ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΤΩΡΙΟΥ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΩΝ ΦΥΤΩΝ ΟΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΠΑΝΤΖΑΡΑ 616 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΡΑΚΑΣ 571 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: Dr. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΧΑΤΖΗΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ, ΔΑΣΟΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, ΓΕΩΠΟΝΟΣ ΕΔΑΦΟΛΟΓΟΣ / ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ ΕΡΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α.ΠΕΡΙΛΗΨΗ.....01 Β.ΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟΧΟΣ...01 Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...01 Γ.1. ΟΡΙΣΜΟΙ....02 Γ.1.1. ΦΥΤΩΡΙΟ...02 Γ.1.2. ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ..03 Γ.1.3. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΥΤΩΝ.....03 Γ.1.4. ΕΔΑΦΟΣ.. 04 Γ.1.5. ΕΔΑΦΙΚΑ ΜΕΙΓΜΑΤΑ..04 Γ.1.6. ph....05 Γ.1.7. ΑΡΔΕΥΣΗ....05 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο...06 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΤΩΡΙΟΥ...06 1.1 ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΦΥΤΩΡΙΟΥ...06 1.1.1. ΈΔΑΦΟΣ...06 1.1.2. ΚΛΙΜΑ.....07 1.1.3 ΝΕΡΟ.......09 1.1.4 ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ...09 1.1.5. ΕΘΝΙΚΟ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΚΟ ΔΙΚΤΥΟ..... 09 1.1.6. ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗΣ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΟΥ.....10 1.2 ΕΡΓΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΧΩΡΟΥ...10 1.2.1. ΕΚΡΙΖΩΣΗ ΗΔΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ....10 1.2.2. ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΛΙΘΩΝ...10 1.2.3. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΣ... 10 1.2.4 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΚΛΙΣΗΣ ΕΔΑΦΟΥΣ....10 Σελ.

1.2.5 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΠΟΛΥΕΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΩΝ......11 1.3 ΧΩΡΟΙ ΠΟΥ ΑΠΑΡΤΙΖΟΥΝ ΤΟ ΦΥΤΩΡΙΟ..... 11 1.3.1. ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΦΥΤΩΝ.... 11 1.3.1.1. ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ.. 11 1.3.1.2. ΧΩΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΤΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ 11 1.3.2. ΧΩΡΟΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ..11 1.3.2.1. ΓΡΑΦΕΙΑ 12 1.3.2.2.ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ 12 1.3.2.3. ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ 12 1.3.3. ΛΟΙΠΟΙ ΧΩΡΟΙ 12 1.4 ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΦΥΤΩΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ...14 1.4.1. ΘΕΡΜΑΝΣΗ...14 1.4.1.1. ΑΕΡΟΘΕΡΜΑ 14 1.4.1.2. ΘΕΡΜΟΣΤΑΤΗΣ 15 1.4.1.3. ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΣ 15 1.4.1.4. ΥΔΡΟΝΕΦΩΣΗ.16 1.4.2 ΠΑΓΚΟΣ ΡΙΖΟΒΟΛΙΑΣ...17 1.4.3 ΘΑΛΑΜΟΣ ΣΚΛΗΡΑΓΩΓΗΣΗΣ 18 1.4.4. ΘΑΛΑΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΦΥΤΑΡΙΩΝ ΑΠΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑ..18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο.19 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ....19 2.1. ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ...19 2.1.1. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΧΡΗΣΗΣ ΥΓΙΟΥΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ...19 2.1.2. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΕΛΕΤΩΜΕΝΟΥ ΦΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ.20 2.1.3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΕΙΘΑΛΛΩΝ ΑΥΤΟΦΥΩΝ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ..21 2.1.4. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΩΝ ΑΥΤΟΦΥΩΝ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ.26 2.1.5. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ 31 2.2. ΤΡΟΠΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΦΥΤΩΝ...34

2.2.1. ΕΓΓΕΝΗΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ.34 2.2.2. ΑΓΕΝΗΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ 35 2.3. ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 36 2.3.1. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ..36 2.3.1.1. ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΕ ΦΥΤΟΔΟΧΕΙΑ..36 2.3.1.2. ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ.36 2.3.2. ΥΠΟΣΤΡΩΜΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΦΥΤΟΔΟΧΕΙΑ 37 2.3.2.1. ΕΔΑΦΙΚΑ ΜΕΙΓΜΑΤΑ..37 2.3.2.2. ΕΔΑΦΙΚΑ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ...41 2.3.2.3. ΥΠΟΣΤΡΩΜΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΥΤΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ.45 2.3.3. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ..45 2.4.ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΦΥΤΑΡΙΩΝ...48 2.4.1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΥΤΑΡΙΩΝ ΥΨΟΥΣ 2.00 5.00Μ ΣΕ ΦΥΤΟΔΟΧΕΙΟ 35L.49 2.4.2. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΥΤΑΡΙΩΝ ΥΨΟΥΣ 5.00 10.00Μ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ...56 2.4.2.1. ΑΕΙΦΥΛΑ ΔΑΣΙΚΑ ΔΕΝΤΡΑ..57 2.4.2.2. ΦΥΛΛΟΒΟΛΑ ΔΑΣΙΚΑ ΔΕΝΤΡΑ... 58 2.4.2.3. ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΔΑΦΟΥΣ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΛΑΚΚΩΝ..57 2.4.2.4. ΦΥΤΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ..57 2.4.2.5. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΡΟΠΟΣ ΦΥΤΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ..57 2.5. ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗΣ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΦΥΤΩΡΙΟΥ 58 2.5.1. ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 58 2.5.2. ΛΙΠΑΝΣΕΙΣ 58 2.5.2. ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ.61 2.5.3. ΚΛΑΔΕΥΣΕΙΣ...62 2.5.4. ΣΚΛΗΡΑΓΩΓΗΣΗ ΦΥΤΩΝ.65 2.5.5. ΜΕΤΑΦΥΤΕΥΣΕΙΣ.65

2.6. ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΥ ΦΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ...66 2.6.1. ΦΥΤΟΔΟΧΕΙΑ...67 2.6.2. ΕΔΑΦΟΣ.69 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο 73 ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕΤΑ TO ΦΥΤΩΡΙΟ.73 3.1. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ..73 3.1.1. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ..73 3.1.2. ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΜΕΤΡΑ.73 3.2. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ.. 73 3.2.1. ΛΙΠΑΝΣΕΙΣ... 74 3.2.2. ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ.......75 3.2.3. ΚΛΑΔΕΥΣΕΙΣ....76 3.2.4. ΜΕΤΑΦΥΤΕΥΣΕΙΣ...77 ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...79 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...80 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 91

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστούμε θερμά τους γονείς μας και τα αδέρφια μας για τη βοήθεια και την υποστήριξη που μας παρείχαν όλα αυτά τα χρόνια των σπουδών μας. Επίσης τους φίλους μας για όλα αυτά που περάσαμε μαζί. Ακόμα, ευχαριστούμε τον Κύριο Αλέξανδρο Ελευθεριάδη τόσο για την υλική όσο και για την ηθική υποστήριξη όπου μας παρείχε κατά τη διάρκεια της εργασίας.

Υπεύθυνη Δήλωση : Βεβαιώνουμε ότι είμαστε συγγραφείς αυτής της πτυχιακής εργασίας και ότι κάθε βοήθεια την οποία είχαμε για την προετοιμασία της, είναι πλήρως αναγνωρισμένη και αναφέρεται στην πτυχιακή εργασία. Επίσης έχουμε αναφέρει τις όποιες πηγές από τις οποίες κάναμε χρήση δεδομένων, ιδεών ή λέξεων, είτε αυτές αναφέρονται ακριβώς είτε παραφρασμένες. Επίσης βεβαιώνουμε ότι αυτή η πτυχιακή εργασία προετοιμάστηκε από εμάς προσωπικά ειδικά για τις απαιτήσεις του προγράμματος σπουδών του Τμήματος Αρχιτεκτονικής τοπίου του Τ.Ε.Ι. Καβάλας, Παράρτημα Δράμας. ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ Παντζαρά Αθανασία, Αφιερώνω αυτήν την εργασία στους γονείς μου Γεώργιο και Μαρία Παντζαρά, με σεβασμό και αγάπη. Τους ευγνωμονώ για τη δύναμη και το κουράγιο που μου έδωσαν σε όλα τα σπουδαστικά μου χρόνια. Επίσης στα αδέρφια μου Περικλή και Αγγελική, που ήταν δίπλα μου σε κάθε δυσκολία που αντιμετώπιζα και μου παρείχαν κουράγιο και θέληση να προσπαθώ να γίνομαι συνεχώς καλύτερη. Τράκας Αθανάσιος, H εργασία αυτή είναι αφιερωμένη στους γονείς μου για όλη την στήριξη που μου παρείχαν καθ όλη την διάρκεια της φοιτητικής περιόδου.

Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία εστιάζεται στην παραγωγή φυτών, η οποία βασίζεται πάνω στο θεσμό του φυτωρίου, που αποτελεί τη βάση ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας Πρωτογενής τομέας. Πρόκειται για μικρές και μεγάλες εκτάσεις που αποσκοπούν στην παραγωγή προϊόντων για λόγους επιβίωσης ή καλλωπιστικούς σκοπούς. Η έρευνα διεξάχθηκε σε θεωρητικό επίπεδο εξετάζοντας όλες εκείνες τις παραμέτρους όπου αποσκοπούν στη σωστή πληροφόρηση των αναγνωστών. Έτσι, έγινε πλήρης αναφορά στη διαχείριση του φυτωρίου, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα μέλη που το απαρτίζουν (σχέδιο μελέτης, εγκατάσταση, λειτουργία, εξοπλισμός), στην παραγωγή αυτοφυών καλλωπιστικών φυτών, αναφέροντας δύο διαφορετικά μεγέθη, (φυτά ύψους 2,00 έως 5,00 μέτρων σε φυτοδοχείο 35L και φυτά ύψους άνω των 5,00 μέτρων στο έδαφος) και λεπτομερώς σε όλη τη διαδικασία της παραγωγής και τέλος στον τρόπο διαχείρισης των παραγόμενων φυταρίων, προσδιορίζοντας τις περιπτώσεις εδάφους και άρδευσης, ειδικότερα ότι απασχολεί τα εδαφικά μείγματα, το ποσοστό υγρασίας, το ph, καθώς επίσης αναφορά έγινε και στην ποιότητα του νερού, την ποσότητα και τη συχνότητα με την οποία πρέπει αυτό να χρησιμοποιείται. Β. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ Μέσα από μια ολοκληρωμένη μελέτη, για τη διαδικασία παραγωγής αυτοφυών καλλωπιστικών φυτών, στόχος της εργασίας είναι, η άμεση και καλύτερη ενημέρωση των αναγνωστών της γύρω από το θέμα. Επιπλέον, σκοπός είναι, να δοθεί πλήρης ενημέρωση γύρω από τις συνθήκες όπου είναι αναγκαίες και απαραίτητες να επικρατούν ώστε να επιτευχθεί το τελικό αποτέλεσμα, αναφέροντας το περιβάλλον παραγωγής (φυτώριο), καθώς επίσης καλύπτεται και το θέμα της διαχείρισης του φυτικού υλικού, όσο αυτό βρίσκεται σε συνθήκες φυτωρίου αλλά και έξω από αυτές. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μελέτη που διεξάχθηκε για τη συγκέντρωση, σε μια ενιαία βάση δεδομένων, πληροφοριών σχετικά με την παραγωγή φυτών, του περιβάλλοντος παραγωγής και ανάπτυξής τους, καθώς επίσης και των διαχειριστικών τους ιδιαιτεροτήτων σε συγκεκριμένες απαιτήσεις εδαφικών μειγμάτων και αρδεύσεων, απαιτούσε βασικές γνώσεις και ορισμούς, που κάνανε πιο εύκολη τη διαδικασία αυτή. Έτσι γίνεται μια γνωριμία με τους βασικούς ορισμούς όπου αναφέρονται στον τίτλο της πτυχιακής αυτής εργασίας και χρησιμοποιούνται καθ όλη τη διάρκεια. 1

