ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΠΙΔ ΤΕΑ ΕΑΠΑΕ (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ X)
Πίνακας περιεχομένων ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 3 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ - ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ... 3 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 13 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΟΣ... 13 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 16 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 16 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 28 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ / ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ... 28 2
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ - ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ Εισαγωγή Η παρούσα πολιτική διαχείρισης ενεργητικού παθητικού είναι σύμφωνη με τις προδιαγραφές του Κανονισμού Δεοντολογίας και Καλών Πρακτικών Λειτουργίας των ΤΕΑ (ΦΕΚ 2731 Β / 15 10 2014). Ειδικότερα, η παρούσα πολιτική καλύπτει τα ακόλουθα θέματα όσον αφορά στην συντονισμένη διαχείριση ενεργητικού - παθητικού: α) Περιγραφή της διαδικασίας αναγνώρισης και αξιολόγησης διαφόρων μορφών αναντιστοιχίας μεταξύ στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, τουλάχιστον ως προς τις διάρκειες, τις πιθανές εγγυήσεις επιτοκίων και το νόμισμα. β) Περιγραφή των τεχνικών μείωσης του κινδύνου που χρησιμοποιούνται και της προσδοκώμενης επίδρασής τους στη συντονισμένη διαχείριση ενεργητικού - παθητικού. γ) Περιγραφή των επιτρεπτών ηθελημένων αναντιστοιχιών. 3 δ) Περιγραφή της μεθοδολογίας και της συχνότητας των διενεργούμενων προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων και της ανάλυσης σεναρίων. Το σύνολο των ρυθμίσεων που περιέχονται στην παρούσα πολιτική διαχείρισης ενεργητικού παθητικού, κρίθηκαν από το Ταμείο ως απολύτως ουσιώδεις και καθοριστικής σημασίας, προκειμένου να μπορέσει το Ταμείο να λειτουργήσει αποτελεσματικά στα εποπτικά πλαίσια της ΡΗΤΡΑΣ ΜΗΔΕΝΙΚΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ υπό την οποία λειτουργεί. ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ, Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ.
Γενική περιγραφή χαρτοφυλακίου Το χαρτοφυλάκιο χαρακτηρίζεται ως χαρτοφυλάκιο συναλλαγών (Trading). Το χαρτοφυλάκιο αυτό έχει ως σκοπό μία σχετικά μεσοπρόθεσμη τοποθέτηση του Ταμείου στις ομολογιακές αγορές με κύρια έμφαση σε Κρατικά / κυβερνητικά Ομόλογα (Sovereign Bonds), αποδεκτής πιστοληπτικής ικανότητας (min. αποδεκτό rating BBB- κατά S&P.) Παράλληλα, ωστόσο, το χαρτοφυλάκιο έχει τοποθετήσεις σε εταιρικά ομόλογα, μετοχές, Αμοιβαία Κεφάλαια, και προιόντα διαχείρισης διαθεσίμων (cash, time depos, repos), ενώ μπορεί να χρησιμοποιεί παράγωγα χρηματοοικονομικά προιόντα για λόγους αντιστάθμισης κινδύνου (hedging). To νόμισμα βάσης του χαρτοφυλακίου είναι το, ενώ οι επενδύσεις του χαρτοφυλακίου γίνονται κυρίως σε αξίες, ενώ υπάρχει και όριο συναλλαγματικής έκθεσης σε άλλα νομίσματα πλην - ίσο με 30%. Τα εισπραχθέντα τοκομερίδια καθώς και τα κέρδη που προκύπτουν από την πώληση ομολόγων, μετοχών & Α/Κ επανεπενδύονται στο χαρτοφυλάκιο. Εποπτικό πλαίσιο χαρτοφυλακίου Capital Buffer Ειδικό όριο Αξίας σε Κίνδυνο (VaR limit) Το Ταμείο υπάγεται σε εποπτικό έλεγχο από το Υπουργείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και την Εθνική Αναλογιστική Αρχή όσον αφορά το παθητικό του, ενώ με βάση το άρθρο 180 του Ν. 4261/2014 η εποπτεία του ενεργητικού του ανατέθηκε στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. 4 Η διαχείριση του ενεργητικού του υπόκειται στην λεγόμενη ΡΗΤΡΑ ΜΗΔΕΝΙΚΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ, δεδομένου ότι το Ταμείο δεν έχει ελεύθερα κεφάλαια, και δεν υπάρχει μέτοχος ο οποίος δυνητικά μπορεί να καλύψει τυχόν κεφαλαιακές ζημίες. Τα βασικά σημεία του εποπτικού πλαισίου, όπως έχουν αποσαφηνιστεί από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή, έχουν ως εξής: Το Ταμείο δεν έχει υποχρέωση σχηματισμού περιθωρίου φερεγγυότητας. Η ασφαλιστική υποχρέωση του Ταμείου υπολογίζεται ανά έτος, από επικαιροποίηση της αναλογιστικής μελέτης, και ισούται με την παρούσα αξία των θεμελιωμένων δικαιωμάτων 730 εκατ. στις 31 12 2013. Το πραγματικό επιτόκιο προεξόφλησης που χρησιμοποιείται κατά την επικαιροποίηση της αναλογιστικής μελέτης δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο του
