα, τα γαρύφαλλα, τα χρυσάνθεμα και τα ανθοφόρα φυτά εσωτερικού χώρου. Πίνακας 19: Εισαγωγές ανθοκομικών προϊόντων ανα κατηγορία (αξία σε χιλ. ευρώ και ποσότητα σε τόνους) (Τζαβάρας 2007) Είδος Αξία Ποσότητα Αξία Ποσότητα[ Αξία Ποσότητα Φυτά εσωτερικών χώρων Ανθοφόρα φυτά εσωτερικών χώρων Αλλα φυτά εσωτερικών χώρων Τριαντάφυλλα Γαρύφαλλα Ορχιδοειδή Γλαδιόλες Χρυσάνθεμα Αλλα νωπά άνθη Άλλα άνθη Σύνολο Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Όπως φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα 20 οι περισσότερες εισαγωγές προς την Ελλάδα γίνονται από τις Κάτω Χώρες (κυρίως Ολλανδία) και για το 2003 αντιπροσώπευαν το 85,78% της συνολικής αξίας των εισαγωγών από τις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης. Άλλες σημαντικές χώρες, από τις οποίες εισάγουμε ανθοκομικά προϊόντα είναι η Ιταλία και η Τουρκία. Στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης η αξία των εισαγωγών το έτος 2003 είναι αυξημένη και 55% σε σύγκριση με το 2000, ενώ οι ποσότητες εισαγόμενων ανθέων αυξήθηκαν κατά 63%. Στις Κάτω Χώρες, το έτος 2003 παρατηρείται μια αύξηση της αξίας εισαγωγών κατά 49% σε σύγκριση με το 2000, ενώ η ποσότητα εισαγωγών αυξάνεται κατά 57%. Η Τουρκία παρουσιάζει πολύ μεγάλη αύξηση της ποσότητας εισαγομένων ανθοκομικών φυτών το 2003, σχεδόν 36 φορές μεγαλύτερη από αυτή του

45 Πίνακας 20: Εισαγωγές ανθοκομικών προϊόντων κατά χώρα εισαγωγής (Τζαβάρας 2007) Χώρα Αξία Ποσότητα Αξία Ποσότητα Αξία Ποσότητα Γαλλία Βέλγιο Κάτω Χώρες Ιταλία Ηνωμένο Βασίλειο Ισπανία Λοιπές χώρες Σύνολο Χωρών Ε.Ε Τουρκία Μαρόκο Κένυα Μαυρίκιος Νότια Αφρική Κόστα Ρίκα Κολομβία Ισημερινός Ισραήλ Ινδία Ταϊλάνδη Σιγκαπούρη Μαλαισία Ζιμπάμπουε Λοιπές Χώρες Σύνολο τρίτων χωρών Γενικό Σύνολο Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Οι ελληνικές εξαγωγές ανθέων και φυλλωμάτων βρίσκονταν σε χαμηλά επίπεδα, με τάση, όμως ανοδική κατά τη περίοδο Η αξία των εξαγωγών την πενταετία ( ευρώ και ευρώ αντίστοιχα) υπερδιπλασιάστηκε (Δάρρας 2008). Αντίστοιχα, η αξία των εξαγωγών (Πίνακας 21) συνολικά των ανθοκομικών προϊόντων είναι μόλις 8% της αξίας των αγροτικών εξαγωγών (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2007). Η μεγαλύτερη εξαγωγική δραστηριότητα παρατηρείται τα έτη 2004 και 2005 με τις εξαγωγές να αγγίζουν σε αξία τα 3,4 και 4 εκατομμύρια 44

46 ευρώ αντίστοιχα. Παρόλα αυτά το έτος 2005 παρατηρείται και μια αύξηση κατά 65% των εισαγωγών σε σύγκριση με το 2004 (οι εισαγωγές αγγίζουν σε αξία τα 52 εκατομμύρια ευρώ) με αποτέλεσμα να αυξηθεί η αναλογία εισαγωγών/εξαγωγών παρά να μειωθεί. Πίνακας 21: Εξέλιξη εισαγωγών-εξαγωγών ανθοκομικών προϊόντων κατά τη εξαετία (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2007) Έτος Εισαγωγές (εκατ. ευρώ) Εξαγωγές (εκατ. ευρώ) Σχέση Εισαγωγών Εισαγωγές μείον Εξαγωγές Εξαγωγών ,6 1,58 23,8:1 36, ,35 2,21 13,8:1 28, ,75 3,39 10,8:1 33, ,84 2,11 21,25:1 42, ,53 3,41 9,3:1 28, ,12 3,94 13,2:1 48,18 Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Οι εξαγωγές των ελληνικών ανθοκομικών ειδών γίνονται σε ποσοστό 68% προς τις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης και σε ποσοστό 32% προς τις τρίτες χώρες, με καλύτερες αγορές αυτές της Γερμανίας και της Γαλλίας. Σύμφωνα με τον Μαθιουδάκη (2007) ο ετήσιος τζίρος από την εμπορία των ανθοκομικών προϊόντων στην Ελλάδα, ξεπερνά τα 300 εκατομμύρια ευρώ, από τα οποία το 70% προέρχεται από την ελληνική παραγωγή και το υπόλοιπο 30% από τις εισαγωγές. Οι εξαγωγές των ανθοκομικών προϊόντων αντιστοιχούν στο 10-15% της αξίας των εισαγωγών. Στις μικρές ποσότητες που εξάγονται είναι το γαρύφαλλο, το τριαντάφυλλο και η γαρδένια. Επιπλέον, ο Μαθιουδάκης (2007) αναφέρει ότι η παραγωγή των περισσότερων δρεπτών ανθέων είναι αρκετή, έτσι ώστε να είμαστε αυτάρκεις και μόνο εποχικά σε ορισμένες περιπτώσεις, εισάγουμε ορισμένα κομμένα λουλούδια όπως λίλιουμ, τουλίπα, ανθούριο, ορχιδέες και άλλα εξωτικά άνθη. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι εξαγωγές των ανθοκομικών προϊόντων συνεχίζουν να εμφανίζουν μια μικρή ανοδική τάση την τελευταία δεκαετία ή 45

47 έστω να παραμένουν σταθερές και να κυμαίνονται γύρω στο 8% - 15% της αξίας των εισαγωγών. Στους παρακάνω Πίνακες 22 και 23 φαίνονται οι εξαγωγές των ελληνικών ανθοκομικών προϊόντων κατά κατηγορία και ανά χώρα. Πίνακας 22: Εξαγωγές ανθοκομικών προϊόντων ανά κατηγορία (αξία σε χιλ. ευρώ και ποσότητα σε τόνους Είδος Αξία Ποσότητα Αξία Ποσότητα Αξία Ποσότητα Φυτά εσωτερικών χώρων Ανθοφόρα φυτά εσωτερικών χώρων Άλλα φυτά εσωτερικών χώρων Τριαντάφυλλα Γαρύφαλλα Γλαδιόλες Χρυσάνθεμα Άλλα νωπά άνθη Άλλα άνθη Σύνολο Πηγή: (Τζαβάρας 2007) Από τον πίνακα 22 παρατηρούμε ότι όλα τα έτη διάφορα φυτά εσωτερικών εξάγονταν στις μεγαλύτερες ποσότητες. Το έτος 2003 τα νωπά και άλλα άνθη αποτελούν το 50% της συνολικής ποσότητας εξαγόμενων ανθοκομικών φυτών και ακολουθούν διάφορα φυτά εσωτερικών χώρων. Χαρακτηριστικό είναι ότι η αξία των εξαγωγών νωπών ανθέων και η ποσότητα τους είναι σχεδόν 50 φορές μεγαλύτερη το 2003 σε σύγκριση με το έτος Σημαντική αύξηση εξαγωγών παρουσιάζουν διάφορα φυτά εσωτερικών χώρων, ενώ παρατηρείται 75% αύξηση της αξίας των εξαγωγών γαρυφάλλων το 2003 σε σύγκριση με το Ένα καινούργιο εξαγωγικό προϊόν για την Ελλάδα είναι και το χρυσάνθεμο που αρχίζει να καταγράφει σημαντική αύξηση εξαγωγών σε σύγκριση με μηδενικές ποσότητες που επικρατούσαν τα έτη 1995 και Αντίθετα τα τριαντάφυλλα διαγράφουν μια πτωτική πορεία εξαγωγών, και το 2003 η εξαγωγική τους αξία μειώθηκε κατά 70% σε σύγκριση με το

48 Πίνακας 23: Εξαγωγές ανθοκομικών προϊόντων κατά χώρα εισαγωγής (Τζαβάρας 2007) Χώρα Αξία IΠοσότητα Αξία Ποσότητα Αξία Ποσότητα Γερμανία ,5 Κάτω Χώρες Ιταλία ,5 Ηνωμένο Βασίλειο Λοιπές χώρες Σύνολο Χωρών Ε.Ε Π.Γ.Δ.Μ Ουγγαρία Ελβετία Ρουμανία Βουλγαρία Ουκρανία Μολδαβία Ρωσία Μπαχάμες Κύπρος ΗΠΑ Λοιπές Χώρες Σύνολο τρίτων χωρών Γενικό Σύνολο Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Από τον παραπάνω Πίνακα 23 βλέπουμε ότι η αξία και η ποσότητα εξαγωγών στις χώρες της Ε.Ε. το 2003 σχεδόν διπλασιάστηκε σε σύγκριση με το Το έτος 2003 η μεγαλύτερη ποσότητα ανθοκομικών προϊόντων είχε εξαχθεί στις Κάτω Χώρες (279 τόνοι ανθοκομικών φυτών) και η αξία της άγγιζε τα ευρώ. Μικρότερες ποσότητες εξάγονται στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία και στην Ρουμανία. Σημαντική αύξηση της αξίας των εξαγωγών παρατηρήθηκε για τις Κάτω Χώρες και την Βουλγαρία. Η εμπορία και διακίνηση ανθοκομικών προϊόντων από και προς την Ολλανδία γίνεται μέσω των ανθαγορών. Στην Ολλανδία, υπάρχουν επτά ανθαγορές, οι οποίες λειτουργούν με το σύστημα των δημοπρασιών. Ανάμεσα σε αυτές 47

