Καλό Καλοκαίρι. Σμχος (Ι) Δημήτριος Κανέλλος Διευθυντής Κέντρου Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους

περισσότερους περιέχουν και μετακινήσεις και μακρινά ταξίδια. Με αυτό σαν αφορμή θέλω να σας υπενθυμίσω το πόσο σημαντικοί είστε όλοι στην δική μας οικογένεια και την οικογένεια σας. Κανείς δεν έχει την πολυτέλεια να μετακινείται με το όχημα η το δίκυκλο του χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους κινδύνους της ασφάλτου. Ο αυτοέλεγχος, η αυτοσυγκράτηση, και η σκέψη πως η απειλή παραμονεύει και δεν συγχωρεί την απροσεξία θα πρέπει να βρίσκεται συνεχώς στο μυαλό μας. Η κόπωση η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, οι υψηλές ταχύτητες και η επιθετική οδήγηση είναι λίγες από τις αιτίες πρόκλησης ενός ατυχήματος. Είμαι βέβαιος ότι όλοι μαζί μπορούμε την φετινή καλοκαιρινή περίοδο να κρατήσουμε την Ασφάλεια σε υψηλά επίπεδα, είτε αυτή αφορά τον τομέα των Πτήσεων, είτε τις δραστηριότητες εδάφους ή την οδική ασφάλεια σε υπηρεσιακό ή προσωπικό επίπεδο. Αποτελεί υποχρέωση όλων απέναντι στους φίλους, την οικογένεια και την Υπηρεσία μας, να παραμείνουμε ασφαλείς στις δραστηριότητες της ΠΑ και να επιστρέψουμε από τις καλοκαιρινές διακοπές, ασφαλείς και έτοιμοι για να συνεχίσουμε το σημαντικό έργο που μας αναλογεί. Θέλω να σας συγχαρώ όλους για την μέχρι τώρα προσπάθεια και να σας καλέσω να συνεχίσετε με πίστη και το σθένος που σας διακρίνει τον αγώνα για την εξασφάλιση της ακεραιότητας του προσωπικού και των μέσων, μέσω του πνεύματος Ασφάλειας που είναι άμεσα συνδεδεμένο με την αποτελεσματικότητα της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Καλό Καλοκαίρι Σμχος (Ι) Δημήτριος Κανέλλος Διευθυντής Κέντρου Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους ΤΕΥΧΟΣ B 2014 Η ΠΤΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ 3

λίγα λόγια απο την σύνταξη.. Παρά τα παιχνιδίσματα και τις διαφοροποιήσεις του καιρού στο μυαλό επικρατεί η σκέψη της καλοκαιρινής περιόδου που ξεκίνησε. Με καλοκαιρινή λοιπόν διάθεση ενσωματώνουμε στο τρέχον τεύχος του περιοδικού, άρθρα που αναφέρονται σε καταστάσεις της καθημερινότητας εντός και εκτός υπηρεσίας και αφορούν κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουμε την περίοδο αυτή. Η ύλη του τεύχους ξεκινά με μία ανάλυση των Οπτικών Παραισθήσεων που μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι οι χειριστές στο σύνολο των φάσεων που αποτελούν την πτήση. Από την τροχοδρόμηση μέχρι και την προσγείωση. Οι αρχές πιστοποίησης που ακολουθούν οι κατασκευαστές αεροσκαφών, η σωστή και η λάθος τοποθέτηση μας στον χώρο του πιλοτηρίου και τέλος προτάσεις και συμβουλές που θα βοηθούσαν στην πρόληψη του φαινομένου. Στη συνέχεια οι όροι της Αξιοπλο μότητας και της Συντήρησης ως παράγοντες πρόληψης ατυχημάτων παρατίθενται στο άκρως ενδιαφέρον άρθρο που ακολουθεί. Στις σελίδες του οι συσχετισμοί, οι ορισμοί και η καταστάσεις που εντοπίζονται καθημερινά στην λειτουργία ενός οργανισμού καθώς και προτάσεις γεφύρωσης του κενού ανάμεσα στο προσωπικό που είναι επιφορτισμένο με το απαιτητικό έργο της συντήρησης και του οργανισμού που υποστηρίζει το έργο αυτό με στόχο την μέγιστη αξιοπλο μότητα του μέσου αναλύονται σε βάθος. Το δεύτερο μέρος της μελέτης που αφορά το Στρες της καθημερινότητας σε συνέχεια απο το τεύχος 208, συνεχίζει την αρθρογραφία του περιοδικού. Καταγράφονται οι παράγοντες που ευνοούν την παρουσία στρες 4 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ B 2014

στα πληρώματα αέρος, η οπτική τους στο πρόβλημα και η οπτική από την πλευρά των ερευνητών. Το στρες είναι μία κατάσταση κοινώς αποδεκτή και υπαρκτή στην απαιτητική καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου και είναι ικανό να επηρεάσει την απόδοση ακόμα και την ασφάλεια οδηγώντας ακόμα και σε ατύχημα. Στον καλοκαιρινό ήλιο και τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας στο δέρμα είναι αφιερωμένο το άρθρο που ακολουθεί. Ένα επίκαιρο λόγω εποχής άρθρο που μας υπενθυμίζει πόσο σημαντική είναι η πρόληψη από το φαινόμενο της παρατεταμένης και έντονης ηλιοφάνειας που συναντάται στην χώρα μας. Με τις υψηλές θερμοκρασίες να ενισχύουν την επιθυμία μας να αποδράσουμε σε δροσερούς προορισμούς και με την σκέψη στις ευεργετικές συνέπειες της έκθεσης στον ήλιο ξεχνάμε πολλές φορές τα βασικά αδιαφορώντας. Με τι κόστος όμως; Τέλος ένα άρθρο με «ταξιδιάρικη» διάθεση κλείνει την ύλη του τεύχους. Μία καταγραφή των ενεργειών και των ελέγχων που πρέπει κάθε αναβάτης μοτοσυκλέτας να προβεί ενόψει των καλοκαιρινών εξορμήσεων. Πριν τη χάραξη οποιασδήποτε διαδρομής στους χάρτες η και στην φαντασία μας σωστό είναι να αποκλείσουμε όλους αυτούς τους παράγοντες που μπορούν να μας χαλάσουν τα σχέδια. Η οργάνωση και η σωστή προετοιμασία είναι το πάν για την ασφαλή ολοκλήρωση κάθε ταξιδιού. Δεν μένει κάτι άλλο παρά να ευχηθούμε τα άρθρα του τεύχους να σας προβληματίσουν, να σας προτρέψουν να δώσετε μεγαλύτερη σημασία στην πρόληψη στην εργασία αλλά και στις προσωπικές σας στιγμές και να σας υπενθύμισαν την υποχρέωση όλων για την διατήρηση και την καλλιέργεια της κουλτούρας ασφαλείας που θα πρέπει να μας διακατέχει. Καλό Καλοκαίρι. ΤΕΥΧΟΣ B 2014 Η ΠΤΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ 5

