Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ Επάγγελμα είναι η εργασία στην οποία επιδίδεται ο κάθε άνθρωπος προκειμένου να καλύψει τις βιοποριστικές του ανάγκες. Αυτή η εύρεση εργασίας στις μέρες μας έχει γίνει αρκετά δύσκολη, με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν συνεχώς τα ποσοστά ανεργίας (η αδυναμία δηλαδή εύρεσης εργασίας) ιδίως στους νέους. Η εργασία διακρίνεται σε πάμπολλα είδη ανάλογα µε το χώρο όπου ασκείται (π.χ. επιστηµονική, σχολική, κοινωφελής) και ανάλογα µε τους φορείς που την ασκούν (π.χ. ατοµική, οµαδική). Μια γενικότερη διάκριση είναι η χειρωνακτική ή σωµατική και η πνευµατική ή διανοητική εργασία, µε κριτήριο εάν το περιεχόµενο της απασχόλησης του εργαζόµενου απαιτεί σωµατική ή πνευµατική ενέργεια περισσότερο. Βέβαια η διάκριση αυτή είναι συµβατική καθώς ο άνθρωπος αποτελεί ενιαία οντότητα, µία ενότητα πνεύµατος και σώµατος.
ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Η διανοητική εργασία θεωρήθηκε στο παρελθόν ως η πλέον αρµόζουσα στον αναπτυγµένο άνθρωπο και για αυτό τύχαινε µεγαλύτερης υπόληψης και κοινωνικής καταξίωσης. Αυτή η αντίληψη επιβιώνει και στις µέρες µας, ιδιαίτερα στην ελληνική κοινωνία καθώς συνδέεται µε τη νοοτροπία σύµφωνα µε την οποία ο κάτοχος ενός πανεπιστηµιακού πτυχίου θεωρείται ανώτερος κοινωνικά από εκείνον που εργάζεται αξιοποιώντας τις σωµατικές του δυνάµεις. Τα λεγόµενα πνευµατικά επαγγέλµατα, λοιπόν, θεωρείται ότι προσφέρουν κοινωνικό κύρος (όπως π.χ. το επάγγελµα του γιατρού, του δικηγόρου, του µηχανικού) αλλά και υψηλότερες αµοιβές σε αυτούς που τα εξασκούν (ακόµη και αν οι αµοιβές αυτές αποκτώνται µακροπρόθεσµα, δηλαδή µετά το πέρας των πολυετών σπουδών που προαπαιτούνται). Θεωρείται γενικότερα ότι οι άνθρωποι που εργάζονται πνευµατικά-επιστηµονικά έχουν καταβάλει µεγαλύτερους κόπους για να γίνουν «ειδήµονες» στον τοµέα τους, εποµένως και η δουλειά τους έχουν µεγαλύτερη σπουδαιότητα για το σύνολο. Οι άνθρωποι που ασκούν χειρωνακτικές εργασίες (π.χ. οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, οι υδραυλικοί, οι ηλεκτρολόγοι) ακόµη κι όταν επιτυγχάνουν την οικονοµική άνεση, κοπιάζουν περισσότερο σε καθηµερινή βάση και το επαγγελµατικό περιβάλλον µέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται είναι πιο αντίξοο (π.χ. χωράφια, βιοµηχανίες κλπ.) σε σχέση µε εκείνα µέσα στα οποία ασκείται η πνευµατική εργασία (π.χ. γραφεία, βιβλιοθήκες, αίθουσες σχολείων, αµφιθέατρα πανεπιστηµίων). Επίσης, τα έργα του πνεύµατος θεωρείται ότι έχουν µεγαλύτερη εµβέλεια και επίδραση στο σύνολο της ανθρωπότητας, όπως π.χ. η επιστηµονική ανακάλυψη ενός φαρµάκου για τη θεραπεία µιας ασθένειας, µε συνέπεια οι φορείς τους (π.χ. γιατροί, ερευνητές κλπ.) να γίνονται αντικείµενα θαυµασµού Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΑΝΕΡΓΙΑ: Είναι η κατάσταση του ατόμου, που παραμένει χωρίς εργασία περισσότερο από ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα, αν και έχει τις απαραίτητες ικανότητες, τη διάθεση και την προθυμία να εργασθεί. Μορφές Διακρίνουμε πρώτα δύο βασικά είδη: α. Κλασική ανεργία β. Λανθάνουσα ανεργία - Υποαπασχόληση: αναγκαστικά το άτομο εργάζεται λιγότερες ώρες από το βασικό ωράριο. - Ετεροαπασχόληση: το άτομο υποχρεώνεται να εργαστεί σε έναν κλάδο ολότελα διαφορετικό από αυτόν που έχει σπουδάσει ή τον οποίο επιθυμεί.