2,50% - το Ταμείο έχει την ευχέρεια να το προσδιορίζει και σε χαμηλότερα επίπεδα, ώστε να αντανακλώνται οι συνθήκες των αγορών. Σε κάθε ημερομηνία reporting, συγκρίνεται η τρέχουσα αποτίμηση της περιουσίας του Ταμείου, προς την ως άνω υπολογιζόμενη ασφαλιστική του υποχρέωση. Προφανώς, στα αμέσως επόμενα χρόνια λειτουργίας του Ταμείου, μέχρι το 2025, το ως άνω reporting θα είναι ελλειμματικό, καθώς η τρέχουσα αξία της περιουσίας του θα υπολείπεται της ασφαλιστικής του υποχρέωσης από το 2025 και μετά η αναμενόμενη εποπτική αποτίμηση της περιουσίας του υπερβαίνει τις ασφαλιστικές του υποχρεώσεις. Η Εθνική Αναλογιστική Αρχή θεωρεί δεσμευτικό το ετήσιο ποσοστό κάλυψης της ασφαλιστικής υποχρέωσης από την περιουσία του Ταμείου, όπως αυτό υπολογίστηκε από την αναλογιστική μελέτη της 31 12 2012: το σχετικό ποσοστό υπολογίστηκε σε 50% για τις 31 12 2012, σε 53% για τις 31 12 2013, σε 57% για τις 31 12 2014, κ.ο.κ. Η δεσμευτικότητα των συγκεκριμένων ποσοστών έγκειται στο ότι, αν η εποπτική αποτίμηση του ενεργητικού του Ταμείου, στις παραπάνω ημερομηνίες, προκύψει μικρότερη από τα ως άνω δεσμευτικά ποσοστά, τότε η Εθνική Αναλογιστική Αρχή θα επιβάλλει περαιτέρω μείωση των παροχών του Ταμείου προς τα μέλη του. Η ελεύθερη περιουσία του Ταμείου, κατά την ημερομηνία έγκρισης του καταστατικού του, ισούται με μηδέν. Με βάση τα αναλυτικά στοιχεία της αναθεωρημένης αναλογιστικής μελέτης1 για τις 31 12 2013, η ελάχιστη απαιτούμενη αποτίμηση της περιουσίας του Ταμείου θα έπρεπε να είναι 389 εκατ., - ή 53 % των ασφαλιστικών του υποχρεώσεων κατά την ίδια ημερομηνία. Έναντι της ως άνω απαιτούμενης ελάχιστης εποπτικής αποτίμησης, το Ταμείο διέθετε περιουσία της οποίας η αποτίμηση ανερχόταν σε 459 εκατ.. Προκύπτει δηλ. ότι το Ταμείο διέθετε στις 31 12 2013 ένα πλεόνασμα (capital buffer) ύψους 70 εκατ. (459 389 = 70), έναντι του ελαχίστου απαιτουμένου εποπτικού ορίου. 5 Η ύπαρξη του ειδικού εποπτικού περιορισμού που επεξηγήθηκε παραπάνω, - ότι δηλ. η εποπτική αποτίμηση της περιουσίας του δεν πρέπει να μειωθεί έναντι ενός ελαχίστου ορίου που θέτει η Εθνική Αναλογιστική Αρχή προσδίδει στην διαχείριση χρηματοοικονομικού κινδύνου του συγκεκριμένου ταμείου, χαρακτηριστικά χαρτοφυλακίου CPPI Constant Proportion Portfolio Insurance, κάνοντας ιδιαίτερα απαιτητική την μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθηθεί. Αναγνωρίζοντας την παραπάνω ιδιομορφία, στα πλαίσια της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου επενδύσεων του Ταμείου, η Επενδυτική Επιτροπή του Ταμείου, αποφάσισε να επιβάλλει πέρα από ένα σχετικά απλό πλαίσιο financial risk limits ανά asset class, ένα ειδικό όριο VAR limit (VAR = Value at Risk αξία σε κίνδυνο), εκφρασμένο ως % ε/του capital buffer, θέτοντας έτσι ανώτατο όριο για το μέγεθος του κινδύνου που είναι διατεθειμένο να αναλάβει το Ταμείο.
Συντονισμένη διαχείριση ενεργητικού - παθητικού ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΥΤΟ, ΔΗΛ. ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΟΡΙΩΝ ΑΝΕΚΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΠΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΤΗΚΕ ΠΑΡΑΠΑΝΩ, Ο ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΟΎ, ΟΠΩΣ ΑΥΤΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ, ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΑΝΑΝΕΩΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΤΗΣΙΑ ΒΑΣΗ. Mε βάση την παραπάνω μέθοδο καθορισμού του ανεκτού χρηματοοικονομικού κινδύνου, σύμφωνα με τα οριζόμενα από την εκάστοτε ισχύουσα και εγκεκριμένη από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή αναλογιστική μελέτη του Ταμείου, τα όρια διαχείρισης χρηματοοικονομικού κινδύνου έχουν καθοριστεί όπως λεπτομερώς αναφέρεται παρακάτω στην ενότητα 1.5. Κατ ουσίαν, η μέθοδος καθορισμού του ανεκτού χρηματοοικονομικού κινδύνου που έχει εφαρμοστεί από το Ταμείο, βασίζεται και λαμβάνει υπόψη της την αναγνώριση και αξιολόγηση όλων των μορφών αναντιστοιχίας μεταξύ των στοιχείων ενεργητικού & παθητικού, κυρίως ως προς τις διάρκειες ενεργητικού παθητικού 2 και το νόμισμα 3. Πέραν αυτών, αναντιστοιχίες εγγυήσεων επιτοκίων δεν υπάρχουν, καθώς το Ταμείο, υπαγόμενο στην Ρήτρα Μηδενικού Ελλείμματος, λειτουργεί υπό αυστηρούς εποπτικούς περιορισμούς όσον αφορά την ελάχιστη εποπτική αποτίμηση της περιουσίας του, αλλά δεν υπόκειται σε περιορισμούς παροχής εγγυημένων επιτοκίων. Παράλληλα, η ως άνω μεθοδολογία καθορισμού του ανεκτού χρηματοοικονομικού κινδύνου που έχει εφαρμοστεί από το Ταμείο, συντελεί στην σημαντική απομείωση του χρηματοοικονομικού κινδύνου, και των σχετικών επιπτώσεων του κινδύνου στην συντονισμένη διαχείριση ενεργητικού παθητικού, ενώ οι ηθελημένες αναντιστοιχίες περιορίζονται στα όρια του ανεκτού / επιτρεπτού VaR, που έχει επιτρέψει το Ταμείο στους διαχειριστές του. 6 Η οποία εκπονήθηκε τον Δεκέμβριο του 2013 Σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 1.6.2 της Πολιτικής Διαχείρισης Επενδυτικού Κινδύνου, η μεσοσταθμική διάρκεια (duration) του ενεργητικού δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα 10-12 χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη την μεσοσταθμική διάρκεια του παθητικού. Σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 1.6.2 της Πολιτικής Διαχείρισης Επενδυτικού Κινδύνου, οι επενδυτικές τοποθετήσεις σε άλλα πέραν του EUR νομίσματα, περιορίζονται στο 30%.