Μήνυμα Δντη ΚΕΑΠΕ σελ.02 Editorial Λίγα λόγια απο την σύνταξη σελ.04 Αεροπορικά Ατυχήματα Ατυχήματα Πολεμικών Αεροποριών απο όλο τον κόσμο σελ.08 Δραστηριότητες Δραστηριότητες του Κέντρου Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους σελ.14 Οπτικές Παραισθήσεις κατά την Πτήση Απο το αρχείο της ΠΤΗΣΗΣ σελ.18 Αξιοπλο μότητα και Συντήρηση ως Παράγοντες Πρόληψης Ατυχημάτων του Neil Richardson Μτφ. Σγός (ΜΑ) Καλαούζης Αντώνιος Το Στρες της καθημερινότητας και η επίδραση του στην απόδοση των Ιπταμένων του: Υπσγού (ΥΙ) Ρίκου Δημητρίου σελ.24 σελ.28 ΗΛΙΟΣ φίλος ή εχθρός; του: Σμία (ΟΤΑΦ) Καπλαντζή Γιάννη σελ.32 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ Β 2014

GET READY Προετοιμαστείτε. Το ταξίδι αρχίζει του Σμία (ΟΤΑΦ) Καπλαντζή Γιάννη Διακρίσεις Διακρίσεις προσωπικού που συνέβαλλε στην Aσφάλεια πτήσεων και εδάφους Ειδικές Αναφορές Τιμητικές αναφορές σε πρόσωπα που διακρίθηκαν με της πράξεις τους. σελ.38 σελ.44 σελ.48 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ Τευχός 210 / B 2014 ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΗΘΙΚΩΝ ΑΜΟΙΒΩΝ Τηλ.: 210 659 1254 Fax: 210 6463276 e-mail: fsd.hafgs@haf.gr ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΕΑΠΕ Σμχος (Ι) Δημήτριος Κανέλλος ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΔΕΑ Επγος (Ι) Αναστάσιος Πλιούτσιας ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Επγος (ΤΜΑ) Δημήτριος Ρήγας ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Σμιας (ΟΤΑΦ) Γιάννης Καπλαντζής ΕΚΤΥΠΩΣΗ Υπηρεσία Αεροπορικών Εκδόσεων «Ç ÐÔÇÓÇ» åßíáé õðçñåóéáêü ðåñéïäéêü êáé ãé'áõôü ÁÐÁÃÏÑÅÕÅÔÁÉ ç áíáôýðùóç Þ ç åêìåôüëëåõóç ïëüêëçñïõ Þ ìýñïõò ôùí ðåñéå ïìýíùí áðü ðáñüãïíôåò îýíïõò ðñïò ôéò íïðëåò ÄõíÜìåéò. Óôï ðåñéïäéêü äçìïóéåýïíôáé Üñèñá, ðëçñïöïñßåò, ðñïóùðéêýò åìðåéñßåò, ãíþóåéò êáé éäýåò ôùí óõíåñãáôþí, ãéá åíçìýñùóç, ðñïâëçìáôéóìü êáé åðéìüñöùóç, ìå èýìáôá ÁóöÜëåéáò ÐôÞóåùí êáé ÅäÜöïõò. Ôï ðåñéå üìåíï ôùí Üñèñùí áðç åß ôéò áðüøåéò ôïõ óõããñáöýá, ï ïðïßïò åßíáé êáé ï õðåýèõíïò ãéá ôï ðåñéå üìåíï ôçò åñãáóßáò ôïõ. Ãßíïíôáé äåêôýò êñßóåéò ãéá äçìïóéåýìáôá ôïõ ðåñéïäéêïý. ¼ëá ôá èýìáôá åßíáé ÁÄÉÁÂÁÈÌÇÔÁ. Ôá Üñèñá áðïóôýëëïíôáé óôï ÃÅÁ/ΚΕΑΠΕ/ÄΕΑ/2, ãéá ôï ðåñéïäéêü «Ç ÐÔÇÓÇ». ÐñÝðåé íá åßíáé óå Ýíôõðç êáé øçöéáêþ ìïñöþ êáé íá óõíïäåýïíôáé, áðü óýíôïìï âéïãñáöéêü ôïõ óõããñáöýá, öùôïãñáößåò, ó Ýäéá, slides Þ óêßôóá êëð. óå øçöéáêþ ìïñöþ. Ôá èýìáôá ðñïò äçìïóßåõóç åðéëýãïíôáé áðü åéäéêþ åðéôñïðþ. Ï õðåýèõíïò ôçò Ýêäïóçò äéáôçñåß ôï äéêáßùìá íá åðéöýñåé êüèå áëëáãþ ðïõ êñßíåé áíáãêáßá ãéá ôçí êáëýôåñç ðáñïõóßáóç. Οé áðïäýêôåò êáé ï áñéèìüò ôùí áíôéôýðùí, ðïõ äéáíýìïíôáé, êáèïñßæïíôáé ìå ÄéáôáãÞ ôïõ ÃÅÁ / ΚΕÁÐÅ.

