بررسی کاربرد الگوریتم بهینهسازی کلونی مورچگان پیوسته در پیشبینی ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران حسن تقی زاده محمود همت فر

Transcript

1 بررسی کب الگریتم بهینهسازی کلنی مرچگان پیسته در پیشبینی رشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در برس اق بهاد تهران * حسن تقی ده 2 محمد همت فر چکیده رشکستگی مقلهای با اهمیت در زندگی تجی هر بنگاه اقتصادی است كه آث نامطلبی برای جامعه اقتصاد به همراه دا. خطر رشکستگی برای احدهایی كه نتانند در رییی با چالشها اكنشی به مقع مناسب از خد برز دهند تهدیدی بس بزرگتر از گذشته است. تحقیق حاضر تالشی در جهت ساخت مدلی برای هشد آگاهی دادن قبل از رخداد این اقعه تلخ است. در این راستا سعی بر ساخت مدلی بده است كه با استفاده از الگریتمهای بهینهسازی كلنی مرچگان پیشبینی رشکستگی در یك یا د یا سه سال قبل از قع رشکستگی را میسر سازد. جامعه آمی شركتهای پذیرفته شده در برس اق بهاد تهران دره م بررسی سالهای 384 تا 390 را شامل میشد. مدل پیشنهادی بر اساس الگریتمی به نام بهینهسازی كلنی مرچگان پیسته كه در این پژهش در حزه مالی رشکستگی استفاده شخصیسازی میشد ائه شده است میانگین دقت در قالب دادههای آمزش معادل % 92/8 در قالب دادههای آزمایش معادل % 90 میباشد. اژگان کلیدی: رشکستگی الگریتمهای بهینهسازی كلنی مرچگان بهینهسازی كلنی مرچگان پیسته )ACO R (. مقدمه همان طر كه مرگ با تلد انسان یش یافته رشکستگی نیز از دیرباز قرین فعالیتهای تجی بشر بده است. از زمانی كه دادستد بین انسانها راج یافته رشکستگی هم به عنان مقلهای ناهنج ناخشایند به گنهای زندگی تجی هر بنگاه اقتصادی را تهدید كه است كه اغلب منجر به حذف همیشگی بنگاه اقتصادی از عرصه رزگ شده آث بدی را به ذینفعان تحمیل كه است. لذا بنا بر اهمیت مضع تحقیقات بسیی در این زمینه به منظر ائه مدلهای دقیقتر برای استفاده سرمایهگذان شركتها حسابرسان با تکیه بر اطالعات مندرج در صرتهای مالی شركتها انجام گرفته است. در سالهای اخیر استفاده از رشهای هش مصنعی فراابتکی در تحقیقات مربط به پیشبینی رشکستگی عممیت یافته است تحقیق حاضر نیز سعی دا از این رش در ساخت مدلی جدید بهره گی. 2. ادبیات پیشینه پژهش گره حسابدی احد برج دانشگاه آد اسالمی برج ایران. hasantaghizadeh.acc@gmail.com 2 گره حسابدی احد برج دانشگاه آد اسالمی برج ایران.