VaR stress testing: για τον καλύτερο και αποτελεσματικότερο έλεγχο της συμπεριφοράς του χρηματοοικονομικού κινδύνου στον οποίο υπόκειται το χαρτοφυλάκιο επενδύσεων του Ταμείου, ελέγχεται τόσο σε τακτά χρονικά διαστήματα όσο και σε βάση ad hoc - η συμπεριφορά του χαρτοφυλακίου του Ταμείου σε γενικότερα ακραία σενάρια προσομοίωσης (simulation) μακροοικονομικών συνθηκών των αγορών, καθώς επίσης και σε συνθήκες χρεωκοπίας (default) κρατικών και εταιρικών εκδοτών χρεωγράφων (sovereign & corporate issuers), λαμβάνοντας υπόψη την τελευταία αναταραχή στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Το επίπεδο πολυπλοκότητας του κάθε τεστ κοπώσεως (stress test) είναι ευθυγραμμισμένο με το προφίλ κινδύνου του χαρτοφυλακίου επενδύσεων του Ταμείου, έχει σκοπό να αναλύσει τις επιπτώσεις που θα είχαν αλλαγές στις συνθήκες των αγορών καθώς και άλλων θεσμικών / εποπτικών παραγόντων, στην συμπεριφορά του χαρτοφυλακίου επενδύσεων του Ταμείου. Τα παρακάτω ενδεικτικά - σενάρια stress tests ελέγχονται και υπολογίζονται οι συνέπειές τους ανά 3μηνο : Επίπτωση από πτώση τιμών κατά 10 % & 20% στις μετοχικές αγορές Επίπτωση από αύξηση των επιτοκίων κατά 50, 100, 150 & 200 μ.β. Επίπτωση από αύξηση των περιθωρίων πιστωτικού κινδύνου (credit spreads) κατά 50, 100, 150 & 200 μ.β. 7 Eπίπτωση από την μεταβολή της ισοτιμίας βασικών ξένων νομισμάτων (USD, GBP, CHF) έναντι του Ευρώ κατά 1%, 2 % & 5% Ιστορικά stress tests: υπολογίζεται η επίπτωση στο NAV του χαρτοφυλακίου επενδύσεων του Ταμείου, σε περιπτώσεις επανάληψης των συνθηκών αυξημένης μεταβλητότητας συγκεκριμένων ιστορικών περιόδων των αγορών: 11 Σεπτεμβρίου 2001 Κρίση Subprimes, κ.λπ. Περίοδοι κρατικών και εταιρικών defaults. Κλπ. ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΩΣ ΑΝΩ ΑΝΑΛΥΣΗΣ STRESS TESTS, ΕΠΙΔΙΩΚΕΤΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΟΥΝ ΕΚΕΙΝΑ ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΕΠΕΦΕΡΑΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΕΚΕΙΝΑ ΔΗΛ. ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΟΔΗΓΟΥΣΑΝ ΣΕ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΕΠΟΠΤΙΚΗΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΡΗΤΡΑΣ ΜΗΔΕΝΙΚΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ. ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ, ΣΤΗΝ ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΛΕΥΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ.
Όρια Διαχείρισης Χρηματοοικονομικού Κινδύνου (Financial Risk Limits) Για τις ανάγκες ελέγχου και διαχείρισης του χρηματοοικονομικού κινδύνου του Ταμείου, καθορίζονται 2 ειδών όρια κινδύνου (financial risk limits), ως εξής: VaR (Value at Risk) limit Καθορίζεται ειδικό όριο Αξίας σε Κίνδυνο (Value at Risk VaR), το οποίο έχει δυναμικό χαρακτήρα, ανακαθορίζεται και επαναξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, και οπωσδήποτε όποτε το απαιτήσουν οι συνθήκες των αγορών, αλλά και όποτε υπάρχει ανανέωση / αναμόρφωση της αναλογιστικής μελέτης για τον υπολογισμό των ασφαλιστικών υποχρεώσεων του Ταμείου. Ο καθορισμός του VaR (Value at Risk) limit, στηρίζεται σε μία υπολογιστική διαδικασία, η οποία αποτελείται από τα παρακάτω επιμέρους βήματα: Βήμα 1: Κάθε χρόνο ή σε κάθε ημερομηνία επαναξιολόγησης / επανακαθορισμού του ορίου - υπολογίζεται το ποσό 8 A= Τρέχουσα αποτίμηση του ενεργητικού του Ταμείου - Ελάχιστο Απαιτούμενο Ποσό Κάλυψης της Ασφαλιστικής Υποχρέωσης για το τέλος της τρέχουσας χρήσης. Βήμα 2: Κάθε χρόνο ή σε κάθε ημερομηνία επαναξιολόγησης / επανακαθορισμού του ορίου - υπολογίζεται το ποσό Β = Τρέχουσα αποτίμηση του ενεργητικού του Ταμείου - Υψηλότερη Παρούσα Αξία των Απαιτούμενων Ποσών Κάλυψης της Ασφαλιστικής Υποχρέωσης των επομένων ετών Βήμα 3: Κάθε χρόνο ή σε κάθε ημερομηνία επαναξιολόγησης / επανακαθορισμού του ορίου καθορίζεται από την Επενδυτική Επιτροπή του Ταμείου το ποσό του ενεργητικού του Ταμείου που μπορεί να «υποβληθεί» σε κίνδυνο. Αυτό πρέπει να αντιπροσωπεύει το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσό μείωσης της περιουσίας του Ταμείου για την τρέχουσα χρονιά. Αυτό το ποσό αποτελεί τη δυνητική ζημιά των επενδύσεων του Ταμείου στην «χειρότερη» των περιπτώσεων. Γ = Επιτρεπόμενη Δυνητική Ζημιά για την χρονιά (Value at Risk).