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Στη συνέχεια μπορούμε να διακρίνουμε κι άλλες μορφές ανεργίας, όπως υποστηρίζουν οι οικονομολόγοι: α. Φυσιολογική ή σταθερή, όταν το ποσοστό των ανέργων είναι περιορισμένο (2-3%). β. Εποχιακή, όταν επηρεάζεται από τις εποχές του χρόνου (κλιματολογικές συνθήκες), τις κοινωνικές συνθήκες και τις τοπικές συνήθειες των ανθρώπων. γ. Ανεργία τριβής ή προσαρμογής, όταν υπάρχει περίοδος απραξίας λόγω αλλαγής απασχόλησης ή εξαιτίας καθαρά προσωπικών λόγων. δ. Τεχνολογική, όταν οι τεχνολογικές εξελίξεις καθιστούν άχρηστες τις παλιές ειδικεύσεις. ε. Διαρθρωτική, όταν αλλάζει ο τρόπος θεώρησης της οικονομίας από το εκάστοτε πολιτικό καθεστώς ή την εξουσία. Αναδιαρθρώνεται η παραγωγή χωρίς να έχουμε κατάλληλο εργατικό δυναμικό. στ. Δημογραφική, όταν επηρεάζεται από τη μη φυσιολογική αυξομείωση του πληθυσμού.
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr οφέλη σωστής επιλογής επαγγέλματος οικονομική ανεξαρτησία κοινωνική ανέλιξη συμβολή στην ανάπτυξη και πρόοδο της κοινωνίας δημιουργικότητα, ουσιαστικό περιεχόμενο στη ζωή ηθική ικανοποίηση ψυχολογική ισορροπία κοινωνικοποίηση εξασφάλιση ευχάριστης καθημερινότητας
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr κριτήρια για σωστή επιλογή επαγγέλματος η σωστή αξιολόγηση των ατομικών δυνατοτήτων, κλίσεων και ενδιαφερόντων η διερεύνηση της αγοράς εργασίας και των επακόλουθων προοπτικών του κάθε επαγγέλματος η δημιουργικότητα του επαγγέλματος και το εργασιακό περιβάλλον σε σχέση με τις ανάγκες και τα «θέλω» του νέου οι οικονομικές προοπτικές η κοινωνική επιφάνεια του επαγγέλματος (όχι ματαιοδοξία αλλά ανάγκη για κοινωνική διάκριση και αναγνώριση) το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον η προσαρμογή στα νέα δεδομένα της εποχής
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr λόγοι άστοχης επιλογής επαγγέλματος ματαιοδοξία άγνοια εργασιακών προοπτικών και δεδομένων έλλειψη αυτογνωσίας το νεαρό της ηλικίας κατά την οποία καλείται ο νέος να επιλέξει επάγγελμα η έλλειψη καθοδήγησης η ανάγκη συνέχειας μιας οικογενειακής παράδοσης που δεν συμβαδίζει με τα «θέλω» του νέου ο μη υπολογισμός των εργασιακών μεταβολών η διαρκής μεταβολή των συνθηκών στην αγορά εργασίας η πρόταξη κάποιου από τα κριτήρια επιλογής σε σχέση με τα υπόλοιπα οι στερεότυπες αντιλήψεις για τα επαγγέλματα
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr λόγοι αλλοτρίωσης της εργασίας η αυτοματοποίηση της εργασίας η τυποποίηση που οδηγεί στη ρουτίνα η εξειδίκευση που οδηγεί στην πνευματική μονομέρεια η οικονομική ύφεση που δυσχεραίνει τους όρους εργασίας ο περιορισμός των επιλογών εξαιτίας του μικρού βαθμού ανάπτυξης ο αδυσώπητος ανταγωνισμός η εκμετάλλευση των εργαζομένων οι εξαντλητικοί ρυθμοί εργασίας που οφείλονται στην αύξηση των απαιτήσεων η υποταγή στην ανάγκη αποδοτικότητας οι χαμηλές απολαβές που οδηγούν στην ανάγκης δεύτερου παράλληλου επαγγέλματος ο αυστηρός προγραμματισμός που απαγορεύει την πρωτοβουλία και την ελευθερία δράσης η διαρκής απειλή της ανεργίας που περιορίζει τις απαιτήσεις και μειώνει την διαπραγματευτική δύναμη του εργαζομένου απέναντι στην εργοδοσία