Γ.1. ΟΡΙΣΜΟΙ Γ.1.1. ΦΥΤΩΡΙΟ: Ως φυτώριο χαρακτηρίζεται, Η πηγή, από την οποία παρέχεται το φυτικό υλικό σε επιθυμητά μεγέθη (χωρίς να χρειάζεται να αναμονή από τους καταναλωτές για το πότε και εάν θα φυτρώσει ο σπόρος). Ο χώρος, υπαίθριος ή εσωτερικός, στον οποίο βρίσκονται οι εγκαταστάσεις παραγωγής πολλαπλασιαστικού υλικού. Μπορεί να ασχολείται επίσης με το σχεδιασμό και την κατασκευή δημόσιων χώρων όπως πάρκων, κήπων και γενικότερα έργων πρασίνου. Τα καταστήματα πώλησης, παραγόμενων ή εμπορεύσιμων φυτών καλλωπιστικών και κηπευτικών, ειδών κήπου και εργαλείων μηχανημάτων κηπουρικής. ΕΙΚΟΝΑ 1. ΦΥΤΩΡΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ 2

Γ.1.2. ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ: Ως θερμοκήπιο χαρακτηρίζεται, Ο στεγασμένος και περιφραγμένος χώρος, που σκοπό του έχει να προφυλάξει τα φυτά από το κρύο το χειμώνα. Μπορεί να είναι κατασκευασμένο πάνω σε μόνιμους σιδερένιους σκελετούς από γυαλί ή από πλαστικό που στηρίζεται πάνω σε ξύλινο σκελετό. ΕΙΚΟΝΑ 2. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Γ.1.3. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΥΤΩΝ: Ως παραγωγή φυτικού υλικού χαρακτηρίζεται, Η διαδικασία κατά την οποία χρησιμοποιείται πολλαπλασιαστικό υλικό για να παραχθούν φυτά. ΕΙΚΟΝΑ 3. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ 3

Γ.1.4. ΕΔΑΦΟΣ: Ως έδαφος ορίζεται, Το ανώτατο στρώμα του φλοιού της γης, δηλαδή το καλλιεργήσιμο επιφανειακό στρώμα σε πάχος 35 ως 50cm. Το κάτω από το έδαφος στρώμα λέγεται υπέδαφος. Το υπέδαφος φτάνει στο 1,5m ως 2,00m, ως εκεί δηλαδή που προχωρούν οι ρίζες των φυτών και μπορεί να γίνει γεωργική εκμετάλλευσή του. Όταν το έδαφος εξαντληθεί από την εντατική καλλιέργεια, με βαθύ σκάψιμο έως 1m, το υπέδαφος φέρεται στην επιφάνεια (οι γεωργοί το αποκαλούν "γύρισμα"), οπότε σε 5-6 μήνες γίνεται κατάλληλο για καλλιέργεια. ΕΙΚΟΝΑ 4. ΕΔΑΦΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Γ.1.5. ΕΔΑΦΙΚΑ ΜΕΙΓΜΑΤΑ: Ως εδαφικά μείγματα χαρακτηρίζονται, Διάφορα υλικά, όπως τύρφη, φυτόχωμα, φλοιοί δέντρων, κοπριά, περλίτης, ελαφρόπετρα, σε διάφορες μεταξύ τους αναλογίες, που ονομάζονται μείγματα. Σκοπός τους είναι να στηρίζουν τα φυτά, να τα εφοδιάζουν με νερό και θρεπτικά στοιχεία και να επιτρέπουν τον αερισμό των ριζών. Γι' αυτό πρέπει η φυσική τους δομή να είναι τέτοια ώστε να εξασφαλίζεται καλός αερισμός, καλή στράγγιση, αλλά συγχρόνως και ικανοποιητική συγκράτηση υγρασίας. ΕΙΚΟΝΑ 5. ΕΔΑΦΙΚΟ ΜΕΙΓΜΑ 4

Γ.1.6. ph: Ως ph ορίζεται, Ο τρόπος έκφρασης της συγκέντρωσης των ιόντων υδρογόνου, και πιο σωστά των κατιόντων υδροξωνίου, σε ένα υδατικό διάλυμα. Πιο συγκεκριμένα, είναι ο αρνητικός δεκαδικός λογάριθμος της συγκέντρωσης των ιόντων υδροξωνίου στο διάλυμα. Αποτελεί μέτρο οξύτητας ή αλκαλικότητας μιας χημικής ουσίας και έτσι αναφέρεται ως ενεργώς οξύτητα. Στους 25 C : ph από 0-14 και χρησιμοποιείται ευρέως για τον προσδιορισμό της οξύτητας ενός διαλύματος. ph < 7 τα διαλύματα χαρακτηρίζονται όξινα ph > 7 τα διαλύματα χαρακτηρίζονται αλκαλικά ph = 7 τα διαλύματα χαρακτηρίζονται ουδέτερα ΒΑΣΙΚΟ ΟΞΙΝΟ ΑΛΚΑΛΙΚΟ ΣΧΗΜΑ 1. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ph Γ.1.7. ΑΡΔΕΥΣΗ: Ως άρδευση χαρακτηρίζεται, Η διαδικασία κατά την οποία παρέχεται τεχνητά νερό σε καλλιεργούμενο έδαφος, για να υποβοηθηθεί η ανάπτυξη των φυτών. Στην αγροτική παραγωγή συνήθως χρησιμοποιείται σε ξηρές περιοχές ή και σε περιόδους περιορισμένης βροχόπτωσης, αλλά επίσης και για την προστασία των φυτών από τον παγετό ΕΙΚΟΝΑ 6. ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΝΕΡΟ 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 o ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΤΩΡΙΟΥ Εξετάζοντας την περίπτωση της φυτωριακής μονάδας «Φιλύρα», ιδιοκτησίας των Αλεξάνδρου, Λαζάρου και Νικολάου Ελευθεριάδη. 1.1 ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΦΥΤΩΡΙΟΥ 1.1.1. ΕΔΑΦΟΣ Το έδαφος αποτελεί τη βασικότερη παράμετρο για τη δημιουργία της φυτωριακής μονάδας. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του είναι η γεωγραφική θέση, το υψόμετρο, το ανάγλυφο, η κλίση, η μηχανική και χημική σύσταση, η διαθεσιμότητα υπόγειων νερών. Η ευρύτερη περιοχή της Γουμένισσας αποτελείται από γρανιτικού τύπου πετρώματα, ψαμμίτες, σχιστόλιθους, οφιόλιθους, ασβεστόλιθους, ενώ το μητρικό υλικό της από αποθέσεις με κοκκινοχώματα, μάργες και μαργαϊκούς ασβεστόλιθους, σε σκληρές και μαλακές στρώσεις. Τα εδάφη της ζώνης είναι στην πλειονότητά τους ουδέτερης ως αλκαλικής αντίδρασης. Η περιοχή διαθέτει ικανές έως μεγάλες ποσότητες τόσο ισοδύναμου όσο και ενεργού ανθρακικού ασβεστίου εκτός από ορισμένες θέσεις που απουσιάζει το ανθρακικό ασβέστιο. Γενικά, η εναλλακτική ικανότητα των εδαφών της περιοχής βρίσκεται σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα και εφοδιάζει επαρκώς τα φυτά σε θρεπτικά στοιχεία λόγω της παρουσίας μεγάλου ποσοστού σμεκτικών στα ορυκτά της αργίλου ενώ η παρουσία τόσο του εναλλακτικού ασβεστίου όσο και του εναλλακτικού μαγνησίου είναι υψηλή. Η οργανική ουσία είναι γενικά ικανοποιητική στους επιφανειακούς ορίζοντες και μειώνεται με το βάθος. Η οργανική ουσία των εδαφών της ζώνης στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι ικανή να τροφοδοτήσει τα φυτά με το απαραίτητο για την ανάπτυξή τους άζωτο χωρίς να χρειάζεται συμπληρωματική αζωτούχος λίπανση. Γεωγραφική Θέση: Το φυτώριο ιδρύθηκε στους πρόποδες του Όρους Πάικο της βόρειας Ελλάδας στο χωριό Φιλυριά Γουμένισσας του Νομού Κιλκίς, 70 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του νομού Θεσσαλονίκης. Έχει μέγεθος 38 στρεμμάτων, από τα οποία τα 3000m² καλύπτονται από εγκαταστάσεις θερμοκηπίου και υπαίθριου χώρου ανάπτυξης των φυτών σε μικρές και μεγάλες γλάστρες, ενώ τα 500m² φιλοξενούν εγκαταστάσεις αποθηκευτικών χώρων. Υψόμετρο : Η υψομετρική απόσταση του κτήματος από τη θάλασσα εκτιμάται στα 130 μέτρα. 6

