Τ.Ε.Ι. Σ Ε Ρ Ρ Ω Ν ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. Σ Ε Ρ Ρ Ω Ν ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ Επιβλέπων καθηγητής: Σπουδάστρια: Τενεκετζής Κων/νος Δαμιανίδου Ελένη Α.Ε.Μ. 331 ΣΕΡΡΕΣ 2009

2 Στην οικογένειά μου που με παρότρυνε να συνεχίσω και με στήριξε σε όλη την προσπάθειά μου, ώστε αν και είκοσι χρόνια μετά να φτάσω στην «Ιθάκη» μου Στους καθηγητές μου του Τ.Ε.Ι. Σερρών που χάριν της υπομονής, της βοήθειας και της καθοδήγησής τους πραγματοποιώ κάτι που το είχα αφήσει ημιτελές χρόνια πριν Στον πατέρα μου που γι αυτόν θα είναι η πραγμάτωση των όσων με δίδαξε, να μην αφήνουμε τελικά τα πράγματα στη ζωή μας ανολοκλήρωτα και να δίδουμε πρώτοι εμείς το παράδειγμα στα παιδιά μας. 2

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο συνδικαλισμός όπως γνωρίζουμε όλοι, είναι δικαίωμα του κάθε εργαζομένου προκειμένου να βαίνει καλύτερης μεταχείρισης στον εργασιακό του χώρο. Το δικαίωμα αυτό αποχτήθηκε με πολύ κόπο από τους προγόνους μας, άλλα μέχρι και σήμερα συνεχίζει να πολεμάτε, είτε από τις κυβερνήσεις, είτε από το καπιταλιστικό σύστημα, αν και είναι νόμιμο από τα Συντάγματα των περισσοτέρων χωρών της υφηλίου. Στην παρούσα εργασία δεν θα αναφερθούμε μόνο στον συνδικαλισμό της Ελλάδας, άλλα και τον παγκόσμιο συνδικαλισμό, όμως θα δώσουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στη λέξη ΔΙΚΑΙΩΜΑ, γιατί αν δεν υπάρχει το δικαίωμα του πολίτη σε μία χώρα, είτε αυτό είναι ατομικό, είτε κοινωνικό, είτε πολιτικό, τότε δεν θα πρέπει να μιλάμε για συνδικαλισμό και για το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθε. Στο πρώτο κεφάλαιο θα κάνουμε μια ιστορική αναδρομή για να ανακαλύψουμε πως ξεκίνησε ο συνδικαλισμός και από πού. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα μιλήσουμε για την Συνδικαλιστική Ελευθερία, θα δούμε την θετική και την αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία και θα αναλύσουμε την έννοια «δικαίωμα», όπως και το «δικαίωμα της απεργίας». Επίσης θα δούμε ποιοι είναι οι φορείς και οι αποδέκτες των δικαιωμάτων. Στο τρίτο κεφάλαιο θα αναφερθούμε συνοπτικά στις διατάξεις που κατοχυρώνουν την συνδικαλιστική ελευθερία. Στο τέταρτο κεφάλαιο θα δούμε την συνδικαλιστική ελευθερία σε διεθνές επίπεδο, όπως και τα δικαιώματα που έχουν οι πολίτες στο εξωτερικό. Στο πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο θα αναφερθούμε στον κοινωνικό χάρτη της Ευρώπης και πιο συγκεκριμένα θα δούμε τον χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων. 3

4 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΓΣΕΕ = Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας ΔΣΟΙΚΠ = Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα ΔΟΕ = Διεθνής Οργάνωση Εργασίας ΔΣΕ = Διεθνής Σύμβαση Εργασίας ΔΣΕΣ = Διεθνής Συνομοσπονδία Ελεύθερων Συνδικάτων ΕΕ = Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΣΔΑ = Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ΗΕ = Ηνωμένα Έθνη ΜΚΟ = Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ΝΠΔΔ = Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου ΝΔ = Νομοθετικό Διάταγμα ΟΔΔΑ = Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ΟΕΕ = Οργανισμός Εργατικής Εστίας ΟΗΕ = Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ΟΤΑ = Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΠΣΟ = Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία ΠΣΕ = Παγκόσμια Συνομοσπονδία Εργασίας ΣΣΕ = Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ΣΕΣ = Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων 4

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή σελ. 3 Συντομεύσεις σελ Ιστορική αναδρομή σελ Συνδικαλιστική ελευθερία (Σ.Ε) σελ Η θετική και αρνητική Σ.Ε σελ Η θετική Σ.Ε σελ Η αρνητική Σ.Ε σελ Δικαίωμα σελ Διακρίσεις των Ανθρωπίνων δικαιωμάτων σελ Τα δικαιώματα των λαών σελ Τα δικαιώματα των μειονοτήτων σελ Δικαίωμα απεργίας σελ Νόμιμη απεργία σελ Η ανταπεργία σελ Προσωπικό ασφαλείας σελ Προσφυγή στο δικαστήριο σελ Το δικαίωμα της συνένωσης σελ Φορείς και αποδέκτες δικαιωμάτων σελ Παγκόσμιοι οργανισμοί και συνομοσπονδίες σελ Συνδικαλιστικές οργανώσεις και σωματεία σελ Ομοσπονδίες και εργατικά κέντρα σελ Οργανώσεις, φορείς & συλλογικότητες που υποστηρίζουν τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σελ Διατάξεις που κατοχυρώνουν την Σ.Ε σελ Η Σ.Ε στον διεθνή χώρο σελ Μία ιστορική αναδρομή σελ Η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε διεθνές επίπεδο σελ Τα δικαιώματα σε διεθνές επίπεδο σελ Γενικά σελ Ιστορική αναδρομή σελ Η προστασία των δικαιωμάτων στα πλαίσια του ΟΗΕ σελ. 37 5

6 4.3.1 Οι συστάσεις σελ Οι διακηρύξεις σελ Οι συμβάσεις σελ Τα διεθνή σύμφωνα του 1966 σελ Όργανα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου σελ Μη κυβερνητικοί οργανισμοί προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων σελ Διεθνής αμνηστία σελ Οργανισμοί αγώνων κατά των φυλετικών διακρίσεων σελ Τα διεθνή φεμινιστικά κινήματα σελ Ο κοινωνικός χάρτης της Ευρώπης σελ Ο χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων σελ Κριτική αξιολόγηση του χάρτη σελ Τα πολιτικά δικαιώματα σελ Τα κοινωνικά δικαιώματα σελ Μετανάστευση και άσυλο σελ Η εξωτερική διάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σελ. 55 Επίλογος σελ. 57 Βιβλιογραφία σελ. 59 6

7 1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η πρόοδος στην κοινωνική χειραφέτηση των εργαζομένων και η κατάκτηση των δικαιωμάτων των μισθωτών συνδέονται στενά με τη συνδικαλιστική δράση, τη συνδικαλιστική οργάνωση και τους αγώνες μισθωτών και συνδικαλιστών. Χωρίς συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι πλέον αδιανόητο να υπάρχει ο κόσμος της εργασίας, γιατί με τις οργανώσεις τους οι εργαζόμενοι έχουν κατακτήσει σημαντικά πεδία και η πολιτεία δεν μπορεί ουσιαστικά να λάβει μέτρα στον εργασιακό χώρο ή να ασκήσει κοινωνική πολιτική χωρίς να λάβει υπόψη της τις απόψεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Με τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας (Ν. 1876/90) ασκούν ουσιαστικό νομοθετικό έργο και τόσο μ αυτές όσο και με άλλες εργατικές διατάξεις ελέγχουν καθημερινά τους εργοδότες και προστατεύουν τους μισθωτούς. Αρχικά οι εργατικές οργανώσεις απαγορεύονταν (Γερμανία από 1731, Αγγλία από 1800, Γαλλία 1791) παρ ότι σημειώνονταν οι πρώτες μεγάλες απεργίες με αποτέλεσμα την κατάργηση της απαγόρευσης σύστασης εργατικών οργανώσεων. Το Σεπτέμβριο του 1864 στο Λονδίνο συνήλθε η πρώτη διεθνής Οργάνωση Εργατών και το 1889, ιδρύθηκε η Δεύτερη Διεθνής, που καθιέρωσε την Εργατική Πρωτομαγιά και αποφάσισε να γίνουν διαδηλώσεις την Πρωτομαγιά 1890 για την καθιέρωση του 8ώρου. Το 1919 ιδρύθηκε στη Μόσχα η Τρίτη Διεθνής, αφού ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος κατάργησε τη Δεύτερη Διεθνή, που ονομάστηκε κομμουνιστική Διεθνής και το 1923 η Σοσιαλιστική Διεθνής των εργατών. Σήμερα στο διεθνή χώρο κινούνται και αναπτύσσονται διάφοροι διεθνείς και ευρωπαϊκές συνδικαλιστικές οργανώσεις. Η συνδικαλιστική ελευθερία αναγνωρίζεται παγκόσμια με τις διεθνείς συμβάσεις εργασίας 87/1948 και 98/1949, τη σύμβαση της Ρώμης 1950 για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες, τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη 1961 κ.λπ. Στην Ελλάδα περί τα τέλη του 19 ου αιώνα, λόγω της ανυπαρξίας της βιομηχανίας, εμφανίζονται τα πρώτα εργατικά σωματεία, όπως το 1879 Ο Αδελφικός Σύλλογος Ξυλουργών του Ναυπηγείου Σύρου, το 1882 στην Αθήνα το Σωματείο Τυπογράφων και διάφορα Σωματεία στον Πειραιά, Λαύριο και σε άλλες περιοχές της κυρίως της Αθήνας. Γίνονται περί τα τέλη του 19 ου αιώνα απεργιακές 7