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Δανία, 2 Μαρτίου 2014 Αεροσκάφος τύπου Antonov 124-100 Πολεμικής Αεροπορίας της Ρωσίας, κατά τη διάρκεια τροχοδρόμησης στην αεροπορική βάση Billund στη Δανία, βγήκε εκτός διαδρόμου και σταμάτησε όταν ο ριναίος τροχός βυθίστηκε στο έδαφος. SIKORSKY UH-60L Κολομβία, 23 Φεβρουαρίου 2014 Ελικόπτερο τύπου Sikorsky UH-60L Black Hawk της Κολομβιανής Πολεμικής Αεροπορίας, προσέκρουσε σε κορυφές δέντρων κατά τη διάρκεια πτήσης στην περιοχή Hondas Chest του ορεινού όγκου La Macarena, με αποτέλεσμα την συντριβή του. Από τους έξι συνολικά επιβαίνοντες σε αυτό, τέσσερις έχασαν τη ζωή τους. Σαουδική Αραβία, 25 Φεβρουαρίου 2014 Ελικόπτερο Bell 212 της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας της Σαουδικής Αραβίας, μετά την επιστροφή του από εκπαιδευτική πτήση, υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια της προσγείωσης κοντά στην περιοχή Al Baha. Το ελικόπτερο χτύπησε στο έδαφος και στη συνέχεια έγειρε στο πλάι όπου και τελικά ακινητοποιήθηκε. Και δύο χειριστές περισυνελλέγησαν με ελαφρά τραύματα. ANTONOV 124-100 Κανείς από τους επιβαίνοντες στο αεροσκάφος δεν τραυματίστηκε. Το αεροσκάφος υπέστη ελαφρές ζημιές. Κίνα, 4 Μαρτίου 2014 Ελικόπτερο CAIC WΖ-10 του κινεζικού στρατού συνετρίβη κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης στην περιοχή Weinan της επαρχίας Shaanxi, λόγω τεχνικής βλάβης. Οι δύο χειριστές του ελικοπτέρου περισυνελλέγησαν με ελαφρά τραύματα. Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια που οδήγησαν στην πτώση του ε/π. BELL 212 caic wz-10 8 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ B 2014

Αλγερία, 9 Μαρτίου 2014 Ελικόπτερο Mil Mi-24 MEIII Super Hindu της Αλγερινής Πολεμικής Αεροπορίας, λίγο μετά την απογείωση του από την αεροπορική βάση Zarzaitine αντιμετώπισε τεχνική βλάβη με αποτέλεσμα οι χειριστές του να προβούν σε αναγκαστική προσγείωση. στην αεροπορική βάση Starokostiantyniv της επαρχίας Khmelnytsky. Οι δύο χειριστές εγκατέλειψαν επιτυχώς το αεροσκάφος. Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια του ατυχήματος. sukhoi su-24mr mil mi-24 meiii Μετά την επαφή του ελικοπτέρου στο έδαφος και πρίν προλάβουν να το εγκαταλείψουν τα τέσσερα μέλη του πληρώματος, ξέσπασε φωτιά με αποτέλεσμα τον σοβαρό τραυματισμό δύο εξ αυτών. Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια του ατυχήματος. Βραζιλία, 12 Μαρτίου 2014 Παλαιστίνη, 25 Μαρτίου 2014 Ελικόπτερο τύπου Sikorsky UH-60 Black Hawk της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας, προέβη σε αναγκαστική προσγείωση λόγω τεχνικής βλάβης στο ύψωμα Hevron στην Παλαιστίνη. Σύμφωνα με τις πρώτες ανακοινώσεις, το πλήρωμα είναι καλά στην υγεία του και το ελικόπτερο SIKORSKY UH-60 embraer emb-314a Εκπαιδευτικό αεροσκάφος Embraer EMB-314A Super Tucano της Πολεμικής Αεροπορίας της Βραζιλίας, συνετρίβη κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης σε αγροτική έκταση στην περιοχή Campo Grande. Ο χειριστής χρησιμοποίησε επιτυχώς το εκτινασσόμενο κάθισμα του αεροσκάφους και περισυνελλέγει χωρίς τραύματα. Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια που οδήγησαν στην πτώση του αεροσκάφους. Ουκρανία, 21 Μαρτίου 2014 Αεροσκάφος Sukhoi Su-24MR της Ουκρανικής Πολεμικής Αεροπορίας, που εκτελούσε εκπαιδευτική πτήση, συνετρίβη λίγο πριν την προσγείωση του παραμένει στην περιοχή χωρίς να έχουν διευκρινιστεί, η βλάβη που οδήγησε στην αναγκαστική προσγείωση και το μέγεθος της ζημιάς που υπέστη. Ν.Αφρική, 27 Μαρτίου 2014 Εκπαιδευτικό αεροσκάφος BAe Hawk Mk-120 της Νοτιοαφρικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, μετά την εκτέλεση εκπαιδευτικής αποστολής και κατά την προσγείωση του στην αεροπορική βάση Makhado, υπέστη εκτεταμένες ζημιές λόγω βαριάς προσγείωσης. Το αεροσκάφος έχασε το ριναίο σκέλος με την επαφή του στο διάδρομο και ολίσθησε για αρκετά ΤΕΥΧΟΣ B 2014 Η ΠΤΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ 9

BAE HAWK MK-120 μέτρα σε αυτόν μέχρι να ακινητοποιηθεί. Ο χειριστής παρέμεινε εντός του αεροσκάφους και μετά τον απεγκλωβισμό του μεταφέρθηκε σε κοντινό νοσοκομείο, του παρασχέθηκαν οι πρώτες βοήθειες και είναι καλά στην υγεία του. Ινδία, 28 Μαρτίου 2014 Αεροσκάφος C-130J της Ινδικής Πολεμικής Αεροπορίας, συνετρίβη στην περιοχή Karauli στην επαρχία Madhya Pradesh. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, ζεύγος αεροσκαφών του τύπου, απογειώθηκαν από την αεροπορική βάση Agra-Kheria για την εκτέλεση εκπαιδευτικής πτήσης. ah-64 Apache longbow Ηνωμένου Βασιλείου προέβη σε αναγκαστική προσγείωση σε αγροτική περιοχή όταν παρουσίασε μηχανική βλάβη. Το ελικόπτερο εκτελούσε πτήσεις στα πλαίσια της νατο κής άσκησης Joint Warrior στην περιοχή Milltimber κοντά στο Aberdeen της Σκωτίας, όταν τεχνικό πρόβλημα ανάγκασε το πλήρωμα να επιχείρηση αρχικά να επιστρέψει στην αεροπορική βάση του Aberdeen, αλλά τελικώς να προσγειωθεί σε αγροτική έκταση χωρίς ευτυχώς να τραυματιστούν οι χειριστές ούτε και να προκληθούν ζημιές στο έδαφος. Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια του συμβάντος. Πακιστάν, 7 Απριλίου 2014 Ελικόπτερο Mil Mi-17 της Αεροπορίας Στρατού του Πακιστάν, κατά τη διάρκεια τακτικού δρομολογίου για την μεταφορά υλικών, παρουσίασε τεχνική βλάβη η οποία και οδήγησε τους χειριστές να επιχειρήσουν αναγκαστική προσγείωση, λίγο μετά την απογείωση τους από την αεροπορική βάση Kalat Scouts Fort. Μέρος της άσκησης περιελάμβανε πτήση σε χαμηλό ύψος 300ft για την προσομοίωση ρίψης. Το αεροσκάφος έπεσε σε απώλεια στήριξης με συνέπια την συντριβή του όταν βρέθηκε στις αναταράξεις (τυρβώδη ροή) του προπορευόμενου αεροσκάφους το οποίο την στιγμή εκείνη εκτελούσε άνοδο στα 1000ft. Και τα πέντε μέλη του πληρώματος έχασαν τη ζωή τους με τη συντριβή. Ηνωμένο Βασίλειο, 7 Απριλίου 2014 C-130J Επιθετικό ελικόπτερο τύπου AH-64D Apache Longbow της Βασιλικής Αεροπορίας Στρατού του mil mi-17 Στην προσπάθεια τους να αποφύγουν τη συντριβή, κατάφεραν να προσγειώσουν το ελικόπτερο στον εθνικό αυτοκινητόδρομο Quetta Karachi χωρίς να προκαλέσουν ζημιές σε κινούμενα σε αυτόν οχήματα ή και στο ελικόπτερο. Και οι τρείς επιβαίνοντες είναι καλά στην υγεία τους.ελικοπτέρου. 10 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ B 2014