49 είναι και η ανθαγορά του ΑαΐΒΓΠθθΓ, που είναι και η μεγαλύτερη παγκοσμίως (Γαβανάς 2009, Δάρρας 2006). Στην Ελλάδα, οι δύο μεγαλύτερες ανθαγορές βρίσκονται στην περιοχή της στην Αμυγδαλέζα και στην περιοχή του Προμπονά, στην Αττική. Η πρώτη ανθαγορά, που είναι και η μεγαλύτερη στον ελλαδικό χώρο, λειτουργεί από το 1986 και διοικείται από την Κοινοπραξία Ανθοκομικών Συνεταιρισμών Ελλάδος (ΚΑΣΕ) και η αντίστοιχη αγορά φρέσκων λουλουδιών του Προμπονά από τον αγροτικό ανθοπαραγωγικό συνεταιρισμό Αττικής (ΣΠΕ). Ο χώρος της κεντρικής αγοράς στην Αμυγδαλέζα (Εικόνα 14) στεγάζεται σε ένα κτίριο 7000 τ.μ. το οποίο είναι σε έκταση τ.μ. Εκεί οι Έλληνες παραγωγοί διαθέτουν τα άνθη τους προς πώληση σε εμπόρους και καταστηματάρχες. Διακινεί ανθοκομικά προϊόντα από την Αττική, τη Βοιωτία, τον Πόρο, τη Κρήτη, την Εύβοια, την Αργολίδα, τη Κορινθία και άλλες Εικόνα 14: Εσωτερικός χώρος Αμυγδαλέζας περιοχές. Η αγορά φρέσκων λουλουδιών στον Προμπονά λειτουργεί από το 1962 και αποτελείται από 66 εκθετήρια φρέσκων λουλουδιών, όπου το καθένα από αυτά διαθέτει την παραγωγή ενός ή περισσοτέρων Ελλήνων καλλιεργητών. Η αγορά αριθμεί περίπου 400 μέλη και διακινεί αποκλειστικά και μόνο ελληνικά φρέσκα λουλούδια καθώς δεν διαθέτει χώρους για εμπόρους-εισαγωγείς λουλουδιών. Από τις δύο αυτές αγορές καλύπτονται περίπου ανθοπωλεία που λειτουργούν στο νομό Αττικής και στην επαρχία. 48

50 2.9 Μεταφορά και διανομή των ανθοκομικών προϊόντων Ο κλάδος της εφοδιαστικής των ανθοκομικών προϊόντων, είναι επίσης πολύ σημαντικός, λόγω τη φύσης των προϊόντων και της παγκόσμιας εμπορίας και διάθεσης (Εικόνα 15). Ειδικά στον τομέα των δρεπτών ανθέων, όλες οι εργασίες (συγκομιδή, μεταφορά κ.α.) πρέπει να γίνονται με μεγάλη ακρίβεια και ταχύτητα, εξαιτίας του μικρού χρόνου ζωής που διαθέτουν και τα προϊόντα να φτάσουν στον καταναλωτή σε άριστη ποιότητα. Η ποιότητα προϋποθέτει την έγκαιρη κοπή των φρέσκων λουλουδιών στα θερμοκήπια, τη γρήγορη μεταφορά τους στα συσκευαστήρια, ο διαχωρισμός ανά είδος και ποιότητα, μια πρώτη προσωρινή αποθήκευση σε συνθήκες ελεγχόμενης θερμοκρασίας, σωστή μεταφορά με ψυγεία σε οργανωμένες ανθαγορές, κατάλληλη επανασυσκευασία στα καταστήματα λιανικής πώλησης και προσεγμένη διανομή στους χώρους των τελικών καταναλωτών (Γαβανάς 2009). Εικόνα 15: Χαρτοκιβώτια συσκευασίας και μεταφοράς λουλουδιών 49

51 Τα κύρια μεταφορικά μέσα με τα οποία διακινούνται παγκοσμίως τα φρέσκα λουλούδια είναι τέσσερα (Γαβανάς 2009): 1) Οι οδικές μεταφορές με τη χρήση μεγάλων φορτηγών ψυγείων, τα οποία παρέχουν ταχύτητα, σωστή θερμοκρασία, υγρασία, ευελιξία, εύκολη πρόσβαση, παγκόσμια χρήση και αρκετή οικονομία. 2) Οι αερομεταφορές είναι το δεύτερο μέσο μεταφοράς σε χρήση παγκοσμίως. Τα αεροπλάνα ενδείκνυνται για την πάρα πολύ μεγάλη ταχύτητα τους, έχουν όμως πολύ υψηλό κόστος. Χρησιμοποιούνται, κυρίως σε μεταφορές φρέσκων εξωτικών λουλουδιών μεγάλης αξίας, αλλά μικρού μεγέθους και βάρους ή φρέσκων λουλουδιών με μικρή διάρκεια ζωής. 3) Το τραίνο συνήθως χρησιμοποιείται για μικρές αποστάσεις και συνήθως περιορίζεται στη μεταφορά των λουλουδιών στο εσωτερικό μιας χώρας. Το τραίνο παρέχει ασφάλεια στη μεταφορά, μέση ταχύτητα και οικονομία, αλλά διαθέτει λιγοστές αποθήκες φόρτωσης και εκφόρτωσης. 4) Το επόμενο μέσο μεταφοράς είναι το πλοίο. Τα φορτηγά πλοία διακρίνονται για την οικονομία που μπορούν να παρέχουν και τους μεγάλους χώρους φόρτωσης, αλλά είναι χρονοβόρα για τη μεταφορά των λουλουδιών γενικότερα. Συνήθως, μπορούν να εξυπηρετήσουν μεταφορές λουλουδιών μεταξύ των ηπείρων. Η μεταφορά γίνεται με ειδικά κατασκευασμένα κοντέινερ, τα οποία διαθέτουν συσκευές ψύξης, εξαερισμού και υγρασίας, για την όσον το δυνατόν καλύτερη και μεγαλύτερη διατήρηση των φρέσκων λουλουδιών. Η μεταφορά με πλοία ενδείκνυται για δρεπτά άνθη τα οποία διαθέτουν μεγάλο χρόνο ζωής. Τα άνθη αυτά, συνήθως κόβονται άγουρα και ωριμάζουν κατά τη μεταφορά. Στην Ελλάδα τα σημεία συγκέντρωσης για τα εισαγόμενα λουλούδια είναι οι η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη. Τα φρέσκα λουλούδια που μεταφέρονται διεθνώς από χώρα σε χώρα, υπόκεινται σε ελέγχους καταλληλότητας από 50

52 εξειδικευμένους γεωπόνους. Στην Αθήνα τα φορτηγά φτάνουν στην κεντρική ανθαγορά στην περιοχή της Αμυγδαλέζας και του Προμπονά στα Πατήσια και στη Θεσσαλονίκη τα εμπορεύματα μεταβιβάζονται στα φορτηγά των χονδρεμπόρων στην περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης. Από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, στη συνέχεια τα ανθοκομικά προϊόντα μεταβιβάζονται στις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας με ειδικά φορτηγά ψυγεία (Γαβανάς 2009). Η προώθηση των δρεπτών ανθέων και φυλλωμάτων στην ελληνική αγορά, γίνεται όπως και των υπόλοιπων αγροτικών προϊόντων. Συνήθως υπάρχει κάποιος μεσάζων, που προμηθεύει τους χονδρέμπορους, οι οποίοι με τη σειρά τους προμηθεύουν τους λιανοπωλητές. Πολλές φορές, η εμπορία γίνεται και απευθείας από τους παραγωγούς στις λαϊκές αγορές. Στην περίπτωση των ανθαγορών τα λουλούδια μεταφέρονται με μέσα που διαθέτουν οι ανθοπώλες από την κεντρική αγορά στα καταστήματα λιανικής πώλησης. Μέρος της διακίνησης των λουλουδιών γίνεται και με απευθείας συνεννόηση μεταξύ των παραγωγών και των εμπόρων. Όσον αφορά τα εισαγόμενα φρέσκα λουλούδια αυτά διακινούνται στην ελληνική αγορά διαμέσου των χονδρεμπόρων, οι οποίοι συνεργάζονται με ξένες εξαγωγικές επιχειρήσεις. Στη Θεσσαλονίκη, όπου δεν υπάρχει κεντρική ανθαγορά λειτουργούν περίπου 15 χονδρέμποροι-εισαγωγείς φρέσκων λουλουδιών σε σύνολο 370 ανθοπωλείων. Επιπλέον, οι μεγάλες αλυσίδες ανθοπωλείων μπορούν απευθείας να παραγγείλουν ποσότητες φρέσκων λουλουδιών παρακάμπτοντας τους μεσάζοντες. Τέλος, οι παραγωγοί-καλλιεργητές που πουλούν μόνοι τους τα προϊόντα τους απευθείας στα ανθοπωλεία έχουν να αντιμετωπίσουν τα υψηλά κόστη διακίνησης, με αποτέλεσμα τα λουλούδια που προμηθεύεται ο ανθοπώλης να είναι πολύ υψηλά σε τιμή (Γαβανάς 2009). Με την παραλαβή των φρέσκων λουλουδιών από τα ανθοπωλεία ξεκινάει μια σειρά εργασιών από την πλευρά του καταστηματάρχη. Οι εργασίες αυτές, έχουν σκοπό την βελτίωση του τελικού προίοντος ώστε να δοθεί έτοιμο για άμεση χρήση από τους καταναλωτές, όπως είναι οι παρακάτω: - αμέσως μετά την παραλαβή τους τα λουλούδια κόβονται και καθαρίζονται από τα περιττά φύλλα και αγκάθια, ανάλογα με το είδος του λουλουδιού. 51