αίτια υψηλών δεικτών ανεργίας 1. Η ανάπτυξη της τεχνικής είχε ως συνέπεια τη μηχανοποίηση της εργασίας και την αυτοματοποίηση της παραγωγής. Η μηχανή υποκατέστησε τον άνθρωπο, με αποτέλεσμα να παραγκωνισθούν πολλά εργατικά χέρια και επαγγέλματα. 2. Ο καταμερισμός της εργασίας και η αυστηρή εξειδίκευση οδήγησαν στην ανεργία όσους δεν ήταν επαρκώς καταρτισμένοι στα νέα εργασιακά δεδομένα. 3. Το σχολείο και η οικογένεια συντελούν στο πρόβλημα της ανεργίας. Καταρχήν η εκπαίδευση συρρικνώνει τα περιθώρια εντοπισμού των κλίσεων - τάσεων του νέου, αφού ο ΣΕΠ δυσλειτουργεί. Η σύγχρονη οικογένεια, από την άλλη, γαλουχεί τη νεολαία με την αντίληψη του πτυχίου, κάτι που συμβάλλει στο διαχωρισμό των επαγγελμάτων σε κατώτερα και ανώτερα. 4. Η ωραιοποίηση ορισμένων επαγγελμάτων και η στροφή των νέων σε επαγγέλματα υψηλής μόρφωσης, έχουν ως αποτέλεσμα τον κορεσμό αυτών των τομέων και την είτε λόγω ατολμίας ή γραφειοκρατίας, αδυνατεί να οργανώσει την οικονομία, άρα και να επιλύσει το συγκεκριμένο πρόβλημα. 7. Ο πληθωρισμός μειώνει την αγοραστική δύναμη του νομίσματος, με αποτέλεσμα την αδυναμία αγοράς προϊόντων. Η παραγωγή μειώνεται αναγκαστικά, και ο εργοδότης προβαίνει σε απολύσεις. 8. Ο οικονομικός ανταγωνισμός και η επικράτηση των μονοπωλίων και των ολιγοπωλίων συντελούν στον οικονομικό μαρασμό των μικρών επιχειρήσεων. 9. Η μεγιστοποίηση του κέρδους, στο πνεύμα της χρησιμοθηρικής εποχής μας, επιτυγχάνεται από μερικούς με τον περιορισμό των εργατικών χεριών. 10. Η πληθυσμιακή αύξηση οδηγεί στην ανεργία, όταν, κυρίως, δεν υπάρχει αύξηση των δυνατοτήτων απασχόλησης στη χώρα. αύξηση του αριθμού των ανέργων πτυχιούχων. Στη χώρα μας κυριαρχεί ο 11. Η εγκατάλειψη της υπαίθρου και συνακόλουθα ο υπερπληθυσμός των αστικών επαγγελματικός ρατσισμός. Θεωρούμε ότι η κατοχή επιστημονικού τίτλου μάς κέντρων, καταξιώνει κοινωνικά και μας προσδίδει κύρος. Έτσι, αδιαφορούμε για τη χρηστική απασχόλησης. αξία των επαγγελμάτων - των τεχνικών κυρίως - και συνωθούμαστε στα πανεπιστήμια, με αποτέλεσμα να ζούμε το φαινόμενο των πτυχιούχων ανέργων. 5. Η οικονομική κρίση, τοπική ή διεθνής έχει ως συνέπεια την «επενδυτική άπνοια» και το κλείσιμο των επιχειρήσεων. 6. Η υπανάπτυξη, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, σε ό,τι αφορά την ελληνική πραγματικότητα, η απουσία προγραμμάτων για δημιουργία καινούργιων θέσεων εργασίας και οι αυτοσχεδιασμοί στην οικονομία, χωρίς ενιαία και σαφή οικονομική πολιτική. Στην Ελλάδα λείπει ένας συστηματικός προγραμματισμός της οικονομίας που θα συμπεριλάμβανε κι έναν επαγγελματικό προγραμματισμό. Δημιουργούνται χωρίς προγραμματισμό και δημιουργία προϋποθέσεων εργασιακής 12. Οι δομές του κοινωνικού συστήματος ενισχύουν την πολυθεσία, τη διεύρυνση του ορίου συνταξιοδότησης των εργαζομένων και το θεσμό της υπερωριακής απασχόλησης, με αποτέλεσμα η ανεργία να πλήττει τους νέους. 13. Άνεργοι μένουν, συχνά, όσοι απασχολούνται σε εποχιακές εργασίες, όπως αγροτικές, οικοδομικές, τουριστικές. 