Το ποσό Γ καθορίζεται από το επίπεδο συντηρητικότητας που το Ταμείο θα επιλέξει για την διαχείριση του ενεργητικού του. Το ποσό Γ, για παράδειγμα, μπορεί να επιλεγεί να είναι το max (Α/2, B), το Β ή κάποιο άλλο ποσό σε σχέση πάντα με το Α και το Β. Με βάση τα στοιχεία αποτίμησης του ενεργητικού του Ταμείου στις 31 10 2013, τα ως άνω 2 υπολογιστικά βήματα καθορισμού του VaR limit, έχουν ως εξής: Βήματα Επεξηγήσεις Α = Τρέχουσα Αξία του Ενεργητικού του Ταμείου - Βήμα 1 Υπολογισμός του ποσού 118 Ελάχιστο Απαιτούμενο Ποσό Κάλυψης της Α εκ. Ασφαλιστικής Υποχρέωσης για το τέλος της τρέχουσας χρήσης (31 12 2013) = 446-328 = 118 Β = Τρέχουσα Αξία του Ενεργητικού του Ταμείου - 9 Βήμα 2 Υπολογισμός του ποσού 69 εκ. Υψηλότερη Παρούσα Αξία των Απαιτούμενων Ποσών Β Κάλυψης της Ασφαλιστικής Υποχρέωσης των επομένων ετών = 446 377 = 69 Βάσει των παραπάνω υπολογισμών, η Επενδυτική Επιτροπή καθόρισε το VaR limit στο επίπεδο των 64 εκατ., το οποίο αποτελεί: - Το 54% του διαθέσιμου capital buffer (64/118 = 54%). - Τον αριθμητικό μέσο όρο μεταξύ των Α/2 & Β, σύμφωνα με τους παραπάνω υπολογισμούς. - Ισούται με το 14,3% της τότε τρέχουσας αποτίμησης του ενεργητικού του Ταμείου, το οποίο αποτελεί και το maximum ποσοστιαίο όριο της Αξίας σε Κίνδυνο (VaR Value at Risk) που είναι διατεθειμένο να ανεχθεί το Ταμείο, κατά την διαχείριση του ενεργητικού του από τους διαχειριστές. Το ως άνω VaR limit υπολογίζεται με πιθανότητα 95%, για χρονική περίοδο 1 έτους (252 εργάσιμες ημέρες) και χρησιμοποιώντας στοιχεία ιστορικής προσομοίωσης διάρκειας 2 ετών (VaR 95% 1Υ, 2Y Historical Simulation).
Με βάση την ως άνω συλλογιστική, καθορίζονται 2 ειδικά όρια Αξίας σε Κίνδυνο (Value at Risk VaR), ως εξής: - VaR limit ίσο με το 17% της τρέχουσας αποτίμησης του συνολικού ενεργητικού του υπό διαχείριση χαρτοφυλακίου (συμπεριλαμβανομένων τοποθετήσεων σε GGBs Ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου). - VaR limit ίσο με το 8% της τρέχουσας αποτίμησης του ενεργητικού του υπό διαχείριση χαρτοφυλακίου, εξαιρουμένων των τοποθετήσεων σε GGBs 4 Ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου. Τα ως άνω 2 ειδικά όρια VaR έχουν δυναμικό χαρακτήρα και ο Πελάτης τα ανακαθορίζει σε τακτά διαστήματα ή έκτακτα ενημερώνοντας σχετικά εγγράφως την Εταιρία. 10
1.6.2. Allocation limits Για λόγους πρόσθετης συντηρητικότητας κατά την διαχείριση του χαρτοφυλακίου του Ταμείου, η Επενδυτική Επιτροπή καθόρισε πρόσθετα όρια χρηματοοικονομικού κινδύνου γενικά όρια & όρια συγκέντρωσης κινδύνου όπως αναλυτικά παρατίθενται στον αμέσως επόμενο Πίνακα. 4 Για τους σκοπούς της άσκησης υπολογισμού του συγκεκριμένου VAR limit, οι θέσεις σε GGBs εξαιρούνται τελείως (δηλ. αφαιρούνται) από το συνολικό ενεργητικό. TEA - EAΠAE - Pension Fund Financial Rsk Limits FIXED INCOME BONDS + BOND FUNDS General limits Concentration SOVEREIGN BONDS (EZ) max 75% - min 25% up to 35% per country (*1) Credit Rating Greater than BBB- min 25% up to 25% Credit Rating Lower than BBB- max 10% (approval of ALCO) up to 5% 11 SOVEREIGN DEBT (non EZ min BBB-) max 25% up to 15% (*2) up to 5% FINANCIAL CORPORATES (senior) min rating A max 5% - MAX DURATION 5Y (*3) up to 3% NON - FINANCIAL CORPORATES min rating BBB- max 20% - MAX DURATION 7Y (*3 up to 3% ( Listed notes only - not allowed to invest in subordinated or lower quality bonds) EQUITIES & EQUITY MUTUAL FUNDS max 20% up to 2% per issuer EU up to 10% EQUITIES & EQUITY MUTUAL FUNDS E.U.- Developed - Emerging Developed up to 10% Emerging up to 5% MONEY MARKET CASH - TIME DEPOSITS - REPOS max 20% up to 10%
(min BBB-) (*4) CURRENCY EXPOSURE max 30% OTHER NON EUR CURRENCIES PORTFOLIO DURATION LIMITS Up to Weighted Average Portfolio Duration: 10-12 Y - (*1): only Greece (*2): only for US or else up to 5% (*3): ALCO could increase duration (*4): except Greek Banks, after ALCO approval. 12