lancair legasy-2000 Μεξικό, 10 Απριλίου 2014 Εκπαιδευτικό αεροσκάφος Lancair Legacy 2000 της Πολεμικής Αεροπορίας του Μεξικό συνετρίβη κοντά στην περιοχή Villa Manuel απο αδιευκρίνιστη μέχρι στιγμής αιτία. Και οι δύο χειριστές που επέβαιναν σε αυτό έχασαν τη ζωή τους. Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια του δυστυχήματος. Ναμίμπια, 11 Απριλίου 2014 Ελικόπτερο Harbin H425 (Z-9 Haitun) της Πολεμικής Αεροπορία της Ναμίμπια συνετρίβη μετά την απογείωση του από την αεροπορική βάση Grootfontain, για άγνωστή μέχρι στιγμής αιτία. Ιρακινό ελικόπτερο τύπου Mil Mi-17 συνετρίβη κατά τη διάρκεια πτήσης μεταφοράς προσωπικού στην περιοχή Anbar βόρεια της Βαγδάτης. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες το ελικόπτερο παρουσίασε τεχνική βλάβη με αποτέλεσμα οι χειριστές να χάσουν τον έλεγχο και να μην μπορέσουν να το προσγειώσουν ασφαλώς. Και οι επτά συνολικά επιβαίνοντες στο ελικόπτερο έχασαν τη ζωή τους με τη συντριβή. Ρωσία, 15 Απριλίου 2014 Εκπαιδευτικό αεροσκάφος Yakovlev Yak-130 της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας, κατέπεσε κατά τη διάρκεια δοκιμαστικής πτήσης νοτιοδυτικά της πόλης Akhtubinsk της επαρχίας Astrakhan για άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία. mil mi-17 yakovlev yak-130 harbin z-9 haitun Ένας εκ των χειριστών καθώς και πέντε από τους συνολικά δέκα επιβαίνοντες στο ελικόπτερο έχασαν τη ζωή τους με τη συντριβή. Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια του δυστυχήματος. Ένας εκ των δύο χείριστών έχασε τη ζωή του καθώς δεν πρόλαβε χρησιμοποιήσει το εκτινασσόμενο κάθισμα εγκαίρως. Ειδική επιτροπή έχει αναλάβει την έρευνα για τον προσδιορισμό των αιτιών που οδήγησαν στην συντριβή του αεροσκάφους. Πακιστάν, 16 Απριλίου 2014 Ελικόπτερο Bell AH-1 Cobra της Πολεμικής Αε- Ιράκ, 15 Απριλίου 2014 bell ah-1 cobra ΤΕΥΧΟΣ B 2014 Η ΠΤΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ 11

ροπορίας του Πακιστάν υπέστη εκτεταμένες ζημιές όταν κατά τη διάρκεια προσγείωσης στην αεροπορική βάση Bacha Khan, όταν χτυπήθηκε από δυνατό ρεύμα αέρα με αποτέλεσμα την απότομη πρόσκρουση του στο έδαφος. Τα σωστικά συνεργεία απεγκλώβισαν τον χειριστή ο οποίος και τραυματίστηκε ελαφρά. Ιορδανία, 17 Απριλίου 2014 Αεροσκάφος Northrop F-5 Tiger II της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας της Ιορδανίας κατέπεσε κατά τη διάρκεια άσκησης κοντά στην περιοχή Safawi για άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία. Αεροσκάφος QF-4 Phantom II της Πολεμικής Αεροπορίας των Η.Π.Α. μετά την προσγείωση του στην αεροπορική βάση Tyndall της Florida, βγήκε εκτός διαδρόμου με αποτέλεσμα να υποστεί σοβαρές ζημιές. Τα αεροσκάφη του τύπου είναι τροποποιημένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη F-4 Phantom, που χρησιμοποιούνται ως στόχοι για εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς σκοπούς. Το συγκεκριμένο αεροσκάφος ήταν επανδρωμένο με δύο Ιπταμένους οι οποίοι μετά τον απεγκλωβισμό τους μεταφέρθηκαν σε κοντινό νοσοκομείο όπου τους παρασχέθησαν οι πρώτες βοήθειες. Τα βάν, 25 Απριλίου 2014 Ελικόπτερο AH-64E Apache της Πολεμικής Αεροπορίας της Taiwan, συνετρίβη σε κατοικημένη περιοχή στην πόλη Taoyuan. northrop f-5 tiger ii Με τη συντριβή του αεροσκάφους έχασε τη ζωή του ο χειριστής καθώς δεν πρόλαβε να το εγκαταλείψει εγκαίρως. Ειδική επιτροπή διερευνά τις συνθήκες κατά τις οποίες συνέβη το δυστύχημα. Η.Π.Α., 22 Απριλίου 2014 ah-64h apache Το ελικόπτερο εκτελούσε εκπαιδευτική πτήση όταν για άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία συνετρίβη επάνω σε κτήριο. Οι δύο χειριστές τραυματίστηκαν σοβαρά και αδιευκρίνιστο παραμένει αν υπήρξαν τραυματισμοί πολιτών που ενδεχομένως να ήταν εντός του κτηρίου. Έρευνες διεξάγονται προκειμένου να διευκρινιστούν τα αίτια της συντριβής του. Μπαγκλαντές, 30 Απριλίου 2014 qf-4 phantom ii Φωτιά ξέσπασε σε εκπαιδευτικό αεροσκάφος Aero Vodochody L-39ZA, της Πολεμικής Αεροπορίας του Μπαγκλαντές, αμέσως μετά την προσγείωση του στην αεροπορική βάση Chittagong. Η φωτιά κατασβήστηκε από τις πυροσβεστικές δυνάμεις του αεροδρομίου οι οποίες και απεγκλώβισαν τον χειριστή ο οποίος υπέστη εκτεταμένα τραύματα. 12 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ B 2014

Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια που οδήγησαν στην ανάφλεξη του αεροσκάφους. Η.Π.Α., 3 Μα ου 2014 Ελικόπτερο CH-47 Chinook του Αμερικανικού Στρατού συνετρίβη κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης κοντά στην πόλη Orogrande του New Mexico. Αεροσκάφος McDonnell Douglas AV-8B Harrier II του Αμερικανικού Σώματος Πεζοναυτών, μετά την απογείωση του από την αεροπορική βάση Yuma και καθώς εκτελούσε εκπαιδευτικούς ελιγμούς κοντά στην περιοχή Gila River Indian Community της πολιτείας της Arizona, αντιμετώπισε τεχνική βλάβη στον χώρο του κινητήρα με αποτέλεσμα την συντρίβη του. Ο χειριστής εγκατέλειψε επιτυχώς το αεροσκάφος και είναι καλά στην υγεία του. Έρευνες διεξάγονται για τα αίτια της πτώσης του αεροσκάφους. Γαλλία, 12 Μα ου 2014 av-8b harrier ii ch-47 chinook Το ελικόπτερο είχε απογειωθεί από την αεροπορική βάση Fort Bliss του Texas, με τετραμελές πλήρωμα. Ένας εκ των χειριστών έχασε τη ζωή του με τη συντριβή. Επιτροπή έχει αναλάβει τη διερεύνηση του δυστυχήματος. Αεροσκάφος Mirage 2000-5F της Γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας, κατέπεσε σε αγροτική έκταση της περιοχής Baroches κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης. Το αεροσκάφος συνετρίβη σε κοντινή απόσταση από την αεροπορική βάση Luxeuil από όπου είχε απογειωθεί για άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία. Ο χειριστής εγκατέλειψε επιτυχώς το αεροσκάφος και είναι καλά στην υγεία του. Ειδική επιτροπή έχει αναλάβει την διερεύνηση του ατυχήματος. Η.Π.Α., 9 Μα ου 2014 mirage 2000-5 Ατύχημα με Αεροσκάφος CL-415 της ΠΑ Την Δευτέρα 5 Μα ου 2014 και ώρα 13:30, αεροσκάφος CL-415 της 383 Μοίρας Ειδικών Επιχειρήσεων & Αεροπυρόσβεσης (383ΜΕΕΑ)/113 Πτέρυγας Μάχης, κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης, σε προσθαλάσσωση για υδροληψία ανετράπη, στην περιοχή Αγγελοχωρίου, Νέας Μηχανιώνας. Το πλήρωμα διεσώθη από το εμπορικό πλοίο "Thies Maersk", σημαία Δανίας και επιβιβάστηκε σε σκάφος του Λιμενικού Σώματος και διακομίστηκε στο 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Εκπαιδεύσεως (424 ΓΣΝΕ) για παροχή πρώτων βοηθειών. Τα αίτια του ατυχήματος διερευνώνται. ΤΕΥΧΟΣ B 2014 Η ΠΤΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ 13

Δραστηριότητες Κέντρου Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους Ετήσια Σύσκεψη Στελεχών ΑΠΕ Πολεμικής Αεροπορίας Την Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014, πραγματοποιήθηκε στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας, στην αίθουσα "Αντισμήναρχος (Ι) Μαρίνος Μητραλέξης", παρουσία του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (ΓΕΑ), Αντιπτέραρχου (Ι) Ευάγγελου Τουρνά, η Ετήσια Σύσκεψη Στελεχών Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους που διοργανώθηκε από το Κέντρο Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους (ΚΕΑΠΕ). Σκοπός της σύσκεψης ήταν η συζήτηση των προβλημάτων που αφορούν στην Ασφάλεια Πτήσεων και Εδάφους, η επίλυση αυτών καθώς και η παροχή κατευθυντήριων οδηγιών. Στη σύσκεψη συμμετείχαν εκπρόσωποι των Διευθύνσεων Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους του ΓΕΑ, του Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας και των Διοικήσεων, επιτελείς των Γραφείων Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους - Γραφείων Ασφάλειας Εδάφους των Μονάδων της Πολεμικής Αεροπορίας, καθώς και στελέχη του Στρατού Ξηράς και του Πολεμικού Ναυτικού. 14 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ Β 2014

1η/2014 Εκπαιδευτική Σειρά Σχολείου Εκπαιδευτών Ασφαλούς Οδήγησης Μοτοσυκλέτας Την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2014, πραγματοποιήθηκε, στην 123 Πτέρυγα Τεχνικής Εκπαίδευσης (123ΠΤΕ), στην Αεροπορική Βάση Δεκέλειας στο Τατόι, η τελετή αποφοίτησης της 1ης Εκπαιδευτικής Σειράς του Σχολείου Εκπαιδευτών Ασφαλούς Οδήγησης Μοτοσυκλέτας έτους 2014. Τα πτυχία στους νέους εκπαιδευτές επέδωσε ο Διευθυντής της Διεύθυνσης Υγιεινής και Ασφάλειας του Κέντρου Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους (ΚΕΑΠΕ), Σμήναρχος (ΜΑ) Δημήτριος Μπόζνος. Από το σχολείο, το οποίο διήρκησε δύο (2) εβδομάδες, αποφοίτησαν έντεκα (11) στελέχη, τα οποία στη συνέχεια έχοντας τα καθήκοντα εκπαιδευτών θα πραγματοποιήσουν, υπό την αιγίδα του ΚΕΑΠΕ, σεμινάρια ασφαλούς οδήγησης μοτοσυκλέτας σε στελέχη των Μονάδων της Πολεμικής Αεροπορίας. 1η/2014 Εκπαιδευτική Σειρά Σχολείου Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους (ΣΑΠΕ) Διεξήχθη με επιτυχία η 1η Εκπαιδευτική Σειρά του Σχολείου Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους (ΣΑΠΕ) με μέριμνα της ΔΑΕ και την εποπτεία του ΚΕΑΠΕ. Σκοπός του σχολείου είναι η επιμόρφωση του προσωπικού της ΠΑ σε θέματα πρόληψης πάσης φύσεως ατυχημάτων. Το Σχολείο στοχεύει στην επιμόρφωση του προσωπικού σε θέματα Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους και στην προετοιμασία του ώστε στο μέλλον να αναλάβει καθήκοντα σε Γραφεία Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους στις Μονάδες της ΠΑ καθώς και στην συμμετοχή τους σε Επιτροπές Διερεύνησης Ατυχημάτων. ΤΕΥΧΟΣ Β 2014 Η ΠΤΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ 15