2 لیلاد یب ینگانگ عق یگتسکشر دناهدرمشرب نیرتمهم اهنآ یناتان تیریدم دحا یراجت تیریدم یاهشلاچ ن ینامس نرب ینامس.تسا قبط هدام 42 نناق تراجت نیا یگتسکشر رجات ای تكرش یراجت هجیتن فقت هیدأت یهج هدهع تسا لصاح.دشیم اما عق هرابکی ینعم تسین دحا یراجت ندب یط یریسم رابتماخ چیهیب یتملاع یگتسکشر.دشیم راچد یتلاکشم ریظن شهاك شرف یا مامت هدش لااب مدع یرآدس تلاکشم یگنیدقن شریذپ یاسیر یرابتعا رتف نات راتخاس بسانمان هیامرس مدع تابث یداصتقایسایس دج كسیر كیتامتسیس لااب یلیخ لیلاد نشر رگید یمئلاع دنتسه تسکش دحا یراجت.دنراد تیاکح ر تیمها عضم یگتسکشر یاهدمایپ یسایس یعامتجا یداصتقا ین رب هعماج لیمحت دنكیم ناققحم یدایز رسس ایند شلات تهج هئا یاهلدم یبسانم یب یگتسکشر یاهدحا یراجت قس هداد.تسا عق یاهیگتسکشر مهم ههد 60 یدلایم دشر نزفازر هئا یاهلدم فلتخم یب یگتسکشر دش رجنم نازیم تیقفم.دندب رادرخرب یتافتم هتکن زئاح تیمها نآ تسا ره كی اهلدم اب دربراك یبیكرت یاهتبسن تیلاعف یمرها یتایلمع یرآدس هیفصت یعس جیاتن یتآ تایلمع تكرش.دنراد یاهلدم یگتسکشر هس هتسد یلصا یاهلدم كت یریغتم )یتنس( یاهلدم یرامآ یاهلدم شه یعنصم یدنبهقبط.دنشیم یاهلدم كی یریغتم نیلا ییاهلدم دندب یب یگتسکشر درم رق.دنتفرگ اب عن هیزجت لیلحت ناتیم تق یگدننك یاهتبسن یلام فلتخم یسررب.درك شر ره راب یکی اهتبسن یسررب.دشیم یکی نیرتیمیدق یاهتبسن یلام یب یبایزرا تیعض یرابتعا لاس 870 درم رق تفرگ تبسن یراج دب ریب( 3.)966 رظنم یسررب نات یاهتبسن یلام یگتسکشر اهتكرش ریب )966( هیزجت لیلحت كی یریغتم.درك ا رتشیب ییاهتبسن درك طبرم تانایرج یدقن.دندب قیقحت ریب 30 تبسن یلام رصت دركیم نیرت اهصخاش یب تملاس یلام كی تكرش دنتسه باختنا.درك سپس اهتبسن رب ساسا نآ هچ یریگهدنا دندركیم شش هرگ میسقت.درك شش هرگ ترابع دندب یاهتبسن طبرم نایرج یدقن تبسن اهیهدب لك اهییاد تبسن یاهییاد دقن هدنش لك اهییاد تبسن یاهییاد دقن هدنش یاهیهدب یراج تبسن تیلاعف )شدرگ( یاهتبسن دس.صلاخ یب نیلا راب نمتلآ 4 )968( رثا یایكرت فلتخم یاهتبسن یلام یب یگتسکشر اهتكرش یسررب.درك نمتلآ هعلاطم لیلحت زیامت هناگدنچ.درك یلدم ا تسد درآ Z-Score فرعم تسا اهدعب ی نآ اب یاهمان Z ' Z " درم رظندیدجت رق.داد ادتبا ا 22 ریغتم.تفرگ رظن اهتبسن ای تاعلاطم یلبق درم هجت رق هتفرگ دندب ای ییاهتبسن دندب دخ رصت رب انب نمتلآ صخاش یمهم یب یگتسکشر.دنتسه نمتلآ هعلاطم كی هنمن 66 ییات درك رط ربب د هرگ هتسکشر هتسکشرریغ میسقت هدش.دندب لدم ا ییاهن 5 تبسن درك باختنا رظن دیسریم یب یگتسکشر نیرتشیب تیمها.دنتسه رادرخرب نیکید )972( تاقیقحت ماجنا هدش طست ریب نمتلآ لدم یدیدج ماغدا.درك نیکید زین یب یگتسکشر شر لیلحت زیامت هناگدنچ درك یل 4 یتبسن هعلاطم ریب درم رق هتفرگ 3 Beaver 4 Altman

3 بدند به ك ب. ا به این نتیجه رسید كه نسبت جریان نقدی به كل بدهیها به تنهایی پیشبینی كننده بسی مناسبی برای رشکستگی در پنج سال قبل از رشکستگی است. یکی از مهمترین انتقادات ا شده به تحلیل تمایز این بد كه این نع تحلیل احتماالت پیشین را در نظر نمیگی احتمال عضیت در هر گره را مسای فرض میكند. بسیی از محققان برای اجتناب از این ایراد از مدلهای مبتنی بر احتماالت شرطی استفاده كهاند. د رش آمی رگرسین لجستیك )الجیت( تحلیل پبربیت به عنان جایگزین تحلیل تمایز م استفاده قر گرفت. متین )977( یکی از الین محققانی بد كه برای پیشبینی رشکستگی از تحلیل الجیت استفاده ك. در این تحقیق ا 25 نسبت مالی را به عنان متغیرهای مستقل انتخاب ك آنها را به منظر زیابی ریسك دایی نقدینگی كفایت سرمایه سد به چه دسته تقسیمبندی ك. متین در تحلیل نهایی خد از شش متغیر مستقل تركیبی استفاده ك. سمین رش در ساخت مدل برای پیشبینی رشکستگی رشهای هش مصنعی فراابتکی است كه استفاده از آنها در سالهای اخیر عممیت یافته است. مطالعات صرت گرفته ری ك كلنیهای مرچهها الهامبخش مجمعهای 6 5 از الگریتمهای كلنی مرچگان شده است كه میتان از آنها برای امر بهینهسازی یا خشندی استفاده ك. در یك كلنی حشرات اجتماعی نظیر مرچهها زنبرهای عسل زنبرها مریانهها هر حشره ظیفه خد را به طر مستقل از دیگر اعضای كلنی انجام میدهد. با این حال ظایف انجام شده تسط حشرات مختلف چنان به هم مرتبط هستند كه كلنی به عنان یك جامعه كل قادر به حل مشکالت از طریق همکی تعان است )كامبیز فرقاندست حقیقی تحید كاظمی ماد 89(. در كلنی حشرات مسائل حیاتی همچن انتخاب ماد م ز یافتن ذخیره غذا كه با بقاء سر ك دند زمند طرح برنامهریزی دقیقی میباشند بدن جد هیچ عامل كنترلكننده مركزی یا سرپرستی حل میشند. رفت جمعی كه از گره اجتماعی حشرات سر میزند 7»هش انبهزی«نامیده شده است. مرچهها بدن استفاده از اطالعات بصری با تغییر محیط اطراف خد قادر به یافتن كتاهترین مسیر بین منبع غذا النه خد هستند. یافتهها نشان میدهد كه مرچهها برای انتقال مبادله اطالعات دربه مسیری كه میبایست طی كنند از آث فرمن كه مادهای شیمیایی است بهره میبرند. قتی كه مرچهها حركت میكنند مقد مشخصی فرمن از خد بر ری زمین بهجای گذاه این گنه مسیری از فرمن ایجاد میكنند. با عبر مرچههای بیشتر از این مسیر اثر بیشتری از فرمن برای دیگر مرچهها به جای میماند. این فرآیند را میتان به عنان حلقه بازخ مثبت تصیف نمد كه طی آن یك مرچه احتماال مسیری را انتخاب میكند كه برای تعدادی از مرچهها كه به تازگی از آن مسیر گذشتهاند مناسب تشخیص داده شده است. تحقیقات زیادی در خج كشر داخل از آن به پیشبینی رشکستگی صرت گرفته است كه در اینجا فقط به تحقیقات مرتبط با رش مرچه بسنده میشد. منظر در تحقیقی كه برای تعیین چچب كیفی قاعد رشکستگی با استفاده از الگریتم كلنی مرچگان تسط ایمتین همکان در سال 202 انجام شد تکنیكهای Rule Miner بهینهسازی انبهزی 8 جزئی م استفاده قر گرفت. 5 Ant colony optimization 6 Ant colony clustering 7 ecneg aesii msaws

