Τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα (ΑΩ)
À στην Ευρώπη Σύµφωνα µε την EDA (European Defence Agency) -στα ελληνικά ΕΟΑ (Ευρωπαϊκός Οργανισµός Άµυνας)-, τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα (ΑΩ) ενδέχεται να οδηγήσουν σε νόθευση της αγοράς των αµυντικών προµηθειών και να εµποδίσουν τη δηµιουργία µιας ενοποιηµένης βιοµηχανικής βάσης για την Ευρώπη. Του Γρηγόρη Λαζαράκου MSc in Systems Engineering
O P O P Q R O Ευρωπαϊκός Οργανισµός Άµυνας (ΕΟΑ) αναγνωρίζει τα πλεονεκτήµατα ορισµένων συµφωνιών αντισταθµιστικών ωφεληµάτων, αναφέροντας επίσης ότι «τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα θα έπρεπε υπό ιδανικές συνθήκες να εξαλειφθούν σταδιακά, διότι είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί οποιοσδήποτε τύπος αντισταθ- µιστικού οφέλους, κατόπιν του Άρθρου 296 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση». Τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα - που επιβάλλονται ως κρατική προµήθεια προς τους ξένους προµηθευτές οπλικών συστηµάτων - αποτέλεσαν το κύριο θέµα της έκθεσης του ΕΟΑ η οποία κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 2007 µε τίτλο: «Μελέτη του ΕΟΑ για τις επιδράσεις των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων στην ανάπτυξη µίας ευρωπαϊκής αγοράς αµυντικής βιοµηχανίας». Σύµφωνα µε την έκθεση αυτή «τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα, ή τουλάχιστον τα περισσότερα από αυτά δεν συµφωνούν µε το Άρθρο 296, κατά συνέπεια θεωρούνται παράνοµα αν και εκκρεµεί νοµική υπόθεση σχετικά µε το θέµα». Ο ΕΟΑ υποστηρίζει ότι «τα κράτη-µέλη οφείλουν να αποδείξουν τη συνεισφορά των αντισταθ- µιστικών ωφεληµάτων στην προώθηση των εθνικών τους συµφερόντων ασφαλείας και όχι των οικονοµικών τους». Επίσης, οι ειδικοί κανόνες της Οδηγίας της ΕΕ για τις Προµήθειες του η- µόσιου Τοµέα - ιδιαίτερα εκείνοι που αφορούν την επιλογή των προµηθευτών, τις παρεχόµενες υπηρεσίες, όπως και την αξιολόγηση των προσφορών - δεν επιτρέπουν τον συνυπολογισµό των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων. [ Τι είναι τα Αντισταθµιστικά Ωφελήµατα (ΑΩ) Η απόφαση που καθορίζει το νοµικό πλαίσιο των ΑΩ είναι η υπ αριθµ. 248298 απόφαση για τα Αντισταθµιστικά Ωφελήµατα (ΑΩ) (ΦΕΚ 1322/8-7-2008) η οποία καταργεί την σχετική υπουργική απόφαση 121080 της 6-12-2006 και τις αντίστοιχες κατευθυντήριες οδηγίες που εκδόθηκαν από το Υπουργείο Εθνικής Αµύνης το Μάιο του 1996. Το άρθρο 1 αυτής της απόφασης καθορίζει το ΠΟΤΕ εφαρµόζεται, ενώ το άρθρο 2 αυτής καθορίζει ΤΙ ΕΙΝΑΙ τα ΑΩ. Έτσι, λοιπόν, «Αντισταθµιστικά Ωφελήµατα (ΑΩ) είναι οι συµπληρωµατικές παροχές στο πλαίσιο µίας συγκεκριµένης προµήθειας, οι οποίες υλοποιούνται ως ανταπόδοση / επιστροφή προς τη χώρα 92 ª -π À π 2009 ANAXAITI H/INTERCEPTION