8 χρόνια 2. εκδηλώσεις με σπουδαιότερη αυτή του Λαυρίου το 1896 από τους μεταλλωρύχους με θύματα και τραυματίες. Στις αρχές του 20 ου αιώνα άρχισε το συνδικαλιστικό κίνημα να δραστηριοποιείται και έτσι το 1905 έχουμε το Εργατικό Κέντρο Βόλου και το 1910 το Εργατικό Κέντρο Λάρισας και συνέχεια τη δημιουργία και άλλων Εργατικών Κέντρων με κορυφαίο γεγονός σε εθνικό επίπεδο το 1918 που οργανώθηκε πανελλήνιο εργατικό συνέδριο και αποφασίστηκε η ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (Γ.Σ.Ε.Ε) 1. Από την ίδρυσή του μέχρι και σήμερα, το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα στιγματίστηκε από την εξέλιξη της πολιτικής πορείας του τόπου, με άμεσο αποτέλεσμα την, για μεγάλο χρονικό διάστημα, προσπάθεια επιβίωσης του και διατήρησης της αυτονομίας του απέναντι στις πολυποίκιλες κρατικές παρεμβάσεις που συνδέθηκαν και με τον μη ομαλό πολιτικό και κοινοβουλευτικό βίο της χώρας. Οι αλλεπάλληλες απόπειρες ελέγχου των συνδικάτων από την κρατική εξουσία, ενισχύθηκαν περαιτέρω κατά τις περιόδους επιβολής διδακτοριών, κατά την κατοχή, τον εμφύλιο, και τους μεταεμφυλιοπολεμικούς χρόνους χωρίς να σημαίνει αυτό ότι και κατά την μεταπολιτευτική περίοδο (μετά το 1974) δεν εντοπίζονται σοβαρά ανάλογα κρούσματα, με αποκορύφωμα την κρίση της ΓΣΕΕ της περιόδου με τη λήξη της οποίας αποκαθίστανται τουλάχιστον τυπικά ή ομαλότητα στο εσωτερικό του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος. Και αυτό γιατί η πτώση της δικτατορίας των Απριλιανών (1974) δεν συνοδεύτηκε από την αποκατάσταση της τάξης στον ελληνικό συνδικαλισμό, γεγονός που επιτυγχάνεται με το Ν. 1264/82, την εκκαθάριση των συνδικαλιστικών μητρώων και την οργάνωση γνήσιου συνεδρίου της ΓΣΕΕ (1983), ενώ η θετική αυτή εξέλιξη διεκόπη από την κρίση στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος (1985) και την ουσιαστική διάσπαση της ΓΣΕΕ για τρία 1 Καμπάνταης Α, Εργατικά ζητήματα για μισθωτούς και εργοδότες, σελ

9 2. ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η Συνδικαλιστική ελευθερία κατοχυρώνεται στο άρθρο 23 του Συντάγματος και το περιεχόμενο της προστατεύεται από διεθνείς συμβάσεις που έχουν υπερνομοθετική ισχύ. Περιεχόμενο της συνδικαλιστικής ελευθερίας είναι το δικαίωμα οργάνωσης, το δικαίωμα συλλογικής διαπραγμάτευσης και το δικαίωμα απεργίας. Κατά το άρθρο 23 παρ. 1 του ισχύοντος Συντάγματος 1975 Το κράτος λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα προς διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και την ακώλυτον άσκησιν των συναφών προς ταύτην δικαιωμάτων κατά πάσης προσβολής τούτων εντός των ορίων του νόμου. Στο άρθρο αυτό του Συντάγματος 1975 για πρώτη φορά καταγράφεται ο όρος συνδικαλιστική ελευθερία. Οι πρώτες ειδικές διατάξεις για τα επαγγελματικά σωματεία θεσπίστηκαν με το Ν. 281/1914. Παράλληλα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα περί σωματείων (άρθρα 78 έως 106) σήμερα ισχύει και εφαρμόζεται ο Ν. 1264/82 Για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων όπως συμπληρώθηκε με τους Ν. 1915/90 και Ν. 2224/94). Η Ελλάδα έχει επικυρώσει την Διεθνή Σύμβαση Εργασίας (ΔΣΕ) 87 για τη συνδικαλιστική ελευθερία και την προστασία του συνδικαλιστικού δικαιώματος με το Νομοθετικό Διάταγμα (ΝΔ) 4204/61, την ΔΣΕ 98 για το δικαίωμα οργανώσεως και συλλογικής διαπραγματεύσεως με το ΝΔ 4205/61, τη Σύμβαση της Ρώμης του 1950 για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες με το ΝΔ 53/74, τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, με εξαίρεση τα άρθρα 5 και 6 (συνδικαλιστικό δικαίωμα και δικαίωμα συλλογικής διαπραγματεύσεως) με το Ν. 1426/ Καμπάνταης Α, Εργατικά ζητήματα για μισθωτούς και εργοδότες, σελ

10 2.1 Η θετική και αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία Η θετική συνδικαλιστική ελευθερία Η θετική συνδικαλιστική ελευθερία περιέχει το δικαίωμα του εργαζόμενου και του εργοδότη να ιδρύουν επαγγελματικές οργανώσεις κατά τους όρους του νόμου, να προσχωρούν σε ιδρυμένη οργάνωση και, αν υπάρχουν περισσότερες οργανώσεις, στην οργάνωση της εκλογής τους. Βασικό στοιχείο για την κατοχύρωση αυτής της ελευθερίας είναι η πρόβλεψη ότι η άσκηση του δικαιώματος για την ίδρυση οργανώσεων δεν εξαρτάται από προηγούμενη άδεια κρατικού οργάνου. Αυτό σημαίνει ότι για να ιδρυθεί μια οργάνωση ή για να εγκριθεί το καταστατικό της δεν μπορεί να υπάρχει διαδικασία περιέχουσα και διακριτική ευχέρεια της δημόσιας αρχής. Το δικαίωμα των ατόμων να ιδρύουν επαγγελματική οργάνωση δεν το παρεμποδίζει η ύπαρξη άλλης ή άλλων οργανώσεων, οι οποίες τα καλύπτουν καταστατικά. Ισχύει δηλαδή η αρχή της πολλαπλότητας των σωματείων με όριο τον κίνδυνο σύγχυσης και την κατάχρηση του δικαιώματος. Σύμφωνα με την αρχή αυτή η ίδρυση συνδικαλιστικής οργάνωσης δεν αποκλείεται από το γεγονός ότι υπάρχουν και άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις στον ίδιο κλάδο ή στο ίδιο επάγγελμα ή στην ίδια επιχείρηση. Είναι επομένως δυνατή η ίδρυση στην ίδια πόλη ή περιφέρεια και δεύτερης ή τρίτης συνδικαλιστικής οργάνωσης που αφορά εργαζομένους του ίδιου επαγγέλματος ή κλάδου. Η ατομική συνδικαλιστική ελευθερία κατοχυρώνει επίσης το δικαίωμα του εργαζομένου να παραμένει μέλος της συνδικαλιστικής οργάνωσης στην οποία προσχώρησε αλλά και να συμμετέχει στη δράση της. Επομένως, δεν συμβιβάζονται με την προστασία της συνδικαλιστικής ελευθερίας πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του κράτους, του εργοδότη ή οποιουδήποτε άλλου που έχουν σαν στόχο να περιορίσουν τη συμμετοχή του εργαζομένου στη διοίκηση, λειτουργία και στη νόμιμη δράση της συνδικαλιστικής οργάνωσης. Φορέας της ατομικής συνδικαλιστικής ελευθερίας είναι καταρχήν κάθε εργαζόμενος που προσφέρει εξαρτημένη εργασία. Επομένως και αλλοδαποί έχουν δικαίωμα να ιδρύουν ή να προσχωρούν σε συνδικαλιστική οργάνωση. Φορείς της συνδικαλιστικής ελευθερίας είναι επίσης και οι δημόσιοι υπάλληλοι καθώς και ο ίδιος ο εργοδότης που απασχολεί εργαζομένους. Η συνδικαλιστική ελευθερία, ως ατομικό δικαίωμα, στρέφεται κατά πρώτο λόγο κατά του κράτους και το υποχρεώνει σε απόχη από κάθε ενέργεια που παρακωλύει το 10

