Νέο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης Ο οδικός χάρτης για την ανασυγκρότηση της Ελλάδας
Περιεχόμενα Το πλαίσιο της πολιτικής μας Μακροοικονομικό περιβάλλον και προβλέψεις Μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές προοπτικές Η πολιτική μας για την αποκατάσταση της ποιότητας των δημοσίων οικονομικών και της διαφάνειας Το πρόγραμμα τομών και αλλαγών της κυβέρνησης για την επόμενη τριετία
Το πλαίσιο της πολιτικής μας
Οι προκλήσεις Η μείωση του ελλείμματος και του χρέους μέσα από μια αποτελεσματική δημοσιονομική και οικονομική πολιτική Η διασφάλιση των συνθηκών για την οικονομική ανάπτυξη μέσα από την αντιμετώπιση χρόνιων διαρθρωτικών αδυναμιών, βάζοντας την οικονομία σε μια νέα και βιώσιμη πορεία ανάπτυξης Η αντιμετώπιση του μεγάλου ελλείμματος αξιοπιστίας που βιώνει σήμερα η χώρα, εξαιτίας των μεγάλων αναθεωρήσεων του μεγέθους του ελλείμματος, σε συνδυασμό με τις προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες στο πεδίο της δημοσιονομικής προσαρμογής Το Νέο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης της Ελλάδας είναι ο οδικός χάρτης προς τη νέα πορεία ανάπτυξης και επίτευξης δημοσιονομικής σταθερότητας στη χώρα μας.
Οι στόχοι Η δημοσιονομική προσαρμογή με την εφαρμογή μιας σειράς διαρθρωτικών μέτρων που μειώνουν τη σπατάλη, αυξάνουν δίκαια τα δημόσια έσοδα και αντιμετωπίζουν χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες Η ανάπτυξη και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με τη μετάβαση σε ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα που θα αξιοποιεί τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και θα επεκτείνει τις οικονομικές προοπτικές της χώρας μας μέσα από νέες πραγματικές επενδύσεις και με την ενίσχυση της εξωστρέφειας της οικονομίας μας Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του πολίτη στο κράτος και των διεθνών εταίρων στην Ελλάδα με την ενίσχυση της διαφάνειας, της αξιοπιστίας των δεδομένων και των πολιτικών της χώρας
Μακροοικονομικό περιβάλλον και προβλέψεις
Μακροοικονομικό πλαίσιο Το 2009 η Ελλάδα βρίσκεται για πρώτη φορά σε ύφεση μετά από το 1993
Μεσοπρόθεσμο σενάριο εξέλιξης ΑΕΠ Από το 2010 ο ονομαστικός ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ ανακάμπτει, ενώ σε πραγματικούς όρους προβλέπεται οριακά αρνητικός Από το 2011 προβλέπεται η επιστροφή σε θετικούς και αυξανόμενους ρυθμούς ανάπτυξης
Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της οικονομίας Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2009 είναι σημαντικά μικρότερο από αυτό του 2008, κυρίως λόγω της πτώσης της δραστηριότητας που οδήγησε σε μεγάλη μείωση των εισαγωγών Η φθίνουσα πορεία του εξωτερικού ελλείμματος συνεχίζεται έως το 2013, ειδικά από τη βελτίωση του εμπορικού ελλείμματος
Μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές προοπτικές
Η αφετηρία στην προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής Το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης έφτασε το 12,7% του ΑΕΠ έναντι αρχικών προβλέψεων για 2% στον Προϋπολογισμό του 2009 και 3,7% στον αναθεωρημένο στόχο του προγράμματος σταθερότητας. Αυτή η εξέλιξη αποδίδεται στις επιπτώσεις τριών γεγονότων: Πρώτον, στην επίπτωση του «οικονομικού κύκλου», λόγω της οικονομικής επιβράδυνσης και της μεγαλύτερης σε σχέση με την αναμενόμενη μείωση του πραγματικού ΑΕΠ. Δεύτερον, στην επίπτωση του «εκλογικού ή πολιτικού κύκλου», λόγω της μεγάλης χαλάρωσης των μηχανισμών είσπραξης εσόδων και των σημαντικών υπερβάσεων δαπανών, που σε μεγάλο βαθμό τροφοδοτήθηκαν και από την πελατειακή διαχείριση του κράτους. Τρίτον, στην επίπτωση των «ατελειών ή διαρθρωτικών αδυναμιών», λόγω ενδημικών προβλημάτων και της επιλογής της προηγούμενης κυβέρνησης να μη γίνει καταγραφή όλων των δημοσιονομικών δεδομένων και μεγεθών.