À αγοραστή, µέρους της εξοπλιστικής δαπάνης µε ευθύνη των µη εγχώριων προµηθευτών και µετά από έλεγχο των αρµοδίων υπηρεσιών του ΥΠΕΘΑ και αποτελούν υποχρέωση που απορρέει από τη σύµβαση κύριας προµήθειας. Τα ΑΩ είναι ανταποδοτικό συµπλήρωµα της προµήθειας αµυντικού υλικού και ως εκ τούτου δεν πρέπει να επιβαρύνουν τη συνολική χρηµατική δαπάνη της». Σύµφωνα µε το Άρθρο 3 της υπ αριθµ. 248298 απόφασης τα ΑΩ συντελούν στην: 1. Yποστήριξη και ενίσχυση της εγχώριας αµυντικής βιοµηχανίας µέσω: α) παροχής τεχνολογίας, εκπαίδευσης, τεχνικής υποστήριξης και εξοπλισµού για την αναβάθµιση των τεχνολογικών και παραγωγικών δυνατοτήτων της, β) προώθησης συνεργασιών µε διεθνείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τοµέα της αµυντικής βιοµηχανίας, γ) προώθηση των εξαγωγών αµυντικού υλικού. 2. Επαύξηση των λειτουργικών και επιχειρησιακών δυνατοτήτων των Ε.. Επίσης σύµφωνα µε το άρθρο 4 της υπ αριθµ. 248298 απόφασης, «η υποχρέωση παροχής ΑΩ ισχύει για προ- µήθειες στις οποίες το συνολικό ύψος του συναλλαγµατικού µέρους της σύµβασης προµήθειας υπερβαίνει το ισόποσο των 10.000.000. Σηµειώνεται ότι συνάλλαγµα θεωρείται κάθε τραπεζογραµµάτιο που τελικά καταβάλλεται σε οίκο µε έδρα το εξωτερικό. Την υποχρέωση υποβολής προσφοράς ΑΩ έχει ο υποψήφιος προµηθευτής που υποβάλει τεχνική και οικονοµική προσφορά. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις προµήθειας από εγχώρια εταιρεία µε συναλλαγµατικό µέρος που υπερβαίνει το προαναφερόµενο όριο. Στις περιπτώσεις αυτές την υποχρέωση υποβολής προσφοράς έχει ο ξένος οίκος αποδέκτης του συναλλαγµατικού µέρους της σύµβασης προµήθειας που υπερβαίνει το προαναφερόµενο όριο, ενώ η υποχρέωση αυτή υπολογίζεται επί του συναλλαγµατικού µέρους της προµήθειας». Το ίδιο ισχύει (υποχρέωση παροχής ΑΩ) και στις περιπτώσεις συµβάσεων πλαισίου, καθώς επίσης και συµβάσεων εν συνεχεία υποστήριξης οπλικών συστηµάτων (FOLLOW ON SUPPORT), όταν το συνολικό συναλλαγµατικό µέρος της σύµβασης υπερβαίνει το ισόποσο των 10.000.000. Σε περιπτώσεις όπου το συναλλαγµατικό µέρος µιας προµήθειας δεν ξεπερνάει το ποσό των 10.000.000, η υποχρέωση παροχής ΑΩ είναι δυνατόν να ισχύσει κατά παρέκκλιση των διατάξεων της παρούσας Υπουργικής Απόφασης µετά από εισήγηση του αρµόδιου φορέα, γνωµοδότηση της ΚΓΕΠ/Γ ΑΕΕ και απόφαση του Έχοντος την Οικονο- µική Εξουσία (ΕΟΕ). Σύµφωνα µε το άρθρο 5, «η συνολικά απαιτούµενη πιστωτική αξία των ΑΩ (ποσοστό παροχής ΑΩ) θα είναι τουλάχιστο ίση µε το 100% της αξίας του συναλλαγµατικού µέρους της σύµβασης προµήθειας, ενώ ανάλογα µε το είδος και το ύψος της προµήθειας, η ανωτέρω αξία µπορεί να αυξάνεται, γεγονός το οποίο θα καθορίζεται σαφώς στους ειδικούς όρους της διακήρυξης ή της αντίστοιχης έγκρισης του τρόπου προµήθειας από τον Έχοντα την Οικονοµική Εξουσία (ΕΟΕ)». [ Είδη και Κατανοµή Προγραµµάτων ΑΩ στην Ελλάδα Τα είδη των προγραµµάτων ΑΩ µπορεί να αφορούν: Την Εγχώρια αµυντική βιοµηχανία, µε (1) ανάπτυξη προϊόντων από την εγχώρια αµυντική βιοµηχανία, (2) παραγωγή προϊόντων από την εγχώρια αµυντική βιοµηχανία η οποία µπορεί να αφορά σε κατασκευαστικό ή βιοµηχανικό (εργοστασιακή συντήρηση) έργο, µε βάση τις υπάρχουσες δυνατότητες της εγχώριας αµυντικής βιοµηχανίας ή µε µεταφορά τεχνολογίας, παροχή εξοπλισµού και εκπαίδευσης / τεχνικής υποστήριξης και (3) απορρόφηση προϊόντων της εγχώριας αµυντικής βιο- µηχανίας. Το Υπουργείο Εθνικής Άµυνας µε παροχή υλικοτεχνικής υποδοµής ή / και υπηρεσιών προς αυτό και µε προγράµµατα για την ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου του ΥΠΕΘΑ. Η κατανοµή των προγραµµάτων ΑΩ, ανά είδος, στα συνολικά παρεχόµενα ΑΩ θα πρέπει να γίνεται ως ακολούθως: α. Προγράµµατα ανάπτυξης προϊόντων από την εγχώρια αµυντική βιοµηχανία σε ποσοστό 10% των συνολικά παρεχοµένων ΑΩ. β. Προγράµµατα παραγωγής προϊόντων από την εγχώρια αµυντι- ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2009 93