11 δικαίωμα ίδρυσης συνδικαλιστικών οργανώσεων και συμμετοχής στη δράση τους. Δηλαδή η συνδικαλιστική ελευθερία ανήκει στα αμυντικά δικαιώματα ή ατομικές ελευθερίας του ατόμου. Η συνδικαλιστική ελευθερία όμως στρέφεται εξίσου και κατά του εργοδότη και κατά οποιοδήποτε τρίτου παρακωλύει την άσκησή της Η αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία H αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία κατοχυρώνει καταρχήν το δικαίωμα του εργαζομένου να μη συνδικαλίζεται, να παραμένει μακριά από κάθε συνδικαλιστική οργάνωση ή να αποχωρεί από τη συνδικαλιστική οργάνωση στην οποία συμμετείχε. Κατά δεύτερο λόγο, η αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία προστατεύει το δικαίωμα του εργαζομένου να μη δεσμεύεται ή επηρεάζεται από τις ρυθμίσεις και τη δράση των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Θεμελιώνεται στο αρθ.12 Συντ. που θέλει εθελούσια την ίδρυση οργανώσεων, σε συνδυασμό και με το αρθ. 5 παρ.1 Συντ. που προστατεύει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η προστασία της αρνητικής συνδικαλιστικής ελευθερίας είναι εκτεταμένη και αποκλείει κάθε είδους εξαναγκασμό για συμμετοχή ή παραμονή σε συνδικαλιστική οργάνωση. Δεν είναι επομένως έγκυροι όροι ΣΣΕ ή άλλες συμφωνίες ή μέτρα που εξαρτούν την πρόσληψη ή απασχόληση του εργαζομένου από τη συμμετοχή ή παραμονή του σε συνδικαλιστικές οργανώσεις. Οι λεγόμενες ρήτρες οργανώσεως προσκρούουν στη αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία. Κατά τον ίδιο τρόπο προσβάλλουν την αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία όροι ΣΣΕ που αποκλείουν τους μη συνδικαλισμένους από τη χορήγηση των πλεονεκτημάτων που διασφαλίζουν οι ΣΣΕ. Τέλος δεν συμβιβάζονται με την αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία και οι ρήτρες διαφοροποιήσεως που επιβάλλουν μια ευμενέστερη μεταχείριση υπέρ των συνδικαλισμένων μισθωτών 5. 4,5 Σκιαδά Α., Τα συνταγματικά δικαιώματα στον εργασιακό χώρο, σελ

12 2.2 Δικαίωμα Όπως αναφέραμε προηγουμένως, ένα από τα συστατικά της συνδικαλιστικής ελευθερίας είναι το και το δικαίωμα απεργίας. Όμως πριν ασχοληθούμε με το δικαιώματα της απεργίας, θα πρέπει πρωτίστως να δούμε τι είναι το δικαίωμα και ποια είδη δικαιωμάτων έχει ο άνθρωπος την σήμερον ημέρα. Δικαίωμα είναι η εξουσία που απονέμει το δίκαιο σε ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο για να προβαίνει σε πράξη ή παράλειψη ή για να απαιτεί πράξη ή παράλειψη από άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα (όπως είναι και το κράτος), με σκοπό την ικανοποίηση ορισμένου (έννομου) συμφέροντός του. Στην τελευταία περίπτωση γίνεται λόγος για αξίωση (= δικαίωμα να απαιτήσει κάποιος πράξη ή παράλειψη από άλλον) 6. Προσδιορίζεται επίσης ως η εξουσία που απονέμει το δίκαιο στα πρόσωπα ή το συμφέρον, που προστατεύεται από το δίκαιο. Η συνένωση των δύο ορισμών, ορίζει το δικαίωμα ως εξής : «Δικαίωμα είναι η εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο για την ικανοποίηση συμφέροντος». Ο όρος «θεμελιώδη δικαιώματα» καθιερώθηκε στο γερμανικό δημόσιο δίκαιο. Τον όρο περιέλαβε το ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας, στις διατάξεις άρθρων «ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα». Οι διεθνής οργανισμοί, χρησιμοποιούν όρους όπως «ατομικά δικαιώματα», «ανθρώπινα δικαιώματα», «θεμελιώδη δικαιώματα» κλπ., οι οποίοι αποδίδουν ορισμένες πτυχές των συνταγματικών δικαιωμάτων. Κοινό κριτήριο όλων των σχετικών διατάξεων στην κατηγορία των «θεμελιωδών δικαιωμάτων» αποτελεί η ιδιότητά τους ως κανόνων που ρυθμίζουν τη νομική σχέση της κρατικής εξουσίας ή υπό ορισμένες προϋποθέσεις και της ιδιωτικής με τον άνθρωπο, τον πολίτη, ή την κοινωνική ομάδα. Στο συνταγματικό δίκαιο αναφέρονται ως ατομικά, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Τα θεμελιώδη δικαιώματα αποτελούν μία και μάλιστα τη σπουδαιότερη κατηγορία των δημοσίων δικαιωμάτων, δηλαδή των δικαιωμάτων που ρυθμίζονται από το δημόσιο δίκαιο. Ειδικότερα, ως θεμελιώδη δικαιώματα θεωρούνται εκείνα που κατοχυρώνονται από κείμενα αυξημένης τυπικής ισχύος ( και ιδίως από το Σύνταγμα) και τα οποία έτσι δεσμεύουν και τις τρεις συντεταγμένες εξουσίες (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική)

13 2.2.1 Διακρίσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες (γενιές), ακολουθώντας την ιστορική εμφάνιση και αναγνώρισή τους στη διεθνή δικαιοταξία. Έτσι μιλούμε για «γενιές» δικαιωμάτων που χαρακτηρίζονται εύστοχα από μία εξελικτική πορεία, έχοντας το στοιχείο της χρονικής εμφάνισης και στη συνέχεια αναγνώρισης και κατοχύρωσής τους. Α) Πρώτη γενιά : Ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Ατομικά δικαιώματα: Πρόκειται για δικαιώματα κλασικά με επίσημη καταγωγή τις διακηρύξεις της αμερικανικής επανάστασης (αμερικανική διακήρυξη της ανεξαρτησίας 1776) και της γαλλικής επανάστασης (γαλλική διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη 1791). Κινούνται γύρω από τις βασικές αξίες της προστασίας της προσωπικότητας, του ιδιωτικού και οικογενειακού βίου, της ιδιοκτησίας, της ελευθερίας της σκέψεως, συνειδήσεως και γενικά καλύπτουν τον ιδιωτικό βίο. Πολλά ατομικά δικαιώματα θεωρούνται ότι ανήκουν και στη δημόσια εκδήλωση του βίου και συνδέονται με τις ελευθερίες της συνειδήσεως, της εκφράσεως του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι. Πολιτικά δικαιώματα: Καλύπτουν κυρίως τα δικαιώματα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, τη συμμετοχή στη δημόσια υπηρεσία και εγγυούνται την συμμετοχή του πολίτη στη διαχείριση των κοινών. Τα πολιτικά δικαιώματα διαφέρουν από τα ατομικά επειδή ισχύουν μόνο υπέρ τον πολιτών και όχι υπέρ των αλλοδαπών 7. Β) Δεύτερη γενιά: Οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Σε αντίθεση με την προηγούμενη κατηγορία, εδώ το Κράτος απαιτείται να προβεί αυτό - σε θετικές ενέργειες παροχές. Καλείται να παρεμβαίνει στον κοινωνικό βίο κατά τρόπο συστηματικό και αποτελεσματικό. Οφείλει να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη, πρόσβαση στην εργασία. Ίση αμοιβή, άσκηση των συνδικαλιστικών ελευθεριών, κοινωνική ασφάλιση, αποτελεσματικό βιοτικό επίπεδο, κλπ. Ανήκουν στη δεύτερη γενιά, επειδή προβλήθηκαν μαζικά και άρχισαν να κατοχυρώνονται στον 20 ο αιώνα, ιδίως μετά τον 1 ο παγκόσμιο πόλεμο. Εμπνέονται