53 - η ομαδοποίηση των λουλουδιών σε ανθοδέσμες και συνθέσεις σε καλάθια για διάφορες περιπτώσεις, π.χ. στολισμός γάμου, καλάθια με άνθη εορτασμού. Το επόμενο και τελικό βήμα είναι η διανομή των λουλουδιών από τα καταστήματα λιανικής πώλησης προς τους καταναλωτές. Η διανομή μπορεί να γίνει είτε με παραλαβή των λουλουδιών από τους καταναλωτές η με μεταφορά τους στα σημεία που αυτοί επιθυμούν με μηχανάκια ή μικρά φορτηγά-αυτοκίνητα. Η διακίνηση και διανομή των λουλουδιών προς τους καταναλωτές δεν γίνεται μόνο σε μια πόλη, αλλά από πόλη σε πόλη ή και από χώρα σε χώρα (Γαβανάς 2009). Τα τελευταία χρόνια, μεγάλη συμμετοχή στην πώληση κυρίως γλαστρικών φυτών, παίζουν και τα σούπερ-μάρκετ και τα μεγάλα πολυκαταστήματα ειδών κήπου. Με βάση την έρευνα των ΒαουταΙάβ θί ά\ (2000), το 90% των ερωτηθέντων προτιμά να αγοράζει φρέσκα λουλούδια από τα ανθοπωλεία, το 65% από τις λαϊκές αγορές και το 32% από μαγαζιά ειδών κήπου. Ελάχιστοι, από αυτούς προτιμούσαν τα φυτώρια ή τα σούπερ-μάρκετ. Διαπιστώθηκε ότι οι ερωτώμενοι Έλληνες καταναλωτές, συνήθως αγοράζουν κομμένα άνθη και γλαστρικά φυτά από το ανθοπωλείο της γειτονιάς, μερικές φορές από φυτώρια-θερμοκήπια, την ανθοκομική έκθεση, σπάνια από επώνυμο ανθοπωλείο και τη λαϊκή αγορά και από ποτέ εώς σπάνια από τα σούπερ-μάρκετ και τους πλανόδιους (Τζαβάρας 2007). Στον παρακάτω Πίνακα 24 φαίνονται οι προτιμήσεις των καταναλωτών από τα διάφορα σημεία πώλησης. 52

54 Πίνακας 24: Προτιμήσεις των καταναλωτών ως προς τα σημεία πώλησης (Τζαβάρας 2007) Δρεπτά άνθη Σημείο αγοράς Ποτέ Σπάνια Μερικές Αριθμός φορές Συνήθως Πάντα δείγματος Επώνυμο ανθοπωλείο (23,3%) (36,8%) (29,0%) (9,9%) (1.1%) 1035 Ανθοπωλείο της γειτονιάς (2,4%) (8,6%) (35,6%) (44,3%) (9,0%) Λαϊκή αγορά (38,6%) (20,0%) (29,8%) (10,7%) (1,0%) 1035 Πλανόδιους (57%) (28,4%) (12,5%) (2,0%) (0,1%) 1033 Σούπερ-μάρκετ (65,5%) (22,5%) (10,2%) (1,8%) (0%) 1032 Φυτώρια Θερμοκήπια (34,9%) (25,8%) (28,3%) (10,3%) (0,7%) Ανθοκομική έκθεση (32,5%) (21,4%) (36,6%) (9,1%) (0,4%) 1033 Γλαστρικά (ρυτά Σημείο αγοράς Ποτέ Σπάνια Μερικές φορές Συνήθως Πάντα Επώνυμο ανθοπωλείο (26,4%) (36,3%) (27,4%) (9%) (1,0%) Ανθοπωλείο της νειτονιάο (6,3%) (9,7%) (29,8%) (47,7%) (6,4%) Λαϊκή αγορά (29,4%) (21,8%) (25,8%) (21,6%) (1,5%) Πλανόδιους (55,7%) (26,7%) (13,4%) (4,0%) (0,2%) Σούπερ-μάρκετ (52,4%) (25,7%) (18,1%) (3,6%) (0%) Φυτώοια-Θεουοκήπια (25,8%) (21,4%) (32,1 %) (1 ο,ονο) (1,ο%) Ανθοκομική έκθεση (26,4%) (19%) (37,5%) (15,5%) (1,4%) Αριθμός δείγματος Από την παραπάνω έρευνα βλέπουμε ότι 53% των καταναλωτών προτιμούν τα ανθοπωλεία της γειτονιάς, ενώ σε ένα άλλο δείγμα ερωτηθέντων ένα 11% 53

55 απάντησε ότι προτιμά συνήθως ή πάντα επώνυμα ανθοπωλεία για αγορά δρεπτών ανθέων. Δεύτερη επιλογή αγοράς δρεπτών ανθέων για τους καταναλωτές είναι οι λαϊκές αγορές και τα φυτώρια ή θερμοκήπια (σε ποσοστό 11,7% και 11% αντίστοιχα), ενώ σε ποσοστό 9,5% προτιμούν τις ανθοκομικές εκθέσεις που διοργανώνονται σε συγκεκριμένες περιόδους. Όσον αγορά την αγορά γλαστρικών φυτών το 51% προτιμά τα ανθοπωλεία της γειτονιάς. Σε ανεξάρτητα δείγματα ερωτηθέντων σημαντική προτίμηση στην αγορά γλαστρικών φυτών από τους καταναλωτές είχαν επίσης οι λαϊκές αγορές (σε ποσοστό 23%), τα φυτώρια (σε ποσοστό 20%) και οι ανθοκομικές εκθέσεις (ποσοστό 17%.) 3. Μεθοδολογία- αποτελέσματα 3.1 Μεθοδολογία Για την εύρεση του εμπορικού ισοζυγίου, δηλαδή των στοιχείων των εισαγωγών και των εξαγωγών των κύριων ανθοκομικών προϊόντων της Ελλάδας χρησιμοποιήθηκαν τα δεδομένα των συναλλαγών σε ευρώ. Τα στοιχεία αυτά πάρθηκαν από την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία (Eurostat) μέσω του κέντρου υποστήριξης ευρωπαϊκών στατιστικών δεδομένων (ESDS) και για τα έτη Η αναζήτηση έγινε σύμφωνα με τον 8ψήφιο κωδικό των προϊόντων που είναι κοινός για όλες τις χώρες. Σε ορισμένες χρονιές δεν βρέθηκαν σχετικές πληροφορίες. Στις περιπτώσεις αυτές, τα δεδομένα δε θεωρήθηκαν μηδενικά. Κατόπιν, έγινε η καταγραφή των δεδομένων σε πίνακες, ανάλογα με τον κάθε κωδικό και η επεξεργασία τους στο πρόγραμμα Excel για τη δημιουργία του γραφήματος του εμπορικού ισοζυγίου. 54

56 3.2 Αποτελέσματα Δρεπτά άνθη και φυλλώματα Κωδικός : Φρέσκα, κομμένα τριαντάφυλλα και μπουμπούκια, κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς. Κατά την περίοδο σημειώθηκε αύξηση των εισαγωγών δρεπτών τριαντάφυλλων της Ελλάδας (Πίνακας 25). Οι εισαγωγές ως επί το πλείστον έγιναν από χώρες εντός της ευρωπαϊκής ένωσης. Κύριες χώρες εισαγωγής ήταν η Ολλανδία και σε μικρότερα ποσοστά η Ιταλία. Από τις τρίτες χώρες μεγάλες ποσότητες δρεπτών τριαντάφυλλων εισήχθησαν από την Ινδία, το Εκουαδόρ, την Κένυα, την Κολομβία, αλλά και από την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (Π.Γ.Δ.Μ.). Οι εισαγωγές κομμένων τριαντάφυλλων από την Ολλανδία αποτελούν το 79% των συνολικών εισαγωγών που κάνει η Ελλάδα από όλες τις χώρες, ενώ ένα 9.8% των παγκόσμιων εισαγωγών καταλαμβάνει η Ινδία και το 5% η Π.Γ.Δ.Μ. Οι εξαγωγές σε κομμένα τριαντάφυλλα, ήταν πολύ μικρότερες σε σχέση με τις εισαγωγές, αν και σημείωσαν μικρή αύξηση κατά την επταετία (Πίνακας 26). Η Κύπρος και πολύ λιγότερο η Βουλγαρία ήταν οι βασικές χώρες εξαγωγής ελληνικών δρεπτών τριαντάφυλλων. Χαρακτηριστικά η αξία που είχαν όλες οι εξαγωγές από την Ελλάδα το 2006 δεν ξεπερνούσε το 4,2% της αξίας που είχαν όλες οι εισαγωγές κομμένων τριανταφύλλων που έκανε για το ίδιο έτος. Το 85% των εξαγωγών κομμένων τριαντάφυλλων το 2006 έγινε στη Κύπρο, η οποία ανέκαθεν αποτελούσε τη κύρια εξαγωγική χώρα για την Ελλάδα. 55