Επιτελική επίσκεψη στο ΚΕΑΤ 117ΠΜ στα πλαίσια της άσκησης «Ηνίοχος 2014» Στα πλαίσια της διακλαδικής άσκησης "Ηνίοχος 2014" ομάδα αποτελούμενη από τον Διευθυντή και επιτελείς του ΚΕΑΠΕ επισκέφτηκαν το Κέντρο Αεροπορικής Τακτικής (ΚΕΑΤ), στην Αεροπορική Βάση Ανδραβίδας. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης παρακολούθησαν μέρος της άσκησης και αντάλλαξαν απόψεις και συμβουλές σε θέματα που αφορούν τον τομέα της Ασφάλειας Πτήσεων στα πλαίσια μίας Άσκησης αυτού του μεγέθους. Έκδοση Πρώτης Ετήσιας Ανασκόπησης ΚΕΑΠΕ Στο πλαίσιο της προαγωγής του πνεύματος Α.ΠΕ και σύμφωνα με τον νέο Κανονισμό (ΚΠΑ Ε-1/14) καθιερώθηκε η έκδοση ετήσιου δελτίου ανασκόπησης των δραστηριοτήτων και των στόχων της Α.ΠΕ προκειμένου το προσωπικό της Π.Α. να γίνει κοινωνός των δράσεων του έτους αναφοράς, των αλλαγών που δρομολογούνται, των επιδόσεων της Π.Α. στο συγκεκριμένο τομέα και μέσω αυτών το ΚΕΑΠΕ να μοιραστεί τα οράματα και τις ανησυχίες του για το μέλλον. Το πρώτο ετήσιο δελτίο αποτελεί μια προσπάθεια να απεικονίσει στο μέγιστο δυνατόν τις προσπάθειες των φορέων Α.ΠΕ. για τη συμμετοχή στην προσπάθεια όλων διατήρηση και την επαύξηση της επιχειρησιακής ικανότητας του Όπλου μέσω της διαφύλαξης του προσωπικού, των μέσων της, των εγκαταστάσεων και του φυσικού περιβάλλοντος. 1η 2014 Εκπαιδευτική Σειρά Σχολείου Πρόληψης Ατυχημάτων (ΣΠΑΤ) Περατώθηκε με επιτυχία η 1η Εκπαιδευτική Σειρά 2014 του Σχολείου Πρόληψης Ατυχημάτων με μέριμνα της ΔΑΕ και την εποπτεία του ΚΕΑΠΕ. Σκοπός του είναι η επιμόρφωση του στρατιωτικού και πολιτικού προσωπικού της Π.Α. σε θέματα πρόληψης πάσης φύσεως ατυχημάτων με προτεραιότητα το προσωπικό που θα αναλάβει καθήκοντα σε Γραφεία Ασφάλειας Πτήσεων/Εδάφους σε Μονάδες της Π.Α. 16 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ Β 2014

142η Σύσκεψη Air Forces Flight Safety Committee (Europe) Από 2 έως 6 Ιουνίου διεξήχθη στο Vilnius (Λιθουανία) η προγραμματισμένη σύσκεψη της AFSC(E), όπου συζητήθηκαν θέματα Ασφάλειας Πτήσεων Εδάφους με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών που αφορούν στην αποτελεσματική πρόληψη Αεροπορικών ατυχημάτων. Το κύριο θέμα της σύσκεψης ήταν η νοοτροπία δικαίου Just Culture με έμφαση στον τρόπο που το εφαρμόζουν τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια των Διερευνήσεων Αεροπορικών Ατυχημάτων. Επίσης εξετάστηκαν προβλήματα που προκύπτουν από το διαρκώς μεταβαλλόμενο σύγχρονο επιχειρησιακό και δημοσιονομικό περιβάλλον. ΤΕΥΧΟΣ Β 2014 Η ΠΤΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ 17

ΟΠΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΤΗΣΗ Από το αρχείο της Πτήσης. Εισαγωγή Το σημαντικότερο ανθρώπινο όργανο κατά την εκτέλεση πτήσεων με αεροσκάφη είναι αναμφισβήτητα ο εγκέφαλος. Ο αισθητήρας όμως, που παρέχει τον μεγαλύτερο όγκο πληροφοριών προς τον εγκέφαλο είναι τα μάτια τα οποία υπόκεινται σε διαφορετικές καταστάσεις και συνθήκες, από αυτές του εδάφους. Διάφορες έρευνες που έγιναν πάνω σε αυτό το αντικείμενο, απέδειξαν ότι η ασφάλεια των πτήσεων επηρρεάζεται σημαντικά από τα μάτια των χειριστών και για το λόγο αυτό είναι σκόπιμο να γνωρίζουμε τις αρχές και τους παράγοντες που διέπουν τη λειτουργία του οργάνου αυτού κατά τη διάρκεια μίας πτήσεως. Κατασκευή και Γεωμετρία θαλάμου διακυβέρνησης αεροσκαφών. Οι κατασκευαστές των αεροσκαφών, καθώς και οι διάφορες αρχές πιστοποίησης, υποθέτουν ότι το μάτι του χειριστή βρίσκεται πάντα σε ενα σταθερό σημείο που ονομάζεται «μάτι αναγωγής» (reference eye) και που είναι χαρακτηριστικό για κάθε αεροσκάφος. Από το «μάτι αναγωγής» ο χειριστής θα πρέπει να έχει πλήρη και άμεση οπτική πρόσβαση πρός το εξωτερικό του αεροσκάφους καθώς και στα ζωτικά όργανα ελέγχου του. Αν ένας χειριστής κάθεται σε σημείο όπου τα μάτια του έχουν σημαντική απόκλιση απο το μάτι αναγωγής τότε περιορίζεται ανάλογα σημαντικά η οπτική του πρόσβαση προς τα έξω και προς τα όργανα ελέγ- Σχήμα 1 Ένα παράδειγμα απώλειας ορατότητας εδάφους όταν ο χειριστής κάθεται 2,54cm (1in) χαμηλότερα απο την όρθή θέση. (Θέση αναγωγής) 18 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ Β 2014