Ανάγλυφο Κλίσεις: Το ανάγλυφο της περιοχής είναι κυματοειδές, λοφώδες, έντονο, με ποικίλους προσανατολισμούς και κλίσεις από 10 έως 15% και αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά των καλλιεργούμενων ποικιλιών στην περιοχή. Η έκθεση των εδαφών είναι ανατολική έως βορειοανατολική στις ακτίνες του ηλίου. Διαθεσιμότητα υπόγειων νερών: Στο Νομό σχηματίζονται δύο μεγάλες λίμνες. Βόρεια η λίμνη Δοϊράνη, η οποία είναι χωρισμένη στη μέση μεταξύ Ελλάδος και FYROM και νότια η Πικρολίμνη, η οποία είναι ξακουστή για τα ιαματικά λασπόλουτρά της. Επίσης, πολύ γνωστή είναι η Γαλάζια λίμνη μεταξύ Σκρά και Κούπας, λόγω του καταρράκτη και των γαλάζιων νερών της. Στο νομό έχει δημιουργηθεί και η τεχνητή λίμνη Μεταλλείου στο Μέγα ρέμα, στις πλαγιές του Πάικο. Έτσι, τα νερά προέρχονται από το όρος Πάικο, είναι καθαρά και χρησιμοποιούνται τόσο για ύδρευση όσο και για άρδευση. Το ph υπολογίζεται σε 7,5 8,0. Μηχανική και χημική σύσταση: Η μηχανική σύσταση, όπως έδειξαν προηγούμενες αναλύσεις εδάφους, αποτελείται από ένα αργιλώδες ιλυοαργυλώδες έδαφος, δηλαδή το μέγεθος των κόκκων του εδάφους κυμαίνεται στα <0,02mm, συνεπώς χαρακτηρίζεται ως λεπτόκοκκο. Σχετικά με την οργανική ουσία που διαθέτει το έδαφος όπου παράγεται το φυτικό υλικό, αυτή κυμαίνεται μεταξύ 1 2,5%, ποσοστό σχετικά καλό για τα ελληνικά εδάφη, μιας και η διακύμανση έχει υπολογιστεί στο 1 4%. Η παρουσία του ανθρακικού ασβεστίου (CaCO 3 ) βρίσκεται σε επίπεδα 1 8%. Άρα το έδαφος δεν είναι ασβεστούχο και έτσι δεν υπάρχει πρόβλημα στην καλλιέργεια των φυτικών ειδών. Γενικότερα, το έδαφος διαθέτει δύσκολες μηχανικές ιδιότητες (δύσκολη αποστράγγιση και αερισμός). Ωστόσο, το σημείο αυτό δεν αποτελεί τροχοπέδη στην σωστή και άρτια παραγωγή των φυτών, διότι σε συνθήκες φυτωρίου εξασφαλίζονται όλες οι διεργασίες βελτίωσης των εδαφικών συνθηκών. Κάποιες από αυτές είναι, η προσθήκη άμμου, οργανικής ουσίας, κανονικές αρδεύσεις και αποφυγή συμπίεσης του εδάφους (μηχανήματα κ.λπ.). Τέλος, ως προς τη χημική του σύσταση, το ph κυμαίνεται 7,8 8,0. Κάτω υπό αυτές τις συνθήκες τα περισσότερα φυτά μπορούν να ανεχτούν το έδαφος και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου το ph χρειάζεται να διαθέτει τιμή ουδέτερη, με την προσθήκη θείου (S) επιτυγχάνεται το επιθυμητό αποτέλεσμα. 1.1.2. ΚΛΙΜΑ Το κλίμα του νομού Κιλκίς κατατάσσεται στην κατηγορία του υπόξηρου ως ύφυγρου. Είναι ηπιότερο στα νότια ενώ προς τα βόρεια γίνεται δριμύτερο και έχει χαρακτηριστικά του ηπειρωτικού, ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές. Εκεί το χιόνι αποτελεί συχνό φαινόμενο το ύψος των βροχοπτώσεων είναι μεγάλο και επικρατούν βόρειοι άνεμοι κατά τη χειμερινή περίοδο, ο Βαρδάρης, ενώ το καλοκαίρι ήπιοι τοπικοί άνεμοι (αύρες), κυρίως νότιας διευθύνσεως αλλά και Βορειοανατολικοί, μελτέμια, που μειώνουν την επίδραση των θερμοκρασιών του θέρους. 7

ΜΗΝΕΣ ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠΤ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ ΜΕΣΗ ΑΝΩΤ. ΘΕΡΜ. ( C) ΜΕΣΗ ΕΛΑΧ. ΘΕΡΜ. ( C) ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΣ (mm) ΑΝΩΤΑΤΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ( C) 9 10 13 18 23 28 31 30 26 21 14 10 1 2 5 7 12 16 18 18 15 11 6 2 40 38 43 35 43 30 22 20 27 45 58 50 20 22 25 31 36 39 42 39 36 32 27 26 ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΩΝ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΣ / ΜΗΝΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΩΝ / ΜΗΝΑ 8

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.2. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΥΨΟΥΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΣ / ΜΗΝΑ 1.1.3. ΝΕΡΟ Για την ανάπτυξη των φυτών καταναλώνονται ετησίως μεγάλες ποσότητες νερού, συνυπολογίζοντας πως κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών απαιτούνται ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες. Οι προδιαγραφές του κτήματος είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να διατίθεται μια ιδιωτική γεώτρηση από την οποία αντλούνται οι απαραίτητες ποσότητες του υγρού στοιχείου του νερού, για να καλυφθούν οι ανάγκες άρδευσης των φυτικών υλικών. Δεν είναι βέβαια και λίγες οι περιπτώσεις, όπου γίνεται λόγος για δανεισμό νερού από γείτονες επαγγελματίες, για την καλύτερη κάλυψη των αναγκών της επιχείρησης, σε νερό. Ωστόσο, η προσωρινή αποθήκευση ορισμένων ποσοτήτων νερού γίνεται σε δεξαμενή όπου διατίθεται για το σκοπό αυτό, χωρητικότητας 400m³. Η θέση της ως προς τα σημεία άρδευσης είναι στα 2/3 του ύψους του φυτωρίου, διαθέτοντας δυο αντλίες. Η κλίση που υπάρχει βοηθά στην ομαλή ροή του νερού να φτάσει από το σημείο στην κατανάλωση. 1.1.4. ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ Μεταξύ των άλλων, η φυτωριακή μονάδα, οφείλει να διαθέτει ηλεκτρική ενέργεια, όπου είναι απαραίτητη για τη λειτουργία ποικίλων αυτοματισμών. Η παροχή γίνεται από τη γραμμή ρεύματος και εκτείνεται κατά μήκος του κτήματος. 1.1.5. ΕΘΝΙΚΟ - ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Η απόσταση του φυτωρίου από τον επαρχιακό δρόμο Γουμένισσας Γιαννιτσών, είναι μηδενική. Έτσι, διευκολύνεται η πρόσβαση των επισκεπτών στο χώρο αλλά παράλληλα επιτυγχάνεται και η άμεση διαφήμιση της φυτωριακής μονάδας. 9

1.1.6. ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗΣ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΟΥ Τα στρέμματα όπου φιλοξενούν την φυτωριακή μονάδα είναι ιδιόκτητα. Συνεπώς, οι οικονομικές δραστηριότητες της επιχείρησης είναι διάφορες από κάθε είδους κόστους ενοικίασης. 1.2 ΕΡΓΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΧΩΡΟΥ Ειδική αναφορά γίνεται για τα βήματα τα οποία ακολουθήθηκαν ώστε το φυτώριο να πάρει την τελική του μορφή, αυτή που σήμερα διαθέτει. 1.2.1. ΕΚΡΙΖΩΣΗ ΗΔΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ Κατά την ανακατασκευή του χώρου για την έναρξη τοποθέτησης του φυτωρίου, δεν χρειάστηκε να γίνει καμία παρέμβαση στο χώρο σχετική με την αφαίρεση ήδη υπάρχουσας βλάστησης. Το έδαφος ήταν καθαρό, πρόσφορο και πρόθυμο να διαθέσει όλες εκείνες τις δυνάμεις του για την καλύτερη παραγωγή. 1.2.2. ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΛΙΘΩΝ Η διαθεσιμότητα του εδάφους και η απαλλαγή του από κάθε είδος σκληρών υλικών, όγκους λίθων κλπ., κατέστησε τις διεργασίες για την εγκατάστασή του ευκολότερες και οικονομικότερες. Η απουσία από το χώρο κάθε τέτοιου εμποδίου ήταν αισθητή. 1.2.3. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΣ Η περίφραξη του κτήματος αποτελείται από σιδερένιους πασσάλους και σκληρό σύρμα κατάλληλο και ικανό να προφυλάξει το χώρο από ανεπιθύμητες επισκέψεις ζώων ή ακόμη και ανθρώπων. Οι είσοδοι του χώρου είναι δύο, η κεντρική και η παράπλευρος, από τις οποίες πραγματοποιούνται όλες οι δραστηριότητες σχετικά με την είσοδο και την έξοδο από και προς το φυτώριο. Λόγος γίνεται για την υποδιαίρεση των τμημάτων σε χώρους δραστηριοτήτων, οι οποίοι ανάλογα με τις ανάγκες και απαιτήσεις απευθύνονται σε διαφορετικό κάθε φορά στόχο (π.χ. θερμοκήπια, γραφεία, αποθήκες κτλ. όπου και αναφέρονται σε παρακάτω κεφάλαιο εκτενέστερα). 1.2.4. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΚΛΙΣΗΣ ΕΔΑΦΟΥΣ Οι κλίσεις που παρουσιάζονται στο σημείο, όπως και προηγούμενα αναφέρθηκε, αγγίζουν το ποσοστό του 10-15%, πράγμα που ευνοεί την αποστράγγιση των νερών της βροχής και της άρδευσης. Συνεπώς, δεν πραγματοποιήθηκε καμία βελτίωση ως προς τις εδαφικές κλίσεις. 10

1.2.5. ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΠΟΛΥΕΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΩΝ Οι μελέτες της σύστασης του εδάφους, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν ώστε να εξετασθεί η καταλληλότητά του για την ανάπτυξη των φυτών, έδωσαν σαν αποτέλεσμα πως το ίδιο ήταν απαλλαγμένο από κάθε βλαβερό για το φυτικό υλικό, ζιζάνιο, ώστε δεν χρειάστηκε να γίνει καμία προσπάθεια απολύμανσης. 1.3. ΧΩΡΟΙ ΠΟΥ ΑΠΑΡΤΙΖΟΥΝ ΤΟ ΦΥΤΩΡΙΟ Τα τμήματα από τα οποία αποτελείται η μονάδα, διαθέτουν το κάθε ένα το δικό του εξοπλισμό και χρησιμοποιούνται για μια συγκεκριμένη χρήση. Η λειτουργία του καθενός μεμονωμένα είναι μεγίστης σημασίας. 1.3.1. ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΦΥΤΩΝ Ο χώρος αυτός φιλοξενεί μεγάλη ποικιλία φυτικών ειδών και μεγεθών και αξιοποιείται όλη τη διάρκεια του έτους, με σκοπό την ανάπτυξη των φυτών έως ότου αποκτήσουν κατάλληλο μέγεθος για εμπορία. Η καλλιέργεια των φυτών γίνεται σε θερμοκήπιο αλλά και έξω από αυτό σε πλαστικές γλάστρες αλλά και στην ύπαιθρο. Τα φυτά προέρχονται είτε από αγενή πολλαπλασιασμό, από σπόρο είτε από εγγενή πολλαπλασιασμό, από μοσχεύματα. 1.3.1.1. ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ Στα θερμοκήπια καλλιεργούνται φυτά κατά τη διάρκεια του χειμώνα που δεν είναι δυνατόν να ευδοκιμήσουν στον ανοιχτό χώρο. Έτσι, όλο το χρόνο παράγονται προϊόντα που καλύπτουν τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται και ως αποθηκευτικοί χώροι αυτών των φυτικών ειδών, τα οποία είναι πιο ευπαθή έναντι των αντίξοων καιρικών συνθηκών και ειδικά ως προς τα πρώτα στάδια της ζωής τους. 1.3.1.2. ΧΩΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΤΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Στα σημεία αυτά καλλιεργούνται και φυλάσσονται φυτά για τα οποία οι καιρικές συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές ως προς την εξέλιξή τους. Όχι τόσο ευπαθή και προσαρμοσμένα σε ένα σκληρό και αντίξοο περιβάλλον, αυτά τα φυτικά είδη παραμένουν στον υπαίθριο χώρο έως ότου η ζήτησή τους από τους καταναλωτές γίνει επιθυμητή. 1.3.2. ΧΩΡΟΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Χαρακτηρίζεται το σημείο όπου πραγματοποιούνται οι φορτοεκφορτώσεις, για την κάλυψη των αναγκαίων για τη φυτωριακή μονάδα λειτουργιών, όπου θα συνδράμουν στην ομαλή ροή και λειτουργία της επιχείρησης. Προμήθεια σε αγοραστές αλλά και εμπορία από συναδέλφους είναι οι βασικές διαδικασίες που πραγματοποιούνται σε αυτόν το χώρο. 11