57 Πίνακας 25: Εισαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκα κομμένα τριαντάφυλλα. Εισαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων τριαντάφυλλων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γαλλία Βέλγιο και 1255 Λουξεμβ. Ουγγαρία 3965 Ηνωμένο Βασίλειο Γ ερμανία Αυστρία 310 Κύπρος Βουλγαρία Ισπανία 7797 Σουηδία 2050 Π.Γ.Δ.Μ Τουρκία Μαρόκο 8873 Τυνησία Ισραήλ Αίγυπτος 135 Εκουαδόρ Κολομβία Ινδία Σιγκαπούρη Κένυα Μαλαισία Σαουδική Αραβία 3854 Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) 56

58 Πίνακας 26: Εξαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκα κομμένα τριαντάφυλλα. Εξαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων τριαντάφυλλων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικοΰς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε. Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γ ερμανία Ρουμανία Κύπρος Βουλγαρία Ελβετία 1557 Σουηδία 6959 Π.Γ.Δ.Μ Ρωσία 1095 Η.Π.Α Τρίτες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Στο επόμενο Διάγραμμα 1, δίνεται το εμπορικό ισοζύγιο των δρεπτών τριαντάφυλλων για την περίοδο Βλέπουμε ότι το εμπορικό ισοζύγιο από το 2002 και μετά τείνει να γίνει όλο και πιο αρνητικό και το έλλειμμα να μεγαλώνει όλο και πιο πολύ, εξαιτίας της συνεχούς αύξησης της αξίας των εισαγωγών. Επιπλέον από τους πίνακες 25 και 26 συγκρίνοντας την αξία των εξαγωγών-εισαγωγών δρεπτών τριαντάφυλλων, παρατηρούμε ότι το έλλειμμα το 2005 ήταν ευρώ και το 2006 αυξήθηκε στα ευρώ, δηλαδή υπήρχε μία αύξηση του ελλείμματος κατά 9.7% το 2006, ενώ το 2005 το έλλειμμα κατάφερε και μειώθηκε κατά 5.5% σε σύγκριση με το

59 Ο ο έτη - ε ξ α γ ω γ έ ς ε ισ α γ ω γ έ ς - - ε μ π ο ρ ι κ ό ισ ο ζ ύ γ ιο Διάγραμμα 1: Εμπορικό ισοζύγιο φρέσκων κομμένων τριαντάφυλλων για την περίοδο Κωδικός φρέσκα, κομμένα γαρύφαλλα και μπουμπούκια, κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς. Οι εισαγωγές σε φρέσκα κομμένα γαρύφαλλα παρουσίασαν σημαντική αύξηση κατά τα έτη , με μια μικρή πτώση κατά το έτος Την διετία υπήρξε επίσης πτώση, αλλά οι συναλλαγές σε ευρώ κυμάνθηκαν, επίσης άνω του ενός εκατομμυρίου ευρώ (Πίνακας 27). Σε αντίθεση με τα φρέσκα κομμένα τριαντάφυλλα, οι εισαγωγές φρέσκων κομμένων γαρύφαλλων ήταν σε μεγάλο ποσοστό από χώρες εκτός της ευρωπαϊκής ένωσης, με την Τουρκία και την Κολομβία ως σημαντικότερες χώρες εισαγωγής. Ενώ, εντός των χωρών της ευρωζώνης ήταν η Ολλανδία, η Ισπανία και η Ιταλία. Το έτος 2006 η αξία εισαγωγών από την Τουρκία έφτανε το 53,5% της συνολικής αξίας εισαγωγών γαρύφαλλων από όλες τις χώρες, ενώ η Κολομβία κατείχε το 27,5% της αξίας των εισαγωγών. 58

60 Πίνακας 27: Εισαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκα κομμένα γαρύφαλλα. Εισαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων γαρύφαλλων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Ηνωμένο Βασίλειο Γ ερμανία Αυστρία 244 Βουλγαρία Ισπανία Π.Γ.Δ.Μ Τουρκία Μαρόκο 9141 Συρία Ισραήλ Ουζμπεκιστάν 2057 Εκουαδόρ Κολομβία Κένυα Σιγκαπούρη Κίνα Μαλαισία 4718 Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Οι εξαγωγές σε φρέσκα κομμένα γαρύφαλλα αυξήθηκαν ραγδαία και από το 2003 και μετά ήταν μόνο σε χώρες εντός της ευρωπαϊκής ένωσης (Πίνακας 28). Ο κύριος όγκος των συναλλαγών σε εξαγωγές ήταν στη Βουλγαρία και πολύ μικρότερος στην Κύπρο. Το έτος 2006, η Ρουμανία εισήγαγε για πρώτη φορά από την Ελλάδα, σημαντικές ποσότητες φρέσκων δρεπτών γαρύφαλλων. Βλέπουμε ότι υπάρχει επίσης μια αυξητική τάση εξαγωγών γαρυφάλλων προς την Βουλγαρία. Το έτος 2004 η αξία που είχαν οι εξαγωγές στη Κύπρο ήταν σχεδόν 5,5 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με το 2003, το 2005 αυξήθηκε 6 φορές επιπλέον, ενώ το 2006 υπάρχει μία μείωση κατά 9.5% σε σχέση με το Η Ελλάδα κατάφερε μέσα σε μια επταετία να αυξήσει 59

61 αρκετά την εξαγωγική δραστηριότητα στη Βουλγαρία, με αποτέλεσμα το έτος 2006 να είναι 4,7 φορές μεγαλύτερη η αξία των εξαγωγών σε σχέση με το έτος Πίνακας 28: Εξαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκα κομμένα γαρύφαλλα. Εξαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων γαρύφαλλων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε. Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γ αλλία 102 Γερμανία Ρουμανία Κύπρος Βουλγαρία Ελβετία 2779 Π.Γ.Δ.Μ Μπαχάμες 7815 Η.Π.Α Μυαμάρ 1711 Πηγή: Eurostat (2010) Στο Διάγραμμα 2, δίνεται το εμπορικό ισοζύγιο των δρεπτών γαρύφαλλων για την περίοδο Βλέπουμε ότι υπάρχει μια συνεχής αύξηση της αξίας των εξαγωγών κομμένων γαρύφαλλων από το 2004 και αντίστοιχη μείωση της αξίας των εισαγωγών, με αποτέλεσμα το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ολοένα και να μειώνεται. Από τους πίνακες 27 και 28 παρατηρούμε, ότι το έλλειμμα το έτος 2005 ήταν ευρώ και μειώθηκε κατά 25,8% σε σύγκριση με το 2004, ενώ το 2006 είχαμε επιπλέον μείωση κατά 33.8% του ελλείμματος σε σχέση με το

62 τ Μ ω 0 ϋ εξαγωγές εισαγωγές - χ εμπορικό ισοζύγιο Διάγραμμα 2: Εμπορικό ισοζύγιο φρέσκων κομμένων γαρύφαλλων για την περίοδο Κωδικός : φρέσκες, κομμένες ορχιδέες και μπουμπούκια, κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς. Οι εισαγωγές σε ορχιδέες προέρχονταν κυρίως από χώρες εκτός της ευρωπαϊκής ένωσης (Πίνακας 29). Κατά την περίοδο οι συναλλαγές σε αξία ξεπερνούσαν το 1,5 εκατομμύριο ευρώ. Το 2006, όμως οι εισαγωγές ήταν μόλις ευρώ. Οι εισαγωγές ήταν σχεδόν αποκλειστικά από Ολλανδία, Μαλαισία, Σιγκαπούρη και Ταϊλάνδη. Από τον Πίνακα 29 παρατηρούμε ότι η αξία συναλλάγματος για εισαγωγές από Ολλανδία παρουσιάζει μια αύξηση από το 2002 μέχρι το 2005, ενώ η αξία των εισαγωγών από την Σιγκαπούρη παρουσιάζει αντίστοιχα μία μείωση. Το έτος 2006 οι δαπάνες για εισαγωγές ορχιδέας από την Ολλανδία μειώνονται κατά 89% σε σύγκριση με το 2005, ενώ από την Σιγκαπούρη μειώνονται κατά 93.7%. 61

63 Πίνακας 29: Εισαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκες, κομμένες ορχιδέες. Εισαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων ορχιδέων κατάλληλες για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γαλλία Ηνωμένο Βασίλειο 9572 Βέλγιο και 3113 Λουξεμβούρ. Αυστρία 952 Γ ερμανία Ουγγαρία Σουηδία 95 Ισπανία Σλοβενία Μαρόκο 2871 Μαυρίκιος Ισραήλ Ουζμπεκιστάν Η.Π.Α Νέα Ζηλανδία Σεϋχέλλες 2882 Εκουαδόρ Κολομβία Κένυα Σιγκαπούρη Ταϊλάνδη Σρι λάνκα 200 Μαλαισία Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Οι εξαγωγές σε φρέσκες, κομμένες ορχιδέες ήταν σχεδόν μηδαμινές, σε σχέση με τον συνολικό όγκο σε συναλλαγές των εξαγωγών (Πίνακας 30). Οι εξαγωγές κατά την περίοδο , παρουσίαζαν σημαντικές μεταβολές. Οι χώρες που αγόρασαν ελληνικές ορχιδέες ήταν τα πρώτα χρόνια η Ολλανδία και τα τελευταία χρόνια ( ) η Κύπρος και η Ιταλία. Το έτος 2006, το 39% της αξίας του συναλλάγματος των εξαγωγών προέρχονταν 62