14. Η αναξιοκρατία σχετικά με το ζήτημα των προσλήψεων είναι ένας ακόμη λόγος για την έξαρση της ανεργίας καθώς οδηγεί στην απονέκρωση των δημιουργικών και παραγωγικών υπηρεσιών του δημόσιου τομέα. διαρθρωτικά προβλήματα, τα οποία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά η πολιτική ηγεσία Η πολιτική ηγεσία, συνεπώς, είτε για λόγους κομματικούς, ιδεολογικούς, Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr επιπτώσεις της ανεργίας για τον άνεργο: οικονομική ένδεια χαμηλό βιοτικό επίπεδο αποκοινωνικοποίηση κοινωνική περιθωριοποίηση, στιγματισμός ψυχολογική πίεση, απώλεια αυτοεκτίμησης απώλεια αξιοπρέπειας για την κοινωνία: έλλειψη παραγωγικότητας και προόδου αύξηση εγκληματικότητας ελαστικοποίηση εργασιακών σχέσεων εξαιτίας του κινδύνου ανεργίας μετανάστευση (εσωτερική ή εξωτερική) έλλειψη κοινωνικής συνοχής
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr Γιατί η ανεργία προκαλεί την αντικοινωνική συμπεριφορά των νέων; Γεννά το αίσθημα του κοινωνικού αποκλεισμού και του εγκλωβισμού σε έναν τρόπο ζωής που τον καθορίζουν άλλοι. Ο νέος νιώθει εντονότερα, λόγω του ιδεαλισμού και της ευαισθησίας του, την κοινωνική αδικία και την άνιση κατανομή του πλούτου. Στερεί στο νέο τη δυνατότητα να απολαύσει τα τόσα προκλητικά υλικά αγαθά της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας. Η παρατεταμένη, μάλιστα, ανεργία οδηγεί στη φτώχεια και την εξαθλίωση, που αυξάνουν την ανασφάλεια και το άγχος Ο νέος προσβάλλεται ως προσωπικότητα από την αναξιοκρατία και την οικογενειοκρατία που επικρατεί στην πολιτική ζωή της χώρας μας και για αυτό αγανακτεί. Η έλλειψη ανθρωπιστικής αγωγής και παιδείας, σε συνδυασμό με την έντονη αίσθηση της στέρησης, τον καθιστούν περισσότερο επιρρεπή στην κλοπή και το έγκλημα. Γεννά αισθήματα μειονεξίας, εσωστρέφειας και αναξιοπρέπειας, καθώς και απογοήτευση από τη διάψευση των ονείρων και των προσδοκιών του. Κατάληξη της κακής ψυχολογικής του κατάστασης είναι η τάση φυγής, ο αλκοολισμός, τα ναρκωτικά, η περιθωριοποίηση, ιδίως νέων ανθρώπων. Δεν ικανοποιείται η έμφυτη τάση του ατόμου για δημιουργία, σε μια περίοδο μάλιστα της ζωής, που χαρακτηρίζεται από δυναμισμό για παραγωγικότητα.
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr τρόποι αντιμετώπισης ανεργίας ανασυγκρότηση εθνικής οικονομίας παροχή κρατικών κινήτρων στις επενδυτικές πρωτοβουλίες βελτίωση των έργων υποδομής που συμβάλλουν στην ανάπτυξη κρατική επιβράβευση των επιχειρήσεων που παράγουν θέσεις εργασίας στροφή των νέων σε μη κορεσμένα επαγγέλματα εναρμόνιση του εκπαιδευτικού συστήματος στις νέες απαιτήσεις προτίμηση εγχώριων προϊόντων μείωση των ορίων συνταξιοδότησης συστηματοποίηση της δια βίου εκπαίδευσης περιορισμός της χρήσης μηχανών στην παραγωγική διαδικασία
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr Επαγγελµατικός Προσανατολισµός Πρόκειται για τη συστηµατική και επιστηµονική βοήθεια που παρέχεται στα νεαρά άτοµα, ώστε να γνωρίσουν και να αξιολογήσουν τον εαυτό τους και να ενηµερωθούν για τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας προκειµένου να επιλέξουν ορθά το επάγγελµα που θα ασκήσουν στο µέλλον.