Οι παράγοντες που οδήγησαν στο δημοσιονομικό εκτροχιασμό του 2009
Στόχος: η άμεση μείωση του δημοσίου ελλείμματος Μείωση του ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ, μέχρι το 2012 μέσα από Τη βιώσιμη ενίσχυση των δημοσίων εσόδων που κατέρρευσαν το 2009 Την πάταξη της σπατάλης Την αναδιάταξη των δαπανών με μείωση αυτών που δεν ανταποκρίνονται σε πραγματικές υπηρεσίες για τον πολίτη και δεν ικανοποιούν αναπτυξιακούς και κοινωνικούς στόχους
Δημοσιονομικές προοπτικές, 2010-2013
Μέτρα που οδηγούν στην ενίσχυση των εσόδων μέσα στο 2010 Ενιαία φορολογική κλίμακα και εξάλειψη ειδικών φορολογικών κανόνων (1100 εκ. Ευρώ) Φόροι ακίνητης περιουσίας (400 εκ. Ευρώ) Αύξηση ειδικού φόρου κατανάλωσης στα τσιγάρα (650 εκ. Ευρώ) Αύξηση ειδικού φόρου κατανάλωσης στο οινόπνευμα (60 εκ. Ευρώ) Μέτρα για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής (1200 εκ. Ευρώ) Μέτρα για την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής (1200 εκ. Ευρώ) Εισροές από ΕΕ για πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (1400 εκ. Ευρώ) Έσοδα από το πρόγραμμα ενίσχυσης ρευστότητας τραπεζών (280 εκ. Ευρώ) Έκτακτη εισφορά κοινωνικής ευθύνης από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις (870 εκ. Ευρώ) Έκτακτη εισφορά κοινωνικής ευθύνης από τους ιδιοκτήτες ακινήτων μεγάλης αντικειμενικής αξίας (180 εκ. Ευρώ)
Μέτρα που μειώνουν τις δαπάνες 2010 Μείωση 10% του κονδυλίου για επιδόματα στη Γενική Κυβέρνηση (650 εκ. Ευρώ) Αναστολή προσλήψεων το 2010 (80 εκ. Ευρώ) Μείωση συμβάσεων ορισμένου χρόνου (120 εκ. Ευρώ) Μείωση λειτουργικού κόστους (360 εκ. Ευρώ) Μείωση της επιχορήγησης στα ασφαλιστικά ταμεία (540 εκ. Ευρώ) Μείωση σε υπερωρίες, κτλ. (75 εκ. Ευρώ) Εξοικονόμηση από το πρόγραμμα αμυντικού εξοπλισμού (457 εκ. Ευρώ) Μείωση στη δαπάνη για τις προμήθειες των νοσοκομείων (1400 εκ. Ευρώ)
Αυξήσεις δαπανών για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή 2010 Στο 2010 προβλέπεται η αύξηση δαπανών για τη στήριξη της οικονομίας, της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής σε τομείς όπως Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για την επιτάχυνση του ΕΣΠΑ (800 εκ. Ευρώ) Η εκπαίδευση (1000 εκ. Ευρώ από επιπλέον από Τ.Π. και ΠΔΕ) Η κοινωνική προστασία με τη χορήγηση έκτακτου επιδόματος κοινωνικής συνοχής (500 εκ. Ευρώ), την αύξηση του επιδόματος ανεργίας (100 εκ. Ευρώ), την αύξηση των αγροτικών συντάξεων (350 εκ. Ευρώ) Η αγροτική παραγωγή με αύξηση επιστροφής ΦΠΑ στους αγρότες (150 εκ. Ευρώ) Η υγεία με την πρόβλεψη δαπανών για προσλήψεις 3.000 επιπλέον νοσηλευτών Η απασχόληση με την πρόβλεψη δαπανών για εφαρμογή προγραμμάτων επιδότησης ασφαλιστικών εισφορών νέων (οι δαπάνες επιβαρύνονται και με περίπου 600 εκ. Ευρώ επιπλέον λόγω των αυξημένων πληρωμών για τόκους)