14 από χριστιανικές και σοσιαλιστικές ιδέες και συνδέονται με τα αιτήματα δύο μεγάλων επαναστάσεων, της μεξικανικής (1913) και εκείνης των μπολσεβίκων (1917). Γ) Τρίτη γενιά: Δικαιώματα αλληλεγγύης Εκφράζουν μία ορισμένη αντίληψη της συλλογικής ζωής και δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν παρά με τη συνένωση των προσπαθειών όλων των κοινωνικών εταίρων ατόμων, Κρατών, άλλων δημοσίων ή ιδιωτικών φορέων και οργάνων. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται το δικαίωμα στην ανάπτυξη, στην ειρήνη, σε ένα υγιές και ικανοποιητικό περιβάλλον. Τα δικαιώματα αλληλεγγύης στη συλλογική τους διάσταση, ως δικαιώματα των λαών, γνώρισαν την πρώτη επίσημη αναγόρευσή τους στο διεθνές δίκαιο με την ενσωμάτωσή τους στον Αφρικανικό Χάρτη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των λαών (1981) που δεσμεύει 49 Κράτη Τα δικαιώματα των λαών Τα δικαιώματα αλληλεγγύης στην συλλογική τους έκφραση αποτελούν δικαιώματα των λαών και ως τέτοια τα αναγνωρίζει ο Αφρικανικός χάρτης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και λαών. Επιπλέον, στα δικαιώματα των λαών εντάσσονται τα πιο «παραδοσιακού» χαρακτήρα δικαιώματα στην αυτοδιάθεση των λαών, καθώς και στη διαρκή κυριαρχία επί των πλουτοπαραγωγικών πόρων τους. Η νομική ύπαρξη των δικαιωμάτων των λαών αμφισβητείται, σήμερα, κυρίως από εκείνους που θεωρούν ότι συνιστούν ένα κίνδυνο για την άσκηση και το σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η διάσταση αυτή δεν θα πρέπει, όμως, να άγεται μέχρι απορρίψεως της ύπαρξης τέτοιων δικαιωμάτων (π.χ. αυτοδιάθεση, οικονομική κυριαρχία) που ήδη εκφράζονται και σε συμβατικές πράξεις του διεθνούς δικαίου (Χάρτης ΟΗΕ, Διεθνή Σύμφωνα για τα δικαιώματα του ανθρώπου). Σύμφωνα με την τελευταία κωδικοποίηση της Παγκόσμιας Διάσκεψης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου της Βιέννης του 1993, όλοι οι λαοί έχουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Σύμφωνα με αυτό καθορίζουν ελεύθερα το πολιτικό καθεστώς τους, την οικονομική, κοινωνική και την πολιτιστική τους ανάπτυξη. Εξάλλου, οι λαοί υπο καθεστώς αποικιοκρατίας, ξένης κατοχής ή κυριαρχίας έχουν τα αναφαίρετα δικαιώματα διεκδίκησης, με νόμιμους τρόπους σύμφωνα με το Χάρτη ΟΗΕ, της αυτοδιάθεσής τους. Να σημειωθεί ότι η άρνηση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης θεωρείται παραβίαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως

15 σε επίπεδο ΗΕ, γίνεται προσπάθεια για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων λαών. Πάντως, ανεξάρτητα από διακρίσεις και κατηγορίες, σήμερα γίνεται πλέον αποδεκτό, ότι όλα τα δικαιώματα του ανθρώπου πηγάζουν από την αξιοπρέπεια και αξία που ενυπάρχουν στο ανθρώπινο πρόσωπο, που είναι το κεντρικό υποκείμενο και δικαιούχος των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Περαιτέρω, όπως αναφέρει η Διακήρυξη της Παγκόσμιας Διάσκεψης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (Βιέννη, 1993):«όλα τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι οικουμενικά, αδιαίρετα, αλληλοεξαρτώμενα και αλληλένδετα». Συνεπώς καθήκον των κρατών είναι πέρα «από τα πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά συστήματά τους να προωθήσουν και να προστατεύσουν όλα τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες». Απ την άλλη πλευρά, όμως, πρέπει να σημειωθεί ότι οι διαδικασίες προώθησης και προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου θα πρέπει να γίνονται σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτη ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου Τα δικαιώματα των μειονοτήτων Η σημασία της προαγωγής και προστασίας των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες εθνικές, θρησκευτικές, γλωσσικές, αποτελεί σήμερα μια οικουμενική παραδοχή. Στην παρούσα φάση εξέλιξης του διεθνούς δικαίου δεν αναγνωρίζονται συλλογικά δικαιώματα των μειονοτήτων. Αντιθέτως τα κράτη υποχρεούνται να διασφαλίζουν την αποτελεσματική και χωρίς διακρίσεις άσκηση δικαιωμάτων του ανθρώπου από τα άτομα που ανήκουν σε μια μειονότητα (ατομικά δικαιώματα). Ορισμένα από αυτά, ωστόσο, μπορεί να ασκηθούν από κοινού (π.χ. δικαίωμα θρησκευτικής λατρείας, δικαίωμα συνεταιρισμού). Περαιτέρω, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, πρέπει να συμβάλουν στη διατήρηση της ιδιαίτερης ταυτότητας των ατόμων που ανήκουν σε μια μειονότητα. Να σημειωθεί, ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναδύεται η αρχή του ατομικού αυτοπροσδιορισμού, ως προσωπική επιλογή ατόμου, που θεωρεί ότι εντάσσεται σε μια μειονότητα 10. 9,

16 2.3 Δικαίωμα απεργίας Το δικαίωμα της απεργίας κατοχυρώθηκε και ως συνταγματικός θεσμός με το άρθρο 23 παρ. 2 του ισχύοντος Συντάγματος, βάσει του οποίου η απεργία αποτελεί δικαίωμα και ασκείται από τις νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών και εργασιακών συμφερόντων των εργαζομένων. Το άρθρο 19 του Ν. 1264/82 ορίζει ότι η απεργία αποτελεί δικαίωμα των εργαζομένων που ασκείται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις: α) ως μέσο για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών, εργασιακών, συνδικαλιστικών και ασφαλιστικών συμφερόντων των εργαζομένων και ως εκδήλωση αλληλεγγύης για τους ίδιους σκοπούς και β) ως εκδήλωση αλληλεγγύης των εργαζομένων σε επιχειρήσεις που εξαρτώνται από πολυεθνικές εταιρίες προς εργαζομένους σε επιχειρήσεις στην έδρα της ίδιας πολυεθνικής εταιρίας και εφόσον η έκβαση της απεργίας των τελευταίων θα έχει άμεσες επιπτώσεις στα οικονομικά ή εργασιακά συμφέροντα των πρώτων. Στην περίπτωση αυτή η απεργία κηρύσσεται μόνο από την πιο αντιπροσωπευτική οργάνωση. Για την άσκηση του δικαιώματος της απεργίας απαιτείται προειδοποίηση του εργοδότη 24 τουλάχιστον ώρες πριν από την πραγματοποίηση της και προκειμένου για εργαζόμενους με σχέση ιδιωτικού δικαίου στο Δημόσιο, ΝΠΔΔ, Επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, προειδοποίηση 4 ημερών. Τα προβλήματα που προκαλούν οι απεργιακές εκδηλώσεις πολλές φορές είναι μεγάλα και καταστροφικά. χωρίς όμως αυτές οι εργαζόμενοι σε πολλές περιπτώσεις δεν θα μπορούσαν να προάγουν τα οικονομικά και εργασιακά τους συμφέροντα, γιατί η απεργία είναι το μοναδικό όπλο των εργαζομένων για τη βελτίωση του βιοτικού του επιπέδου με την εξασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας και όσο το δυνατό καλύτερες αποδοχές για την παροχή εργασίας τους, χωρίς επέμβαση του κράτους. Μετά την τήρηση των προβλεπομένων από το νόμο προϋποθέσεων για τη λήψη απόφασης κήρυξης της απεργίας δεν τίθενται περιορισμοί για τη μορφή της απεργίας, που μπορεί να είναι: Γενική ή μερική ανάλογα με τη συμμετοχή όλων ή μέρους των εργαζομένων κλάδου εργασίας με διάρκεια ή ολιγόωρων στάσεων εργασίας αλλεπάλληλων την ίδια ημέρα ή συνεχόμενων. Επιθετική ή αμυντική, ανάλογα αν πρώτη ανοίγει τον εργατικό αγώνα ή απαντά σε μέτρα της εργοδοτικής πλευράς. 16