κή βιοµηχανία σε ποσοστό 40% των συνολικά παρεχοµένων ΑΩ. γ. Προγράµµατα απορρόφησης προϊόντων της εγχώριας αµυντικής βιοµηχανίας σε ποσοστό 20% των συνολικά παρεχοµένων ΑΩ. δ. Προγράµµατα παροχής υλικοτεχνικής υποδοµής στο ΥΠΕΘΑ, σε ποσοστό 20% των συνολικά παρεχοµένων ΑΩ. ε. Προγράµµατα για την ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου του ΥΠΕΘΑ σε ποσοστό 10% των συνολικά παρεχοµένων ΑΩ. Έτσι τα προγράµµατα ΑΩ µοιράζονται κατά 70% προς όφελος της Εγχώριας Αµυντικής Βιοµηχανίας και κατά 30% προς όφελος του Υπουργείου Εθνικής Άµυνας. [ Κριτήρια Αξιολόγησης / Βαθµολόγησης των Προσφορών ΑΩ Σύµφωνα µε το άρθρο 14 τα κριτήρια που λαµβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση και βαθµολόγηση των προσφορών των ΑΩ θα είναι α) το συνολικό ποσοστό των προσφεροµένων ΑΩ, β) τα είδη των προσφεροµένων προγραµµάτων ΑΩ, στα οποία θα λαµβάνεται υπόψη η δυνατότητα ένταξης του προγράµµατος στο συγκεκριµένο είδος προγράµµατος ΑΩ, η δυνατότητα αποδοχής του αιτούµενου συντελεστή πίστωσης και η εκπλήρωση των προϋποθέσεων και περιορισµών, σύµφωνα µε το είδος του κάθε προγράµµατος, και γ) η διάρκεια υλοποίησης των ΑΩ. Τέλος, σύµφωνα µε το άρθρο 15, σε περιπτώσεις όπου απαιτείται προσφορά ΑΩ και αυτή είτε δεν υποβάλλεται είτε είναι µικρότερη από το καθοριζόµενο στη διακήρυξη όριο, τότε η προσφορά κρίνεται εκτός όρων διαγωνισµού (ΕΟ ). [ Τα Αντισταθµιστικά Ωφελήµατα στην Ευρώπη Οι προτεραιότητες κάθε χώρας µέσα στην Ευρώπη σχετικά µε τις τάσεις των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων είναι διαφορετικές. Κάποιες χώρες χρησιµοποιούν τα αντισταθµιστικά ωφελή- µατα για να ενισχύσουν τις βιοµηχανίες αµυντικού υλικού, ενώ κάποιες άλλες επιζητούν τη µεταφορά τεχνολογίας (transfer of know-how). Σε µια έκθεση που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2006, µε τίτλο «το Ιστορικό της Βιοµηχανικής Συνεργασίας», το 94 ª -π À π 2009 ANAXAITI H/INTERCEPTION
À πρόγραµµα της βρετανικής Βιοµηχανικής Συµµετοχής περιγράφεται ως «επικεντρωµένο συνολικά στον πολλαπλασιασµό της εργασίας στον τοµέα της άµυνας του Ηνωµένου Βασιλείου - ενώ εξαίρεση αποτελούν οι εταιρίες των οποίων τα προϊόντα τους είναι πολλαπλών χρήσεων», ενώ «κύριο µέληµα είναι οι θέσεις εργασίας που δηµιουργούνται». Επίσης, «το κατώφλι των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων µειώνεται συνεχώς και µε τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα σπάει ο µονοπωλιακός τοµέας δράσης των κύριων κατασκευαστών και επηρεάζει θετικά τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Οι εταιρίες πρέπει εκ των πρότερων να σχεδιάζουν και να εξετάζουν τις τοπικές ανάγκες, πράγµα που πραγµατοποιείται από τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις». Η Consensus Business Group (Οµάδα Συναίνεσης Επιχειρηµατιών) η οποία έχει βάση το Λονδίνο και συνεργάζεται µε την αµυντική και αεροδιαστηµική κοινότητα για την δηµιουργία αντισταθµιστικών