Η πορεία μείωσης του ελλείμματος
Στόχος: η συγκράτηση και η σταδιακή αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους Μείωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 2012, με σημαντική συγκράτηση του ρυθμού αύξησής του έως τότε. Στην εκπλήρωση του στόχου αυτού θα συντελέσουν: Η διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής που θα είναι γρήγορη και εμπροσθοβαρής, αρχίζοντας να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα ήδη από το 2011 Η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης που αναμένεται από το 2011 Το πρόγραμμα μετοχοποιήσεων και ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, που αναμένεται να δημιουργήσει έσοδα ύψους περίπου 2,3% του ΑΕΠ στα επόμενα τρία χρόνια Η επιστροφή ποσού ίσου με 3,8 δις Ευρώ που χορηγήθηκε στο πλαίσιο του πακέτου στήριξης της ρευστότητας για την ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών
Η πορεία αποκλιμάκωσης του χρέους
Η πολιτική μας για την αποκατάσταση της ποιότητας των δημοσίων οικονομικών
Η πολιτική μας Η πολιτική μας για την προσαρμογή και την αποκατάσταση της ποιότητας των δημοσίων οικονομικών περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα εμπροσθοβαρές για την μείωση του ελλείμματος κατά 4 μονάδες το 2010, αλλά και εμπροσθοβαρές ως προς τις πολιτικές που θα στηρίξουν τους μεσοπρόθεσμους στόχους του προγράμματός μας Αυτό σημαίνει επιτάχυνση της προσπάθειας για Την περιστολή της σπατάλης, τη μείωση και την αναδιάταξη των δαπανών για την στήριξη της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής Την ενίσχυση των εσόδων μέσα από την αποκατάσταση της δικαιοσύνης στο φορολογικό σύστημα, αλλά και την πάταξη της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής και την ενίσχυση των εισπρακτικών μηχανισμών στο ασφαλιστικό σύστημα Την πάταξη της αδιαφάνειας στην διαχείριση του δημοσίου χρήματος
Θωράκιση της αξιοπιστίας των δημοσιονομικών και στατιστικών μας δεδομένων Η δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να στηριχθεί στη διαφάνεια και στην αξιοπιστία των στοιχείων αλλά και των πολιτικών. Για αυτό ήδη υλοποιούμε δράσεις από δράσεις όπως: Η ανεξαρτητοποίηση της Στατιστικής Υπηρεσίας και αναμόρφωση του Εθνικού Στατιστικού Συστήματος. Δημιουργία ειδικού σώματος στη Βουλή για τον έλεγχο του Προϋπολογισμού. Υιοθέτηση δημοσιονομικών κανόνων για την αποτελεσματική εκτέλεση του προϋπολογισμού.