17 Λευκή απεργία, κατά την οποία προσέρχονται στην εργασία πλην όμως δεν παρέχουν εργασία ή παρέχουν εργασία ποσοτικά και ποιοτικά ελαττωμένη 11. Απεργία είναι η συλλογική αποχή των μισθωτών από την εργασία με σκοπό να ασκήσουν, κατά κανόνα, πίεση στην εργοδοτική πλευρά στην επιδίωξή τους να εξυπηρετήσουν, να διασφαλίσουν και να προάγουν τα συλλογικά τους συμφέροντα. H απεργία είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο. Ως κοινωνικό φαινόμενο η απεργία δεν αποκλείεται να υφίσταται με την πάροδο του χρόνου μεταβολές στο περιεχόμενό της. Από τον ορισμό της απεργίας προκύπτει ότι τα στοιχεία που απαρτίζουν την έννοιά της είναι τα εξής : α) η αποχή από την εργασία, β) ο ομαδικός χαρακτήρας της αποχής, αφού το συνδικαλιστικό δικαίωμα και η απεργία ασκούνται σύμφωνα με τη φύση τους με συλλογικό τρόπο και γ) ο αγωνιστικός σκοπός της, δηλ. να ασκηθεί πίεση στην εργοδοτική πλευρά, μέσω της ζημίας που προκαλεί, προκειμένου να προαχθούν και να διασφαλιστούν τα συμφέροντα των εργαζομένων. Εφόσον συντρέχουν αυτά τα στοιχεία, πραγματοποιείται απεργία ανεξάρτητα από το ζήτημα αν η απεργία αυτή είναι νόμιμη ή παράνομη. Φορείς του δικαιώματος απεργίας (βλέπε κεφ. 2.4) είναι τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι συνδικαλιστικές τους οργανώσεις. Όπως γενικά για την συνδικαλιστική ελευθερία έτσι και σχετικά με το δικαίωμα απεργίας, το Σύνταγμα δεν διακρίνει μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών. Επομένως και οι αλλοδαποί έχουν το δικαίωμα απεργίας και δεν μπορούν να υποστούν δυσμενείς συνέπειες αν το ασκήσουν. Επίσης φορείς του δικαιώματος της απεργίας είναι και οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι υπάλληλοι των ΟΤΑ και των ΝΠΔΔ. Αντίθετα δεν έχουν δικαίωμα απεργίας οι δικαστικοί λειτουργοί και οι υπηρετούντες στα σώματα ασφαλείας και στις ένοπλες δυνάμεις. Ωστόσο το αρθ.23 παρ.2 Συντ. θέτει περιορισμούς στο δικαίωμα απεργίας των υπαλλήλων των δημοσίων επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, το άρθρο αυτό επιτρέπει την επιβολή περιορισμών στο δικαίωμα απεργίας για το προσωπικό «των πάσης μορφής επιχειρήσεων δημοσίου χαρακτήρα και κοινής ωφέλειας, η λειτουργία των οποίων έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου». Οι περιορισμοί αυτού του άρθρου έχουν ως δικαιολογητική βάση την ικανοποίηση του κοινωνικού δικαιώματος των πολιτών, που συνίσταται στην απόλαυση των παροχών που εκπληρώνουν με τη λειτουργία τους αυτές οι δημοσίου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας επιχειρήσεις. Προϋπόθεση, δηλαδή, της υπαγωγής των 11 Καμπάνταης Α, Εργατικά ζητήματα για μισθωτούς και εργοδότες, σελ

18 επιχειρήσεων στη διάταξη του εν λόγω άρθρου είναι, η λειτουργία τους να έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση των ζωτικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου. Οι περιορισμοί αυτοί, πάντως, δεν φτάνουν μέχρι την κατάργηση του δικαιώματος της απεργίας ή την παρακώλυση της νομίμου ασκήσεώς του (αρθ.23 παρ.2 του Συντ.). Ο σκοπός των συνδικαλιστικών αγώνων συνδέεται με την προαγωγή και διαφύλαξη των οικονομικών και εργασιακών συμφερόντων των εργαζομένων (αρθ.23 παρ.2 εδ.α Συντ.), στα οποία προστέθηκαν με το άρθρο 19 του Ν.1264/1982, η διαφύλαξη και προαγωγή και των ασφαλιστικών και συνδικαλιστικών συμφερόντων τους. Εργασιακά είναι τα συμφέροντα που συνδέονται με τη ρύθμιση των όρων της εξαρτημένης εργασίας, δηλαδή με την πρόσληψη, τους όρους και τις συνθήκες παροχής της εργασίας, την αμοιβή και τη λύση της. Τα οικονομικά συμφέροντα ταυτίζονται με τα εργασιακά, όταν αναφέρονται σε κάθε μορφής αμοιβή (σε χρήμα ή σε είδος) για την παρεχόμενη εργασία. Όταν όμως, τα οικονομικά συμφέροντα δεν σχετίζονται με την αμοιβή εργασίας, αλλά αφορούν γενικά την οικονομική θέση των εργαζομένων μέσα στο κοινωνικό και οικονομικό μας σύστημα, τότε δεν συνδέονται με τη σχέση εξαρτημένης εργασίας, αλλά αφορούν περισσότερο τους μισθωτούς ως κοινωνική ομάδα, ταυτίζονται δηλαδή με τα «κοινωνικά συμφέροντα» των εργαζομένων. Από την άλλη πλευρά, συνδικαλιστικά είναι τα συμφέροντα των εργαζομένων που συνδέονται με την άσκηση της συνδικαλιστικής ελευθερίας, καθετί δηλαδή που ενισχύει και διευκολύνει τη συνδικαλιστική δράση των εργαζομένων ή της συνδικαλιστικής οργάνωσης ή προάγει τη συνδικαλιστική αλληλεγγύη μεταξύ τους. Στα συνδικαλιστικά συμφέροντα ανήκει π.χ. η προστασία της συνδικαλιστικής δράσης μέσα στην επιχείρηση, η μη απόλυση των μισθωτών για τη συνδικαλιστική τους δράση και γενικότερα η αντιμετώπιση κάθε μέτρου του εργοδότη που έχει σκοπό να περιορίσει τη συνδικαλιστική δράση του προσωπικού. Τέλος, τα ασφαλιστικά συμφέροντα αφορούν τη διαμόρφωση των όρων και προϋποθέσεων της κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων Σκιαδά Α., Τα συνταγματικά δικαιώματα στον εργασιακό χώρο, σελ

19 2.3.1 Νόμιμη Απεργία Η απεργία ως γνωστό θεωρείται το έσχατο μέσο για την προαγωγή και υπεράσπιση των συμφερόντων και αποτελεί δικαίωμα ασκούμενο από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις των μισθωτών. Απαγορεύεται κάθε παρέμβαση στις εσωτερικές διαδικασίες των συνδικαλιστικών οργανώσεων για τη λήψη των σχετικών για απεργία αποφάσεων, δεν μπορεί να καθιερωθεί διοικητικό διαδικαστικό στάδιο πριν από την κήρυξη της, ούτε επιβάλλεται έλεγχος στα αιτήματα και ούτε περιορίζεται η τακτική, οι μορφές και η διάρκειά της. Η απεργία νόμιμα κηρύσσεται με απόφαση της γενικής συνέλευσης της πρωτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης και για ολιγόωρες στάσεις εργασίας, που δεν πραγματοποιούνται την ίδια μέρα ή στην ίδια εβδομάδα με απόφαση του Δ.Σ. του Σωματείου, εκτός αν ορίζει διαφορετικά το καταστατικό. Η απεργία στις πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις ευρύτερης περιφέρειας ή πανελλαδικής έκτασης κηρύσσεται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, εκτός αν το καταστατικό ορίζει αλλιώς. Κατά τη διάρκεια της νόμιμης απεργίας απαγορεύεται η πρόσληψη απεργοσπαστών και η ανταπεργία και δεν επιτρέπεται η δικαστική απαγόρευση της απεργίας με ασφαλιστικά μέτρα (άρθρο 22 Ν. 1264/82) Η ανταπεργία Η απεργία είναι ακόμα και σήμερα το μοναδικό όπλο που έχουν οι μισθωτοί, προκειμένου να πετύχουν τη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου, με την εξασφάλιση της υψηλότερης δυνατής τιμής στην αμοιβή της εργασίας τους χωρίς τη βοήθεια κρατικής παρέμβασης. Η ανταπεργία είναι το αντιστάθμισμα της απεργίας από την εργοδοτική πλευρά. Αποτελεί τη συλλογική άρνηση των εργοδοτών να αποδεχτούν την παροχή εργασίας από μέρους των εργαζομένων, όταν αυτό γίνεται με ένα ορισμένο συλλογικό σκοπό. Όπως η απεργία, έτσι και η ανταπεργία, όταν ασκείται νόμιμα, δεν αποτελεί παράβαση της σύμβασης εργασίας, την οποία δεν καταγγέλλει, αλλά απλώς αναστέλλει. Η ανταπεργία, δηλαδή ο αποκλεισμός των μισθωτών, από την πλευρά του εργοδότη, από τον τόπο εργασίας ή η μη παράδοση σ αυτούς των απαραίτητων 13 Καμπάνταης Α, Εργατικά ζητήματα για μισθωτούς και εργοδότες, σελ