ωφεληµάτων, περιέγραψε τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα ως «πολιτικά αποδεκτά» και εντάσσοντάς τα σε µία σύµβαση, «µε υψηλά ποσοστά µεταφοράς τεχνολογίας, θα µπορούσαν να έχουν πραγµατικά θετικό αντίκτυπο στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν - και όχι µόνο στην Άµυνα και στην Αεροδιαστηµική». Μία άλλη τάση αντισταθµιστικών ωφεληµάτων που θα µπορούσε ευρέως να διαδοθεί και συνδέεται µε τις κλιµατολογικές αλλαγές είναι αυτή του συνυπολογισµού των εναλλακτικών µορφών ενέργειας στα αντισταθµιστικά ωφελήµατα. Εφόσον οι περισσότεροι πόλεµοι γίνονται για τους ενεργειακούς πόρους, τότε κάλλιστα µπορούν να συµπεριλαµβάνονται οι εναλλακτικές µορφές ενέργειας στα προγράµµατα ΑΩ. Η προσέγγιση των εταιριών για να εξασφαλίσουν συµβάσεις µέσω των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων ποικίλλει επικεντρώνοντας τις επενδύσεις σε πέντε σηµαντικούς τοµείς: µεταφορά τεχνολογίας, δηµιουργία θέσεων εργασίας, εξαγωγές, ιατρική περίθαλψη και εκπαίδευση. Ένας όλο και πιο ουσιώδης παράγοντας στις συµβάσεις µε τις ξένες χώρες είναι η συµφωνία στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων που σχετίζονται µε τους παραπάνω τοµείς. Οι εταιρίες αµυντικών συστηµάτων συχνά αποφεύγουν τις δαπάνες σηµαντικών ποσών για το σχεδιασµό των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων, που προηγούνται της επικύρωσης των αµυντικών συµβολαίων για έναν προφανή λόγο: την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει την αγορά των αµυντικών συστηµάτων, εξαιτίας των καθυστερήσεων των προγραµµάτων, των υπερβάσεων των προϋπολογισµών και των οικονοµικών προβληµάτων τόσο σε επίπεδο χωρών όσο και εταιρειών, που συναντώνται συχνά. Υπάρχουν, ωστόσο και οι εξαιρέσεις στον κανόνα. Αυστρία µήθειας τουλάχιστον 726,000 ευρώ (1,1 εκατ. δολάρια) ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100% (µε µέγιστο 200%). Οι πολλαπλασιαστές είναι διαπραγµατεύσιµοι αλλά συνήθως κυ- µαίνονται µεταξύ 3 και 10. Τα πρόστιµα κυµαίνονται συνήθως µεταξύ 4% έως 10% της ανεκπλήρωτης αξίας των ΑΩ, αν και έχουν επιβληθεί και πρόστιµα άνω του 10 τοις εκατό. Τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα επικεντρώνονται κυρίως στην άµεση επένδυση, στην Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D), στη µεταφορά της τεχνολογίας και στην υπεργολαβία (subcontracting). Βέλγιο µήθειας τουλάχιστον 11 εκατ. ευρώ, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100%. Τα ΑΩ πρέπει να έχουν παραδοθεί το αργότερο σε δύο χρόνια µετά τη σύµβαση, όµως αυτό είναι διαπραγµατεύσιµο. Τα πρόστιµα ανέρχονται στο επιπλέον 10% των µη εκπληρωµένων υποχρεώσεων. Επίκεντρο των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων αποτελούν η προηγµένη τεχνολογία και η νέα ή πρόσθετη επιχειρηµατική κίνηση. Γαλλία Η Γαλλία δεν διαθέτει επίσηµη πολιτική αντισταθµιστικών ωφεληµάτων υπάρχει ωστόσο διεύθυνση εµπορίου και αντισταθµιστικών ωφεληµάτων στο Υπουργείο Οικονοµίας και στο Υπουργείο Άµυνας. Όσον αφορά την προµήθεια στρατιωτικού υλικού, η Γαλλία χαρακτηρίζεται σε µεγάλο βαθµό αυτάρκης, αν και οι συναλλαγές µε υπερπόντιους προµηθευτές ορισµένες φορές υπόκεινται στα απαιτούµενα αντισταθµιστικά ωφελήµατα. Όσον αφορά ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2009 95