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΟΣ 1.1. Εισαγωγή Η παρούσα πολιτική διαχείρισης κινδύνου ρευστότητας είναι σύμφωνη με τις προδιαγραφές του Κανονισμού Δεοντολογίας και Καλών Πρακτικών Λειτουργίας των ΤΕΑ (ΦΕΚ 2731 Β / 15 10 2014). Ειδικότερα, η παρούσα πολιτική καλύπτει τα ακόλουθα θέματα όσον αφορά στον κίνδυνο ρευστότητας: α) Τη διαδικασία προσδιορισμού του επιπέδου αναντιστοιχίας μεταξύ των ταμειακών εισροών και εκροών που προέρχονται, τόσο από τα περιουσιακά στοιχεία, όσο και από τις υποχρεώσεις. β) Τον τρόπο που λαμβάνονται υπόψη οι συνολικές βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες ανάγκες σε ρευστότητα, συμπεριλαμβανομένου ενός επαρκούς αποθεματικού ρευστότητας για την αντιμετώπιση απροσδόκητων καταστάσεων έλλειψης ρευστότητας. 13 γ) Ο τρόπος που λαμβάνεται υπόψη και ο τρόπος που παρακολουθείται το επίπεδο των ρευστών διαθεσίμων, συμπεριλαμβανομένου του ποσοτικού προσδιορισμού του δυνητικού κόστους ή των χρηματικών ζημιών σε περίπτωση αναγκαστικής ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων. δ) Τον προσδιορισμό και το κόστος εναλλακτικών χρηματοδοτικών μέσων. ε) Τη συνεκτίμηση της επίδρασης που θα έχουν στη ρευστότητα οι αναμενόμενες νέες εισροές εισφορών από νέους ασφαλισμένους του Ταμείου. Το σύνολο των ρυθμίσεων που περιέχονται στην παρούσα πολιτική διαχείρισης κινδύνου ρευστότητος, κρίθηκαν από το Ταμείο ως απολύτως ουσιώδεις και καθοριστικής σημασίας, προκειμένου να μπορέσει το Ταμείο να λειτουργήσει αποτελεσματικά στα εποπτικά πλαίσια της ΡΗΤΡΑΣ ΜΗΔΕΝΙΚΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ υπό την οποία λειτουργεί.
ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ, Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ. 1.2. Βασικές αρχές διαχείρισης κινδύνου ρευστότητας Α. Διαδικασία προσδιορισμού του επιπέδου αναντιστοιχίας μεταξύ των ταμειακών εισροών και εκροών που προέρχονται, τόσο από τα περιουσιακά στοιχεία, όσο και από τις υποχρεώσεις συμπεριλαμβανομένων των αναμενόμενων ταμειακών ροών από την αντασφάλιση. Το Ταμείο παρακολουθεί σε τακτική βάση ανά έτος, ανά τρίμηνο και ανά μήνα τις χρηματορροές που δημιουργούνται από τις ωριμάνσεις / λήξεις του χαρτοφυλακίου επενδύσεων, τόσο σε βραχυπρόθεσμο όσο και σε μεσομακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Οι εν λόγω χρηματορροές του ενεργητικού συγκρίνονται με τις αντίστοιχες χρηματορροές του παθητικού, και ειδικότερα με το πρόγραμμα καταβολών των υποχρεώσεων παροχών του Ταμείου. Κύρια μέριμνα του Ταμείου είναι να μην προκαλούνται αναντιστοιχίες μεταξύ των χρηματορροών του ενεργητικού και του παθητικού. Οι καταβολές των υποχρεώσεων παροχών επιδιώκεται να πραγματοποιούνται από τις τρέχουσες εισροές / τρέχουσα ρευστότητα του Ταμείου όπου αυτό είναι δυνατόν στην αντίθετη περίπτωση οι καταβολές των υποχρεώσεων παροχών του Ταμείου γίνονται από τις χρηματορροές του χαρτοφυλακίου επενδύσεων του Ταμείου, για τον λόγο αυτόν άλλωστε τα στοιχεία που συγκροτούν το χαρτοφυλάκιο επενδύσεων επιδιώκεται να είναι απολύτως ρευστοποιήσιμα ανά πάσα στιγμή, όποτε αυτό κριθεί σκόπιμο και αναγκαίο. 14 Το Ταμείο δεν έχει αντασφαλιστικές συμβάσεις. Β. Τρόπος που λαμβάνονται υπόψη οι συνολικές βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες ανάγκες σε ρευστότητα, συμπεριλαμβανομένου ενός επαρκούς αποθεματικού ρευστότητας για την αντιμετώπιση απροσδόκητων καταστάσεων έλλειψης ρευστότητας. Πέραν των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, το Ταμείο φροντίζει πάντα να διατηρεί επαρκές αποθεματικό τρέχουσας ρευστότητας, προκειμένου να μπορεί να καλύψει τυχόν έκτακτες ανάγκες ή απροσδόκητες καταστάσεις έλλειψης ρευστότητας. Ωστόσο το εν λόγω απόθεμα, πάντα υπολογίζεται στα πλαίσια των αναγκών που διαμορφώνει η τρέχουσα συγκυρία, προκειμένου η διατήρησή του να μην επιβαρύνει υπέρμετρα αρνητικά τις επενδυτικές αποδόσεις του Ταμείου. Γ. Τρόπος που λαμβάνεται υπόψη και τρόπος που παρακολουθείται το επίπεδο των ρευστών διαθεσίμων, συμπεριλαμβανομένου του ποσοτικού προσδιορισμού του δυνητικού κόστους ή των χρηματικών ζημιών σε περίπτωση αναγκαστικής ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων.