1.3.2.1. ΓΡΑΦΕΙΑ Κάθε σύγχρονη και οργανωμένη φυτωριακή μονάδα, οφείλει να διαθέτει χώρο μέσα στον οποίο θα διαδραματίζονται επαφές με προμηθευτές και πελάτες, θα υπάρχει λογιστήριο αλλά και χώρος αναμονής. Τα γραφεία του υπό μελέτη χώρου είναι πλήρως οργανωμένα και εξοπλισμένα ώστε να ικανοποιήσουν όλες τις παραπάνω ανάγκες. Επιπλέον, μια πλούσια παράθεση βιβλιογραφίας διατίθεται στο χώρο, ικανή να ανταπεξέλθει σε όλες εκείνες τις πιθανές απορίες όπου έχουν δημιουργηθεί γύρω από τη διαχείριση πρασίνου. 1.3.2.2. ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ Η φυτωριακή μονάδα «ΦΙΛΥΡΑ», ασχολείται αποκλειστικά με τη διάθεση φυτικού υλικού σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Για την προμήθειά τους για οποιοδήποτε εξάρτημα ή εργαλείο κήπου, θα πρέπει να απευθυνθούν σε άλλο σημείο. Συνεπώς, τα καταστήματα απουσιάζουν από το χώρο μιας και δεν διατίθεται να προωθήσει οποιοδήποτε τέτοιου είδους υλικό ή και φυτοφάρμακο. 1.3.2.3. ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Για τη λειτουργικότερη εμπορία των φυτών, έχουν δημιουργηθεί διάφοροι χώροι έκθεσης και προβολής των φυτών μέσα στο φυτώριο (από μικρά φυτοδοχεία που περιλαμβάνουν φυτά μέχρι και πρανή όπου εκθέτουν τα είδη όπου είναι ικανά για αυτήν τη χρήση). Έτσι δίνεται η δυνατότητα στους αγοραστές, να πάρουν ιδέες και λύσεις για τον κήπο τους. 1.3.3. 3 ΛΟΙΠΟΙ ΧΩΡΟΙ Κάθε σημείο παραγωγής φυτικού υλικού, αλλά και γενικότερα κάθε εταιρία παραγωγής οποιονδήποτε υλικών, απαραίτητα οφείλει και πρέπει να περιλαμβάνει στο χώρο της αποθηκευτικούς χώρους. Στα σημεία αυτά αποθηκεύονται διάφορα υλικά (πλαστικοί δίσκοι ριζοβολίας σπόρων και μοσχευμάτων, πλαστικά φυτοδοχεία, φτυάρια, φυτοχώματα, λιπάσματα, καρότσια μεταφοράς κ.α.) όπου χρησιμοποιούνται στις διεργασίες του φυτωρίου. 12

ΣΧΕΔΙΟ 1. ΚΑΤΟΨΗ ΦΥΤΩΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ «ΦΙΛΥΡΑ» ΥΠΟΜΝΗΜΑ 1,2,7,8,9,10,11: ΧΩΡΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΦΥΤΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ 3,4,5,6:ΧΩΡΟΙ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΦΥΤΟΔΟΧΕΙΩΝ ΘΕΡ.: ΧΩΡΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΟΙΚ.:ΚΤΙΣΤΟ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ 13

1.4. ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΦΥΤΩΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Καθώς το κύριο έργο του φυτωρίου είναι η παραγωγή φυτικού υλικού, ειδική αναφορά γίνεται στα μηχανήματα και τα υποτμήματα του συνόλου, τα οποία εξυπηρετούν στη φυτρωτικότητα των σπόρων και την ανάπτυξη των μοσχευμάτων. 1.4.1. ΘΕΡΜΑΝΣΗ Η θέρμανση είναι μια σημαντική ανησυχία για τους παραγωγούς θερμοκηπίων, καθώς και άλλων βιομηχανικών μονάδων. Αυτό οφείλεται πρώτιστα στις δαπάνες που περιλαμβάνονται στην αγορά και τη λειτουργία του εξοπλισμού θέρμανσης καθώς επίσης και τα ενδεχομένως καταστρεπτικά αποτελέσματα ενός κακοσχεδιασμένου συστήματος. Αν και η ηλιακή ενέργεια αντιπροσωπεύει έναν σημαντικό παράγοντα στη θέρμανση θερμοκηπίων, τα συμπληρωματικά συστήματα θέρμανσης αποτελούν αναγκαστικό παράγοντα για μια ολοκληρωμένη ετήσια παραγωγική απόδοση. Ο άνθρακας, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο είναι οι πιο κοινές μορφές ενέργειας για τη θέρμανση ενός θερμοκηπίου, η επιλογή των οποίων βασίζεται κατά κανόνα στην οικονομία που αποφέρει ανά στρέμμα. Στην περίπτωση της μελετώμενης φυτωριακής μονάδας, το σύστημα θέρμανσης του θερμοκηπίου, το οποίο αντιστοιχεί σε 1,5στρέμματα (το μεγαλύτερο και πλήρως θερμαινόμενο από τα τρία όπου διαθέτει η μονάδα), αναφέρεται σε κατανομή θερμότητας με αερόθερμο. Και επειδή όπως προηγούμενα αναφέρθηκε, η έκταση του θερμοκηπίου είναι μεγάλη, η μεταφορά του ζεστού αέρα πραγματοποιείται μέσω διαφανή σωλήνα πολυαιθυλενίου, που συνδέεται με την έξοδο του θερμού αέρα του αερόθερμου. Αυτός τοποθετείται κατά μήκος του θερμοκηπίου, όντας κλειστός στο άλλο του άκρο, ενώ φέρει κατά μήκος στρογγυλές οπές διαμέτρου 4-6cm κατά ζεύγη. Έτσι, ο ζεστός αέρας από το αερόθερμο βγαίνει από τις οπές με ταχύτητα και ανακατεύεται γρήγορα με τον γύρω αέρα. Με αυτό το σύστημα εξασφαλίζεται η ομοιόμορφη κατανομή της θερμότητας από το ένα άκρο του θερμοκηπίου στο άλλο. Οι πλαστικοί διάτρητοι σωλήνες κρέμονται από την οροφή πάνω από το ύψος των φυτών. Υπάρχουν άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες βρίσκονται στο επίπεδο του εδάφους, όμως στην προκειμένη περίπτωση αυτή η τεχνική αποτελούσε πρόβλημα κατά τη μεταφορά μέσα στο θερμοκήπιο. 1.4.1.1. ΑΕΡΟΘΕΡΜΑ Το αερόθερμο (βλ. 1.4.1.), (με αυτό είναι συνδεδεμένοι οι διάτρητοι σωλήνες πολυαιθυλενίου), αποτελείται από το δοχείο καύσης, το μεταλλάκτη θερμότητας και τον ανεμιστήρα κυκλοφορίας του αέρα του θερμοκηπίου. Το καύσιμο καίγεται στο δοχείο καύσης για να παραχθεί η θερμότητα, η οποία περιέχεται αρχικά στα αέρια της καύσης που ανεβαίνουν από ένα σύστημα πολλών σωλήνων με λεπτά τοιχώματα (που αποτελεί το μεταλλάκτη του αερόθερμου), οι οποίοι καταλήγουν στην καπνοδόχο. Ένας ηλεκτρονικός ανεμιστήρας στο πίσω μέρος του αερόθερμου κινεί τον αέρα του θερμοκηπίου στο μεταλλάκτη ώστε να πάρει θερμότητα και να επιστρέψει στο χώρο του θερμοκηπίου. Η λειτουργία του ανεμιστήρα αυτού, γίνεται με υστέρηση περίπου τριών λεπτών σε σχέση με τη λειτουργία του καυστήρα έτσι ώστε να θερμανθεί πρώτα ο μεταλλάκτης και μετά να κυκλοφορήσει ο αέρας του θερμοκηπίου. Μετά το σταμάτημα της λειτουργίας του καυστήρα, ο ανεμιστήρας καθυστερεί να σταματήσει ανάλογο χρονικό διάστημα ώστε να κρυώσει ο μεταλλάκτης προστατεύοντάς τον από τη διάβρωση. 14

ΕΙΚΟΝΑ 7. ΣΥΣΚΕΥΗ ΑΕΡΟΘΕΡΜΟΥ 1.4.1.2. ΘΕΡΜΟΣΤΑΤΗΣ Με εξαίρεση τις απλές θερμάστρες, η λειτουργία όλων των άλλων συστημάτων θέρμανσης ελέγχεται από τους θερμοστάτες, (διακόπτης ηλεκτρικού ρεύματος που ενεργοποιείται με τη μεταβολή της θερμοκρασίας). Η θερμοκρασία στην οποία ο θερμοστάτης ανοίγει / κλείνει το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ρυθμιζόμενη. Όταν η θερμοκρασία του χώρου πέσει κάτω από ένα προκαθορισμένο όριο (στην προκείμενη περίπτωση 25 C), τότε ο θερμοστάτης κλείνει ένα ηλεκτρικό κύκλωμα και ενεργοποιείται η ανάφλεξη και ο ανεμιστήρας. Αντίθετα όταν η θερμοκρασία ανεβεί πάνω από το επιθυμητό επίπεδο, τότε ο θερμοστάτης ανοίγει το ηλεκτρικό κύκλωμα και η μεταφορά και η παραγωγή της θερμότητας σταματά. 1.4.1.3. ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΣ ΕΙΚΟΝΑ 8. ΣΥΣΚΕΥΗ ΘΕΡΜΟΣΤΑΤΗ Ο εξαερισμός είναι ουσιώδης για την παραγωγή καλής ποιότητας φυτών. Η θερμοκρασία δεν πρέπει να ανεβαίνει πολύ ψηλά και πρέπει να υπάρχει μια παροχή διοξειδίου του άνθρακος. Ο εξαερισμός μπορεί να εξασφαλισθεί με φυσική κυκλοφορία του αέρος, χρησιμοποιώντας παράθυρα, πλευρικά και οροφής (στην περίπτωση του υπό μελέτη φυτωρίου αυτό συμβαίνει στα δυο μικρότερα θερμοκήπια όπου διαθέτει η μονάδα), ή με μηχανικά μέσα χρησιμοποιώντας αντλητικούς ανεμιστήρες και εσωτερικά ανοίγματα, θερμοστάτες και ηλεκτρικές αντλίες, χρησιμοποιούνται για τον αυτοματισμό του εξαερισμού (στην περίπτωση του θερμοκηπίου των 1,5 στρεμμάτων). Το σύστημα εξαερισμού πρέπει να είναι ικανό να αλλάξει τον αέρα μια φορά το λεπτό σε μεγάλο θερμοκήπιο, και να τον αλλάζει μιάμιση φορά κάθε λεπτό σε 15