τους πολλαπλασιαστές, η Γαλλία δείχνει να προτιµά τις συναλλαγές µε τις µικρές και µεσαίες βιοµηχανικές επιχειρήσεις. Γερµανία Η επίσηµη θέση του Υπουργείου Άµυνας της Γερµανίας χαρακτηρίζει τις ρυθµίσεις των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων που σχετίζονται µε την προµήθεια αµυντικών συστηµάτων ως οικονοµικά δυσµενείς. Το ίδιο το Υπουργείο έχει επίσηµα δηλώσει ότι θα συνεχίσει να εργάζεται µε µέλη και συνεργάτες του ΕΟΑ για τη βελτίωση των αρνητικών επιπτώσεων των αντισταθµιστικών ρυθµίσεων. ανία µήθειας τουλάχιστον 28 εκατ. δολαρίων, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100%. Ο ορισµένος όρος περιλαµβάνει την πλήρωση τουλάχιστον του 30% σε διάστηµα τεσσάρων ετών. Οι πολλαπλασιαστές δεν λαµβάνονται υπόψη κανονικά, µόνο κατά περίπτωση για την Έρευνα και Ανάπτυξη και τη µεταφορά τεχνολογίας. Στην περίπτωση µη πλήρωσης του 30% µέσα στην καθορισµένη χρονική περίοδο των τεσσάρων ετών, ο συµβαλλόµενος είναι υποχρεωµένος να πληρώσει το χρωστούµενο ποσό. Ελβετία µήθειας τουλάχιστον 20 εκατ. ελβετικών φράγκων (18 εκατ. δολάρια), ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι το 100%. Η διάρκεια εκπλήρωσης δεν πρέπει να ξεπερνά τα 3 χρόνια µετά την ολοκλήρωση του αµυντικού συµβολαίου. Οι πολλαπλασιαστές είναι µεταξύ 2 και 3, µε πρόστιµα της τάξης του 5% των ανεκπλήρωτων υποχρεώσεων, αν και συνήθως προτιµάται η λύση της διαπραγµάτευσης και όχι της επιβολής πρόστιµου. Η ενίσχυση των κατασκευαστικών βιοµηχανιών, η µεταφορά της τεχνολογίας και η συνεργασία µε τα πανεπιστηµιακά ιδρύµατα αποτελούν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος της ελβετικής αντισταθµιστικής πολιτικής. Εσθονία εν έχει νοµοθετηθεί κάποια πολιτική αντισταθµιστικών ωφελη- µάτων, αν και η χώρα επιζητά την ύπαρξη σηµαντικών µέτρων για το εµπόριο µε αντισταθµιστικά ωφελήµατα, της τάξης του 5% των κριτηρίων επιχορήγησης στη διαδικασία προµήθειας. Ηνωµένο Βασίλειο Η ελάχιστη συµβατική αξία είναι 10 εκατ. λίρες Αγγλίας (20 εκατ. δολάρια) και 50 εκατ. λίρες για τις γαλλικές και γερµανικές εταιρίες, σεβόµενη τη συµµόρφωση µε τις διµερείς συµφωνίες (αµοιβαίες συµφωνίες παραίτησης). εν υπάρχει ελάχιστη ποσόστωση αντισταθµιστικών ωφεληµάτων, αλλά ο στόχος είναι το 100% και µε διάρκεια ίση µε αυτήν του συµβολαίου. εν γίνεται χρήση πολλαπλασιαστών και προστίµων. Το Ηνωµένο Βασίλειο επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην ικανότητα κυριαρχίας, στην ανταγωνιστική εγχώρια βιοµηχανία αιχµής και στις πρόσθετες υπερπόντιες επιχειρήσεις. 96 ª -π À π 2009 ANAXAITI H/INTERCEPTION
À Ισπανία εν υπάρχει καθορισµένο κατώφλι για υποχρέωση παροχής ΑΩ. Το Υπουργείο Άµυνας της Ισπανίας στηρίζεται σε εσωτερική οδηγία του Υφυπουργού Άµυνας της χώρας. Η ελάχιστη ποσόστωση παροχής ΑΩ είναι συνήθως το 100%, αλλά είναι διαπραγµατεύσιµη, ενώ η διάρκεια εκπλήρωσης ορίζεται στο συµβόλαιο. Ενώ δεν εφαρµόζονται γενικά οι πολλαπλασιαστές, αυτοί είναι από 2 µέχρι 5 και τα πρόστιµα είναι µεµονωµένα διαπραγµατεύσιµα. Συνήθως κυµαίνονται από 5% -10%. Τα προγράµµατα ΑΩ πρέπει να έχουν σχέση µε το προς διάθεση προϊόν, την ενίσχυση των