4 متغیرهای كیفی استفاده شده شامل ریسك صنعت ریسك مدیریت انعطافپذیری مالی اعتب رقابت ریسك عملیاتی است. همچنین عامل ریسك كیفی كه به صرت پرسشنامهای تهیه شده شامل ظرفیت حل مشکالت نآری سازگی اثربخش مضعات مرتبط با هزینه مضعات مرتبط با افراد مضعات مرتبط با كیفیت درخاستكنندگان اطالعات اتکاء به نفس است. نتایج تحقیق دربرگیرنده 4 قاعده به شرح زیر است: ظرفیت حل مشکالت باال نآری مضعات مرتبط تعداد متسط سطح در كیفیت با درخاستكنندگان - اگر اطالعات باال باشد شركت غیررشکسته است. 2- اگر ظرفیت حل مشکالت باال مضعات مرتبط با افراد در سطح متسط ریسك مدیریت باال سازگی اثربخش در سطح متسط باشد شركت غیررشکسته است. نآری اگر انعطافپذیری مضعات مدیریت ریسك مالی شركت باشد پایینی سطح در افراد با مرتبط -3 رشکسته خاهد بد. سال در 4- اگر انعطافپذیری مالی رقابت كم ریسك مدیریت متسط باشد شركت غیر رشکسته خاهد بد. بررسی مرچهای 2005 ضریب ائه یرل مفقیت شده میلهآ تسط این تحقیقی در سیستم دریگ در تحت استفاده عنان پیشبینی 5 از پیادهسازی رشکستگی مالی نسبت سیستم شركتها شده ائه 9 مرچهای پاخت. آلتمن تسط برای ی در با پیشبینی اندكی 968 سال رشکستگی تغییر به در به سیستم طبقندی شركتها پاخت. میلهآ با استفاده از د مجمعه داده شامل 0 شركت كه تسط ی جمعآری شده بد مجمعه دادههای استفاده شده تسط آلتمن در سال 968 به مقایسه نتایج د مدل آلتمن داد كه ضریب مفقیت سیستم مرچهای AS پاخت. نتایج تحقیق نشان آلتمن با استفاده از دادههای 0 شركت انتخابی میلهآ به ترتیب حدد %86 %80 نتایج حاصل شده طبق دادههای جمعآری شده تسط آلتمن برتری %2 مدل آلتمن را نشان میدهد. 3. رش تحقیق 0 الگریتم استفاده شده در این تحقیق یك الگریتم بهینهسازی كلنی مرچگان برای دامنههای پیسته است. برای مسئله بهینهسازی پیسته میتان یك مدل را به صرت ) P=(S,Ω,f فرمله ك كه شامل فضای جستجی S كه به تعریف همه مجمعه های محدد متغیرهای گسسته تصمیمگیری پاخته مجمعه Ω قیدهای بین متغیرها یك + تابع هدف f : S R 0 است كه باید كمینه یا بیشینه گد. 8 Partial swarm optimization 9 Ant system 0 Ant Colony Optimization Continuous problem optimization