20 μέσων για την παροχή αυτής, είτε προκειμένου να αποκρούσει ο εργοδότης κάποια ήδη κηρυχθείσα απεργία των μισθωτών (αμυντική ανταπεργία), είτε προς ικανοποίηση ιδίων συμφερόντων του (επιθετική ανταπεργία),αναγνωρίζεται ως δικαίωμα, σύμφωνα με το άρθρο 32 παρ.3 του Ν.330/1976, με βάση το οποίο, οι διατάξεις περί απεργίας έχουν ανάλογη εφαρμογή και επί των εργοδοτών ή εργοδοτικών σωματείων σε περίπτωση ανταπεργίας Προσωπικό Ασφάλειας Κατά τη διάρκεια της απεργίας, η συνδικαλιστική οργάνωση, που έχει την ευθύνη της, πρέπει να φροντίζει να εργάζεται κατά τη διάρκεια της απεργίας το απαραίτητο προσωπικό για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων του εργοδότη και την πρόληψη καταστροφών ή ατυχημάτων. Ειδικά για τις υπηρεσίες δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, εκτός του προσωπικού ασφαλείας πρέπει να διατίθεται και προσωπικό για την αντιμετώπιση στοιχειωδών αναγκών του κοινωνικού συνόλου κατά τη διάρκεια της απεργίας. Πρέπει βέβαια για να μην αποδυναμώνεται το δικαίωμα της απεργίας, το προσωπικό αυτό να είναι μόνο όσο χρειάζεται Προσφυγή στο Δικαστήριο Ο εργοδότης έχει δικαίωμα να προσφύγει στο Μονομελές Πρωτοδικείο για να αναγνωριστεί η απεργία ως παράνομη, να διακοπεί αν έχει αρχίσει και να απαγορευθεί η επανάληψή της, χωρίς βέβαια να μπορεί να απαγορευθεί γενικά κάθε απεργιακή κινητοποίηση της συνδικαλιστικής οργάνωσης στο μέλλον Το δικαίωμα της συνένωσης (αρθ. 12 Συντ) Το δικαίωμα ή η ελευθερία της συνένωσης κατοχυρώνεται στο άρθρο 12 του Συντάγματος, περιλαμβάνοντας την ελευθερία τόσο των σωματείων με νομική προσωπικότητα όσο και των χωρίς αυτή απλών ενώσεων. Στην ευρύτερη έννοια της συνένωσης υπάγεται λοιπόν κάθε συλλογικό μόρφωμα, ανεξάρτητα από τη νομική του υπόσταση, στο οποίο συνενώνονται οικειοθελώς για μακρό χρονικό διάστημα και για την επίτευξη ενός ή περισσότερων κοινών, μη κερδοσκοπικών, σκοπών μια 14 Σκιαδά Α., Τα συνταγματικά δικαιώματα στον εργασιακό χώρο, σελ

21 πλειάδα φυσικών ή νομικών προσώπων. Κάθε ένωση, επομένως, που επιδιώκει πολιτικούς, επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς, κοινωνικούς, εκπαιδευτικούς, επαγγελματικούς και γενικά οποιουσδήποτε σκοπούς, εκτός από την επιδίωξη κέρδους, υπάγεται στην έννοια της συνένωσης. Η θετική όψη του δικαιώματος συνένωσης περιλαμβάνει την ελευθερία σύστασής της, την ελευθερία επιλογής της μορφής της (σωματείο ή απλή ένωση) και την ελευθερία διατήρησής της, εκτός αν εκδοθεί δικαστική απόφαση διάλυσής της. Με την ελεύθερη σύσταση της συνένωσης είναι άρρηκτα συνυφασμένος ο ελεύθερος εκ μέρους εκείνων που συμμετέχουν σε αυτή καθορισμός της φυσιογνωμίας της και ειδικότερα της σύνθεσης, του σκοπού και του καταστατικού της.16 Κατά ρητή πρόβλεψη της παρ.1 του άρθρου 12 Συντ. η σύσταση της συνένωσης δεν μπορεί να υπαχθεί σε προηγούμενη άδεια, όχι μόνο διοικητική αλλά ούτε και δικαστική. Όταν λοιπόν ζητηθεί η αναγνώριση σωματείου, δηλαδή η απονομή νομικής προσωπικότητας σε αυτό, το αρμόδιο δικαστήριο μπορεί να εξετάσει μόνο τη συνδρομή των νομίμων όρων και όχι τη σκοπιμότητα της σύστασής του. Στην ελευθερία σύστασης της συνένωσης ανήκει και η ελευθερία επιλογής μεταξύ σωματείου ή απλής ένωσης, η ελευθερία δηλαδή της απόφασης, αν η ένωση που θα συσταθεί θα έχει ή όχι νομική προσωπικότητα. Έτσι, ο νομοθέτης δεν μπορεί ούτε να επιβάλλει ούτε να απαγορεύσει την απόκτηση νομικής προσωπικότητας σε μία ένωση. Η ελευθερία διατήρησης της συνένωσης θεσπίζεται ρητά στις παρ.2 και 3 του άρθρου 12 Συντ., για σωματεία και απλές ενώσεις αντίστοιχα. Η παράβαση του νόμου, η οποία τίθεται ως ουσιαστική προϋπόθεση της διάλυσης, δεν αφορά κάθε διάταξη νόμου, έστω και επουσιώδους σημασίας, αλλά πρέπει να υπάρχει «συστηματική παράβαση του νόμου τέτοιας μορφής και βαρύτητας που να δείχνει ότι ο σημερινός πραγματικός σκοπός του σωματείου, ανεξάρτητα από τον αρχικό ή αναφερόμενο στο καταστατικό του, αντιβαίνει σε συγκεκριμένες νομοθετικές διατάξεις». Αντίστοιχα, παράβαση ουσιώδους διάταξης του καταστατικού υπάρχει μόνο εφόσον η λειτουργία του σωματείου εκτρέπεται από τον καταστατικό σκοπό του και εξυπηρετεί άλλους, ενώ η διάλυση θα πρέπει να είναι αναγκαίο μέτρο. Από την άλλη πλευρά, διαδικαστική προϋπόθεση της διάλυσης είναι η ύπαρξη σχετικής δικαστικής απόφασης και όχι απλώς κάποιας διοικητικής πράξης. Εφόσον το αρθ.12 παρ.1 Συντ. κάνει λόγο για δικαίωμα των Ελλήνων να συνιστούν ενώσεις και σωματεία καθίσταται σαφές πως ούτε η σύσταση τέτοιων οργανισμών ούτε η συμμετοχή σε αυτούς μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο 21

22 κρατικού καταναγκασμού. Αυτή η απαγόρευση της επιβολής υποχρέωσης για συνένωση αποτελεί την αρνητική όψη του δικαιώματος ή αρνητική ελευθερία του συνεταιρίζεστε. Φορείς του δικαιώματος συνένωσης είναι τα φυσικά πρόσωπα, ωστόσο εκτός των φυσικών προσώπων, φορείς της ελευθερίας ενώσεως είναι και οι ίδιες οι ενώσεις και τα σωματεία είτε έχουν νομική προσωπικότητα είτε όχι. Επίσης φορείς του ελευθερίας ενώσεως είναι από τα νομικά πρόσωπα μόνο εκείνα του ιδιωτικού δικαίου. Αντιθέτως, η συνταγματική κατοχύρωση της ελευθερίας ενώσεως δεν προστατεύει τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, αλλά προστατεύει τους ιδιώτες έναντι των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. Τέλος η ελευθερία ενώσεως αναγνωρίζεται μόνο στους Έλληνες, ωστόσο το άρθρο 12 Συντ. δεν απαγορεύει στον κοινό νομοθέτη να αναγνωρίσει την ελευθερία αυτή και στους αλλοδαπούς και ανιθαγενείς Φορείς και αποδέκτες δικαιωμάτων Παγκόσμιοι οργανισμοί και συνομοσπονδίες Οι Συνομοσπονδίες είναι κατά το νόμο ενώσεις ομοσπονδιών και εργατικών κέντρων. Ιδρύονται από δύο τουλάχιστον δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις, δηλ. από δύο ή περισσότερες ομοσπονδίες, δύο ή περισσότερα εργατικά κέντρα, από μία ομοσπονδία και ένα εργατικό κέντρο κλπ. Ιδρύονται επίσης κατά τον ίδιο τρόπο όπως και οι ομοσπονδίες και έχουν νομική προσωπικότητα. Οι Συνομοσπονδίες που έχουν αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα (άρθρ.1 ν.δ. 186/1969), συνάπτουν εθνικές γενικές συλλογικές συμβάσεις. Και για τις Συνομοσπονδίες ισχύουν οι ίδιες διατάξεις που ισχύουν για τις ομοσπονδίες και τα σωματεία εργαζομένων, εκτός αν ο νόμος περιέχει ειδική ρύθμιση ή η συγκεκριμένη διάταξη δεν συμβιβάζεται με το χαρακτήρα της Συνομοσπονδίας ως ενώσεως σωματείων. 15 Σκιαδά Α., Τα συνταγματικά δικαιώματα στον εργασιακό χώρο, σελ