μικρά θερμοκήπια. Οι απαιτήσεις για εξαερισμό το χειμώνα είναι περίπου 25% αλλαγή του αέρα το λεπτό. Δύο ανεμιστήρες, με τον έναν να έχει δύο ταχύτητες χρησιμοποιούνται συχνά. Η μικρή ταχύτητα του ενός ανεμιστήρα είναι αρκετή για το χειμώνα. Μηχανοποιημένα εσωτερικά ανοίγματα είναι τοποθετημένα στον απέναντι τοίχο. ΕΙΚΟΝΑ 9. ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΥ 1.4.1.4. ΥΔΡΟΝΕΦΩΣΗ Είναι ένα σύστημα δροσισμού ικανό για πολλές εφαρμογές, συνδέεται με απλό δίκτυο νερού και λειτουργεί χωρίς μπεκ ή αντλίες υψηλής πίεσης. Πλεονεκτήματα παρουσιάζονται ως προς τον έλεγχο της θερμοκρασίας και της υγρασίας, την ανακυκλοφορία του αέρα και την προστασία των φυτών από ασθένειες. Αναλυτικότερα, μπορεί να διατηρεί τη θερμοκρασία μέσα στο θερμοκήπιο σε χαμηλά επίπεδα (κατά τους θερινούς μήνες), ψεκάζοντας νερό σε πολύ μικρά σταγονίδια, τα οποία εξατμίζονται στο χώρο. Έτσι διατηρείται δροσερό το περιβάλλον με σταθερές θερμοκρασίες, εξασφαλίζοντας τη σωστή ανάπτυξη των φυτών και την ποιοτική παραγωγή. Σχετικά με τον έλεγχο της υγρασίας, τη διατηρεί σε σταθερά επίπεδα και όσο για την ανακυκλοφορία του αέρα, απομακρύνει τον αέρα που βρίσκεται μέσα στο θερμοκήπιο αντικαθιστώντας τον με φρέσκο εξωτερικό. Έτσι ο αέρας διατηρείται συνεχώς καθαρός και τα φυτά επιταχύνουν τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Ο καθαρός αέρας περιορίζει την εμφάνιση ασθενειών. Η κύρια εφαρμογή του συστήματος υδρονέφωσης γίνεται στα μοσχεύματα φυτών. Στην προσπάθειά τους να ριζοβολήσουν χρειάζονται κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτισμού που μπορούν να τους αποδοθούν με ψεκασμό με πολύ λεπτές σταγόνες νερού (σύστημα υδρονέφωσης), αλλά ακόμη και με ορμόνες ριζοβολίας κ.α. 16

ΕΙΚΟΝΑ 10. ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΔΡΟΝΕΦΩΣΗΣ ΧΩΡΟΥ ΕΙΚΟΝΑ 11. ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΔΡΟΝΕΦΩΣΗΣ ΠΑΓΚΟΥ ΡΙΖΟΒΟΛΙΑΣ 1.4.2. ΠΑΓΚΟΣ ΡΙΖΟΒΟΛΙΑΣ Η καλλιέργεια διαφόρων γλαστρικών ανθοκομικών φυτών πάνω σε ειδικά διαμορφωμένους πάγκους, αποτελεί ένα ιδιαίτερα αποδοτικό και αποτελεσματικό μοντέλο καλλιέργειας. Αυξάνει την αποδοτικότητα του εργατικού προσωπικού και γενικότερα διευκολύνει όλες τις καλλιεργητικές διεργασίες. Μειώνονται οι κίνδυνοι από ασθένειες, γίνεται καλύτερη διαχείριση του νερού και η καταπολέμηση των ασθενειών είναι ακόμα πιο αποτελεσματική. Με την κατάλληλη διαμόρφωση και με την προσθήκη συστημάτων θέρμανσης υποστρώματος και υδρονέφωσης, κατασκευάζονται πάγκοι ριζοβολίας για οποιονδήποτε τύπο μοσχευμάτων χρειάζεται να ριζοβολήσει. Εξοπλίζονται με ηλεκτρολογικό πίνακα, ο οποίος ελέγχει τη σχετική υγρασία του αέρα γύρω από τα μοσχεύματα καθώς επίσης και της θερμοκρασίας μέσα και πάνω από το υπόστρωμα ριζοβολίας. Υπάρχει ειδική κατασκευή με υλικό κάλυψης και μεταλλικό σκελετό, ώστε να δημιουργούνται ειδικές συνθήκες εντός του χώρου των μοσχευμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ο πάγκος ριζοβολίας είναι μια μέθοδος / λύση, όπου διευκολύνει να ριζοβολήσει τόσο ο σπόρος όσο και το μόσχευμα. ΕΙΚΟΝΑ 12. ΠΑΓΚΟΣ ΡΙΖΟΒΟΛΙΑΣ 1.4.3. ΘΑΛΑΜΟΣ ΣΚΛΗΡΑΓΩΓΗΣΗΣ Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στο σημείο στο οποίο τα φυτάρια παραμένουν, μέχρις ότου εξοικειωθούν με τις εξωτερικές επικρατούσες καιρικές συνθήκες και είναι πλέον έτοιμα να διατηρηθούν σε αυτές. Πιο συγκεκριμένα, το φυτικό υλικό το οποίο είτε έχει προέλθει από σπόρο είτε από μόσχευμα και εφόσον έχει μεταφυτευτεί σε φυτοδοχείο, οφείλει να παραμείνει για κάποιο χρονικό διάστημα σε συνθήκες εκτός θερμοκηπίου, ώστε να εγκλιματιστεί με το περιβάλλον και στη συνέχεια να διατεθεί στην αγορά. Η όλη διαδικασία, οφείλεται στο γεγονός, ότι τα φυτάρια για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο παρέμειναν σε συνθήκες φυτωρίου (με κατάλληλη θέρμανση και προστασία από διάφορους εξωτερικούς κινδύνους), ενστερνίστηκαν συνθήκες αύξησης εντελώς διαφορετικές από αυτές τις οποίες επικρατούν στο εξωτερικό περιβάλλον. Σαφώς, όλα τα παραγόμενα φυτά όπου διαθέτει η μονάδα είναι εξωτερικού χώρου, όμως θα πρέπει να εξασφαλιστεί η ανθεκτικότητά τους πριν αυτά έρθουν στη διάθεση του καταναλωτή. 17

1.4.4. ΘΑΛΑΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΦΥΤΑΡΙΩΝ ΑΠΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑ Όπως σε προηγούμενο υποκεφάλαιο αναφέρθηκε, τα φυτά μπορούν να προκύψουν είτε από σπόρο είτε από μόσχευμα. Ο πάγκος ριζοβολίας είναι ικανός να ικανοποιήσει είτε τη μια είτε την άλλη περίπτωση. Ωστόσο, κατά την περίπτωση ριζοβολίας των μοσχευμάτων, προηγείται μια διαδικασία η οποία είναι διαφορετική από αυτή των σπόρων. Αυτή πραγματοποιείται στο θάλαμο παραγωγής φυταρίων από μόσχευμα. Ο χώρος διαθέτει τραπέζι καλλιέργειας, πάνω στο οποίο υπάρχει: Μικρό κλαδευτήρι (για την αποκοπή μοσχευμάτων από το μητρικό φυτό) Μυκητοκτόνο υγρό (παρεμποδίζουν τις σήψεις στις τομές) Ορμόνη ριζοβολίας (για τη γρήγορη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος) Κυψελωτά τελάρα (για τη μεταφύτευση των ριζοβολημένων μοσχευμάτων και ακολούθως την τοποθέτησή τους σε πάγκους ριζοβολίας ή απευθείας σε πάγκους ριζοβολίας) Περλίτης (χρησιμοποιείται μέσα στα κυψελωτά τελάρα ή τον πάγκο ριζοβολίας) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ 2.1. ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Η παραγωγή νέων φυτών είναι μια δύσκολη διαδικασία που σε όλα τα στάδια εφαρμογής της απαιτεί υψηλή τεχνογνωσία και υψηλά επίπεδα ασφάλειας για την παραγωγή υγιούς υλικού. 18

Οι συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις της κοινωνίας σε προϊόντα πρασίνου, δημιούργησαν επιτακτική την ανάγκη για συνεχόμενη παραγωγή και αναπαραγωγή των φυτικών υλικών με σκοπό τη χρησιμοποίησή τους για κάποια συγκεκριμένη χρήση. Οι συνηθέστερες είναι για καλλωπιστικούς σκοπούς ή κάρπωση. Ως καλλωπιστικά κρίνονται όσα φυτά χρησιμοποιούνται ως μέρος ενός κήπου ή τοπίου για τα άνθη, την υφή, τη μορφή, το σχήμα της κόμης και το άρωμα τους (όσα από αυτά διαθέτουν). 2.1.1. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΧΡΗΣΗΣ ΥΓΙΟΥΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Ως πολλαπλασιαστικό υλικό, ορίζεται, το σύνολο των σπόρων, βολβών, κονδύλων, ριζωμάτων, σποριόφυτων και γενικότερα όλων των μερών του φυτού (π.χ. μοσχεύματα και υποκείμενα), τα οποία προορίζονται να παράξουν φυτά. Επίσης, ως πολλαπλασιαστικό υλικό μπορεί να θεωρηθεί ολόκληρο δενδρύλλιο, εμβολιασμένο ή όχι, που παράγεται και προορίζεται για γεωργική χρήση. Με τη χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού οι παραγωγοί έχουν την εγγύηση ότι το υλικό είναι απαλλαγμένο από εχθρούς και ασθένειες, καλής ποιότητας και ταυτοποιημένο (δηλαδή η ποικιλία που αγοράζει ο παραγωγός είναι αυτή που αναγράφεται στα συνοδευτικά έγγραφα). Αυτό συνεπάγεται τη μειωμένη χρήση γεωργικών φαρμάκων και, κατά συνέπεια, μείωση του κόστους παραγωγής αλλά και προστασία του περιβάλλοντος. Επιπλέον, μειώνεται ο κίνδυνος μετάδοσης στα χωράφια τους παθογόνων, που δύσκολα καταπολεμούνται (π.χ. φουζάριο στις περιπτώσεις που καλλιεργούνται φράουλες, χρυσονηματώδεις στις πατατοκαλλιέργειες, βερτισίλλιο στις ελαιοκαλλιέργειες). Επίσης, αγοράζουν υλικό απαλλαγμένο από ιώσεις (πολύ σημαντικό κυρίως στις περιπτώσεις πολλαπλασιαστικού υλικού οπωροφόρων και αμπέλου) που δεν μπορούν να καταπολεμηθούν και έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής. Συστήνεται η αγορά εκ μέρους του παραγωγού υλικού το οποίο είναι πιστοποιημένο ή ελεγμένο γιατί με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζει την επιτυχία στην παραγωγή του. 2.1.2.. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΕΛΕΤΩΜΕΝΟΥ ΦΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΑΥΤΟΦΥΗ ΑΕΙΘΑΛΗ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΑ Α. / Α. ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ 1 Abies borisii regis Ελάτη υβριδογενής 2 Arctostaphylos uva ursi Αρκτοστάφυλλος 3 Buxus sempervirens Πυξάρι 4 Cistus latifolius Κίστος δαφνόφυλλος 5 Daphne laureola Δάφνη δαφνοειδής 6 Erica herbacea Έρικα σαρκόχρωμη 7 Hypericum hircinum Υπερικό τράγειο 19