Ενόπλων υνάµεων και της αµυντικής βιοµηχανίας και την αύξηση της Έρευνας και Ανάπτυξης και των θέσεων εργασίας. Ιταλία µήθειας τουλάχιστον 5 εκατ. ευρώ, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι από 70% και πάνω. Οι πολλαπλασιαστές είναι διαπραγµατεύσιµοι µε µέγιστο το 3, ενώ το µέγιστο πρόστιµο ανέρχεται στο 10%. Επίκεντρο αποτελεί η προώθηση εξαγωγικών ευκαιριών για τις ιταλικές εταιρίες αµυντικών συστηµάτων. Νορβηγία Οι κατευθυντήριες γραµµές της Νορβηγίας θέτουν ελάχιστη συµβατική αξία τα 12 εκατ. δολάρια ως υποχρέωση παροχής ΑΩ, κάτι που όµως δεν είναι υποχρεωτικό. Τυπικά για τα στρατηγικά σχέδια τα οποία θεωρούνται σηµαντικά τόσο από τις Ένοπλες υνάµεις όσο και από την αµυντική βιοµηχανία απαιτείται το 50 τοις εκατό των δεσµεύσεων του αντισταθµιστικών ωφεληµάτων. Οι υποχρεώσεις του αντισταθµιστικών ωφεληµάτων πρέπει τουλάχιστον να ανταποκρίνονται στην πραγµατική τιµή προµήθειας του αµυντικού προϊόντος. Η χώρα επικεντρώνεται στη δηµιουργία συνεχών αµυντικών συµβολαίων στους τοµείς που αποτελούν προτεραιότητα, σε αντίθεση µε τα σταθερά µη επαναλαµβανόµενα συµβόλαια. εν καθορίζουν οι κατευθυντήριες γραµµές της χώρας άµεσες απαιτήσεις αντισταθµιστικών ωφεληµάτων. Πολωνία Η υποχρέωση παροχής ΑΩ υφίσταται για συµβατική αξία προµήθειας τουλάχιστον 5 εκατ. ευρώ, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100%. Το εύρος των πολλαπλασιαστών κυµαίνεται µεταξύ 2 και 5, ενώ η περίοδος εκπλήρωσης των υποχρεώσεων δεν Λιθουανία µήθειας τουλάχιστον 2 εκατ. δολαρίων, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100%, το οποίο είναι διαπραγµατεύσιµο. Με χρονικό περιθώριο τα 10 χρόνια, η εκπλήρωση του 50% µέσα στα 5 χρόνια. Οι πολλαπλασιαστές δεν είναι ξεκάθαροι και τα πρόστιµα ποικίλλουν. Η προστασία της αµυντικής βιοµηχανίας και της εθνικής ασφάλειας είναι οι τοµείς προτεραιότητας. Ολλανδία µήθειας τουλάχιστον 5 εκατ. ευρώ, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100% και διάρκεια 5-7 χρόνια από την ηµεροµηνία ισχύος της συµφωνίας, δεν πρέπει όµως να ξεπερνά τα 10 χρόνια. Οι πολλαπλασιαστές είναι διαπραγµατεύσιµοι. Τα πρόστιµα, επίσης διαπραγµατεύσιµα, υπολογίζονται µε το ποσοστό της ανεκπλήρωτου ή καθυστερηµένου ποσού, ενώ η προµηθεύτρια εταιρία οφείλει να φέρει εις πέρας τη δέσµευσή της. Οι Ολλανδοί στοχεύουν στις τεχνολογικές καινοτοµίες και στην εµπορία των καινοτόµων προϊόντων. Ουγγαρία µήθειας τουλάχιστον 5 εκατ. δολαρίων, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100% και η εκπλήρωση της διάρκειας είναι διαπραγµατεύσιµη. Οι πολλαπλασιαστές είναι από 1 έως 2,5 για προτιµώµενες δραστηριότητες, επενδυτικούς τοµείς και εξαγωγικά προϊόντα, ενώ τα πρόστιµα µη εκπλήρωσης δεσµεύσεων είναι το άνοιγµα τραπεζικής εγγύησης στο 6% της συµβατικής αξίας. Προτεραιότητα για την Ουγγαρία αποτελούν οι επενδυτικοί τοµείς συµπεριλαµβανοµένης της αµυντικής βιοµηχανίας, της βιοτεχνολογίας, της νανοτεχνολογίας, της προστασίας του περιβάλλοντος, της ανανεώσιµης ενέργειας, των ηλεκτρονικών, της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών. ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2009 97