23 2.4.2 Συνδικαλιστικές οργανώσεις και σωματεία Οι αλλαγές που συντελέσθηκαν στην περίοδο , με τις ανατροπές των σοσιαλιστικών κοινωνικοοικονομικών συστημάτων επέφεραν ραγδαίες ανακατατάξεις στο διεθνές εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα και τις οργανώσεις του. Ιστορικά, το κράτος στη Ελλάδα παρεμβαίνει σε μεγάλο βαθμό στα ζητήματα σύστασης, οργάνωσης και λειτουργίας των συνδικάτων με αποτέλεσμα να θέτει περιορισμούς στην ελεύθερη άσκηση της συνδικαλιστικής δράσης ιδιαίτερα με το να επιβάλλει κανόνες λειτουργίας του συνδικαλιστικού κινήματος, σύμφωνα με το νομικό καθεστώς που διέπει τις οργανώσεις του. Ειδικότερα πρόκειται για την σωματειακή μορφή οργάνωσης των συνδικάτων αλλά και για τις ρυθμίσεις του ειδικού νόμου 1264/1982 «για τον εκδημοκρατισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος για την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων», που αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την ελεύθερη έκφραση της βούλησης των μελών εκφρασμένη στα καταστατικά των οργανώσεων, με συνέπειες στην περαιτέρω ανάπτυξη της δυναμικής της συλλογικής έκφρασης του κόσμου της εργασίας. Ωστόσο είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι ο νόμος 1264/1982 αποτέλεσε τομή στις εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα, την περίοδο της θέσπισής του. Υπάρχει όμως επίσης και το πρόβλημα της μη αυτοδυναμίας των συνδικάτων λόγω της εξάρτησής τους από την κρατική πολιτική μέσω της διαχείρισης των πόρων του Οργανισμού της Εργατικής Εστίας (ΟΕΕ) που συνιστά την βασική οικονομική πηγή των ελληνικών συνδικάτων Ομοσπονδίες και εργατικά κέντρα Οι Ομοσπονδίες είναι ενώσεις δύο τουλάχιστον σωματείων του ίδιου ή συναφών κλάδων οικονομικής δραστηριότητας ή του ίδιου ή συναφών επαγγελμάτων, δηλαδή, οι Ομοσπονδίες περιλαμβάνουν στις τάξεις τους Σωματεία εργαζομένων που είναι οργανωμένα με βάση την εκμετάλλευση ή επιχείρηση, όπου εργάζεται ο μισθωτός (σωματεία εργοστασιακά ή επιχειρησιακά) Σωματεία εργαζομένων οργανωμένα με τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας στον οποίο ανήκει ο μισθωτός (σωματεία κλαδικά,) Σωματεία εργαζομένων οργανωμένα με βάση το επάγγελμα που ασκεί ο μισθωτός ανεξάρτητα από την εκμετάλλευση ή επιχείρηση όπου εργάζεται 23

24 Η Ομοσπονδία μπορεί να αποτελείτε από συνδυασμό των παραπάνω κατηγοριών, δηλαδή από σωματεία επιχειρησιακά και από σωματεία κλαδικά ή ομοιοεπαγγελματικά. Οι Ομοσπονδίες ιδρύονται από δύο τουλάχιστον Σωματεία εργαζομένων και έχουν νομική προσωπικότητα. Για την ίδρυση τους ακολουθείται η ίδια διαδικασία που ακολουθείται και για τα Σωματεία εργαζομένων και ισχύουν οι ίδιες διατάξεις που εφαρμόζονται για αυτά. Οι Ομοσπονδίες εφ' όσον είναι αντιπροσωπευτικές (άρθρο 1.ν.δ.186/1969), συνάπτουν ομοιοεπαγγελματικές ή ειδικές συλλογικές συμβάσεις (άρθρο 7 παρ.1β,γ,δ,3,4,5,ν.3229/1955). Η εκλογή των οργάνων διοίκησης της Ομοσπονδίας γίνεται μέσα από την Γενική Συνέλευση ή το Συνέδριο των αντιπροσώπων των πρωτοβάθμιων σωματείων 16. Τα Εργατικά Κέντρα είναι δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις τοπικού χαρακτήρα αλλά διεπαγγελματικές, Τα Εργατικά Κέντρα ιδρύονται για μια συγκεκριμένη πόλη, τοπική περιφέρεια ή περιοχή από δύο τουλάχιστον Σωματεία εργαζομένων και τοπικά παραρτήματα που έχουν την έδρα τους μέσα στην τοπική περιφέρεια του Εργατικού Κέντρου. Σημασία για την ένταξη του Εργατικού σωματείου σε ένα Εργατικό Κέντρο έχει ο τόπος που βρίσκεται η έδρα του σωματείου και όχι ο τόπος που εργάζονται τα μέλη του. Κατά το άρθρο 1 παρ.3β του ν.1264/1982 "τα Εργατικά Κέντρα είναι ενώσεις δύο τουλάχιστον σωματείων και τοπικών παραρτημάτων". Από τη διατύπωση αυτή του νόμου προκύπτει ότι στην ίδρυση του Εργατικού Κέντρου πρέπει να συμμετέχουν οπωσδήποτε δύο τουλάχιστον Σωματεία εργαζομένων. Δεν είναι, με άλλα λόγια, δυνατή η ίδρυση Εργατικού Κέντρου από δύο τοπικά παραρτήματα και ένα Εργατικό σωματείο, διότι τα τοπικά παραρτήματα δεν είναι αυτοτελείς συνδικαλιστικές οργανώσεις και δεν έχουν ξεχωριστή νομική προσωπικότητα. Θα ήταν αδιανόητο δύο οργανώσεις που δεν έχουν νομική προσωπικότητα και αυτοτέλεια, να μπορούν να συστήσουν Εργατικό Κέντρο. Για την ίδρυση τους ακολουθείται η ίδια διαδικασία που ακολουθείται και για τα Σωματεία εργαζομένων και ισχύουν οι ίδιες διατάξεις που εφαρμόζονται γι αυτά. Τα Εργατικά Κέντρα δεν μπορούν να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις, γιατί το

25 δίκαιο που ισχύει σήμερα (ο ν.3239/1955) δεν προβλέπει το είδος των τοπικών γενικών διεπαγγελματικών συλλογικών συμβάσεων, που θα μπορούσαν να συνάψουν τα Εργατικά Κέντρα Οργανώσεις, φορείς & συλλογικότητες που υποστηρίζουν τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Μερικοί από τους φορείς που υποστηρίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι: Συνήγορος του πολίτη Συνήγορος του παιδιού Εθνική Επιτροπή για τα ανθρώπινα δικαιώματα Ελληνική Ένωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα Act-Up-ΔΡΑΣΕ Ελλάδος Αντιγόνη Άρσις Διεθνής Αμνηστία, Ελληνική επιτροπή Δίκτυο για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα Το συμβούλιο της Ευρώπης Ευρωπαϊκή Ένωση ΟΗΕ

26 3. ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΥ ΚΑΤΟΧΥΡΩΝΟΥΝ ΤΗΝ Σ. Ε. Όπως προαναφέρθηκε η συνδικαλιστική ελευθερία και δραστηριότητα προστατεύονται με διατάξεις του Συντάγματος, του Αστικού Κώδικα, Διεθνών Συμβάσεων Εργασίας που κυρώθηκαν με νόμο και με το Ν. 1264/82, όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε μεταγενέστερα με άλλες νομοθετικές διατάξεις κυρίως με τους νόμους 1915/90, 2224/94, 2265/94 και Ν. 2336/95. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις διακρίνονται σε πρωτοβάθμιες, δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες (βλέπε 2.3) βάσει του άρθρου 1 Ν. 1264/82. Σύμφωνα με το άρθρο 7 Ν. 1264/82 κάθε μισθωτός έχει δικαίωμα να είναι μέλος μιας (1) οργάνωσης της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης και μίας (1) μόνο του επαγγελματικού κλάδου απασχόλησης του, εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις των καταστατικών τους. Αντίστοιχα καθορίζεται και η συμμετοχή των επαγγελματικών οργανώσεων σε ανώτερης βαθμίδας συνδικαλιστική οργάνωση, δηλαδή κάθε πρωτοβάθμια οργάνωση έχει δικαίωμα να γίνει μέλος στην αντίστοιχη Ομοσπονδία και Εργατικό Κέντρο. Στις συνδικαλιστικές οργανώσεις ισχύει η αρχή της πολλαπλότητας και ίσης μεταχείρισης. Νομοθετικά δεν επιβάλλεται ένα, ενιαίο και αποκλειστικό σωματείο κατά κλάδο, βαθμίδα, τόπο κ.λπ. και το κράτος πρέπει να εφαρμόζει την αρχή της ισότητας στα σωματεία, χωρίς βέβαια να αποκλείεται η διάκριση με βάση το βαθμό της αντιπροσωπευτικότητας. Δεν επιτρέπεται ειδική κρατική εύνοια σε ορισμένη οργάνωση, που θα σήμαινε αυτό επηρεασμό των ατόμων για προσχώρηση σε αυτήν. Με τα άρθρα 10 και 13 του Ν /82 καθιερώνονται εκλογικές δημοκρατικές διαδικασίες και το σύστημα της απλής αναλογικής. Με το άρθρο 14 του Ν. 1264/82 προστατεύεται το ατομικό δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και επιβάλλεται στα όργανα του κράτους να εφαρμόζουν τα απαραίτητα μέτρα, που διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη άσκηση του δικαιώματος ίδρυσης και αυτόνομης λειτουργίας των συνδικαλιστικών οργανώσεων, στους εργοδότες απαγορεύεται να προβαίνουν σε πράξεις ή παραλείψεις για παρακώλυση άσκησης του των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Με το άρθρο 16 του νόμου αυτού ορίζονται δικαιώματα για την προστασία της συνδικαλιστικής δραστηριότητας στους τόπους εργασίας. Με το άρθρο 15 του Ν. 1264/82, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 25 του Ν. 1545/85 και το άρθρο 1 Ν. 2224/94, ορίζονται οι Επιτροπές Προστασίας 26