8 Ilex aquifolium Αρκουδοπούρναρο 9 Juniperus communis Άρκευθος κοινή 10 Laurus nobilis Δάφνη ευγενής 11 Myrtus communis Μυρτιά κοινή 12 Olea europaea Ελαία ευρωπαική 13 Phoenix theophrasti Φοίνικας θεοφράστου 14 Pinus pinea Κουκουναριά 15 Quercus coccifera Δρύς κοκκοφόρος 16 Quercus ilex Αριά 17 Salvia pomifera Σάλβια μηλόμορφος 18 Spartium junceum Σπάρτο βρουλόμορφο 19 Taxus baccata Ίταμος ραγοφόρος 20 Viburnum tinus Βιβούρνο κοινό ΑΥΤΟΦΥΗ ΦΥΛΛΟΒΟΛΑ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΑ Α. / Α. ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ 1 Aesculus hippocastanum Ιπποκαστανιά 2 Carpinus betulus Γαύρος βετουλοειδής 3 Castanea sativa Καστανιά εδώδιμη 4 Clematis vitalba Κλιματίδα λευκάμπελη 5 Cornus mas Κρανιά αρσενική 6 Corylus avellana Λεπτοκαρυά 7 Evonymus latifolius Ευώνυμος πλατύφυλλος 8 Fraxinus ornus Φράξος όρνος 9 Juglans regia Καρυδιά 10 Malus sylvestris Μηλιά δασική 11 Nerium oleander Πικροδάφνη 12 Ostrya carpinifolia Οστρυά καρπινόφυλλη 13 Platanus orientalis Πλάτανος ανατολικός 14 Acer pseudoplatanus Ψευδοπλάτανος 15 Pyrus amigdaliformis Πύρος αμυγδαλόφυλλη 16 Sorbus domestica Σορβιά οικιακή 17 Tilia platyphyllos Φιλύρα πλατύφυλλη 18 Ulmus minor Φτελιά πεδινή 19 Viburnum lantana Βιβούρνο 20 Vitis vinifera Άμπελος οινοφόρος ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1.2. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΕΛΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΑΥΤΟΦΥΩΝ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΑΕΙΘΑΛΛΩΝ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ 2.1.3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΕΙΘΑΛΩΝ ΑΥΤΟΦΥΩΝ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Ως αειθαλή καλλωπιστικά φυτά, παρουσιάζονται όλα εκείνα τα δέντρα και θάμνοι όπου χρησιμοποιούνται για καλλωπιστικό σκοπό (όπως και προηγούμενα αναφέρθηκε), με την ιδιαιτερότητα να διατηρούν το φύλλωμά τους όλη τη διάρκεια του έτους. 20

ΕΙΚΟΝΑ 13. Olea europaea - Ελαία η κοινή ΕΙΚΟΝΑ 14. Pinus pinea - Κουκουναριά 21

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΥΨΟΣ m ph ΕΔΑΦΟΥΣ ΥΓΡΑΣΙΑ ΗΛΙΟΣ ΑΝΤΟΧΗ ΠΑΓΕΤΟ ΚΟΜΗ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΟΛ/ΣΜΟΣ Abies borisii-regis Ελάτη υβριδογενής 35 5,0-7,0 ΜΙΚΡΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΑΜΙΔΟΕΙΔΗΣ ΜΟΝΟΓΕΝΗ ΚΙΤΡΙΝΑ ΑΠΡΙΛΙΟ-ΜΑΙΟ ΚΥΛΙΝΔΡΙΚΟΣ ΟΡΘΙΟΣ ΣΤ. ΕΛΛΑΔΑ-Β. ΣΥΝΟΡΑ ΣΠΟΡΟ ΗΜΙΞΗΛΩΔΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Arctostaphylos uva-ursi Αρκτοστάφυλος 1 >7=> ΜΕΤΡΙΑ- ΜΕΓΑΛΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΚΗ ΑΚΑΝΟΝΙΣΤΗ ΡΟΔΟΛΕΥΚΑ ΜΑΡΤΙΟ-ΜΑΙΟ ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΡΑΓΑ/ΔΡΥΠΗ ΟΡΕΙΝΗ ΕΛΛΑΔΑ ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Buxus sempervirens Πυξάρι ΕΩΣ 2 5,5-8,0 ΜΙΚΡΗ- ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ ΚΛΑΔΕΥΣΕΩΝ ΛΕΥΚΑ/ΠΡΑΣΙΝΟΚΙΤΡ ΙΝΑ ΜΑΡΤΙΟ-ΑΠΡΙΛΙΟ ΚΑΨΑ ΚΑΣΤΑΝΟΣ ΠΙΝΔΟ ΖΥΓΟ ΟΛΥΜΠΟΠΗΛΙΟ ΕΥΒΟΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Cistus latifolius Κίστος δαφνόφυλλος 1,5-3,5 ΕΩΣ 7 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΑΚΑΝΟΝΙΣΤΗ ΠΟΛΥΧΡΩΜΑ ΜΑΡΤΙΟ-ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΩΟΕΙΔΗΣ ΚΑΨΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΞΑΝΘΗ ΚΟΖΑΝΗ ΟΡΕΙΝΑ / ΗΜΙΟΡΕΙΝΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Daphne laureola Δάφνη δαφνοειδής 0,5-1,5 ΕΩΣ 7 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΣΚΙΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΑΚΑΝΟΝΙΣΤΗ ΚΙΤΡ/ΠΡΑΣΙΝΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΑΡΤΙΟ- ΜΑΙΟ ΔΡΥΠΗ ΣΑΡΚΩΔΕΣ ΠΕΡΙΚΑΡΠΙΟ ΠΗΛΙΟ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ ΠΙΝΟΒ ΤΖΕΝΑ ΟΛΥΜΠΟΣ ΚΑΙΜΑΚΤΣΑΛΑ Ν ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ 22

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΥΨΟΣ m Ph ΕΔΑΦΟΥΣ ΥΓΡΑΣΙΑ ΗΛΙΟΣ ΑΝΤΟΧΗ ΠΑΓΕΤΟ ΚΟΜΗ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΟΛ/ΣΜΟΣ Erica herbacea Ερείκη σαρκόχρωμη 1,5 >7 ΜΙΚΡΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΙΚΡΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΩΔΩΝΟΕΙΔΗ ΌΧΙ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΠΟΡΟ ΗΜΙΞΗΛΩΔΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Hypericum hircinum Υπερεικό τράγειο >7 ΕΩΣ8,0 ΜΙΚΡΗ- ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΧΡΥΣΟΚΙΤΡΙΝΑ ΙΟΥΝΙΟ- ΣΕΠΤΡΜΒΡΙΟ ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΦΡΑΓΜΟΡΡΑΓΗ ΚΑΨΑ ΕΥΡΕΙΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Ilex aqiufolium Αρκουδοπούρναρο >5 <7 ΜΕΤΡΙΑ ΣΚΙΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΑΜΙΔΟΕΙΔΗΣ ΛΕΥΚΑ ΜΑΡΤΙΟ-ΜΑΙΟ ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΣΦΑΙΡΟΕΙΔΗΣ ΤΟΞΙΚΟΣ ΔΑΣΗ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΗΜΙΞΥΛΩΔΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΣΠΟΡΟ Juniperus communis Άρκευθος κοινή 2,0-5,0 4,0-8,0 ΜΙΚΡΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΑΜΙΔΟΕΙΔΗΣ ΚΟΛΟΝΟΕΙΔΕΣ ΑΚΑΝΟΝΙΣΤΟ ΘΑΜΝΩΔΕΣ ΜΟΝΟΓΕΝΗ ΚΙΤΡΙΝΑ ΜΑΙΟ- ΙΟΥΝΙΟ ΡΑΓΟΜΟΡΦΟΣ ΣΤΡΟΒΙΛΟΣ ΘΕΣΑΛΙΑ ΠΕΛ/ΝΗΣΟ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Laurus nobilis Δάφνη ευγενής 25 4,5-8,2 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΣΑΙΑ ΚΩΝΙΚΗ ΠΥΚΝΗ ΜΙΚΡΑ ΚΙΤΡΙΝΑ ΣΑΡΚΩΔΗΣ ΔΡΥΠΗ ΚΥΑΝΟΜΑΥΡΗ/ΜΑΥΡΗ ΚΡΗΤΗ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΘΑΣΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ 23

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΥΨΟΣ m Ph ΕΔΑΦΟΥΣ ΥΓΡΑΣΙΑ ΗΛΙΟΣ ΑΝΤΟΧΗ ΠΑΓΕΤΟ ΚΟΜΗ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΟΛ/ΣΜΟΣ Myrtus communis Μύρτος κοινή 5 <7 ΜΙΚΡΗ- ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΣΑΙΑ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΛΕΥΚΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΑΡΤΙΟ- ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΡΑΓΑ ΜΕΛΑΝΗ/ΚΥΑΝΟΜΕΛΑΝΗ ΕΛΛΑΔΑ- ΚΥΠΡΟ ΣΠΟΡΟ ΗΜΙΞΗΛΩΔΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Olea europaea Ελαία ευρωπαϊκή 10 5,5-6,5 ΜΙΚΡΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΣΑΙΑ ΑΝΟΙΚΤΗ ΛΕΥΚΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΑΙΟ- ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΔΡΥΠΗ ΕΔΩΔΙΜΟΣ ΧΑΛ/ΚΗ ΠΕΛ/ΝΗΣΟ ΚΕΡΚΥΡΑ ΛΕΥΚΑΔΑ ΚΡΗΤΗ ΛΕΣΒΟ ΣΤ. ΕΛΛΑΔΑ ΣΠΟΡΟ ΕΜΒΙΛΙΟ Phoenix theophrasti Φοίνικας Θεοφράστου 15 6,0-6,5 ΜΕΓΑΛΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΣΑΙΑ ΟΜΠΡΕΛΟΕΙΔΗΣ ΔΙΟΙΚΑ ΚΙΤΡΙΝΑ ΑΣΠΡΑ ΕΡΥΘΡΑ ΑΠΡΙΛΙΟ ΔΡΥΠΗ ΩΟΕΙΔΗΣ ΚΙΤΡΙΝΗ ΚΑΦΕ ΑΝΑΦΗ ΑΜΟΡΓΟ ΚΡΗΤΗ ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Pinus pinea Κουκουναριά 15-30 4,5-6,0 ΜΙΚΡΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΣΑΙΑ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΟΜΠΡΕΛΟΕΙΔΗΣ ΜΟΝΟΓΕΝΗ ΚΙΤΡΙΝΑ- ΠΡΑΣΙΝΑ ΑΠΡΙΛΙΟ- ΜΑΙΟ ΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΟΓΚΩΔΗΣ ΚΑΤΣΑΝΟΣ Δ.ΠΕΛ/ΝΗΣΟ ΧΑΛ/ΔΙΚΗ ΣΚΟΠΕΛΟ ΣΚΙΑΘΟ ΕΥΒΟΙΑ ΑΤΤΙΚΗ ΣΠΟΡΟ Quercus coccifera Πουρνάρι 1,0-6,0 4,0-8,0 ΜΙΚΡΗ- ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΙΚΡΗ ΠΛΟΥΣΙΑ ΖΩΗΡΗ ΠΥΚΝΗ ΜΟΝΟΓΕΝΗ ΑΤΡΙΧΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΣΠΟΡΟ ΕΜΒΟΛΙΟ 24