5 الزم به ذكر است كه در بهینهسازی كلنی مرچگان اساس ك ساخت تدریجی راه حلها بر اساس احتمال انتخاب اجء راه حل میباشد مقادیر احتماالت مزبر بر مبنای مقادیر فرمن هر جزء محاسبه میشد. در بهینهسازی كلنی 2 مرچگان اجرا شده در مسائل بهینهسازی تركیبی مجمعهای از بخشهای مربط به راه حل قابل دسترس به سیله فرمل مسئله تعریف میشند. در هر گام از ساخت مرچهها اقدام به یك انتخاب احتمالی از قسمتهای راه حل c i از مجمعه ) p N(s از قسمتهای قابل دسترسی بر اساس معادله زیر مینمایند. p(c ij s p ) = α τ ij.η(cij ) β τ α il.η(c il ) β c ilεn(s p ), c il N(s p ), () كه در آن τ ij مقد فرمن پیندی با قسمت c ij است (0)η تابع زن میباشد كه در هر گام از ساخت یك مقد هیریستیك به قسمت راه حل ) p c ij N(s اختصاص میدهد. مقادیری كه به سیله تابع زندهی تعیین میشند 3 اغلب اطالعات مکاشفهای نامیده میشند. عاله بر این α β پامترهای مثبتی هستند كه مقادیرشان تعیینكننده رابطه بین اطالعات فرمن اطالعات مکاشفهای میباشد. برای نمنهگیری ایجاد راه حل به تعریف یك هسته گسی به عنان جمع زنه یا (x) g i l پاخته میشدكه آن را (x) G i نامیدهاند: چندین تابع گسی تك بعدی G i (x) = k ω l g i l (x) = k ω l l= l= σ l i 2π (x μ l i ) 2 2σ i e 2 l (2) زمانی كه از PDF های چند هستهای استفاده میشد ابعاد مسئله i = n,..., تعیینكننده یك PDF منف میباشد. هسته گسی (x) G i با سه ب پامتری نمایش داده میشد: ω ب زنهای پیندی با هر تابع گسی ممکن μ i ب میانه δ i ب انحراف معی میباشد. كاینال تمامی این بها برابر تعداد تابعهای گسی متشکل از هسته گسی است. برای سهلت ك از پامتر k برای تصیف آن استفاده شده است از این ر ω = μ i = δ i = k به این ترتیب PDF باعث ایجاد یك نمنهگیری ساده منطقی میشد در مقایسه با تابع گسی منف باعث انعطافپذیری بیشتر در شکل ممکن میگد. 3. نمایش فرمن در ACO R در ACO R تعدادی از راه حلها در آرشی راه حلها T نگهدی میشند. برای هر راه حل s در یك مسئله n بعدی ACO R اقدام به ذخیرهسازی مقادیر n متغیر مقد تابع هدف ) l f(s در T مینماید. در این صرت iامین متغیر از Lامین راه حل بسیله s i نمایش داده میشد. به این منظر برای انجام این ك رشی برای تلید PDF بر اساس راه حلهای حفظ شده تعریف میگد. همانطر كه بیان شد در معادله 2 پامترهای هسته گسی G i PDF به سیله سه ب μ i ω δ i تعیین میگند. راه حلهای مجد در آرشی برای محاسبه مقادیر این پامترها م استفاده قر میگیرند به این طریق باعث شکلگیری هسته گسی PDF م استفاده در راهنمایی مرچهها در فرآیند جستجیشان میگد. 2 meloisge lme g one la wlgo anele ni 3 atlegne la isae ee w

6 s l تعداد راه حلهای ذخیره شده در آرشی برابر با K میباشد بنابراین این پامتر تعیینكننده پیچیدگی PDF میباشد: k تابع گسی مج جد دا كه اقدام به ساخت هسته گسی PDF مینمایند. راه حلها در آرشی بر اساس كیفیتشان مرتب میشند برای مثال راه حل دای رتبه i میباشد. زن راه حل بر اساس فرمل زیر محاسبه میگد: s l ω l = ω l (l ) 2 qk 2π e 2q 2 k 2 (3) كه اساسا بیان میدا زنها باید مقادیر تابع گسی با پامتر l میانه انحراف از معی qk باشند ر در آن q پامتر الگریتم میباشد. زمانی كه q كچك باشد راه حل با بهترین رتبه ترجیح داده میشد زمانی كه مقد آن بزرگ باشد احتماال منظمتر میگد. تأثیر این پامتر بر ACO R مشابه تنظیمكننده تعادل در به رز رسانی فرمن بین بهترین راه حل مربط به دره فعلی بهترین راه حل تاكنن یافت شده در ACO میباشد. متغیرهای تصمیمگیری X i, i = n,..., داده شده است یك مرچه با اجرای n گام اقدام به ساخت یك راه حل مینماید. در گام ساخت i یك مرچه اقدام به انتخاب مقد برای متغیر X i مینماید. همان طر كه بیان شد هسته گسی PDF از تعدادی تابع گسی منظم تشکیل شده است. تعداد تابع م استفاده برابر با سایز k آرشی راه حلT میباشد. در گام ساخت i فقط اطالعات دربه بعد iام م استفاده قر میگی. به این طریق در هر گام i هسته گسی G i PDF به دست آمده از دیگری متفات میباشد. براساس معادله 4 برای تعریف G i PDF باید مقادیر بهای δ i μ i ω تعریف شند. D(x) = x P(t)dt (4) در حقیقت فرآیند نمنهگیری به صرت زیر انجام میپذی: ابتدا مؤلفههای ب زن ω بر اساس معادله 5 محاسبه میشند. سپس نمنهگیری در د فاز صرت میگی. μ i = {μ i,,μ k i } = {s i,,s k i } (5) p l فاز ال شامل انتخاب یکی از تابع گسی گسی به صرت زیر است: است كه متشکل از هسته گسی میباشد. احتمال lامین تابع انتخاب p l = ω l k r= ω r (6) فاز دم شامل نمنهگیری تابع گسی انتخاب شده است. اضح است كه در گام i انحراف معی باید فقط برای تابع i گسی منف (x) g l كه در فاز یك انتخاب شده بد شناخته شده باشد. از این ر همه ب انحراف معی δ i محاسبه δ i م ز است. نمیشد فقط l انتخاب lامین تابع گسی در هر در به ای هر مرچه تنها یك ب صرت میگی. این به معنای آن است كه یك i g l است برای ساخت راه حل در دره داده شده s l كه همان تابع مرچه از تابع گسی پیندی با راه حل انتخابی استفاده مینماید. این نکته باعث استفاده بهری از تباط بین متغیرها میگد. البته تابع گسی اقعی در هر δ i به طر پیا به صرت زیر l μ i l i = s l گام ساخت به طریقی متفات نمنهگیری مینماید چنان كه در گام i محاسبه میگد.