χου. Αν, π.χ. ένας χειριστής καθίσει 2,5cm πιο χαμηλά από το «μάτι αναγωγής», τότε θα απωλέσει 40m οπτικού τμήματος καθώς και πολύτιμο χρόνο για να εντοπίσει ένα οπτικό ερέθισμα και να αντιδράσει σε αυτό (Σχήμα 1). Έχει καθιερωθεί το «μάτι αναγωγής» να βρίσκεται σε θέση τέτοια ώστε να επιτρέπει στον χειριστή να δει τμήμα της προσέγγισης που θα καλυφθεί σε 3sec με την ταχύτητα προσέγγισης (περίπου 200 250m κατά μήκος του ίχνους πτήσεως). Πολλές διερευνήσεις αεροπορικών ατυχημάτων απέδειξαν ότι υπήρχε άμεση σχέση με την ορατότητα των χειριστών και σε ορισμένες περιπτώσεις αποδείχθηκε ότι πιθανόν η περιορισμένη ορατότητα των χειριστών λόγω λανθασμένης θέσης των ματιών ήταν μία από τις κύριες αιτίες του ατυχήματος. Αυτό οδήγησε στην έκδοση οδηγιών από την FAA που εφιστά την προσοχή όλων των εμπλεκομένων με τις πτήσεις της πολιτικής αεροπορίας στην λήψη της σωστής θέσης πτήσεως από τους χειριστές. Στα σύγχρονα αεροσκάφη (Boeing, Airbus κλπ.) υπάρχουν συστήματα που βοηθούν τους χειριστές να λάβουν την σωστή θέση μέσα σε ένα «παράθυρο» γύρω από το «μάτι αναγωγής». Πρέπει να σημειωθεί πάντως, ότι ακόμα και στα πιο καλά σχέδια πιλοτηρίων και ανεξάρτητα από το «μάτι αναγωγής», υπάρχουν τα λεγόμενα «τυφλά σημεία» του cockpit που εμποδίζουν την όραση των χειριστών. Γενικές Οπτικές Παραισθήσεις κατά την Πτήση. Με τον όρο «Οπτική Παραίσθηση» εννοούμε την κατάσταση κατά την οποία ο εγκέφαλος λαμβάνει διαφορετικά οπτικά ερεθίσματα από αυτά που υπάρχουν στη πραγματικότητα λόγω λειτουργίας του οπτικού οργάνου (μάτια και οπτικά νεύρα) εκτός ορίων. Αυτό οδηγεί σε αντιδράσεις διαφορετικές από την πραγματική κατάσταση ή και σε καθόλου αντίδραση λόγω μη επαρκούς ενημέρωσης των κέντρων του εγκεφάλου. Οι προσεγγίσεις χαμηλής ορατότητας είναι αναμφισβήτητα από τις πιό κρίσιμες φάσεις μιάς πτήσεως. Έχει αποδειχθέι όμως, ότι ο κύριος όγκος των ατυχημάτων όπου υπάρχει εμπλοκή οπτικής παραίσθησης βρίσκεται σε απλές προσεγγίσεις όπου ο έλεγχος γίνεται οπτικά (visual) και συχνά σε αρκετά καλές καιρικές συνθήκες. Δυστυχώς όμως όταν ένα ατύχημα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια των χειριστών, τότε είναι σχεδόν αδύνατον να αποδειχθεί αν υπάρχει εμπλοκή οπτικής παραίσθησης. Οι κυριότεροι παράγοντες δημιουργίας παραισθήσεων είναι οι παρακάτω: Η φυσική κατάσταση των χειριστών. Αποτελεί το αντικείμενο έρευνας και ανάλυσης της αεροπορικής ιατρικής. Το «Φαινόμενο της Αυτοκίνησης» (Autokinetic effect). Είναι τυπικό της πτήσεως κατά την νύχτα, όπου ένα σταθερό ακίνητο φως σε σκοτεινό πεδίο φαίνεται ότι κινείται. Άλλη πηγή παραίσθησης αυτής της μορφής μπορεί να προκύψει από εντονα αναλάμοντα φώτα (stroboscopic) όπως είναι αυτά των αεροσκαφών. Έχει παρατηρηθεί μετάπτωση της απόδοσης σε μερικούς ανθρώπους όταν παρατηρούν έντονα αναλάμποντα φώτα σε συγκεκριμένα χρώματα και συχνότητες αναλαμπής. Η επίδραση της βροχής πάνω στα τζάμια του cockpit, αν και αποτελεί ακόμη αντικείμενο έρευνας (λόγω πολλών παραγόντων που επηρρεάζονται), αποτελεί μία ξεχωριστή κατηγορία οπτικής παραίσθησης. Η ποσότητα του νερού επάνω στα τζάμια εξαρτάται από την ταχύτητα και την στάση του αεροσκάφους αλλά και από την ποσότητα και το είδος της βροχής που πεφτεί επάνω σε αυτά. Αν και χρησιμοποίουνται διαφορες τεχνικές απομάκρυνσης του νερού από τα τζάμια του cockpit, υπάρχει πάντα ένα χρονικό διάστημα όπου και η ελάχιστη ποσότητα νερού καθώς και η τεχνική απομακρύνσεως του θα προκαλέσουν περιορισμό της όρασης και τη δημιουργία οπτικής παραίσθησης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η περίπτωση των υαλοκαθαριστήρων που η κίνηση τους μπορεί να αποσπάσει τα μάτια των χειριστών και για τον λόγο αυτό δεν θα πρέπει να λειτουργόυν περισσότερο και με ταχύτητα μεγαλύτερη από όσο απαιτείται. Η ομίχλη και οι υδρατμοί επηρρεάζουν την ικανότητα κρίσεως της απόστασης (Σχήμα 2). Σε συνθήκες περιορισμένης ορατότητας τα αντικείμενα φωτίζονται λιγότερο και η χρωματική αντίθεση (contrast) περιορίζεται με αποτέλεσμα να δημιουργείται η οπτική παραίσθηση της μεγαλύτερης απόστασης από αυτά. Τα οπτικά χαρακτηριστικά των τζαμίων του cock- Σχήμα 2 Επίδραση της ομίχλης στην εκτίμηση της απόστασης. ΤΕΥΧΟΣ Β 2014 Η ΠΤΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ 19