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΥΨΟΣ m Ph ΕΔΑΦΟΥΣ ΥΓΡΑΣΙΑ ΗΛΙΟΣ ΑΝΤΟΧΗ ΠΑΓΕΤΟ ΚΟΜΗ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΟΛ/ΣΜΟΣ Quercus ilex Αριά 25 4,5-7,5 ΜΙΚΡΗ- ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟ ΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙ Α ΜΕΣΑΙΑ ΕΥΡΕΙΑ ΔΙΑΠΛΑΤΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΠΥΚΝΗ ΚΙΤΡΙΝΑ ΙΟΥΝΙΟ ΩΧΡΟΠΡΑΣΙΝΟ ΚΥΛΙΝΔΡΙΚΟ ΒΕΛΑΝΙΔΙ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΠΟΡΟ ΕΜΒΟΛΙΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Salvia promifera Σάλβια μηλόμορφος 0,5-1,0 <7< ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟ ΦΙΛΟ ΜΙΚΡΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΜΩΒ ΣΕ ΒΟΤΡΥΣ ΜΑΙΟ-ΙΟΥΛΙΟ ΌΧΙ Ν. ΕΛΛΑΔΑ ΚΡΗΤΗ ΑΓΑΙΟ ΣΠΟΡΟ Spartium junceum Σπάρτο βρουλόμορφο 3 6,0-8,0 ΜΙΚΡΗ ΦΩΤΟ ΦΙΛΟ ΜΕΣΑΙΑ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΙΤΡΙΝΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΑΙΟ-ΙΟΥΝΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟΣ ΤΡΙΧΩΤΟΣ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Taxus baccata Ίταμος ραγοφόρος 10,0-2,.0 >7> ΜΙΚΡΗ- ΜΕΤΡΙΑ ΣΚΙΟΦΙ ΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΚΩΝΙΚΗ ΠΛΑΤΙΑ ΌΧΙ ΔΡΥΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΡΑΚΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣΤ. ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΛ/ΝΗΣΟ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Viburnum tinus Βιβούρνο τίνους 3 >7> ΜΕΣΑΙΑ ΦΩΤΟ ΦΙΛΟ ΣΚΙΟΦΙ ΛΟ ΜΕΣΑΙΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΕΜΕΝ Η ΠΥΚΝΗ ΣΥΜΠΑΓΗΣ ΛΕΥΚΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ- ΜΑΡΤΙΟ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟΣ ΜΑΥΡΟ/ΜΠΛΕ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ- ΟΚΤΩΒΡΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑ ΠΡΕΒΕΖΑ ΕΒΡΟΣ ΚΟΖΑΝΗ ΦΛΩΡΙΝΑ ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ 25

2.1.4. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΑΥΤΟΦΥΩΝ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Ως πλατύφυλλα καλλωπιστικά φυτά, παρουσιάζονται όλα εκείνα τα δέντρα που ευδοκιμούν σε περιοχές με αυξημένα επίπεδα υγρασίας και έχουν πλατιά φύλλα. Ορισμένα από αυτά είναι αειθαλή και άλλα φυλλοβόλα. Εδώ μελετώνται οι περιπτώσεις των φυλλοβόλων φυτικών ειδών. ΕΙΚΟΝΑ 15. Tilia platyphyllos Φιλύρα πλατύφυλλος ΕΙΚΟΝΑ 16. Platanus orientalis Πλάτανος Ανατολικός (αριστερά) 26

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΥΨΟΣ m ph ΕΔΑΦΟΥΣ ΥΓΡΑΣΙΑ ΗΛΙΟΣ ΑΝΤΟΧΗ ΠΑΓΕΤΟ ΚΟΜΗ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΟΛ/ΣΜΟΣ Aesculus hippocastanum Ιπποκαστανιά 15,0-30,0 5,0-8,5 ΜΙΚΡΗ- ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΟΜΠΡΕΛΟΕΙΔΗΣ ΛΕΥΚΑ ΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΟΓΚΩΔΗΣ ΚΑΤΣΑΝΟΣ ΔΑΣΗ ΠΙΝΔΟΥ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΟΥ ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Carpinus betulus Γαύρος Βετουλοειδής 25,0-35,0 5,0-8,0 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΑΜΙΔΟΜΟΡΦ ΟΣ ΚΡΕΜΑΜΕΝΟΙ ΙΟΥΛΟΙ ΠΑΡΑΣΙΝΟΙ ΚΙΤΡΙΝΟΙ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΠΑ ΡΑΒΔΩΤΑ ΚΑΡΥΑ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΝΩ ΣΠΟΡΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ Castanea sativa Καστανιά Εδώδιμη 20,0-35,0 <7 ΜΕΓΑΛΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΘΟΛΩΤΗ ΚΙΤΡΙΝΟ ΚΑΡΥΟ ΜΕ ΣΚΛΗΡΟ ΠΕΡΙΒΛΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΠΗΛΙΟ ΚΡΗΤΗ ΟΡΕΙΝΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Clematis vitalba Κληματίδα Λευκάμπελη ΕΩΣ 5,0 7,0-8,5 ΜΕΓΑΛΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΜΠΑΓΗΣ ΛΕΥΚΑ ΩΟΕΙΔΕΣ 1-2cm ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ Cornus mas Κρανιά Αρσενική 5,0-12,0 5,0-8,5 ΜΕΤΡΙΑ- ΜΕΓΑΛΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΟΚΚΙΝΑ ΔΡΥΠΗ ΩΟΕΙΔΗΣ ΚΟΚΚΙΝΗ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΣΠΟΡΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ 27

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΥΨΟΣ m ph ΕΔΑΦΟΥΣ ΥΓΡΑΣΙΑ ΗΛΙΟΣ ΑΝΤΟΧΗ ΠΑΓΕΤΟ ΚΟΜΗ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΟΛ/ΣΜΟΣ Corylus avellana Λεπτοκαρυά ΕΩΣ 6,0 6,5-8,5 ΜΕΓΑΛΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΜΟΝΟΓΕΝΗ ΜΑΡΤΙΟ ΩΟΕΙΔΕΣ ΜΕ ΣΚΛΗΡΟ ΠΕΡΙΚΑΡΠΙΟ ΗΜΑΘΙΑ ΠΕΛΛΑ ΔΡΑΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ Evonymus latifolius Ευώνυμο Πλατύφυλλο 2,0-4,0 5,5-8,0 ΜIKΡH ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΚΩΝΙΚΗ ΑΡΧΙΚΑ ΠΥΡΑΜΙΔΟΕΙΔΗΣ ΕΠΕΙΤΑ ΡΟΖ ΔΡΥΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ ΔΡΑΜΑ ΠΙΕΡΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Fraxinus ornus Φράξος Ορνος 10,0-15,0 4,5-7,5 ΜΕΓΑΛΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΛΕΥΚΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΑΜΑΡΙΟ 2-3 cm ΕΥΡΕΙΑ ΣΠΟΡΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ Juglans regia Καρυδιά 35 5,0-7,0 ΜΕΓΑΛΗ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΑΦΑΝΗ ΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΕΔΩΔΙΜΟΣ ΕΥΡΕΙΑ ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Μalus sylvestris Μηλιά Δασική 5,0-12,0 6,5-6,8 ΜΕΓΑΛΗ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΚΩΝΙΚΗ ΠΛΑΤΙΑ ΕΛΑΦΡΑ ΡΟΖ ΛΕΥΚΑ ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ ΕΩΣ 9cm ΕΥΡΕΙΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ 28

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΥΨΟΣ m ph ΕΔΑΦΟΥΣ ΥΓΡΑΣΙΑ ΗΛΙΟΣ ΑΝΤΟΧΗ ΠΑΓΕΤΟ ΚΟΜΗ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΟΛ/ΣΜΟΣ Nerium oleander Πικροδάφνη 2,0-6,0 5,5-7,8 ΜΙΚΡΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΙΚΡΗ ΑΚΑΝΟΝΙΣΤΗ ΚΟΚΚΙΝΑ ΕΟΙΜΗΚΗΣ ΔΕΡΜΑΤΩΔΗΣ ΘΕΡΜΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Ostrya carpinifolia Οστρυά Καρπινόφυλλη ΕΩΣ15,0 >7 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΡΕΜΑΜΕΝΟΙ ΙΟΥΛΟΙ ΠΤΕΡΥΓΙΟΜΟΡΦΟ ΣΑΜΑΡΙΟ ΡΟΔΟΠΗ ΣΠΟΡΟ Platanus orientalis Πλάτανος Ανατολικός ΕΩΣ35,0 4,5-8,2 ΜΕΓΑΛΗ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΑΦΡΩΣ ΚΩΝΙΚΗ ΚΙΤΡΙΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΕΥΡΕΙΑ ΣΠΟΡΟ ΞΥΛΩΔΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Acer pseudoplatanus Ψευδοπλάτανος ΕΩΣ 30,0 5,0-8,5 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ- ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΙΤΡΙΝΟΠΡΑΣΙΝΑ ΠΤΕΡΥΓΙΟΜΟΡΦΟ ΣΑΜΑΡΙΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ Pyrus amigdaliformis Πύρος αμυγδαλόφυλλη ΕΩΣ 10,0 6,0-8,0 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΙΚΡΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΛΕΥΚΑ ΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΕΔΩΔΙΜΟΣ ΕΥΡΕΙΑ ΣΠΟΡΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ 29

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΥΨΟΣ m ph ΕΔΑΦΟΥΣ ΥΓΑΡΣΙΑ ΗΛΙΟΣ ΑΝΤΟΧΗ ΠΑΓΕΤΟ ΚΟΜΗ ΑΝΘΗ ΚΑΡΠΟΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΠΟΛ/ΣΜΟΣ Sorbus domestica Σορβιά Οικιακή 15,0-20,0 4,5-7,0 ΜΙΚΡΗ- ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΛΕΥΚΑ ΕΔΩΔΙΜΟΣ ΚΙΤΡΙΝΟΚΟΚΚΙΝΟΣ ΕΥΡΕΙΑ ΣΠΟΡΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ Tilia platyphyllos Φιλύρα Πλατύφυλλη 20,0-30,0 5,0-8,0 ΜΕΓΑΛΗ ΗΜΙΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΚΩΝΙΚΗ ΔΙΓΕΝΗ ΕΥΟΣΜΑ ΚΙΤΡΙΝΟΛΕΥΚΑ ΜΑΙΟ-ΙΟΥΛΙΟ ΜΙΚΡΑ ΚΑΡΥΑ ΠΕΛΠΟΝΝΗΣΟ ΚΑΙ ΑΝΩ ΣΠΟΡΟ Ulmus minor Φτελιά Πεδινή ΕΩΣ 27,0 6,0-7,0 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΑ ΜΕΓΑΛΗ ΠΛΑΓΙΟΚΛΑΔΗ ΛΕΥΚΑ ΕΠΙΠΕΔΟΣ ΣΑΜΑΡΑ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΠΗΛΙΟ ΘΑΣΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Viburnum lantana Βιβούρνο ΕΩΣ 5,0 5,6-7,5 ΜΕΤΡΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΗΜΙΣΚΙΑ ΣΚΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΜΠΑΓΗΣ ΛΕΥΚΑ ΔΡΥΠΗ 8mm ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΚΡΗΤΗ ΣΠΟΡΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ Vitis vinifera Αμπελος Οινοφόρος 25 5,5-7,5 ΜΕΣΑΙΑ ΦΩΤΟΦΙΛΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΜΠΑΓΗΣ ΜΠΛΕ ΜΩΒ ΚΟΚΚΙΝΑ ΛΕΥΚΑ ΩΟΕΙΔΕΣ 1-2cm ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ 30