Νοικοκύρεμα και έλεγχος των δημοσίων οικονομικών Η δημοσιονομική προσαρμογή ξεκινάει πρώτα από όλα με το νοικοκύρεμα των δημοσίων οικονομικών, με μέτρα όπως Μηνιαίος έλεγχος της εκτέλεσης του προϋπολογισμού από διμερείς ομάδες εργασίας με στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών και κάθε υπουργείου ξεχωριστά Αξιοποίηση πληροφοριακού συστήματος για τον έλεγχο των δαπανών σε κάθε υπουργείο Μηνιαία δημοσιοποίηση στοιχείων του προϋπολογισμού στο διαδίκτυο. Καθιέρωση ανώτατου ορίου 90% απελευθέρωσης πιστώσεων, ώστε να προληφθεί έγκαιρα η περίπτωση υπερβάσεων δαπανών
Νοικοκύρεμα και έλεγχος των δημοσίων οικονομικών Εκπόνηση τριετών προϋπολογισμών δαπανών για κάθε υπουργείο, έως το τέλος Ιανουαρίου Δημιουργία ενιαίας αρχής πληρωμών μισθών στο δημόσιο τομέα Αναστολή προσλήψεων μέσα στο 2010 εκτός από τους τομείς της παιδείας, της υγείας και της ασφάλειας και εφαρμογής κανόνα 1:5 (μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις) από το 2011 Εισοδηματική πολιτική που προβλέπει τη χορήγηση αύξησης πάνω από τον πληθωρισμό σε αμοιβές που δεν υπερβαίνουν τα 2000 ευρώ μηνιαίως Περικοπή του κονδυλίου για τα επιδόματα στο δημόσιο τομέα κατά 10%
Η συμβολή των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και υγείας Παράλληλα με τις μεγάλες τομές που προωθεί η κυβέρνηση για τη βελτίωση των δομών ασφάλισης, υγείας και κοινωνικής προστασίας, προωθούνται και δράσεις που συντελούν άμεσα στο στόχο της δημοσιονομικής προσαρμογής και της βιωσιμότητας των δημοσίων οικονομικών όπως Πολιτικές για τον εξορθολογισμό των δαπανών στο ασφαλιστικό σύστημα Δράσεις για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής, ενοποίηση μηχανισμών είσπραξης φορολογίας και ασφαλιστικών εισφορών Την αποτελεσματική ρύθμιση των οικονομικών στο χώρο της υγείας θέτοντας όρια στις χρηματοδοτήσεις και ενισχύοντας τη διαφάνεια και την αντικειμενικότητα στη χορήγηση των χρηματοδοτήσεων Την ενίσχυση της λογοδοσίας σε όλους τους δημόσιους φορείς γύρω από τα συστήματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, με προϋπολογισμούς που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες χρηματοδότησης των προγραμμάτων τους
Ενίσχυση των δημοσίων εσόδων από ένα δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα Βασικές συνιστώσες της αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος που αποτελεί αντικείμενο της ευρείας κοινωνικής διαβούλευσης που είναι σε εξέλιξη είναι: Η ενιαία και τιμαριθμοποιημένη προοδευτική φορολογική κλίμακα για τα εισοδήματα από όλες τις πηγές Η κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης και των περισσότερων φοροαπαλλαγών για τα ατομικά εισοδήματα και τα εταιρικά κέρδη Η αντιμετώπιση των διανεμόμενων κερδών ως προσωπικό εισόδημα σε συνδυασμό με χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές των εταιρικών κερδών που επανεπενδύονται Η επαναφορά του προοδευτικού φόρου επί της μεγάλης ακίνητης περιουσίας, των κληρονομιών και των γονικών παροχών Η εισαγωγή ενός φόρου υπεραξίας και αποτελεσματική φορολόγηση των υπεράκτιων (off-shore) εταιρειών Η κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας και κατάργηση του Κώδικα Βιβλίου και Στοιχείων Η αναμόρφωση των φορολογικών υπηρεσιών
Άλλα μέτρα για την ενίσχυση των εσόδων Ολοκληρωμένο σύστημα φορολογικών δηλώσεων το οποίο περιλαμβάνει το εισόδημα από όλες τις πηγές, καθώς και τα περιουσιακά στοιχεία. Υπαγωγή στην υποχρεωτική υποβολή πλήρους φορολογικής δήλωσης σε ηλεκτρονική μορφή για όλα τα φυσικά πρόσωπα και για τις εταιρείες. Μέτρα για την αύξηση της αποτελεσματικότητας των εισπρακτικών μηχανισμών. Περιορισμό της διαφθοράς στις φορολογικές υπηρεσίες αξιοποιώντας τις τεχνολογίες πληροφορικής με στόχο και τη μείωση της ανάγκης για επαφή και διαπραγμάτευση μεταξύ φορολογούμενων και φορολογικών στελεχών. Δράσεις για τη διαχείριση των υφιστάμενων καθυστερήσεων πληρωμών προς το δημόσιο. Μέτρα για τη βελτίωση της συμμόρφωσης των φορολογούμενων αξιοποιώντας κάθε πληροφορία που προέρχεται από τους φορολογούμενους στη διαμόρφωση των κριτηρίων ελέγχου, την υποχρεωτική χρήση ταμειακών μηχανών, την ηλεκτρονική παρακολούθηση της αγοράς καυσίμων, την αξιοποίηση σύγχρονων και ηλεκτρονικών μέσων σε όλους τους τομείς που είναι εφικτό, ακόμη και στο χώρο της υγείας και της αγοράς φαρμάκου.