7 s δ i تا سایر بدین منظر برای محاسبه مقد انحراف معی l در گام ساخت i به محاسبه فاصله متسط راه حل انتخابی l راه حلهای مجد در آرشی میپازیم سپس آن را در پامتر ξ ضرب میكنیم: k σ i l = ξ s e i s i l k e= (7) پامتر > 0 ξ به ای همه ابعاد یکسان میباشد. مقد باالتر ξ نشاندهنده سرعت همگرایی كمتر الگریتم میباشد. δ i همانطر كه بیان شد تمامی این فرآیند به ای هر یك از ابعاد i = n,..., تکر میگد هرب فاصله متسط l تنها با استفاده از بعد i محاسبه میشد. همان طر كه ذكر شد در رش ACO R اطالعات فرمنها به عنان آرشی راه حلها ذخیره میگد. این ك سبب میشد كه رند به رز رسانی فرمن برخی به رز رسانیها را نیز در این آرشی اجرا كند. سایز k آرشی T به عنان پامتر الگریتم میباشد اگر چه ممکن است k از ابعاد مسئلهای كه قر است حل شد كچكتر نباشد. در شرع اجرای الگریتم آرشی راه حل T با تلید k راه حل به سیله نمنهگیری تصادفی منظم مقد دهی میشد. به رز رسانی فرمن با اضافه نمدن مجمعهای از راه حلهای تازه تلید شده به آرشی جابهای T اجرا میشد سپس به همان تعداد از راه حلهای بد را طری حذف مینماید كه سایز كلی آرشی تغییری نکند. در این فرآیند اطمینان حاصل میشد كه فقط بهترین راه حلها به گنهای در آرشی نگهدی شند كه مرچه ها را به طر مؤثر در فرآیند جستج هدایت نمایند. 4. جامعه نمنه آمی جامعه آمی این تحقیق شركتهای پذیرفته شده در برس اق بهاد تهران میباشد. در این بین شركتهایی كه به فعالیتهای خدماتی بازرگانی اسطهگری مالی معادن فلزی سرمایهگذی مشغل بده یا طی دره م بررسی صرتهای مالی خد را به طر منظم ائه نداده بدند یا در كل دره م بررسی عض برس نبده یا سال مالی آنها غیر از پایان ماه اسفند بد حذف شدند. دره 7 ساله تحقیق سالهای 384 تا 390 را در برمیگی. نمنه تهیه شده تحقیق شامل 98 شركت است كه بعد از بررسی به 73 شركت با صرتهای مالی كامل چه ساله تقلیل یافت. از این تعداد 30 شركت رشکسته 43 شركت غیررشکسته هستند. لذا به اسطه نمنهگیری تصادفی تعداد 2 شركتهای غیر رشکسته نیز به 30 شركت تقلیل یافت تا جهت ساخت مدلها به عنان دادههای آمزش آزمایش م استفاده قر گیرند. در رش بهینهسازی كلنی مرچگان پیسته %75 از كل دادهها به عنان داده آمزش %25 مابقی برای آزمایش مدل انتخاب میشد. به این ترتیب كه از 240 داده سال 80 داده برای ساخت مدلها 60 داده برای تست كن گذاشته میشد به این ترتیب تقریبا از هر د گره سالم رشکسته به طر مسای در آمزش آزمایش حضر دند. 5. متغیرهای تحقیق