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr Τρόποι επαγγελµατικού προσανατολισµού Ενηµέρωση των µαθητών στα σχολεία για τα επαγγέλµατα στη σύγχρονη αγορά εργασίας στο πλαίσιο του ΣΕΠ Πρόσκληση στο πλαίσιο του ΣΕΠ καταξιωµένων επαγγελµατιώνβγια να µιλήσουν στα παιδιά για τις θετικές και αρνητικές πτυχές της εργασίας τους. Αποστολή στα σχολεία πληροφοριακού υλικού από αρµόδιους φορείς σχετικού µε την προσφορά και τη ζήτηση σε διάφορους επαγγελµατικούς κλάδους. Αξιοποίηση ποικίλων κατάλληλων τεστ που προορίζονται για να αποκαλύπτουν τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα των νεαρών ατόµων ή και τις αδυναµίες τους. Επισκέψεις νεαρών µαθητών σε εργασιακούς χώρους, ώστε να αποκτήσουν µια πρώτη εντύπωση της τρέχουσας επαγγελµατικής πραγµατικότητας στον τόπο τους. Από την πρωτοβάθµια εκπαίδευση προσφορά µαθηµάτων «γενικής παιδείας» στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήµατος αλλά και «ειδικής κατεύθυνσης», ώστε να µπορούν οι µαθητές να συνειδητοποιούν ποια αντικείµενα ταιριάζουν περισσότερο στην ψυχοσύνθεσή τους αλλά και ποια αποτελούν για αυτούς ρεαλιστική επιλογή. Αξία επαγγελµατικού προσανατολισµού ο νέος συνειδητοποιεί τις προτιµήσεις, τα ταλέντα, τα προσόντα του αλλά και τις αδυναµίες του ανιχνεύει µε σχετική ασφάλεια την προσωπικότητά του, εποµένως και τις προσδοκίες του για το µέλλον θέτει εφικτούς στόχους για την επαγγελµατική του σταδιοδροµία µε υψηλές πιθανότητες επιτυχίας, συγκεντρώνει αρκετές πληροφορίες ώστε γνωρίζοντας τι συµβαίνει στην αγορά εργασίας να µπορεί να συµβιβάσει τις επιθυµίες του µε την πραγµατικότητα. Η όλη η διαδικασία ωριµάζει τον νέο, τον βοηθά να αποκρυσταλλώσει τα θέλω του, να αυτοκαθορίζεται και να λαµβάνει συνειδητές αποφάσεις ακόµη και αν το αποτέλεσµα δεν είναι ιδανικό.
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ επεξήγηση έννοιας είναι η αποκλειστική ενασχόληση με ένα πολύ συγκεκριμένο και ειδικό αντικείμενο εργασίας ή μελέτης και η παράλληλη απόκτηση πολύ ειδικών γνώσεων γύρω από το αντικείμενο αυτό. Προέκυψε από τον καταμερισμό της εργασίας και την ανάγκη εναρμόνισης με την εξέλιξη των τεχνολογικών μέσων, ενώ σήμερα έχει επεκταθεί ακόμα και σε μη υλικές δραστηριότητες, όπως οι υπηρεσίες ή η επιστήμη. αιτίες εξειδίκευσης - η ραγδαία εξέλιξη των τεχνολογικών μέσων - η πολυπλοκότητα της επιστημονικής γνώσης -η ευρύτητα του φάσματος ασχολιών του ανθρώπου - η ανάγκη για αύξηση της αποδοτικότητας - η φυσιολογική αδυναμία του ανθρώπου να είναι αποδοτικός σε πολλά αντικείμενα - η πολυπλοκότητα των σύγχρονων προβλημάτων
Αντώνης Χατζηλάμπρος www.praxisgrup.gr θετικά εξειδίκευσης αρνητικά εξειδίκευσης -εμβάθυνση στην επιστημονική έρευνα που οδηγεί σε νέες ανακαλύψεις - αύξηση της παραγωγής -βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων ή των προσφερόμενων υπηρεσιών - δημιουργία θέσεων εργασίας -απαίτηση αλληλεγγύης και συλλογικής δράσης στην παραγωγική διαδικασία - τελειοποίηση των τεχνολογικών μέσων - τυποποίηση και αυτοματοποίηση εργασίας -στέρηση ηθικής ικανοποίησης της ολοκληρωμένης προσωπικής δημιουργίας - αναγκαιότητα διαρκούς επιμόρφωσης -πνευματική μονομέρεια (περιορισμός ενδιαφερόντων, μονολιθικότητα, αποξένωση) - αύξηση κόστους παραγωγής -περιορισμός ατομικής πρωτοβουλίας στην εργασία