27 Συνδικαλιστικών στελεχών, που αποφαίνονται για την ύπαρξη των λόγων του άρθρου 14 παρ. 10 καταγγελίες της σύμβασης εργασίας των συνδικαλιστών. Οι επιτροπές αυτές είναι η Πρωτοβάθμια Επιτροπή και η Δευτεροβάθμια Επιτροπή που αποφαίνεται σε δεύτερο βαθμό, η οποία είναι τριμελής (Δικαστής Εκπρόσωποι μισθωτών Εκπρόσωποι εργοδοτών). Με το άρθρο 17 του Ν. 1264/82, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 6 Ν. 2224/94, καθορίζονται οι συνδικαλιστικές άδειες των εκπροσώπων των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Με τα άρθρα 19, 20, και 22 του Ν. 1264/82 και άρθρα 2 και 3 Ν. 2224/94 αντιμετωπίζεται το δικαίωμα της απεργίας, ο δημόσιος διάλογος που πρέπει να προηγείται της έναρξης της απεργίας, η κήρυξη της απεργίας, το προσωπικό ασφαλείας κατά τη διάρκεια της απεργίας, και η απαγόρευση προσλήψεων απεργοσπαστών ανταπεργίας νομιμότητας απεργίας (που προαναφέρθηκαν στο δεύτερο κεφ.). Στο άρθρο 23 Ν. 1264/82 ορίζονται οι ποινικές κυρώσεις σε βάρος όλων όσων παραβιάζουν διατάξεις του νόμου αυτού και συγκεκριμένα: 1. Για παραβάσεις του άρθρου 14 παρ. 2 και 3 φυλάκιση ή και με χρηματική ποινή, εφόσον δεν προβλέπεται βαρύτερη ποινή από άλλη διάταξη. 2. Για παράβαση διατάξεων άρθρου 14 παρ. 5, 8 και 9 ή για άρνηση πραγματικής απασχόλησης απολυθέντος που με δικαστική απόφαση ακυρώθηκε η απόλυση, φυλάκιση ή και με χρηματική ποινή για κάθε παράβαση. 3. Για παραποίηση ή νόθευση αποτελέσματος εκλογών, φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και αν πρόκειται για μέλος εφορευτικής επιτροπής, φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. 4. Για χρησιμοποίηση επωνυμίας ή αντιποίηση εκπροσώπησης χωρίς δικαίωμα, για δικό του όφελος, φυλάκιση ενός έτους, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα. 5. Για εμπόδιση, με ψυχολογική ή σωματική βία, συνεδριάσεων της Διοίκησης ή Συνέλευσης μελών συνδικαλιστικής οργάνωσης, φυλάκιση ενός έτους, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλη διάταξη. Με το άρθρο 30 του Ν. 1264/82 καθορίζονται οι συνδικαλιστικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των δημοσίων υπαλλήλων. 27

28 Με το άρθρο 1 του Ν. 2265/94 προστέθηκε άρθρο 30 α στο Ν. 1264/82, που αφορά τον συνδικαλισμό των αστυνομικών. Με τις διατάξεις του Ν. 1264/82, όπως τροποποιήθηκαν μεταγενέστερα, προστατεύεται η υπόσταση των συνδικαλιστικών οργανώσεων, καθόσον διαλύονται μόνο με δικαστική απόφαση, η ανεξαρτησία η εσωτερική αυτονομία και η λειτουργία των οργανώσεων αυτών, καθόσον αυτές ελεύθερα διαμορφώνουν τα καταστατικά τους εκλέγουν ελεύθερα τους αντιπροσώπους τους και τα διοικητικά τους όργανα και προγραμματίζουν τη δράση τους. Κάθε επέμβαση της Διοίκησης στα εσωτερικά τους απαγορεύεται και τιμωρούνται με ποινικές κυρώσεις οι επεμβαίνοντες σ αυτά (άρθρα 14 και 23 Ν. 1264/82-Δ.Σ.Ε. 87 και 98). Προστατεύεται η συνδικαλιστική δραστηριότητα και ενισχύεται η δράση και προστασία των συνδικαλιστών με τις συνδικαλιστικές άδειες και την απαγόρευση της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας τους Καμπάνταης Α, Εργατικά ζητήματα για μισθωτούς και εργοδότες, σελ

29 4. Η ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΗ ΧΩΡΟ 4.1 Μία ιστορική αναδρομή Η ιστορική αναδρομή βασίζεται στο κείμενο του Μαυρίκου Γ. σχετικά με την κατάσταση στο διεθνές εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα. Οι αλλαγές που συντελέστηκαν στην περίοδο , με τις ανατροπές των σοσιαλιστικών κοινωνικοοικονομικών συστημάτων επέφεραν ραγδαίες ανακατατάξεις στο διεθνές εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα και τις οργανώσεις του. Από το 1945 και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980 η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία (ΠΣΟ) κυριαρχούσε στα μαζικά κινήματα της εργατικής τάξης. Η ΠΣΟ ιδρύθηκε στο Παρίσι. Το πρώτο ιδρυτικό Συνέδριό της έγινε στις και εξέλεξε τον Βρετανό Walter Citrine στη θέση του Γενικού Γραμματέα της. Στην ίδρυσή της συμμετείχαν οι Γενικές Συνομοσπονδίες όλων των χωρών του κόσμου που μέχρι εκείνη την περίοδο είχαν ιδρυθεί και λειτουργούσαν στις χώρες τους. Με την έναρξη της περιόδου του ψυχρού πολέμου και με πρωτοβουλία των αμερικανικών συνδικάτων (AFL-CIO) αποχώρησαν από την ΠΣΟ ορισμένες Συνομοσπονδίες και στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ίδρυσαν τη "Διεθνή Συνομοσπονδία Ελεύθερων Συνδικάτων" (ΔΣΕΣ). Η διάσπαση αυτή των γραμμών του διεθνούς εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος ήταν κύρια αποτέλεσμα των παρεμβάσεων των κυβερνήσεων των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιαπωνίας και άλλων. Η νεοϊδρυμένη ΔΣΕΣ δεν κατάφερε ποτέ μέχρι σήμερα να εκφράσει τα συμφέροντα και τις αγωνίες της εργατικής τάξης. Ήταν και παραμένει ένα πιστό και επικίνδυνο όργανο του διεθνούς κεφαλαίου και των κυβερνήσεων των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών, που μόνιμος στόχος του είναι η διάδοση και η προβολή της αστικής ιδεολογίας μέσα στην εργατική τάξη. Από την ίδρυσή της μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1990 στον χρονιάτικο οικονομικό προϋπολογισμό της CIA υπήρχε πάντοτε σημαντικό κονδύλι για την ενίσχυση της ΔΣΕΣ. Η αδυναμία της "Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ελεύθερων Συνδικάτων" να κερδίσει έδαφος σε βάρος της ΠΣΟ οδηγούσε την οργάνωση αυτή σε αλλεπάλληλες κρίσεις και σαν αποτέλεσμα αυτών των αδιεξόδων προέκυψε η ίδρυση της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Εργασίας (ΠΣΕ) που σύμφωνα με την ιδρυτική της διακήρυξη υιοθετούσε σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις. Εντούτοις, από την ίδρυσή της έως και σήμερα κινείται στο περιθώριο 29