πρέπει να υπερβαίνει το χρονοδιάγραµµα των 10 ετών. Τα πρόστι- µα είναι διαπραγµατεύσιµα. Ο συµβαλλόµενος πρέπει να ερωτηθεί για την παροχή τραπεζικής εγγύησης. Οι επενδύσεις συµφωνιών αντισταθµιστικών ωφεληµάτων επικεντρώνονται στη συµµετοχή ξένων προµηθευτών στην ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της οικονοµίας, κυρίως της αµυντικής βιοµηχανίας, το άνοιγµα νέων αγορών για εξαγωγές, τη µεταφορά τεχνολογίας, την Έρευνα και Ανάπτυξη, την ανώτερη εκπαίδευση και ευχέρεια εκµάθησης στην Έρευνα και Ανάπτυξη και την δηµιουργία θέσεων εργασίας. Πορτογαλία Η υποχρέωση παροχής ΑΩ υφίσταται για συµβατική αξία προµήθειας τουλάχιστον 10 εκατ. ευρώ, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100%, εκ των οποίων τουλάχιστον το 30% των σχεδίων των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων επενδύονται στους το- µείς της Έρευνας και Ανάπτυξης. εν υπάρχουν συγκεκριµένες προτιµήσεις σχετικά µε τα άµεσα ή έµµεσα αντισταθµιστικά ωφελήµατα. Τουλάχιστον το 15% των εργασιών θα έπρεπε να διοχετεύεται στους υπεργολάβους και στον τοµέα των µικρών και µεσαίων επιχειρήσεων. Ρουµανία µήθειας τουλάχιστον 3 εκατ. ευρώ, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 80%, µε µέγιστη διάρκεια εκπλήρωσης τα 2 χρόνια µετά την ολοκλήρωση συµβολαίου προµήθειας. Οι πολλαπλασιαστές είναι συνήθως µεταξύ 1,2 και 1,9 αν και δύνανται να φτάσουν µέχρι το 5. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος αποτελούν η µεταφορά τεχνολογίας, η βελτίωση των βιοµηχανιών άµυνας και αεροδιαστηµικής όπως και η εγκαθίδρυση µία µακροπρόθεσµης αµυντικής υποδοµής. Όσον αφορά τις έµµεσες υποχρεώσεις προτεραιότητα έχουν για τη Ρουµανία η οικολογία, τα ναυπηγεία και τα αυτοκινούµενα µέσα. Σλοβακία Η υποχρέωση παροχής ΑΩ ποικίλλει από 130.000 ευρώ µέχρι 5 εκατ. ευρώ συµβατικής αξίας προµήθειας. Η ποσόστωση των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων είναι διαπραγµατεύσιµη, αν και συνήθως αναµένεται το 100%. Η περίοδος του προγράµµατος των ΑΩ είναι συνήθως από 5 µέχρι 10 χρόνια και τουλάχιστον το 20% της συµβατικής αξίας πρέπει να είναι άµεσα αντισταθµιστικά ωφελήµατα. Οι υψηλότεροι πολλαπλασιαστές ανατίθενται στα άµεσα αντισταθµιστικά ωφελήµατα. Η πολιτική της Σλοβακίας για τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα σχεδιάζεται για την ενθάρρυνση των ξένων επενδύσεων και της µεταφοράς της τεχνολογίας. Η χώρα επιζητά επίσης τη συµµετοχή στην παραγωγική διαδικασία των προµηθειών για τη δηµιουργία νέων αγορών για τις εγχώριες επιχειρήσεις και την ενθάρρυνση ξένων άµεσων επενδύσεων. Η Σλοβακία επικεντρώνει επίσης το ενδιαφέρον της στη συµµετοχή σε εκπαιδευτικά προγράµµατα ή προγράµ- µατα ιατρικής περίθαλψης. Επιβάλλεται πρόστιµο 5% της αξίας των ανεκπλήρωτων αντισταθµιστικών ωφεληµάτων, εκτός κι αν έχει δοθεί παράταση του προθεσµιακού ορίου αποπεράτωσης ή έχει συµφωνηθεί υποκατάστατη εκπλήρωση της συναλλαγής. Σλοβενία µήθειας τουλάχιστον 600.000 δολαρίων, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100%, αν και υπάρχουν ενδείξεις χαλάρωσης. Το διάστηµα είναι από 1 µέχρι 5 χρόνια από την ηµεροµηνία συµβολαίου, µε πολλαπλασιαστές της τάξης του 7, ενώ τα πρόστιµα δεν καθορίζονται. Προτεραιότητα των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων της Σλοβενίας