8 در این پژهش متغیر ابسته ضعیت مالی شركتها است كه بر اساس ماده 4 قانن تجت به رشکسته غیررشکسته تقسیم میشند. متغیرهای مستقل تحقیق 9 نسبت مالی برگرفته از ادبیات پژهشی رشکستگی میباشد كه در سه سطح سدآری نقدینگی اهرمی )بدهی( تهیه از صرتهای مالی شركتهای پذیرفته شده در برس اق بهاد تهران استخراج شده است. این 9 نسبت از بین نسبتهای م استفاده تسط غالمرضا كرمی سید مصطفی سید حسینی در تحقیقی مشابه با عنان سدمندی اطالعات حسابدی نسبت به اطالعات ب در رشکستگی انتخاب گیده است. آنها با استفاده از الگریتم ژنتیك الگهایی با تركیبات متغیرهای حسابدی ب طراحی م آزمن قر دادهاند. نتایج نشان داد در پیشبینی رشکستگی شركتها متغیرهای حسابدی با دقت %9/ از متغیرهای ب تركیبی به ترتیب % 70/3 %89/44 مفقتر عمل كهاند. الزم به ذكر است متغیرهای یاد شده از بین متغیرهای حسابدی آزمن شده در تحقیق مذكر انتخاب گیده تان آنها در پیشبینی به سیله الگریتم مرچگان م بازتأیید مجدد قر گرفت. سد خالص به فرش خالص) SOR (. x. x 2 فرش خالص به جمع داییها. x 3 سد خالص به داییهای ثابت. x 4 سد عملیاتی به جمع داییها جدل شمه - متغیرهای مستقل تحقیق متغیرهای مربط به سطح سدآری x 5 x 6 x 7 x 8 x 9. جه نقد به فرش خالص. جه نقد به جمع داییها. جه نقد به بدهیهای جی. دایی جی به بدهی جی متغیرهای مربط به سطح نقدینگی x 3. سد انباشته به جمع داییها. سد خالص به جمع حقق صاحبان سهام. سد قبل از بهره مالیات به جمع داییها. سد خالص به جمع داییها )SOR(. جه نقد به جمع بدهیها. داییهای جی به فرش خالص. داییهای جی به جمع داییها. جمع بدهیها به جمع داییها. جمع بدهیها به جمع حقق صاحبان سهام x 4 x 5 x 8 x 9. سد خالص به جمع بدهیها. بدهیهای جی به جمع داییها x 0 x x 2 x 6 x 7 متغیرهای مربط به سطح اهرمی 6. بررسی ساخت عاملی سطح مثر بر رشکستگی در ساخت مدل به رش بهینهسازی كلنی مرچگان پیسته به منظر بررسی ساخت عاملی متغیرهای تأثیرگذ در فرآیند رشکستگی در سه سطح سدآری نقدینگی اهرمی از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. این رش در سال تسط الد برای حل مسائل اقتصادسنجی مطرح گید تركیبی از رش تحلیل مؤلفههای اصلی تحلیل 4 Principal component analysis

9 رگرسین چند متغیره میباشد )چین 988(. به منظر بررسی ساخت عاملی این سطح از رش حداقل مجذرات 5 جزئی PLS استفاده شده است. در سطح سدآری متغیرهای سد علمیاتی به جمع داییها )0/95( سد انباشته به جمع داییها )0/87( سد قبل از بهره مالیات به جمع داییها )0/98( سد خالص به جمع داییها )0/97( دای بعاملی بیش از 0/60 هستند كه این بها در سطح 0/00 معنید میباشند. در سطح نقدینگی متغیرهای جه نقد به فرش خالص )0/8( دایی جی به بدهی جی )0/92( داییهای جی به فرش خالص )0/96( داییهای جی به جمع داییها )0/90( دای ب عاملی بیش از 0/60 هستند كه در سطح 0/05 نیز معنید میباشند. در سطح اهرمی متغیرهای بدهی جی به جمع داییها )0/76( جمع بدهیها به جمع داییها )0/96( جمع بدهیها به جمع حقق صاحبان سهام )0/96( دای ب عاملی بیش از 0/60 هستند كه در سطح 0/00 0/0 معنی دند. 7. نحه حل مسئله تسط مرچه ابتدا آرشی مربط به مقادیر متغیرها تسط تابع گسی تعیین شده مقداهی الیه میشد. این جدل به مثابه مخزنی برای نگهدی تجربیات مرچه در هر مرحله عمل میكند. مقداهی الیه به صرت تصادفی با تجه به یك بازه محددكننده انجام میگی. در الگریتم شخصیسازی شده این مقد بازهای از تا - در نظر گرفته شده است مرز جداسازی شركتهای رشکسته غیررشکسته نقطه صفر است. با مقداهی الیه جدل عملیات رتبندی مرتبسازی آغاز میشد بنابراین سطرهایی از جدل كه دای رتبه باالتری هستند به باالی جدل منتقل شده جدل از باال به پایین به صرت نزلی مرتب میشد. نحه رتبندی راه حلها در ادامه تضیح داده خاهد شد. در این مرحله مرچههای تلید شده شرع به ساخت راه حل جدید میكنند هر راه حل رتبندی شده در صرتی كه به عنان راه حل بهینه تشخیص داده شد با تجه به رتبه كسب شده در جدل درج میگد..7 نحه زیابی کیفیت راه حل رتبندی آن در الگریتم شخصی شده برای حل مسئله تحقیق ضرری بد كه راه حلهای ائه شده در هر مرحله بر اساس كیفیت راه حل در تفکیك شركتها به د طبقه رشکسته سالم م زیابی قر گیرند. به این منظر فرمل زیر به عنان تابع هدف به ك گرفته شد. این فرمل از الگریتمی دادا از الگریتمهای بهینهسازی كلنی مرچگان به نام انت ماینر استخراج گیده م استفاده اقع شده است. در هر مرحله سعی الگریتم بر آن است كه مقد تابع را ماكزیمم كند. Q = TP TP + FN TN FP + TN هر چه مقد Q بیشتر باشد كیفیت راه حل نیز باالتر خاهد بد. در زیابی هر راه حل ضریب ایجاد شده برای هر متغیر مستقل در مقد مربطه خد ضرب شده با حاصل ضرب سایر متغیرها جمع نتیجه به دست آمده با حد آستانه )صفر( مقایسه میشد. این عمل برای كلیه دادههای ردی به ای هر راه حل انجام میشد مقادیر 5 Partial least squres