Το Ταμείο παρακολουθεί καθημερινά το επίπεδο των ρευστών διαθεσίμων του, όπως αυτά τηρούνται σε λογαριασμούς όψεως, μέσω ηλεκτρονικής πρόσβασης e-banking, στους συγκεκριμένους λογαριασμούς. Αντίστοιχα, για το μέρος των ρευστών διαθεσίμων του Ταμείου που εντάσσεται στις συμβάσεις διαχείρισης που έχει υπογράψει το Ταμείο με τους διαχειριστές του, το Ταμείο λαμβάνει ενημέρωση σε τακτά χρονικά διαστήματα σύμφωνα με τα όσα αναλυτικά προβλέπονται στις συμβάσεις διαχείρισης. Σε υποθετική περίπτωση που παραστεί ανάγκη ρευστοποίησης στοιχείων από το χαρτοφυλάκιο επενδύσεων του Ταμείου, για κάλυψη αναγκών έκτακτης ρευστότητας, δεν συντρέχει λόγος ποσοτικού προσδιορισμού του δυνητικού κόστους από πραγματοποίηση χρηματικών ζημιών, καθώς το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο του Ταμείου αποτιμάται πάντα σε όρους τρέχουσας αξίας (mark to market). Δ. Προσδιορισμός & κόστος εναλλακτικών χρηματοδοτικών μέσων Καθώς το Ταμείο λειτουργεί εποπτικά υπό την ΡΗΤΡΑ ΜΗΔΕΝΙΚΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ, σε περίπτωση μη επαρκούς κάλυψης της παρούσας αξίας των υποχρεώσεών του, το Ταμείο υποχρεούται να προβεί σε αντίστοιχη μείωση των παροχών του συνεπώς δεν προβλέπεται να απαιτηθεί τυχόν πρόσβασή του σε πηγές εναλλακτικών χρηματοδοτικών μέσων. 15 Ε. Επίδραση στην ρευστότητα από τις αναμενόμενες νέες εισροές εισφορών από νέους ασφαλισμένους. Οι νέες εισροές εισφορών από νέους ασφαλισμένους, δεν λαμβάνονται αυτοτελώς υπόψη κατά την εκτίμηση της βραχυπρόθεσμης ρευστότητας του Ταμείου ωστόσο η σχετική παράμετρος συνυπολογίζεται κατά την ετήσια επικαιροποίηση της αναλογιστικής μελέτης του Ταμείου.
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 1.1.Εισαγωγή Η παρούσα πολιτική διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου ενεργητικού παθητικού είναι σύμφωνη με τις προδιαγραφές του Κανονισμού Δεοντολογίας και Καλών Πρακτικών Λειτουργίας των ΤΕΑ (ΦΕΚ 2731 Β / 15 10 2014). Ειδικότερα, η παρούσα πολιτική καλύπτει τα ακόλουθα θέματα όσον αφορά τον λειτουργικό κίνδυνο: α) Τον προσδιορισμό των λειτουργικών κινδύνων στους οποίους εκτίθεται ή ενδέχεται να εκτεθεί το Ταμείο και τον τρόπο περιορισμού τους. β) Τις δραστηριότητες και τις εσωτερικές διαδικασίες διαχείρισης λειτουργικών κινδύνων, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος πληροφορικής που τις υποστηρίζει. γ) Τα όρια ανοχής κινδύνου όσον αφορά τις κύριες περιοχές λειτουργικού κινδύνου. Το Ταμείο στο πλαίσιο της διαχείρισης των λειτουργικών του κινδύνων, αναπτύσσει και αναλύει εναλλακτικά σενάρια λειτουργικού κινδύνου βάσει τουλάχιστον των ακόλουθων προσεγγίσεων: 16 α) αστοχία βασικών διαδικασιών, προσωπικού ή συστήματος, και β) επέλευση εξωτερικών γεγονότων. 1.2. Βασικές αρχές διαχείρισης λειτουργικών κινδύνων Το Ταμείο έχει αναγνωρίσει ως πηγές δυνητικής προέλευσης λειτουργικών κινδύνων τις επιμέρους κατηγορίες λειτουργικών κινδύνων που αναφέρονται αναλυτικά στο συνημμένο Παράρτημα 1. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, το ΔΣ του Ταμείου, σε ειδική συνεδρίασή του, προβαίνει σε αξιολόγηση όλων των επιμέρους κατηγοριών δυνητικών λειτουργικών κινδύνων, με βάση ειδικές εκθέσεις που λαμβάνει από όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες του Ταμείου, συντάσσοντας ειδικό πρακτικό αξιολόγησης λειτουργικών κινδύνων. ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ, Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ.
Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α 1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 17
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 1.Εσωτερική Απάτη: ζημιές από πράξεις που διαπράττονται με πρόθεση καταδολίευσης, υπεξαίρεσης περιουσιακών στοιχείων ή καταστρατήγησης κανονιστικών ή νομοθετικών διατάξεων ή πολιτικών του Ταμείου. 1.1. Μη Εξουσιοδοτημένη Ενέργεια: ζημιές που προκύπτουν ως αποτέλεσμα κάποιας μορφής εκούσιας ή σκόπιμης ενέργειας μέλους του προσωπικού ή εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου του Ταμείους, που υπερβαίνει τα όρια των αρμοδιοτήτων του ή της εξουσίας που του έχει ανατεθεί, με σκοπό είτε την αποκόμιση προσωπικού (εργασιακού ή οικονομικού) οφέλους είτε με σκοπό την απόκρυψη απωλειών του Ταμείου. 1.1.1. Εκτέλεση Εργασίας με Μη Εξουσιοδοτημένο Τρόπο Μη εξουσιοδοτημένη «συναλλαγή» (π.χ. σκόπιμη καταστρατήγηση των ορίων κατά τον διακανονισμό/ πληρωμή παροχών ή αποζημίωσης) Μη αναφερθείσα «συναλλαγή» (π.χ. απόκρυψη επενδυτικής ζημιάς) Over reporting «συναλλαγής» (π.χ. over reporting επενδυτικού κέρδους) 18 1.1.2. Μη Εξουσιοδοτημένη Ενέργεια Γενικά Μη εξουσιοδοτημένη χρήση των κωδικών πρόσβασης χρήστη (password & username) σε εφαρμογή (π.χ. εργαζόμενος χρησιμοποιεί τους κωδικούς πρόσβασης σε εφαρμογή άλλου χρήστη προκειμένου να πραγματοποιήσει συναλλαγή για την οποία δεν έχει αρμοδιότητα κ.α.). Παραποίηση/πλαστογράφηση στοιχείων (π.χ. παραποίηση υφιστάμενων ή χρήση πλαστών προσωπικών (ή άλλων) στοιχείων από μέλος του προσωπικού με σκοπό τη διεκδίκηση παροχών από το Ταμείο σε πρόσωπο που δεν δικαιούται την παροχή κ.α.).
1.2. Εσωτερική Απάτη ή Κλοπή: ζημιές που προκύπτουν από όλες τις μορφές κλοπής ή δόλιας υπεξαίρεσης περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου, οι οποίες διεξάγονται από μέλος του προσωπικού. Περιλαμβάνει και τις περιπτώσεις όπου υπάρχει συμπαιγνία (ή εξαναγκασμός από) εξωτερικό μέρος. 1.2.1. Κακόβουλη Ενέργεια/Κλοπή Περιουσιακών Στοιχείων Κλοπή περιουσιακών στοιχείων ( π.χ. διάρρηξη στα γραφεία του Ταμείου με εσωτερική σύμπραξη) Καταστροφή περιουσιακών στοιχείων (π.χ. σκόπιμη δολιοφθορά σε κτίριο του Ταμείου με εσωτερική σύμπραξη) Υπεξαίρεση περιουσιακών στοιχείων (π.χ. σφετερισμός εισφορών, ή παροχών από μέλος του προσωπικού ή συνεργάτη ή από τρίτο άτομο με εσωτερική σύμπραξη). 1.2.2. Εσωτερική Απάτη ή Κλοπή Γενικά Παραποίηση προσωπικών στοιχείων εργαζομένου (π.χ. απόκρυψη καταδικών, παραποίηση προϋπηρεσίας, υποβολή πλαστών βεβαιώσεων σχετικά με επαγγελματικά προσόντα ή/και προϋπηρεσία κ.α.). Αποκάλυψη/ Εκμετάλλευση εμπιστευτικών πληροφοριών (του Ταμείου ή/και ασφαλισμένων) (π.χ. αποκάλυψη από εργαζόμενο σε τρίτο πρόσωπο εμπιστευτικών πληροφοριών με σκοπό την υποβολή στο Ταμείο ψευδούς αξίωσης, διαρροή εμπιστευτικών πληροφοριών (ή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ασφαλισμένων) σε τρίτους με σκοπό το προσωπικό όφελος, κ.α.). Λογιστικές Παρατυπίες (π.χ. εργαζόμενος σκόπιμα πραγματοποιεί εσφαλμένη λογιστική καταχώρηση με σκοπό την εξαπάτηση). Δωροδοκία (εργαζόμενος δωροδοκείται) 19
2. Εξωτερική Απάτη: ζημιές από πράξεις που διαπράττονται από τρίτο με πρόθεση καταδολίευσης, υπεξαίρεσης περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου ή καταστρατήγησης της νομοθεσίας. 2.1. Δυσλειτουργία ή Διακοπή Συστημάτων: ζημιές που προκύπτουν ως αποτέλεσμα εξωτερικής μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης (με αποτέλεσμα είτε την χειραγώγησή τους είτε την διακοπή τους) στα κύρια συστήματα, στις υποδομές ή στα δεδομένα του Ταμείου που πραγματοποιούνται κακόβουλα ή για προσωπικό οικονομικό όφελος. Περιλαμβάνονται οι επιθέσεις που προκαλούν αδυναμία παροχής υπηρεσίας ή εξυπηρέτησης. 2.1.1. Κλοπή Πληροφοριών Hacking Ηλεκτρονική Κλοπή Πληροφοριών 2.1.2. Αποδιοργάνωση ή Διακοπή Συστημάτων Μόλυνση Συστημάτων με Υιούς 20 2.2 Εξωτερική Απάτη ή Κλοπή: ζημιές από κάθε μορφής απάτη ή κλοπή (χωρίς παρείσφρηση σε συστήματα) που πραγματοποιεί ένα τρίτο μέρος είτε από πρόθεση καταδολίευσης είτε επειδή επιχειρεί να αποκτήσει οικονομικό όφελος ή άλλες παροχές που δεν δικαιούται ή για να αποφύγει την πληρωμή υφιστάμενης υποχρέωσης. 2.2.1. Κακόβουλη Ενέργεια/Κλοπή Περιουσιακών Στοιχείων Κλοπή περιουσιακών στοιχείων (π.χ. διάρρηξη γραφείων ) Καταστροφή περιουσιακών στοιχείων (π.χ. σκόπιμη δολιοφθορά σε περιουσιακά στοιχεία του Ταμείου) Υπεξαίρεση περιουσιακών στοιχείων (π.χ. σφετερισμός παροχής ασφαλισμένου από τρίτο άτομο). 2.2.2. Εξωτερική Απάτη ή Κλοπή Γενικά Πλαστογραφία Πλαστοπροσωπία (π.χ. πλαστογράφηση υπογραφής ασφαλισμένου από τρίτο, με σκοπό τη δημιουργία πλαστής αξίωσης παροχής/ συμπλήρωση συνειδητά από τον ασφαλισμένο ανακριβών στοιχείων σε αίτηση παροχής με σκοπό την εξασφάλιση ιδίου οφέλους από τρίτο).