είναι η δηµιουργία νέων εργασιακών ευκαιριών µέσω µακροπρόθεσµων οικονοµικών δεσµών και κεφαλαιουχικής επένδυσης. Επιζητά την επίτευξη προηγµένης τεχνολογίας και επένδυσης στην Έρευνα και Ανάπτυξη. Σουηδία Το κατώφλι για υποχρέωση παροχής ΑΩ είναι 100 εκατ. σουηδικές κορόνες (15 εκατ. δολάρια) µε ελάχιστο απαιτούµενο αντισταθµιστικό όφελος το 100% και διάρκεια εκπλήρωσης αντίστοιχη µε το χρονοδιάγραµµα του προγράµµατος προµήθειας. Το άθροισµα των πολλαπλασιαστών που είναι µεγαλύτεροι του ενός περιορίζονται στο 10% της δέσµευσης των αντισταθµιστικών ωφεληµάτων. Τα πρόστιµα είναι 5% των ανεκπλήρωτων απαιτήσεων για κάθε στόχο ορόσηµο. Η Σουηδία στοχεύει στην ενίσχυση των τεχνολογικών γνώσεων, όπως και στην ενθάρρυνση των εξαγωγών και τη διεθνοποίηση της αµυντικής της βιοµηχανίας. 98 ª -π À π 2009 ANAXAITI H/INTERCEPTION
À Τουρκία Αν και η Τουρκία δεν αποτελεί µέλος της ΕΕ, συµπεριλαµβάνεται στην παρούσα λίστα χωρών λόγω της υποστήριξης της στα αντισταθ- µιστικά ωφελήµατα. Το ελάχιστο κατώφλι συµβατικής αξίας είναι τα 5 εκατ. δολάρια µε ελάχιστο απαιτούµενο αντισταθµιστικό όφελος το 50% και µέγιστη διάρκεια εκπλήρωσης τα 2 χρόνια. Οι πολλαπλασιαστές είναι µεταξύ 1 και 6. Τα πρόστιµα υπολογίζονται από το 50% του αποτελέσµατος του πολλαπλασιασµού του ανεκπλήρωτου ποσοστού µε τη χρηµατική αξία της ανεκπλήρωτης ποσότητας. Το ενδιαφέρων της Τουρκίας επικεντρώνεται στην αύξηση των αµυντικών εξαγωγών και την ενδυνάµωση της βιοµηχανικής υποδοµής, τη διεύρυνση των επενδύσεων και τη συνεργασία Έρευνας και Ανάπτυξης. Τσεχία µήθειας τουλάχιστον 28 εκατ. δολαρίων, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100%. Οι πολλαπλασιαστές δεν χρησιµοποιούνται. Τα πρόστιµα συνήθως ανέρχονται από 5% έως 10% της εξαγωγικής συµβατικής αξίας. Επίκεντρο των υποχρεώσεων αποτελούν οι νέες συνεργασίες στο τοµέα της τεχνολογίας και η µεταφορά της τεχνολογίας. Φινλανδία µήθειας τουλάχιστον 10 εκατ. ευρώ, ενώ το ελάχιστο ποσοστό παροχής ΑΩ είναι 100%, µε διαπραγµατεύσιµο χρονικό περιθώριο. Οι πολλαπλασιαστές κυµαίνονται µεταξύ 0,3 και 3 για τις εξαγωγές των φινλανδικών προϊόντων, ενώ οι πολλαπλασιαστές και τα πρόστιµα για τη µεταφορά της τεχνολογίας είναι συνήθως διαπραγµατεύσιµα. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος των Φινλανδών αποτελεί η συµµετοχή της εγχώριας αµυντικής βιοµηχανίας µαζί µε την τεχνολογία και τις εξαγωγές. [ Συµπέρασµα Όσοι ασχολούνται µε τις αµυντικές προµήθειες πιστεύουν αναµφίβολα ότι τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα διαδραµατίζουν έναν πολύ σηµαντικό ρόλο για την τελική κερδοφόρα κατάληξη ενός συµβολαίου. Τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα αποκτούν όλο και µεγαλύτερη πολιτική σηµασία για τις κυβερνήσεις, όσον αφορά τα αµυντικά συµβόλαια προµηθειών. Μία καλή πρόταση αντισταθµιστικών ωφεληµάτων µπορεί να αποτελέσει τον αποφασιστικό παράγοντα σε έναν διαγωνισµό. Ωστόσο, σε καµία περίπτωση δεν πρέπει τα αντισταθµιστικά ωφελήµατα να υποβαθµίζουν το προϊόν της προµήθειας, αλλά ούτε να αυξάνουν το κόστος αυτής. Πηγές:Α. Υπουργική Απόφαση 248298/ 20-6-2008 ΥΠΕΘΑ. Β. JANE S DEFENCE MAGAZINE. ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2009 99