10 از نتایج مقایسات استخراج شده مقد كیفیت تسط فرمل اندازهگیری میشد. این عمل به تعداد مشخص در حد آستانه یك حلقه انجام میشد. در الگریتم شخصی شده حد آستانه ب در نظر گرفته شده است. در نهایت پس از تکمیل در پنجاه پاسخ بهینه در جدل راه حل به صرت تابع زیر در دسترس خاهد بد: FN,FP,TN,TP f (x) = a x + a 2 x a n x n 8. ساخت مدل بر اساس رش بهینهسازی کلنی مرچگان پیسته الگریتم با استفاده از متغیر منتخب در 3 سطح سدآری نقدینگی اهرمی مدل پیشنهادی را میسازد. با اتمام یك در الگریتم بهترین راه حل تسط الگریتم بهینهسازی كلنی مرچگان پیسته بصرت تابع زیر ائه میگد: f (x) = x x x x x x x x x x x 9 در مدل فق در صرتی كه حاصل كچکتر از صفر باشد شركت رشکسته در غیر این صرت سالم تشخیص داده خاهد شد..8 دقت مدل بهینهسازی کلنی مرچگان پیسته در پیشبینی رشکستگی نتایج بررسی دقت مدل بر ری 240 سالشركت در قالب دادههای آمزش آزمایش در جدل شمه 2 ائه شده است. الزم به ذكر است كه تان پیشبینی كنندگی 9 متغیر مستقل انتخابی با یك ب اجرای الگریتم بر هر 73 شركت )292 دادهسال( حائز شرایط ساخت مدل م بازتأیید قر گرفت در سال مبنا %00 یك سال قبل از رشکستگی %99 در د سه سال قبل از رشکستگی %95 دقت در پیشبینی را نشان داد. جدل شمه 2- نتایج زیابی مدل الگریتم بهینهسازی کلنی مرچگان پیسته تعداد داده سال طبقه رشکسته غیررشکسته درصد دقت پیشبینی رشکسته غیررشکسته درصد دقت پیشبینی نع داده آمزش آزمایش t t t t بحث نتیجهگیری

11 در این پژهش الگریتم بهینهسازی مرچگان برای ساخت مدلی جهت پیشبینی رشکستگی شركتهای پذیرفته شده در برس از بهاد تهران اق م استفاده قر گرفت. بهینهسازی برای فضای پیسته مسائل تركیبی مین در مقایسه با سایر الگریتمهای مرچهای مجد در الگریتم به ك گرفته شده از نقطه قتی همچن بد یافتگی برخ است برای الین ب در زمینه مالی رشکستگی آزمن میگد. نتایج ائه شده در جدل شمه 2 حاكی مرچهها مفقیت باالی الگریتم در پیشبینی صرت گرفته است. عملک مدل در قالب دادههای تست كه تسط ریت نشده نیز نتایجی همگن با داده های آمزش داشته است به سمت طبقه خاصی سگیری ندا. 0. پیشنهادهای تحقیق.0 پیشنهاد برای مخاطبان سرمایهگذان تحلیلگران مالی بانكهای تأمین سرمایه شركتهای سرمایهگذی كگران برس اق بهاد میتانند از مدل ائه شده در این تحقیق استفاده نمایند. شایان ذكر است كه مالک عمل برای شركتهایی كه در این پژهش رشکسته تلقی شدهاند شملیت ماده 4 قانن تجت بده است كه لزمأ به معنی تقف شركتهای م بررسی نیست. استفاده از مدلهای پیشبینی رشکستگی برخاسته از تحقیقات مشابه میتاند شركتهای برس اق بهاد را در پذیرش شركتها زیابی ضعیت مالی آنها یی دهد لذا تصیه میشد مسئلین مربطه این مدل تحقیق را در زیابی بدی شركتها برای رد به برس م استفاده قر دهند. حسابرسان میتانند مدلهای م بررسی در تحقیق حاضر مدلهای مشابه ائه شده را در زیابی قضات در م تدام فعالیت شركتهای م حسابرسی م استفاده قر دهند پیشنهاد برای تحقیقات آتی از سایر رشهای هش مصنعی انبهزی نظیر الگریتم زنبر عسل در حل مسائلی نظیر پیشبینی سبد سهام پیشبینی قیمت بازده سهام رشکستگی شركتها استفاده گد. پیشنهاد میشد با تجه به ن بدن بسیی از رشهای هش مصنعی با بررسی مقایسه این دسته از رشها به منظر معرفی یا تعیین رش كاتر زمینههای تحقیقاتی مناسب فراهم آید منابع مآخذ تقی ده حسن. لعل بخش پیا. )393(. پیشبینی رشکستگی با الگریتم كلنی مرچگان فریماه. دستگیر محسن. شفیعی سر دشت مرتضی. )390(. فنی داده كای ریکی نین در حزه مالی دانش حسابرسی سال یازدهم شمه 5. دستگیر محسن. امید علی محسن. )383(. بررسی مانع استفاده از حسابدی ترمی بررسیهای حسابدی حسابرسی سال یازدهم شمه 35 ص