64 κυρίως από την Κύπρο. Η Ελλάδα παρουσιάζεται μια ετήσια αύξηση της αξίας του συναλλάγματος λόγω εξαγωγών ορχιδέων στην Κύπρο από το 2004 έως το Παρατηρούμε ότι οι εξαγωγές ορχιδέας στη Κύπρο έχουν κάθε έτος διπλάσια αξία σε σύγκριση με το προηγούμενο. Στο Διάγραμμα 3, δίνεται το εμπορικό ισοζύγιο των φρέσκων, κομμένων ορχιδέων για την περίοδο Πίνακας 30: Εξαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκες, κομμένες ορχιδέες. Εξαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων ορχιδέων κατάλληλες για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικοός σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χ ώ ρ ε ς Ε.Ε Εκτός Ε.Ε. Σύνολο Ολλανδία Κύπρος Ιταλία Τουρκία χώρες Πηγή: Eurostat (2010) εξαγωγές εισαγωγές - χ εμπορικό ισοζύγιο Διάγραμμα 3: Εμπορικό ισοζύγιο φρέσκων, κομμένων ορχιδέων για την περίοδο

65 Κωδικός : φρέσκες, κομμένες γλαδιόλες και μπουμπούκια, κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς. Οι εισαγωγές σε δρεπτά άνθη γλαδιόλων προέρχονταν από την Ευρώπη και παρουσίαζαν, επίσης μεταβολές κατά την περίοδο Ο ελάχιστος όγκος συναλλαγών σε ευρώ ήταν μόλις 299 ευρώ το 2002, ενώ το 2005 και 2006 η αξία των συναλλαγών ήταν και ευρώ αντίστοιχα. Οι εισαγωγές γίνονταν σχεδόν αποκλειστικά από την Ολλανδία. Το έτος για παράδειγμα 2006 το 100% της αξίας του συναλλάγματος σε εισαγωγές προέρχεται από την Ολλανδία. Παρουσιάζεται επίσης μια αύξηση κατά 77% των εισαγωγών γλαδιόλων το 2006 σε σχέση με το προηγούμενο έτος (Πίνακας 31). Για τις ελληνικές εξαγωγές σε γλαδιόλες, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία. Σύμφωνα, με την ευρωπαϊκή στατιστική βάση δεδομένων, βρέθηκαν στοιχεία μόνο για το έτος 2003, όπου οι εξαγωγές της Ελλάδας ανήλθαν στο ποσό των 794 προς την Ολλανδία. Η αξία αυτή του συναλλάγματος από τις εξαγωγές γλαδίολου το 2003 για την Ελλάδα κάλυπτε μόνο το 5.4% της αξίας των συνολικών εισαγωγών που αυτή έκανε το ίδιο έτος (Πίνακας 32). Πίνακας 31: Εισαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκες, κομμένες γλαδιόλες. Εισαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων γλαδιόλων κατάλληλες για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γερμανία 109 Ηνωμένο Βασίλειο Βουλγαρία Ισπανία 232 Τουρκία 22 Πηγή: Eurostat (2010) 64

66 Πίνακας 32: Εξαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκες, κομμένες γλαδιόλες. Εξαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων γλαδιόλων κατάλληλες για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε. Σύνολο Ολλανδία 794 Πηγή: Eurostat (2010) Κωδικός φρέσκα κομμένα χρυσάνθεμα και μπουμπούκια κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς. Ο όγκος των ελληνικών εισαγωγών σε χρυσάνθεμα, ήταν ο μεγαλύτερος σε σύγκριση με τα υπόλοιπα και δημοφιλή δρεπτά άνθη. Με εξαίρεση το 2002 και το 2003, η αξία των συναλλαγών σε ευρώ ξεπερνούσε τα 3 εκατομμύρια. Οι εισαγωγές προέρχονταν από χώρες της Ευρώπης και κυρίως από την Ολλανδία και σε μικρότερο βαθμό από την Ιταλία. (Πίνακας 33). 65

67 Πίνακας 33: Εισαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκα, κομμένα χρυσάνθεμα. Εισαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων χρυσάνθεμων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γερμανία Γ αλλία Ηνωμένο 4025 Βασίλειο Βέλγιο και 4687 Λουξεμβούρ. Αυστρία Βουλγαρία 3707 Σουηδία 214 Ισπανία Πορτογαλία 3661 Τουρκία Μαυρίκιος 365 Ισραήλ Ταϊλάνδη 1109 Άλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Οι ελληνικές εξαγωγές χρυσανθέμων, επίσης ήταν ελάχιστες σε σύγκριση με τον όγκο των εισαγωγών. Παρόλα αυτά κατά την περίοδο , παρουσίαζαν σταδιακή αύξηση, πλην τα έτη 2004 και Το 2006 έφτασαν οι εξαγωγές σε αξία ευρώ, σχεδόν τετραπλάσια αξία από αυτή του Το έτος 2002 είχαμε το μεγαλύτερο ποσό συναλλάγματος από εξαγωγές χρυσάνθεμου που έφτασε τα ευρώ. (Πίνακας 34). Επιπλέον, δεν υπήρχε κάποια συγκεκριμένη χώρα, στην οποία η ελληνική αγορά να διέθετε μεγάλες ποσότητες χρυσανθέμων. Ενδεικτικά, μόνο θα μπορούσε να αναφερθεί η Ιταλία, η Κύπρος και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της 66

68 Μακεδονίας Το 2006 οι εξαγωγές στην Ιταλία ξεπέρασαν το 86% της συνολικής αξίας εξαγωγών χρυσάνθεμων. Πίνακας 34: Εξαγωγές της Ελλάδας σε φρέσκα, κομμένα χρυσάνθεμα. Εξαγωγές Ελλάδας φρέσκων κομμένων χρυσάνθεμων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε. Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Α υστρία Κύπρος Βουλγαρία Αλβανία Π.Γ.Δ.Μ Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Στο επόμενο διάγραμμα 4 δίνεται το εμπορικό ισοζύγιο των φρέσκων, κομμένων χρυσάνθεμων για την περίοδο σ 1vUUvUU GL ω σ εξαγωγές εισαγωγές εμπορικό ισοζύγιο Διάγραμμα 4: Εμπορικό ισοζύγιο φρέσκων, κομμένων χρυσανθέμων για την περίοδο

69 Παρατηρούμε από το παραπάνω Διάγραμμα 4, ότι από το 2003 έως το 2004 η αξία των εισαγωγών παρουσιάζει μια αυξητική τάση. Το 2003 οι εισαγωγές φτάνουν σε αξία τα 2,8 εκατομμύρια ευρώ και παρουσιάζουν αύξηση κατά 38% σε σχέση με το 2002, ενώ το 2004 παρουσιάζουν μία επιπλέον αύξηση 25% και φτάνουν σε αξία τα 3,6 εκατομμύρια ευρώ. Λόγω αυτής της αύξησης των εισαγωγών και της παράλληλης μείωσης εξαγωγών το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αυξήθηκε αρκετά. Μόνο το έτος 2002, έχουμε το μικρότερο έλλειμμα που αγγίζει τα ευρώ, λόγω αύξησης των εξαγωγών χρυσάνθεμου (Πίνακας 34, Διάγραμμα 4). Έτσι το έτος 2003 το έλλειμμα του ισοζυγίου αυξήθηκε κατά 39% (από ευρώ, έφτασε τα ευρώ), ενώ το 2004 κατά 25,8% σε σύγκριση με το έτος 2003 (από ευρώ το 2003, έφτασε σε ευρώ το 2004). Από το Διάγραμμα 4 παρατηρούμε επίσης ότι από το 2004 έως το 2006 το έλλειμμα παραμένει σχεδόν σταθερό, λόγω σταθεροποίησης της αξίας των εισαγωγών στα 3,6 εκατομμύρια ευρώ. Κωδικός : φρέσκα κομμένα άνθη και μπουμπούκια κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (εξαιρουμένων των τριαντάφυλλων, των γαρύφαλλων, των ορχιδέων, των γλαδιόλων και των χρυσάνθεμων). Οι εισαγωγές των λοιπών δρεπτών ανθέων παρουσιάζουν συνεχής σταδιακή αύξηση κατά την περίοδο , εκτός του έτους Η συνολική αξία εισαγωγών το 2006 ήταν αυξημένη κατά 9,2% σε σχέση με το Το 2005 σημειώθηκε μια μικρή πτώση των εισαγωγών σε σχέση με το προηγούμενο έτος (Πίνακας 35). Ο μεγαλύτερος όγκος των εισαγωγών είναι από τις 27 χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης και κυρίως από την Ολλανδία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Βουλγαρία, την Γαλλία και το Βέλγιο-Λουξεμβούργο. Εκτός Ευρώπης η χώρα μας εισήγαγε μεγάλες ποσότητες δρεπτών ανθέων από το Ισραήλ, το Μαυρίκιο, το Εκουαδόρ, την Τουρκία και μέχρι το 2003 εισήγαγε ακόμη, δρεπτά άνθη από την Κένυα και την Ινδία. Χαρακτηριστικά η αξία εισαγωγών από την Ολλανδία (9,8 εκατομμύρια ευρώ) αντιπροσώπευε το 85% της αξίας όλων των εισαγωγών. Στην Ιταλία παρατηρείται αυξημένο 68

70 ενδιαφέρον εξαγωγών προς την Ελλάδα από το 2002, με αυξητικούς ρυθμούς ανά έτος. Οι εξαγωγές του Ισραήλ προς την Ελλάδα ακολουθούν μία πτωτική μείωση από το 2003 και μετά, ώστε από ευρώ να φτάσει η αξία τους στα ευρώ το 2006 (συνολική μείωση σε μια τετραετία 33%). Πίνακας 35: Εισαγωγές της Ελλάδας σε λοιπά δρεπτά άνθη. Εισαγωγές Ελλάδας λοιπών φρέσκων κομμένων ανθέων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικοός σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γερμανία Γ αλλία Δανία 6920 Ηνωμένο Βασίλειο Βέλγιο και Λουξεμβούρ. Αυστρία Γ ερμανία Βουλγαρία Ουγγαρία 3600 Σουηδία 2964 Ισπανία Ιρλανδία 1035 Πορτογαλία Φιλανδία 4076 Π.Γ.Δ.Μ Τουρκία Τυνησία 2673 Μαρόκο Μαυρίκιος Μαλβίδες Ισραήλ Ιορδανία 703 Ουζμπεκιστάν 300 Σαουδική Αραβία Περού Κόστα Ρίκα Νέα Ζηλανδία Ακτή