Το πρόγραμμα τομών και αλλαγών της κυβέρνησης για την επόμενη τριετία
Ανάταξη της οικονομίας και ενίσχυση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας Ο στόχος της ανάπτυξης και της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας είναι το συμπλήρωμα στο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής. Είναι ο δεύτερος εξίσου σημαντικός πυλώνας του ΠΣΑ που στηρίζεται με δράσεις όπως: Η αναδιάρθρωση των δαπανών και ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων Η αναθεώρηση και αποτελεσματική υλοποίηση του ΕΣΠΑ Η αναθεώρηση του επενδυτικού νόμου Η αναθεώρηση του ρυθμιστικού πλαισίου για τη διευκόλυνση των επενδύσεων Η προώθηση των συμπράξεων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα Η δημιουργία αναπτυξιακού ταμείου
Μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης με γνώμονα την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία Η σταθερότητα και η ανάπτυξη θα προχωρήσει μέσα από ένα δημόσιο τομέα που προάγει τη διαφάνεια και την αξιοκρατία και αποτρέπει την πελατειακή διαχείριση. Μέτρα σε αυτή την κατεύθυνση είναι: Η πολιτική προσλήψεων στο δημόσιο τομέα, με το ΑΣΕΠ να αποτελεί το μοναδικό αρμόδιο όργανο για κάθε μορφή προσλήψεων στο δημόσιο τομέα Η εισαγωγή ποσοτικού κανόνα στις προσλήψεις από το 2011 και μείωση του αριθμού των συμβάσεων ορισμένου χρόνου κατά 1/3 Τα μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, όπως η δημοσιοποίηση όλων των υπογραφών που οδηγούν σε δημόσια δαπάνη στο διαδίκτυο Η νέα διοικητική αρχιτεκτονική της χώρας, με τη ριζική μείωση των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης και τη μείωση των επιπέδων διοίκησης από 5 που είναι σήμερα σε 3 Η επέκταση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης Η πολιτική για τη μετανάστευση, με νομική κατοχύρωση των μεταναστών και πολιτικές για την ένταξη τους στον κοινωνικό και πολιτειακό βίο
Το νέο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης Είναι μία ακόμη προγραμματική δέσμευση της κυβέρνησης που υλοποιείται σήμερα, περιγράφοντας ένα πρόγραμμα για την ανασυγκρότηση της οικονομίας και της χώρας. Δίνει έμφαση όχι μόνο στην αναγκαία για την οικονομία δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά και σε μία συνολική πολιτική νοικοκυρέματος του κράτους που θα στηρίζει και θα στηρίζεται σε βαθιές τομές και ριζικές ανατροπές στο κράτος και στην οικονομία. Κόντρα στις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και στο τεράστιο έλλειμμα αξιοπιστίας που πλήττει σήμερα τη χώρα μας, αποδεικνύει ότι έχουμε και τη βούληση και το πρόγραμμα για να προχωρήσουμε μπροστά. Δείχνει ότι η κυβέρνηση θέλει και η Ελλάδα μπορεί και θα μπει σε μια νέα πορεία ανάπτυξης με υγιή και αξιόπιστα δημόσια οικονομικά, με καθαρούς λογαριασμούς.