2.1.5. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ Μετά από βαθιά μελέτη και ανάλυση των παραπάνω πινάκων, και σύμφωνα με τα βιολογικά / οικολογικά χαρακτηριστικά του κάθε φυτού, προκύπτει η ανάγκη κατανομής των διαφόρων φυτικών υλικών στις αντίστοιχες κλιματικές ζώνες της ελληνικής επικράτειας. Ο λόγος για τον οποίο πραγματοποιείται αυτή η διαδικασία, είναι να γίνουν κατανοητές οι συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορεί να επιβιώσει το εκάστοτε φυτικό είδος. ΣΧΗΜΑ 2. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΖΩΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ 31

Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Α Β Γ Δ 1 Abies borisii-regis 2 Arctostaphylos uva-ursi 3 Buxus sempervirens 4 Cistus latifolius 5 Daphne laureola 6 Erica herbacea 7 Hypericum hircinum 8 Ilex aquifolium 9 Juniperus communis 10 Laurus nobilis 11 Myrtus communis 12 Olea europaea 13 Phoenix theophratsi 14 Pinus pinea 15 Quercus coccifera 16 Quercus ilex 17 Salvia pomifera 18 Spartium junceum 19 Taxus baccata 20 Viburnum tinus ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟ ΛΑΣΙΘΙ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΣΑΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑ ΛΑΚΩΝΙΑ ΑΡΓΟΛΙΔΑ ΧΑΝΙΑ ΙΘΑΚΗ ΚΟΡΙΝΘΙΑ ΗΛΕΙΑ ΛΕΥΚΑΔΑ ΑΧΑΙΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΦΘΕΙΩΤΙΔΑ ΑΡΤΑ ΦΩΚΙΔΑ ΠΡΕΒΕΖΑ ΑΙΤΟΛ/ΝΙΑ ΒΟΙΩΤΙΑ ΕΥΒΟΙΑ ΑΤΤΙΚΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΣΠΟΡΑΔΕΣ ΛΕΣΒΟΣ ΧΙΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑ ΑΡΚΑΔΙΑ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΛΑΡΙΣΑ ΚΑΡΔΙΤΣΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΠΙΕΡΙΑ ΗΜΑΘΙΑ ΠΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΣΕΡΡΕΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΡΑΜΑ ΘΑΣΟΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΞΑΝΘΗ ΡΟΔΟΠΟΗ ΈΒΡΟΣ ΓΡΕΒΕΝΑ ΚΟΖΑΝΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΦΛΩΡΙΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1.5.α. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΥΤΟΦΥΩΝ ΑΕΙΘΑΛΛΩΝ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Συμπερασματικά, τα υπό μελέτη φυτά καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της κλιματικής ζώνης Γ 32

Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Α Β Γ Δ 1 Aesculus hippocastanum 2 Carpinus betulus 3 Castanea sativa 4 Clematis vitalba 5 Cornus mas 6 Corylus avelana 7 Euonymus latifolius 8 Fraxinus ornus 9 Juglans regia 10 Malus sylvestris 11 Nerium oleander 12 Ostrya carpinifolia 13 Platanus orientalis 14 Acer pseydoplatanus 15 Prunus amigdaliformis 16 Sorbus domestica 17 Tilia platyphyllos 18 Ulmus minor 19 Viburnum lantana 20 Vitis vinifera ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟ ΛΑΣΙΘΙ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΣΑΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑ ΛΑΚΩΝΙΑ ΑΡΓΟΛΙΔΑ ΧΑΝΙΑ ΙΘΑΚΗ ΚΟΡΙΝΘΙΑ ΗΛΕΙΑ ΛΕΥΚΑΔΑ ΑΧΑΙΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΦΘΕΙΩΤΙΔΑ ΑΡΤΑ ΦΩΚΙΔΑ ΠΡΕΒΕΖΑ ΑΙΤΟΛ/ΝΙΑ ΒΟΙΩΤΙΑ ΕΥΒΟΙΑ ΑΤΤΙΚΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΣΠΟΡΑΔΕΣ ΛΕΣΒΟΣ ΧΙΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑ ΑΡΚΑΔΙΑ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΛΑΡΙΣΑ ΚΑΡΔΙΤΣΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΠΙΕΡΙΑ ΗΜΑΘΙΑ ΠΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΣΕΡΡΕΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΡΑΜΑ ΘΑΣΟΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΞΑΝΘΗ ΡΟΔΟΠΟΗ ΈΒΡΟΣ ΓΡΕΒΕΝΑ ΚΟΖΑΝΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΦΛΩΡΙΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1.5.β. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΥΤΟΦΥΩΝ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Συμπερασματικά, τα υπό μελέτη φυτά καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της κλιματικής ζώνης Γ 33

2.2. ΤΡΟΠΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΦΥΤΩΝ Τα φυτά πολλαπλασιάζονται με διάφορους τρόπους οι οποίοι γενικά κατατάσσονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες: Τον εγγενή πολλαπλασιασμό Τον αγενή πολλαπλασιασμό 2.2.1. ΕΓΓΕΝΗΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ Ο εγγενής πολλαπλασιασμός είναι ουσιαστικά η αναπαραγωγή με σπόρο. Ο σπόρος, ως γνωστόν, είναι το αποτέλεσμα της γονιμοποίησης και της συγχώνευσης δύο ειδικών πολλαπλασιαστικών κυττάρων - των γαμετών. Το φυτό που προκύπτει από τον σπόρο, δεν είναι απόλυτα όμοιο με κανένα από τους δύο «γονείς», αλλά είναι ο συνδυασμός των χαρακτηριστικών τους σε διάφορες παραλλαγές, σύμφωνα πάντα με τους νόμους της γενετικής. Έτσι, έχουμε ποικιλία χαρακτηριστικών εντός του κάθε είδους και δεν έχουμε φυτά πανομοιότυπα. Ο πολλαπλασιασμός με σπόρους είναι ο κυριότερος τρόπος με τον οποίο γίνεται η αναπαραγωγή των φυτών. ΕΙΚΟΝΑ 17. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΕΓΓΕΝΟΥΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: 1.: Ο σπόρος στην αρχική του μορφή μόλις τοποθετήθηκε στο έδαφος 2.: Ο σπόρος αποκτά ριζίδιο 3.: Ο σπόρος αποκτά δακτύλιο και τριχίδια ριζών 4.: Ο σπόρος αποκτά βλαστάρι και ανεπτυγμένο σύστημα ριζών 34

2.2.2. ΑΓΕΝΗΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ Ο αγενής πολλαπλασιασμός είναι η ικανότητα των φυτών να αναπαράγονται, χρησιμοποιώντας ως πολλαπλασιαστικό υλικό κάποιο μέρος τους. Στον αγενή πολλαπλασιασμό, τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούνται δεν είναι προϊόν γονιμοποίησης και συγχώνευσης δύο διαφορετικών κυττάρων, με αποτέλεσμα τα φυτά που προκύπτουν να μοιάζουν απόλυτα με το μητρικό φυτό. Είδη αγενούς πολλαπλασιασμού είναι τα μοσχεύματα, οι καταβολάδες, οι παραφυάδες, ο εμβολιασμός, οι βολβοί οι κόνδυλοι, τα προϊόντα ιστοκαλλιέργειας. ΕΙΚΟΝΑ 18. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΑΓΕΝΟΥΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: 1.: Από το μητρικό κλάδο αποκόπτεται στα 7mm κάτω από τον κόμβο τμήμα ίσο με 7 cm 2.: Στην κορυφή του μοσχεύματος πραγματοποιείται οριζόντια τομή 3.: Στο τελείωμα του μοσχεύματος πραγματοποιείται μικρή τομή με κλίση 45 4.: Πραγματοποιείται εμβάπτιση σε ορμόνη ριζοβολίας 5.: Γίνονται φυτεύσεις σε εδαφικά μείγματα 35

2.3. ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Πριν από την έναρξη των διαδικασιών παραγωγής των φυτών, προηγείται διαδικασία προετοιμασίας. 2.3.1. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ Όλα τα απαραίτητα εργαλεία που συντελούν στην παραγωγή φυτικού υλικού, πρέπει να είναι στη διάθεση του παραγωγού για την αποτελεσματικότερη απόδοση. 2.3.1.1. ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΕ ΦΥΤΟΔΟΧΕΙΑ Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στον εγγενή πολλαπλασιασμό εξαρτώνται πάντα από το μέγεθος που διαθέτει ο σπόρος. Με διάκρισή τους σε δυο διαφορετικές κατηγορίες, μεσαίους και μεγάλους, αναφέρονται και τα αντίστοιχα υλικά χρήσης: Μεσαίοι σπόροι είναι εκείνοι που έχουν μικρό μέγεθος αλλά μπορούν να μετρηθούν. Μεγάλοι σπόροι είναι εκείνοι που είναι ευδιάκριτοι και έχουν μέγεθος από λίγα χιλιοστά έως μερικά εκατοστά. Υλικά που χρησιμοποιούνται: Για σπορά σε φυτοδοχεία (Περίπτωση μεσαίων / μεγάλων σπόρων) Φυτοδοχεία Εδαφικό μείγμα Τζάμι ή διαφανές υλικό (προαιρετικά) Μεσαίοι / μεγάλοι σπόροι Υλικά που χρησιμοποιούνται: Για σπορά σε φυτοδοχεία (Περίπτωση ιδιαίτερα μεγάλων σπόρων) Φυτοδοχείο Βαμβάκι Εδαφικό μείγμα Ιδιαίτερα μεγάλοι σπόροι 2.3.1.2. ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ Η διαδικασία παραγωγής φυτικού υλικού στο έδαφος ακολουθεί της διαδικασίας της σποράς των σπόρων στα φυτοδοχεία. Έτσι, αναφερόμαστε σε μεταφυτεύσεις του φυτικού υλικού, το οποίο πέρασε τα πρώτα στάδια της ζωής του σε πλαστικά ή χάρτινα δοχεία, από τη στιγμή που τοποθετήθηκε ο σπόρος σε αυτά έως ότου παρουσιάστηκε το υπέργειο τμήμα, από τα δοχεία στο έδαφος. Για να πραγματοποιηθεί η διαδικασία αυτή έγινε χρήση των παρακάτω υλικών: Καρότσια μεταφοράς (για τα φυτοδοχεία) Φτυάρια Τσουγκράνες Φυτόχωμα 36