71 Ελεφαντοστού Εκουαδόρ Κολομβία Κένυα Σιγκαπούρη Ινδία Ταϊλάνδη Ταϊβάν 5000 Μαλαισία Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Οι εξαγωγές της Ελλάδας στα υπόλοιπα δρεπτά άνθη μειώθηκαν σχεδόν κατά 75% το 2006 σε σύγκριση με το 2000 (Πίνακας 36). Σε όλα τα έτη, κατά την περίοδο οι εξαγωγές της χώρας μας, ήταν περισσότερες σε χώρες εκτός των 27 χωρών της Ευρώπης εκτός από το Επιπλέον σημειώθηκε σημαντική μείωση των εξαγωγών προς την Ολλανδία και την Ιταλία. Σταδιακή μείωση του όγκου των συναλλαγών των ελληνικών εξαγωγών παρατηρήθηκε στις χώρες της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Ελβετίας. Αντίθετα, αύξηση σημείωσαν οι εξαγωγές προς την Βουλγαρία, όπου η αξία τους το 2006 αντιπροσώπευε το 38,8% της αξίας όλων των εξαγωγών. 70

72 Πίνακας 36: Εξαγωγές της Ελλάδας σε λοιπά δρεπτά άνθη. Εξαγωγές Ελλάδας λοιπών φρέσκων κομμένων ανθέων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χ ώ ρ ες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γ ερμανία Βέλγιο και Λουξεμβούρ. Αυστρία Κύπρος Γ ερμανία Βουλγαρία Σερβία 3480 Ουγγαρία Σουηδία Ελβετία Αλβανία Αρμενία 866 Π.Γ.Δ.Μ Τουρκία Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα Η.Π.Α Μπαχάμες Άλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Στο Διάγραμμα 5, δίνεται το εμπορικό ισοζύγιο των λοιπών δρεπτών ανθέων για την περίοδο Από τα Διάγραμμα 5 βλέπουμε ότι η μεγαλύτερη μείωση των εξαγωγών παρατηρείται το 2001, όπου οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 43,6% (Πίνακας 36), ενώ η μεγαλύτερη αύξηση της αξίας των εισαγωγών παρατηρήθηκε τα έτη με ετήσια αύξηση 25,5% των εισαγωγών (σε μια διετία πάνω από 50% αύξηση των εισαγωγών). Την περίοδο το έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου ξεπερνά σε σύνολο τα 17 εκατομμύρια ευρώ (Πίνακες 35, 36) και το έλλειμμα το 2004 είναι αυξημένο κατά 40% σε σχέση με το Το 2006 έχουμε το μεγαλύτερο έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου που αγγίζει τα 11,4 εκατομμύρια ευρώ (Πίνακες 35, 36). 71

73 (Α> & σ Διάγραμμα 5: Εμπορικό ισοζύγιο λοιπών δρεπτών ανθέων για την περίοδο Κωδικός : φυλλώματα, κλαδιά και άλλα μέρη των φυτών χωρίς άνθη ή μπουμπούκια, γρασίδι κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς ( εξαιρουμένων των χριστουγεννιάτικων δέντρων και κλαδιών κωνοφόρων). Οι εισαγωγές σε φυλλώματα κ.λπ., κατά την περίοδο παρουσίαζαν κάθε χρόνο σημαντική αύξηση. Κατά το 2008, σημειώθηκε μια μικρή μείωση, κατά 10% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (Πίνακας 37). Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η εμφάνιση μετά τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια των ανθέων αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο κριτήριο αγοράς μιας ανθοδέσμης. Ο κύριος όγκος των εισαγωγών ήταν σχεδόν αποκλειστικά από τις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης και πιο συγκεκριμένα από την Ολλανδία και σε πολύ μικρότερη αξία από την γειτονική Ιταλία. Το 2008 εισήχθησαν και ορισμένες ποσότητες φυλλωμάτων από την Γερμανία, την Βουλγαρία και την Ουγγαρία. Εκτός των ευρωπαϊκών χωρών, έγιναν ελάχιστες εισαγωγές κυρίως από την Κίνα και σε πολύ μικρότερα ποσοστά από το Ισραήλ. Χαρακτηριστικά οι εισαγωγές από Ολλανδία το 2008 έφταναν σε αξία τα 1,7 εκατομμύρια ευρώ και αντιπροσώπευαν το 93% της αξίας όλων των εισαγωγών του έτους. 72

74 Πίνακας 37: Εισαγωγές της Ελλάδας σε φυλλώματα. Εισαγωγές Ελλάδας φυλλωμάτων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γερμανία Γ αλλία 1510 Ηνωμένο Βασίλειο Βέλγιο και Λουξεμβούρ Αυστρία Κύπρος 969 Γ ερμανία Βουλγαρία 2170 Ουγγαρία 6050 Σουηδία Ισπανία Πορτογαλία 4667 Δανία 96 Αλβανία Τουρκία 729 Ισραήλ Αίγυπτος 2890 Κίνα Σιγκαπούρη 2381 Σρι λάνκα 1695 Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Κατά την αναζήτηση των ελληνικών εξαγωγών δεν βρέθηκαν στοιχεία για τα έτη 2001, 2002 και 2004 (Πίνακας 38). Σχετικά αξιοσημείωτες ήταν οι εξαγωγές κατά τα έτη 2007 ( ευρώ), 2006 ( ευρώ), 2003 (9.246 ευρώ) και 2000 ( ευρώ). Ενώ, το τελευταίο έτος, δηλαδή το 2008 η αξία των εξαγωγών ήταν μόλις ευρώ (μείωση κατά 94% σε σχέση με το προηγούμενο έτος) και τα υπόλοιπα χρόνια κάτω του ποσού τω ευρώ. 73

75 Πίνακας 38: Εξαγωγές της Ελλάδας σε φυλλώματα. Εξαγωγές Ελλάδας φυλλωμάτων κατάλληλα για ανθοδέσμες ή για διακοσμητικούς σκοπούς (αξία σε ευρώ) Χ ώ ρ ε ς Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Βέλγιο και Λουξεμβούρ Κύπρος Ρουμανία 37 Βουλγαρία Ελβετία Αλβανία Ρωσία Πηγή: Eurostat (2010) Φυτά εσωτερικού χώρου Κωδικός : ανθοφόρα φυτά εσωτερικού χώρου με μπουμπούκια και άνθη (εξαιρουμένων των κάκτων). Στον Πίνακα 39, δίνονται τα στοιχεία των ελληνικών εισαγωγών σε ανθοφόρα φυτά εσωτερικού χώρου κατά την περίοδο Οι ελληνικές εισαγωγές παρουσίαζαν αύξηση μέχρι και το 2004, όπου ο όγκος των συναλλαγών ανήλθε στο ποσό των ευρώ. Το 2005, σημειώθηκε μια πτώση ( ευρώ) για να παρουσιάσουν ανοδική πορεία ξανά την επόμενη τριετία ( ). Οι εισαγωγές, επίσης ήταν μόνο από τις ευρωπαϊκές χώρες των 27 μελών της ευρωπαϊκής ένωσης και κυρίως από την Ολλανδία, την Ιταλία και τις χώρες του Βελγίου και του Λουξεμβούργου. Το 2008 η Γερμανία εισάγει τις μεγαλύτερες ποσότητες γλαστρικών φυτών στην Ελλάδα και η αξία τους ( ευρώ) είναι ίση με το 5,4% της αξίας όλων των εισαγωγών το ίδιο έτος. Το 87,9% της αξίας του συναλλάγματος για τις εισαγωγές το 2008, πηγαίνει στην Ολλανδία. 74

76 Πίνακας 39: Εισαγωγές της Ελλάδας σε ανθοφόρα γλαστρικά φυτά. Εισαγωγές Ελλάδας εσωτερικών γλαστρικών φυτών με λουλούδια, χωρίς τους κάκτους (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γερμανία Γαλλία Δανία Βέλγιο και Λουξεμβ Αυστρία Ουγγαρία Σουηδία Ισπανία Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Οι ελληνικές εξαγωγές ανθοφόρων γλαστρικών φυτών, πραγματοποιήθηκαν τις περισσότερες χρονιές, μόνο εντός των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης. Ο μεγαλύτερος όγκος των εξαγωγών της Ελλάδας, ήταν κυρίως προς την Ολλανδία, την Ιταλία, την Κύπρο και την Βουλγαρία. Οι μοναδικές χώρες εκτός ένωσης, στην οποία υπήρξαν ελληνικές εξαγωγές ήταν της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, της Αλβανίας και της Ελβετίας. 75

77 Πίνακας 40: Εξαγωγές της Ελλάδας σε ανθοφόρα γλαστρικά φυτά. Εξαγωγές Ελλάδας εσωτερικών γλαστρικών φυτών με λουλούδια, χωρίς τους κάκτους (αξία σε ευρώ) Χ ώ ρ ες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ο λ λ α ν δ ία Ιτ α λ ία Γ ε ρ μ α ν ία 3893 Δ α ν ία Α υ σ τ ρ ία 261 Κ ύπ ρος Βουλγαρία Ουγγαρία 2249 Σουηδία Ελβετία 521 Ισπανία Σλοβακία Αλβανία 2095 Π.Γ.Δ.Μ Μπαχάμες 293 Πηγή: Eurostat (2010) Στο παρακάτω Διάγραμμα 6, δίνεται το εμπορικό ισοζύγιο των ανθοφόρων φυτών εσωτερικού χώρου (χωρίς τους κάκτους) για την περίοδο Το μεγαλύτερο έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο παρατηρείται τη χρονιά του 2004, όπου αγγίζει τα ευρώ, λόγω της μεγάλης αύξησης των εισαγωγών που έγιναν αυτή τη χρονιά. Από το 2005 έως το 2008 έχουμε μια συνεχή αύξηση του ελλείμματος, λόγω αύξησης των ποσών που δίνει η Ελλάδα για εισαγωγές γλαστρικών φυτών (Πίνακας 39) και το 2008 το έλλειμμα φτάνει ευρώ. 76