3. Θέματα Ασφάλειας Εργατικού Δυναμικού & Εργασιακών Πρακτικών: Ζημιές από πράξεις αντίθετες με την εργατική νομοθεσία (και τη νομοθεσία γενικά), αντίθετες με τις συμβάσεις για την υγιεινή και την ασφάλεια του προσωπικού. 3.1. Ζητήματα Εργασιακών Σχέσεων: Ζημιές που προκύπτουν από παραβιάσεις των (ανθρώπινων) δικαιωμάτων των εργαζομένων, παραβιάσεις που σχετίζονται με τους όρους των συμβάσεων εργασίας καθώς και παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής των εργαζομένων. 3.1.1. Παραβιάσεις Δικαιωμάτων Εργαζομένων Παρενόχληση/Εκφοβισμός (π.χ. επιβάλλεται πρόστιμο στο Ταμείο μετά από καταγγελία εργαζόμενου για παρενόχληση/εκφοβισμό στο χώρο εργασίας κ.α.) Καταγγελία σύμβασης εργασίας (περιλαμβάνεται και δικαστική διένεξη για εξαναγκασμό σε παραίτηση) (π.χ. πρώην εργαζόμενος δικαιώνεται σε δικαστική διένεξη με το Ταμείο για υπόθεση που αφορά στον εξαναγκασμό του σε οικιοθελή αποχώρηση από προϊστάμενό του). Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Εργαζομένων (π.χ. εργαζόμενος κερδίζει υπόθεση που αφορά παραβίαση των διατάξεων σχετικά με την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή της ιδιωτικής του ζωής από το Ταμείο κ.α.) 21 3.1.2 Παραβιάσεις Δικαιωμάτων Εργοδότη Απεργία ή άλλες μορφές συλλογικής δράσης (π.χ. σημαντική διαταραχή της ομαλής διεξαγωγής των εργασιών του Ταμείου εξ αιτίας απροειδοποίητης ή χωρίς την τοποθέτηση προσωπικού ασφαλείας γενικής απεργίας του προσωπικού)
3.2. Ζητήματα Εργασιακού Περιβάλλοντος: Ζημιές που προκύπτουν από τη μη συμμόρφωση με τους κανονισμούς και τις κατευθυντήριες οδηγίες που αφορούν στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, των εξουσιοδοτημένων συνεργατών και των τρίτων εντός του χώρου εργασίας (συμπεριλαμβάνονται περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και ρύποι). 3.2.1. Εργασιακό Περιβάλλον & Εργαζόμενοι Παραβιάσεις Υγιεινής & Ασφάλειας (π.χ. πρόστιμα για παραβιάσεις των υποχρεώσεων του Ταμείου ως εργοδότη σχετικά με την υγιεινή και την ασφάλεια του εργασιακού περιβάλλοντος) Αστοχίες στον σχεδιασμό (διαρρύθμιση) του χώρου εργασίας (π.χ. κοινό (ασφαλισμένοι κλπ) έχουν πρόσβαση σε χώρους που οι εργαζόμενοι χειρίζονται εμπιστευτικές εταιρικές πληροφορίες κ.α.) Αστική Ευθύνη έναντι Εργαζομένων (π.χ. αξίωση αποζημίωσης στο Ταμείο από εργαζόμενο που υπέστη σωματική βλάβη στο χώρο εργασίας κ.α.) 3.2.2. Εργασιακό Περιβάλλον & Τρίτοι 22 Αστική Ευθύνη έναντι Τρίτων (π.χ. αξίωση αποζημίωσης από τρίτο πρόσωπο που υπέστη σωματική βλάβη εντός του εργασιακού χώρου του Ταμείου κ.α.) Περιβαλλοντικές παραβάσεις (π.χ. επιβολή προστίμου στο Ταμείο για περιβαλλοντική παράβαση κ.α.) 3.3. Διαφορετικότητα & Διακριτική Μεταχείριση: Ζημιές που προκύπτουν από καταγγελίες για διακριτική μεταχείριση εργαζομένων ή από περιπτώσεις μη σεβασμού της διαφορετικότητας. 3.3.1. Διακρίσεις Εργαζομένων Ίσες Ευκαιρίες (π.χ. πρόστιμα από καταγγελίες εργαζομένων που υπέστησαν στο Ταμείο διακρίσεις θρησκευτικές, φύλου, εθνικότητας, ηλικίας κ.λπ.)