12 4. سید عباس ده میرمحمد. امانی سی بگل جاد. هیمن خضری آذر. پاشی قاسم. )39(. مقدمهای بر مدلیابی معادالت ساختی به PLS كب آن در علم رفتی میه انتشات دانشگاه میه. 5. علی خانی راضیه. مران جری مهدی. )388(. مدلهای پیشبینی كننده رشکستگی شركتها مجله حسابد شمه فرقان دست حقیقی كامبیز. كاظمی تحید. )389(. الگریتم مرچه در علم مالی مجله حسابد سال بیست پنجم شمه كرمی غالمرضا. سید حسینی سید مصطفی. )39(. سدمندی اطالعات حسابدی نسبت به اطالعات ب در پیشبینی رشکستگی مجله دانش حسابدی سال سم شمه 0 ص 93 تا كالنتری خلیل. )387(. پازش تحلیل دادهها در تحقیقات اجتماعی فرهنگ صبا. 9. مکیان سید نظام الدین. المدرسی سید محمد تقی. كریمی تکل سلیم. )389(. مقایسه مدل شبکههای عصبی مصنعی با رشهای رگرسین لجستیك تحلیل ممیزی در پیشبینی رشکستگی شركت فصلنامه پژهشهای اقتصادی سال دهم شمه 2 صفحات ممنی منصر. فعال قیمی علی. )387(. تحلیلهای آمی با استفاده از SPSS كتاب ن.. مهرانی ساسان. ننهال نهر علی اكبر.) 390 (. حسابدی عصبی تبیین تحلیل ایه دیدگاهی نین دانش حسابرسی سال یازدهم شمه 5 ص نیکبخت محمدرضا. تنانی محسن. )386(. تباط نسبتهای سدآری تعدیل شده بر اساس ترم با نرخ بازده سهام شركتهای صنعت تصفیه نفت پترشیمی برس اق بهاد تهران پژهشنامه علم انسانی اجتماعی علم اقتصادی سال هفتم شمه 24.. Altman, E.I. (2000). Predicting Financial Distress of Companies: Revisiting the Z-Score and Zeta Models. New York University. 2. Altman, E.I &Haldeman, R.G, & Narayanan, p. (977). Zeta analysis: A new model to identify bankruptcy risk of corporations. Journal of Banking and Finance., Altman E.I. (968).Financial Ratios, discriminant Analysis and the prediction of corporate bankruptcy. the Journal of finace Vol. xxiii, No.4 4. Beaver, W.H. (966).Financial ratios as predictors of failure. Journal of Accounting Research, 4, Empirical Research in Accounting: Selected Studies: Supp; ement, Barbro, Back, Teija, Laitinen, Kaisa, sera, Michiel, van Wezel. (996). Choosing bankruptcy predictors using discriminant Analysis, Logit Analysis, and Genetic Algorithms. Turku Centre for Computer science, Technical Report No Deakin, E.B. (972). A discriminant analysis of predictors of Business failure. Journal of Accounting Research, 0:, Fornell, C., & Larcker, D.F. (98). Evaluting structural equations models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 8(), Gefen, D. 8. Fulmer, J.G& Moon, J.E.& Gavin, T.A.& Erwin, J,M. (984). A Bankruptcy classification model for small firms. The Journal of Commercial bank Lending, 66:, Hossein Etemadi, Ali Asghar Anvary Rostamy, Hassan Farajzadeh Dehkordi. (2008). A genetic programming model for bankruptcy prediction: Empirical evidence from Iran (Available online at) 0. Krzysztof Socha, Marco Dorigo. (2008). Ant Colony optimization For Continuous domains. European journal of operational Research Khodadadi, Vali, Zandinia, Abolfazl, Nouri, Marzieh. (200). Application of Ants Colony system for Bankruptcy Prediction of Companies Listed in Tehran stock exchange, Business Intelligence Journal. Vol. 3 No. 2.

13 2. Manual, J., Freancisco, J. & Felix, A. (2009). Exploring the impact of individualism and uncertainty avoidance in Web-based electronic learning: An empirical analysis in European Higher education. Computers & Education, 52, Newton, G.W. (998). Bankruptcy Insolvency Accounting Practice and procedure, : Wiley, pp Rafael S. Parpinelli, Heitor s.lopes, and Alex A.Freitas. (2002). Date Mining with an Ant Colony Optimization Algorithm. IEEE Transactions on Evolutionary Computing Vol6, No4.

14 Considering the Usage of the Continuous Ant Colony Optimization Algorithm in Predicting Bankruptcy of the Companies Listed in Tehran Stock Exchange Market Hassan Taghizadeh*, 2 Mahmood Hematfar,2 Department of Accounting, Boroujerd Branch, Islamic Azad University, Boroujerd Iran. Abstract Bankruptcy, as a major event in the commercial life of each economic corporation, can exert deep bad effects on the society and economics. Bankruptcy risk is considered as a worse threat than before for units which cannot express proper and on time behaviors when facing challenges. This research was conducted aiming to build a model to warn the occurrence of such a bad event. In this regard, using the ant colony optimization algorithm, it was attempted to create a model to predict the bankruptcy risk in, 2, and 3 years before its occurrence. The statistical population of this research consisted of the companies listed in Tehran stock exchange market over the period of The suggested model was presented based on an algorithm known as the continuous ant colony optimization which was used and personalized in this research in the fields of financial issues and bankruptcy. The average precision percentages in terms of training and testing data were 92.8% and 90%, respectively. Keywords: Bankruptcy - Ant Colony Optimization Algorithms - Continuous Ant Colony Optimization (ACO R )