78 α. εξαγωγές εισαγωγές εμπορικό ισοζύγιο Διάγραμμα 6: Εμπορικό ισοζύγιο ανθοφόρων φυτών εσωτερικού χώρου (χωρίς τους κάκτους) για την περίοδο Κωδικός : φυτά εσωτερικού χώρου με τους κάκτους (εξαιρούμενων των ριζωμένων ενόφθαλμων μοσχευμάτων, των νεαρών φυτών, και των ανθοφόρων φυτών με μπουμπούκια και άνθη). Όπως και στις εισαγωγές των παραπάνω ανθοκομικών προϊόντων, έτσι και σε αυτή την περίπτωση αυτών των φυτών εσωτερικού χώρου και των κάκτων, ο μεγαλύτερος όγκος των εισαγωγών είναι από τις 27 χώρες-μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης. Η Ελλάδα εισήγαγε τις μεγαλύτερες ποσότητες από την Ολλανδία, την Ιταλία, την Γερμανία και το Βέλγιο μαζί με το Λουξεμβούργο και σε μικρότερες ποσότητες από τη Γαλλία και τη Δανία. Εκτός Ευρώπης η Ελλάδα εισήγαγε φυτά κυρίως, από τη Σιγκαπούρη, το Ισραήλ και τη Σρι Λάνκα. Από το 2005 έως το 2008 παρατηρείται μία αύξηση της τιμής του συναλλάγματος για εισαγωγές που κάνει η Ελλάδα. Το 2008 οι εισαγωγές στην Ελλάδα ξεπερνούν σε αξία τα 9,4 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων το 80% προορίζονταν για την Ολλανδία (7,5 εκατομμύρια ευρώ) (Πίνακας 41). 77

79 Πίνακας 41: Εισαγωγές της Ελλάδας σε φυλλώδη φυτά εσωτερικού χώρου, συμπεριλαμβανομένων των κάκτων. Εισαγωγές Ελλάδας εσωτερικών γλαστρικών φυλλωδών φυτών με τους κάκτους (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γ ερμανία Γαλλία Δανία Ηνωμένο Βασίλειο Βέλγιο και Λουξεμβ Αυστρία Κύπρος 1429 Ουγγαρία Σουηδία Ισπανία Πορτογαλία 617 Πολωνία Ισραήλ Σαουδική Αραβία 800 Κίνα Σιγκαπούρη Ινδονησία Ταϊλάνδη Σρι λάνκα Μαλαισία Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Όσον αφορά τις εξαγωγές γλαστρικών φυλλωδών, η Ελλάδα εξάγει κυρίως στην Ολλανδία. Το 83,4% των εξαγωγών σε αξία το 2008 προερχόταν από την Ολλανδία. Ακολουθούν η Κύπρος και Αλβανία, ενώ ανά χρονικά διαστήματα εξήγαγε στη Γερμανία, Βέλγιο, Π.Γ.Δ.Μ., Τουρκία και Λίβανο. Σημαντική χώρα εξαγωγών από το 2007 μετά την Κύπρο σε κέρδη άρχισε να αποτελεί η Ρουμανία, ενώ εξαγωγές σε μικρότερο βαθμό από το 2007 άρχισαν να γίνονται και στην Ισπανία. Οι εξαγωγές γλαστρικών φυλλωδών φυτών με τους κάκτους, ακολουθούν διακυμάνσεις πότε αύξησης πότε μείωσης. Το 2008 είχαμε μία μείωση της αξίας τους κατά 22,5% σε σχέση με το 2007 (Πίνακας 42). 78

80 Πίνακας 42: Εξαγωγές της Ελλάδας σε φυλλώδη φυτά εσωτερικού χώρου, συμπεριλαμβανομένων των κάκτων. Εξαγωγές Ελλάδας εσωτερικών γλαστρικών φυλλωδών φυτών με τους κάκτους (αξία σε ευρώ) Χ ώ ρ ες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γ ερμανία Γαλλία Δανία Ηνωμένο Βασίλειο Βέλγιο και Λουξεμβ Κύπρος Ρουμανία Βουλγαρία Ουγγαρία Σουηδία 2023 Ισπανία Πολωνία 259 Αλβανία Αρμενία Π.Γ.Δ.Μ Τουρκία Λίβανο Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Στο Διάγραμμα 7, δίνεται το εμπορικό ισοζύγιο της περιόδου των φυτών εσωτερικού χώρου του κωδικού Από το 2002 μέχρι το 2008 το έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου μεγαλώνει όλο και πιο πολύ, εξαιτίας των αναλογικά πολύ μεγαλύτερων χρηματικών ποσών που δαπανά η Ελλάδα για εισαγωγές φυλλωδών φυτών εσωτερικού χώρου, σε σχέση με αυτά που κερδίζει από τις εξαγωγές. Έτσι από ευρώ που ήταν το έλλειμμα το έτος 2002, έφτασε στα ευρώ το έτος 2008 (2,2 φορές μεγαλύτερο) (Πίνακες 41, 42, Διάγραμμα 7) 79

81 ? ΜΙ «Α> 0 ο ο" Διάγραμμα 7: Εμπορικό ισοζύγιο φυλλωδών φυτών εσωτερικού χώρου, συμπεριλαμβανομένων των κάκτων για την περίοδο Κωδικός : ριζωμένα, ενόφθαλμα μοσχεύματα και νεαρά φυτά εσωτερικού χώρου (εξαιρουμένων των κάκτων). Οι εισαγωγές της Ελλάδας με εξαίρεση το 2003, ξεπερνούν σε αξία τα δύο εκατομμύρια ευρώ κατά την περίοδο Από το 2004 και μετά έχουμε μία αύξηση της αξίας συναλλάγματος σε εισαγωγές ενόφθαλμων μοσχευμάτων και το 2008 οι δαπάνες ανέρχονται σε 3 εκατομμύρια ευρώ. (Πίνακας 43). Την πρώτη πενταετία, η Ελλάδα εισήγαγε και ορισμένες ποσότητες μοσχευμάτων από την Κόστα Ρίκα, την Αυστραλία, το Ισραήλ και τη Σιγκαπούρη. Από το 2003 και μετά οι ελληνικές εισαγωγές ήταν σχεδόν ολοκληρωτικά από τις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης. Οι κύριες χώρες εισαγωγής μοσχευμάτων εσωτερικών φυτών στην Ελλάδα ήταν η Ολλανδία, η Ιταλία, η Γερμανία, το Βέλγιο με το Λουξεμβούργο και η Δανία. Σε μικρότερες ποσότητες ακολουθούσαν οι Ισπανία και Γαλλία. Το 2008 το 56,5% της αξίας που έχουν όλες οι εισαγωγές ενόφθαλμων ριζομένων μοσχευμάτων, προέρχεται από την Ολλανδία, το 20,8% για εισαγωγές από την Ιταλία και το 11,2% για εισαγωγές από την Γερμανία (Πίνακας 43). 80

82 Πίνακας 43: Εισαγωγές της Ελλάδας σε ενόφθαλμα, ριζωμένα μοσχεύματα και νεαρά φυτά, χωρίς τους κάκτους. Εισαγωγές Ελλάδας ενόφθαλμων μοσχευμάτων εσωτερικών φυτών και νεαρών φυτών, χωρίς τους κάκτους (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γερμανία Γαλλία Δανία Ηνωμένο Βασίλειο Βέλγιο και Λουξεμβ Αυστρία Βουλγαρία 2049 Ουγγαρία 3458 Ισπανία Φιλανδία 5958 Τουρκία 1022 Ισραήλ Ρωσία Αυστραλία Παναμάς Κόστα Ρίκα Νέα 5789 Ζηλανδία Κένυα 1281 Σιγκαπούρη Τόγκο Ινδονησία Ινδία 768 Πηγή: Eurostat (2010) Οι ελληνικές εξαγωγές ενόφθαλμων, ριζωμένων μοσχευμάτων εσωτερικού χώρου παρουσίαζαν αυξομειώσεις κατά την περίοδο (Πίνακας 44). Τα έτη 2004 και 2005 σημειώθηκαν οι μικρότερες σε αξία συναλλαγές ( και ευρώ αντίστοιχα), ενώ μετά το 2006 οι εξαγωγές αυξήθηκαν σημαντικά, και ανήλθαν σε ποσά άνω των ευρώ. Η αύξηση αυτή, οφείλεται στην άνοδο των εξαγωγών της Ελλάδας σε χώρες εκτός ευρωπαϊκής ένωσης και κυρίως της Τουρκίας, από το 2006 και μετά. 81