pit μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα. Ηλεκτρικά αγώγιμο υλικό τποθετείται ανάμεσα σε στρωματώσεις του γυαλιού για λόγους αποφυγής παγοποίησης. Το υλικό αυτό μπορεί μπορεί να εμποδίσει μερικώς την διέλευση φωτός όπως επίσης είναι και η αιτία δημιουργίας φυσαλίδων που μπορούν να εμποδίσουν την όραση. Το σχήμα και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των παραθύρων του cockpit. Υπάρχουν διάφορα ειδη παραθύρων αεροσκαφών οσον αφορά το σχήμα (τεράγωνα, παραλληλόγραμμα, τραπέζια κλπ.) των παραθύρων καθώς και της καμπυλότητας των τζαμιών (επίπεδα, κωνικές τομές, σφαιρικές τομές κλπ.) Καθένα από αυτά τα είδη έχει τα πλεονεκτήματά του και τα μειονεκτήματά του. Έχουν επιτευχθεί σημαντικά βήματα προόδου σε αυτόν τον τομέα απο τους διάφορους κατασκευαστές. Οι οπτικές παραισθήσεις που ειναι δυνατόν να προκύψουν κατά τη διάρκεια μιάς πτήσεως αναλύονται σύντομα παρακάτω και αποτελούν συνεχές πεδίο έρευνας από πολλούς φορείς που εμπλέκονται με τις πτήσεις διεθνώς. Παραισθήσεις κατά την Τροχοδρόμηση. Ακόμα πριν την αναχώρηση από το σημείο στάθμευσης των αεροσκαφών, οι χειριστές ειναι εκτεθειμένοι σε παραισθήσεις. Καθώς απομακρύνεται η σκάλα επιβίβασης/φορτώσεως δημιουργείται η εντύπωση ότι το αεροσκάφως κινείται χωρίς αυτό να συμβαίνει στη πραγματικότιτα. Αυτό γενικά δεν αποτελεί πρόβλημα πριν την έναρξη της τροχοδρόμησης αλλά μπορεί να ειναι επικύνδυνο μετά την πτήση και την τροχοδρόμηση προς το σημείο στάθμευσης όπου έχει παρατηρηθεί να τοποθετείται το χειρόφρενο (parking brake) ενώ το αεροσκάφος κινείται και να προκαλούνται ζημιές στο σύστημα πέδησης. Το χειμώνα σε πολλα αεροδρόμια όταν χιονίζει και συγχρόνως πνέουν άνεμοι, δίνεται η εντύπωση της σχετικής κίνησης. Σε αυτές τις συνθήκες είναι σύνηθες το φαινόμενο να δημιουργείται η εντύπωση ότι το αεροσκάφος είναι ακίνητο ενώ αυτό κινείται και να εφαρμόζεται πέδηση δημιουργώντας προβλήματα σε μέλη του πληρώματος (πτώσεις, τραυματισμοί κλπ.). Επίσης σύνηθες σε αυτή τη περίπτωση, είναι η εντύπωση ότι το αεροσκάφος είναι ακίνητο ενώ αυτό κινείται και να παρατηρούνται συγκρόυσεις με άλλα αντικέιμενα εώς και έξοδος από τον τροχόδρομο. Η πιο πιθανή αιτία της λανθασμένης εντύπωσης κίνησης ή μη-κίνησης του αεροσκάφους είναι το ύψος των χειριστών από το έδαφος. Έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο χειριστές με μεγάλη απόσταση από το έδαφος, να τροχοδρομούν με υπερβολική ταχύτητα. Αυτό οφείλεται στην μεγαλύτερη απόσταση των πλησίεστερων σημείων αναφοράς στο έδαφος που είναι ορατοί στους χειριστές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου αεροσκάφους αποτελεί το Boeing 747 για το οποίο υπάρχει ειδική προειδοποίηση για την φάση της τροχοδρόμησης. Παραισθήσεις κατά την Απογείωση. Στη φάση της απογείωσης παρατηρούνται οι μεγαλύτερες επιταχύνσεις κατά το διάμηκες και κατά το κατακόρυφο σε ένα αεροσκάφος, άρα και στους επιβαίνοντες σε αυτό. Αυτές οι επιταχύνσεις, αν ειναι αρκετά ισχυρές, μπορούν να προκαλέσουν ορισμένες παραισθήσεις που έχουν σχέση με τους μηχανισμούς ισορροπίας του σώματος (Σχήμα 3). Μία επιτάχυνση δίνει την εντύπωση σε έναν χειριστή ότι ανέρχεται οπότε η ανακλαστική αντίδραση είναι η διόρθωση του ρύγχους του αεροσκάφους προς τα κάτω. Η επιβράδυνση έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Για ένα μέσο μεταφορικό αεροσκάφος, που απαιτεί 45sec για να επιταχύνει στους 140 κόμβους, η μέση οριζόντια επιτάχυνση είναι 0,007g και δεν ειναι ικανή για τη δημιουργία παραίσθησης. Στη φάση όμως της γωνιακής ανόδου (rotation) σε αυτά τα αεροσκάφη μπορεί να προκληθεί γωνιακή επιτάχυνση 0,5g (4 ο /sec στους 140 κόμβους) που μπορεί να δημιουργήσει στιγμιαία την παραίσθηση γωνιακής καθόδου (ως αντίδραση). Στα μαχητικά αεροσκάφη όπου οι επιταχύνσεις είναι πολύ μεγαλύτερες (0,45g οριζόντια επιτάχυνση κατά την απογείωση), η πιθανότητα τέτοιου είδους παραισθήσεων είναι πολυ πιο αυξημένη. Παραπάνω αναφέρθηκε η παραίσθηση που δημιουργείται από το χιόνι και τον άνεμο. Τα ίδια ισχύουν και κατά τη φάση της απογείωσης για ελάχιστο χρόνο όπου οι χειριστές συνεχίζουν να έχουν ως σημείο αναφοράς το έδαφος. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να έχει και η σκόνη και η άμμος κατά την απογείωση, αν πνέουν ισχυροί άνεμοι. Ο μηχανισμος ισσοροπίας του σώματος. Σχήμα 3 20 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΤΗΣΕΩΝ & ΕΔΑΦΟΥΣ Η ΠΤΗΣΗ ΤΕΥΧΟΣ B 2014