83 Έτσι το 2008 η αξία των εξαγωγών προς την Ολλανδία μειώνεται κατά 51% σε σχέση με το έτος 2007, λόγω αύξησης των εξαγωγών προς την Τουρκία. Εντός των χωρών της Ευρώπης, οι ελληνικές εξαγωγές ήταν προς την Ολλανδία, τη Κύπρο και μέχρι το 2003 προς την Ουγγαρία. Το 2008 έγιναν εξαγωγές σε μικρότερες ποσότητες για πρώτη φορά προς το Μοντενέγκρο, ενώ από το 2006 άρχισαν να γίνονται εξαγωγές και προς την Π.Γ.Δ.Μ. Έτσι το έτος 2008 η αξία των εξαγωγών για την Ελλάδα ήταν ευρώ εκ των οποίων το 53,5% προήλθε από εξαγωγική δραστηριότητα στην Τουρκία, το 33% από εξαγωγές προς την Ολλανδία, το 10,5% από εξαγωγές προς το Μοντενέγκρο (Πίνακας 44). Πίνακας 44: Εξαγωγές της Ελλάδας σε ενόφθαλμα, ριζωμένα μοσχεύματα και νεαρά φυτά, χωρίς τους κάκτους. Εξαγωγές Ελλάδας ενόφθαλμων μοσχευμάτων εσωτερικών φυτών και νεαρών φυτών, χωρίς τους κάκτους (αξία σε ευρώ) Χώρες Ε.Ε Εκτός Ε.Ε Σύνολο Ολλανδία Ιταλία Γ ερμανία Γαλλία Δανία Ηνωμένο Βασίλειο Βέλγιο και 3 Λουξεμβ Αυστρία 6624 Κύπρος Ρουμανία Βουλγαρία Σερβία Ουγγαρία Αλβανία Αρμενία Π.Γ.Δ.Μ Τουρκία Μπαχρέιν Μάλτα Μοντενέγκρο Ισραήλ Λίβανο

84 Ταϊβάν Αλλες χώρες Πηγή: Eurostat (2010) Στο παρακάτω Διάγραμμα 8 δίνεται το εμπορικό ισοζύγιο των ενόφθαλμων, ριζωμένων μοσχευμάτων της περιόδου Παρατηρούμε ότι το έτος 2003 υπάρχει μια σημαντική μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου κατά 50,6% σε σχέση με το έτος Το έτος 2002 το έλλειμμα ήταν στα ευρώ και το έτος 2003 στα ευρώ. Αυτό οφείλεται στη σημαντική μείωση της εισαγωγικής δραστηριότητας κατά 48,6% το έτος 2003 σε σχέση με το έτος Είναι χαρακτηριστικό ότι το έτος 2003 δαπανήθηκαν μόλις ευρώ για εισαγωγές σε σχέση με το έτος 2002 που δαπανήθηκαν ευρώ (Πίνακας 43). Διάγραμμα 8: Εμπορικό ισοζύγιο ριζωμένων, ενόφθαλμων μοσχευμάτων και νεαρών φυτών εσωτερικού χώρου για την περίοδο

85 4. Συζήτηση - Συμπεράσματα 1) Η Ολλανδία κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως στην παραγωγή και εμπορία των ανθοκομικών προϊόντων, αλλά και στην έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών παραγωγής και εξοπλισμού. Το σύστημα της Ολλανδίας θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο ανάπτυξης της επιχειρηματικής ανθοκομίας στην Ελλάδα. 2) Παγκόσμια καλλιεργούνται τέσσερα εκατομμύρια στρέμματα ανθοκομικών προϊόντων. Το 72% της παγκόσμιας έκτασης υπάρχει στην Ασία/Ειρηνικό. Η Ελλάδα κατέχει το 0,24% της παγκόσμιας καλλιεργούμενης έκτασης ανθοκομικών προϊόντων και το 0,022% της ελληνικής αγροτικά καλλιεργούμενης έκτασης. 3) Η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης πλεονεκτεί σε σχέση με πολλές χώρες ως προς τις απαιτήσεις και τα έξοδα των ανθοκομικών καλλιεργειών (θερμοκρασία, φωτισμός). Αν επενδύσει και βελτιώσει τις υποδομές, τις συνθήκες μεταφοράς και γενικότερα προβλήματα του κλάδου, θα καταφέρει να παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή και εμπορία ανθοκομικών προϊόντων. 4) Η εμφάνιση του μαγαζιού, η ποικιλία και τα νέα είδη και η ποιότητα των ανθοκομικών προϊόντων καθώς επίσης και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η ηλικία και το φύλο, η εποχή και ο σκοπός αγοράς αποτελούν τα σημαντικότερα κριτήρια που επηρεάζουν την συμπεριφορά του αγοραστικού κοινού. 5) Το σύστημα εφοδιασμού, αποτελεί καίριο σημείο για την ποιότητα των ανθοκομικών προϊόντων παγκοσμίως. Όλες οι εργασίες πρέπει να γίνονται με μεγάλη ακρίβεια, συντονισμό και ταχύτητα έτσι ώστε τα προϊόντα να φτάσουν στον καταναλωτή σε λίγες μόνο ώρες. 6) Το εμπορικό ισοζύγιο των ανθοκομικών προϊόντων που εξετάστηκαν ήταν ελλειμματικό. Οι ελληνικές εξαγωγές ήταν ελάχιστες, σχεδόν μηδαμινές σε σύγκριση με τις αντίστοιχες εισαγωγές. Οι ελληνικές 84

86 εισαγωγές και εξαγωγές έγιναν σε σημαντικό βαθμό ανάμεσα στις 27 χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης. 7) Η Ολλανδία και σε πολύ μικρότερα ποσοστά η Ιταλία, η Ισπανία και η Βουλγαρία αποτελούσαν τις κύριες χώρες εισαγωγής δρεπτών ανθέων και φυτών εσωτερικού χώρου γενικά. Εκτός, Ευρώπης η Ελλάδα εισήγαγε δρεπτά άνθη και από τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως είναι η Κολομβία, η Κένυα, η Ινδία, το Εκουαδόρ, αλλά και το Ισραήλ με την Τουρκία και σπανιότερα η Κίνα, η Ταυλάνδη, η Σιγκαπούρη, η Σρι Λάνκα και το Μαρόκο. 8) Οι ελληνικές εξαγωγές δρεπτών ανθέων και φυτών εσωτερικού χώρου σημειώθηκαν κυρίως στην Ολλανδία, την Κύπρο, την Βουλγαρία και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και σπανιότερα η Ρωσία, οι Η.Π.Α και οι Μπαχάμες. 9) Η ελληνικά αγορά ανθοκομικών προϊόντων θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις αναδυόμενες χώρες του λεγάμενου πρώην ανατολικού μπλοκ, καθώς και στις γειτονικές χώρες. Η αύξηση του βιοτικού επιπέδου των χωρών, όπως είναι η Ρωσία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, αλλά και η Αλβανία, αποτελούν πρόσφορο έδαφος για την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών σε ανθοκομικά προϊόντα. 85

87 5. Βιβλιογραφία Αντωνιδάκη-Γιατρομανωλάκη, A Φυτά εσωτερικών χώρων. Σημειώσεις Α.Τ.Ε.Ι. Ηρακλείου. Baourakis, G., Marko, Μ., Tsakiridou, E. & Tzimitra-Kalogianni, I Agricultural Economics Review 2 (1): Baourakis, G., Gerasopoulos, D., Kalofolias, N., Kalogeras, N. & Zoumis, A Marketing research-the case of floral products. IV International Symposium on New FloriculturalCrops (ed. E Maloupa), Chania,Crete, Greece. CBI Market Survey The cut flowers and foliage market in the EU. CBI Market Information Database. Γαβανάς, T Διακίνηση δρεπτών ανθέων. Πρακτικές προοπτικής με βάση τα σύγχρονα logistics. Πτυχιακή εργασία, τμήμα Οικιακής Οικονομίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Δάρρας, Α.Ι Έρευνα για τον κλάδο παραγωγής δρεπτών ανθέων στην Ελλάδα. Παρελθόν, παρόν και μέλλον...ανθο-καλλιέργεια και Κηποτεχνία (1): Δάρρας, Α..Ι Ανθοκομία - Δρεπτά άνθη. Σημειώσεις Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας. Μαθιουδάκης, Γ Οικονομοτεχνική ανάλυση υδροπονικής θερμοκηπιακής καλλιέργειας τριανταφυλλιάς για παραγωγή δρεπτών ανθέων στο νομό Ηρακλείου. Πτυχιακή εργασία, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, τμήμα Θερμοκηπιακών Καλλιεργειών και Ανθοκομίας, Α.Τ.Ε.Ι. Ηρακλείου. Matías, Κ., Khaleda, K., Grafiadellis, I., Maloupa, E. & Tzouramani, I Economie outlook of roses, gerbera and gypsophilla. IV International Symposium on New FloriculturalCrops (ed. E Maloupa), Chania,Crete, Greece. 86

88 Πετράκη-Κώττη, Α. & Κώττης, Γ Σύγχρονη Μακροοικονομική. Εκδόσεις Ευγ. Μπένου, Αθήνα. Σάββας, Δ Γενική Ανθοκομία. Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, εκδόσεις Έμβρυο. Σταυρουλαντωνάκης, X Παραγωγή και εμπορία γλαστρικών φυτών στη Κρήτη. Πτυχιακή εργασία, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, τμήμα Θερμοκηπιακών Καλλιεργειών και Ανθοκομίας, Α.Τ.Ε.Ι. Ηρακλείου. Τζαβάρας, Μ Η επίδραση των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών των καταναλωτών στην αγοραστική τους συμπεριφορά ως προς τα ανθοκομικά προϊόντα. Διδακτορική Διατριβή, Γεωπονική Σχολή, Τομέας Αγροτικής Οικονομίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Προοπτικές ανάπτυξης τομέα ανθοκομίας (με βάση προτάσεις και συμπεράσματα περιφερειακών μελετών νέας ΚΑΠ) Πηγές ϊηίβπτβί θw/16445/200/1/3/lanq,el/ ί^υτθε 87